Inhoudstafel Voorwoord
15
Eenheidsstatuut
17
Structuur
19
Afbakening
21
Deel I – Vóór de beëindiging Inleiding
23 25
Hoofdstuk 1. Ontslagmacht
27
Hoofdstuk 2. Ontslagbeperkingen
29
Hoofdstuk 3. Ontslagverboden
31
Afdeling 1. Inleiding en schematisch overzicht
31
Afdeling 2. Zwangere werkneemster – Moederschapsbescherming
37
2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6.
Aanvang van de beschermingsperiode Einde van de beschermingsperiode Inhoud van de bescherming Redenen op grond waarvan de werkgever wél tot ontslag mag overgaan Omkering van de bewijslast Sanctie in geval van schending van het ontslagverbod
Afdeling 3. Ontslagbescherming wegens het opnemen van borstvoedingspauzes 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5.
Aanvang van de beschermingsperiode Einde van de beschermingsperiode Inhoud van de ontslagbescherming Omkering van de bewijslast Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod
Afdeling 4. Vaderschapsverlof (geboorteverlof en vaderschapsrust) 4.1. 4.2. 4.3. 4.4.
Duur van de beschermingsperiode Inhoud van de ontslagbescherming Omkering van de bewijslast Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod
Afdeling 5. Ouderschapsverlof 5.1. Aanvang van de beschermingsperiode 5.2. Einde van de beschermingsperiode 5.3. Inhoud van de ontslagbescherming 5.4. Bewijslast 5.5. Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod Afdeling 6. Adoptieverlof 6.1. Aanvang van de beschermingsperiode 6.2. Einde van de beschermingsperiode
Maklu
Ontslagrecht.indd 5
37 38 39 39 41 41 42 42 42 43 43 43 43 44 45 45 45 46 46 47 47 47 47 48 48 49
5
3/02/14 14:58
Inhoudstafel
6.3. Inhoud van de ontslagbescherming 6.4. Omkering van de bewijslast 6.5. Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod Afdeling 7. Gediscrimineerde werknemers 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5. 7.6.
Aanvang van de beschermingsperiode Einde van beschermingsperiode Inhoud van de ontslagbescherming Omkering van de bewijslast Verzoek tot re-integratie Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod
Afdeling 8. Geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk 8.1. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5. 8.6.
Aanvang van de beschermingsperiode Einde van beschermingsperiode Inhoud van de ontslagbescherming Omkering van de bewijslast Verzoek tot re-integratie Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod
Afdeling 9. De werknemer die opmerkingen formuleerde bij het arbeidsreglement 9.1. 9.2. 9.3. 9.4.
Duur van de ontslagbescherming Inhoud van de ontslagbescherming Omkering van de bewijslast Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod
Afdeling 10. Politiek verlof 10.1. Aanvang van de beschermingsperiode 10.2. Einde van de beschermingsperiode 10.3. Inhoud van de ontslagbescherming 10.4. Omkering van de bewijslast 10.5. Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod Afdeling 11. Invoering van nieuwe technologie 11.1. Duur van de beschermingsperiode 11.2. Inhoud van de ontslagbescherming 11.3. Omkering van de bewijslast 11.4. Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod Afdeling 12. Tijdskrediet, loopbaanvermindering en vermindering van arbeidsprestaties tot een deeltijdse betrekking
49 49 49 50 52 52 52 53 53 53 54 55 55 55 56 56 57 57 57 57 58 58 58 58 59 59 59 59 60 61 61 61 61 62
