INHOUDSOPGAVE Jaarverslag 2011 SVGB kenniscentrum goedgekeurd door bestuur op 21 juni 2012

SVGB kenniscentrum Jaarverslag 2011

2

INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1. Hoofdstuk 2. Hoofdstuk 3. Hoofdstuk 4. Hoofdstuk 5. Hoofdstuk 6. Hoofdstuk 7. Hoofdstuk 8. Bijlage 1. Bijlage 2. Bijlage 3. Bijlage 4. Bijlage 5. Bijlage 6.

SVGB kenniscentrum Kwalificatiestructuur Beroepspraktijkvorming Arbeidsmarktinformatie Bijzondere beroepen en opleidingen Projecten Financiën Personeel Deelnemerkenmerken per SVGB-kwalificatie Bestuur en directie Managementteam en ondernemingsraad Paritaire commissie en sectorcommissie Overzicht participanten SVGB kenniscentrum Overzicht onderwijsinstelling waarmee SVGB kenniscentrum samenwerkt

120627 Jaarverslag 2011 SVGB kenniscentrum goedgekeurd door bestuur op 21 juni 2012

3 7 10 12 14 21 26 28 31 32 33 34 38 39

3

HOOFDSTUK 1

SVGB kenniscentrum

‘SVGB bouwt samen met partners aan goed beroepsonderwijs voor kleinschalige beroepsgroepen met specialistisch vakmanschap.’ 1.1

Inleiding

SVGB kenniscentrum maakt zich sterk voor behoud en ontwikkeling van hoogwaardig specialistisch vakmanschap in Nederland met economische en/of maatschappelijke waarde. Vakmanschap waar vraag naar is op de arbeidsmarkt. Samen met partners bouwt het kenniscentrum aan goed beroepsonderwijs voor kleinschalige, specialistische beroepsgroepen. Om zich actief te kunnen inzetten voor deze niches is een dynamische werkwijze nodig met een daarop aangepaste organisatie. In 2011 werd daarom een intern verandertraject ingezet, gericht op meer zakelijkheid, meer focus en ondernemersgeest van de medewerkers. Voor een rijke schakering aan beroepsgroepen – op dit moment 24 – levert SVGB kenniscentrum dienstverlening op maat op het gebied van de kwalificatiestructuur, arbeidsmarkt en onderwijsinformatie en beroepspraktijkvorming. Daarnaast initieert het kenniscentrum brede samenwerkingsprojecten als Dutch HealthTec Academy, SOS Vakmanschap, Restauratie en Voorrang voor Creatief Vakmanschap. SVGB kenniscentrum heeft de afgelopen twintig jaar een grote groei doorgemaakt en een grote kennis opgebouwd. Het heeft zich ontwikkeld tot dé specialist in het bouwen, beheren en onderhouden van onderwijsinfrastructuren voor kleinschalige, specialistische beroepsgroepen in Nederland. ‘Onze opgebouwde kennis en kwaliteit vormen dé basis voor een dynamische toekomst.’ Beroepsgroepen SVGB kenniscentrum in 2011 In 2011 werkte SVGB kenniscentrum voor en met 24 beroepsgroepen en 32 participanten. SVGB kenniscentrum beheert op dit moment 17 kwalificatiedossiers met in totaal 47 kwalificaties. Het ondersteunt 3783 erkende leerbedrijven1 en onderhoudt intensieve contacten met 28 onderwijsinstellingen. Gezondheidtechnische sector Adaptatietechnici Audiciens Medewerkers steriele medische hulpmiddelen Opticiens Orthopedisch schoentechnici Orthopedisch technici Podoposturaal therapeuten Schoenconsulenten Schoenherstellers Tandtechnici Technisch oogheelkundig assistenten Creatief- technisch en ambachtelijke sector Ambachtelijk schoenmakers Behoudsmedewerker Glasblazers Glazeniers Goudsmeden Hoedenmakers Horlogemakers Juweliers Keramisten Klokkenmakers Ontwerpend leerverwerkers Pianotechnici Zilversmeden

1

teldatum 1 oktober 2011


4

1.2

Structuur SVGB kenniscentrum

SVGB kenniscentrum werkt voor 24 zeer diverse, kleinschalige beroepsgroepen met specialistisch vakmanschap. Elk van hen afzonderlijk verdient en krijgt specifieke aandacht, onze brancheteams leveren maatwerk per beroepsgroep.  Platform Veel van de werkzaamheden van SVGB kenniscentrum zijn gericht op het zo goed mogelijk voorbereiden van haar formeel platform, waar de besluiten voor het bestuur worden voorbereid. Het platform bestaat uit negen sectorcommissies en één paritaire commissie. De 32 participanten van SVGB kenniscentrum, branches en beroepsgroepen (zie bijlage 5) en de scholen waarmee SVGB samenwerkt zijn hierin formeel vertegenwoordigd. In deze commissies kunnen zij allen hun invloed uitoefenen op het opleidingenaanbod voor het specialistische vakmanschap van de toekomst. De werkorganisatie SVGB kenniscentrum heeft als belangrijkste opdracht ervoor te zorgen dat binnen het platform de juiste besluiten genomen kunnen worden. Dat betekent dat adequate informatie tijdig en begrijpelijk moet worden aangeleverd. Daarnaast is het van belang dat het besluitvormingsproces in de sectorcommissies en de paritaire commissie optimaal is afgestemd. In 2010 heeft SVGB kenniscentrum een tevredenheidonderzoek laten uitvoeren onder de leerbedrijven. De verbeterpunten voortkomend uit dit onderzoek hadden met name betrekking op de informatievoorziening aan de leerbedrijven. SVGB kenniscentrum heeft in 2011 haar website zodanig ingericht dat het servicepunt voor leerbedrijven een prominente plek heeft gekregen. Daarnaast is in de afspraken in het kader van het BPV-protocol de aandacht vooral gericht op de informatieverstrekking aan leerbedrijven. Dit traject loopt door in 2012 en wordt in samenwerking met de bedrijfstakgroep BTG&A (mbo-raad) en de scholen uitgevoerd. Op basis van deze evaluaties wordt de werkwijze van SVGB kenniscentrum doorlopend tegen het licht gehouden en waar nodig bijgesteld. Formeel platform SVGB kenniscentrum Bestuur

Directie

Paritaire commissie

Sectorcommissie Audicien

Sectorcommissie Goud- & Zilversmeden Juweliers en Uurwerktechniek

Sectorcommissie Creatief Vakman

Sectorcommissie Optiek

Sectorcommissie MSMH

Sectorcommissie Schoenen, Ledewaren en Orthopedie

Sectorcommissie Pianotechniek

Sectorcommissie Technisch Oogheelkundig Assistent

Sectorcommissie Tandtechniek

Figuur 3: Schema formeel platform SVGB kenniscentrum anno 2011 

Nieuw in 2011

SVGB kenniscentrum en SH&M zijn in 2011 een samenwerking gestart. Op het gebied van de financiële administratie heeft de samenwerking direct vorm gekregen. Samenwerkingsmogelijkheden op het gebied van P&O en BPVadministratie worden onderzocht. In 2011 werd de samenwerking tussen de acht technische kenniscentra verkend met als doel meer efficiency en effectiviteit te organiseren tussen de technische kenniscentra.


5

Nieuw kwalificatiedossier Behoudsmedewerker Op verzoek van branchevereniging Restauratoren Nederland en diverse grote culturele erfgoedinstellingen zijn in 2011 de mogelijkheden verkend om het beroep Behoudsmedewerker onder te brengen in het reguliere mbo. Dit heeft geresulteerd in een nieuw kwalificatiedossier Behoudsmedewerker, waarmee vanaf schooljaar 2012-2013 een reguliere mbo-opleiding kan worden gestart. Het Servicepunt Leerbedrijven is ingericht om bedrijven nog beter te kunnen ondersteunen bij het begeleiden van de leerling in de beroepspraktijk. Op 28 april 2011 vond de SVGB-relatiedag plaats, met als bijzondere programma-onderdelen de verkiezing van het beste leerbedrijf en een debat tussen de vier initiatiefnemers van SOS Vakmanschap. SVGB kenniscentrum heeft in 2011 afscheid genomen van directeur Jan Vissers. Het afscheid vond plaats op 4 november. Op die datum werd ook het twintigjarig jubileum van de SVGB gevierd. 1.3

Bekostiging

De specifieke functie van kenniscentra wordt bedreigd door overheidsbezuinigingen, zoals de 17% minder bekostiging van de kenniscentra, die in 2011 is ingevoerd. Door de herverdeling van de dalende bekostiging staat de solidariteit van de kenniscentra onder druk terwijl samenwerking juist noodzakelijk wordt. Nieuwe verantwoordelijkheidsverdeling in mbo In verband met de gewijzigde bestuurlijke rolverdeling in het mbo en de oprichting als gevolg daarvan van stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB), zal SVGB kenniscentrum in de komende twee jaar (2012 en 2013) de bestuurlijke rollen en verantwoordelijkheden bij de SVGB in overeenstemming brengen met de veranderde opvattingen over de besturing van het mbo van de minister van onderwijs en betrokken stakeholders. Kwalificatiedossier beperkt te wijzigen In het Actieplan mbo 2011-2015 is aangekondigd, dat de kwalificatiedossiers voor 3 jaar zouden worden vastgelegd, van schooljaar 2011-2012 tot en met 2013-2014. Het ministerie van OCW bood in 2011 dan ook slechts in beperkte mate ruimte om wijzigingen aan te brengen in de kwalificatiedossiers. Daarom werden slechts wijzigingen goedgekeurd wanneer er sprake was van veranderingen in beroepsspecifieke regelgeving of op het gebied van ondernemerschap, of wanneer zich op de arbeidsmarkt zwaarwegende ontwikkelingen voordeden. De regie van dit proces van onderhouden en doorontwikkelen is in de loop van het verslagjaar bij de nieuwe stichting SBB komen te liggen. In 2011 is een nieuw dossier ontwikkeld en zijn er twee dossiers aangepast en doorontwikkeld: kwalificatiedossier Behoudsmedewerker( nieuw), kwalificatiedossier Orthopedische technieken en kwalificatiedossier Audicien. Mbo -4 jaar naar mbo-3 jaar In haar actieplan stelt de minister ook voor om de wettelijke opleidingsduur van mbo-4 opleidingen te verkorten. In december heeft het kenniscentrum, gevoed door de leden van de paritaire commissie een advies ingeleverd bij SBB, waarin voor de mbo-4 opleidingen wordt voorgesteld niet te verkorten.


6

Afbeelding: kleinschalig specialistisch vakmanschap in Nederland.


7

HOOFDSTUK 2 2.1

Kwalificatiestructuur

Inleiding

SVGB kenniscentrum draagt zorg voor de ontwikkeling en het onderhoud van de kwalificaties voor specialistische beroepen in de gezondheidstechnische, creatief-technische en ambachtelijk-technische branches. Deze kwalificaties zijn momenteel gevat in zeventien kwalificatiedossiers waarvan cohort 2012-2013 in 2011 is opgeleverd. Leidend voor SVGB kenniscentrum is het criterium van doelmatigheid. Voorbeelden zijn het hieronder vermelde kwalificatiedossier Orthopedische Technieken en het dossier Creatief Vakman. Kwalificatiedossiers worden beoordeeld op hun arbeidsmarktrelevantie en het belang van het behoud van het specialistisch vakmanschap waarvoor wordt opgeleid. Daarnaast is de uitvoerbaarheid van de opleidingen een belangrijk aandachtspunt, vooral vanwege de kleinschaligheid van de meeste opleidingen. De diversiteit van de branches en beroepsgroepen waarvoor SVGB kenniscentrum werkt vraagt om maatwerk. De negen sectorcommissies van het kenniscentrum worden gevoed en ondersteund door 24 brancheteams. In de sectorcommissies wordt goed geluisterd naar bedrijfsleven en onderwijs en wordt onder meer gedebatteerd over de ontwikkelingen in de beroepspraktijk en de consequenties daarvan voor het opleiden. De specifieke expertise van branches en onderwijs wordt ingezet bij het ontwikkelen en onderhouden van de kwalificaties. In diverse sectorcommissies hebben adviseurs uit het hbo zitting, zodat er structureel aandacht is voor de doorlopende leerlijn. In de paritaire commissie zijn zowel het hbo als het vmbo als adviseur vertegenwoordigd. De paritaire commissie beoordeelt in hoeverre de ontwikkelde producten passen binnen de vooraf vastgestelde kaders en legitimeert de kwalificatiedossiers. De paritaire commissie brengt hierover een advies uit aan het SVGB-bestuur. Overzicht kwalificatiedossiers SVGB kenniscentrum Kwalificatiedossier Adaptatietechniek Audicien Behoudsmedewerker Creatief vakmanschap

