Inhoudsopgave
Inleiding
Inleiding 3 EIndproducten 4 Bezoekers en deelnemers
6
Successen 8 Verbeterpunten 10 Behaalde doelen 11 Resultaten 12 Context en doorontwikkeling
13
Bijlage 1 Activiteitenoverzicht
14
29
30
Bijlage 2 Doorontwikkeling Plek van mij Bijlage 3 Financieel overzicht
De laatste jaren is een groeiende aandacht getoond voor de ontwikkeling van historisch bewustzijn bij kinderen en de rol van geschiedenisonderwijs en erfgoededucatie in het basisonderwijs. Naar aanleiding hiervan kwamen de Gemeente Heerlen en CultuurPAD met het project Plek van Mij. Middels dit project werden kinderen uitgedaagd zich op een actieve manier thema’s uit de regiogeschiedenis eigen te maken. Plek van Mij is opgezet als een pilot voor een doorgaande leerlijn erfgoededucatie voor de provincie Limburg. De afzonderlijke onderdelen die per klas werden gemaakt, zijn allemaal potentiële leerlijn-onderdelen geworden. Het echt realiseren van een doorgaande lijn is niet realistisch gebleken. Willen we een doorgaande lijn realiseren die uitgaat van de samenwerking tussen onderwijs en erfgoed/ cultuur in plaats van een vaststaande lijn, dan zal deze organisch moeten ontstaan. Deze pilot heeft echter zo veel inzichten opgeleverd dat we toch terugblikken op een succesvolle pilot. De werkwijze voor de toekomst is helder, het heeft een schat aan informatie opgeleverd die niet verloren gaat, het heeft inzichten in de plek van erfgoed in het onderwijs opgeleverd, overzichten van erfgoed in de provincie die voor een breed publiek interessant is. We werken dus in 2013 samen met onze partners in de provincie Limburg verder aan Plek van mij. Blijf ons volgen op www.bijsien.nl Dit project was niet mogelijk geweest zonder de financiele bijdrage van de Provincie Limburg, gemeenten Heerlen en Kerkrade, SIEN en de fondsen: SNS REAAL Fonds, VSBfonds en het Prins Bernard Cultuurfonds. Heel erg bedankt voor het in ons gestelde vertrouwen! Ankie Rutten en Zorynda Janssen
3
Eindproducten Beschreven in het projectplan: - - - - -
Een inspirerende workshop door Setheater Een erfgoedproject voor 20 basisscholen Een Limburgse erfgoedquiz Een gestructureerd overzicht van erfgoed educatieve activiteiten en mogelijk- heden voor scholen en hun leerlingen Een leerlijn voor regionale erfgoededucatie met passende do’s en don’ts in een blauwdruk
Gerealiseerd:
Interactieve theatervoorstelling ‘De Brief van Sophie’ Zie http://www.setheater.nl/setheater.nl/Brief_van_Sophie.html
Vanaf januari 2013 begon dan het eigenlijke project op de scholen. De inleiding bestond uit een prikkelende theatervoorstelling (De Brief van Sophie) van Setheater. In deze inleiding, waar de boodschap ‘weten waar je woont is weten wie je bent’ centraal stond, werden de kinderen uitgedaagd om zelf op onderzoek uit te gaan naar de geschiedenis van de eigen plek. Naar aanleiding van dit theaterstuk gingen de kinderen in de klas met hun leerkracht in gesprek over wat ze hadden gezien. Uit dit gesprek volgde een thema en een verwerkingsvorm voor het vormgeven van het eigen onderzoek. Setheater heeft speciaal voor Plek van Mij de interactieve voorstelling ‘De Brief van Sophie’ ontwikkeld. In deze voorstelling maakten de kinderen kennis met Kaatje en Vincent. Zij praten met de kinderen over de toekomst en het verleden aan de hand van een brief van haar grootmoeder die Kaatje heeft gevonden. Ze dagen de kinderen uit om zelf op zoek te gaan naar hun eigen geschiedenis. De interactieve voorstelling was de aftrap voor de kinderen om zelf een thema en verwerkingsvorm te gaan vinden, waarnaar/waarmee ze hun geschiedenisonderzoek gingen inrichten.
Erfgoedproject voor 17 scholen
Na de interactieve voorstelling ‘De Brief van Sophie’ zijn de kinderen per klas met de leerkracht in gesprek gegaan over hun regionale geschiedenis. Met de leerkrachten was dit al besproken, zodat zij al een idee hadden van aansprekende regionale thema’s waar ze op zouden kunnen aansturen. Uit dit gesprek kwam een thema en een verwerkingsvorm per klas. Het inhoudelijke thema en de verwerkingsvorm is teruggekoppeld met de projectleiders vanuit CultuurPAD (NoordLimburg) en Cultuurpark (Parkstad Limburg). Zij zochten culturele coaches (culturele instellingen en amateurs) die de kinderen konden helpen hun onderzoek vorm te geven. De culturele coaches werden direct gekoppeld aan ofwel de klassenleerkracht, ofwel de cultuurcoördinator op school. Samen vormden zij het culturele team per school en droegen zij zorg voor de invulling van de projecten per klas en de afsluiting van het project op school.
Afsluitdag
Centraal werd op 13 juni 2012 in het Continium in Kerkrade een afsluitende manifestatie georganiseerd. Tijdens deze manifestatie presenteerde deelnemende scholen hun resultaten, kwamen de hoofdpersonages van De Brief van Sophie terug om te zien wat de kinderen allemaal hadden gerealiseerd en werd De Grote Plek van Mij Show opgenomen. In die show is één van de Plek van Mij klassen door een andere klas gevolgd en over hun onderzoek geïnterviewd.
De grote Plek van Mij Show
Zie http://www.youtube.com/watch?v=Li9zheWtW3o. Deze film is gemaakt door groep 8 van basisschool d’r Durpel in Kerkrade. De kinderen van deze klas hebben de kinderen van groep 8 van basisschool de Vossener in Venlo geïnterviewd over hun zoektocht naar de Tweede Wereldoorlog en de manieren waarop ze de gevonden informatie hebben verwerkt. Oorspronkelijk was het idee een quiz te ontwikkelen waarin duidelijk zou worden wat de kinderen tijdens hun zoektocht naar cultureel erfgoed in de regio hadden geleerd.
Zie ook bijlage 1: activiteitenoverzicht
Uiteindelijk hebben 17 scholen meegedaan met het daadwerkelijke project. De school kon zelf aangeven of ze met één of meerdere klas(sen), of met de hele school meedeed. Dit lag inmiddels aan het commitment dat de school wilde bieden betreft het vormgeven van een erfgoedproject.
4
Tijdens het project werd echter vrij snel duidelijk dat de situatie per school zo verschillend was, omdat er zo op maat van de school werd gewerkt, dat het niet mogelijk was om een quiz te ontwikkelen waarin scholen tegen elkaar zouden ‘strijden’. Toen is het idee van de film geboren. Doelstelling is om dit idee verder uit te werken rond de onderwerpen van de Canon van Limburg. We hebben nu één aflevering van De grote Plek van Mij Show gerealiseerd, maar dat zouden er veel meer kunnen worden. De geschiedenis van Limburg herbergt namelijk nog veel meer mogelijke onderzoeksonderwerpen. Binnen het plan ‘Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg 2013-2016’ is de verdere ontwikkeling van De Grote Plek van Mij Show en daarmee de doorontwikkeling van Plek van Mij opgenomen (zie ook 6).
Basis voor cultuureducatiebeleid Provincie Limburg 2013-2016
Plek van Mij was een pilot voor de ontwikkeling van een doorgaande leerlijn voor erfgoededucatie. Uiteindelijk heeft het project meer impact gehad dan we hebben durven denken. De werkwijze van Plek van Mij is door de Provincie Limburg en het Fonds Cultuurparticipatie overgenomen als manier om cultuureducatie in Limburg te gaan vormgeven. Het plan Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg, geïnspireerd op de Plek van Mij werkwijze is hier basis voor. Zie voor een verdere uitleg ook 6.
Kenniskring erfgoededucatie
Binnen het plan Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg wordt gewerkt aan kwalitatieve en betekenisvolle cultuureducatie in het Limburgse basisonderwijs. Ook op het gebied van cultureel erfgoed moet een kwaliteitsslag worden gemaakt. Plek van Mij wordt daarin gezien als voorbeeld stellend project. Om vorm te geven aan een kwaliteitsslag op het gebied van erfgoededucatie wordt een kenniskring rond het thema opgericht, waarin doorgaande leerlijnen en co-creatie centraal zullen staan. Binnen deze kenniskring wordt verder gewerkt aan een blauwdruk voor een leerlijn erfgoededucatie. Concreet voornemen is daarnaast de doorontwikkeling van de Plek van Mij Show met het bijbehorende vooronderzoek.
5
Bezoekers en deelnemers Beschreven: - -
Doelgroep basisonderwijs, vooral actieve participatie. 3500 personen (leerlingen, leerkrachten en culturele aanbieders)
totaal zijn dat 800 ouders. Op de algemene afsluitdag van 13 juni waren dat 25 professionals en amateurs uit het culturele veld en betrokkenen bij cultuureducatie in Limburg (afgevaardigden van Provincie, Gemeenten en Huis voor de Kunsten).