12.1. Loopbaanonderbreking 63 12.1.1. Aanvang van de beschermingsperiode 63 12.1.2. Einde van de beschermingsperiode 64 12.1.3. Inhoud van de ontslagbescherming 64 12.1.4. De bewijslast 64 12.1.5. Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod 64 12.2. Tijdskrediet, loopbaanvermindering, vermindering van prestaties en landingsbanen 65 12.2.1. Aanvang van de beschermingsperiode 66 12.2.2. Einde van de beschermingsperiode 66 12.2.3. Inhoud van de ontslagbescherming 66
6
Ontslagrecht.indd 6
Maklu
3/02/14 14:58
Inhoudstafel
12.2.4. De bewijslast 12.2.5. Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod 12.2.6. Terugkeer Afdeling 13. Overgang naar een deeltijdse arbeidsovereenkomst 13.1. Aanvang van de beschermingsperiode 13.2. Einde van de beschermingsperiode 13.3. Inhoud van de ontslagbescherming 13.4. De bewijslast 13.5. Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod Afdeling 14. Educatief verlof 14.1. Aanvang van de beschermingsperiode 14.2. Einde van de beschermingsperiode 14.3. Inhoud van de ontslagbescherming 14.4. Omkering van de bewijslast 14.5. Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod Afdeling 15. Nachtarbeid 15.1. Aanvang van de beschermingsperiode 15.2. Einde van de beschermingsperiode 15.3. Inhoud van de ontslagbescherming 15.4. Omkering van de bewijslast 15.5. Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod Afdeling 16. De vakbondsafvaardiging 16.1. Duur van de beschermingsperiode 16.2. Inhoud van de ontslagbescherming 16.2.1. Ontslag om een andere dan een dringende reden 16.2.2. Ontslag om dringende reden 16.3. Beschermingsvergoeding Afdeling 17. Preventieadviseur
66 67 67 68 68 68 68 68 69 69 69 70 70 70 70 70 71 71 71 71 71 72 72 72 73 74 74 75
17.1. Duur van de beschermingsperiode 75 17.2. Inhoud van de ontslagbescherming 75 17.2.1. Beschermde personen 75 17.2.2. De ontslagbescherming 76 17.3. Procedure 77 17.3.1. Procedure op ondernemingsvlak 78 17.3.2. Gerechtelijke procedure 80 17.3.2.1. Schorsing van de arbeidsovereenkomst 82 17.3.2.2. De preventieadviseur wil zelf een einde maken aan de arbeidsovereenkomst 83 17.4. Uitzonderingen 83 17.5. Bijzondere beschermingsvergoeding 83 17.6. De vertrouwenspersoon 85 Afdeling 18. Ontslagverbod voor leden en kandidaat-leden van de ondernemingsraad en het comité voor preventie en bescherming op het werk 18.1. Duur van de beschermingsperiode 18.2. Inhoud van de ontslagbescherming
Maklu
Ontslagrecht.indd 7
85 86 88
7
3/02/14 14:58
Inhoudstafel
18.2.1. Beschermde werknemers 88 18.2.2. Ontslagbescherming 89 18.3. De ontslagprocedures 92 92 18.3.1. Procedure van het ontslag om dringende reden 18.3.2. Procedure van het ontslag wegens economische of technische redenen 96 18.4. De sancties bij schending van de ontslagbescherming 99 18.4.1. De re-integratie wordt aangevraagd 99 18.4.2. De re-integratie wordt niet aangevraagd 100 18.4.3. De re-integratie wordt aangevraagd, doch ze wordt door de werkgever geweigerd 100 Afdeling 19. De Europese Ondernemingsraad 19.1. Aanvang van de beschermingsperiode 19.2. Einde van de beschermingsperiode 19.3. Inhoud van de ontslagbescherming 19.4. Sanctie in geval van miskenning van het ontslagverbod
101 102 102 102 103
Afdeling 20. Collectief ontslag
103
Afdeling 21. Proeftijd
104
Afdeling 22. Arbeidsongeschiktheid
104
Hoofdstuk 4. Taalwetgeving
107
Afdeling 1. Welke taal voor welke werknemer?