Goud- en zilversmeden

Juweliersbedrijf Medewerker Steriele Medische Hulpmiddelen Onderwerkmaker Optiek

Orthopedische technieken

Kwalificatie Medewerker adaptatietechniek Adaptatietechnicus Audicien Audicien/manager Behoudsmedewerker Glazenier Keramist Ambachtelijk schoenmaker Hoedenmaker Lederwarenmaker Ontwerpend meubelmaker (SH&M) Glasblazer Basisgoudsmid Goudsmid Zilversmid Medewerker juwelier Juwelier Medewerker Steriele Medische Hulpmiddelen Onderwerkmaker Onderwerkmaker/ondernemer Verkoopmedewerker optiek Werkplaatsmedewerker optiek Allround medewerker optiek Opticien Opticien/manager Schoentechnisch voorzieningenmaker Leestenmaker Orthopedisch technisch medewerker Orthopedisch technicus Orthopedisch schoentechnicus


Niveau 2 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 3 4 4 3 4 3 2 3 2 2 3 4 4 4 4 4 4 4

8

Pianotechnicus Schachtenmaker Schoenconsulent Schoenhersteller Tandtechniek

Technisch oogheelkundig assistent Uurwerktechniek

2.2

Pianotechnicus Pianotechnicus/ondernemer Schachtenmaker Schachtenmaker/ondernemer Schoenconsulent Schoenconsulent/ondernemer Schoenhersteller Schoenhersteller/ondernemer Tandtechnisch medewerker basistechnieken Tandtechnisch medewerker orthodontie Tandtechnicus kroon- en brugwerk Tandtechnicus prothese Tandtechnicus/manager kroon- en brugwerk Tandtechnicus/manager prothese Technisch oogheelkundig assistent Medewerker uurwerktechniek Uurwerktechnicus

3 3 2 3 4 4 2 3 2 2 4 4 4 4 4 3 4

update kwalificatiedossiers

Bijzonder resultaat van de activiteiten van SVGB kenniscentrum samen met de partners in het project “Eens over Restauratie” was de totstandkoming van het nieuwe kwalificatiedossier Behoudsmedewerker. Voor de bestaande kwalificatiedossiers heeft SVGB kenniscentrum in 2011 opnieuw gezocht naar een optimale balans tussen continuïteit en vernieuwing. Uitgangspunt was om kwalificaties waarover een grote tevredenheid bestond in zowel branche als onderwijs zoveel mogelijk ongewijzigd te laten. Dit in lijn met de actie van de minister om de kwalificatiedossiers voor langere tijd vast te stellen om daarmee tegemoet te komen aan de behoefte van het onderwijs om rust in de kwalificatiestructuur te realiseren. Op een aantal onderdelen was echter in 2011 wel vernieuwing noodzakelijk, op basis van:  Specifieke wensen van sectorcommissies en paritaire commissie.  Uitkomsten van evaluatiegesprekken met vertegenwoordigers van de opleidingen waarin opgeleid wordt voor de SVGB-kwalificatiedossiers.  Nadere afspraken in Colo-verband (SBB) en nadere richtlijnen van het Coördinatiepunt middelbaar beroepsonderwijs.  Het verzoek van een brancheorganisatie om een nieuw kwalificatiedossier te ontwikkelen. Dit heeft geresulteerd in de volgende vernieuwingen: Kwalificatiedossier Behoudsmedewerker De ontwikkeling van het kwalificatiedossier Behoudsmedewerker is een belangrijk resultaat van het project “Eens over Restauratie”, waarvan in hoofdstuk 6 verslag wordt gedaan. Een behoudsmedewerker beheert en bewaakt de waarde van cultureel erfgoed. Op verzoek van branchevereniging Restauratoren Nederland en diverse grote culturele erfgoedinstellingen zijn in 2011 de mogelijkheden verkend om het beroep Behoudsmedewerker onder te brengen in het reguliere mbo. Dit heeft geresulteerd in een nieuw kwalificatiedossier Behoudsmedewerker, waarmee vanaf schooljaar 2012-2013 een reguliere mbo-opleiding kan worden gestart. Kwalificatiedossier Orthopedische Technieken In opdracht van de brancheorganisatie NVOS/Orthobanda is in 2010 gewerkt aan het in kaart brengen van de vernieuwde beroepen- en opleidingenstructuur in de orthopedische schoentechniek. De beroepen op mbo-niveau en hbo-niveau zijn in deze nieuwe structuur duidelijker ten opzichte van elkaar gepositioneerd. Parallel aan dit traject is in Europees verband gewerkt aan het formuleren van internationale standaarden voor de beroepsuitoefening in de orthopedische schoentechniek. In 2011 zijn de resultaten van deze projecten verwerkt. Dit heeft geresulteerd in een kwalificatiedossier Orthopedische Technieken, wat een samenvoeging betekent van de kwalificatiedossiers Adviseur Gezondheidstechnische Voorzieningen, Orthopedisch Schoentechnisch Medewerker en Orthopedisch Technisch Medewerker. De lege kwalificaties Orthopedisch Schoentechnicus/manager, Orthopedisch Technicus/manager en Adaptatieadviseur zijn hierbij geschrapt.


9

Kwalificatiedossier Audicien Op verzoek van het bedrijfsleven en de Stichting Audicienregister (StAr) zijn in het bestaande kwalificatiedossier Audicien diverse afgeronde eenheden toegevoegd die het mogelijk maken dat mensen eerder inzetbaar zijn in de praktijk. Het betreft de onderdelen hoortoestelaanpassing, audiometrie en otoscopie. Deze eenheden zijn tot stand gekomen in overleg met vertegenwoordigers van onderwijs en bedrijfsleven en moeten bijdragen aan een verdere flexibilisering van het onderwijsaanbod. 2.3

Tevredenheid paritaire commissie en sectorcommissies

De tevredenheid van sectorcommissies en de paritaire commissie over het proces van ontwikkelen en onderhouden wordt iedere twee jaar geëvalueerd. Voortvloeiend uit zelfevaluatie door paritaire commissie en sectorcommissies wordt er vanaf 2011 in een bijgestelde overleg-cyclus gewerkt waarin de paritaire commissie duidelijke kaders stelt en duidelijke adviesaanvragen aan de sectorcommissies voorlegt. In 2011 heeft dit overleg plaatsgevonden. 2.4

Tevredenheid onderwijsinstellingen

De uitvoerbaarheid van de SVGB-kwalificaties wordt geëvalueerd in de vorm van gesprekken met vertegenwoordigers van de opleidingen: de kwalificatiemonitor. Wensen tot aanpassing worden meegenomen bij de doorontwikkeling van de kwalificatiedossiers. In 2011 zijn er geen aanpassingen geweest in de kwalificaties vanwege het voor 3 jaar vastleggen van deze kwalificaties in opdracht van OC&W. Om die reden is de kwalificatiemonitor in 2011 niet uitgevoerd. In de overleggen binnen de sectorcommissies en paritaire commissie is wel structureel gesproken over de toepasbaarheid van dossiers. 2.5

Signalen van bedrijven en onderwijsinstellingen

Signalen van bedrijven komen binnen via de opleidingsadviseurs en via de vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in de sectorcommissies. Deze signalen zijn aanleiding tot aanpassing van de kwalificatiedossiers. Datzelfde geldt voor de signalen van onderwijsinstellingen, die binnenkomen via de gesprekken in het kader van de kwalificatiemonitor en via de vertegenwoordigers van het onderwijs in de sectorcommissies.


10

HOOFDSTUK 3 3.1

Beroepspraktijkvorming

Inleiding

Het leerbedrijf heeft een belangrijke taak in de beroepsopleiding en is een onmisbare schakel in het leerproces. De leerling leert de theorie in de praktijk toe te passen zodat de kennis op zijn plaats valt. In de branches waarvoor SVGB kenniscentrum werkzaam is, zijn er in totaal 3783 leerbedrijven. Er zijn grote verschillen tussen leerbedrijven in de diverse sectoren: in de creatief-technische branches zijn bijvoorbeeld voornamelijk zzp’ers werkzaam, terwijl in sommige gezondheidstechnische branches ook grote ketenbedrijven bestaan. Om de dienstverlening optimaal op de branches te kunnen afstemmen werkt SVGB kenniscentrum met brancheteams. Daarnaast is er het Servicepunt Leerbedrijven. Het Servicepunt Leerbedrijven verzorgt de erkenning van het leerbedrijf en biedt daarbij de praktijkopleider alle mogelijke ondersteuning bij het begeleiden van de leerling.

Aantal erkende leerbedrijven op peildatum 1 oktober 2011

3783

SVGB kenniscentrum handelt naar het BPV-protocol waarin afspraken over samenwerking tussen het bedrijfsleven en onderwijs zijn vastgelegd. Dit protocol is opgesteld door het ministerie van OCW, de MBO Raad, Colo (vereniging van kenniscentra), MKB Nederland en VNO-NCW. Het is uitgewerkt door de MBO Raad in samenwerking met SVGB kenniscentrum en vertegenwoordigers vanuit de branches en het onderwijs. Aanleiding voor het opstellen van dit protocol was de wens om de kwaliteit van de beroepspraktijkvorming te verbeteren. 3.2

Zorg voor voldoende praktijkleerplaatsen

In de meeste ‘SVGB-branches’ zijn er voldoende praktijkleerplaatsen. In 2011 voerden opleidingsadviseurs extra activiteiten uit om leerbedrijven te werven in de creatief-technische sector. Vanaf 2010 is namelijk de bol-opleiding Creatief Vakman gestart bij drie vakscholen, een specialistische vakopleiding voor creatief technische beroepen. Deze sector bestaat voornamelijk uit zzp-bedrijven en is niet bekend met het verzorgen van stageplaatsen. Aantal beschikbaar praktijkleerplaatsen uitgesplitst naar kwalificatie. Adaptatietechniek Adviseur Gezondheidstechnische Voorzieningen Adaptatieadviseur (92771) Adaptatieadviseur / Manager (92776) Orthopedisch schoentechnicus (92772) Orthopedisch schoentechnicus / Manager (92774) Orthopedisch Technicus (92773) Orthopedisch Technicus / Manager (92775) Arbeidsmarkt Kwalificerend Assistent Arbeidsmarkt Kwalificerend Assistent (AKA) (90440) Audicien Audicien (95181) Audicien / manager (95182) Creatief vakmanschap Creatief vakmanschap (93680) Glasblazer (93687) Glazenier (93681) Keramist (93682) Goud- en zilversmeden Basisgoudsmid (92790) Goudsmid (92803)

5 245 5 4 126 11 65 34 17 17 485 407 78 45 5 4 35 1 497 195 276

Productiemedewerker goud- en zilversmeden (10303) Zilversmid (92804) Juweliersbedrijf Juwelier (92820) Medewerker Juwelier (92810)

1 25 325 160 165

Orthopedisch Schoentechnisch Medewerker Leestenmaker (94700) Schoentechnisch Voorzieningenmaker (94690) Orthopedisch Technisch Medewerker Orthopedisch Technisch medewerker (95190) Pianotechniek Pianotechnicus (92871) Pianotechnicus / Ondernemer (92872) Schachtenmaker Schachtenmaker (92880) Schoenhersteller Schoenhersteller (93610) Schoenhersteller / Ondernemer (93620) Sterilisatie Medische Hulpmiddelen Medewerker Steriele Medische Hulpmid. (95010) Tandtechniek Tandtechnicus / Manager Prothese (95234) Tandtechnicus Kroon- en brugwerk (95231) Tandtechnicus Prothese (95232) Tandtechnicus/Manager Kroon- en brugwerk (95233) Tandtechnisch Medewerker Basistechnieken (95221) Tandtechnisch Medewerker Kroon- en brugwerk (94711) Tandtechnisch Medewerker Orthodontie (95222) Tandtechnisch Medewerker Prothese (94712) Technisch Oogheelkundig Assistent Technisch Oogheelkundig Assistent (91620)


266 133 133 5 5 98 49 49 3 3 283 164 119 112 112 2595 451 390 489 361 23 388 8 485 113 113

11

Optiek Allround medewerker optiek (93640) Opticien (93651) Opticien (Manager) (93652) Verkoopmedewerker optiek (93631) Werkplaatsmedewerker optiek (93632)

3.2

6827 1348 1425 1358 1352 1344

Uurwerktechniek Horlogemaker (92921) Klokkenmaker (92922) Medewerker uurwerktechniek (95200) Uurwerkmaker (92923) Uurwerktechnicus (95210) Eindtotaal

138 34 34 6 39 25 12059

Accreditatie en beoordeling van leerbedrijven

Erkenning door SVGB kenniscentrum kan volgen na het doorlopen van de erkenningsprocedure. De erkenningsprocedure kan worden gestart op verzoek van de school of van het leerbedrijf zelf via de website van SVGB kenniscentrum.