Gerealiseerd:
Deelnemers: 2410 leerlingen, 68 leerkrachten, 68 culturele coaches Plek van Mij was een participatieproject: kinderen gingen zelf actief aan de slag met de geschiedenis van hun plek. Er is bij dit project dus vooral sprake van deelnemers. Dat waren er 2546. Zuid (Parkstad)-Limburg: 10 scholen, 1204 leerlingen (Dem 100, Ganzerik 120, Pannesjop 165, Piramide 24, Schacht 144, Diabolo 240, Doorkijk 41, Durpel 28, Veldblom 306, Zonnewijzer 36). Daarnaast per school gemiddeld 4 leerkrachten en 4 culturele coaches. Noord-Limburg: 7 scholen, 1206 leerlingen (OBS de Vossener 140, Panningen Noord 55, Panta Rhei 223, De Horizon Grashoek 18, De Liaan 395, De Springbeek 250, De Omnibus 125). Daarnaast per school gemiddeld 4 leerkrachten en 4 culturele coaches.
Bezoekers: 825 Vooral op de afsluitdag(en) zijn bezoekers komen kijken. Op de afzonderlijke afsluitdagen op scholen waren dat vooral ouders/verzorgers en leerlingen en leerkrachten van andere klassen. Geschat waren dit er zo’n 50 per school. In
6
7
Successen Werkwijze Zowel vanuit de culturele hoek als vanuit het onderwijs is de werkwijze van Plek van Mij met veel enthousiasme ontvangen. Zowel op de afsluitdag(en) als tijdens evaluatiegesprekken valt vooral op dat leerkrachten en culturele coaches vaak aangeven dat de betrokkenheid van de kinderen erg hoog was.
De Grote Plek van Mij Show
De film die door twee groepen 8 uit Noord- en Zuid-Limburg is ontwikkeld, is een integer document geworden dat het effect laat zien van de Plek van Mij werkwijze: kinderen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen onderwijsinhoud. Het laat zien welke zware thema’s een groep 8 aankan en hoe goed leerlingen in die leeftijd over zo’n thema kunnen vertellen en kunnen reflecteren zodra ze maar op een juiste manier met de lesstof zijn geïntroduceerd.
Resultaat
Het voorbeeld van de Plek van Mij-werkwijze wordt gevolgd in het cultuureducatiebeleid voor de Provincie Limburg in de periode 2013-2016. Dit is een heel groot succes! Plek van Mij heeft veel aandachtspunten en praktische bezwaren daarvoor al aan het voetlicht gebracht. Het is dan ook echt een praktisch onderzoek geworden dat gezien wordt als voorbeeld voor de verdere ontwikkeling van kwaliteit in cultuureducatie in de provincie Limburg.
8
9
Verbeterpunten
Behaalde doelen
Organisatie
Beschreven:
Aan Plek van Mij deden uiteindelijk 17 scholen mee. Er waren 2 inhoudelijk/praktisch coördinatoren, 1 in Noord-Limburg en 1 in Zuid-Limburg. Dat was gezien de huidige opzet te weinig, vooral aangezien scholen werden vrijgelaten in de keuze voor deel te nemen klassen. Er moet gezocht worden naar een manier waarop het project behapbaar blijft. (nog) meer verantwoordelijkheid naar de scholen delegeren is een optie, evenals het uitschrijven van het project naar verschillende ambitieniveaus (zie ook 6). Daar naast is de doorontwikkeling richting De Grote Plek van Mij een opzet waarin het project op een meer gestroomlijnde manier op scholen kan plaatsvinden.
1. 2. 3. 4.
Kinderen ontdekken het erfgoed van de eigen omgeving zelf Kinderen brengen erfgoed zelf in beeld, dicht bij huis en visueel Aansluiten bij curriculum van de School Erfgoedaanbieders werken vanuit de vraag van de school
Gerealiseerd: Alle voorgenomen doelen van het project zijn behaald. Zie ook bijlage 1: activiteitenoverzicht. In bijlage 1, het activiteitenoverzicht is te zien dat de kinderen thema’s hebben onderzocht die pasten bij de geschiedenis van hun eigen omgeving en ze dit op een aansprekende manier hebben verwerkt (doel 1 en 2). Inherent aan de werkwijze was dat aanbieders moesten aansluiten bij de thema’s die de leerlingen, gestuurd door de leerkracht, aandroegen (doel 3 en 4).
Communicatie van resultaten Door de hoge werkdruk om de uitvoering van het project mogelijk te maken is de communicatie van behaalde resultaten, onder andere via een nog vorm te geven website, blijven liggen. Oorspronkelijk idee was deze resultaten ook te destilleren tot een blau druk voor een leerlijn erfgoededucatie. Hoewel de ambities en niveaus op scholen op het gebied van erf goed- en cultuureducatie erg divers zijn, wordt dit verder ontwikkeld in de op te richten kennisgroep erfgoededucatie.
10
11
Resultaten
Context en doorontwikkeling Zoals al een aantal keer in dit document is aangestipt, wordt het pilotproject Plek van Mij gezien als basis voor het beleidsplan Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg voor de periode 2013-2016. Dit document is samengesteld door SIEN, Scholen in een Netwerk, een project van CultuurPAD, in samenwerking met de Provincie Limburg, de gemeenten Heerlen, Venlo en SittardGeleen en het culturele veld in de regio’s Noord-, Midden- en Zuid-Limburg. Het plan wordt ingediend bij het Fonds Cultuurparticipatie als antwoord op de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit voor de periode 2013-2016. In het plan worden 4 belangrijke voornemens uitgelegd, die door SIEN voor de Provincie Limburg worden uitgewerkt en naar aanleiding waarvan SIEN een kwaliteitsslag in cultuureducatie wilt bewerkstelligen voor alle scholen (verdeeld naar ambitie) in Limburg. Dat zijn de volgende gebieden: 1. Ontwikkeling, verdieping en vernieuwing van het curriculum 2. Vakinhoudelijke deskundigheid 3. Relatie scholen en omgeving 4. Bevordering van de culturele ontwikkeling van kinderen Plek van Mij wordt gezien als voorbeeldproject dat cultuureducatie op een betekenisvolle manier vormgeeft. Daarom wordt Plek van Mij binnen een in te stellen Kenniskring erfgoededucatie doorontwikkeld om te komen tot een doorgaande leerlijn voor erfgoededucatie in Limburg. Zie ook bijlage 2: doorontwikkeling.
Een schat aan informatie
Allereerst zijn er enorm veel projecten op scholen gedaan: 47 in Parkstad Limburg en 53 in Noord-Limburg. Elke afzonderlijke klas heeft op zijn manier kennis gemaakt met een regionaal geschiedenisthema. Dit proces leverde een schat aan informatie op voor het doorontwikkelen van dit project richting een leerlijn.
Mindset
Een belangrijke opbrengst van het project was een veranderende mindset bij leerkrachten en cultuur/erfgoedmakers. In veel gevallen kwam vanuit beide kanten als algehele reactie op het project dat de manier van werken zorgde voor enthousiaste en gedreven leerlingen die veel van het project opstaken. Het succes van deze manier van werken werd breeduit onderkend.
Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg 2013-2016
De manier van werken van de Plek van Mij pilot is dan ook overgenomen in het opgestelde beleidskader Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg 2013-2016. Naar aanleiding van 4 voornemens wordt in dit kader een kwaliteitsslag beoogd ten aanzien van cultuureducatie in het basisonderwijs. Erfgoededucatie en de doorontwikkeling van Plek van Mij tot een doorgaande leerlijn erfgoededucatie Limburg krijgt daar zijn plek in (zie ook doorontwikkeling).
De Grote Plek van Mij Show
Ook De Grote Plek van Mij Show, een groep 8 uit Venlo, geïnterviewd door een groep 8 in Kerkrade, is een mooi resultaat van het project. In de show is goed te zien hoe geëngageerd de kinderen bezig zijn geweest met de inhoud en verwerking van hun gekozen thema. Omdat het werken met nieuwe media erfgoed(educatie) op een aansprekende manier presenteert en omdat de show een mooi beeld geeft van de aard en impact van het project, zal ook De Grote Plek van Mij Show een onderdeel worden van de doorontwikkeling van Plek van Mij in het kader van Cultuureducatie met Kwaliteit 2013-2016.
12
13
BIJLAGE 1
Activiteitenoverzicht Hieronder is per school aangegeven hoe de genoemde activiteiten in het overzicht met elkaar samenhangen. Er was een duidelijk verschil in de aanpak van scholen waar te nemen. Sommige deden Plek van Mij in één week, anderen verspreidden het over een aantal weken. Daarnaast was er een groot verschil in de inventiviteit van leerkrachten; sommigen gingen zelfstandig aan de slag, anderen leunden op inspiratie vanuit de projectorganisatie. Concreet betekende dat, dat het onderzoek van één school/klas inspiratie kon bieden voor een andere school/klas. Uiteindelijk heeft dit bijgedragen aan inzicht in de verschillende ambities van scholen.
