SCHOOLPLAN 2011-2015
Inhoud 1
2
3
4
Inleiding .................................................................................................................................................. 4 1.1
Doelen van het schoolplan ...................................................................................................... 4
1.2
Functies van het schoolplan ..................................................................................................... 4
1.3
Procedures voor het opstellen en vaststellen van het plan ............................................... 4
1.4
Verwijzingen ................................................................................................................................. 4
1.5
Bronnen ......................................................................................................................................... 4
1.6
Status van het plan ..................................................................................................................... 5
1.7
Evaluatie van het plan ............................................................................................................... 5
Onze school .......................................................................................................................................... 6 2.1
Naam en richting van de school ............................................................................................. 6
2.2
Bevoegd gezag .......................................................................................................................... 6
2.3
Huidige situatie ............................................................................................................................ 6
2.4
De structuurgroep ....................................................................................................................... 7
2.5
Situering......................................................................................................................................... 7
2.6
Schoolgrootte .............................................................................................................................. 8
2.7
Algemeen ..................................................................................................................................... 8
2.8
Leerling- en ouderpopulatie ..................................................................................................... 8
2.9
Overige omstandigheden ........................................................................................................ 9
2.10
Vervoer.......................................................................................................................................... 9
De opdracht van de school ............................................................................................................ 10 3.1
De missie en visie van het VSO De Stormvogel ................................................................... 10
3.2
De externe ontwikkelingen ..................................................................................................... 10
3.3
De interne sterkte / zwakte analyse ...................................................................................... 11
3.4
Beleidsvoornemens ................................................................................................................... 13
De onderwijskundige vormgeving van De Stormvogel .............................................................. 14 4.1
Kerndoelen speciaal onderwijs .............................................................................................. 14
4.2
Werken met de CED-leerlijnen ............................................................................................... 14
4.3
Werken met onderwijsarrangementen ................................................................................ 15
4.3.1
Beschrijving uitstroommogelijkheden ............................................................................... 16
4.3.2
Verbinding tussen instroom en uitstroom ......................................................................... 17
4.3.3
De onderwijsarrangementen ............................................................................................. 17
4.3.4
Leerlingen indelen in een arrangement .......................................................................... 24
4.3.5
De verschillende onderwijsarrangementen .................................................................... 24
4.3.6
Certificering............................................................................................................................ 27
4.3.7
Toetsen .................................................................................................................................... 27
4.4
De stage binnen De Stormvogel ........................................................................................... 28
4.4.1
Interne stage .......................................................................................................................... 28
4.4.2
Externe stage ......................................................................................................................... 29
4.4.3
Interne en externe ontwikkelingen .................................................................................... 32
4.5 5
Onze zorg voor de leerlingen .......................................................................................................... 36 5.1
Inleiding op Passend Onderwijs ............................................................................................. 36
5.2
Inleiding schoolspecifieke zorg op De Stormvogel ............................................................ 36
5.3
Het zorgsysteem binnen De Stormvogel .............................................................................. 37
5.4
Visie op zorg, handelingsgericht werken ............................................................................. 38
5.5
Digitale zorgstructuur................................................................................................................ 39
5.5.1 5.6 5.6.1
6
7
8
9
De opbrengsten van ons onderwijs....................................................................................... 35
De Commissie van Begeleiding ......................................................................................... 39 Zorg bij binnenkomst nieuwe leerling .................................................................................... 40 Zorg in de groep nieuwe leerling ....................................................................................... 41
5.7
Zorg in de groep........................................................................................................................ 41
5.8
Extra zorg binnen de groep .................................................................................................... 42
5.9
De speciale zorg ....................................................................................................................... 43
5.10
De zeer speciale zorg, het onderwijs-zorgarrangement ................................................... 44
Personeelsbeleid ................................................................................................................................ 45 6.1
Doelstellingen van het personeelsbeleid ............................................................................. 45
6.2
Sociale afspraken ..................................................................................................................... 45
6.3
Begeleiding nieuw en zittend personeel .............................................................................. 47
6.4
Rechtspositioneel beleid ......................................................................................................... 47
6.5
Functies en taken ...................................................................................................................... 47
6.6
Selectie personeel .................................................................................................................... 48
6.7
Bestuursaanstelling.................................................................................................................... 48
6.8
Functioneren en beoordelen ................................................................................................. 48
6.9
Personeelsformatiebeleid ........................................................................................................ 48
6.10
Medezeggenschap .................................................................................................................. 49
6.11
Beleidsvoornemens ................................................................................................................... 49
Overige beleidsterreinen .................................................................................................................. 50 7.1
Ons algemeen strategisch beleid ......................................................................................... 50
7.2
Financieel beleid ....................................................................................................................... 50
7.3
Personele middelen .................................................................................................................. 50
7.4
Materiële middelen .................................................................................................................. 50
7.5
Beleidsvoornemen .................................................................................................................... 52
7.6
Ons relationeel beleid .............................................................................................................. 52
7.7
Relevante afspraken en procedures .................................................................................... 52
Onze zorg voor kwaliteit ................................................................................................................... 55 8.1
Inleiding ....................................................................................................................................... 55
8.2
Protocol Werken met Kwaliteitskaarten ............................................................................... 56
Tot slot ................................................................................................................................................... 60
Inleiding
De kwaliteitswet voor het primair en het voortgezet onderwijs schrijft voor dat de scholen, naast een schoolgids ook een schoolplan moeten opstellen. Het plan dat nu voor u ligt is het raamwerk van waaruit het VSO De Stormvogel zich de komende jaren zal gaan ontwikkelen. Dit raamwerk van het beleidsplan voor het VSO De Stormvogel geeft de voorgestelde ontwikkeling voor de periode 2011–2015 weer. Oftewel: waar staan we als school in augustus 2011 en hoe en waar willen we naartoe in de komende vier jaar tot augustus 2015. 1.1
Doelen van het schoolplan
In samenhang met onze schoolgids willen we duidelijkheid over onze voorgenomen ontwikkelingen geven aan de ouders van onze school. Daarnaast leggen we met dit plan verantwoording af aan ons bevoegd gezag, de Bestuurscommissie Speciaal Onderwijs te Hoorn en de medezeggenschapsraad van De Eenhoorn Stormvogel. In dit schoolplan treft u hoofdstukken aan met betrekking tot het onderwijskundig beleid van de school, het personeelsbeleid en het beleid tot de bewaking en verbetering van de kwaliteit van ons onderwijs. 1.2
Functies van het schoolplan
Dit schoolplan zal als document dienen om aan de verdere ontwikkeling van de school te werken. 1.3
Procedures voor het opstellen en vaststellen van het plan
Het schoolplan is geschreven door mevrouw Joke Blom, de directeur van de school en de heer Rob Voogel, adjunct directeur. Verschillende onderdelen zijn geschreven in samenspraak met de directeur van de SO afdeling, de heer Leen Koole. Verschillende werkgroepen, waarin personeelsleden van de school vertegenwoordigd zijn, hebben invulling gegeven aan de verschillende hoofdstukken van het schoolplan. Onze uitgangspunten hierbij zijn: -
we maken een algemeen kader dat in de loop van de jaren door het team verder uitgewerkt moet worden;
-
het plan moet door alle personeelsleden gedragen worden; het plan moet leesbaar zijn.
-
1.4 Verwijzingen Waar nodig wordt verwezen naar reeds aanwezige beleidsstukken, beleidstukken zijn opgenomen in de bijlage van dit schoolplan.
deze
1.5 Bronnen Om dit schoolplan vorm te kunnen geven is er een aantal keren overleg geweest met de heer W. van Hees, onderwijsadviseur van de OBD Noord West. In dit overleg heeft hij ons geadviseerd over de samenstelling, de inhoud en uitvoering van dit plan. Verder is er in het schooljaar 2011 een sterkte/zwakte analyse van de school uitgevoerd door het personeel van De Stormvogel. De uitslag van deze analyse is verwerkt in dit schoolplan. De Quickscan, behorende bij het kwaliteitsinstrument van de WMK, zal voor het einde van het kalenderjaar 2011, ingevuld worden door alle personeelsleden. De uitslag hiervan is bepalend voor het opstellen en uitvoeren van een kwaliteitscyclus binnen de school. Zie hoofdstuk 6, onze zorg voor kwaliteit.
1.6
Status van het plan
Dit schoolplan is een raamwerk waaraan indien nodig „gesleuteld‟ mag en kan worden. De komende jaren is het beleid van het VSO De Stormvogel erop gericht een stevige onderwijskundige positie te verwerven binnen het Samenwerkingsverband VO West-Friesland. Het team van het VSO De Stormvogel zal zich inzetten om op onderwijskundig gebied en op het gebied van de zorg van onze leerlingen een helder beleid te voeren. Eventuele wijzigingen in dit plan zullen vooraf ter instemming aan de medezeggenschapsraad aangeboden worden. 1.7 Evaluatie van het plan Jaarlijks worden de gestelde doelen uit het plan van aanpak, geldend voor dat schooljaar, geëvalueerd, en wordt bekeken welke toevoegingen en/of wijzigingen verwerkt moeten worden. De medezeggenschapsraad zal betrokken worden bij deze evaluatie.
2 2.1
Onze school Naam en richting van de school
Naam: Onderwijssoort:
De Stormvogel Voortgezet speciaal onderwijs voor zeer moeilijk lerende kinderen (VSO ZMLK) Toevoeging: Met verbrede toelating Richting: Openbaar Brinnummer: 04 GJ De Stormvogel verzorgt speciaal voortgezet onderwijs aan leerlingen met een verstandelijke beperking en meervoudig gehandicapte leerlingen in de leeftijd van 12 tot 20 jaar. Samen met De Eenhoorn, SO ZMLK maakt De Stormvogel nog onderdeel uit van het Regionaal Expertisecentrum REC Noord Holland (cluster 3). Met ingang van 01-08-2012 gaat dit veranderen en gaan we deel uitmaken van het Samenwerkingsverband VO. 2.2
Bevoegd gezag
De Stormvogel valt samen met De Eenhoorn en SBO De Piramide onder het bestuur van de Bestuurscommissie Speciaal Onderwijs in West Friesland. Elke school heeft een medezeggenschapsraad, die gesprekspartner is voor de directie van de betreffende school. Elke MR participeert in de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad, die gesprekspartner is voor de algemeen directeur. Bestuur: Bestuurscommissie Speciaal Onderwijs Postadres: Postbus 353, 1620 AJ Hoorn Telefoon: 0229 - 54 85 75 In schooljaar 2010-2011 is de managementstructuur van de totale organisatie gewijzigd. Voor het bovenschools beleid is een algemeen directeur aangesteld en worden de scholen ondersteund door een centraal stafbureau, met een algemeen beleidsmedewerker; een stafmedewerker financieel en een stafmedewerker secretarieel. De bekostiging van deze medewerkers geschiedt door bijdragen van de deelnemende scholen. Alle externe activiteiten van de scholen worden ondergebracht in de Regiodienst. Medewerkers in deze Regiodienst worden ook bekostigd vanuit bijdragen van de scholen. Het bestuur bestuurt op hoofdlijnen. In het managementstatuut dat in februari 2010 is vastgesteld, is beschreven dat het personeelsbeleid van de scholen is gemandateerd aan de directeuren. De algemeen directeur en de directeuren van de scholen en de regiodienst vormen het bovenschools management team (BMT). 2.3
Huidige situatie
De school heeft met ingang van 1 augustus 2003 via een beschikking van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen “verbrede toelating” gekregen, wat inhoudt dat de school vanaf die datum naast ZMLK leerlingen tevens leerlingen met een meervoudige handicap mag opnemen. Er zijn voor meervoudig gehandicapten drie soorten beschikkingen: a. zeer moeilijk lerende kinderen met een meervoudige handicap. Hierbij gaat het om leerlingen met een IQ lager dan 35; b. lichamelijk gehandicapte kinderen die tevens zeer moeilijk lerend zijn. Deze leerlingen hebben naast een verstandelijke beperking ook een motorische handicap; c. zeer moeilijk lerende kinderen met autisme. Voor de leerlingen onder a en c is vooral extra pedagogische en didactische begeleiding nodig, voor de leerlingen onder b vooral paramedische begeleiding. Het is duidelijk dat dit per leerling sterk verschilt. De leeftijd waarop leerlingen doorstromen naar De Stormvogel is vanaf 12 jaar. Uiterlijk vòòr het 14e jaar dient de leerling ingeschreven te staan op het VSO. De leerlingen verlaten de school uiterlijk als zij 20 jaar geworden zijn, tenzij door de inspectie ontheffing is verleend. De instroom van de leerling op De Stormvogel is o.a. vanuit De Eenhoorn, het SBO, de basisschool, de praktijkschool en andere ZML scholen.