Aantal nieuwe leerbedrijven in 2011 Aantal verwijderde leerbedrijven in 2011 Het verloop in erkende leerbedrijven

303 89 10,4%

De tevredenheid van de onderwijsinstellingen over de kwaliteit van de praktijkleerplaatsen wordt jaarlijks gemeten door middel van een evaluatiegesprek met de BPV-docent van de opleidingen. 3.3

Ondersteunen en begeleiden van leerbedrijven

Bij de ondersteuning van de leerbedrijven opereert de SVGB vanuit de overtuiging dat opleiden een taak is voor de school en het leerbedrijf gezamenlijk. Er wordt dan ook voortdurend gewerkt aan verbetering, onder meer door het trainen van praktijkopleiders en het zorgen voor een goede match tussen leerling en leerbedrijf. In 2011 heeft SVGB kenniscentrum speciaal het Servicepunt Leerbedrijven ingericht om bedrijven nog beter te kunnen ondersteunen bij het begeleiden van de leerling in de beroepspraktijk. Het servicepunt leerbedrijven zorgt samen met de opleidingsadviseurs voor het erkennen en ondersteunen van de leerbedrijven, zodat er een optimaal aanbod van hoogwaardige BPV-plaatsen beschikbaar is.

Percentage en termijn erkenningen Aantal contactmomenten

binnen 10 werkdagen

90% 4301

 Tevredenheid van het leerbedrijf over de verleende ondersteuning In opdracht van OC&W, Colo, MBO Raad en VNO-NCW/MKB Nederland is in 2011 de BPV-monitor uitgevoerd. De belangrijkste doelstelling van deze monitor is het rapporteren van informatie over de ervaring met de effecten van het BPV-protocol en de kwaliteit van de BPV vanuit het perspectief van studenten, leerbedrijven, mbo-instellingen en kenniscentra. De resultaten zijn positief. Van de leerbedrijven geeft 44% aan voldoende begeleiding te krijgen van SVGB kenniscentrum bij de invulling van de BPV in het bedrijf (gemiddeld voor de kenniscentra is dit 38%). SVGB kenniscentrum scoort met 44% als koploper op de vraag aan de leerbedrijven of het kenniscentrum in voldoende mate helpt bij vragen en problemen over de BPV. 3.4

Contact met de onderwijsinstellingen

SVGB kenniscentrum werkt met brancheteams. Elk brancheteam heeft een medewerker die structureel contact onderhoudt met de roc’s en vakscholen over de eventuele knelpunten die door leerbedrijven worden ervaren in de uitvoering van de BPV. De knelpunten die worden besproken hebben betrekking op individuele problemen van bedrijven of deelnemers in de BPV.


12

HOOFDSTUK 4 4.1

Arbeidsmarktinformatie

Inleiding

Jaarlijks presenteert SVGB kenniscentrum de Arbeidsmarkt- en Onderwijsmonitor via haar website. Hier is ook gedetailleerde informatie per branche en onderwijsinstelling te vinden. Ieder jaar verzamelt de SVGB informatie rond trends en ontwikkelingen in de branches. Daarnaast wordt eens in de vier jaar een structuuronderzoek per branche gedaan. Voor zover mogelijk worden gegevens onderverdeeld naar (de zes voormalige CWI-) regio’s. Voor SVGB Kenniscentrum is voor de meeste beroepen Nederland de regio, aangezien de relevante opleidingen uniek zijn, dat wil zeggen dat op slechts één locatie in Nederland de opleiding wordt verzorgd. 4.2

De arbeidsmarkt in 2011

In 2011 werd ook in SVGB-branches de economische crisis zichtbaar. Dat geldt vooral voor de creatieve en ambachtelijke branche waar luxeproducten worden vervaardigd. Consumenten zijn terughoudend in het aanschaffen van luxeartikelen. De markt voor deze producten is niet groot en de consument is kritisch. De markt voor reparatie en onderhoud is in deze branches stabiel. Actueel is de groeiende vraag naar reparatie van uurwerken, schoenen en lederwaren en naar restauratie van glas-in-lood. De situatie in de gezondheidstechnische branches is anders. De vraag naar hulpmiddelen blijft stijgen. De vergrijzing is hiervan een belangrijke, maar niet de enige oorzaak. Zo is er een groeiend aantal mensen met gehoorproblemen: ouderen, maar ook jongeren. De stijgende vraag naar orthopedisch schoeisel wordt mede veroorzaakt door welvaartsziekten als diabetes en overgewicht. Het formele platform bestaat uit de negen SVGB-sectorcommissies die de paritaire commissie adviseren met betrekking tot de afstemming tussen onderwijsaanbod en de behoefte in de branche. Op basis van de informatie uit de sectorcommissies bepaalt de paritaire commissie haar standpunt betreffende het aanbod SVGB-breed en brengt advies uit aan het SVGB-bestuur. De informatie uit de Arbeidsmarkt- en Onderwijsmonitor vormt mede de basis voor de besluitvorming binnen het platform. De informatie die wordt opgenomen in de monitor wordt vooraf met de sectorcommissies besproken. De aangeleverde informatie was conform de behoefte en maakte het mogelijk in voorkomende gevallen het gewenste advies op te stellen. 4.3

Instroombevordering

Om de behoefte aan vakmensen voor de korte en middellange termijn te helpen vervullen initieert en participeert SVGB Kenniscentrum een aantal instroomactiviteiten voor haar branches. Alhoewel instroombevordering geen wettelijke taak is ziet SVGB kenniscentrum dit wel als een kernactiviteit waarin zij haar expertise tot haar recht kan laten komen.  Dutch HealthTec Academy In 2011 is intensief samengewerkt met de Dutch HealthTec Academy om de 16 leerlingen van het oriëntatiejaar te bemiddelen naar een bbl-werkplek in een van de gezondheidstechnische beroepen. Acht leerlingen hadden aan het eind van het schooljaar werk en acht leerlingen waren nog zoekende. Op 12 februari 2011 heeft het serviceteam leerbedrijven deelgenomen aan de Open Dag van de Dutch HealthTec Academy om de bezoekers te informeren over de bbl, werken in het leerbedrijf en het vinden van werk.  Samenwerking intermediaire organisaties In 2011 is samengewerkt met Zeven Schoone Kunsten en UAF. Zeven Schoone Kunsten is een re-integratiebureau dat onder andere in opdracht van gemeenten en UWV langdurig werklozen coacht en begeleidt naar werk. De intensieve samenwerking met Zeven Schoone Kunsten bestond uit gesprekken met kandidaten die geselecteerd werden voor opticien, audicien, tandtechnicus, schoenhersteller en orthopedisch technisch medewerker. 24 kandidaten zijn geselecteerd en bemiddeld naar werk. UAF ondersteunt asielzoekers en vluchtelingen en begeleidt hen onder andere naar werk. Voor UAF zijn 15 kandidaten in bemiddeling genomen. Na oriënterende gesprekken met opleidingsadviseurs en leerbedrijven hebben vijf kandidaten een leerwerkplek gevonden.  Girlsday Op 13 april 2011 zijn 147 meisjes in de leeftijd van 10 tot 13 jaar via bemiddeling van SVGB kenniscentrum op bezoek gegaan bij opticiens, schoenmakers, audiciens en tandtechnici.


13

 Instroomcommissie NUVO SVGB kenniscentrum participeert in de instroomcommissie van de brancheorganisatie NUVO, die zich richt op de bevordering van de instroom van leerlingen in de optiekopleidingen. In deze commissie brengt SVGB kenniscentrum haar expertise in op gebied van instroombevordering. Daarnaast worden op vraag via de opleidingsadviseurs voorlichtingsmaterialen voor mogelijke geïnteresseerde instromers verspreid onder de leerbedrijven.  Stagebox SVGB verzorgt haar taken als Kenniscentrum (KBB) ten behoeve van branches in de gezondheidstechniek, creatieve techniek en ambachtelijke techniek. Het betreft zonder uitzondering beroepen die bij het grote publiek relatief onbekend zijn, en waarvoor het gezegde “onbekend maakt onbemind” zeer treffend is. De ervaring in de achterliggende jaren heeft duidelijk gemaakt dat ook deelnemers en begeleiders aan de AKAopleidingen geen uitzondering op de regel vormen. Om die reden heeft de SVGB er voor gekozen om, binnen het initiatief stagebox, in plaats van een charme-offensief gericht op leerbedrijven voor het beschikbaar stellen van leerplaatsen, de werving te richten op de deelnemers aan de AKA-opleiding en hun begeleiders. Activiteiten 2011 Aan de verschillende overleggen, die zijn geïnitieerd door COLO (SBB) in 2011, Boris, Harrie en Boris meets Harrie is deelgenomen door de daarvoor vrijgestelde adviseurs. Daarnaast is er geparticipeerd in het overleg rond Stagebox. De activiteiten van SVGB kenniscentrum in het kader van Stagebox hebben met name betrekking gehad op het bevorderen van deskundigheid bij de praktijkopleiders, en op het genereren van meer instroom op niveau 1 (AKA) en 2. Resultaten: AKA-stagemogelijkheden Ons aanbod voor maatwerk is uitgebreid naar alle vakscholen en ROC’s. Om de AKA-begeleiders te bereiken is een speciaal voor dit doel opgestelde brochure verspreid met het aanbod voor één-op-één toelichting. Ook in 2011 heeft SVGB kenniscentrum contacten onderhouden met contactpersonen AKA van de roc’s over de mogelijkheden tot het uitvoeren van stages op niveau 1 (AKA). SVGB heeft hiervoor adviseurs gedeeltelijk vrijgesteld voor deze specifiek taak. In 2011 is er helaas geen AKA-deelnemers-stage gelopen in een SVGB-leerbedrijf. 14 leerbedrijven zijn erkend voor het aanbieden van AKA-stages. SVGB kenniscentrum verricht maatwerk door op vraag van de contactpersonen AKA van de scholenvoorlichting te geven aan geïnteresseerde AKA-deelnemers. Door voor deze deelnemers stageplaatsen te werven en deze te erkennen voor de opleiding van de deelnemer. Beoordeling in de praktijk. In samenwerking met zes ROC’s heeft de SVGB de certificering van praktijkopleiders ten behoeve van de beoordeling in de praktijk op zich genomen. Het trainen, begeleiden en certificeren is in samenwerking met de ROC’s ontwikkeld en uitgevoerd. Praktijkopleiders die deelnemers op niveau 2 begeleiden maken deel uit van de doelgroep van dit traject. Daar waar nodig is speciale aandacht geschonken aan de specifieke behoeften van de deelnemers op niveau 2.