Basisschool De Dem, Heerlen
Basisschool de Dem heeft met de hele school meegedaan aan Plek van Mij. De activiteiten vonden plaats in één (project)week. De verschillende klassen startten samen de voorstelling ‘De Brief van Sophie’ en hebben daarna per klas hun thematiek uitgediept. Op de laatste dag van de projectweek presenteerden ze hun resultaten aan elkaar. Groep 1/2: Deze groep wilde meer weten over kostuums door de tijd heen. Het thema is uiteindelijk vernauwd tot kostuums in de tijd van ridders, jonkvrouwen en kastelen. Wat droegen zij? Om inspiratie op te doen hebben de kinderen door Lieke Lafleur vertellingen gehad over kostuums in de tijd naar aanleiding van vertelplaten. Ze zijn naar Kasteel Hoensbroek gegaan om kostuums in de context van een kasteel te bekijken. Daarna hebben ze onder begeleiding zelf gewerkt aan kostuums, die ze voor ouders, oma’s en opa’s hebben getoond in een modeshow. Groep 3/4: Deze groep wilde meer weten over schatten. Daarvoor combineerden ze het thema ridders en kastelen aan schatten in de in de natuur – omgeving van de school waren te vinden. Ze zijn in Kasteel Hoensbroek op zoek gegaan naar het bewaren van schatten. Daarna hebben ze les gehad over schatten in de natuur (sporen) en zijn ze deze zelf gaan zoeken. Uiteindelijk hebben ze schatkisten gemaakt waarin ze hun eigen schatten uit de omgeving bewaarden.
14
Groep 5/6: Deze groep wilde meer weten over hun plek in de Romeinse tijd. Kathleen Vanderbranden, romeins restaurator en reënactor, heeft de groep hierbij geholpen. Zij gaf een inhoudelijke inleiding op de Romeinen in de omgeving en deelde de klas daarna in groepen die elk hun eigen onderdeel uit de Romeinse tijd gingen uitwerken. Dat kon de eetcultuur zijn, maar ook het maken van kleding, speelgoed of naar school gaan in de Romeinse tijd. Uiteindelijk maakte Kathleen samen met de klas een presentatie van de producten (schrijfplankjes, Romeins voedsel, Romeinse kleding, speelgoed en mozaïeken) in de vorm van een tentoonstelling voor ouders en verzorgers. Kathleen heeft deze werkvorm bij verschillende groepen tijdens Plek van Mij toegepast. Ze speelde daarbij steeds in op de specifieke behoeften en inhoudelijk interessante weetjes per plek/school. Groep 7/8: Deze groep wilde meet weten over wapens en schilden in de tijd van strijdende ridders. Ze zijn daarom op onderzoek uitgegaan en praktisch bij Kasteel Hoensbroek gaan kijken naar voorbeelden. Ze zijn daarna onder begeleiding van de Vrije Academie ZOM gaan werken aan hun eigen wapens met bijbehorend wapenschild, geïnspireerd op de eigen omgevingsgeschiedenis. De wapens maakten ze van hout en bewerkten ze met graffiti.
Freinetschool de Piramide, Heerlen
Deze school heeft met één groep meegedaan. Deze groep wilde meer weten over het mijnverleden in de regio. Om hier meer over uit te zoeken zijn ze zelf op onderzoek uitgegaan, hebben ze een bezoek gebracht aan het mijnmuseum in Heerlen en zijn mijnwerkers in de klas komen praten, zodat kinderen vragen konden stellen. Met alle verzamelde spullen en informatie hebben de kinderen een thematafel als presentatie ingericht.
15
Basisschool de Ganzerik, Heerlen
Deze school heeft meegedaan met de midden- en bovenbouw, groep 5,6,7 en 8. De groepen hebben samen gekeken naar ‘De Brief van Sophie’. Daarna zijn ze allemaal individueel een onderzoek gaan doen. Uiteindelijk hebben de groepen allemaal samen een presentatiemiddag voor ouders georganiseerd. Groep 5 Deze groep was geïnteresseerd in de schoolklas van 50 jaar geleden. Ze wilden graag weten wat kinderen leerden, hoe de klassen eruit zagen en waar kinderen mee speelden. Om hier achter te komen zijn de kinderen spullen gaan verzamelen met behulp van oma en opa, die ze allemaal in de klas verzamelden. Gelukkig was er een leeg lokaal voorhanden om dit te stallen, want deze groep verzamelde enorm veel materiaal. Er zijn tevens oma’s en opa’s op bezoek geweest die kwamen vertellen over de klas van vroeger. Voor extra informatie zijn de kinderen op bezoek geweest bij de oude schoolklas van Histex, een groep van oud-leerkrachten en directeuren die onderwijsmateriaal op ouder scholen verzamelen en bewaren. Histex heeft met deze materialen een ruimte ingericht als klas van vroeger. Bij wijze van pilot heeft Histex samen met deze groep een dag gepland waarbij de groep, gesplitst in tweeën, onderwezen werd zoals dat 50 jaar geleden gebeurde. Met deze dag en de verhalen van oma en opa in het hoofd zijn de kinderen vervolgens zelf materialen gaan namaken uit de klas van vroeger.
voedsel, Romeinse kleding, speelgoed en mozaïeken) in de vorm van een tentoonstelling voor ouders en verzorgers. Kathleen heeft deze werkvorm bij verschillende groepen tijdens Plek van Mij toegepast. Ze speelde daarbij steeds in op de specifieke behoeften en inhoudelijk interessante weetjes per plek/school. Groep 7 Deze groep wilde meer weten over de mijnperiode. Ze zijn zelf op onderzoek uitgegaan en hebben onder begeleiding van Ilona van der Brekel, fotografe, een fotoboek gemaakt. Inhoudelijk haalden ze hun informatie uit het Nederlands Mijnmuseum in Heerlen en hebben ze oud-mijnwerkers in de klas op bezoek gehad. Bij het mijnmuseum maakten ze samen met Ilona foto’s die ze omtoverden tot een groot professioneel boek. Groep 8 Deze groep wilde meer weten over hun plek tijdens de tweede wereldoorlog. Het leek de juf een uitdaging om hier een toneelstuk van te maken. De groep heeft onder begeleiding van Theatergroep Luna’s hard gewerkt aan een script en decor. Daarna hebben ze geoefend met het spelen van de scenes. Inhoudelijk haalden ze hun informatie van internet en uit boeken. Uiteindelijk hebben ze hun toneelstuk voor ouders en verzorgers gespeeld, tijdens de presentatiedag, in het buurthuis op een écht podium.
Groep 6 Deze groep wilde meer weten over hun plek in de Romeinse tijd. Kathleen Vanderbranden, romeins restaurator en reënactor, heeft de groep hierbij geholpen. Zij gaf een inhoudelijke inleiding op de Romeinen in de omgeving en deelde de klas daarna in groepen die elk hun eigen onderdeel uit de Romeinse tijd gingen uitwerken. Dat kon de eetcultuur zijn, maar ook het maken van kleding, speelgoed of naar school gaan in de Romeinse tijd. Uiteindelijk maakte Kathleen samen met de klas een presentatie van de producten (schrijfplankjes, Romeins
Basisschool ‘t Pannesjop, Heerlen
Groep 4 Deze groep wilde meer weten over kasteel Schaesberg, kasteelruïne in de buurt van de school. Ze hebben hiervoor een bezoek gebracht aan de ruïne. Hilleke Fober van Theatergroep Luna’s is met ze mee gegaan en samen met haar heeft de klas een kort toneelstuk over het Kasteel Schaesberg gemaakt, dat ze op locatie hebben gespeeld.
Deze school heeft Plek van Mij aangegrepen om de aandacht op de school te vestigen. Ze hebben te maken met flink teruglopende leerlingenaantallen en vonden het belangrijk dat er publiciteit rondom de school zou komen met Plek van Mij. Er is dan ook een artikel in de Limburger verschenen van ‘De Brief van Sophie ‘ op deze school. Na de voorstelling zijn de klassen apart aan de slag gegaan, waarbij de leerkrachten veel zelf in handen hebben gehouGroepen 5 en 6 den. Er is geen centrale afsluiting georganiseerd. Deze groepen hebben het project samen gedaan. Ze wilden meer weten over het mijnverleden van Heerlen. Daarvoor Groep 1 zijn ze naar het Nederlands Mijnmuseum geweest en hebDeze groep wilde meer weten over kostuums in de tijd van ridders, ben ze oud-mijnwerkers in de klas gehad die ze hebben jonkvrouwen en kastelen. Wat droegen zij? Om inspiratie op te geïnterviewd met behulp van van tevoren voorbereidde doen hebben de kinderen door Lieke Lafleur vertellingen gehad vragen. over kostuums in de tijd naar aanleiding van vertelplaten. Ze zijn naar Kasteel Hoensbroek gegaan om kostuums in de context van Groepen 7 en 8 een kasteel te bekijken. Daarna hebben ze onder begeleiding zelf Deze groepen hebben tevens samen aan het project gewerkt aan kostuums, die ze voor ouders, opa’s en oma’s hebben gewerkt. Ze wilden meer weten over de invloed van de getoond in een modeshow. mijnen op de architectuur in hun wijk. Daarvoor hebben ze op internet en in boeken, en praktisch in hun wijk zelf, Groep 2 onderzoek uitgevoerd. Uiteindelijk hebben ze dit verwerkt Deze groep wilde graag meer weten over het mijnverleden, en in in een tentoonstelling. het bijzonder de treintjes die in de mijnen werden gebruikt. Daarvoor is Lieke Lafleur met de kinderen aan de slag gegaan, heeft ze verteld over de treintjes en opdracht gegeven om zelf meer informatie te zoeken. Daarvoor zijn de kinderen naar het Mijnmuseum in Heerlen geweest en hebben ze in boeken en op internet gezocht. Uiteindelijk heeft Lieke Lafleur met de kinderen treintjes gemaakt die ze hebben tentoongesteld op school. Groep 3 Deze groep wilde meer weten over de eigen familie. Daarvoor is elk kind afzonderlijk gaan praten met vader, moeder, opa, oma, oom, tante, neef of nicht. Uiteindelijk is er onder begeleiding van Hee-art, een familieboek gemaakt van de klas, waarin iedereen een eigen verhaal heeft geschreven.
