INHOUD
VOORWOORD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xxxiii GEBRUIKTE AFKORTINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xxxix
TITEL I DE PRIVÉKREDIETVERZEKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 DEEL I DEFINITIE EN OMGEVINGSANALYSE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 HOOFDSTUK I WAT IS KREDIETVERZEKERING: DEFINITIE, ALGEMENE PRINCIPES EN SITUERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1. 2.
3.
4.
Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Algemene principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2.1. De verzekering van het commerciële kredietrisico . . . . . . . . . . . . . . . 11 2.2. Verzekering van de globaliteit van de omzet van de onderneming . 13 2.3. Individuele selectie van het risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 2.4. Schadeloosstelling van de verzekerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 2.5. Deelneming van de verzekerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 2.6. Mogelijkheid van de cessie van het voordeel van de polis . . . . . . . . . 15 Het begrip “kredietverzekering” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3.1. De handelsgebonden kredietverzekering (o.b.v. toegestane betalingsuitstellen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3.1.1. De privékredietverzekering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3.1.2. De publieke kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3.2. De financiële kredieten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 3.2.1. De retail kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 a) De verzekerde is de particulier als ontlener . . . . . . . . . . . 18 b) De verzekerde is de instelling als kredietverlener. . . . . . 19 3.2.2. De financiële garantieverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 De kredietverzekeringsmarkt: een niche tussen de verzekerings- en de banksector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Intersentia
ix
Inhoud
5.
Perceptie van de privékredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 5.1. De kredietverzekerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 5.2. De niet-verzekerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
HOOFDSTUK II 1. 2. 3.
DE ECONOMISCHE CONTEXT EN DE FALINGEN . . 35
De conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België als Europese leading indicator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Betalingsperformantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De falingen (faillissement en gerechtelijk akkoord) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. De internationale context . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1. Grote verschillen op internationaal vlak. . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. De Europese Verordening Nr. 1346/2000 betreffende de insolventieprocedures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.3. De world insolvency index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. De Belgische (voornamelijk juridische) context. . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Het faillissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Het gerechtelijk akkoord (in de toekomst “procedure van gerechtelijke reorganisatie”) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.3. De collectieve schuldenregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35 38 42 42 43 44 47 51 52 53 60
DEEL II DE CLIËNT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 HOOFDSTUK I 1.
x
BELANG VAN KREDIETVERZEKERING . . . . . . . . . . . . 67
Commercieel en financieel belang kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Handelsvorderingen zijn een belangrijke en delicate balanspost . . . 1.2. Interactie met het bedrijfskapitaal en de bedrijfsrendabiliteit . . . . . . 1.2.1. De liquiditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Het nettobedrijfskapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De behoefte aan bedrijfskapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) De nettothesaurie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. De rendabiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) De rendabiliteit op de ingezette middelen (ROA). . . . . . i) De operationele bedrijfsactiva (ROAo) . . . . . . . . . . ii) Het totaal van de activa (ROAt) . . . . . . . . . . . . . . . . b) De rendabiliteit op het eigen vermogen (ROE) . . . . . . . . i) De begripsbepaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
67 68 71 72 73 74 76 77 79 79 81 82 83
Intersentia
Inhoud
ii) iii)
2.
De financiële hefboom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De relatie met de rendabiliteit op het totaal van de activa (ROAt) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.3. Premie kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Outsourcing van credit management: de kredietverzekeraar als globale creditmanager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Economisch belang kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Macro-economische impact . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Spiegel van de conjunctuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Cyclische sensitiviteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Een conjunctuurbarometer: de Credit Manager’s Index . . . . 2.3. De onzichtbare bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. De professionele “passie”: de belangen van de leverancier . . . . . . . . . 2.4.1. De vertegenwoordiger van de leveranciers . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.2. De boswachter van de economie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
83 84 85 86 87 87 88 88 89 91 92 93 94
HOOFDSTUK II DIVERSE VERWEERMIDDELEN TEGEN INSOLVABILITEIT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 1.
Een goed intern credit management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 1.1. Algemeen: definitie, organisatie en beroepsverenigingen . . . . . . . . . 97 1.1.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 1.1.2. De organisatie: wie doet binnen een bedrijf aan credit management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 1.1.3. Soft warepaketten ter ondersteuning van credit management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 1.1.4. De verenigingen rond credit management . . . . . . . . . . . . . . . 100 a) Internationaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 b) België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 1.2. Credit management binnen het risk management van een bedrijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 1.3. Credit management binnen de strategie van een bedrijf . . . . . . . . . 102 1.3.1. Krachtlijnen voor een strategie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 1.3.2. Ontwikkeling van een strategie rond credit management binnen een bedrijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 1.4. De Europese Richtlijn 2000/35/EG van 29 juni 2000 . . . . . . . . . . . . 109 1.5. Enkele key performance indicators (KPI’s) voor credit management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 1.5.1. Aantal dagen klantenkrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 1.5.2. Days sales outstanding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Intersentia
xi
Inhoud
2.