Met ingang van 1 augustus 2011 telt De Stormvogel 15 groepen en een structuurgroep. De Stormvogel is met 2 groepen in de Abbingstraat en 13 groepen in de Van Oostzanenstraat te Hoorn gehuisvest. De leerlingen uit de groepen die gehuisvest zijn in de Abbingstraat, worden vanuit De Eenhoorn voorbereid op de overstap naar het VSO De Stormvogel. Deze leerlingen zijn vanaf 12 jarige leeftijd ingeschreven op het VSO. Uiterlijk voor het 14de levensjaar zullen zij de overstap naar locatie Van Oostzanenstraat van het VSO gemaakt hebben (zie schoolplan Eenhoorn). Komend schooljaar gaan we een start maken met het werken met de onderwijsarrangementen, gericht op de uitstroomprofielen. Deze hebben een directe relatie met de mogelijkheden die voor onze leerlingen in de maatschappij voorhanden is (zie hoofdstuk 3 de onderwijskundige vormgeving). We hebben onze organisatie opgedeeld in een onderbouw, middenbouw en bovenbouw en daarnaast is er een structuurgroep aanwezig. Om de groepsindeling te verduidelijken is er gekozen voor een benaming die past bij het profiel: - de begeleide leerweg, bestemd voor die leerlingen die uitstromen naar dagbesteding; - de gemengde leerweg voor die leerlingen die uitstromen naar dagbesteding of de sociale werkplaats; - de arbeidsgerichte leerweg voor leerlingen die uitstromen naar de sociale werkplaats, vrije bedrijf of vervolgonderwijs. 2.4
De structuurgroep
De structuurgroep is een speciale groep op De Stormvogel, voor leerlingen, die door een stoornis in het autistisch spectrum (ASS) onvoldoende kunnen profiteren van het onderwijs in een reguliere ZML groep. Ook leerlingen die veel structuur nodig hebben komen in aanmerking voor plaatsing in deze groep. Het doel is om leerlingen met ASS op een, aan hen aangepaste manier te onderwijzen. Hiermee krijgen niet alleen de leerlingen met ASS onderwijs op maat, maar worden ook de reguliere ZML groepen ontlast. Er wordt volgens de TEACCH-methode gewerkt. In deze groep is plaats voor zeven leerlingen. In uitzonderlijke gevallen kan in deze groep een achtste leerling geplaatst worden bij wijze van crisisplaatsing. De structuurgroep is een „vaste‟ groep met eigen pauze- , gym- en zwemtijden. In de structuurgroep zitten leerlingen van verschillende leeftijden. Nb. Op De Stormvogel zitten ook leerlingen met ASS, die wel profijt hebben van het onderwijs in een reguliere ZML groep. Deze leerlingen en hun leerkrachten worden, waar nodig, begeleid door de vakgroep autisme. 2.5
Situering
Onze school is gevestigd in een rustige buurt; station, zwembad, winkels en andere voorzieningen zijn op loopafstand. De school is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. De school beschikt over veertien leslokalen, een modern uitgerust gymlokaal en vier praktijklokalen voor de vakken natuur, beeldende vorming, techniek en koken. Daarnaast zijn er een aantal nevenruimtes, waaronder een ruimte voor logopedie, administratie, management, fysio/ergotherapie, diverse kantoren en een gemeenschappelijke ruimte voor het personeel. Verder beschikt de school over een groot plein, schooltuin en een kas.
2.6
Schoolgrootte
Managementleden/directie: Aantal leerlingen per 01-08-2011: Aantal (vak)leerkrachten: Aantal klassenassistenten: Overige medewerkers:
2.7
directeur en adjunct directeur 163 leerlingen op het VSO 21 leerkrachten 7 vakleerkrachten 3 stageleerkrachten 13 assistentes 1 interne begeleider 1 logopediste 1 orthopedagoog 1 psycholoog 1 ICTer 1 administratief medewerker 1 conciërge 1 P&O medewerker
Algemeen
Het VSO De Stormvogel is een openbare school. Het bijzondere van een openbare en algemeen toegankelijke school is dat in principe alle leerlingen met een cluster 3 ZML/MG indicatie op onze school worden toegelaten. Wij gaan uit van de democratische normen en waarden die in de maatschappij leven. Wij respecteren iedere geloofs- en levensovertuiging en in de periode dat leerlingen bij ons op school zitten besteden we tijdens de lessen burgerschapskunde aandacht aan de verschillende geloofs- en levensovertuigingen die in onze samenleving voorkomen. Ons onderwijs staat niet op zichzelf, maar is onlosmakelijk verbonden met alle onderdelen van de maatschappij. Kenmerken van openbare scholen zijn in het algemeen: - Pluriformiteit, dat wil zeggen dat er ruimte dient te worden geboden aan de verschillende godsdienstige en levensbeschouwelijke opvattingen die er in onze samenleving bestaan. - Emancipatie en tolerantie, dat wil zeggen dat in de openbare school de principiële gelijkwaardigheid van opvattingen wordt gegarandeerd. - Algemene toegankelijkheid: de openbare school maakt geen onderscheid tussen ras en overtuiging, in principe is ieder kind welkom op een openbare school. 2.8
Leerling- en ouderpopulatie De leerling-populatie
Het onderwijs voor zeer moeilijk lerende kinderen richt zich op die leerlingen, die blijvend zijn aangewezen op begeleiding, toezicht of hulp in welke mate dan ook. Zelfstandigheid en daarmee het handelen onder eigen verantwoordelijkheid wordt niet ten volle bereikt. We streven ernaar ons onderwijs zo goed mogelijk af te stemmen op de kenmerken van de leerlingen die onze school bezoeken. Een leerling is toelaatbaar tot het onderwijs op De Stormvogel, wanneer er sprake is van een IQ-score lager dan 55 of een IQ-score in de bandbreedte van 55-70 als daarnaast sprake is van: - een stoornis (indien van toepassing volgens DSM IV of ICD 10 classificatie) die het leren en sociaal functioneren ernstig bemoeilijkt; - zeer geringe sociale redzaamheid (zelfredzaamheid, verbale communicatie en sociale omgang); - zeer beperkte leervorderingen. Tevens is een leerling (verbreed) toelaatbaar tot het onderwijs op De Stormvogel wanneer sprake is van een ernstige of diepe verstandelijke beperking met een geschat IQ lager dan 20 of een geschat IQ in de bandbreedte 20-35 en een beperkt gedragsrepertoire en andere medische of gedragsproblemen.
De leerlingen die onze school bezoeken hebben blijvende intellectuele beperkingen bij het aanleren van vaardigheden en het verwerven van kennis. Daarnaast spelen vaak de volgende kenmerken (in meer of mindere mate) een rol: - een beperkte sociale redzaamheid; - een beperkter repertoire van interesses en activiteiten; - geringe intrinsieke motivatie; - veel leerlingen zijn matig weerbaar; - problemen in het verbeeldingsvermogen; - de motoriek is zowel kwalitatief als kwantitatief beneden het gemiddelde; - een beperkt concentratievermogen; - beperkte zelfstandigheid, blijvende afhankelijkheid; - lage frustratiedrempel; - moeite met het structureren van de eigen leefwereld; - problemen in de taalverwerving; - zwakkere verbale en non-verbale communicatie; - problemen in het aangaan van sociale contacten, met name de sociale wederkerigheid. De ouderpopulatie De ouderpopulatie kan betiteld worden als een doorsnee van onze samenleving. Er is geen sprake van naar verhouding extra grote groepen van ouders met een andere culturele achtergrond. Een groot deel van de leerlingen woont thuis, en een deel woont binnen verschillende woonvoorzieningen in meer of mindere mate zelfstandig. 2.9
Overige omstandigheden
Onze school heeft een regionale functie. Ons voedingsgebied bestrijkt West Friesland. Andere scholen voor zeer moeilijk lerende kinderen grenzend aan ons voedingsgebied zijn de “Alk” in Alkmaar, “De Meerpaal en Het Liniecollege” in Den Helder, “De Martin Luther King” in Purmerend en mytylschool “De Ruimte” in Bergen. Er kan niet gesproken worden van noemenswaardige concurrentie. Onze school maakt nu nog deel uit van het REC Noord Holland. Met ingang van de wet op het Passend Onderwijs op 1 augustus 2012 gaat dit veranderen. De Stormvogel gaat dan deel uitmaken van het Samenwerkingsverband Voortgezet onderwijs West-Friesland. De eerste kennismaking heeft in 2011 plaatsgevonden en vanaf dat moment maakt de directeur deel uit van de managementraad. Passend onderwijs in West-Friesland staat voor: - leerling-ontplooiing: ieder die werkt met leerlingen gaat uit van de ontwikkelingsmogelijkheden van een leerling (en niet van de beperkingen). - doen wat werkt: ontwikkelingsmogelijkheden van een leerling worden vertaald in haalbare onderwijs-, scholings- en ondersteuningsdoelen met een sterk handelingsgericht karakter. - samenwerken: alle partners in deze regio gaan voor resultaatgerichte samenwerking en leggen naar elkaar verantwoording af. Partners zijn leerlingen, ouders en professionals in het onderwijs, in de zorg en bij gemeenten. Inmiddels heeft De Stormvogel haar onderwijszorgprofiel samengesteld, samen met een referentiegroep uit de eigen geleding, en deze aangeboden aan het samenwerkingsverband. Zie bijlage nr. 1 2.10 Vervoer Op het VSO De Stormvogel wordt door de leerlingen gebruik gemaakt van het aangepast vervoer vanwege de beperkte sociale redzaamheid en/of de afstand tussen thuis en school, maar er is ook een stijgend deel b i n n e n de leerling-populatie, dat gebruik maakt van eigen vervoer of op een zelfstandige manier van het openbaar vervoer. Daar waar de leerling de mogelijkheden heeft en het qua veiligheid verantwoord is, wordt het eigen vervoer in het kader van de zelfstandigheidbevordering gestimuleerd, vooral met het oog op de toekomst. Het (aangepast) vervoer valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente waar de betreffende leerling woont.