Aantal erkende bedrijven in 2011 Totaal aantal erkenningen in regeling Aantal geschoolde praktijkopleiders Aantal bereikte praktijkopleiders

AKA erkenning 0 14

Niveau 1 0 0

Niveau 2 3 1663

14

0 0

115 789

Ontwikkelde producten* 3 0 4 * Voor de doelgroep ontwikkelde producten: voorlichtings-DVD: Unieke AKA-stages speciale brochure gericht op AKA-begeleiders waarin SVGB-stages worden aangeprezen specifieke aanpassingen aan de website van de SVGB screeningsinstrument begeleidingsvaardigheden voor de praktijkopleider tipkaarten ter ondersteuning van de praktijkopleider (11 versies) training beoordeling in de BPV (incl. instructie-DVD) certificering van beoordelaars (in samenwerking met de zes ROC’s)


14

HOOFDSTUK 5 5.1

Bijzondere beroepen en opleidingen

Inleiding

De zeer diverse branches en beroepsgroepen waarvoor het kenniscentrum werkt hebben elk hun specifieke kenmerken en problemen. Om beter recht te kunnen doen aan het specialistische karakter van alle branches en beroepsgroepen heeft SVGB kenniscentrum besloten de aanwezige expertise te concentreren in brancheteams. In 2011 werkte SVGB kenniscentrum met 24 brancheteams. Elk brancheteam voerde daarbij integraal de publieke taken uit, te weten erkennen en ondersteunen leerbedrijven, ontwikkelen en onderhouden kwalificatiedossiers en arbeidsmarktonderzoek. Dat betekent dat elk brancheteam verantwoordelijk is voor de jaarlijkse actualisering van de arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie en dat het de sectorcommissie ondersteunt waarin de beroepsgroepen en opleidingen van een bepaalde branche vertegenwoordigd zijn. Voor de erkenning en ondersteuning van leerbedrijven werken de brancheteams samen met het nieuw opgerichte Servicepunt Leerbedrijven. In 2011 lanceerde SVGB kenniscentrum een nieuwe website met voor iedere branche een eigen pagina of ‘wereld’, die ingevuld en bijgehouden wordt door de teams. 5.2

Informatie uit de brancheteams

Adaptatietechniek



 Momenteel wordt de scholing voor de adaptatietechniek door de DHTA in cursusvorm aangeboden. In 2011 heeft verkenning plaatsgevonden naar de mogelijkheid en wenselijkheid om deze scholing binnen het regulier mbo aan te bieden, mede vanwege de discussie rond lege kwalificatiedossiers die in 2012 uit de kwalificatiestructuur zullen worden verwijderd. Dit heeft niet geleid tot wijziging in het aanbod naar de branche. In 2012 zal een definitieve beslissing worden genomen of het dossier gehandhaafd moet blijven. Indien dit niet het geval blijkt zal met de beroepsgroep besproken worden op welke wijze zij verbonden willen blijven aan SVGB kenniscentrum.

Ambachtelijk schoenmaker



  

Voor de branche Ambachtelijk schoenmaker staat het werven van leerbedrijven centraal. De branche is nog onbekend met de opleiding Creatief Vakman en het begrip leerbedrijf en de SVGB is onbekend in de branche. In 2011 is er kennisgemaakt met leerbedrijven, maar zijn er nog geen leerbedrijven erkend. Er is contact gelegd met de docenten de over de invulling van de stageperiode in het 3 jaar. Het rapport arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie voor Ambachtelijk schoenmaker en Lederwarenmaker is dit jaar een gezamenlijk hoofdstuk geworden. Onder beide branches is in 2011 een gezamenlijk structuuronderzoek uitgevoerd door EIM. Hierdoor zijn de gegevens niet uit elkaar te trekken voor analyse. Het onderwijs vraagt een aanpassing van de structuur van het kwalificatiedossier Creatief Vakman. Met experts uit de branches en het onderwijs is besloten eerst de ervaringen binnen het project Voorrang voor Creatief Vakmanschap af te wachten. De instroom in bij de opleiding Creatief Vakman voldoet aan de wensen. HMC: SintLucas: Vakschool Schoonhoven:

41 leerlingen 32 leerlingen 11 leerlingen


15

SintLucas en HMC voeren onder andere de uitstroom Ambachtelijk schoenmaker en Lederwaren uit. HMC is in september 2011 begonnen met een brede opleiding. De leerlingen hebben nog geen richting gekozen. Bij SintLucas hebben van de 26 tweedejaarsleerlingen 10 leerlingen gekozen voor de richting leer (Ambachtelijk schoenmaker en lederwaren). Audicien

    

Op vraag van de branche zijn er afgeronde eenheden opgenomen in het kwalificatiedossier Audicien die het mogelijk maken dat mensen eerder inzetbaar zijn in de praktijk. Met medewerking van het team is de EVC-procedure vervangen door een intake assessment procedure bij de roc’s. Met medewerking van het team is een werkboek ontwikkeld voor het eerste leerjaar van de audiciens opleiding aan de Dutch HealthTec Academy. De contacten met de grote leerbedrijven zijn geïntensiveerd. Daarbij is bijzondere aandacht besteed aan het ondersteunen van het opleidingsmanagement m.b.t. de BPV binnen deze bedrijven. Er is een begin gemaakt met het opzetten van het Expertisecentrum Gezondheidstechniek en innovatieplatform Horen. Dit proces loopt door in 2012.

Glasblazers

 

Voor de opleiding glasblazen is veel voorwerk verricht. Er is contact gelegd met bedrijven, glaskunstenaars, buitenlandse opleidingen en vakorganisaties die van belang zijn bij het ontwikkelen van een opleidingsplan voor de glasblazers. Voor het uitvoeren van de BPV zijn er 6 bedrijven erkend als leerbedrijf.

Glazeniers

    

De branche is nog relatief onbekend met het uitvoeren van de BPV. Er is contact gelegd met veel bedrijven en voorlichting verstrekt over de rol als BPV bedrijf. Er is een goede samenwerking met de opleiding. Aanpassingen van het kwalificatie dossier en de kwaliteit van de leerbedrijven zijn regelmatig geëvalueerd. Het brancheteam heeft met leerlingen van de opleiding gesproken over hun motivatie voor de keuze voor het glazeniersvak en het belang van de stage. Op basis hiervan is een artikel geschreven ter promotie voor het aanbieden van een stageplaats. Het artikel is gepubliceerd op de website. Er zijn in het verslagjaar acht nieuwe bedrijven geaccrediteerd. In het totaal zijn er 39 erkende glazeniers bedrijven.


16

Goudsmeden

  

Er zijn in samenwerking met de Vakschool start bijeenkomsten voor de praktijkopleiders georganiseerd Er zijn reguliere contactmomenten met de branchevereniging waarbij onderwerpen als samenwerking, doelmatigheid BPV en onderwijs worden besproken. De ontwikkelingen op het gebied van 3D-technieken gaan steeds sneller. Het team goudsmeden volgt de ontwikkelingen op de voet, waarbij in overleg met de branche het moment wordt bepaald wanneer dit zijn weerslag in de opleiding moet krijgen.

Hoedenmaker



 



Voor de branche Hoedenmaker staat het werven van leerbedrijven centraal. De branche is onbekend met de opleiding Creatief Vakman en het begrip leerbedrijf en de SVGB is onbekend in de branche. In 2011 is er kennisgemaakt met leerbedrijven, maar zijn er nog geen leerbedrijven erkend. Er is contact gelegd met de docenten over de invulling van de de stageperiode in het 3 jaar. Het onderwijs vraagt een aanpassing van de structuur van het kwalificatiedossier Creatief Vakman. Met experts uit de branches en het onderwijs is besloten eerst de ervaringen binnen het project Voorrang voor Creatief Vakmanschap af te wachten. De instroom bij de opleiding Creatief Vakman voldoet aan de wensen. SintLucas en HMC voeren onder andere de uitstroom Hoedenmaker uit. HMC is in september 2011 begonnen met een brede opleiding. De leerlingen hebben nog geen richting gekozen. Bij SintLucas hebben van de 26 tweedejaarsleerlingen 4 leerlingen textiel gekozen (Hoedenmaker). SVGB kenniscentrum heeft de banden met de Nederlandse Hoedenvereniging verder aangehaald.

Horlogemakers

  

Er zijn goede contacten met de opleiding en het bedrijfsleven. SVGB kenniscentrum organiseerde samen met de Vakschool bijeenkomsten voor de praktijkopleiders. De stagecoördinatoren zijn zeer tevreden over deze samenwerking rond de BPV. Er is regulier overleg met de branchevereniging waarbij samenwerking, onderwijs en BPV ter sprake komen. De branche is volop in beweging door verdere beperkingen in de levering van onderdelen. Via contacten met het bedrijfsleven en onder andere de netwerkbijeenkomst van het internetforum van uurwerkherstellers volgt het team de ontwikkelingen.

Juweliers

  

Er zijn goede contacten met de opleiding en het bedrijfsleven. De stagecoördinatoren zijn zeer tevreden over de samenwerking rond de BPV en noemen expliciet de organisatie van de bijeenkomsten voor praktijkopleiders. Het BPV gedeelte van de deeltijdopleiding is naar voren geschoven in de opleiding. Daarom is het van groot belang om de bedrijven waar deze leerlingen werken zo snel mogelijk te kennen en te bezoeken voor de erkenning. Hierover zijn afspraken gemaakt met de opleiding. Er is regulier overleg met de branche over BPV, samenwerking onderwijs en doelmatigheid.


17

Keramisten

 



In overleg met de branchevereniging en toonaangevende beroepsbeoefenaren zijn de toetsingscriteria voor stagebedrijven vastgesteld. De inhoud van de opleiding is in samenwerking met de docenten verder uitgewerkt. De werving van BPV plaatsen gaat langzaam door de onbekendheid van de opleiding. Toch zijn er inmiddels vijf erkende leerbedrijven en hebben twee bedrijven zich aangemeld voor het bieden van een stageplaats. Een inventarisatie in de omgeving van de school heeft geleid tot een lijst van 39 keramiekbedrijven. De precieze criteria voor de BPV zijn nog niet duidelijk. Er zijn drie leerlingen in het tweede opleidingsjaar die keramiek als hoofdvak hebben gekozen. Met hun medewerking is een artikel geschreven ter promotie van het aanbieden van een stageplaats.

Klokkenmakers

 

Het brancheteam klokkenmakers heeft goede contacten met de opleiding en het bedrijfsleven. Er wordt samengewerkt met de Vakschool waarbij de BPV en de organisatie van de bijeenkomsten voor praktijkopleiders centraal staan. Zowel het kenniscentrum als de Vakschool zijn tevreden over deze samenwerking. Klokkenmakers spelen een onmisbare rol in de restauratie van historische klokken. In 2011 is een start gemaakt met het project restauratie. Onderzocht wordt of restauratie een belangrijker component van het kwalificatiedossier moet worden.

Lederwarenmaker



 



Voor deze branche staat het werven van leerbedrijven centraal. De branche is onbekend met de opleiding Creatief Vakman en het begrip leerbedrijf en de SVGB is onbekend in de branche. In het jaar 2011 is er kennisgemaakt met leerbedrijven, maar zijn er nog geen leerbedrijven erkend. Er is contact gelegd met de docenten over de invulling van e de stageperiode in het 3 jaar. Het onderwijs vraagt een aanpassing van de structuur van het kwalificatiedossier Creatief Vakmanschap. Met experts uit de branches en het onderwijs is besloten eerst de ervaringen binnen het project Voorrang voor Creatief Vakmanschap af te wachten. De instroom bij de opleiding Creatief Vakman voldoet aan de wensen. SintLucas en HMC voeren onder andere de uitstroom Lederwarenmaker en Ambachtelijk schoenmaker uit. HMC is in september 2011 begonnen met een brede opleiding. De leerlingen hebben nog geen richting gekozen. Bij SintLucas hebben van de 26 tweedejaarsleerlingen 10 leerlingen leer gekozen (Ambachtelijk schoenmaker en Lederwarenmaker). De SVGB heeft de banden met branchevereniging Feetbag verder aangehaald.

Medewerker Steriele Medische Hulpmiddelen



Het jaarlijks te houden trenddebat stond in het teken van de oriëntatie op doorstromingsmogelijkheden van de MSMH. Naar aanleiding van het debat is een plan van aanpak opgesteld en hebben vervolggesprekken met key-accounts in de branche plaatsgevonden. In 2012 zullen de mogelijkheden tot een vervolgopleiding voor de deelnemers aan de opleiding MSMH verder worden uitgewerkt.


18

   

De praktijkopleiders- en werkveldbijeenkomsten aan de 3 participerende ROC’s zijn met medewerking van het brancheteam succesvol verlopen. Daarbij is informatie gegeven over het opleiden in de BPV en zijn praktische vragen over opleiden binnen het leerbedrijf beantwoord. In samenwerking met scholen en branche is een opzet gemaakt voor het doorontwikkelen van examenproducten voor de opleiding MSMH, eind 2011 is in opdracht van de scholen begonnen met de uitvoering hiervan. Het opleidingenaanbod van de drie ROC’s is door actieve inbreng van de expertise van het brancheteam verder afgestemd op de behoeften van de beroepsgroep . De SVGB heeft haar netwerk en expertise betreffende de arbeidsmarkt en het opleidingsaanbod verder uitgebouwd, o.a. door deelname aan bijeenkomsten en congressen voor de beroepsgroep.