xii
1.5.3. De ouderdomsanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 1.5.4. Praktisch voorbeeld: ouderdomsanalyse + klantenkrediet + DSO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 1.5.5. Alternatief gebruik klantenkrediet door een kredietverzekeraar: de use factor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 a) Wat is de use factor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 b) Hoe kan men de benuttigingsgraad berekenen? . . . . . . 119 i) Op basis van het aantal dagen klantenkrediet . . 119 ii) Door een rondvraag bij de verzekerden . . . . . . . . 120 iii) Bij de indiening van een schadedossier . . . . . . . . 120 c) Belang van de use factor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 1.6. Credit management in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 Alternatieve (bancaire) producten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 2.1. Interne dekkingstechnieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 2.1.1. De contante betaling, of betaling bij bestelling . . . . . . . . . . . 125 2.1.2. De zekerheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 2.1.3. Het documentair incasso. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 2.1.4. Het documentair krediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 2.1.5. De standby letter of credit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 2.2. Externe dekkingstechnieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 2.2.1. De kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 2.2.2. De factoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 2.3. De nieuwe financiële instrumenten (kredietderivaten en effectisering) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 2.3.1. De credit default swap (CDS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 a) Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 b) Impact voor de kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 i) Indekkingsinstrument ten behoeve van de kredietverzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 ii) Alternatief voor kredietverzekering? . . . . . . . . . . 140 2.3.2. De effectisering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 a) Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 b) Impact voor de kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 i) Indekkingsinstrument ten behoeve van de kredietverzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 ii) Een opportuniteit: kredietondersteunend karakter van de kredietverzekering . . . . . . . . . . . 146 iii) Alternatief voor kredietverzekering? . . . . . . . . . . 147 2.4. Een vergelijkende analyse tussen de diverse instrumenten . . . . . . . 147
Intersentia
Inhoud
HOOFDSTUK III RENDABILITEIT VAN DE KREDIETVERZEKERINGSPOLIS VOOR DE VERZEKERDE . . . . . . . . . . 149 1.
2. 3.
4.
Kostprijs van het klantenkrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Contante betalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.1. De eenvoudige methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.2. De samengestelde interest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.3. Keuze van de leverancier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Inkorting van de betalingstermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Uitholling van de winst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Commerciële overwegingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De indekking tegen het uitzonderlijk verlies op handelsvorderingen . . . Hoe kan de premie vergeleken worden met de interest op bankleningen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Kredietverzekeringspremie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Financieringskost bij een bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Vergelijking kredietverzekeraar-bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.1. Inclusief funding cost bij de bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2. Exclusief funding cost bij de bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kredietverzekering als uitbestedingsinstrument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Mogelijkheden tot uitbesteding van credit management bij een bedrijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Kredietverzekering is een managementinstrument . . . . . . . . . . . . . 4.3. Outsourcing credit management via kredietverzekering . . . . . . . . . 4.3.1. De stakeholders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.2. De relatie met de leveranciers (total cost of ownership) . . . . 4.3.3. De relatie met de banken (hogere kredietwaardigheid) . . . . 4.3.4. De relatie met de klanten (customer relationship management) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.5. Synthese: de financiële impact . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DEEL III
2.
161 162 163 164 164 169 171 174
DE PRIVÉKREDIETVERZEKERINGSMARKT . . . . . . 181
Privé- en publieke kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. De activiteiten met Staatsgarantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. De activiteiten voor eigen rekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De markttoestand in de privékredietverzekering: consolidatie . . . . . . . . 2.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
157 157 158 158 159 160 161
DE AANBIEDERS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
HOOFDSTUK I 1.
150 150 151 151 152 153 155 155 156
181 182 183 184 188 188 xiii
Inhoud
3.
4.
2.2. Marktspelers in de wereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. De algemene marktoestand. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. De grote drie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) De samenstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) Euler-Hermes: 34,4 % marktaandeel in de wereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii) Atradius (inclusief Credito y Caucion): 29,7 % marktaandeel in de wereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii) Coface (Compagnie Française d’Assurance pour le Commerce Extérieur SA): 17,8 % marktaandeel in de wereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Aandeelhouderschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. De marktspelers in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. De kredietverzekeringsmaatschappijen . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. De kredietverzekeringsmakelaars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. De Assureurs Crédit Etrangers (ACE’s) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Twee internationale associaties die de kredietverzekeraars vertegenwoordigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. De International Credit Insurance & Surety Association (ICISA) . a) Kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Borgtochtverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. De Unie van Bern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) De korte termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De middellange en lange termijn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) De investeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De marktpenetratie van de privékredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. De verzekeringssector. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. De globale economie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HOOFDSTUK II 1.
2.
xiv
188 188 190 190 190 192
193 194 195 195 196 201 202 202 203 204 205 207 208 208 209 209 210
DE UITDAGINGEN VOOR DE TOEKOMST . . . . . . . . 213
De huidige omgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Scherpe concurrentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. De zelfverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uitbreiding in de diepte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. De KMO’s (kleine of middelgrote ondernemingen) . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Europese definitie van een KMO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. Ondervertegenwoordiging bij de kredietverzekeraars . . . . . 2.1.3. Recente acties van de kredietverzekeraars . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. De ECA-transacties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
213 214 214 215 215 216 218 220 220
Intersentia
Inhoud
3.