16
17
VSO de Zonnewijzer, Heerlen
De Zonnewijzer is een school voor speciaal voortgezet onderwijs. Zij wilden graag met 4 groepen autistische leerlingen meedoen aan Plek van Mij. De leerlingen waren in de leeftijd tussen de 12 en 16 jaar. Het was spannend om deze leerlingen mee te laten doen met Plek van Mij, omdat deze leerlingen ouder waren en omdat ze speciale behoeften hadden op het gebied van activiteiten. Toch sloeg ‘De Brief van Sophie’ al meteen goed aan bij de groep. De 4 groepen keken deze voorstelling samen, en met luid gejoel en veel enthousiasme werd het stuk ontvangen. Daarna hebben de leerlingen voor een eigen uitwerking gekozen. De keuze voor de thematiek viel toevalligerwijs tussen verschillende groepen samen, waardoor activiteiten gebundeld konden worden. Er is geen afsluitdag georganiseerd, omdat dat wat veel bleek voor de leerlingen.
en mozaïeken) in de vorm van een tentoonstelling voor ouders en verzorgers. Kathleen heeft deze werkvorm bij verschillende groepen tijdens Plek van Mij toegepast. Ze speelde daarbij steeds in op de specifieke behoeften en inhoudelijk interessante weetjes per plek/school.
Basisschool de Veldblom, Kerkrade
De Veldblom is een grote school. Toch hebben alle groepen samen gekeken naar de voorstelling ‘De Brief van Sophie’. Daarna zijn de klassen afzonderlijk aan de slag gegaan. Deze school kostte veel tijd aan organisatie, door de veelheid aan groepen. Niet elke groep is even uitvoerig op zijn thema ingegaan. Wel organiseerden ze allemaal samen een centrale afsluitdag op school, tijdens de cultuurweek, waar ouders, opa’s, oma’s en andere geïnteresseerden werden uitgenodigd. De groepen 1/2 (4 groepen) Deze groepen wilden meer weten over kostuums in de tijd van ridders, jonkvrouwen en kastelen. Wat droegen zij? Om inspiratie op te doen hebben de kinderen door Lieke Lafleur vertellingen gehad over kostuums in de tijd naar aanleiding van vertelplaten. Ze zijn naar Kasteel Hoensbroek gegaan om kostuums in de context van een kasteel te bekijken. Daarna hebben ze onder begeleiding zelf gewerkt aan kostuums, die ze in de cultuurweek hebben getoond in een modeshow.
Groep 1 en 2b Deze groepen kozen ervoor de (recente) geschiedenis rond de ontwikkeling van hun buurt en school te onderzoeken. Informatie haalden ze veel van internet, maar ze hebben ook een bezoek gebracht aan de stadshistoricus. Die hebben ze geïnterviewd met vooraf opgestelde vragen. Ze hebben onder begeleiding van Lieke Lafleur een speurtocht over de geschiedenis van de buurt gemaakt, die ze uiteindelijk ook hebben gelopen. De speurtocht wordt opgenomen als educatieve optie van Historisch Goud, erfgoedbedrijf van de Gemeente Heerlen.
De groepen 3 (2 groepen) Deze groepen wilden het hebben over schatten. Ze wilden hun eigen schatten tonen. Om het concept ‘schat’ in context te plaatsen, zijn de kinderen naar Kasteel Hoensbroek geweest om hier meer over te weten te komen over schatten in de tijd van ridders en jonkvrouwen. Ze hebben vervolgens, onder begeleiding van Lieke Lafleur, zelf een schatkist gemaakt, die ze mochten vullen met eigen schatten die ze thuis hadden. Vervolgens hebben de kinderen de schatten gepresenteerd.
Groep 1 en 2c Deze groepen kozen voor het thema Romeinen. Ook hier kwam Kathleen Vanderbranden, romeins restaurator en reënactor. Zij gaf een inhoudelijke inleiding op de Romeinen in de omgeving en deelde de klas daarna in groepen die elk hun eigen onderdeel uit de Romeinse tijd gingen uitwerken. Dat kon de eetcultuur zijn, maar ook het maken van kleding, speelgoed of naar school gaan in de Romeinse tijd. Uiteindelijk maakte Kathleen samen met de klas een presentatie van de producten (schrijfplankjes, Romeins voedsel, Romeinse kleding, speelgoed
De groepen 4 (2 groepen) Deze groepen kozen voor het thema ‘de klas van vroeger’. Ze wilden graag de bekende aap-noot-mies platen namaken. Lieke Lafleur heeft ze hierbij begeleid. Ze daagde de kinderen uit om de oude aap-noot-mies-platen te onderzoeken, maar ook om een eigen versie te maken met thema’s die passen bij de tijd van nu en hun eigen belevingswereld. Ze presenteerden de platen tijdens de
18
cultuurweek, onder andere in het toneelstuk van groep 6b. De groepen 5 (2 groepen) Deze groepen wilden meer weten over stoommachines en de manier waarop die vroeger ingezet werden. Daarvoor zijn ze zelf op onderzoek uitgegaan, vooral op internet en uit boeken. Voor extra inspiratie zijn ze naar de ZuidLimburgse Stoomtrein Maatschappij geweest, waar ze een rit mochten maken met de oude stoomtrein en rondgeleid werden door het stoomtreinmuseum. Tegelijkertijd kregen ze van de Vrije Academie ZOM lessen over het maken van een tijdschrift. De inhoud over de stoomtreinen verwerkten ze in hun te ontwikkelen tijdschriften. Uiteindelijk hebben ze deze op de afsluitdag gepresenteerd. Groep 6a Deze groep wilde graag de geschiedenis van de directe buurt (vooral geënt op de herkomst van straatnamen) onderzoeken. Daarvoor zijn ze vooral praktisch op pad gegaan en hebben ze contact gehad met de archivaris van Kerkrade. Om deze informatie te verwerken hebben de kinderen onder begeleiding van de Vrije Academie ZOM een maquette gemaakt. Bij deze maquette maakten ze een verklarende legenda. Groep 6b Deze groep had, net als de groepen 4, interesse in de klas van vroeger. Om daar meer over te weten te komen zijn ze zelf op onderzoek uitgegaan en hebben ze via opa’s en oma’s informatie gekregen. Ze hebben hun bevindingen onder begeleiding van Theatergroep Luna’s verwerkt in een toneelstuk. Tijdens de cultuurweek speelden ze het toneelstuk. De aap-noot-mies platen van groep 4 sierden het decor tijdens deze presentatie. Groep 7 Deze groep was geïnteresseerd in de tweede wereldoorlog,
19
en dan in het bijzonder natuurlijk de gebeurtenissen die daaromheen in Kerkrade hebben plaatsgevonden. Om hier meer over te weten te komen begonnen ze met eigen vooronderzoek. Daarna brachten ze een bezoek aan het gemeentearchief van Kerkrade. Ze hadden hier een afspraak met de archivaris die ze hun voorbereidde vragen voorlegden. De archivaris nam met de kinderen hoogtepunten van de geschiedenis van de tweede wereldoorlog in Kerkrade door en gaf de kinderen nog extra achtergrondmateriaal mee. De klas verwerkte hun bevindingen onder begeleiding van Charlie Silvrants, filmmaker en -editor, in een documentaire, die ze lieten zien tijdens de cultuurweek. Ze werden tijdens het maken van de documentaire uitgedaagd om hun gevonden informatie in een bepaald verhaal te presenteren. Groepen 8 (2 groepen) Ook deze groepen wilden meer weten over Kerkrade in de tweede wereldoorlog en zijn op soortgelijke wijze als groep 7 in het gemeentearchief geweest. Zij verwerkten hun informatie echter niet in een film, maar maakten onder begeleiding van de Vrije Academie ZOM een website. Uiteindelijk is door tijdgebrek (Cito-toetsen en de voorbereiding hierop) de website helaas niet zo geworden als de klas voor ogen had. Toch hebben de kinderen tijdens de cultuurweek laten zien wat ze hebben uitgezocht.