Optiek

    

Voor potentiële deelnemers en andere geïnteresseerden is een brochure ontwikkeld met informatie over het beroep en de opleiding. Deze brochure is aangeboden aan de scholen ter verspreiding onder geïnteresseerden. Daarnaast is deze als download beschikbaar via de wereldpagina op de SVGB-website. Tijdens de landelijke Optiekdag, die georganiseerd wordt door de optiekopleidingen, heeft het brancheteam haar expertise ingebracht betreffende de arbeidsmarkt- en onderwijssituatie. Het brancheteam participeert in de commissie Instroombevordering Optiek van de NUVO. Er is een begin gemaakt met het opzetten van het Expertisecentrum Gezondheidstechniek en innovatieplatform Zien. In eerste instantie wordt gewerkt aan het via internet beschikbaar stellen van instructiefilms voor de werkenden in de branche. Dit proces loopt door in 2012. In samenwerking met een zestal ROC’s heeft de SVGB de certificering van praktijkopleiders ten behoeve van de beoordeling in de praktijk op zich genomen. Het trainen, begeleiden en certificeren is in samenwerking met de ROC’s ontwikkeld en uitgevoerd. Dit traject wordt vervolgd in 2012.

Orthopedische schoentechniek en orthopedische techniek

   

In 2011 is er een nieuw kwalificatiedossier Orthopedische Technieken ontwikkeld. Hierin is ten opzichte van de voorgaande versies de samenhang tussen de verschillende disciplines zo maximaal mogelijk tot uiting gebracht. De arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie is geactualiseerd met behulp van de gegevens uit het nieuwe onderzoek van EIM. Het netwerk met de branche is verder verstevigd door de intensievere contacten in 2011. De participatie door de branche in de sectorcommissie is tevens geactualiseerd. Mede hierdoor zijn er kortere lijnen ontstaan. Er is een begin gemaakt met het opzetten van het Expertisecentrum Gezondheidstechniek en innovatieplatform Bewegen. In eerste instantie wordt gewerkt aan het via internet beschikbaar stellen van instructiefilms voor de werknemers in de branche. Dit proces loopt door in 2012.


19

Pianotechniek



 

Het jaar 2011 stond in het teken van de professionalisering van de praktijkopleider. HMC mbo vakschool hout, interieur en meubel, de brancheorganisaties VvPN en NPMB en het kenniscentrum SVGB hebben hierover een convenant opgesteld, dat in het voorjaar van 2012 ondertekend zal worden. Onderwerpen hierin zijn praktijkopleidersbijeenkomsten met informatie over de opleiding Pianotechniek en didactische workshops, bijscholing op het gebied van vleugeltechniek, diplomering via EVC-trajecten en het ter beschikking stellen van lesboeken. In 2011 waren er twee praktijkopleidersbijeenkomsten die goed bezocht werden. Het kwalificatiedossier Pianotechniek is niet veranderd. Uit de kwalificatiemonitor bleek dat het bedrijfsleven en het onderwijs erg tevreden zijn over het kwalificatiedossier.

Podoposturaal therapeut

Momenteel wordt de scholing voor de podoposturaaltherapeut door de DHTA in cursusvorm aangeboden. In 2012 zal een verkenning plaatsvinden naar de wenselijkheid om deze scholing binnen het regulier mbo aan te bieden. Indien dit niet het geval blijkt zal met de beroepsgroep besproken worden op welke wijze zij verbonden willen blijven aan SVGB kenniscentrum. Schoenconsulent

Momenteel wordt de scholing voor de schoenconsulent door de DHTA in cursusvorm aangeboden. In 2011 heeft verkenning plaatsgevonden naar de mogelijkheid en wenselijkheid om deze scholing binnen het regulier mbo aan te bieden, mede vanwege de discussie rond lege kwalificatiedossiers die in 2012 uit de kwalificatiestructuur zullen worden verwijderd. Dit heeft niet geleid tot wijziging in het aanbod naar de branche. In 2012 zal een definitieve beslissing worden genomen of het dossier gehandhaafd moet blijven. Indien dit niet het geval blijkt zal met de beroepsgroep besproken worden op welke wijze zij verbonden willen blijven aan SVGB kenniscentrum. Schoenhersteller

 

Er is in samenwerking met de school gewerkt aan de instroom in de opleiding niveau 3 “Schoenhersteller ondernemer”. Deze opleiding gaat volgens planning in september 2012 van start. Het reeds bestaande netwerk in de branche is nauw betrokken bij de ontwikkelingen in 2011. Andersom participeert het brancheteam zoals gebruikelijk in brancheactiviteiten zoals de vakbeurs en de algemene ledenvergadering van de NSV.


20

Tandtechniek

   

In het kader van het Expertisecentrum Gezondheidstechniek (innovatieplatform Lachen) organiseerde de SVGB op 13 mei 2011 een symposium onder de titel ‘Tandtechniek, de uitdaging’. In de tweede helft van het verslagjaar gingen de voorbereidingen voor een nieuw symposium in 2012 van start. In het kader van het innovatieplatform is een begin gemaakt met het via internet beschikbaar stellen van instructiefilms voor de werkenden in de branche. Dit proces loopt door in 2012. De takenboeken voor de opleiding tandtechniek worden aangepast aan de huidige standaard in onderwijs en praktijk met ondersteuning van expertise uit het brancheteam. De SVGB heeft haar netwerk verder verstevigd o.a. tijdens vakbeurzen en het congres Tandtechniek.

Technisch oogheelkundig assistent

   

Er is een begin gemaakt met het opzetten van het Expertisecentrum Gezondheidstechniek en innovatieplatform Zien. In eerste instantie wordt gewerkt aan het via internet beschikbaar stellen van instructiefilms voor de werkenden in de branche. Dit proces loopt door in 2012. Het team heeft door deelname aan de branchediscussie over de toenemende vraag naar Oogzorg (en de daarmee samenhangende positie van de TOA) haar expertise en netwerk een extra impuls gegeven. Onderzocht is welke doorstroommogelijkheden er zijn voor TOA’s naar de hbo-opleiding Optometrie. De uitkomsten zijn besproken met branche en onderwijs in de sectorcommissie. Tijdens diverse praktijkopleiders- en werkveldbijeenkomsten is in samenwerking met de school informatie verstrekt over het opleiden in de BPV.

Zilversmeden

Ontwikkelingen/activiteiten in 2011   

Er zijn goede contacten met de opleiding en het bedrijfsleven. De stage coördinatoren zijn zeer tevreden over de samenwerking rond de BPV en noemen expliciet de organisatie van de bijeenkomsten voor praktijkopleiders. Er zijn reguliere contactmomenten met de branchevereniging waarbij onderwerpen als samenwerking, doelmatigheid, BPV en onderwijs worden besproken. De branche profileert zich steeds meer in de richting van een ambachtelijke kunstzinnige branche. Het team volgt deze ontwikkeling op de voet via contacten met de bedrijven en het bezoeken van tentoonstellingen. Het team draagt ook proactief bij aan de branche. Zo zijn zilversmeden in contact gebracht met kunstenaars uit andere disciplines, waardoor reeds interessante cross-overs zijn ontstaan.


21

HOOFDSTUK 6

PROJECTEN

SOS Vakmanschap

SOS Vakmanschap is een initiatief van SVGB kenniscentrum samen met MKB Nederland, VNO-NCW, het HBA en de Koninklijke Metaalunie. SVGB kenniscentrum is de werkorganisatie. SOS Vakmanschap is sinds de start in 2010 uitgegroeid tot een samenwerkingsverband van meer dan vijftig organisaties uit bedrijfsleven en onderwijs. De missie van SOS Vakmanschap is kleinschalig, specialistisch vakmanschap in Nederland voor de toekomst veiligstellen door behoud en versterking van specialistisch beroepsonderwijs. Immers: goed vakmanschap is een belangrijke pijler van onze economie en dat geldt ook voor kleinschalige specialistische beroepen. Zeldzame specialistische beroepsgroepen hebben een grote vraag naar gespecialiseerde vakmensen. De bovengemiddelde vergrijzing en ontgroening spelen hierbij een grote rol. Het huidige beroepsonderwijs kan niet aan de vraag voldoen. De opleidingen zijn door hun kleinschaligheid zeer kwetsbaar en dat wordt nog versterkt door beleidsmaatregelen als de veralgemenisering van het mbo-onderwijs en de dertig plus maatregel. Waardevolle vakkennis dreigt - mét de bijbehorende kwalificatiedossiers - volledig te verdwijnen. Politieke lobby In november 2010 hebben de samenwerkende organisaties het manifest “Red de specialistische vakman!”aangeboden aan minister Van Bijsterveldt. Dit heeft geleid tot specifieke aandacht voor kleinschalige specialistische beroepsopleidingen in het overheidsbeleid en de oprichting van SOS Vakmanschap. 2011 heeft in het teken gestaan van het opzetten van de werkorganisatie SOS Vakmanschap, het in kaart brengen van het netwerk, het ontwikkelen van de beslisboom methodiek en is er een actieve lobby gestart richting politiek. Op basis van het manifest en de lobby gaf de minister SOS Vakmanschap opdracht om een meldpunt voor bedreigde zeldzame beroepsgroepen en noodlijdende kleinschalig specialistische beroepsopleidingen te realiseren. Meldpunt Bedreigde Opleidingen en Beroepen Op 19 september 2011 opende de minister Van Bijsterveldt het Meldpunt Bedreigde Opleidingen en Beroepen van SOS Vakmanschap. Bij dit evenement waren circa 100 afgevaardigden van onderwijs en bedrijfsleven aanwezig. Het meldpunt geeft concreet advies en brengt op verzoek van de minister de problematiek rond kleinschalige vakopleidingen in kaart. In 2012 zullen de eerste resultaten zichtbaar worden in de SOS Monitor. Hans Biesheuvel boegbeeld SOS Vakmanschap De inhoudelijke richting en activiteiten van SOS Vakmanschap worden uitgezet door een begeleidingsgroep. Deze bestaat uit afgevaardigden van Ministerie van OCW, MBO Raad, VNO-NCW MKB Nederland,Koninklijke Metaalunie, Hoofdbedrijfschap Ambachten, SVGB kenniscentrum en Hans Biesheuvel (voorzitter MKB Nederland) als gedreven boegbeeld van SOS Vakmanschap.

www.sosvakmanschap.nl


22

Dutch HealthTec Academy

De Dutch HealthTec Academy is tot stand gekomen in 2010 als resultaat van een krachtenbundeling van bedrijfsleven en onderwijs, samen met SVGB kenniscentrum. Deze school voor gezondheidstechnische opleidingen is een samenwerkingsconstructie van SVGB Kenniscentrum en Amarantis Onderwijsgroep. De samenwerking is neergelegd in een overeenkomst die tot eind 2012 loopt. Dan moet er duidelijkheid zijn over de positie van de Dutch HealthTec Academy na 2012. Het streven is om uiteindelijk te komen tot een zelfstandige vakschool.  Succesformule De Dutch HealthTec Academy is goed op weg om haar toegevoegde waarde te bewijzen. Het aantal studenten is gegroeid van 910 in schooljaar 2009/2010 naar 1092 in schooljaar 2011/2012. Een toename van 20%! En een omzet contractactiviteiten van € 1,4 mln. Overzicht aantal deelnemers en gediplomeerden per opleiding Branche Orthopedisch Schoentechniek

opleiding

94690

Schoentechnisch voorzieningenmaker

28

20

94700

Leestenmaker Adviseur gezondheidstechnische voorzieningen (Schoentechniek)

48

17

38

17

32

8

92773

Orthopedisch technisch medewerker Adviseur gezondheidstechnische voorzieningen (Techniek)

15

7

93610

Schoenhersteller

38

28

91620

Technisch Oogheelkundig Assistent

42

46

92772 Orthopedisch Techniek

Schoenhersteller Technisch Oogheelkundig Assistent

aantal deelnemers gediplomeerden schooljaar 2011/2012 2011

crebo

95190

 Inrichting van de organisatie Het inspelen op de snelle groei en de complexiteit van de inrichting van de nieuwe (financiële) organisatie heeft veel energie en inzet van extra mankracht met zich meegebracht. De jaren 2011 en ook 2012 kunnen dan ook gezien worden als overgangsperiode naar een nieuwe stabiele en efficiënte organisatie.  Amarantis Onderwijsgroep in zwaar weer Amarantis Onderwijsgroep bleek zich eind 2011 in financieel zwaar weer te bevinden. In 2012 zal een defusie plaatsvinden in (waarschijnlijk) vijf zelfstandige groepen van scholen. Wat de consequenties zullen zijn voor de opleidingen die worden uitgevoerd aan de Dutch HealthTec Academy is nog onduidelijk.  Toekomstperspectief Wij beschouwen de Dutch HealthTec Academy als een sterk samenwerkingsverband met een mooi toekomstperspectief de duurzame verankering van de DHTA binnen het beroepsonderwijs en de gezondheidstechnische branches vraagt nog veel aandacht van alle betrokken partijen. www.dhta.nl