4.
2.3. Fee-business . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Algemeen: moet men kannibalisatie vrezen? . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Verkoop van informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3. Incasso/recuperatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.4. Credit management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. De financiering van de handelsvorderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Hightech finance: effectisering en afgeleide producten . . . . . . . . . . Het gebruik van het internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. E-commerce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Webservices . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geografische uitbreiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Premieomzet in de voornaamste regio’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Waarom komt kredietverzekering in de Verenigde Staten moeilijker van de grond? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Toekomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DEEL IV
221 221 222 224 225 225 226 226 227 229 230 230 231 233
OPERATIONELE EN TECHNISCHE ASPECTEN . . . . . . . . . . . . . 237
HOOFDSTUK I DE TECHNIEK VAN DE PRIVÉKREDIETVERZEKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 1.
2.
Kredietverzekering is een werkinstrument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Kredietbeslissing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.1. Aanvraag kredietlimieten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.2. Uitgesloten debiteuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.3. Confidentialiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. De monitoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Het knipperlicht van de onbetaalde vorderingen . . . . . . . . . 1.2.2. Aanvang en einde van de dekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. De incasso-organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. De schadevergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.1. Insolventie van de debiteur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.2. De bepaling van het bedrag van de schadevergoeding . . . . . 1.4.3. De maximale schadevergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.4. De betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uitbreiding van het zuivere commerciële risico. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Het fabricagerisico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. De bestellingen in uitvoering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
242 243 243 245 245 246 246 248 249 250 250 251 253 253 254 254 254
xv
Inhoud
3.
4.
5.
6.
7.
De soorten kredietbeslissingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. De zelfbeoordelingslimiet (het systeem van de “ongenoemde klanten”) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. De dekking eerste levering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. De voorlopige kredietlimiet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. De limiet met een beperkte geldigheidsduur: de tijdelijke verhoging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vrijstellingen (franchises) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. De algemene vrijstelling per verzekeringsjaar (aggregate first loss (AFL)) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. De drempelvrijstelling (treshold) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. De vrijstelling per schadegeval (each and every first loss (EEFL)) . Kosten voor de verzekerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. De premie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.1. De premievoet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.2. Aangifte omzetcijfer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.3. Verlaging van de premievoet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.4. Jaarlijkse minimumpremie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. De limietkosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. De incassokosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Polissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. De KMO-polis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. De abonnementspolis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. De vrijstellingspolis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.4. De kredietbeheerpolis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.5. De investeringspolis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.6. De multinationale polis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overzicht van de verplichtingen voor de verzekerde en de kredietverzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Verplichtingen van de verzekerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Verplichtingen van de kredietverzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.1. Taken sensu stricto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.1. Taak sensu lato: service, gemeten met de key performance indicators (KPI’s) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
255 255 256 256 257 257 257 257 258 258 258 258 259 260 261 261 262 263 263 264 264 264 266 266 267 267 268 268 268
HOOFDSTUK II MIDDELEN TER ONDERSTEUNING VAN DE KREDIETVERZEKERINGSACTIVITEIT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 1.
xvi
Database . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 1.1. Zware investeringskost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
Intersentia
Inhoud
2.
1.2. Gestructureerde en niet-gestructureerde data . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 1.3. Gecreëerde en aangekochte informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 Kredietwaardigheidsanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 2.1. De 5 c’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 2.2. Politieke risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 2.3. Commerciële risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 2.3.1. Operationeel versus financieel risico (private equity). . . . . . 276 2.3.2. Andere principes bij het onderschrijven van risico’s . . . . . . 278 a) Consistentie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 b) Het algemeen economisch klimaat en de commerciële omgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 c) Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 d) De jaarrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 i) De klassieke financiële analyse . . . . . . . . . . . . . . . 280 ii) De niet klassieke analyse op basis van de operationele rendabiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 iii) IFRS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 e) Het management en de aandeelhouders. . . . . . . . . . . . . 286 f) De relatie met de cliënten en de leveranciers . . . . . . . . . 287 g) De ouderdom van het bedrijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287 h) De betalingservaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 i) De knipperlichten in gestructureerde vorm . . . . . . . . . 288 j) De Centrale voor kredieten aan ondernemingen . . . . . 289 k) Andere negatieve informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 2.3.3. Ontwikkeling van een netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 a) De debiteuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 b) De banken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 c) De beroepsfederaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 d) Kamers van koophandel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
HOOFDSTUK III 1.
DE HERVERZEKERING EN DE CAPTIVES . . . . . . . . 295
De herverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Redenen herverzekering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Voordelen herverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Herverzekering bij een kredietverzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.1. Op welke wijze kan men zich herverzekeren? . . . . . . . . . . . . a) Het quotum share of aandeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De excess of loss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
295 295 297 297 298 298 298 298
xvii
Inhoud
2.
1.4.2. Bij wie gaat men herverzekeren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 a) De grote herverzekeraars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299 b) Cessie risico’s binnen de groep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 c) De captive (her)verzekeringsmaatschappij . . . . . . . . . . 301 i) Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 ii) De captive voor de kredietverzekeraar . . . . . . . . . 302 iii) Welke captives hebben de kredietverzekeraars . . 302 De captive als kredietverzekeringsproduct . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 2.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 2.2. Voor- en nadelen van deze captives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305 2.2.1. De voordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305 2.2.2. De nadelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306 2.3. Fiscaal aspect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 2.4. Houding kredietverzekering tegenover deze captives . . . . . . . . . . . . 308
HOOFDSTUK IV 1.
2.
xviii
BOEKHOUDKUNDIGE EN FISCALE ASPECTEN . . 311
Fiscale behandeling van de verzekeringspremies en andere kosten, en de ontvangen schadevergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. De verzekeringspremies en andere kosten (incasso- en studiekosten) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. De schadevergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De waardeverminderingen op vorderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. De boekhoudkundige verwerking van de waardeverminderingen op de handelsvorderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Juridische basis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. Verplichte waardevermindering: onzekerheid over de betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3. Niet verplichte waardevermindering: de realisatiewaarde is lager dan de boekwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.4. De forfaitaire waardeverminderingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. De fiscale implicaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Fiscale beperkingen bij waardeverminderingen op handelsvorderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Waarschijnlijke verliezen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. Definitieve verliezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. De boekhoudkundige verwerking van de schadevergoeding bij de kredietverzekerde (rechtspraak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
312 312 313 313 314 314 316 319 323 325 325 326 329 330
Intersentia
Inhoud
3.
De door de verzekerde betaalde indirecte belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. De premies: verzekeringstaks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1. De toepassingsprincipes van deze taks . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. De diverse tarieven voor de verzekeringstaks in Europa . . . 3.1.3. Nadelige positie van de privékredietverzekering . . . . . . . . . a) Factoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De publieke kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.4. Wat is de oorsprong van deze indirecte taksen en hoe gaat het evolueren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. De diensten (incasso- en studiekosten): btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Belasting van de gepresteerde diensten naar de cliënten toe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Recuperatie van de btw op de dubieuze vorderingen . . . . . .
TITEL II
336 338 339 339
DE PUBLIEKE KREDIETVERZEKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
HOOFDSTUK I 1. 2. 3.
331 331 332 333 335 335 336
DELCREDERE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
Het delcrederebeding in commissiecontracten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349 Het bankdelcredere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350 Het door de overheid verleende delcredere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351
HOOFDSTUK II DE BELANGRIJKSTE PRODUCTEN IN DE PUBLIEKE KREDIETVERZEKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353 1.
2.
De contractuele voorwaarden bij de NDD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. De globale conventie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.1. De algemene voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.2. Het algemeen reglement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. De verzekering van investeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Algemene begrippen en principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Staatsgarantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. De risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. De klassieke risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Veranderende trend met betrekking tot de politieke risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Verzekeringsadvies- en belofte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. De omvang van de financiering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.1. Het voorschot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
353 353 354 355 355 355 355 356 356 357 358 359 359
xix
Inhoud
3.
4.
5.
6.
xx
2.4.2. De lokale uitgaven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3. De intercalaire interesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Het Belgische en buitenlandse aandeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6. Onderaanneming en partners . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7. De munt van het exportkrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De exportfinanciering op middellange en lange termijn . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Het leverancierskrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1. Structuur van de transactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. Nadelen van het leverancierskrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Het koperskrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Structuur van de transactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Voordelen van het koperskrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Modaliteiten op het leveranciers- en koperskrediet . . . . . . . . . . . . . 3.3.1. Het bank-tot-bankkrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2. De kaderakkoorden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Gedekt percentage door de NDD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De andere activiteiten (voornamelijk bij NDD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. De verzekering van de bankgaranties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Prefinanciering van importtransacties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Projectfinanciering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. De verzekering van buitenlandse investeringen . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5. De verzekering van het wisselrisico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6. Confirmatie van documentaire kredieten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.7. Disconto zonder regres (of zonder verhaal) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.8. Andere diverse verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.9. Uitgesloten risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uitbreiding van de activiteiten bij NDD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Uitbreiding van de traditionele exportkredietverzekering . . . . . . . 5.1.1. Partnership met de banken in de vorm van risicoparticipaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.2. Financiering van leverancierskredieten . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. De marktactiviteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Maatschappelijk verantwoord ondernemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. De strijd tegen de corruptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. De richtlijnen voor multinationale ondernemingen . . . . . . . . . . . . . 6.3. De Global Compact principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.4. De beoordeling van de milieueffecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
360 361 362 364 365 367 369 369 371 372 372 374 375 375 376 377 378 380 383 383 385 386 389 389 390 391 392 392 393 394 395 395 396 397 398 399
Intersentia
Inhoud
HOOFDSTUK III 1. 2. 3.
4.
DE FINANCIERINGSSTEUN VAN DE EXPORT . . . . 401
Genesis Finexpo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De intereststabilisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De interestbonificaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. De gewone interestbonificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. De (oude) interestbonificatie met aanvullende gift . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Het nieuwe Finexpo-instrument: de zuivere gift . . . . . . . . . . . . . . . . De leningen van Staat tot Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. De (zuivere) lening van Staat tot Staat en het gemengde krediet . . . 4.1.1. De (zuivere) lening van Staat tot Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2. De gemengde kredieten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. De gebonden en ongebonden leningen van Staat tot Staat . . . . . . . . 4.2.1. De gebonden lening van Staat tot Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. De ongebonden lening van Staat tot Staat . . . . . . . . . . . . . . .
402 404 406 406 409 410 412 413 413 415 415 416 416
HOOFDSTUK IV DE EVOLUTIE VAN DE ECA-MARKT . . . . . . . . . . . . . 419 1.
2.
De veranderde omgeving: van politiek naar commercieel risico . . . . . . . 1.1. De verandering in de regeringspolitiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. De toenemende concurrentie van derde partijen. . . . . . . . . . . . . . . . Analyse en reactie van de NDD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Reactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
419 421 422 423 424 425 426
TITEL III DE RATINGS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427 HOOFDSTUK I 1.
2.
DE DIVERSE SOORTEN RATINGS . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431 1.1. Diverse soorten ratings: bedrijven, sectoren, landen. . . . . . . . . . . . . 431 1.2. De sovereign ceiling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 1.3. Geldigheidsduur van de rating: een jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435 1.4. Verschillende methodologieën en benamingen . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 De ratings voor bedrijven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 2.1. Algemene context . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437 2.1.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437 2.1.2. De categorieën bedrijvenratings. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438
Intersentia
xxi
Inhoud
2.1.3. Hoe wordt een rating gegeven? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441 a) Op aanvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441 b) De ongevraagde rating . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 2.1.4. De ratings van Standard & Poor’s en Moody’s . . . . . . . . . . . . 447 2.1.5. De impact van de economische cycli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448 a) Through-the-cycle (TTC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449 b) Point-in-time (PIT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449 2.2. Hoe creëer je de rating? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449 2.2.1. De automatische rating . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450 a) De statistische scoringmethodes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452 i) Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452 ii) De gestructureerde informatie. . . . . . . . . . . . . . . . 453 iii) De ontwikkeling van de modellen via steekproeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 iv) De modellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456 v) Onderzoek performantie van de modellen . . . . . 459 vi) Monitoring van het scoringsysteem . . . . . . . . . . . 464 vii) Omzetting scoringresultaat in een automatische rating. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 b) Expertsysteem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 2.2.2. Manuele rating . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 i) Het risico van de zakelijke omgeving (business risk) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470 ii) Het financiële risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470 2.3. De credit ratings bij de internationale kredietverzekeraars . . . . . . . 470 2.3.1. Euler Hermes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472 a) De ratingklassen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472 b) De falingsgraden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473 i) Wat is een faling? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474 ii) Definitie falingsgraden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474 iii) Grafieken van de falingsgraden . . . . . . . . . . . . . . . 477 c) Conversie scoringresultaat in automatische rating (kalibratie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480 d) De migratie- of transitiematrix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481 e) De automatische beslissingslimiet . . . . . . . . . . . . . . . . . 483 f) De prijszetting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484 i) De algemene formule. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484 ii) Verwacht verlies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485 iii) Kapitaalkost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487
xxii
Intersentia
Inhoud
g)
3.
4.
De voldoende dekking door eigen middelen . . . . . . . . . 489 i) Bazel II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489 ii) De (krediet)verzekeringswereld . . . . . . . . . . . . . . . 490 2.3.2. Coface . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494 a) De methodologie voor de Franse score . . . . . . . . . . . . . 494 b) De ratingklassen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496 c) Kredietadvies gekoppeld aan de rating. . . . . . . . . . . . . . 496 2.3.3. Atradius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497 De ratings voor sectoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497 3.1. Euler Hermes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498 3.2. Coface . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498 3.3. Atradius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499 De ratings voor de landen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499 4.1. De publieke kredietverzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500 4.1.1. De OESO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500 4.1.2. De Nationale Delcrederedienst (NDD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502 a) Politiek risico bij exporttransacties. . . . . . . . . . . . . . . . . 503 b) Commercieel risico bij exporttransacties . . . . . . . . . . . 505 c) Risico’s inherent aan de directe investeringen . . . . . . . 506 d) De kalibratie van de scoringmodellen . . . . . . . . . . . . . . 506 4.1.3. Hermes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507 4.1.4. Coface . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508 4.1.5. Atradius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508 4.2. De privékredietverzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509 4.2.1. Euler Hermes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509 a) De economische rating . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510 b) De politieke rating . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511 c) De combinatie van beide leidt tot de landenrating . . . . 511 4.2.2. Coface . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512 a) De algemene structuur van de landenrating . . . . . . . . . 513 b) De economische, financiële en politieke perspectieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515 c) De betalingservaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515 d) De nieuwe derde pijler: BusinessEnvironment@rating . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516 4.2.3. Atradius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517 4.3. Belang van de landenrating . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518
Intersentia
xxiii
Inhoud
HOOFDSTUK II TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN VAN DE RATING NAAR DE TOEKOMST TOE (BAZEL II) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 1.