Basisschool de Diabolo, Kerkrade
De Diabolo is een school waar cultuur al jaren prominent op het programma staat. Binnen Plek van Mij wilde de cultuurcoördinator op school dan ook graag haar eigen zaken regelen, wat in de meeste gevallen goed ging. Uiteindelijk hebben de klassen hun resultaten groots gepresenteerd op een georganiseerde cultuurmiddag. Groepen 1/2 (2 groepen) Deze groepen wilden meer weten over spellen van vroeger. Om hier informatie over te krijgen hebben ze opa’s en oma’s in de
klas uitgenodigd. Die vertelden de kinderen over de manier waarop ze vroeger speelden. Met deze informatie in het hoofd gingen de kinderen eigen spellen opzoeken en maken. Hiermee werd een spellenmiddag georganiseerd, die werd vastgelegd door filmmaker en -editor Charlie Silvrants. Groep 3 Deze groep wilde meer weten over stoomtreinen. De leerkracht besprak de geschiedenis van vervoer en stoomtreinen in de klas. Daarna gingen de kinderen naar de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij, waar ze een rit mochten maken met de stoomtrein en met in het museum werden rondgeleid. Ter verwerking maakten de kinderen zelf treinen, die ze tijdens de cultuurmiddag presenteerden. Groep 4 Deze groep wilde meer weten over de Kerkraadse voetbalclub Roda JC. Ze gingen zelf op onderzoek uit en bereidden een bezoek aan Roda voor. Daar werden ze rondgeleid door een oud-speler van Roda JC, die ze inwijdde in de geschiedenis van de club. Hier maakten de kinderen een powerpoint-presentatie van, die ze tijdens de cultuurmiddag presenteerden. Groep 5 Deze groep wilde graag meer weten over de Tweede Wereldoorlog in Kerkrade. Ze verwerkten de informatie die ze vonden in een toneelstuk. De afstemming tussen de klassenleerkracht en Theatergroep Luna’s, die de kinderen begeleidden, verliep niet heel soepel. Uiteindelijk waren de kinderen wel heel blij met het eindresultaat: een toneelstuk dat tijdens de cultuurmiddag het centrale punt in de programmering vormde. Groep 6 Deze groep ging zelf in de buurt op zoek naar straatnamen. In boeken en op internet, en met hulp van de gemeentearchivaris, zochten ze naar de historische achtergrond van die straatnamen. Met deze informatie maakten ze een plattegrond met
20
een verklarende agenda en route, die tijdens de cultuurmiddag gelopen kon worden.
Basisschool de Doorkijk, Kerkrade
De groepen 6 van deze school waren geïnteresseerd in de mijnhistorie van Kerkrade. Om daar meer informatie over Groep 7 de krijgen, gingen ze zelf op zoek en richtten ze een tafel in Deze groep was geïnteresseerd in het monument dat op het plein met materialen die ze verzamelden, veelal door opa’s en naast de school staat. Het is een beeld van een soldaat van de Old oma’s in te schakelen. Daarna gingen ze naar het mijnmuHickory division die Kerkrade bevrijdde tijdens de Tweede Wereldseum De Laethof in Kerkrade, waar ze informatie kregen oorlog. De kinderen gingen in het archief en in boeken op zoek van oud-mijnwerkers. Over hun zoektocht maakten de naar achtergrondinformatie over deze soldaat en zijn divisie. Onder kinderen een collage die ze tentoonstelden bij de materibegeleiding van filmmaker en -editor Charlie Silvrants maakten ze aaltafel in de klas. een korte film waarin de soldaat tot leven komt en vertelt over zijn tijd en natuurlijk de bevrijding van Kerkrade. Groep 8 Deze klas was geïnteresseerd in de klas van 50 jaar geleden. Ze gingen uitgebreid op zoek naar de geschiedenis van onderwijs in het algemeen en de geschiedenis van hun eigen school. Met al deze informatie toverden ze hun klas om in een waar museum met (zelfgemaakte) verklarende teksten en afbeeldingen. Tijdens de cultuurmiddag was dit ‘museum’ te bezoeken.
Basisschool d’r Durpel, Kerkrade
Groep 8 van deze school heeft zowel inhoudelijk als organisatorisch meegedaan met Plek van Mij. Ze zijn na ‘De Brief van Sophie’ zelf gedoken in het thema mijnverleden, waar ze een fietsroute rond omheen hebben gemaakt. Met hulp van de gemeentearchivaris hebben ze de mijngeschiedenis van locaties tussen hun school en het eindpunt, Discoverycenter Continium in Kerkrade (mét een uitgebreide collectie Mijnbouw), achterhaald en verwerkt in een verklarende fietsroute. Daarnaast heeft deze groep tijdens De Grote Plek van Mij Eindmanifestatie op 13 juni De Grote Plek van Mij Show opgenomen.
21
Basisschool de Springbeek, HoutBlerick Aanleiding voor meedoen aan Plek van mij was het feit dat de school ieder jaar een multiculturele dag organiseert. Men realiseerde zich dat ze eigenlijk niets over Hout-Blerick wisten. Het idee werd geboren om Hout-Blerick centraal te stellen. Startvan het project: “brief van Sophie” door Setheater in 2 voor stellingen, 1 voor de onder en 1 voor de bovenbouw. Groep1- De kip We hebben een kip op bezoek gehad en gaan naar een kippenhok in de buurt kijken. Een woordweb is gemaakt en vragen zijn opgesteld. Wat willen we weten? Wat willen we doen. • Welke kippen leggen eieren? • Welke kleur zijn deze eieren? • Hoe komt het ei in de kip? • Hoe komt het kuiken in het ei? • Bestaan er oma kippen en tante kippen? • Welke dieren leggen eieren? • Hoe maakt een kip zich warm of koud? • Wat eet een kip? • Hoeveel eieren zitten er in een doos? groep 3 Onderzoeksvragen opgesteld door de kinderen Winkels in Hout-Blerick 1. Welke winkels waren er vroeger in Hout-Blerick? 2. Hoe zag de slager er vroeger uit? 3. Waar is de fietsenmaker in Hout-Blerick? 4. Waar woont de timmerman? 5. Hoeveel winkels zijn er in Hout-Blerick? Kerk 1. 2.
Wat is er vroeger met de kerk gebeurd? Wanneer werd de kerk vroeger gebouwd?
Hout-Blerick vroeger 1. Wanneer werd Hout-Blerick gemaakt? 2. Hoe zag Hout-Blerick er vroeger uit? 3. Hoe zagen de boerderijen er vroeger uit? 4. Hoe zagen de huizen er vroeger uit? 5. Hoeveel mensen woonden er vroeger in Hout Blerick? 6. Hoeveel mensen zijn er dood gegaan? 7. Wat gebeurde er vroeger in Hout-Blerick? 8. Wanneer werd de school gebouwd? 9. Hoe zag het er vroeger buiten uit? Groep 4 documentaire “ alles over de kerk van Hout Blerick” Kinderen van groep 3 brengen een bezoek aan de kerk van Hout-Blerick. Daar krijgen ze een rondleiding en mogen ze meneer pastoor vragen stellen van en over de kerk. Tijdens het bezoek aan de kerk worden de kinderen gevolgd door een filmploeg. Alle opnames van de rondleiding en de vragen van kinderen aan meneer pastoor worden uiteindelijk gemonteerd tot een korte documentaire “alles over de kerk van Hout Blerick”. Het thema van groep 4 is: “Het onderwijs van vroeger” (St. Gregoriusschool) Onze onderzoeksvragen: 1. Hoe zag de school er vroeger uit? 2. Hoe werd er vroeger les gegeven? 3. Welke materialen gebruikten ze in de klas? 4. Welke vakken kregen de kinderen? 5. Hoe zag een lesdag er vroeger uit? 6. Hoe kregen de kinderen straf? 7. Waar en wanneer is de St. Gregoriusschool gebouwd? Kinderen van groep 4 maken onder begeleiding van een rapper en een filmregisseur een eigen rapnummer en een
22
bijbehorende videoclip. Thema voor de rap en videoclip is “school vroeger en nu”. De leerkracht gaat samen met de leerlingen op onderzoek uit. Wat zijn de verschillen tussen de school van vroeger en nu? Alle bevindingen worden in een verslag vooraf doorgestuurd naar Witgoed en van Bontewas. Kinderen maken samen met de rapper een tekst naar aanleiding van de bevindingen uit het verslag De klas wordt omgebouwd tot geluidstudio en het RAP nummer wordt opgenomen Kinderen knutselen rekwisieten voor in de clip Tijdens en na het opnemen van het RAP nummer maakt de filmregisseur filmopnames in overleg met de kinderen De geluid- en filmopnamen worden later gemonteerd tot een RAP clip
• • •
Oefenen interviews Opnames Blerick Boulevard De opnamen worden later gemonteerd tot een tv programma
De groepen 1 en 2 zijn aan de slag gegaan met Kunst uit het vuistje en hebben kippen gemaakt. De groepen 3-4-5-6-7 zijn aan de slag gegaan met Witgoed en van Bontwas.