3 3.1
De opdracht van de school De missie en visie van het VSO De Stormvogel
Wij werken volgens de wet op de Expertise Centra (WEC). De leerlingen die bij ons op school zitten zijn aangewezen op een orthopedagogische en orthodidactische benadering. Onze school heeft zich gespecialiseerd in het geven van onderwijs aan leerlingen met een verstandelijke beperking en aan meervoudig beperkte leerlingen. Een leerling die op onze school wordt aangemeld heeft een cluster 3 indicatie nodig. De scholen in het REC cluster 3 richten hun onderwijs op een vijftal ontwikkelingsgebieden: - arbeidsredzaamheid - sociale redzaamheid - communicatieve redzaamheid - motorische redzaamheid - cognitieve redzaamheid Missie De Stormvogel staat voor het verzorgen van onderwijs aan leerlingen met een verstandelijke beperking en aan leerlingen met een verstandelijke en lichamelijke beperking in de leeftijd van 12 tot 20 jaar. Het onderwijs richt zich op het aanleren van kennis, vaardigheden en gedragingen, die nodig zijn voor het toekomstige werkveld en/of de toekomstige leefsituatie. Het gaat hierbij om leerlingen met een uiteenlopend onderwijsperspectief. Uitgaande van de mogelijkheden van de leerlingen, worden zij voorbereid op dagactivering of arbeid. Visie De school gaat uit van onderwijs op maat, met nadrukkelijke aandacht voor een doorgaande lijn, uitgaande van de mogelijkheden van de leerling. De school realiseert een breed aanbod van onderwijsarrangementen en werkt daarmee toe naar een passend toekomstperspectief. De cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling wordt optimaal gestimuleerd. De school bereidt de leerling voor op het zo zelfstandig mogelijk functioneren in zijn omgeving, waarbij de ontwikkelingen in onze maatschappij nauwlettend worden gevolgd. De missie en de visie van De Stormvogel vertalen we door: - het werken met drie uitstroomprofielen richting passende arbeidsplaatsen; - het werken met de leerlijnen die aansluiten bij het ontwikkelingsniveau van de leerling op het gebied van de leergebiedoverstijgende doelen en de leergebiedspecifieke doelen. Deze laatste richten zich op wonen, werken, vrije tijd en burgerschap; - het invoeren van de onderwijsarrangementen in het schooljaar 2011-2012; - het aanpassen van methoden richting praktijkvakken/leerling-werkplaatsen en interne stage; - ouders betrekken bij ons onderwijs door middel van een klankbordgroep; - een duidelijk, veilig en voorspelbaar schoolklimaat bieden voor de leerlingen; - het structureel invoeren van reflectiemomenten opdat leerlingen meer inzicht krijgen in hun mogelijkheden en beperkingen; - indien nodig het werken volgens de TEACCH-methode; - het transparant maken van de werkwijze en de opbrengsten; - het aanspreekniveau aanpassen aan het functioneringsniveau van de leerling; - het werken met ondersteunende communicatie. 3.2
De externe ontwikkelingen
Een school is nooit “af”. Het is belangrijk om de onderwijs inhoudelijke koers, die we het afgelopen jaar hebben ingezet voor de school, daadwerkelijk in de praktijk gaan brengen. Daarnaast zijn er de trends en ontwikkelingen in het onderwijs, de maatschappij en het beleid van rijkswege die de school zullen beïnvloeden.
We denken dat we in de komende jaren met de volgende zaken te maken krijgen: - het Integraal Personeelsbeleid; - passend onderwijs binnen de school; - toenemende aandacht voor deelname van onze populatie aan het vervolgonderwijs; - toenemende aandacht voor certificering en deelname aan IVIO –examens; - toenemende aandacht voor het vergelijken van resultaten met andere scholen; - steeds meer aandacht voor normen en waarden; - stage mogelijkheden voor de diverse niveaus. Bij het schrijven van dit plan, is nog niet te overzien welke plannen die de huidige minister van onderwijs in petto heeft, zullen worden uitgevoerd, en welke gevolgen dat zal hebben voor onze situatie. 3.3
De interne sterkte / zwakte analyse
Het team van De Stormvogel heeft in januari 2011 een sterkte/zwakte analyse van de school gemaakt. Deze analyse geeft weer, waar wij als team trots op zijn en waar wij de komende jaren aan moeten werken om de school en onze leerlingen vooruit te helpen. Tijdens de diverse studiedagen zijn er een aantal richtinggevende uitspraken gedaan door de medewerkers en hetzelfde is gebeurd tijdens het klankbordgroepoverleg met ouders. Waar wij trots op zijn Pedagogisch didactisch klimaat in de school De Stormvogel kenmerkt zich door een veilig klimaat met duidelijke afspraken en regels binnen de school. Wij bieden onze leerlingen structuur door consequent te handelen. We stimuleren een positief pedagogisch klimaat, door de goede kanten van iedere leerling te benoemen en door zorg te dragen voor elkaar en de omgeving. Binnen de school gaan we ervan uit dat volwassenen een voorbeeldfunctie hebben. We behandelen elkaar met respect en vertrouwen en we zorgen ervoor dat de leeromgeving uitdagend en overzichtelijk is ingericht. De schoolorganisatie De onderlinge samenwerking tussen de diverse disciplines binnen de school is positief te noemen. De teamleden delen de visie over onze school en handelen vanuit het gemeenschappelijke kader. Er wordt hard gewerkt aan vernieuwingen en veranderingen binnen het onderwijs en de overlegstructuur is gericht op optimalisering van de kwaliteit. Het te veranderen beleid komt in onderling overleg tot stand en besluitvorming vindt zorgvuldig plaats. Teamleden voelen zich verantwoordelijk voor de school en de organisatie. Het teamklimaat We zijn trots op onze school en dat bevordert een positief klimaat. De leerkrachten versterken elkaars kwaliteit door met elkaar te delen en te overleggen. Ze zijn betrokken en actief bij de ontwikkelingen binnen de school. Ze durven kritisch te zijn naar elkaars handelen en open in de onderlinge communicatie. De onderlinge samenwerking versterkt de ontwikkeling van het leerproces bij de leerlingen. De leerling staat centraal, waarbij we uitgaan van een evenwichtige samenwerking tussen leerkracht en de leerling. De rol van de leerkracht is begeleidend en sturend. Afgelopen schooljaar 2010-2011 heeft er een directiewisseling plaatsgevonden. Deze schept de juiste voorwaarden voor een open, functioneel en prettig werkklimaat. De overlegstructuren zijn gericht op optimalisering van de kwaliteit van ons onderwijs. Leeromgeving De op 01-08-2006 gerealiseerde huisvesting van het VSO is goed toegerust. Het gebouw ziet er verzorgd, modern en hygiënisch uit en is uitnodigend voor leerlingen, medewerkers en ouders. Er is sprake van een rijke leeromgeving die gevarieerd, veelzijdig en eigentijds leer- en ontwikkelingsmateriaal bevat.
Onderwijsinhoud Er wordt systematisch gewerkt aan de verbetering van ons onderwijs, zodat het leerstofaanbod leerlingen voldoende uitrust voor hun toekomstige plaats in de maatschappij. De school voorziet de leerlingen in een passend aanbod van kennis, vaardigheden en houdingen, die een onderlinge samenhang vertonen. Wij zijn ons ervan bewust dat dit proces constant aandacht verdient en geregeld dient te worden geëvalueerd en bijgesteld. Ouders in de school Voor alle leerlingen is het van belang dat ouders en school zoveel mogelijk één lijn trekken. Elkaar informeren is daarbij het sleutelbegrip. Om de leerlingen goed te kunnen begeleiden bij de specifieke problemen die zij ondervinden is een goede samenwerking met de ouders heel belangrijk. Wij nemen de ouders serieus, zij zijn degene die ons waardevolle informatie kunnen verschaffen. Wij vinden het belangrijk om de ontwikkeling van de leerlingen met ouders te bespreken, samen te werken en actuele zaken die in de school plaatsvinden te delen. Waar wij aan willen en moeten werken Om de strategie te kunnen bepalen voor de komende 4 jaar hebben we gebruik gemaakt van gegevens die duidelijk maken welke positie de school inneemt op verschillende beleidsterreinen namelijk: - Inspectierapportages; - evaluaties van een aantal kwaliteitskaarten; - jaarlijkse evaluaties van de gehele organisatie; - in- en uitstroomgegevens van leerlingen; - opbrengsten van de studiedagen; - enquête oudertevredenheid; - strategisch beleid van het BSO; - maatschappelijke veranderingen; - ontwikkelingen binnen het onderwijsveld, bijvoorbeeld passend onderwijs. Bij de analyse van deze gegevens gaan we ervan uit dat we gaan werken op het niveau van de individuele medewerker en op teamniveau door middel van studiedagen, teambijeenkomsten, werkgroepbijeenkomsten en individuele coaching. Tijdens deze bijeenkomsten zal steeds het plan van aanpak de onderwerpen en de richting bepalen. De evaluatie van de opbrengsten van het onderwijs zullen op het niveau van de individuele leerling, van de groep en van de school gedaan worden. Het hele team zal gaan werken aan: - Pedagogisch didactisch klimaat: • een uitdagende leeromgeving; • de bevordering van het reflecteren van de leerling op zijn/haar eigen kunnen; • het bewust maken van de eigen verantwoording van de leerling; • het inzichtelijk in kaart brengen van de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van de leerling in het handelingsplan; • begeleid ontdekkend leren; • het blijvend stimuleren van de leerling tot denken in oplossingen; • het kritisch blijven kijken naar het eigen klassenmanagement en de effectiviteit daarvan. -
Het schoolklimaat: • het nakomen van afspraken en beloftes; • het opstellen van regels over de manier van omgang tussen leraren en leerlingen; • het consequent handhaven van regels en afspraken.
3.4
-
De zorg en begeleiding: • het optimaliseren van het handelingsgericht werken; • effectieve taakverdeling tussen leerkracht en assistentes; • het kritisch blijven evalueren van de behaalde resultaten.
-
De onderwijstijd: • het effectief omgaan met de geplande onderwijstijd; • het variëren van de hoeveelheid onderwijstijd voor leerlingen afhankelijk van hun onderwijsbehoeften en mogelijkheden; • het zorgen voor individuele afstemming van hulp en begeleiding; • het zo goed mogelijk afstemmen qua niveau, betekenis en omvang van de leertaken en opdrachten op de individuele leerling.