xxiv
Bazel II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Wat is Bazel II en Solvency II? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.1. Bazel I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Principe: de Cooke-ratio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Evaluatie Bazel I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.2. Bazel II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) De drie pijlers van Bazel II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De basisprincipes: de kapitaalratio en de vereiste eigen middelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) De ratio van 8 % (de kapitaalratio) blijft gehandhaafd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii) Definities van het eigen vermogen . . . . . . . . . . . . c) Drie verschillende methodes om de minimumkapitaalbehoefte te berekenen met betrekking tot het kredietrisico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) De standaardmethode (standardised approach) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii) De basisversie van de methode gebaseerd op de interne rating (foundation internal ratings based approach) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii) De geavanceerde methode gebaseerd op de interne rating (advanced internal ratings based approach of geavanceerde IRB-methode) . . . . . . d) Vergelijking tussen de diverse methodes . . . . . . . . . . . . 1.1.3. De notionele interest in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.4. Solvency II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Van Solvency I naar Solvency II: het voorstel van de Commissie van 10 juli 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De drie pijlers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) De eerste pijler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii) De tweede pijler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii) De derde pijler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Gevolgen Solvency II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Impact Solvency II op de kredietverzekeringssector . . 1.2. Impact Bazel II op de rol van de privékredietverzekering als verschaffer van een (indirecte) waarborg en/of garantie tegenover de banksector. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
520 522 523 523 523 525 526 528 529 530
532 533
537
542 542 544 545 546 549 550 553 554 554 555
556
Intersentia
Inhoud
2.
1.2.1. Quid erkenning kredietverzekering als een (indirecte) waarborg (collateral) binnen Bazel II (volstorte kredietprotectie)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558 a) De handelsvorderingen in de Bazel II-akkoorden . . . . 558 i) Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558 ii) Handelsvorderingen enkel als waarborg (niet rechtstreeks op het actief van de balans) . . . . . . . 559 iii) Aangekochte handelsvorderingen (wel rechtstreeks op het actief van de balans) . . . . . . . . . . . . 566 b) De iure geen erkenning van kredietverzekering als waarborg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569 c) Overdracht van rechten (en verplichtingen) van de polis: de facto wel erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571 1.2.2. De kredietverzekeraar als garantieverstrekker aan de bank (niet-volstorte kredietprotectie) . . . . . . . . . . . . . . . . 572 1.2.3. Kredietverzekering verhoogt de kredietwaardigheid van de verzekerde (ingeval er geen sprake zou zijn van kredietprotectie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578 1.3. Impact Bazel II op de werkomgeving van privékredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579 1.3.1. Langere termijnen voor het leverancierskrediet . . . . . . . . . . 579 1.3.2. Concurrerende producten worden relatief duurder . . . . . . . 580 1.4. Impact Bazel II bij de publieke kredietverzekeraar . . . . . . . . . . . . . . 580 Commerciële toepassingsmogelijkheden voor de privékredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581 2.1. De verkoop van de ratings aan derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581 2.1.1. De troeven van de rating bij een kredietverzekeraar . . . . . . 582 2.1.2. De banken (binnen het kader van Bazel II) . . . . . . . . . . . . . . 583 a) Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583 b) Het EKBI-statuut (standaardbenadering) . . . . . . . . . . . 585 i) De voorwaarden van het Bazelakkoord . . . . . . . . 585 ii) De mapping of cartografie van de ratingklassen in risicogewichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586 iii) De keuze van de EKBI’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588 c) De rating van de publieke kredietverzekeraars (export credit agency (ECA)) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589 d) Wat met de ratings van de privékredietverzekeraar? Het probleem van de unsolicited rating . . . . . . . . . . . . . 590 2.1.3. De bedrijven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595 2.2. Effectisering: kredietverzekering als een belangrijke ondersteuning (credit enhancement) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599
Intersentia
xxv
Inhoud
3. 4.