23

Project Voorrang voor Creatief Vakmanschap

Het realiseren van een duurzame opleidingsvoorziening Het project Voorrang voor Creatief Vakmanschap heeft als doel een duurzame opleidingsvoorziening te realiseren voor een aantal creatief-technische beroepen: ambachtelijk schoenmaker, glazenier, glasblazer, hoedenmaker, keramist, lederwarenmaker en ontwerpend meubelmaker. Bijzonder is dat er één gemeenschappelijk kwalificatiedossier is ontwikkeld, waarbinnen de verschillende beroepen zijn ondergebracht. Het opleidingsconcept wordt op verschillende wijze uitgewerkt en uitgevoerd door de drie deelnemende onderwijsinstellingen. Rond deze concepten wordt veel onderzoek uitgevoerd. De beroepsgroepen binnen het kwalificatiedossier Creatief Vakman hebben diverse gemeenschappelijke kenmerken: zij hebben een ambachtelijke oorsprong, maken maatwerkproducten direct voor consumenten en verrichten arbeidsintensief (veelal hand)werk. Aan elk product ligt een uniek ontwerp ten grondslag. De meeste beroepsbeoefenaars zijn zelfstandigen zonder personeel; de grotere seriematig producerende bedrijven zijn veelal naar het buitenland vertrokken. Er is sprake van een sterke vergrijzing en door een gebrek aan nieuwe instroom dreigt het vakmanschap te verdwijnen. Met de partners uit het platform Voorrang voor Creatief Vakmanschap – de brancheverenigingen, ambassadeurs musea en drie mbo-onderwijsinstellingen: HMC mbo vakschool, de Vakschool Schoonhoven en SintLucas – werd een projectsubsidie aangevraagd bij Het Platform Beroepsonderwijs (HPBO). Met de toekenning van deze subsidie kon het project van start gaan. Het loopt van 1 juni 2009 tot 1 juli 2012. Resultaten 2011  Duurzaam opleidingsconcept Er zijn drie opleidingsconcepten beschreven, waarin elke school zijn uniciteit laat zien. De instroom van leerlingen is voldoende gezien de vraag van de arbeidsmarkt. o

HMC: 2011-2012 41 leerlingen over 2 groepen (breed: hout, leer, textiel)

o

SintLucas: 2011-2012 1e leerjaar: 32 leerlingen (breed: keramiek, leer en textiel) 2e leerjaar: 26 leerlingen; 10 leer (tassen en schoenen), 3 (keramiek), 4 (textiel) en 9 (SDR)

o

Vakschool Schoonhoven: 2011-2012 bol- opleiding 1e leerjaar: 11 deelnemers (glazeniers en glasblazers) 2e leerjaar: 10 deelnemers (glazeniers) 3e leerjaar: geen deelnemers 4e leerjaar: 3 deelnemers deeltijd bol- opleiding 1e leerjaar: gaat niet meer van start 2e leerjaar: 7 deelnemers 3e leerjaar: 4 deelnemers

De samenwerking tussen de drie scholen is op gang gekomen. Alle drie hebben zij samenwerkingsafspraken gemaakt met de vmbo-scholen uit hun regio. Er is al een aantal gezamenlijke activiteiten uitgevoerd op het gebied van PR en het uitwisselen van kennis. De samenwerking met het bedrijfsleven krijgt steeds meer vorm en er zijn voldoende BPVplaatsen. Zorgpunten blijven de duurzaamheid van de activiteiten en het belang van het gezamenlijk in de markt zetten en promoten van de Creatief Vakman.  Kennisnetwerk Het netwerk van organisaties, scholen, musea, vakmensen en activiteiten rondom Creatief Vakman is in beeld gebracht. Creatief Vakman is actief op Linkedin en Twitter. De keuze is gemaakvoor een digitaal kennisnetwerk. In 2012 zal dit nd operationeel zijn. Een themabijeenkomst in juni onder de titel ‘The Creative Connection 2 edition’ was een groot succes.


24

 Startersportaal Onderdeel van het project is een startersportaal voor jong opgeleid talent. Dit deel van het project voorziet in de voorbereiding van het startersportaal waarbij jong talent onder begeleiding van coaches hun entree in de markt kunnen doen. Dit onderdeel wordt in 2012 uitgevoerd.  Onderzoek De resultaten van het onderzoek naar de samenwerkingsmogelijkheden van de brancheorganisaties zijn opgeleverd. Ook de resultaten van de nulmeting onder leerlingen en docenten zijn opgeleverd. Dit maakt deel uit van het monitoren van de vorderingen van het project. Het project experimenteert met twee opleidingsconcepten. KPC onderzoekt welk concept de meest duurzame opleiding oplevert en zal daarover begin 2012 rapporteren. Onder leiding van professor Arjo Klamer wordt een nationaal en internationaal onderzoek uitgevoerd naar de economische waarde van creatief vakmanschap. Dit onderzoek beantwoordt de vraag wat de toegevoegde waarde van de creatieve en ambachtelijke techniek is voor de economie van Nederland en hoe zich dit verhoudt tot andere landen.  PR en communicatie Belangrijk onderdeel van het project is de communicatie. In 2011 werd het logo operationeel en werd veel promotiemateriaal ontwikkeld en verspreid, onder andere door de scholen. De website www.creatiefvakman.nl wordt up to date gehouden en in 2011 zijn opnieuw twee digitale nieuwsbrieven verspreid. Door middel van persberichten voor de branchebladen wordt het bedrijfsleven geïnteresseerd.

www.creatiefvakman.nl


25

Project Eens over Restauratie

In 2010 werd een start gemaakt met het bijeenbrengen van partijen en het voorbereiden van een project, gericht op een toekomstbestendige opleidingsinfrastructuur voor de ambachtelijke restauratieberoepen. Een eerste projectvoorstel leidde helaas niet tot een subsidietoekenning, maar dat was voor SVGB kenniscentrum geen reden om te stoppen. In 2011 kreeg dit project een vervolg.  Overeenstemming over beroepscompetentieprofielen SVGB kenniscentrum streeft naar een optimaal opleidingsaanbod en daarmee naar voldoende gekwalificeerde vakmensen die werken aan ons cultureel erfgoed. De eerste stap is gezet door overeenstemming te bereiken over het fundament waarop de opleidingen worden gebouwd: de beroepscompetentieprofielen. Het gaat daarbij niet alleen om de beroepen die zich bezighouden met restauratie, behoud en beheer van roerend erfgoed, maar zeker ook om die in de bouw. Wanneer het fundament staat kan het opleidingshuis daarop gebouwd worden en kunnen verschillende scenario’s worden opgesteld en oplossingsrichtingen worden gekozen.  Gemeenschappelijke component in kwalificatiedossiers Een ander deelgebied van het project is afstemming van de restauratieve elementen die in diverse kwalificatiedossiers beschreven staan in de vorm van kerntaken, werkprocessen, competenties en vakkennis en -vaardigheden. Door de beroepsbeoefenaren dezelfde basis mee te geven worden misverstanden in de beroepspraktijk voorkomen en is ons cultureel erfgoed in goede handen. Daarom is er samenwerking gezocht met andere kenniscentra ( Fundeon,Savantis en SH&M) om te zoeken naar een gemeenschappelijke component waar al deze beroepen gebruik van kunnen maken.  Afstemming in de beroepskolom Optimalisatie van het opleidingsaanbod beperkt zich niet tot oplossingsrichtingen voor opleidingen in het mbo, maar richt zich ook op het opleidingsaanbod in het hbo en wo. Een afstemming in de hele kolom vergemakkelijkt de doorstroom, verhoogt de efficiëntie en maakt een leven lang leren mogelijk. Er is overleg geweest met het Reinwardt college en de Universiteit van Amsterdam (UvA), waar de opleiding ‘Conservering en Restauratie van Cultureel Erfgoed’ wordt verzorgd. De UvA heeft aangegeven de meerwaarde in te zien van een traject waarbij Eerder Verworven Competenties (EVC) van studenten in kaart worden gebracht en heeft SVGB kenniscentrum gevraagd hierbij te helpen en een plan van aanpak uit te werken.  Kwalificatiedossier en opleiding Behoudsmedewerker Een belangrijke mijlpaal is de oplossingrichting die voor de behoudsmedewerkers in de erfgoedsector is gevonden. De huidige noodoplossing, een één-jarige cursus Behoudsmedewerker Archieven, Bibliotheken en Musea, gecoördineerd door het Nationaal Archief en daarbij gesteund door het Rijksmuseum en de Koninklijke Bibliotheek, is niet houdbaar. In het streven naar professionalisering, erkende diplomering en om het opleidingsaanbod voor behoudsmedewerkers voor langere termijn veilig te stellen, is in opdracht van het Nationaal Archief onderzoek gedaan om de cursus onder te brengen de mbo-kwalificatiestructuur. Uit het onderzoeksresultaat bleek een ruime arbeidsmarktbehoefte en relevantie van de beroepsgroep en veel steun van de belangrijkste instellingen en bedrijven uit de sector. Samen met de begeleidingscommissie van de cursus Behoudsmedewerker van het Nationaal Archief is er hard gewerkt aan de invulling van het kwalificatiedossier. Begin 2012 is het kwalificatiedossier goedgekeurd door de minister, zodat vanaf schooljaar 2012-2013 een reguliere mboopleiding Behoudsmedewerker kan worden gestart.


26

HOOFDSTUK 7 Financiën Noot: dit jaarverslag kan niet gelezen worden zonder kennis te hebben van het financiële resultaat overzicht van de rechtspersonen.

7.1 Algemeen De samengevoegde jaarrekening van de totale werkorganisatie laat een negatief resultaat zien van € 450.935 De werkorganisatie bestaat uit de Stichting kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven en de stichting SVGB Holding. De DHTA is een project dat door het Kenniscentrum SVGB is gestart in 2008. Het project is geëindigd in 2010, waarna de DHTA verder is gegaan als afdeling van de Stichting Kenniscentrum beroepsonderwijs. Het doel van het project was/is door samenwerking met Roc’s en brancheorganisaties een aantal unieke opleidingen in de gezondheidstechniek onder te brengen op een locatie in het centrum van het land. De SVGB voert in opdracht van Koning Willem 1 College en het Zadkine College op basis van artikel 9.1.5. lid 2 van de Wet Educatie Beroepsonderwijs de beroepsopleidingen Schoenhersteller, Orthopedische schoen technici, Orthopedische technici en Technisch Oogheelkundig Assistent uit. De samenwerking met Amarantis onderwijsgroep is op basis van een door beide partijen ondertekende samenwerkingsovereenkomst. Omdat de rechtspersoon Amarantis ophoudt te bestaan zal er gekeken moeten worden naar de samenwerkingsovereenkomst. Naast de samenwerkingsovereenkomst is er een overeenkomst ‘kosten voor gemene rekening’. Er zijn exploitatieverliezen ontstaan bij de DHTA in de periode 2010 en 2011. Verder zijn er investeringen en verplichtingen t.a.v. de partners en uitvoering van onderwijs aangegaan. Er zal gekeken moeten worden naar de risico’s van de aangegane verplichtingen van de DHTA door beide partijen. Liquiditeit De liquiditeitsratio geeft aan in welke mate de instelling aan haar verplichtingen kan voldoen op korte termijn. Een liquiditeitsratio boven de 1 wordt als voldoende beschouwd. Ontwikkeling liquiditeit current ratio (vlottende activa/kortlopende schulden): 2007 2008 2009 2010 2011 2.95 3.90 3.54 1.67 1.84 Solvabiliteit De solvabiliteit van de SVGB is iets gestegen van 0,60 in 2010 naar 0,66 in 2011. Het landelijk gemiddelde van de kenniscentra bedroeg in 2009 0.61 Ontwikkeling solvabiliteit (eigen vermogen/totaal passiva): 2007 2008 2009 2010 2011 0,72 0,73 0,66 0,60 0,66 Rentabiliteit De rentabiliteit van de SVGB is licht gestegen van -0,20 in 2010 naar -0,10 in 2011 Dit kengetal geeft aan welk deel van de totale baten resteert na aftrek van de kosten. Ontwikkeling rentabiliteit: 2007 2008 2009 2010 2011 9 7 6 -0.20 -0,10