-
Het onderwijsaanbod: • het onderwijsaanbod is afgestemd op diverse uitstromen; • het onderwijsaanbod sluit aan bij de belevingswereld van de leerling; • de school gaat op zoek naar een uitgebreider aanbod van middelen en materialen om de sociale vaardigheden te verwerven.
-
De schoolorganisatie: • evenwichtige verdeling van de taken; • afspraken maken over een zorgvuldige uitvoering; • samen zorg dragen voor een transparante schoolorganisatie; • samen zorg dragen voor voldoende overleg momenten; • samen zorg dragen voor positieve relaties met de omgeving.
-
De leeromgeving: • zorg dragen voor een opgeruimde en uitnodigende leer- en werkomgeving.
-
Teamklimaat: • er zorg voor dragen dat de gezamenlijke pedagogische visie en missie voldoende onder de aandacht blijft bij alle medewerkers; • er zorg voor dragen dat we aandacht blijven besteden aan één lijn met betrekking tot het pedagogisch didactisch handelen; • de maximale ontwikkeling van de competenties van de leerling; • het toewerken naar een passend toekomstperspectief van iedere leerling; • open, kritische houding en het blijvend ontwikkelen van de eigen professionaliteit.
-
De ouders • voldoende en juiste informatie aan de ouders geven; • ouders betrekken bij de ontwikkelingen op het gebied van onderwijs, wonen, werken en zorg. Beleidsvoornemens
Aan de hand van onze missie, onze visie en de bijbehorende consequenties, in samenspraak met team, ouders en leerlingen geven we richting aan de ontwikkeling van onze school. In de bijlage is het plan van aanpak met onze beleidsvoornemens voor de komende 4 jaar weggezet. Het spreekt vanzelf dat ieder schooljaar het beleid zal worden bijgesteld aan de hand van de uitkomsten van de evaluaties en de kwaliteitskaarten. Bijlage 2 : beleidsvoornemens voor het schooljaar 2011/2012. Bijlage 3 : meerjarenbeleid.
4 4.1
De onderwijskundige vormgeving van De Stormvogel Kerndoelen speciaal onderwijs
In de Wet op de Expertise Centra staat over kerndoelen: “Voor de school geldt de eis dat zij tenminste de kerndoelen bij haar onderwijsactiviteiten als aan het eind van speciaal onderwijs te bereiken doelstellingen hanteert. Kerndoelen geven een beschrijving van kwaliteiten van leerlingen op het gebied van kennis, inzicht en vaardigheden”. In de brochure: "Kerndoelen speciaal onderwijs ZML-MG" van OCW staat beschreven dat onderwijs drie belangrijke functies heeft. Het helpt leerlingen zich persoonlijk te ontwikkelen, het draagt maatschappelijke en culturele waarden over en het zorgt ervoor dat leerlingen kunnen deelnemen in de samenleving. De overheid stelt kerndoelen vast waarin de belangrijkste dingen staan die leerlingen moeten leren. Ze zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat leerlingen zich in hun schoolperiode blijven ontwikkelen. Ook garanderen ze een breed en gevarieerd onderwijsaanbod. Daarnaast dienen de kerndoelen als kader voor (publieke) verantwoording, er is beter vast te stellen of doelen worden bereikt. De kerndoelen zijn streefdoelen. Ze beschrijven wat de school leerlingen moet bijbrengen om zich verder te ontwikkelen om te kunnen functioneren in de maatschappij. Daarbij bepalen scholen zelf hoe ze aan de kerndoelen werken. Het speciaal onderwijs aan leerlingen met verstandelijke en/of meervoudige beperkingen bevordert de brede vorming van leerlingen. Het onderwijsaanbod richt zich op de emotionele en de verstandelijke ontwikkeling, het ontwikkelen van creativiteit, het verwerven van kennis en van sociale, culturele en lichamelijke vaardigheden. Het onderwijs gaat er ook vanuit dat de leerlingen opgroeien in een multiculturele samenleving. De kerndoelen speciaal onderwijs voor zeer moeilijk lerende leerlingen of meervoudige gehandicapte leerlingen beschrijven wat de overheid vindt dat leerlingen minimaal moeten kennen en kunnen. Er is een onderscheid in leergebiedoverstijgende en leergebiedspecifieke kerndoelen. Leergebiedspecifiek zijn de kerndoelen Nederlandse taal, rekenen en wiskunde, oriëntatie op mens en wereld, kunstzinnige oriëntatie en bewegingsonderwijs. Bij de leergebiedoverstijgende kerndoelen gaat het om zintuiglijke en motorische ontwikkeling, sociale emotionele ontwikkeling, spelontwikkeling, leren leren, omgaan met media en technologische hulpmiddelen, praktische redzaamheid en ruimtelijke oriëntatie en mobiliteit. In het speciaal onderwijs spelen de leergebiedoverstijgende doelen een belangrijke rol. Het accent ligt hierbij op de brede ontwikkeling. Waar mogelijk leveren ze een bijdrage aan het versterken van de samenhang van het onderwijs. De kerndoelen zijn richtinggevend maar bieden de scholen voldoende ruimte om in te spelen om de individuele mogelijkheden van de leerlingen en om te gaan met hun beperkingen. Scholen bepalen daarom zelf hoe ze de inhoud ordenen, welke didactiek ze volgen, welke leermiddelen ze kiezen en hoe ze het onderwijs vormgeven. 4.2
Werken met de CED-leerlijnen
De CED-groep heeft in 2003 samen met het IB-Netwerk REC-ZHZ de kerndoelen vertaald in leerlijnen voor zeer moeilijk lerende kinderen. De school heeft ervoor gekozen om het onderwijs vorm te geven aan de hand van deze leerlijnen. Er zijn negentien leerlijnen ontwikkeld verdeeld over twee gebieden namelijk leergebied overstijgend en leergebied specifiek. Dit is in overeenstemming met de kerndoelen. Aan de leergebied overstijgende leerlijnen wordt gedurende de gehele schooltijd gewerkt, bij de leergebiedspecifieke leerlijnen worden in de onderwijsarrangementen verschillende accenten gelegd. Doordat de leerlijnen in gebruik zijn genomen, kunnen de leerkrachten op een planmatige manier het brede onderwijsaanbod vormgeven waarbij gericht wordt gewerkt aan de kennis en vaardigheden die de leerlingen nodig hebben voor hun uitstroombestemming. De leerlijnen zijn ook het uitgangspunt van het leerlingvolgsysteem. De leerlijnen vormen een krachtig instrument om de aanwezige kwaliteit zichtbaar te maken. Door vorderingen van de leerlingen te vergelijken met de leerlijn kan de leerkracht doelen en daaraan gekoppelde activiteiten voor de leerlingen bepalen. De te behalen doelen worden omschreven in het groepsplan. Alle leerlingen uit de groep zijn geplaatst op de leerlijn, de
instructieniveaus van alle leerlingen zijn bekend. Vervolgens worden de leerlingen geclusterd op basis van hun instructieniveau, de leerlingen die hetzelfde niveau hebben worden samengevoegd. Dit groepje leerlingen krijgt dezelfde instructie om de te behalen doelen. Het groepsplan leidt tot een vooraf vastgestelde periode van onderwijs. De leerkracht weet aan welke doelen gewerkt moet worden en plant dit door middel van een dag- en weekplanning. Hierdoor kan het werken aan het leerdoel worden geëvalueerd. Deze evaluatie zal worden meegenomen worden in de planning die daarop volgt. Het groepsplan wordt op deze manier tot uitvoering gebracht en zorgt ervoor dat de leerkracht na afloop van de periode het groepsplan kan evalueren en bijstellen. Als een leerling voldoende presteert binnen een niveau van een leerlijn, wordt verder gegaan met het volgende niveau. Voldoende presteren betekent dat 75 % of meer van de subitems behaald is binnen het niveau op de betreffende leerlijn. Een leerling heeft een doel behaald als: - de leerling heeft laten zien dat hij/zij het doel zelfstandig kan uitvoeren zonder hulp, ondersteuning of begeleiding; - de leerling het doel in drie verschillende situaties/contexten kan toepassen, bijvoorbeeld met concreet materiaal in de klas, in het platte vlak in de klas en in een praktische opdracht binnen de school. Wanneer een leerling doorstroomt naar een volgende groep binnen de school gaan de gegevens van deze leerling in het leerlingvolgsysteem Datacare automatisch mee naar deze groep. In de bijlage: „Protocol werken met de CED-leerlijnen‟ is een uitgebreide beschrijving van de onderwijscyclus te lezen. 4.3
Werken met onderwijsarrangementen
Om de kwaliteit van het onderwijs te vergroten heeft De Stormvogel besloten om met onderwijsarrangementen te gaan werken. Hieronder worden de benodigde onderdelen voor het werken met onderwijsarrangementen benoemd, er wordt een verbinding gemaakt tussen de instroom en de uitstroom en de verschillende elementen van de onderwijsarrangementen worden beschreven. De school heeft als doelstelling passend onderwijs te bieden en haar werkwijze en opbrengsten transparant te maken. Dit betekent niet dat voor iedere leerling een uniek onderwijsprogramma nodig is. Onder passend onderwijs verstaan wij een reeks op elkaar aansluitende en elkaar aanvullende onderwijsarrangementen, die iedere leerling optimale kansen biedt op ontwikkeling van zijn of haar mogelijkheden en vaardigheden met betrekking tot actief burgerschap. Het doel van passend onderwijs is om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen en de opbrengsten te vergroten. Voor het werken met onderwijsarrangementen is het nodig referentieniveaus en leerstandaarden te definiëren. Een referentieniveau beschrijft wat leerlingen zouden moeten kennen en kunnen in een bepaald vakgebied, op een bepaald moment van hun schoolloopbaan. Een leerstandaard is een concreet tussendoel op een leerlijn. Waar het referentieniveau gezien kan worden als de “maat”, kan de leerstandaard beschouwd worden als de “norm” die gehanteerd wordt. In navolging van de Onderwijsraad worden de volgende drie standaarden onderscheiden: de voldoende standaard, de minimum standaard en de gevorderde standaard. De voldoende standaard wil de school bereiken met driekwart van de leerlingen, de minimum standaard is het niveau dat de school wil halen met de overige leerlingen die de voldoende standaard niet halen en de gevorderde standaard is het niveau voor de best scorende leerlingen. De school sluit met haar onderwijs aan op deze verschillende standaarden door het onderwijs aan te bieden in drie verschillende arrangementen, namelijk het intensieve arrangement, het basisarrangement en het verdiepte arrangement. Als blijkt dat een leerling meer of minder aan kan dan het basisarrangement gaat de leerkracht differentiëren. De leerling die behoefte heeft aan meer instructie en meer leertijd krijgt een intensief arrangement en een leerling die meer aankan, krijgt een verdiept arrangement. Deze differentiatie wordt per arrangement beschreven.
Op De Stormvogel zijn de groepen verdeeld over drie leerwegen, namelijk: - de begeleide leerweg waarin leerlingen zitten met een intensief of basisarrangement; - de gemengde leerweg waarin leerlingen zitten met een basisarrangement; - de arbeidsgerichte leerweg waarin leerlingen zitten met een basis of een verdiept arrangement. De (toekomstige) wet draagt het bevoegd gezag van een (V)SO school op om voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief op te stellen. Een ontwikkelingsperspectief is “een inschatting van de ontwikkelingsmogelijkheden van de leerling voor een bepaalde langere periode, gebaseerd op het verwachte uitstroomniveau”. Door het instroomniveau en het verwachte uitstroomniveau te verbinden ontstaat een prognose of ontwikkelingslijn. Het ontwikkelingsperspectief geeft aan wat de school verwacht dat een leerling gaat leren. Het ontwikkelingsperspectief bevat ook de doelstellingen voor alle leergebieden die een leerling moet beheersen om door te kunnen stromen naar de bestemming die de school met de leerling denkt te kunnen bereiken. Bij een uitstroombestemming hoort een uitstroomprofiel dat is opgebouwd uit de uitstroomniveaus van de verschillende leerlijnen. De school bekijkt steeds zowel de cognitieve mogelijkheden van de leerling als zijn onderwijsbehoeften en stelt op grond daarvan een uitstroombestemming vast. De orthopedagoog van de school stelt het ontwikkelingsperspectief voor de eerste keer uiterlijk zes weken na de inschrijving van de leerling vast in het startdocument. Het ontwikkelingsperspectief wordt ten minste één keer per schooljaar in de leerling-bespreking geëvalueerd en tijdens de contactavond met ouders besproken. Indien daartoe aanleiding is, wordt het ontwikkelingsperspectief bijgesteld op grond van de evaluatie. 4.3.1 Beschrijving uitstroommogelijkheden De meeste leerlingen stromen uit als ze twintig worden. Vanuit het VSO stromen de leerlingen uit naar dagbesteding, betaald werk (de sociale werkvoorziening of het vrije bedrijf) of vervolgonderwijs (MBO niveau 1). Het onderwijs binnen het uitstroomprofiel dagbesteding richt zich op competentieontwikkeling rond wonen, werken, vrije tijdsbesteding en burgerschapsvorming. Binnen het uitstroomprofiel dagbesteding onderscheiden we: - arbeidsmatige dagbesteding; - taak- of activiteitgerichte dagbesteding; - belevingsgerichte dagbesteding. Toewijzing aan het uitstroomprofiel (arbeidsmatige) dagbesteding is aan de orde wanneer de inschatting is dat leerlingen mogelijk wel arbeidsmatige activiteiten kunnen verrichten, maar dat deze niet loonvormend zullen zijn en zullen plaatsvinden in centra voor dagbesteding. Het verschil met het uitstroomprofiel Arbeid zit vooral hierin, dat in de arbeidsmatige dagbesteding minder of geen eisen worden gesteld met betrekking tot zelfstandig en verantwoordelijk functioneren, redzaamheid en arbeidscompetenties. Ook kan er in instellingen voor dagbesteding zeer intensieve ondersteuning worden geboden. De doelgroep in dit uitstroomprofiel is zeer divers. Een deel van de leerlingen kan wel met ondersteuning en begeleiding werkzaamheden verrichten, maar niet in een gebruikelijke arbeidsverhouding, een ander deel van de leerlingen is in hun mogelijkheden dusdanig beperkt dat andersoortige activiteiten aangewezen zijn. Bovendien is er in dit uitstroomprofiel geen ondergrens in het niveau van de leerlingen. Gezien het recht op onderwijs voor iedereen strekt dit uitstroomprofiel zich uit tot leerlingen met een IQ < 35. Het VSO-uitstroomprofiel Arbeid is bedoeld voor leerlingen bij wie tijdens de overgang naar het VSO wordt ingeschat dat zij toeleidbaar zijn naar loonvormende arbeid, maar niet in staat zullen zijn een volledig diploma te behalen. Het onderwijs binnen het uitstroomprofiel Arbeid richt zich op brede persoonlijke vorming en op competentieontwikkeling rond werken, wonen, vrije tijdsbesteding en burgerschap. Leren en oefenen in betekenisvolle, praktische situaties is voor deze leerlingen de meest aangewezen weg. Deze benadering leidt meestal
tot betere resultaten dan 'schools leren' en kan voor een deel gedragsproblemen voorkomen. Binnen het uitstroomprofiel Arbeid onderscheiden we: - arbeid in een regulier bedrijf, in combinatie met landelijk erkend(e) certificaat/certificaten; - arbeid in een regulier bedrijf, zonder certificaten; - (beschermde) arbeid in de sociale werkvoorziening. Leerlingen in het uitstroomprofiel vervolgonderwijs worden geacht in staat te zijn een diploma op het niveau MBO 1 te behalen. Binnen De Stormvogel gaat dat slechts om een enkele leerling. Deze leerlingen gaan naar de Praktijkschool om hun diploma op het niveau MBO 1 te behalen. Binnen de sociale werkvoorziening bestaat de mogelijkheid tot detachering in het vrije bedrijf. In het vrije bedrijf bestaat de mogelijkheid van begeleiding door een job coach. Vanaf 2013 ontvangt de leerling aan het einde van de VSO-onderwijsloopbaan de wettelijk vereiste documenten, een VSO-getuigschrift en een transitiedocument. Het VSO getuigschrift heeft niet het civiel effect van een diploma, maar heeft wel waarde voor de leerling. Het model voor het VSO Getuigschrift wordt vastgesteld door de minister. De VSO school reikt een getuigschrift uit aan leerlingen die de school verlaten ná de leerplichtige leeftijd en/of aan leerlingen die het VSO hebben afgerond. De leerplichtige leeftijd is 16 jaar. De leerlingen mogen tot 20 jaar verblijven in het VSO. Momenteel ontvangt de leerling aan het einde van de VSO-onderwijsloopbaan het onderwijskundig eindrapport. Dit transitiedocument bevat informatie over de resultaten van leren en ontwikkeling. Daarnaast bevat het transitiedocument informatie over de eventuele behoefte aan ondersteuning bij leren en/of werken en/of wonen. 4.3.2 Verbinding tussen instroom en uitstroom Tussen het instroomniveau en het uitstroomniveau van een leerling lopen leerlijnen. Een leerlijn beschrijft volgens de Inspectie van het Onderwijs (2005) in hoofdlijnen de ontwikkelingsprocessen en leerprocessen die leerlingen in het onderwijs doorlopen. Leerlijnen zijn noodzakelijk om binnen een bepaald vakgebied relevante doelstellingen te kiezen die elkaar op een logische wijze opvolgen. Leerlijnen hebben ook een communicatiefunctie. Door op een eenduidige manier over niveaus te praten, wordt communicatie over leerlingen in de breedste zin van het woord vergemakkelijkt. Bij gebrek aan landelijke referentieniveaus en leerstandaarden voor het ZML heeft de school zelf referentieniveaus en leerstandaarden bepaald. Per leerlijn is een eindprognose en een prognose per leeftijdsgroep vastgesteld op basis van de eerder behaalde resultaten van de leerlingen. In de bijlage staan tabellen met de te behalen niveaus op de leerlijnen per leeftijdscategorie en per onderwijsarrangement en zijn de “foto‟s van de school” opgenomen waarin de leerroutes van de arrangementen zichtbaar worden. Om de opbrengsten van leren en ontwikkeling van de leerling in kaart te brengen wordt gedurende de schoolloopbaan jaarlijks in de leerling-bespreking het ontwikkelingsperspectief geëvalueerd en bekeken of het onderwijsarrangement dat geboden wordt passend is door middel van het niveau op de leerlijnen te vergelijken met de prognose. Op schoolniveau worden de opbrengsten van het geboden onderwijs ook jaarlijks geëvalueerd door middel van de resultaten per leeftijdgroep te vergelijken met de prognose van het betreffende onderwijsarrangement. 4.3.3 De onderwijsarrangementen Een onderwijsarrangement beschrijft het gehele onderwijsleerproces van een groep leerlingen. Een arrangement bestaat uit: - leerstofaanbod, geordend in leerlijnen; - klassenmanagement; - leertijd; - didactisch handelen; - pedagogisch handelen; - schoolklimaat.
Het werken met onderwijsarrangementen heeft invloed op de gehele school. De indeling van de groepen, de inzet van leerkrachten en assistenten, de inhoud van het onderwijsaanbod en het meten en weergeven van de resultaten van het onderwijs worden beschreven. Hieronder volgt een beschrijving van de verschillende elementen van de onderwijsarrangementen. Leerstofaanbod, geordend in leerlijnen, beschrijving CED leerlijnen ZML Leerlijn Beeldende Vorming De leerlingen leren met plezier hun ideeën, ervaringen en gevoelens uitdrukken in een beeldend werkstuk. Zij leren hierbij verschillende beeldende aspecten (kleur, vorm, ruimte, textuur en compositie) te gebruiken en de mogelijkheden van materialen en technieken onderzoeken en veilig te gebruiken in hun eigen werk. Ook leren ze kijken naar en praten over hun eigen werkstukken en die van anderen. Aan de leerdoelen wordt gericht aandacht besteed door een vakleerkracht. De leerlingen werken in een vaklokaal en vanuit een onderwerp of product waarin verschillende leerdoelen zitten verweven. Leerlijn Bewegingsonderwijs De leerlingen leren door deel te nemen aan bewegingssituaties de benodigde bewegingsvaardigheden kennen en de basisvaardigheden m.b.t. spel. Elkaar helpen, opruimen en spelregels leren kennen, komen hierin terug. Door deelname krijgen de leerlingen ook inzicht in hun eigen mogelijkheden en leren ze deze accepteren. Daarnaast leren de leerlingen zwemmen. Iedere week krijgen de leerlingen twee keer bewegingsonderwijs aangeboden door een vakleerkracht. Eén les is een spelles en in de andere les worden uit drie bewegingsdomeinen vaardigheden geoefend in een gymzaal met uitdagende materialen. Leerlijn Dramatische vorming De leerlingen leren situaties bedenken en in een gedramatiseerde vorm uitvoeren, eventueel met anderen. Daarbij kunnen zij verschillen en overeenkomsten aangeven tussen de dagelijkse werkelijkheid en het doen alsof. Voor deze leerlijn wordt over het algemeen de methode: „Drama moet je doen‟ ingezet. Uit deze methode worden de ideeën gehaald en vertaald naar de leerdoelen die behaald moeten worden. Leerlijn Leren leren De leerlingen leren vaardigheden m.b.t. taakaanpak en werkhouding aan. Zij leren uiteenlopende strategieën en vaardigheden gebruiken voor het opnemen, verwerken en hanteren van informatie. Ook leren zij belangstelling hebben voor de omringende wereld, die wereld te onderzoeken en daarin taken uit te voeren. In de gehele school wordt aan deze leerlijn gewerkt door verschillende werkvormen in te zetten tijdens het onderwijs aan de leerlingen. Bepaalde elementen uit het GIP-model worden hiervoor gebruikt. “GIP” staat voor: “van Groepsgericht naar Individueel gericht Pedagogisch en didactisch handelen van de leerkracht”. Met het GIP-model worden voorwaarden geschapen om het pedagogisch en didactisch handelen af te stemmen op de verschillende mogelijkheden en behoeften van de leerlingen. In de onder– en middenbouw werken de leerlingen met het ZeDeMo-materiaal (Zes Deelnemers Mobiel) waar zij bepaalde arbeidsvaardigheden en motorische vaardigheden aanleren. Aan deze leerlijn wordt door de leerlingen in de middenbouw gericht gewerkt tijdens de interne stage. Zij leren door middel van klussen in– en om de school een werkhouding aan ter voorbereiding op de externe stage. Leerlijn Lezen
De leerlingen leren technisch lezen en gesproken en geschreven taal begrijpen. Het technisch lezen wordt aangeleerd met de methoden: „Leeslijn‟, „Taaltrapeze‟ en „Trip Trap‟. Het aanleren van signaalwoorden wordt toegepast zodra er jarenlang een minimale groei is van de leesvoorwaarden, waardoor de leesvaardigheid niet kan worden aangeleerd. Als het lezen zich in relatief kleine stapjes verder ontwikkeld, maar achterblijft bij de rest van de ontwikkeling dan wordt het programma Sprint ingezet om dit te compenseren. Voor het begrijpend lezen wordt de methode: „Nieuwsbegrip‟ ingezet, die speciaal ontwikkeld is voor zeer moeilijk lerende leerlingen. Leerlijn Mondelinge Taal De leerlingen leren communiceren met woorden, gebaren, pictogrammen of met andere voor hen geëigende middelen. Daarbij leren ze gesproken taal begrijpen en gebruiken met een zo‟n ruim mogelijke woordenschat. Dit leren ze door deel te nemen aan gesprekken in verschillende communicatieve situaties. Voor mondelinge taal is er een veelzijdig aanbod wat betreft materialen en middelen. Methoden die bij deze leerlijn goed zijn te gebruiken, zijn: „Taaltrapeze‟ en „Taal op Maat.‟ Daarnaast biedt de logopediste ook ondersteuning met het werken in kleine groepjes en zij heeft veel materialen voor handen. Leerlijn Muziek en bewegen De leerlingen leren alleen en in groepsverband liederen zingen uit de eigen en andere culturen. Daarnaast leren ze bewegen op muziek rekening houdend met de maat, het verhaal, gevoelens die dat oproept, etc. Ze kunnen luisterend muziek beleven en genieten, onderscheiden en benoemen; verbaal, beeldend of door middel van bewegingen. De leerlingen kunnen begeleidingsritmes spelen op instrumenten en een muziekstuk maken/uitvoeren van een gegeven melodie, een ritme, een sfeer of stemming. Voor deze leerlijn wordt over het algemeen de methode: „Muziek moet je doen‟ ingezet. Uit deze methode worden de ideeën gehaald en vertaald naar de leerdoelen die behaald moeten worden. Daarnaast beschikt De Stormvogel over veel schoolinstrumenten. Leerlijn Natuur De leerlingen leren dieren, bomen, planten en bloemen die in de eigen omgeving voorkomen, herkennen en ermee omgaan. Kenmerken van bossen, weiden, bouwland, parken en water worden hierbij meegenomen. De leerlingen leren met zorg omgaan met de natuur en de tuin op school of thuis te verzorgen/hieraan deel te nemen. Het aflezen van weer- en meetinstrumenten wordt geleerd en het benoemen van elementen die van belang zijn bij het weer en wat de invloed van weertypen op de mens is. De leerlingen krijgen een gedeelte van deze leerlijn aangeboden door de vakleerkracht in een vaklokaal. Het vaklokaal is zo gelegen dat er via dat lokaal gemakkelijk naar de schooltuin en kas gegaan kan worden voor aanschouwelijk onderwijs en een praktische vertaalslag. Het theoretisch gedeelte wordt vaak aangeboden door een televisie uitzending van: „Huisje, boompje, beestje‟ en „Nieuws uit de natuur‟. Dit wordt vaak gekoppeld aan een leergesprek of een verwerking. Leerlijn Omgaan met media De leerlingen leren mogelijkheden van informatiemedia gebruiken en gebruik maken van geschreven communicatiemiddelen.Voor deze leerlijn zijn er een tiental laptops aanwezig op school, die worden ingezet. Aan de leerlijn zijn veel computervaardigheden toegevoegd waar gericht en concreet aan wordt gewerkt. In de Goldsteintraining staan lesideeën die worden gebruikt om te werken aan de leerdoelen. Daarnaast wordt er ook gewerkt met de methode: „Promotie‟ en internet bevat ook veel werkbladen waarmee de leerlingen goed kunnen oefenen. Leerlijn Persoonlijke Verzorging
De leerlingen leren de eigen (en andermans) gezondheid behouden / bevorderen. Daarbij leren ze de samenhang aangeven tussen het functioneren van het lichaam, de verzorging van het lichaam en de risico‟s van verslavende gedragingen. De leerlingen leren ook de seksuele verschillen en hier op een respectvolle manier mee om te gaan. Op een weerbare en open wijze omgaan met de eigen lichamelijkheid en die van anderen is een belangrijk aspect wat aan de orde komt. Op de juiste wijze reageren bij ziekte, ongeluk of een kleine verwonding is ook een gebied dat wordt behandeld. Er wordt ook aandacht besteed aan het leren kleden en kleding kopen. De leerlingen leren vaardigheden aan om zichzelf te kunnen verzorgen. Hiervoor worden veelal de bakken gebruikt met daarin materiaal waar praktisch mee geoefend kan worden. De stappenplannen komen uit de methode van Edudesk. Persoonlijk verzorging wordt ook geoefend tijdens het omkleden en douchen bij het bewegingsonderwijs. De methode die wordt ingezet is: „Zelfzorg‟. Daarnaast is er veel aandacht voor seksuele voorlichting en daarbij horende weerbaarheid. Hiervoor worden verschillende materialen gebruikt zoals: „Baas over mijn eigen lijf‟, „Emotiespel‟ en „Lief en lijf lespakket‟. Leerlijn Rekenen Rekenen bestaat uit verschillende facetten, namelijk een cijferend gedeelte, klokkijken, meten en wegen en geldrekenen. Het is belangrijk dat de leerlingen de diverse rekenhandelingen kunnen combineren en leren toepassen in de verschillende situaties. Het herkennen van hoeveelheden en deze kunnen vergelijken is de basis en wordt gekoppeld aan rekenhandelingen uitvoeren in alledaagse situaties al dan niet met behulp van materiaal of modellen. De leerlingen leren een tijdstip herkennen en de tijdsuren gebruiken. De begrippen tijd, lengte, snelheid en grootte (twee – en driedimensionaal) leren ze kennen en ze leren die in voorkomende gevallen gebruiken. Daarbij leren ze weeg – en meetapparatuur kennen en hanteren. Geld leren ze kennen als betaalmiddel en ze leren de procedure van betalen uitvoeren. Hierbij leren ze prijzen van artikelen aflezen en met elkaar te vergelijken. Bij het werken aan deze leerlijn ligt de focus op het leren toepassen van de rekenvaardigheden in de praktijk. De instructietijd voor het cijferend rekenen neemt in de midden- en bovenbouw af en wordt geïntegreerd bij de instructie voor klokkijken, geldrekenen en meten en wegen. Er wordt gewerkt met de methoden: „Pluspunt‟, „Maatwerk‟ en „Promotie‟ en voor de onderdelen klokkijken, geldrekenen en meten en wegen zijn er ook veel praktische materialen aanwezig geordend in leskisten. De methode voor het ZML „Rekenboog‟ wordt de komende jaren geïmplementeerd. Leerlijn Ruimte De leerlingen leren het eigen lichaamsschema gebruiken voor het verkennen en ordenen van de ruimte om zich heen. De plaats aangeven van voorwerpen in bekende ruimten vanuit eigen positie en t.o.v. elkaar. De leerlingen leren daarnaast ook de weg kennen en benoemen in de eigen leefomgeving. Het is vooral gericht om zich veilig te kunnen bewegen in het verkeer. Bepaalde topografische kennis zal worden aangeleerd. De leerlingen leren inrichtingsaspecten herkennen van de eigen leefomgeving. Te denken valt aan de functie van de leefomgeving en kennis daarvan. Voor het werken aan deze leerlijn worden veel materialen door de leerkrachten ontwikkeld en er worden plattegronden gebruikt. De methode: „Meander‟ wordt gebruikt bij deze leerlijn. Leerlijn Schriftelijke taal De leerling leren hun wensen, ervaringen, gevoelens en fantasie schriftelijk uitdrukken. Hierbij wordt gewerkt aan en gelet op handschriftontwikkeling, spelling en het stellend schrijven. Het werken aan schriftelijke taal wordt vaak gekoppeld aan diverse leerlijnen, schriftelijke taal wordt vaak gebruikt bij verwerkingsopdrachten. Op het VSO neemt het gericht werken aan
de handschriftontwikkeling af. De methode die worden gebruikt, gericht op de het aanleren van de spelling van woorden zijn: „Stenvert blokboeken‟, Spelling in de Lift en „Zin in Taal‟. Leerlijn Sociale en emotionele ontwikkeling: zelfbeeld en sociaal gedrag De leerlingen leren met behoud van het gevoel voor zelfvertrouwen en zelfwaardering omgaan met de eigen mogelijkheden en beperkingen onder andere door zichzelf te leren presenteren, een keuze leren maken, opkomen voor zichzelf en omgaan met gevoelens. Daarbij leren de leerlingen omgaan met anderen door middel van gericht te leren ervaringen te delen, aardig te doen en om leren gaan met ruzie. Met deze leerlijn zijn we constant bezig in school. Veel situaties lenen zich ervoor om hieraan gericht te werken en staan op die manier dicht bij de leerlingen. Daarnaast wordt de methode: „STIP‟ gebruikt om gericht te werken aan de leerdoelen. STIP is speciaal ontwikkeld voor zeer moeilijk lerende leerlingen van het VSO. Daarnaast wordt dit ook ondersteund door de methode: „Leefstijl‟ en allerlei gezelschapsspelen die door middel van een spelvorm gevoelens bespreekbaar maken. Leerlijn Spelontwikkeling De leerlingen leren zich oriënteren op hun omgeving door middel van spel door te leren spelen, samenspelen en om te gaan met constructiespel. Spelontwikkeling wordt toegepast door het begeleid spelen van gezelschapsspelletjes en het werken met constructiemateriaal. Leerlijn Techniek De leerlingen leren door onderzoek te doen naar alledaagse materialen deze kennen en de technische aspecten hiervan. Daarbij leren ze relaties leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik van de diverse materialen. De leerlingen leren oplossingen voor eenvoudige technische problemen te bedenken, deze uit te voeren en te evalueren. Ze leren gereedschappen herkennen en gebruiken, ze maken kennis met elektriciteit en ze leren reparaties en andere werkzaamheden verrichten in en om het huis. De leerling leert de voorwaarden om veilig en milieubewust te werken kennen en daarna te handelen. Techniek wordt gegeven door de vakleerkracht in het vaklokaal. De leerdoelen worden door het handelend bezig zijn verworven. Er wordt gebruik gemaakt van concreet materiaal en daarnaast van de methoden: „Promotie‟, „Werkportfolio‟, en „Techniekvaardig‟. Leerlijn Tijd De leerlingen leren perioden, gebeurtenissen en personen ordenen uit hun eigen leven, uit de geschiedenis en ze leren bronnen uit het verleden herkennen en gebruiken. Bij het werken aan deze leerlijn wordt veel gebruik gemaakt van zelfontwikkelde materialen die gekoppeld zijn aan de te behalen leerdoelen. De leerlijn wordt vertaald door veel vanuit de eigen leefomgeving van de leerlingen te gebruiken. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van de methode: „Brandaan‟. Leerlijn Werken De leerlingen leren zich allereerst oriënteren op en leren beslissingen nemen over hun perspectief op arbeid. Hierbij is een beeld van eigen mogelijkheden en van toekomstige werplekken van belang. Vervolgens leren de leerlingen vaardigheden toepassen voor het verwerven en behouden van werk in loondienst of in dagbesteding. Algemene arbeidsvaardigheden leren de leerlingen ook toepassen in stage/ werksituaties. Te denken valt dan aan zelfstandig werken, samenwerken, gedag en houding als werknemer, economisch, veilig, hygiënisch en milieubewust werken en het gebruiken van vaktaal.