2.2.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599 2.2.2. De klassieke of traditionele effectisering . . . . . . . . . . . . . . . . 599 a) De principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 b) De kredietondersteuning (credit enhancement) . . . . . . 601 i) De uitgifte van effecten in schijven of tranches met verschillende senioriteit (interne techniek) . 601 ii) Externe kredietondersteuningsverstrekker (externe techniek) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602 c) Revolving-effectiseringsstructuren . . . . . . . . . . . . . . . . . 603 d) De conduit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603 e) Toepasselijk voorbeeld met betrekking tot kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606 2.2.3. De kredietondersteuning voor de bank (Bazel II) . . . . . . . . . 608 2.2.4. De synthetische effectisering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 609 2.2.5. De motieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611 a) Het verkrijgen van bijkomende financiële middelen . . 611 b) Het verlichten of afslanken van de balans . . . . . . . . . . . 611 c) Transfer van het kredietrisico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612 d) Arbitragemogelijkheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612 E-commerce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613 Verhoging operationele efficiëntie bij de kredietverzekeraar . . . . . . . . . . . 613 4.1. Verhoging van de operationele efficiëntie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614 4.2. Exacte prijszetting gelieerd aan het risicoprofiel van de debiteurenportefeuille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614 4.3. Verhoging van de commerciële slagkracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615 4.4. Gemeenschappelijke kredietpolitiek binnen een mondiale globale groep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615 4.5. Herverzekeringspolitiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616 4.6. Opvolging van het risicoprofiel van de globale kredietportefeuille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616 4.7. De rating van de kredietverzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617
TITEL IV
HET JURIDISCHE LUIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619
HOOFDSTUK I JURIDISCHE ACHTERGROND KREDIETVERZEKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623 1.
xxvi
Juridische aard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Een persoonlijke zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Hevige controverse rond het verzekeringskarakter . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Kredietverzekering is geen borgstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
623 623 624 626
Intersentia
Inhoud
2.
3.
4.
De Belgische Wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 1992 . . . . . 2.1. Toepassingsveld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Buitenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. NDD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Eigen recht van de kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. De regels voor kredietverzekering, die een inbreuk maken op het gemeen recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Uitsluiting van de bepalingen van gemeen recht: enkel de wilsautonomie geldt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Enkele imperatieve bepalingen van gemeen recht hebben een suppletief karakter gekregen . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3. Vervanging van de gemeenrechtelijke bepalingen door een speciaal regime eigen aan de kredietverzekering . . . . . . a) De onopzettelijke verzwijging of onjuiste mededeling van gegevens en de verzwaring van het risico . . . . b) Het verhaal van de verzekeraar (na schadeloosstelling) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) Verhaal voor de schadevergoeding . . . . . . . . . . . . ii) Verhaal na de schadevergoeding . . . . . . . . . . . . . . c) De sanctie voor niet-betaling van de premie . . . . . . . . . 2.3.4. Een regeling speciaal bestemd voor de kredietverzekering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Belgische rechtspraak: absolute vrijheid, maar plicht tot zorgvuldigheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Absolute vrijheid om in verzekering genomen risico’s te bepalen . 3.2. Afwezigheid van enige vorm van onzorgvuldigheid. . . . . . . . . . . . . De Europese regelgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Algemene toepassing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.1. Het vrij verrichten van diensten in een andere lidstaat . . . . a) Uitoefeningsvoorwaarden voor de verzekeringsactiviteit niet-leven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De Bolkesteinrichtlijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2. Privacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Specifiek van toepassing op de privékredietverzekering . . . . . . . . . a) De strengere prudentiële regels op het vlak van de voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) De regels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii) Beweegredenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii) Toepassing in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
634 634 635 636 637 639 639 642 643 643 646 646 646 648 649 649 651 653 655 656 656 657 661 663 666 667 667 679 671
xxvii
Inhoud
b)
De strengere behandeling geldt niet voor de publieke kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Rechtspraak: de egalisatievoorziening is vrijgesteld van belasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Solvency II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Spanningsveld tussen de publieke en privékredietverzekering . . . . 4.4.1. De Belgische toestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Het oude samenwerkingsakkoord NDD-Cobac . . . . . . b) De periode van de harde concurrentie . . . . . . . . . . . . . . c) De weg naar verzoening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) De Wet van 17 juni 1991 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii) De creatie van een gemeenschappelijk fi liaal met de privésector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) De definitieve breuk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4.2. Mededeling van de Commissie met betrekking tot de toepassing van (de oude) artikelen 92 en 93 van het Verdrag van Rome . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) De diverse mededelingen van de Commissie met betrekking tot dit onderwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) De Mededeling 97/C 281/03 van 17 september 1997 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii) De Mededeling 2001/C 217/02 van 2 augustus 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii) De Mededeling 2005/C 325/11 van 22 december 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De implementatie in de Belgische wetgeving . . . . . . . . 4.5. De richtlijnen met betrekking tot de mededinging . . . . . . . . . . . . . . 4.5.1. De juridische rechtsgrond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Het Verdrag van Rome . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De concentratieverordeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5.2. De kredietverzekeringsdossiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Euler Hermes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) Allianz/Hermes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii) Allianz/AGF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii) Hermes/OeKB/Prisma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iv) BPI/Euler Hermes/COSEC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v) Euler Hermes/OeKB/JV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Atradius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) Schweizer Rück/NCM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii) Gerling/NCM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Coface . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
xxviii
671 675 678 681 681 682 682 685 685 686 688
688 689 689 691 691 695 696 696 697 698 699 699 700 700 701 701 701 702 702 702 703
Intersentia
Inhoud
4.6. Specifiek van toepassing op de publieke kredietverzekering . . . . . . 4.6.1. Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.2. De Europese Unie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) De juridische rechtsgrond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De wetgevende initiatieven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) De raadplegings- en informatieprocedure . . . . . . ii) De richtlijnen en andere initiatieven die dode letter zijn gebleven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii) De richtlijnen met betrekking tot de onderleveranties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iv) De richtlijn van 1998 inzake exportkredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
703 704 707 708 709 709 711 713 714
HOOFDSTUK II GARANTIES VAN EEN KREDIETVERZEKERAAR (DE BORGSTELLING EN HET EIGENDOMSVOORBEHOUD) . . . . . . . . . 717 1. 2.
Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De verschoonbaarheid en bevrijding van de persoonlijke zekerheidssteller (borg) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Impact voor de kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. De persoonlijke zekerheidsstelling (borgstelling) . . . . . . . . . 2.1.2. De verschoonbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. De verschoonbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. De bevrijding van de borg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. De aanloop naar de Reparatiewet van 4 september 2002. . . 2.3.2. Het arrest nr. 114/2004 van het Arbitragehof van 30 juni 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3. De Wet van 20 juli 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Voornaamste bepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Bijkomende kanttekeningen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) De echtgenoot van de gefailleerde . . . . . . . . . . . . . ii) De zakelijke borg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii) Het gerechtelijk akkoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.4. De Wet van 3 juni 2007 (aanpassing art. 2043 B.W.) . . . . . . a) Het begrip kosteloos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De voorwaarden van de borgtochtovereenkomst op straffe van nietigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
718 720 720 720 724 725 729 729 732 733 733 735 735 736 737 739 739 740
xxix
Inhoud
c)
2.
Andere bepalingen: bewijslast, informatieplicht, erfgenamen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Cumulatieve toepassing van de diverse procedures . . . Eigendomsvoorbehoud. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Definitie en probleem van de tegenstelbaarheid (of tegenwerpelijkheid) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. De Belgische juridische context . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. De toestand tot 1997 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) De interne geldigheid (inter partes) . . . . . . . . . . . . . . . . b) De externe geldigheid (de tegenwerpelijkheid tegenover derden) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. De huidige regeling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) De Faillissementswet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De Wet op het gerechtelijk akkoord . . . . . . . . . . . . . . . . c) Andere gevallen van samenloop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. De juridische draagwijdte en zakenrechtelijke gevolgen . . . 2.2.4. De subrogatie en overdracht van de schuldvordering. . . . . . a) De zakelijke subrogatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De overdracht van de schuldvordering (o.a. via subrogatie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.5. Conflicten met derden (o.a. met het retentierecht) . . . . . . . . a) De onderverkrijger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De retentor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) Het (gewone) retentierecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii) Het conventioneel verlengd retentierecht . . . . . . . 2.3. Het eigendomsvoorbehoud in onze buurlanden . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Duitsland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Frankrijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3. Nederland. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. De Europese wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
741 741 742 742 746 746 746 747 749 749 754 755 756 758 758 759 759 759 761 761 761 763 764 766 767 769
HOOFDSTUK III MET KREDIETVERZEKERING VERWANTE TAKKEN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 771 1.
xxx
De borgtochtverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Juridische context . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.1. De Belgische en Europese wetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.2. De borgtocht- en kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.3. De borgtocht(verzekering) en de autonome garantie . . . . . . a) Borgtocht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
771 771 771 773 774 775
Intersentia
Inhoud
b) c) d)
2.
Autonome garanties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorwaardelijke en onvoorwaardelijke garanties. . . . . Autonome bankgaranties en (privé)kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Waarom doet men een beroep op een borgtochtverzekering . . . . . 1.3. De markt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1. De wereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2. België. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Twee speciale vormen van borgtochtverzekering . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.1. Het ATA-carnet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.2. Fidelity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Factoring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. De markt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Internationaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. België. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. De juridische context . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Voor de Wet van 6 juli 1994 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Het endossement van de factuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) De cessie van de schuldvordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Na de Wet van 6 juli 1994 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) De cessie van de schuldvordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Het endossement van de factuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Faillissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.1. De leverancier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.2. De schuldenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Contract intuitu personae en principe van de factorabiliteit . . . . . . 2.5.1. Contract intuitu personae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.2. De factorabiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6. Bank en kredietverzekering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.1. Band met de banken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.2. Verschil met kredietverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7. Kostprijs factoring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.8. Buitenbalansoperatie (off balance-financiering) . . . . . . . . . . . . . . . . 2.9. Reverse factoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
776 777 779 779 780 780 781 783 783 785 787 788 788 789 790 794 796 796 798 798 799 800 801 802 803 804 804 804 805 806 807 809 812 813
EPILOOG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 817
Intersentia
xxxi
Inhoud
CASE STUDY AFWIKKELING SCHADEDOSSIER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 821 1.
2. 3.
Principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Principes inzake schadevergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Recuperatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Polisvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beschrijving case study en probleemstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oplossing case study . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Afrekening schadevergoeding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Uiteindelijk verlies voor de verzekerde (na verdeling recuperatie) .
821 821 822 822 822 823 823 824
BIBLIOGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 825 TREFWOORDENREGISTER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 867
xxxii
Intersentia