7.2 Stichting SVGB(Holding) De Stichting SVGB (Holding heeft een positief resultaat over 2011 van € 25.333 En een eigen vermogen van € 1.933.963. Deze Stichting bevat geen personeel en verdere activiteiten. De resultaat wordt gerealiseerd door een 12 maandelijkse euribor rente vergoeding 7.3 Kenniscentrum bedrijfsleven beroepsonderwijs (kbb) De exploitatierekening van het kenniscentrum sluit met een negatief resultaat van € 476.268. Stichting Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven heeft een eigen vermogen van € 2.511.057. Alle materiële activa(ook van de afdeling DHTA) zijn eigendom van de Stichting KBB. De materiële activa (boekwaarde) bestaan per 31-12-2011 uit: Gebouwen en terreinen € 1.291.474 Inventaris en apparatuur € 1.249.646 Andere vaste bedrijfsmiddelen € 82.472


27

De liquiditeit is per 31-12-2011 met € 844.034 afgenomen t.o.v. 31-12-2010. De oorzaak ligt vooral in de afronding van het project Arnhem-Nijmegen 2 dat per 31-12-2010 een voorschotbedrag kende van € 910.046 . Het project is in 2011 afgerond en uitbetaald aan de betrokken partners. De schulden zijn per 31-12-2011 (€ 2.251.324) afgenomen t.o.v. 31-12-2010 (€ 3.142.790) met € 902.059 7.4 Kenniscentrum bedrijfsleven beroepsonderwijs(kbb) SVGB afdeling DHTA De exploitatierekening van de DHTA sluit af met een negatief resultaat van € 448.256 Dit verlies wordt grotendeels veroorzaakt door overschrijding van het budget voor inleenkrachten. 7.5 Bedrijfsvoering In 2011 is gebleken dat de bedrijfsprocessen van de DHTA moeten worden aangescherpt. Het inkoopproces en de debiteurenadministratie verdienen aandacht. In januari 2011 is de salarisadministratie onderdeel van het interne proces Er is een protocol opgesteld voor mutaties, controle en betaling van de salarissen. In 2011 is een begin gemaakt met de samenwerking met het bevriende kenniscentrum SH&M uit Woerden. De samenwerking is gestart met de financiële afdelingen. De samenwerking is erop gericht dat de financiële afdeling beide kenniscentra bedient op een efficiënte manier. De samenwerking heeft ertoe geleid dat beide organisaties met het zelfde financiële pakket werken waardoor de management informatie betrouwbaar en snel verstrekt kan worden.


28

HOOFDSTUK 8 8.1

Personeel

Inleiding

De kern van het personeelsbeleid van SVGB kenniscentrum is de ontwikkeling van de medewerker. De SVGB kan zich hiermee presenteren als een aantrekkelijke werkgever en het zorgt ervoor dat de organisatie niet stilstaat en kan inspelen op externe ontwikkelingen. In 2011 is voor het eerst een jaar lang gewerkt volgens de nieuwe werkwijze. De medewerkers zijn in meerdere (branche)teams van verschillende samenstelling met elkaar gaan werken. Voor de medewerkers betekende dit zoeken naar andere werkvormen en werkwijzen, wennen aan de teams en aan elkaar. Tevens is de aansturing veranderd: twee branchemanagers sturen de brancheteams en projecten op inhoud en resultaat, een competentiemanager stuurt op de ontwikkeling van de medewerkers en voert het personeelsbeleid uit. Het personeelbeleid heeft in 2011 dan ook voor een deel in het teken gestaan van het zo goed mogelijk begeleiden, voorbereiden en informeren van de medewerker in de nieuwe situatie.

8.2

De medewerkers

Waar in dit hoofdstuk wordt gesproken van ‘de medewerker’ wordt bedoeld die medewerkers die werkzaam zijn bij SVGB kenniscentrum. Zodra ook de medewerkers inbegrepen worden die werkzaam zijn bij de Dutch HealthTec Academy maar in dienst zijn van de SVGB, wordt dit expliciet vermeld.  Aantal medewerkers in dienst In het jaar 2011 is het personeelsbestand van het kenniscentrum teruggelopen van 46 naar 42 medewerkers. Wanneer het aantal medewerkers dat werkzaam is bij de DHTA en een dienstverband heeft bij de SVGB wordt meegenomen zijn er 73 medewerkers bij de SVGB in dienst. Tabel 1. Totale personeelsomvang per 31 december 2011 (alle medewerkers met een dienstverband bij de SVGB)

Man Vrouw Totaal fte

2007 35 35 70 58.05

2008 36 34 70 56.75

2009 37 41 78 64.6

2010 37 38 75 59.9

2011 35 38 73 57.3

Personeelsomvang uitgesplitst naar SVGB kenniscentrum en Dutch HealthTec Academy SVGB SVGB DHTA in DHTA in kenniscentrum kenniscentrum dienst dienst 2010 2011 SVGB 2010 SVGB 2011 Medewerkers 31 46 42 29 fte 38.4 35.4 21.5 21.9

Tabel 2. Leeftijdsopbouw SVGB kenniscentrum per 31 december 2011

jonger dan 20 jaar 20 t/m 29 jaar 30 t/m 39 jaar 40 t/m 49 jaar 50 t/m 59 jaar 60 t/m 64 jaar Ouder dan 65 jaar Totaal

2009 SVGB 0 4 11 9 15 11 0 50

2010 SVGB 0 4 9 10 13 10 0 46

2011 SVGB 0 3 6 11 14 8 0 42


29

Gemiddelde leeftijd per geslacht

Man Vrouw Totaal gemiddelde leeftijd 2011

8.3

2009 SVGB 54,8 jaar 43,9 jaar

2010 SVGB 53 jaar 43 jaar

2011 SVGB 53,3 jaar 45,1 jaar 49,3 jaar

Toedeling personeel aan publieke taken

SVGB kenniscentrum werkte in 2011 met 23 brancheteams. Elk brancheteam voerde daarbij integraal de publieke taken uit, te weten erkennen en ondersteunen leerbedrijven, ontwikkelen en onderhouden kwalificatiedossiers en arbeidsmarktonderzoek. Daarnaast waren er enkele projectteams operationeel ter ondersteuning van de publieke taken. 

Erkennen & ondersteunen leerbedrijven: 11 opleidingsadviseurs, ondersteund door een specialist erkennen en ondersteunen leerbedrijven en 3 administratieve medewerkers op het Servicepunt Leerbedrijven.



Ontwikkelen en onderhouden kwalificatiestructuur: 7 personen die kwalificatiedossiers ontwikkelden en onderhouden, met ondersteuning van een specialist kwalificeren en examineren, plus de ondersteuning van de overige 14 brancheteamleden.



Arbeidsmarktonderzoek: Alle 22 leden van de brancheteams hebben hieraan meegewerkt.

De verdeling van de medewerkers direct-indirect

8.4



Direct personeel (24,3 fte): 25 medewerkers (21,3 fte) direct ingezet op de publieke taken in brancheteams en projectteams. 4 personen op corporate communicatie & website (3 fte).



Indirect personeel (9,7 fte): 3 medewerkers (2,3 fte) secretariaat, 1 systeem- netwerkbeheerder, 1 hoofd financiële administratie, 1 medewerker personele zaken en financiën en 1 P&O adviseur (in totaal 2,8 fte) 5 personen (4,6 fte) directie en management, te weten 1 algemeen directeur, 1 directeur kenniscentrum, 2 branchemanagers en 1 competentiemanager.



Detachering en uitbesteding (1,4 fte) 3 medewerkers (1,4 fte) zijn gedetacheerd of uitbesteed aan een andere organisatie.

Ziekteverzuim, tevredenheid en professionalisering van de medewerkers

 Ziekteverzuim Het ziekteverzuim, of beter de begeleiding en beheersing daarvan, is in 2011 aangepakt. Het beleid rondom het ziekteverzuim is vernieuwd. Hoe te handelen bij ziek zijn en wat er van de medewerker wordt verwacht is expliciet onder de aandacht gebracht tijdens één van de medewerkersbijeenkomsten. Tevens is hierover een handzaam informatieboekje gemaakt dat aan de medewerkers persoonlijk is verstrekt. De stijging van het ziekteverzuimpercentage is in zijn geheel toe te rekenen aan een aantal langdurig zieken. De speciale aandacht voor begeleiding en beheersing van het ziekteverzuim begint zijn vruchten af te werpen. De frequentie en de gemiddelde duur van het ziekteverzuim zijn omlaag gebracht. Met de name de gemiddelde verzuimduur is fors lager dan bij andere kenniscentra.


30

Tabel 3. Ziekteverzuim

Verzuimpercentage Verzuimfrequentie Gemiddelde verzuimduur in dagen

Kenniscentrum SVGB 2010

Kenniscentrum SVGB 2011

Gezamenlijke Kenniscentra 2011

3,6 1,1 12

4,3 1 7,6

4,3 1,1 16,8

 Medewerkerstevredenheid In september 2011 heeft de directie SVGB met alle medewerkers van de SVGB en met de leden van het managementteam groepsgesprekken gevoerd met als doel de nieuwe werkorganisatie van de SVGB te evalueren. De groepsgesprekken werden positief ervaren. De directie zal in het najaar van 2012 opnieuw dit soort gesprekken voeren. De belangrijkste conclusies waren:  De evaluatie was nog wat te vroeg om vast te stellen of de nieuwe werkorganisatie voldeed, maar bood desondanks voldoende aanknopingspunten om bij te sturen.  De interne samenwerking in de brancheteams wordt door iedereen als positief en zinvol ervaren.  De cultuurverandering moet verder worden opgepakt. Op basis van de evaluatie is een aantal elementen in de structuur aangepast en zijn er actiepunten geformuleerd.  Opleidingen en trainingen De SVGB heeft veel tijd en geld geïnvesteerd in deskundigheidsbevordering, professionalisering en opleiding van haar medewerkers. Diverse bijeenkomsten zijn georganiseerd, variërend van instructief tot actief, waar de medewerkers werden voorbereid op de nieuwe situatie. Meer dan driekwart van de medewerkers heeft een opleiding, training of cursus gevolgd. In 2011 is hieraan 75.000 euro uitgegeven. De in de cao voorgeschreven uitgave aan opleiding als percentage van de loonsom is daarmee ruimschoots overschreden. Naast opleidingen en cursussen vallen ook coachings- en loopbaantrajecten en bezoeken aan seminars en workshops onder deze noemer. De medewerkers van het Servicepunt Leerbedrijven hebben een incompany training gevolgd om zich de nieuwe werkwijze eigen te maken. Daarnaast zijn enige sessies besteed aan teambuilding. Verder hebben drie medewerkers een traject gevolgd in het kader van persoonlijke groei en ontwikkeling. Drie medewerkers volgden de cursus Pensioen-in-zicht. Een groot aantal medewerkers heeft een training Excel en/of Word gevolgd. Ook is kennis gemaakt met de mogelijkheden van Social Media. In 2011 heeft de SVGB daarnaast geïnvesteerd in BHV-trainingen en verwante cursussen om de veiligheid van gasten, leerlingen en medewerkers te verbeteren. Tot slot zijn de nieuwe leden van het managementteam in de gelegenheid gesteld om een managementopleiding te volgen.