Panta Rhei, Baarlo
Start van het project: “brief van Sophie” door Setheater in 2 voor stellingen, 1 voor de onder en 1 voor de bovenbouw. Centraal stond” Baarlo vroeger en nu”. Binnen hun onderzoek zijn ze uit gegaan van het 3W model: • Wat weten we al Groep 6 • Wat willen we weten Hout- Blerick;Groeit- Geluid- Water • Wat hebben we geleerd Groep 1 en 2 hebben het thema voeding behandeld met Groep 7: Catchlife, Activiteit: smaaklessen. Groep 7 tv programma Blerick Boulevard Groep 3 heeft onderzocht hoe de kinderen vroeger speelden. Activiteit: Ze zijn aan de slag gegaan met oudhollandse Kinderen van groep 7 maken onder leiding van een filmregisseur spelen. hun eigen tv-programma Blerick Boulevard. Ze spelen interviews na Groep 4 heeft het muziekleven van Baarlo centraal gesteld. met bekende mensen uit Hout Blerick. Welke verenigingen hebben we hier, wat doen die, wat houdt het in. Welke rol vervullen ze in de gemeenschap van De leerkracht is ter voorbereiding samen met de leerlingen op Baarlo. Activiteit muzieklessen. onderzoek uit gegaan. Welke bekende mensen wonen/woonde er Groep 5 had als thema de school van vroeger en nu. Zij zijn in Hout-Blerick en waarom zijn ze bekend geworden? Ook verop onderzoek gegaan in museum de Locht. zamelen de kinderen beeldmateriaal op papier (foto`s etc). Alle Groep 6 en 7 hebben ”Kastelen” centraal gesteld. Omdat bevindingen zijn in een verslag vooraf doorgestuurd naar Witgoed de kastelen in Baarlo niet openbaar zijn hebben ze een en van Bontewas. bezoek gebracht aan het kasteel in Kessel. • Tekst en uitleg verloop ochtend Groep 8 hadden de partizanen centraal staan. Zij hebben • Kinderen maken samen met de filmregisseur een script contact opgenomen met het stads archief in Venlo . Samen • rolverdeling met Herman van Meegen hebben ze informatie over dit • De klas wordt omgebouwd tot Blerick Boulevard studio onderwerp verzameld.
23
Leerkrachten hebben voor alle groepen een tocht uitgezet in Baarlo langs gebouwen van vroeger, de oude wasplaats, de kastelen enz. In de periode september-november hebben alle groepen deze zelfstandig gelopen. OP 13 november 2012is het project afgesloten met een “Open Huis”. Iedereen die belangstelling had kon tussen 17.00-18.30 komen kijken en luisteren.
OBS de Vossener
OBS de Vossener heeft met de hele school mee gedaan aan Plek van mij. Elke groep heeft gewerkt vanuit een onderwerp dat aansluit bij de thema’s van “de Grote Reis”. De groepen hebben samen gekeken naar ‘De Brief van Sophie’. Daarna zijn ze allemaal individueel een onderzoek gaan doen. De hele school is op ontdekkingstocht gegaan vanuit het heden naar vroeger. Groep 8 – thema Oorlog en vrede. Deze groep wilde meer weten over ‘angst en verdriet in de oorlog’. Ter voorbereiding op hun onderzoek hebben ze een bezoek gebracht aan Kamp Vught, hebben ze in het Gemeentearchief een film gezien over de bombardementen op Venlo en gesproken met de gemeentearchivaris. Daarna is de groep ter verwerking van alle informatie met een dramadocente en een dichter aan de slag gegaan deze informatie te verwerken. De dramadocente is met de leerlingen aan de hand van rollenspellen in de huid van een onderduiker, een soldaat, een oorlogsslachtoffer gekropen om zo de leerlingen een echt gevoel van emotie over dit onderwerp te laten beleven. Deze ervaringen waren heel indrukwekkend voor de leerlingen. Hoe ze dit hebben ervaren heeft de groep vervolgens onder leiding van de stadsdichter van Venlo uitgewerkt in gedichten. De ervaringen van deze groep zijn verwerkt in het filmpje van de Plek van mij show. Groep 7 is op onderzoek gegaan naar mythische stadsfiguren. Hiervoor hebben ze een bezoek gebracht aan het Limburgs
Museum, hebben ze onderzoek gedaan op internet en een stadswandeling gevolgd samen met een gids om alles te ontdekken over deze stadsfiguren. Het realiseren van een eigen docu over deze mythische stadsfiguren was te complex voor deze groep. Ze hebben daarom besloten hun ervaringen te verwerken in beelden (tekeningen, schilderijen, gedichten). In groep 6 en 4-5 stond het thema Middeleeuwen centraal. Ter voorbereiding is de groep naar het Limburgs Museum en naar het Middeleeuws avontuur in Horst aan de Maas geweest. Hier hebben de leerlingen van alles ontdekt over de Middeleeuwen en kennis gemaakt met figuren uit de Middeleeuwen tijdens het Middeleeuws spektakel (re-enactment). Het lesmateriaal van Gelres Overkwartier heeft weken centraal gestaan in de lessen en de leerkracht heeft zelf de verwerking met de groep op alle mogelijke manieren gedaan. Groep 4-5 heeft in het kader van het thema ook een bezoek gebracht aan het Limburgs Museum en is daarna met een dansdocent aan de slag gegaan om te ontdekken hoe dans in de Middeleeuwen eruit zag. Groep 3 ging terug naar Grootmoeders Tijd. De leerlingen werden ondergedompeld in een dag uit het leven uit die tijd. De klas werd omgetoverd tot een klas van vroeger met een ouderswets dagprogramma: - ouderwets rekenen - handwerken - pauze - schrijven met kroontjespen - ouderwetse taalles - werkjes afmaken - pauze - spellenmiddag met oude spellen
ingericht zoals vroeger tijden hebben de leerlingen zelf ouderwets speelgoed gemaakt, een boerenklompendans geleerd en samen met groep 3 een ouderwetse spellenmiddag beleefd. De groepen hebben het project niet gezamenlijk afgesloten, iets wat als een gemis werd ervaren. In schooljaar 2012-2013 pakt de school de ervaringen en resultaten uit Plek van mij op en wordt een nieuw plan van aanpak rondom cultuur-en erfgoededucatie vormgegeven.
Panningen Noord
Bij BS Panningen-Noord hebben de onderbouwgroepen meegedaan met Plek van mij. Na de gezamelijke aftrap met de voorstelling de Brief van Sophie zijn de groepen aan de slag gegaan met het onderwerp ‘gebouwen in de omgeving van de school’. Welke gebouwen liggen er, wat is de historie, wat is het verschil tussen vroeger en nu. In de omgeving zijn veel historische gebouwen afgebroken. De leerlingen duiken in het verleden en brengen het weer tot leven. Het onderzoek is begonnen met een wandeling onder leiding van een historische gids door de omgeving. Tijdens de tocht hebben leerkrachten en leerlingen foto’s geknipt van alle gebouwen. Daarna zijn de ervaringen verwerkt in een bijzondere workshop door beeldend kunstenaar Nina Thibo; kostuums maken van karton zodat je zelf een gebouw bent, en samen met de hele klas ben je dan een soort stad. Tot slot hebben de leerlingen een toneelstukje gemaakt over gebouwen die tot leven komen.
De Horizon Grashoek
Groep 8 van BS de Horizon is in het kader van Plek van mij in de oorlogsgeschiedenis van Grashoek gedoken. De lln wilden graag: - Grashoek leren kennen in de oorlog; mensen vragen, foto’s verzamelen - Hoe zag het leven eruit voor de oorlog in Grashoek? - Het vliegtuig monument en de achtergrond ervan - Nederland in de oorlog Ter stimulans voor hun onderzoek heeft de groep een bezoek gebracht aan Kamp Vught en Sante Fe op bezoek gehad, deze hebben een gastles verzorgd over de oorlog. Samen met Loek Voncken, documentairemaker en bekend van de clips van Rowwen Heze, zijn de leerlingen vervolgens korte documentaires gaan maken naar aanleiding van hun vragen over wat ze willen onderzoeken in Grashoek over oorlog. Start met een brainstorm in de klas over de aanpak, hoe stel je goede interviewvragen, wie ga je interviewen, etc. Dan kunnen de leerlingen aan de slag en plannen we een ochtend of middag in om te filmen op een bijzondere plek in Grashoek. Eindresultaat: een eigen docu ‘Terug naar de plek’ met portretten uit de oorlog/ Grashoek. Dit heeft geleid tot een hele bijzondere documentaire over een oorlogsverhaal uit Grashoek. http://www.youtube.com/watch?v=35hiBZch8mU&feature =youtu.be
In groep 1-2 stond het thema ‘wonen vroeger en nu’ centraal. Na een bezoek aan Museum de Locht waar een kamer is
24
25
De Liaan
De Liaan is een grote school. Toch hebben alle groepen samen (in 2 voorstellingen) gekeken naar de voorstelling ‘De Brief van Sophie’. Daarna zijn de groepen afzonderlijk aan de slag gegaan. Door de veelheid aan groepen en vragen vroeg de organisatie veel tijd. Niet elke groep is even uitvoerig op zijn thema ingegaan. Wel organiseerden ze allemaal samen een centrale afsluitdag op school, een open dag, waar ouders, opa’s, oma’s en andere geïnteresseerden werden uitgenodigd.
seum, een amateurarcheoloog in de klas en een opgraving volgden. De groep is daarna onder leiding van beeldend kunstenaar Nina aan de slag gegaan met de reproductie van een gigantisch marsbeeld. Het resultaat is op de foto te zien.