107
Afdeling 2. De taalgebieden
108
Afdeling 3. De toepasselijke taal
108
3.1. Overzicht 3.2. Betreffende de werkgevers met een exploitatiezetel in eentalig Nederlands taalgebied 3.3. De gemeenten met een bijzondere taalstatuut Afdeling 4. De sancties 4.1. De absolute nietigheid 4.2. De relatieve nietigheid Afdeling 5. Overzicht
Deel II – De beëindiging zelf Hoofdstuk 1. Het ontslag
108 109 110 111 111 111 111
113 115
Afdeling 1. Situering
115
Afdeling 2. Begrip
116
2.1. Definitie 2.2. Vormvrij 2.3. Eigenschappen 2.4. Ontslagmacht
8
Ontslagrecht.indd 8
116 116 117 117 Maklu
3/02/14 14:58
Inhoudstafel
2.5. Ontslagrecht Afdeling 3. Geldigheidsvoorwaarden van het ontslag 3.1. Wilsuiting 3.2. Wilsgebreken 3.3. Bekwaamheid 3.4. De tot ontslag bevoegde persoon 3.5. De lasthebber Afdeling 4. Gevolgen 4.1. Definitief einde van de arbeidsovereenkomst 4.2. Tijdstip van de beëindiging 4.3. Kennisname door de door het ontslag geviseerde persoon 4.4. Randbemerkingen Hoofdstuk 2. Ontslag door opzegging
118 118 119 122 122 122 123 123 124 124 125 127
Afdeling 1. Begrip
127
Afdeling 2. Kenmerken
127
2.1. Onherroepelijk en definitief 2.2. Arbeidsovereenkomsten voor (on)bepaalde duur 2.3. Tijdstip van de opzegging
127 128 128
Afdeling 3. Geldigheidsvoorwaarden
129
Afdeling 4. Vormvereisten en kennisgeving
129
4.1. Begin en eindduur van de opzeggingstermijn 4.2. Kennisgeving 4.2.1. Indien de opzegging uitgaat van de werknemer 4.2.2. Indien de opzegging uitgaat van de werkgever 4.2.3. Nietigheid van de opzegging Afdeling 5. De duur van de opzeggingstermijn 5.1. Inleiding 5.2. Oude ontslagregels 5.3. Nieuwe opzegtermijnen vanaf 1 januari 2014 5.4. Overgangsregeling: werknemers in dienst vóór 1 januari 2014 5.5. Uitzonderingen op de nieuwe ontslagregels 5.6. Tegenopzegging door de werknemer 5.7. Opzegging van bedienden rond de pensioenleeftijd 5.8. De opzeggingstermijn in het kader van wedertewerkstellingsprogramma’s 5.9. Handelsvertegenwoordigers 5.10. Dienstboden 5.11. Huisarbeiders 5.12. Studenten 5.13. Startbaanovereenkomst 5.14. Opzegging door de werkgever met het oog op een stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag Afdeling 6. Bijzondere maatregelen na de Wet op het Eenheidsstatuut 6.1. Outplacement
Maklu
Ontslagrecht.indd 9
118
129 130 130 130 130 132 132 134 137 138 142 144 145 146 146 146 146 147 147 148 148 148
9
3/02/14 14:58
Inhoudstafel
6.2. Bevorderen van inzetbaarheid 6.3. Aanvullende vergoedingen 6.4. Ontslagcompensatievergoeding en ontslaguitkering
149 151 151
Afdeling 7. Opzegging tijdens de schorsing van de arbeidsovereenkomst
156
Afdeling 8. Opzegging vóór het begin van uitvoering
158
Afdeling 9. Rechten van partijen tijdens de opzeggingstermijn
159
9.1. Voortbestaan van de arbeidsovereenkomst 9.2. Vrijstelling van prestaties 9.3. Sollicitatieverlof Hoofdstuk 3. Ontslag om dringende reden
159 160 160 163
Afdeling 1. Voorafgaand
163
Afdeling 2. Begrip
163
Afdeling 3. De materiële geldigheidsvereisten
164
3.1. Het bestaan van een ernstige tekortkoming 3.1.1. Het bestaan van een fout 3.1.2. Voldoende ernstige fout 3.2. De ernstige tekortkoming die de professionele samenwerking onmiddellijk en definitief onmogelijk maakt Afdeling 4. De formele geldigheidsvereisten 4.1. Formele aspecten van het ontslag zelf 4.1.1. De eerste 3-werkdagen-termijn 4.1.2. Kennisgeving van het ontslag 4.2. Formele aspecten van de kennisgeving van de motieven 4.2.1. Tweede 3-werkdagen-termijn 4.2.2. Ter post aangetekende brief, gerechtsdeurwaardersexploot of afgifte van een geschrift 4.2.3. Omschrijving van de dringende reden 4.2.4. Andere vormvereisten Afdeling 5. Bewijsproblematiek