31

Bijlage1

Deelnemerkenmerken per SVGB-kwalificatie

Aantal deelneme rs 31-122011 Creatieve en Ambachtelijke techniek

Gemiddelde leeftijd deelnemers

% Man

%Vrouw

BOL Voltijd

BBL

% leeftijd 30+

BOL Deeltijd

754

24,8

39

61

0

75

25

18

Creatief Vakman

153

21,3

35

65

0

93

7

10

Goud- en zilversmeden

422

25,6

29

71

0

71

29

21

Juweliers

64

21,5

28

72

0

64

36

5

Pianotechniek

37

22,2

81

19

0

100

0

5

78

30,6

90

10

0

63

37

36

Gezondheidstechniek

Uurwerktechniek

2034

27,4

50

50

90

9

0

30

Audicien Medewerker Steriele Medische Hulpmiddelen

342

33,2

53

47

91

9

0

53

148

32,0

46

54

97

0

3

47

Optiek Orthopedische Schoentechniek

933

25,3

39

61

83

17

0

22

114

29,1

89

11

100

0

0

39

50

28,7

66

34

100

0

0

46

Orthopedische Techniek Schoenherstellers Tandtechniek Technisch Oogheelkundig Assistant Totaal SVGB

38

25,1

97

3

100

0

0

29

355

24,0

66

34

100

0

0

13

54

35,0

4

96

100

0

0

67

2788

26,7

47

53

66

27

7

27


32

Bijlage 2

Bestuur en directie

Bestuur De heer J.W. Koole (voorzitter) De heer M.B.Asselbergs (werkgeversgeleding) De heer R.C. Roelofse (werknemersgeleding) De heer F. Veringa (onderwijsgeleding) De heer H.W.J.A.M. van Vlodrop, (onderwijsgeleding) De heer W.P. de Ruijter (werknemersgeleding) Mevrouw M. Hoekenga-Idema (werkgeversgeleding)

startdatum 25.02.2010 startdatum 25.02.2010 startdatum 25.02.2010 startdatum 15.04.2010 startdatum 15.04.2010 startdatum 01.07.2011 startdatum 01.07.2011

Directie De heer J.J.M. Vissers algemeen directeur Mevrouw J.C. Doest algemeen directeur SVGB

einddatum 31.12.2011 startdatum 16.12.2011

Bestuurscommissie Dutch HealthTec Academy Mevrouw K. Verkerk, namens Amarantis Onderwijsgroep (voorzitter) De heer J.W. Koole, namens SVGB De heer J.J.M. Vissers, namens SVGB De heer A. van Heest, namens Amarantis Onderwijsgroep

startdatum sept. 2009 startdatum sept. 2009 startdatum sept. 2009 startdatum sept. 2009

Mevrouw M.Y.B.P. Duivenvoorde directeur DHTA


33

Bijlage 3

Managementteam en ondernemingsraad

Managementteam Mevrouw J.C. Doest, directeur De heer J. ter Haar, branchemanager gezondheidstechnische branches De heer M. Jansen, branchemanager creatief-ambachtelijke branches De heer W. Ummels, competentiemanager

Ondernemingsraad De heer P. Kok, secretaris De heer L. Borms De heer J. van Wijngaarden


34

Bijlage 4

Paritaire commissie en sectorcommissies

Paritaire commissie Voorzitter: De heer K. Hoogendijk Leden namens het onderwijs: Mevrouw A. van den Berg-Ram, ROC Zadkine De heer C. Dijks, Deltion College Zwolle Mevrouw M. Duivenvoorde, Dutch HealthTec Academy Leden namens de sociale partners: De heer W.H. Huiskes, namens de werkgevers gezondheidstechnische beroepen Mevrouw K. Beijersbergen, namens de werkgevers creatief-technische beroepen Adviseur namens hbo: De heer R. Overdiep, Fontys Paramedische Hogeschool Adviseur namens vmbo: De heer J. de Kruijf, (Stichting Platforms VMBO) Namens de SVGB: De heer J.J.M. Vissers De heer W. de Vries De heer W. Ummels (ambtelijk secretaris) tot maart 2011 De heer J. ter Haar (ambtelijke secretaris) vanaf maart 2011 Sectorcommissie Audiciens Namens de branche: De heer J.G. Bolder (voorzitter) De heer W. Beek De heer K.J. van den Berg De heer R. van Gorkum De heer A.A.C. Janssen Mevrouw W. Kocks Namens het onderwijs: De heer C. Bliekendaal (vanaf april 2011) De heer P.E. Fokker Mevrouw E.M. van den Hoogenband De heer R. Groen (vanaf april 2011) Mevrouw T. de Jong De heer F. Pennings (vanaf september 2011) Namens de SVGB: De heer N.W. Stekelenburg De heer J. ter Haar (vanaf maart 2011) De heer J.J.M. Vissers De heer T. van Weerdenburg (ambtelijk secretaris)


35

Sectorcommissie Creatief Vakman Namens de branche: Mevrouw B. Teulings (voorzitter) De heer R. Creveceour Mevrouw S. Dekker Mevrouw A. Eradus Mevrouw A. Hollander Mevrouw A. van der Laan Mevrouw B. Keizer De heer A.J. Weijsters Namens het onderwijs: Mevrouw H. van Baarsen Mevrouw W. van Bijnen Mevrouw L. Coelen De heer R. Heij De heer L. van Rens De heer P. Verschoor Adviseurs: Mevrouw F. Fransman (HBA) Namens de SVGB: De heer M.J.W. Jansen Mevrouw A. Ormel (ambtelijk secretaris) Sectorcommissie Goud- en zilversmeden, juweliers en uurwerkmakers Namens de branche: De heer Th. Vermeulen (voorzitter) De heer F.T.M. Hünteler De heer J. Milikan De heer W.M. Nijman De heer J. Stil De heer J.W van Vliet Adviseur Mevrouw B. Keizer Namens het onderwijs: De heer J. de Koning De heer A.H. Mink Mevrouw D. Teng Namens de SVGB: De heer M.J.W. Jansen De heer B. Toolsema (ambtelijk secretaris)


36

Sectorcommissie Optiek Namens de branche: De heer J. Goud (voorzitter) De heer A.A.C. Janssen De heer T. Oomes De heer M. Sijbrants Mevrouw B. Wieman-de Wit De heer D. Zotter Namens het onderwijs: Mevrouw E.M. van den Hoogenband De heer A. de Jongh Mevrouw M. Onderwater De heer F. Pennings De heer W. Roos De heer J. van Unen De heer A. de Jongh Namens de SVGB: De heer J. ter Haar De heer T. van Weerdenburg (ambtelijk secretaris) Sectorcommissie Schoenen, Lederwaren, Orthopedie Namens de branche: De heer J.T.M. Haagen (voorzitter) De heer C. van Dalen De heer G.J. Heemskerk De heer H. Heine, De heer R. Jansen Namens het onderwijs: Mevrouw L. van Dijk De heer R.G.M. Ides De heer L.J.B.M. Klaus De heer H.P. Kok Namens de SVGB: De heer J. ter Haar Mevrouw A. Postma (ambtelijk secretaris) Sectorcommissie Pianotechniek Namens de branche: De heer W.H.M. Schinck (voorzitter) De heer P. van Haren De heer J.J.M. van Hartevelt De heer F. Hollander De heer F. Pietjouw Namens het onderwijs: De heer B.R. Hoogerdijk De heer S. Jorritsma Namens de SVGB: De heer F. Hess (ambtelijk secretaris) De heer M. Jansen


37

Sectorcommissie Tandtechniek Namens de branche: De heer P.C.M. Duijndam (voorzitter) De heer N.J.C. Eikmans De heer R. van de Heg De heer A. Maters De heer A.W.J. Rodenburg Namens het onderwijs: De heer S. van Erkel Mevrouw E.M. van den Hoogenband De heer F. van Gemert Adviseurs: De heer H. Merkx (hbo) De heer A.L. van Raalten (NMT) Namens de SVGB: De heer J.J.M. Vissers De heer J.J.H. Sleenhoff Mevrouw R. Krouwel (ambtelijk secretaris) Sectorcommissie TOA Namens de branche: De heer C. Sterk (voorzitter) Mevrouw C. Brons (vanaf mei 2011) Mevrouw R. Kaper-Bongers Namens het onderwijs: De heer R.G.M. Ides Mevrouw T. de Jong De heer A. de Jongh De heer F. Pennings Namens de SVGB: De heer J.J.M. Vissers De heer M. Jansen Mevrouw C.H.P.G. Janssen (ambtelijk secretaris) Sectorcommissie Medewerker Steriele Medische Hulpmiddelen Namens de branche: De heer P. Belgraver (voorzitter) Mevrouw J. Smit Namens het onderwijs: Mevrouw M. Koster De heer V. Brouwer Mevrouw J.W. Sinke-Verzaal Adviseur: De heer R. Beck Namens de SVGB: De heer J. ter Haar Mevrouw C.H.P.G. Janssen (ambtelijk secretaris)


38

Bijlage 5 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32.

Overzicht participanten SVGB kenniscentrum

AVA (Algemene Vereniging voor de Aardewerkindustrie) Branchevereniging Tandtechniek CNV Dienstenbond CSC (Sterilisatie Vereniging Nederland) Feetbag (Vereniging voor makers en/of ontwerpers van schoenen en tassen) Firevaned (Branchevereniging voor hulpmiddelen) FNLS (Federatie Nederlandse Lederwaren- en Schoenfabrikanten FNV Bondgenoten Mitex – VGL (Vereniging Gezond Lopen) NHV (Nederlandse Hoeden Vereniging) NJU (Nederlandse Juweliers- en Uurwerkenbranche) NMT (Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde) NOG (Nederlands Oogheelkundig Gezelschap) NPMB (Nederlandse Piano- en Muziekinstrumentenbond) NSV (Nederlandse Schoenmakers Vereniging) NUVO (Nederlandse Unie van Optiekbedrijven) NVAB (Nederlandse Vereniging van Audicien Bedrijven) NVK (Nederlandse Vakgroep Keramisten) NVOS (Nederlandse Vereniging van Orthopedisch Schoentechnici)- Orthobanda (Nederlandse Vereniging van Orthopaedisten en Bandagisten) NVTOA (Nederlandse Vereniging Technisch Oogheelkundig Assistenten) NVvP (Nederlandse Vereniging van Podotherapeuten) Omni Podo Genootschap (Podoposturale therapie voor voet-, rug en andere houdingsklachten) ONT (Organisatie van Nederlandse Tandprothetici) OVG (Ondernemers Vereniging van Glazeniers) Restauratoren Nederland Stichting Glas (Vereniging van Vrienden van Modern Glas) UFON (Unie van filiaal en franchise optiek- en hoortoestelbedrijven Nederland) VGZ (Vereniging Goud- en Zilversmeden) VKO (Stichting Verenigde Keramische Organisaties) VLHT (Vereniging van Laboratoriumhoudende tandtechnici) VvPN (Vereniging voor Pianotechnici Nederland)


39

Bijlage 6

Overzicht onderwijsinstellingen waarmee SVGB kenniscentrum samenwerkt

Roc-opleiding of werkgebied/Samenwerkingsverband Dutch HealthTec Academy  Amarantis/ROC ASA Leusden, Amersfoort, Nieuwegein Opleiding Optiek Opleiding Tandtechniek Opleiding Audiciens  Koning Willem I College Den Bosch Opleiding Orthopedische Schoentechniek (in licentie bij SVGB) Opleiding Orthopedische Techniek (in licentie bij SVGB) Opleiding Schoenherstellers (in licentie bij SVGB) Opleiding Adaptatietechniek (in licentie bij SVGB)  ROC Zadkine Opleiding Technisch Oogheelkundig Assistent (in licentie bij SVGB) Roc-opleiding of werkgebied/overige  ROC Zadkine, De Vakschool Schoonhoven Opleiding Goud- en Zilversmeden Opleiding Uurwerktechniek Opleiding Juweliers Opleiding Creatief Vakman  ROC Zadkine Opleiding Optiek  Deltion College Zwolle Opleiding Optiek Opleiding Medewerker Steriele Medische Hulpmiddelen  Gilde Opleidingen Roermond Opleiding Optiek  Da Vinci College Dordrecht Opleiding Optiek Opleiding Audiciens  Regio College Zaandam Opleiding Optiek  Hout- & Meubileringscollege Opleiding Pianotechniek Opleiding Creatief Vakman  SintLucas Vakschool Boxtel Opleiding Creatief Vakman  ROC Leiden Opleiding Medewerker Steriele Medische Hulpmiddelen


40

 ROC Eindhoven Opleiding Medewerker Steriele Medische Hulpmiddelen  ROC Aventus Schoenacademie: Opleiding Schoenverkoop en Advies  ROC Arcus College Project AKA met EMMA-shoe  Alle 43 roc’s in Nederland AKA Gezondheidstechniek Vmbo-opleiding of werkgebied Het Hooghuis Oss Vmbo-cultuurprofielschool voorbereidend op Creatief Vakman  IVKO Amsterdam Vmbo-cultuurprofielschool voorbereidend op Creatief Vakman  Prisma College, Meerwegen groep, Amersfoort Overige onderwijsinstellingen opleiding of werkgebied  Detex/TMO Opleiding Schoenadviseur  Academie voor Podologie Opleiding Podoloog Hbo-opleiding of werkgebied  Fontys Hogescholen Orthopedische Technologie Podotherapie Audiologie  Hogeschool Utrecht Optometrie Orthoptie Mondhygiëne Tandprotheticus  Katholieke Hogeschool Kempen, Geel, België Orthopedische Technologie  KOGEKA (mbo-niveau), Geel, België Orthopedische Technologie    

Fashion Institute Arnhem Hogeschool van Amsterdam, AMFI (Amsterdam Fashion Institute) ArtEZ Hogeschool voor de kunsten, Arnhem Willem de Kooning Academie, Rotterdam


INHOUDSOPGAVE Jaarverslag 2011 SVGB kenniscentrum goedgekeurd door bestuur op 21 juni 2012

Recommend Documents