Groep 1-2 heeft het thema ‘familie’ onderzocht. Hiervoor zijn ze op bezoek geweest bij Openluchtmuseum Eynderhoof in Nederweert-Eind waar de leerlingen warden ondergedompeld in vroeger tijden. De resultaten van dit bezoek warden verwerkt in de klas onder leiding van een kunstenaar.
Groep 6 koos de Middeleeuwen als onderwerp uit hun methode om te onderzoeken. Hoe zag Helden eruit in de Middeleeuwen? Wat zijn de verschillen tussen vroeger en nu? Aan de hand van de lessenserie van het Gelres Overkwartier is de leerkracht zelf aan de slag gegaan met de voorbereiding op het thema. Bij het streekmuseum en in het dorp (Lambertuskerk, Landweer en Keverberg) is het onderzoek van de leerlingen voortgezet. Alle resultaten zijn verwerkt in een heuse maquette. Deze maquette is een weergave van hoe de leerlingen denken dat hun dorp er in de Middeleeuwen uitzag. In groep 7 stond de Tijd van Pruiken en Revoluties centraal. Hoe was het leven in huis, welke beroepen en ambachten waren er in die tijd, welke voertuigen, kleding, eten/voedsel, belangrijke mensen, gebouwen en straatnamen. Met die vragen togen de leerlingen naar het Streekmuseum om onderzoek te doen. Deze resultaten zijn samen met filmmaker en animator Joep Janssen verwerkt in bijzondere animatiefilmpjes. Deze filmpjes zijn te bewonderen op de website van Cultuurpad.
Groep 3 wilde meer weten over straatnamen in Helden en de geschiedenis van de directe omgeving van de school. Na een begeleide wandeling onder leiding van een historische gids zijn ze op ontdekking geweest in het lokale streekmuseum en in de klas is een verhalenverteller met de leerlingen aan de slag gegaan om hun ervaringen te verwerken in een spannend verhaal.
De Omnibus
De Omnibus is het project gestart met de hele school en heeft de voorstelling De Brief van Sophie samen bekeken. Voorzien van een helder plan van aanpak passend bij het openbaar onderwijs van de school gingen de groepen hun onderzoeksvragen formuleren. Al snel liepen de groepen vast Hoe pas je lokaal erfgoed in het reguliere onderwijs is, in het onderwijs van de Omnibus stonden in de betreffende periode de thema’s Islam, geloof, Olympische spelen en Sloot en Plas centraal. De opgave om erfgoed en onderzoeksvragen van de leerlingen te combineren met deze thema’s was te vroeg voor deze school. Na rijp beraad is besloten de uitvoering te staken.
Groep 8 wilde meer ontdekken over de periode van 1950 tot nu en ging in gemengde groepen werken aan de volgende onderwerpen: speelgoed, besteding van vrije tijd, voedsel, school en kleding. Samen met filmmaker en animator Joep Janssen hebben de leerlingen deze onderwerpen verwerkt in animaties.
Groep 4 zat in de communietijd en heeft Plek van Mij aangegrepen als mogelijkheid om meer te weten te komen over de kleding en gewoontes van vroeger en nu. Zij bekeken een film van de bakker in combinatie met beelden van de Molenstraat vroeger. Daarna zijn ze met een fotograaf op pad gegaan om te zien hoe de straat er nu uit zag en hebben hier foto’s van gemaakt. De resultaten gaven een duidelijk beeld van de straat vroeger en nu. In het Streekmuseum hebben ze kleding van vroeger bekeken en ontdekt wat de verschillen en overeenkomsten tussen gewoontes vroeger en nu zijn. Groep 5 wilde alles weten en ontdekken over de Romeinen in ons land. Met name de ontdekking van de Gouden Helm in de Peel en onderwerpen als soldaten, goden, villa en marsbeeldjes stonden op hun wensenlijstje. Een bezoek aan het streekmu-
De hele school heeft het project afgesloten met een open dag/klas. Alle resultaten uit de groepen zijn tentoongesteld en de leerlingen hebben belangstellenden rondgeleid door vroeger tijden.
26
27
Doorontwikkeling Plek van mij
BIJLAGE 2
De Plek van Mij methode is een succesvolle manier gebleken om kinderen in contact te laten komen met het erfgoed van hun eigen plek. De basis voor dat succes lijkt de actieve en onderzoekende houding te zijn die de methode van kind en leerkracht vraagt. Zelf inhoud eigen maken en op een betekenisvolle manier verwerken en presenteren is eigen aan Plek van Mij. Tijdens de pilo fase werd meermaals duidelijk dat dit resulteerde in een actieve klas die betrokken was bij het onderwerp. Dit resulteerde weer in gedreven docenten en cultuurm kers die de meerwaarde van erfgoededucatie gingen inzien. Plek van Mij was voor SIEN, motor voor cultuureducatie in Limburg, een proef om te zien wat co-creatie tussen onderwijs en cultuur/erfgoed kan doen. Eerder werkte CultuurPad in Panningen, penvoerder van SIEN, al met afzonderlijke scholen op deze manier. Plek van Mij was echter een eerste grootschalig project met een duidelijk doel, de realisatie van een doorgaande leerlijn voor er goededucatie, waarbij provinciaal 17 scholen globaal dezelfde werkwijze volgden. Die werkwijze bleek dus een succes. Een doorlopende leerlijn erfgoededucatie Limburg heeft Plek van Mij ec ter (nog) niet gerealiseerd. Tijdens het project bleek hoe waardevol de afzonderlijke co-creaties waren, maar ook hoe tijdrovend het is om die afzonderlijke co-creaties samen te voegen tot een doorgaande leerlijn. Daarnaast is er slechts een start gemaakt met de talloze intere sante inhoudelijke mogelijkheden voor thematische co creaties. Veel thema’s die vanuit de lokale of provinciale geschiedenis interessant zijn, zijn nog niet uitgewerkt Het kost tijd om een doorgaande leerlijn voor erfgoe educatie organisch te laten groeien. Daarvoor zal een voortzetting van het project, zij het op een meer gestru tureerde en soms gestuurde manier, nodig zijn.
28
De voortzetting van Plek van Mij en de organische realisatie van de doorgaande leerlijn erfgoededucatie door het combineren van co-creaties en lokale allianties wordt geplaatst binnen het beleidskader Cultuured catie met Kwaliteit in Limburg 2013-2016 van SIEN, voertuig voor cultuureducatie in Limburg. Communicatie en zichtbaarheid Tijdens de pilotfase van Plek van Mij werd het duidelijk hoe tijdrovend de praktische organisatie van de verschillende co-creaties en lokale projecten was. Verantwoordelijkheid hiervoor komt daarom ook veel meer te liggen bij het in te stellen Team SIEN, de klassenleerkracht en de cultuur erfgoed maker. Het daadwerkelijk presenteren van de uitkomsten van deze projecten is door tijdgebrek op een tweede plaats komen staan, terwijl juist het delen van opgedane ervaringen en kennis cruciaal is. Met Cultuureducatie met Kwaliteit in Limburg wordt de kans aangegrepen om het project uit te breiden en daarmee verantwoordelijkheden te decentralis ren. Een belangrijk aandachtspunt voor de coördinatie, die komt te liggen bij de kennisgemeenschap erfgoededucatie, is de oprichting van een online platform. Hierop zijn partners te vinden, wordt een loket voor vragen en knelpunten ing richt en worden projecten gepresenteerd en opgedane kennis hieromtrent uitgewisseld. Een belangrijk onderdeel van het online platform is de doorlpende leerlijn. De bedoeling is dat deze met afzonderlijke creaties wordt gevuld die door lee krachten en erfgoed/cutuurmakers zijn gemaakt. Concrete onderdelen van het platform zullen een overzicht v an erfgoedthema’s, mogelijke activiteiten, gemaakte cocreaties en handvaten voor leerkracht en cultuurmakers. Samen vormen zij een blauwdruk voor een doorlopende leerlijn. Volg de ontwikkeling van Plek van mij en de doorgaande lijnen op www.bijsien.nl
29
Financieel overzicht PLEK VAN MIJ: begroting en financiele verantwoording (o.a. bij voorschot) Begroting gewijzigd
Begroting
BIJLAGE 3
KOSTEN ACTIVITEITEN Projectcoordinatie Cultuurpad Projectcoordinatie Cultuurpark-‐gemeente Heerlen Vergoeding Setheater theaterproductie Plek van mij Vergoeding/honoraria kunstenaars en activiteiten* Quiz /afsluitende Plek van mij Show* Kosten aanpassen website SIEN Practische benodigdheden
118.650,00 13.600,00 -‐ 35.550,00 54.000,00 -‐ 500,00 15.000,00
* zie specificatie in bijlage TOTAAL KOSTEN
Afrekening
109.200,00 13.600,00 13.600,00 20.000,00 45.500,00 16.000,00 500 -‐
118.650
101.200,00 13.600,00 13.600,00 20.000,00 47.203,72 6.796,28 -‐ -‐
109.200
101.200
BATEN EIGEN INKOMSTEN Eigen bijdrage organisatie Eigen bijdrage gemeente Heerlen in projectcoordinatie Eigen bijdrage scholen
SUBSIDIES (publiek) Gemeente, namelijk:
13.600 6.800 6.800 -‐
37.200 13.600 13.600 10.000
15.050
Provincie, namelijk: Overig, namelijk:
Gemeente Heerlen Gemeente Heerlen namens Kerkrade Provincie Limburg SIEN, scholen in een netwerk
-‐ -‐ 5.000 10.050
BIJDRAGEN (privaat) Fonds, namelijk: Fonds, namelijk: Fonds, namelijk: Fonds, namelijk: Fonds, namelijk:
SNS reaalfonds VSB fonds Prins Bernard Cultuurfonds Fonds Cultuurparticipatie Stichting DOEN
5.000 10.000 10.000 45.000 20.000
52.000 12.000 -‐ 30.000 10.000
90.000
TOTAAL BATEN
54.000 12.000 2.000 30.000 10.000
20.000 5.000 10.000 5.000 -‐ -‐
118.650
27.200 13.600 13.600 -‐
20.000 5.000 10.000 5.000 -‐ -‐
109.200
101.200
Toelichting bij de financiele verantwoording: Er hebben 2 wijzigingen plaatsgevonden in de werkbegroting van Plek van mij. Ten aanzien van de kosten voor het aanpassen van de website SIEN met de resultaten van Plek van mij: deze post is vervallen binnen dit project. De veranderingen die nodig zijn om de resultaten van Plek van mij een goede plek binnen de website te gevenworden meegenomen in de reconstructie van de website die in januari 2013 start. Ten aanzien van de eigen bijdrage van de scholen is besloten deze niet ten laste te brengen van de scholen. De eigen bijdrage in inzet van de leerkrachten was dermate hoog dat een bijdrage in de activiteiten alleen demotiverend werkte.