165 165 166 168 169 170 170 176 177 177 178 178 179 180
5.1. Bewijs van het bestaan van de feiten die de dringende reden uitmaken 180 5.2. Bewijs dat het ontslag binnen de eerste 3-werkdagen-termijn werd gegeven en het bewijs dat de kennisgeving gebeurde binnen de tweede 3-werkdagen-termijn 180 5.3. Enkele bijzondere bewijsmiddelen 180
10
Ontslagrecht.indd 10
Maklu
3/02/14 14:58
Inhoudstafel
Afdeling 6. Gevallen
181
Afdeling 7. Vergoeding in geval van onregelmatig ontslag om dringende reden
209
Afdeling 8. Identikit ontslag om dringende reden
209
Hoofdstuk 4. Ontslag in bijzondere omstandigheden Afdeling 1. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst tijdens de proeftijd 1.1. Proeftijd afgeschaft 1.2. Bestaande proefbedingen 1.3. Uitzondering studenten en uitzendkrachten
211 211 211 211 212
Afdeling 2. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst tijdens een periode van arbeidsongeschiktheid
213
Afdeling 3. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst tijdens een periode van tijdelijke werkloosheid
216
Afdeling 4. Sluiting van onderneming
217
4.1. Toepassingsgebied 4.2. Sluiting van onderneming 4.3. Overname van activa na faillissement 4.4. Informatie in geval van sluiting van ondernemingen 4.5. Sluitingsvergoeding 4.6. Garantie van lonen, vergoedingen en voordelen Afdeling 5. Overgang van de onderneming 5.1. Algemeen 5.2. Overdracht van de onderneming door overeenkomst 5.2.1. Ontslag? 5.2.2. Behoud der rechten 5.3. Overname van werknemers na faillissement 5.3.1. CAO nr. 32bis – toepassingsgebied 5.3.2. Vrije keuze van de over te nemen werknemers 5.3.3. Bescherming van de overgenomen werknemers 5.4. Informatieverplichting ten aanzien van de werknemers
217 217 218 218 219 221 221 221 223 223 223 226 226 227 228 229
Afdeling 6. Faillissement
229
Afdeling 7. Collectief ontslag
230
7.1. Begrip collectief ontslag 230 7.1.1. CAO nr. 24 231 7.1.2. CAO nr. 10 232 7.2. Procedure collectief ontslag: inlichting, raadpleging en kennisgeving 232 7.2.1. Procedure in geval van collectief ontslag zonder sluiting van de onderneming 233 7.2.2. Procedure in geval van collectief ontslag omwille van sluiting van onderneming 239 7.3. Ontslagverbod 241 7.4. Leeftijdspiramide 241 7.5. Betwistingen van de informatie- en consultatieprocedure 242
Maklu
Ontslagrecht.indd 11
11
3/02/14 14:58
Inhoudstafel
7.5.1. Collectieve betwisting 242 243 7.5.2. Individuele betwisting 7.6. Sancties 246 7.6.1. Sancties in geval van collectief ontslag zonder sluiting van onderneming 246 7.6.2. Sancties in geval van collectief ontslag omwille van sluiting van onderneming 249 Hoofdstuk 5. Overige wijzen van beëindiging Afdeling 1. Arbeidsrechtelijke beëindigingswijzen 1.1. De beëindiging van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd 1.1.1. Voorwaarden 1.2. De beëindiging van een arbeidsovereenkomst voor een bepaald werk 1.3. De beëindiging van een vervangingsovereenkomst 1.3.1. Voorwaarden 1.4. De dood Afdeling 2. Gemeenrechtelijke beëindigingswijzen 2.1. De algemene wijzen waarop overeenkomsten een einde nemen 2.2. De beëindiging in onderling akkoord 2.3. De ontbinding 2.3.1. De gerechtelijke ontbinding 2.3.2. De ontbindende voorwaarde en het uitdrukkelijk ontbindend beding wegens wanprestatie 2.3.3. De ontbindende tijdsbepaling 2.4. De schuldvernieuwing 2.5. Nietigverklaring 2.6. Overmacht Hoofdstuk 6. ‘Verbreking’
251 251 251 251 256 257 257 260 260 260 261 264 264 267 269 270 270 271 277
Afdeling 1. Begrip
277
Afdeling 2. Gevallen
277
2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5.
Uitdrukkelijk onregelmatig ontslag Onregelmatige opzegging Te korte opzeggingstermijn Onregelmatig of ongegrond ontslag om dringende reden Impliciet ontslag 2.5.1. Contractuele wanprestatie met de bedoeling om de arbeidsovereenkomst te beëindigen 2.5.2. De eenzijdige wijziging van de arbeidsvoorwaarden
Afdeling 3. Gevolgen van de onregelmatige beëindiging
277 278 279 279 279 280 281 288
3.1. Inleiding 288 3.2. De onregelmatige beëindiging van arbeidsovereenkomsten van onbepaalde duur 288 3.2.1. Begrip opzeggingsvergoeding 288 3.2.2. Berekening van de opzeggingsvergoeding 289 3.2.3. Betaling van de opzeggingsvergoeding 300
12
Ontslagrecht.indd 12
Maklu
3/02/14 14:58
Inhoudstafel
3.3. Vergoeding in geval van onregelmatige beëindiging van een arbeidsovereenkomst voor een bepaalde tijd of een duidelijk omschreven werk 3.4. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst vóór begin van uitvoering Hoofdstuk 7. Misbruik van ontslagrecht
301 304 305
Afdeling 1. Inleiding
305
Afdeling 2. Misbruik van ontslagrecht
306
Afdeling 3. Gevallen waarin het willekeurig ontslag of misbruik van ontslagrecht werd vastgesteld 308
Deel III. Na de beëindiging
321
Inleiding
323
Hoofdstuk 1. To do’s voor de werkgever
325
Afdeling 1. De sociale documenten bij het einde van de arbeidsovereenkomst 1.1. Het tewerkstellingsattest 1.2. De vakantieattesten 1.3. Het werkloosheidsattest C4 1.4. Loonfiche 1.5. De individuele rekening 1.6. De fiscale fiche 281.10 1.7. Attest groepsverzekering Afdeling 2. Betalingen 2.1. Onmiddellijk verschuldigde vergoedingen 2.2. Onmiddellijk of bij de eerstvolgende datum van loonbetaling verschuldigde bedragen 2.3. Betalingen na de eerstvolgende datum van loonbetaling 2.4. Interesten Afdeling 3. Clausules die uitwerking krijgen na het einde van de arbeidsovereenkomst 3.1. Het concurrentiebeding 3.1.1. Het gewone concurrentiebeding 3.1.2. Afwijkingsbeding 3.2. Scholingsbeding
325 326 326 326 327 327 327 328 328 328 329 333 337 338 338 338 343 345
Afdeling 4. Outplacement
347
Afdeling 5. Andere formaliteiten of verplichtingen
350
5.1. DIMONA-aangifte uit dienst 5.2. Personeelsregister 5.3. Mededeling aan de arbeidsongevallenverzekeraar 5.4. Melding aan de instelling voor aanvullend pensioen
Maklu
Ontslagrecht.indd 13
350 350 351 351
13
3/02/14 14:58
Inhoudstafel
Hoofdstuk 2. To do’s voor de werknemer
353
Afdeling 1. Aanmelding RVA
353
Afdeling 2. Teruggave bedrijfsgoederen
354
Afdeling 3. Geheimhouding
354
Afdeling 4. Concurrentie
355
4.1. Concurrentiebeding 4.2. Oneerlijke concurrentie
355 356
Afdeling 5. Verzoek tot re-integratie
357
Afdeling 6. Aanvraag van outplacement
357
Afdeling 7. Betalingen
358
Hoofdstuk 3. Dading en afstand van recht
359
Afdeling 1. Dading
359
Afdeling 2. Afstand van recht
359
Hoofdstuk 4. De verjaring
361
Trefwoordenregister 363 Over de auteurs
14
Ontslagrecht.indd 14
381
Maklu
3/02/14 14:58
