INHOUD WOORD VOORAF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v LIJST VAN AFKORTINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xiii PREADVISEURS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xv
DEEL 1
OFFSHORE WINDENERGIE: ACHTERGRONDEN BIJ DE TOTSTANDKOMING VAN HET HUIDIGE REGULERINGSREGIME M.M. Roggenkamp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1. 2. 3.
4.
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Energiewetgeving in de EEZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Regulering offshore windenergie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 3.1. Uitgangspunten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 3.2. Windenergie in de territoriale zee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 3.2.1. Beleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 3.2.2. Toepasselijke wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 3.2.3. Het proefproject: Near Shore Winpark. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 3.2.4. Enkele slotopmerkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.3. Windenergie in de EEZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.3.1. Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.3.2. Het moratorium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 3.3.3. Voorstel van wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 3.3.4. Beleidsregels inzake toepassing Wbr op installaties in de EEZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 3.3.5. De aanvraagprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3.3.6. De praktijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 3.3.7. De facto moratorium en overgangsregime . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Slotopmerkingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Intersentia
vii
Inhoud
DEEL 2
OFFSHORE WINDENERGIE: OPTIMAAL OMGEVINGSRECHT OP ZEE? K.J. de Graaf en D.A. Lubach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 1. 2.
3.
4.
5.
6.
viii
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rijksbeleid voor de Noordzee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. De Nota Ruimte en het IBN 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Windenergie en de Noordzee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Internationaal en Europees omgevingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Internationaal omgevingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Europees omgevingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Reikwijdte en gelding van het Europese omgevingsrecht . . . . . 3.2.3. De relevante richtlijnen bezien. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het huidige omgevingsrecht voor de Noordzee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Milieubescherming op de Noordzee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.1. Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2. Normering van inrichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.3. Een milieu-effectrapportage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Natuurbescherming op de Noordzee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Ruimtelijk bestuursrecht op de Noordzee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wet op de Ruimtelijke Ordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Woningwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Samenvatting en conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Toekomstige wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Wet algemene bepalingen omgevingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Waterwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Wet ruimtelijke ordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aanzet voor een optimaal omgevingsrecht op zee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Streven naar rechtszekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. Streven naar een optimaal wettelijk regime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23 26 26 27 31 33 34 34 39 39 40 42 46 47 47 47 49 51 56 60 61 62 63 64 65 67 70 73 74 74 75 77
Intersentia
Inhoud
DEEL 3
OFFSHORE WINDENERGIE: GEDACHTEN BIJ EEN NIEUW REGULERINGSREGIME M.M. Roggenkamp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 1. 2.
3.
4.
5.
6.
Uitgangspunten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 De Elektriciteitswet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 2.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 2.2. Regulering van de productie in de Elektriciteitswet . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 2.2.1. Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 2.2.2. Relevante bepalingen in de Elektriciteitswet . . . . . . . . . . . . . . . . 87 2.2.3. Mogelijkheid aanbestedingsregime voor offshore windenergie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 2.3. Reguleren van offshore elektriciteitskabels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 De Mijnbouwwet en de productie van koolwaterstoffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 3.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 3.2. Competitieve vergunningverlening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 3.3. Het plaatsen van mijnbouwinstallaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 3.4. Staatsparticipatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Regulering van offshore windenergie in andere Noordzeelanden . . . . . . . . . . 92 4.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 4.2. Offshore windenergie in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 4.3. Offshore windenergie in het Verenigd Koninkrijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 4.4. Offshore windenergie in Denemarken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 4.5. Offshore windenergie in Duitsland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Nieuw model . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 5.1. Rol van de overheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 5.2. Mogelijkheden voor een competitief of aanbestedingsregime . . . . . . . . 99 5.2.1. Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 5.2.2. Toepassen Mijnbouwwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 5.2.3. Toepassen Elektriciteitswet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 5.2.4. Aanbesteding van de Wbr-vergunning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 5.2.5. Deelconclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 5.3. De overheid als deelnemer: staatsparticipatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 5.3.1. Achtergronden bij de totstandkoming van staatsparticipatie. 103 5.3.2. Voorstel wijziging Mijnbouwwet en de rol van EBN . . . . . . . . 104 5.3.3. EBN als staatsparticipant bij het ontwikkelen van offshore windenergie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 5.4. De elektriciteitskabels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Tot slot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Intersentia
ix
Inhoud
DEEL 4
OFFSHORE WINDENERGIE: FINANCIËLE EN FISCALE STIMULERING A.J.A. Stevens en M.P.E.V. Könings . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 1. 2.
3. 4.
5.
x
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overzicht bestaande regelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Financiële stimuleringsregelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. MEP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1.2. Invoering MEP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1.3. Algemene aspecten van de MEP . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1.4. Wijzigingen MEP per 1 januari 2007 . . . . . . . . . . . . . 2.1.1.5. Afschaffen MEP-subsidie voor windenergie op zee per 10 mei 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1.6. Stopzetten MEP per 18 augustus 2006 . . . . . . . . . . . . 2.1.2. SDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2.2. Algemene aspecten van de SDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2.3. Specifieke opmerkingen ten aanzien van offshore windenergie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Fiscale stimuleringsregelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Energie-investeringsaftrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.2. Voorwaarden EIA (Algemeen). . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2.3. Specifieke opmerkingen ten aanzien van offshore windenergie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. VAMIL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.2. Milieulijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.3. Terugname VAMIL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Staatssteunaspecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rechtsvergelijking andere systemen binnen de EU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Categorieën steunmaatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Overzicht steunmaatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Effectiviteit maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Conclusies en aanbevelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
113 114 114 114 114 115 116 117 118 119 120 120 120 123 124 124 124 126 131 132 132 133 134 134 146 146 146 147 150 150
Intersentia
Inhoud
VERSLAG VAN DE VERGADERING VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR ENERGIERECHT, GEHOUDEN OP 12 DECEMBER 2007 TE RIJSWIJK, OVER HET CONCEPT PREADVIES INZAKE “REGULERING VAN OFFSHORE WINDENERGIE” . . . . . . . . . . . . . .155
Intersentia
xi