30
Financieel overzicht activiteiten Plek van mij DATUM
ACTIVITEIT THEATERPRODUCTIE PLEK VAN MIJ
School
Kosten
01-‐12-‐11 Settheater: ontwikkeling en productie de Brief van Sophie
algemeen
€ 15.000,00
01-‐03-‐12 Setheater: ontwikkeling en productie de Brief van Sophie
algemeen
€ 5.000,00 € 20.000,00
TOTAAL
15-‐03-‐12 17-‐03-‐12 19-‐03-‐12 22-‐03-‐12 26-‐03-‐12 28-‐03-‐12 28-‐03-‐12 28-‐03-‐12 29-‐03-‐12 02-‐04-‐12 02-‐04-‐12 02-‐04-‐12
ACTIVITEITEN SCHOLEN educatieve rondleiding groep 7 en 8 Fotografie cursus en maken fotoboek en printkosten Workshop (Modern) Marsbeeld
Museumles Geheime uitgang Kasteel Limburgs Museum
De Vossener
Kosten materialen Workshop Maquette maken Educatieve rondleiding 19 maart en 26 maart Workshop kleuters Opa en Oma maken Invulling van de Romeinse cultuurweek
Theo Thijssen De Dem de Liaan de Liaan de Liaan BS de Ganzerik te Heerlen
€ 120,00 € 726,18 € 297,50 € 72,50 € 297,50 € 610,50 € 80,00 € 53,45 € 595,00 € 120,00 € 476,00 € 557,50
OBS Theo Thijssen, De Dem te Hoensbroek
€ 660,00
Bezoek Limburgs Museum Workshop (Modern) Marsbeeld Vertellessen en toneellessen 15-3, 22-3 en 27-3
02-‐04-‐12 Invulling van de Romeinse cultuurweek
Panningen Noord algemeen de Liaan de Liaan de Liaan de Liaan
de Liaan
03-‐04-‐12 03-‐04-‐12 04-‐04-‐12 05-‐04-‐12 05-‐04-‐12
Fotografieworkshop natasja Janssen Bezoek en workshop kasteel Hoensbroek Workshop Setheater
OBS Theo Thijssen Panningen Noord
Workshop Hollywood in een koffer maart/april 2012
de Liaan
Nederlands mijnmuseum Mijnbouwproject
BS de Ganzerik te Heerlen
12-‐04-‐12 17-‐04-‐12 29-‐04-‐12 07-‐05-‐12 12-‐05-‐12 14-‐05-‐12 15-‐05-‐12 15-‐05-‐12 15-‐05-‐12 16-‐05-‐12 22-‐05-‐12 24-‐05-‐12 29-‐05-‐12 31-‐05-‐12 04-‐06-‐12 05-‐06-‐12 07-‐06-‐12 08-‐06-‐12 08-‐06-‐12 12-‐06-‐12 12-‐06-‐12 18-‐06-‐12 18-‐06-‐12 20-‐06-‐12 21-‐06-‐12 25-‐06-‐12 03-‐09-‐12 18-‐09-‐12 22-‐08-‐12 23-‐09-‐12 23-‐09-‐12 23-‐09-‐12 25-‐09-‐12 21-‐11-‐12 21-‐12-‐12
Bezoek aan mijn project te Eygelshoven Bezoek aan museum Eynderhoof
Fotosessie 90 foto's 12-‐04-‐12 "Stiching Eygelshoven door de eeuwen heen
algemeen de Doorkijk
De Liaan
Camerawerk en Montage 20 + 28 maart en 17 + 19 april Workshop Historische gebouwen Dramales ter verwerking opgedane ervaring Workshop Hollandse dans Schoolbezoeken kasteel Hoensbroek 3/4/5-04-2012
BS de Diabolo Panningen Noord algemeen OBS de Vossener Theo Thijssen
Zuid Limburgse stoomtrein maatschappij Zuid Limburgse stoomtrein maatschappij
BS De Veldblom BS De Diabolo
Workshops Houten Ridderschilden 5 en 6 april 2012 Workshop Middeleeuwse dansen Musical groep 8 zaal met podium Workshop Floriade Kunsteducatieve wordshop wapenschilden Vertellessen 5-6-2012 Workshop "Leren en spelen in de Romeinse tijd"
OBS Hoensbroeck De Dem St Kweekvijver Mediatalent BS de Vossener Blerick BS de Ganzerik te Heerlen OBS de Vossener BS de Vossener Blerick OBS de Vossener Zonnewijzer te Heerlen
Documentaire "terug naar de plek"
de Horizon
Project plek van mij 1e termijn
Museumles Waar is het nest van Pieke
Schoolbezoeken Thermenmuseum
(heerlen)
Camerawerk en Montage 22+29 mei en 5 juni
BS De Veldblom
rap en rapclip maken rap en rapclip maken Nederlands mijnmuseum Mijnbouwproject Blerick Boulevard Lesgeld Vrije akademie ZOM Schoolbezoek kasteel Hoensbroek Voorstelling brief van Sophie Media Scapers 2e termijn Luna's theatergroep 2-‐4-‐12 t/m 29-‐5-‐2012 Luna's theatergroep 3-‐4-‐12 t/m 7-‐6-‐2012 Luna's theatergroep 18-‐4-‐12 t/m 14-‐6-‐2012 Stichting Keverberg Maken van een LIPdub-‐opname in september Project streekmuseum TOTAAL
de Springbeek de Springbeek BS t Pannesjoo Schaesbergerveld de Springbeek bs de Veldblom BS De Veldblom Baarlo BvS St Kweekvijver Mediatalent BS de Ganzerik te Heerlen BS de Diabolo BS De Veldblom BS de Vossener Venlo Scholen Peel en Maas
PLEK VAN MIJ SHOW 07-‐06-‐12 Acteurs Management Bureau D'events 04-‐07-‐12 Vervoer Blerick -‐ Kerkrade 04-‐07-‐12 Vervoer Helden -‐ Kerkrade 13-‐06-‐12 13-‐06-‐12 13-‐06-‐12 13-‐06-‐12 14-‐06-‐12 14-‐06-‐12
Uitbeelding Romeinse dame van Simpelveld voor de eindmanifestatie Manifestatie Plek van Mij Afronding TV4Kids liveshow Touringcar De grote plek van Mij Manifestatie Werkzaamheden Sjluuk in week 24 Animatie
TOTAAL
€ 357,00 € 254,00 € 1.330,06 € 1.258,52 € 70,00 € 67,50 € 50,00 € 439,00 € 1.075,00 € 238,00 € 150,00 € 345,00 € 254,00 € 95,00 € 115,00 € 446,25 € 3.000,00 € 50,00 € 400,00 € 142,50 € 249,82 € 259,50 € 182,50 € 1.785,00 € 120,00 € 51,00 € 1.050,00 € 803,25 € 803,25 € 125,00 € 595,00 € 1.801,00 € 126,50 € 786,11 € 4.000,00 € 1.395,00 € 1.260,00 € 1.080,00 € 110,00 € 1.160,25 € 14.657,58 € 47.203,72
€ 714,00 € 400,00 € 450,00 algemeen algemeen Cultuurscout Heerlen Bart Stroucken continium Kerkrade
€ 135,00 € 347,98 € 1.250,00 € 370,00 € 2.765,30 € 364,00 € 6.796,28 € 74.000,00
Plek van mij is mogelijk gemaakt door:
