26-11-2015
INHOUD • • • •
Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong Krijnie Schaap
Wat is een begaafde kleuter? Signalering van een begaafde kleuter Versnellen Hoe kun je met een begaafde kleuter aan de slag en daarbij aansluiten op zijn/haar specifieke behoeften?
Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong Omgeving
Persoonlijkheid
OntwikkelingsBegaafdheid • intellectueel proces • creatief • sociaal begrip en inzicht • waarneming
Excellente prestaties
• • • • • • • •
Brede interesse / nieuwsgierig Motorisch goed ontwikkeld Uitstekend taalgebruik Treden vaak zelfstandig op Energie en dadendrang Goed geheugen Logisch redeneren, snel begrijpen Eerder toe aan leren intellectuele vaardigheden • Spel getuigt van creativiteit
Gagné, 2010
Sociaal-emotionele ontwikkeling (KOV) • Ego-centrische instelling (eigen plannen willen uitvoeren) • Hogere vriendschapsverwachtingen • Taalgebruik -> anders communiceren • Gevoelig voor reacties/omstandigheden • Andere interessegebieden
Signalen van onbehagen • • • • • • • • • • • • •
Afnemende betrokkenheid in kring Minder samenspel Clownesk gedrag Meer naar leiding toetrekken ‘De baas spelen’ over anderen Algehele ontevredenheid Thuis veel aandacht vragen Boze buien Faalangst Huilen Buikpijn Hoofdpijn Bedplassen
1
26-11-2015
Vroegtijdige signalering vormen van signalering: • bij aanmelding • individueel: - groep 1-2 • - groep 3-8 • op groepsniveau
Individuele signalering gr. 1-2
Signalering bij aanmelding • • • • • •
Interesse letters/cijfers Andere interesses Verloop spraak/taalontwikkeling Sterke / zwakke kanten Zelfstandigheid kind Onderzoekend van aard?
Individuele signalering groep 1-2
eerste schoolweek • menstekening • gerichte observatie door de leerkracht (mbt. leer- en persoonlijkheidseigenschappen) • gesprekje met kind (aantekeningen maken)
Na ongeveer 4 en 14 maanden • menstekening • welbevinden (op school en thuis) • interesse letters/cijfers • andere interesses (school/thuis) • taalgebruik (abstract/waarom?) • functioneren binnen de groep (mbt. leeren persoonlijkheidseigenschappen)
Signalering op groepsniveau
Vervolgstappen
• meeneemkring • creatieve denk-, stel-, tekenopdracht • mag ik me even voorstellen?
• • • •
leerlingbespreking doortoetsen invullen signaleringslijst consultatie met SBD
2
26-11-2015
Begeleiding (hoog)begaafde leerlingen
Middelen
Doelstelling • Talenten worden gebruikt • Leerling gaat met plezier naar school • Leerling laat goede leer- en persoonlijkheidseigenschappen zien • Leerling maakt vorderingen overeenkomstig capaciteiten
• Versnellen • Verdiepen • Verbreden
Versnellen
Aandachtspunten groep overslaan
Versnellen houdt in dat de leerling de kans krijgt de reguliere leerstof in kortere tijd te doorlopen: • Eén of meer groepen overslaan • Binnen de jaargroep doorgaan in de leerstof • Eerder naar school
• • • • • • • •
Hoger IQ Didactische voorsprong Sociaal en emotioneel er aan toe Geboortemaand Fysieke ontwikkeling Werkhouding en zelfstandigheid Groepssamenstelling Thuissituatie
Leerbehoeften van hoogbegaafde leerlingen • Open complexe opdrachten/problemen • Betekenisvolle problemen • Uitdagen van (wiskundig) denken en redeneren; hoger abstractieniveau • Beroep doen op creativiteit • Uitlokken van een onderzoekende houding • Uitnodigen tot reflectie/meta-cognitieve vaardigheden • Beroep doen op zelfstandig leren (planmatig handelen) • Gericht op leren, niet op presteren
WAT IS LEREN?
3
26-11-2015
Leren versus presteren gerichtheid op prestatie
gerichtheid op leren
wil afgesproken criterium bereiken wil vooruitgang boeken cijfers/beoordelingen zijn belangrijk
wil tot beheersing komen
wil ‘goed zijn’ bewijzen of ‘minder goed zijn’ verdoezelen
bewaakt de leerweg (proces-georiënteerd)
leerbereidheid bepaald door beeld van eigen bekwaamheid
leerbereidheid bepaald door ervaring vooruitgang te boeken
fouten worden geïnterpreteerd als fouten worden geïnterpreteerd als gebrek aan aanleg informatie feedback is bedreigend
feedback is informatief
moeilijke taken zijn bedreigend
moeilijke taken zijn uitdagend
zelfvertrouwen staat steeds onder zelfvertrouwen is gebaseerd op druk, want gebaseerd op bewijs inzet en doorzettingsvermogen van aanleg hulp vragen is bewijs van lage aanleg
Beeld van leren • iets wat ik (nog) niet (goed genoeg) weet of kan • zonodig gericht oefenen/herhalen • zodat ik het vervolgens wel of beter beheers lijkt te zijn verworden tot • iets wat ik weet en kan • nog vele malen herhalen • zonder dat dit iets toevoegt aan mijn beheersing
hulp is normaal onderdeel van het leerproces
Omgeving • Omgang met ontwikkelingsgelijken • Rijke leeromgeving
VUISTREGEL: Eerst uitdagend aanbod, daarna kan kind talenten tonen
Hoofddoel verrijkingsonderwijs:
Leerstofaanbod groep 1-2 Scheppen van een excellent leef- en werkklimaat: • Zonder welbevinden (lekker in je vel zitten) kun je niet tot excellente prestaties komen. • Een uitdagend intellectueel klimaat dat inspeelt op de kenmerken van de kinderen
• Zorgen voor materiaal voor kleuters met ontwikkelingsvoorsprong • Verrijkingsaanbod vanaf het begin • Gedifferentieerd aanbod • Uitbouwen leerlijnen
4
26-11-2015
Aansluiten bij de ontwikkeling (compacten) • Vaststellen ontwikkelingsniveau • Opdrachten beneden niveau niet aanbieden • Opdrachten doen beroep op zone naaste ontwikkeling • Grotere leerstappen • Minder herhaling en oefening
VUISTREGEL: Kind komt door vallen en opstaan tot beheersing
Doelen Welke eisen stelt u zelf aan verrijkingsonderwijs?
• • • •
Verrijkingsaanbod groep 1-2
Verrijkingsaanbod groep 1/2
• Aansluiten bij ontwikkelingsniveau • Gedifferentieerd aanbod – werken met ontwikkelingsmateriaal – werken in hoeken – aanbod lezen, schrijven en rekenen
Kennisdoelen Metacognitieve vaardigheden Emotionele vaardigheden Sociale vaardigheden
Uitgaan van alle schoolse vaardigheden / leerlijnen • Bouwen aan de bouwtafel – – – – –
Leerlingen samen laten werken Werken met spiegelbeelden Bouwwerken laten natekenen Elkaars bouwwerk na maken Plattegronden laten maken
• Mozaïek plakken – – – –
Naleggen mozaïeken Werken met spiegelbeelden Tekeningen laten maken van mozaïeken (anderen laten naleggen of naplakken) Materiaal: Tangram, Bolleboos mozaïeken, Katamino, Shape by Shape
• Vouwen – –
Bouwwerk aanbieden, laten uitvouwen en namaken Origami
5
26-11-2015
Verrijkingsaanbod groep 1/2 • Knippen/plakken –
Maken van een werkvel (poster/boekje) over een thema
• Tekenen en schilderen –
Abstract laten werken (met lijnen/kleurvakken/andere materialen, (voorbeelden laten zien van Mondriaan)
• Werken aan de werk/puzzeltafel –
Kralenplank: moeilijker patronen naleggen, leerlingen zelf kaarten laten maken, splitsingen oefenen mbv. elastiek
• Werken met ontwikkelingsmaterialen in hoeken – – – –
Winkelhoek: afrekenen, afwegen, kopen, verkopen Timmer/techniektafel voor leerlingen met goed ruimtelijk/technisch inzicht Water/Zandtafel: maken van een stratenplan of kasteel Lees/luisterhoek: woordzoekers/opdrachtbladen
Tip: maak foto’s/kopieën van de werkjes (als voorbeeld)
Verrijkingsaanbod groep 1/2 • Belangstellingskring – Wat weten we er al van? informatie verzamelen op poster / woordweb
– Wat willen we bereiken? open opdracht met eindcriteria
– Welke manieren zijn er? ideeën inventariseren
– Welk idee is het beste? voor- en nadelen bespreken en keuze maken
– Hoe is het gegaan? nagaan of doel bereikt is en aan criteria wordt voldaan, evt. verbeteringen aanbrengen
– Wat vertellen we aan anderen? – Wat hebben we geleerd? nagaan of strategieën ook in andere situaties ingezet kunnen worden
Mogelijke materialen
Wat vinden jullie belangrijk?
• www.lesmateriaalvoorhoogbegaafden.com • pittige plus torens (www.techniektorens.nl) • www.rekenweb.nl • Kansrijke taal (inrichting taalhoeken) • Pientere kinderen (onderdeel Piramide) • Compact & rijk (via www.bazalt.nl) • www.samenwerkingsverband3006.nl/mind/ denksleutels/
• Bespreek welke criteria jullie op school hanteren mbt. de selectie van leerlingen • Bespreek welke criteria jullie belangrijk vinden mbt. het verrijkingsmateriaal • Beoordeel het (verrijkings)materiaal op deze criteria - Lesmateriaal/Leergang - Spellen/puzzels - Constructiemateriaal • Maak een begin voor een structureel leerstofaanbod
Rondvraag / evaluatie
Einde
6