De leerlijn werken is door de stageleerkrachten herschreven en aangevuld, waardoor alle facetten hieraan gekoppeld zijn. Deze leerlijn krijgt inhoud door middel van het vak: „Oriëntatie op werk.‟ Dit wordt door de mentor gegeven. Een deel van de leerlijn krijgt een invulling door middel van stage, zowel interne stage als externe stage en het werken op het arbeidstrainingscentrum. Meer informatie staat onder het kopje stage op De Stormvogel. Leerlijn Wonen De leerlingen leren (mede) zorg dragen voor het dagelijkse eten en drinken en ze leren de daarbij horende regels en tafelmanieren hanteren. Daarbij hoort het leren boodschappen doen. Bij deze leerlijn hoort ook het leren verzorgen van linnengoed, kleding en schoeisel. De leerlingen leren vaardigheden aan zodat ze hun huis/kamer schoon kunnen houden en op orde houden en leren dat dit gedeelde verantwoordelijkheden kunnen zijn. Daarnaast richt de leerlijn zich op het leren herkennen dat in de samenleving verschillen en overeenkomsten zijn tussen mensen en groepen in de wijze waarop ze leven. De leerlingen leren zich oriënteren op medezeggenschap, stemrecht, besluitvorming, het gemeentelijk en landelijk bestuur. De leerlingen leren ook de vrije tijd alleen en samen met anderen besteden. Voor een groot gedeelte wordt er gewerkt aan deze leerlijn door een vakleerkracht in het kooklokaal. De was wordt gedaan voor de school en er wordt ook gericht boodschappentraining gegeven. De methoden die veelal wordt gebruikt zijn: „Koken ik kan het‟ en „Werkportfolio‟. Deze leerlijn wordt praktisch en concreet ingevuld. Daarnaast wordt er ook in het groepslokaal schoongemaakt en aandacht besteed aan wonen gericht op woonomstandigheden, besturen & besluiten en vrijetijdsbesteding. Hiervoor wordt ook gebruik gemaakt van de methode: „Promotie‟. Klassenmanagement De mogelijkheden, de aanleg en het tempo van de leerlingen zijn bepalend voor de pedagogische en didactische begeleiding die zij krijgen. Ook de keuze van de leerstof, de vorm waarin die wordt aangeboden en het materiaal waarmee dit gebeurt, worden afgestemd op de mogelijkheden en behoeften van de leerling. Omdat De Stormvogel met het onderwijs aansluit bij de individuele mogelijkheden van elk kind, is er sprake van individueel onderwijs. Er wordt groepsgewijs door middel van niveaugroepen - en indien nodig individueel - met de leerlingen gewerkt. In een groep kunnen leerlingen met verschillende arrangementen zitten. Er wordt gewerkt met het directe instructiemodel aangevuld met de uitgangspunten van het GIP model. Het directe instructiemodel is een lesmodel dat rekening houdt met verschillende leervermogens van kinderen. Er wordt klassikaal of groepsgewijs instructie gegeven, begeleid geoefend en zelfstandig gewerkt. Er wordt begonnen met de voorkennis te activeren gevolgd door het benoemen van het leerdoel. Na de instructie, het oefenen onder begeleiding en/of het zelfstandig werken wordt geëvalueerd. Indien nodig worden individuele aanpassingen, hulpmiddelen en specifieke ondersteuning ingezet. “GIP” staat voor: “van Groepsgericht naar Individueel gericht Pedagogisch en didactisch handelen van de leerkracht”. Met het GIP-model worden voorwaarden geschapen om het pedagogisch en didactisch handelen af te stemmen op de verschillende mogelijkheden en behoeften van de leerlingen. De leerlingen kunnen tijdens het zelfstandig werken met behulp van een vragenkaart aangeven dat ze hulp nodig hebben en de leerkracht of assistent loopt rondes door de klas om die hulp te bieden. De leerkracht formuleert samen met de leerlingen gedragsregels, deze zijn positief geformuleerd en worden regelmatig geoefend met de leerlingen. De planning en werkwijze van de dag worden met behulp van foto‟s, pictogrammen of geschreven taal aan de leerlingen gecommuniceerd. De leerkracht zorgt ervoor dat de effectieve leertijd optimaal benut wordt en dat de overgangen tussen lesactiviteiten gestructureerd en vlot verlopen. De leerkracht bevordert zelfstandigheid van de leerlingen en de leerkracht bevordert dat de leerlingen een actief aandeel hebben in de keuze, planning en beoordeling van het werk of spel. De leerkracht werkt er ook naartoe dat de leerlingen het geleerde toepassen in nieuwe situaties.
Leertijd De leerlingen krijgen 25,75 uur onderwijs per week. Didactisch handelen Het didactisch handelen van de teamleden ondersteunt het leren van de leerlingen. De teamleden stemmen het leerproces af op de onderwijsbehoeften van hun leerlingen en ze begeleiden op een systematische en stimulerende wijze leerprocessen. Het uitgangspunt is het groepsplan waarin de CED leerlijnen zijn verwerkt. De leerlingen spelen een actieve en zelfstandige rol binnen de onderwijsactiviteiten. Het didactisch handelen is gericht op het stimuleren van de leerlingen tot: - planmatig en strategisch handelen: het werken met stappenplannen - mentale activiteit: zichzelf motiveren en initiatief durven nemen - kennisgerichte nieuwsgierigheid - transfer mogelijkheden van handelen: kennis/vaardigheden moeten wendbaar, overdraagbaar in nieuwe situaties en effectief zijn. De leerlingen moeten zich in de maatschappij leren handhaven, dus wordt de maatschappij zoveel mogelijk betrokken bij het onderwijs. Les gegeven wordt volgens het instructiemodel waar de onderdelen informatieverstrekking, herhaling en informatieverwerking aan bod komen. De leerkracht zorgt ervoor dat de didactische werkvormen doelgericht zijn, aansluiten bij de belevingswereld en voldoende uitdaging bevatten. Waar mogelijk wordt gewerkt met lesmateriaal dat ontworpen is voor zeer moeilijk lerende leerlingen. De leerkracht hanteert verschillende didactische werkvormen ten behoeve van differentiatie, zoals onder andere een activiteitencircuit, werkplekken, speel – en werkhoeken. Ten behoeve van de voorbereiding op de overgang naar werken gaan de leerlingen vanaf de middenbouw van het VSO eerst interne stage lopen gevolgd door externe stage. Gebruik gemaakt wordt van denkstimulerende gespreksmethodieken (DGM) en begeleid ontdekkend leren. DGM is bedoeld om taal te leren gebruiken in situaties die uitstijgen boven het hier en nu. DGM is ontwikkeld door de Amerikaanse psychologe Marion Blank. DGM bestaat uit het voeren van dialogen, denkgesprekken. Zo'n gesprek ziet er als volgt uit: stap 1: de leerkracht stelt een denkvraag; de leerling geeft antwoord, stap 2: de leerkracht analyseert het antwoord en stap 3: de leerkracht speelt in op het antwoord door de vraag te vereenvoudigen of een moeilijkere vraag te stellen. De vier niveaus van abstractie die Blank bij het stellen van een denkvraag hanteert zijn: - het weergeven van opvallende informatie of erop reageren; - aangeduide en minder opvallende kenmerken weergeven of erop reageren; - herstructureren van waarnemingen en ervaringen; - reflecteren en beredeneren. Begeleid ontdekkend leren is een voortgang van Het Eigen Initiatief Model (EIM): Een leermethode voor mensen met een verstandelijke beperking. Dit is een begeleidingsmiddel dat in de jaren '90 door Johan Timmer is ontwikkeld. Het uitgangspunt van begeleid ontdekkend leren is dat mensen met een verstandelijke beperking denkvaardigheden kunnen leren. De leerlingen leren nadenken voor het handelen en terwijl ze handelen. Daarnaast leren zij terugkijken op hun eigen handelen en leren zij waartoe het heeft geleid. Als een leerling deze denkvaardigheid heeft geleerd, kan deze het ook toepassen in veel andere situaties. Begeleid ontdekkend leren vergroot hun wereld en daarmee hun ontwikkeling. Pedagogisch handelen De teamleden werken enerzijds vanuit veiligheid, duidelijkheid, structuur en anderzijds vanuit uitdaging en gelegenheid tot initiatief. In het kader van de sociale zelfredzaamheid is het van belang, de leerlingen de kennis en vaardigheden te leren, die ze moeten kennen en kunnen om zo zelfstandig mogelijk te leven, met inzicht in eigen kunnen, alleen of met anderen in een omgeving die past bij hun mogelijkheden. Het aanbod van leerlijnen is afgestemd op de ontwikkelingsmogelijkheden van de leerling en zo ingericht dat de leerling
een ononderbroken ontwikkelingsproces kan doorlopen. Het pedagogisch handelen van de teamleden leidt tot een ordelijke, veilige en motiverende leeromgeving. De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om en bevorderen dat leerlingen op respectvolle wijze met elkaar omgaan. De teamleden stemmen hun woordkeus af op het niveau van de leerlingen, ze geven positieve feedback en positieve aandacht. Schoolklimaat Om tot leren te komen, moet een kind zich op school veilig voelen en vertrouwen hebben in zijn begeleiders. Een goed contact tussen thuis en school speelt hierbij een belangrijke rol. Om dit te bereiken streven wij naar een open en vriendelijke manier van omgang met leerlingen, ouders en met elkaar binnen het team. Onderwijzen en opvoeden gaan hand in hand. Om er voor te zorgen dat leerlingen optimaal kunnen functioneren, wordt een verantwoord pedagogisch klimaat gecreëerd en aangesloten bij de zone van de naaste ontwikkeling. Veiligheid, vertrouwen, een sfeer waarin de leerling zichzelf kan en durft te zijn, zijn daarvoor belangrijke basisvoorwaarden. Vanuit deze randvoorwaarden worden passend bij de ontwikkeling van de leerlingen hoge verwachtingen gesteld en gekeken naar de mogelijkheden van de leerlingen. 4.3.4 Leerlingen indelen in een arrangement Voor de plaatsing van leerlingen in één van de onderwijsarrangementen bestaat er geen uitgewerkte regelgeving. Plaatsing in een onderwijsarrangement wordt gebaseerd op valide en betrouwbare gegevens, zoals diagnostische gegevens waaronder intelligentie en sociale redzaamheid, didactische toetsgegevens, schoolvorderingen, motivatie en het ontwikkelingsperspectief inclusief beschermende en belemmerende factoren. In veel gevallen zal na het doorlopen van SO of (S)BAO duidelijk zijn in welk onderwijsarrangement van het VSO de leerling het beste geplaatst kan worden. Maar er zullen ook leerlingen zijn bij wie dat niet het geval is. Het voornaamste probleem doet zich voor bij de leerlingen die zich op de grens van twee onderwijsarrangementen bevinden. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan: - jongeren die gezien hun intelligentieniveau in het onderwijsarrangement verdiept thuishoren, maar als gevolg van een stoornis zodanig beperkt zijn in hun sociale redzaamheid, dat betaald werk geen perspectief is; - jongeren die op de cognitieve vakken zeer beperkte resultaten laten zien, maar praktisch sterk zijn. Toewijzing aan het basisarrangement van De Stormvogel is aan de orde wanneer de inschatting is dat leerlingen wel arbeidsmatige activiteiten kunnen verrichten, maar nog onzeker is of deze loonvormend zullen zijn. De uitstroom zal betaalde arbeid (beschermd of in het vrije bedrijf) of arbeidsmatige dagbesteding (in centra voor dagbesteding) zijn. Het verschil tussen arbeidsmatige dagbesteding en betaalde arbeid zit vooral hierin, dat in de arbeidsmatige dagbesteding minder of geen eisen worden gesteld met betrekking tot zelfstandig en verantwoordelijk functioneren, redzaamheid en arbeidscompetenties. Ook kan er in instellingen voor dagbesteding meer ondersteuning worden geboden, werkt de leerling samen met collega‟s die functioneren op vergelijkbaar niveau en wordt aangestuurd door professionals. De meerderheid van de leerlingen van De Stormvogel wordt toegewezen aan het basisarrangement, de doelgroep dit arrangement is zeer divers. Het verdiepte arrangement van De Stormvogel is aan de orde wanneer wordt ingeschat dat de leerling toeleidbaar is naar betaalde arbeid op de arbeidsmarkt of naar de vervolgopleiding MBO niveau 1. Het intensieve arrangement van De Stormvogel wordt toegewezen wanneer wordt ingeschat dat de leerling is aangewezen op dagbesteding. Bij dit arrangement is geen ondergrens in het niveau van de leerlingen. Gezien het recht op onderwijs voor iedereen strekt dit arrangement zich uit tot leerlingen met een IQ < 35. 4.3.5 De verschillende onderwijsarrangementen Stormvogel basisarrangement
Leerstofaanbod In het basisarrangement van De Stormvogel wordt gewerkt aan niveau zes t/m negen van de CED leerlijnen voor zeer moeilijk lerende kinderen. Verwachte uitstroom De leerlingen van het basisarrangement van De Stormvogel zullen uitstromen naar betaald werk of arbeidsmatige AWBZ gefinancierde dagbesteding. Klassenmanagement De leerkracht bevordert de zelfstandigheid van de leerlingen. De instructie en begeleide oefening wordt in kleine groepen aangeboden, met waar nodig individuele begeleiding. Er worden verschillende werkvormen toegepast, zoals een activiteitencircuit, begeleid oefenen en zelfstandig werken. In- en ontspanningsactiviteiten worden regelmaat afgewisseld. Naast praktische vaardigheden leren ze denkvaardigheden aan. De leerlingen leren gebruik te maken van een agenda. De leerkracht bevordert dat de leerlingen een actief aandeel hebben in de keuze, planning en beoordeling van het werk. Didactisch handelen In het basisarrangement ligt de nadruk op beleven van waar het geleerde in de praktijk voor dient, het toepassen en doen, het leren door doen, zeer veel voorgestructureerde oefeningen, met veel context en details, in kleine stappen en duidelijk gestructureerd. Er is veel tijd voor reactie en oefening, herhaling en uitleg en weer herhaling. In het basisarrangement wordt het doel van de les duidelijk gemaakt, bestaat de mogelijkheid voor discussie en debat, de mogelijkheid tot zelfstandig en in groepjes werken, gevolgd door het praten over de resultaten in de groep, de mogelijkheid voor actief experimenteren en voor vrije probleemoplossing. Indien nodig worden groepsinstructies individueel herhaald of ondersteund met werkkaarten. De mogelijkheid voor het behalen van certificaten en IVIO examens wordt geboden. Pedagogisch handelen In het basisarrangement ligt de nadruk op het vergroten van de zelfstandigheid. De leerlingen worden voorbereid op begeleid wonen en werken. De leerlingen bewegen zich in en rond de klas zelfstandig voort. Toezicht is op afstand aanwezig, begeleiding is voortdurend aanspreekbaar. De leerkracht werkt aan het creëren van een realistisch zelfbeeld en bevordert het zelfvertrouwen van de leerlingen door activiteiten aan te bieden die aansluiten bij het niveau en de interesse van de leerlingen. Stormvogel intensieve arrangement Leerstofaanbod In het intensieve arrangement van De Stormvogel wordt gewerkt aan niveau vijf t/m zeven van de CED leerlijnen voor zeer moeilijk lerende kinderen. Verwachte uitstroom De leerlingen van het intensieve arrangement van De Stormvogel zullen uitstromen naar AWBZ gefinancierde dagbesteding. Klassenmanagement De planning van de dag wordt met behulp van foto‟s of pictogrammen aan de leerlingen gecommuniceerd. De instructie en begeleide oefening wordt individueel of in zeer kleine groepen aangeboden. De leerkracht biedt een afwisselend programma aan, rekening houdend met de korte spanningsboog van deze groep leerlingen. In- en ontspanningsactiviteiten worden met grote regelmaat afgewisseld. Didactisch handelen In het intensieve arrangement ligt de nadruk op activiteiten met concrete materialen gericht op het hier en nu en de nabije toekomst. De leerstof wordt via verschillende werkvormen
herhaald, waaronder de kring, een activiteitencircuit, begeleid werken en zelfstandig werken. Belangrijk is het beleven van waar het geleerde in de praktijk voor dient, het toepassen en doen, het leren door doen, zeer veel voorgestructureerde oefeningen uitvoeren, met veel context en details, in kleine stappen en duidelijk gestructureerd. Pedagogisch handelen In het intensieve arrangement ligt de nadruk op het vergroten van de zelfredzaamheid door onder andere het gebruik van visuele ondersteuning. Er is continu toezicht aanwezig en begeleiding aanspreekbaar. Gewenst gedrag wordt gestimuleerd door het geven van positieve feedback. Een vaste structuur en het toepassen van routines maakt de dag voorspelbaar en geeft de leerlingen duidelijkheid en overzicht. Stormvogel verdiepte arrangement Leerstofaanbod In het verdiepte arrangement van De Stormvogel wordt gewerkt aan niveau zeven t/m twaalf van de CED leerlijnen voor zeer moeilijk lerende kinderen. Verwachte uitstroom De leerlingen van het verdiepte arrangement van De Stormvogel zullen uitstromen naar betaald werk of een vervolgopleiding. Klassenmanagement De leerkracht bevordert de zelfstandigheid van de leerlingen. De instructie en begeleide oefening wordt in groepen aangeboden, met waar nodig individuele begeleiding. Er worden verschillende werkvormen toegepast, zoals een activiteitencircuit, begeleid oefenen en zelfstandig werken. Er zijn gedurende de dag enkele ontspanningsmomenten. De leerkracht bevordert dat de leerlingen een actief aandeel hebben in de keuze, planning en beoordeling van het werk waarbij steeds meer initiatief van de leerling wordt gevraagd. In de taakuren moeten de leerlingen hun werk zelf indelen. Naast praktische vaardigheden leren ze denkvaardigheden aan. De leerlingen leren gebruik te maken van een agenda. Didactisch handelen In het verdiepte arrangement zijn schoolse vaardigheden en zelfredzaamheid belangrijke onderdelen. De leerlingen leren een goede werkhouding aan, sociale vaardigheden, het reguleren van het eigen gedrag en handelen en cognitieve vaardigheden. De didactische ondersteuning gevonden in zeer gestructureerd, competentiegericht onderwijs, contextueel aangeboden, met veel duidelijkheid, regelmaat, herhaling, en het aanleren van concrete handelingspatronen en voldoende tijd voor het aanleren en toepassen van het geleerde. In het verdiepte arrangement wordt het doel van de les duidelijk gemaakt, bestaat de mogelijkheid voor discussie en debat, de mogelijkheid tot zelfstandig en in groepjes werken, gevolgd door het praten over de resultaten in de groep, de mogelijkheid voor actief experimenteren en voor vrije probleemoplossing. De leerlingen leren een groepsinstructie te volgen en worden gestimuleerd om vlot, maar nauwkeurig te werken. De leerlingen worden klaargestoomd voor het behalen van certificaten en IVIO examens. Pedagogisch handelen In het verdiepte arrangement ligt de nadruk op het vergroten van de zelfstandigheid en het toepassen van sociale vaardigheden. De leerlingen bewegen zich op het schoolterrein zelfstandig voort. Toezicht is op afstand aanwezig, begeleiding is voortdurend aanspreekbaar. Het creëren van een realistisch zelfbeeld is een aandachtspunt. De leerlingen worden voorbereid op het zo zelfstandig mogelijk wonen en werken en zij worden aangesproken op de verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces. Bijlagen: (nr. 4 foto van de school, nr. 5 protocol leerlijnen, nr. 6 CED leerlijnen overzicht gekoppeld aan materialen)
4.3.6 Certificering In het verdiepte en basisarrangement, waarbij de leerlingen in de arbeidsgerichte of gemengde leerweg onderwijs krijgen en de verwachting is dat leerlingen uitstromen naar betaald werk, is de mogelijkheid gecreëerd om een certificaat te behalen. De leerlingen kunnen in onderstaande richtingen worden gecertificeerd: - Schoonmaak in de groothuishouding - Onderhoud schoolomgeving - Werken in de keuken - Heftruck Als school willen we zoveel mogelijk leerlingen in de middenbouw certificeren. Leerlingen die in aanmerking komen om gecertificeerd te worden en in augustus van het betreffende schooljaar minimaal 16 jaar zijn, worden in principe gecertificeerd. Dit vanwege het feit dat de leerlingen in het jaar dat ze 18 worden het externe stage traject ingaan, waardoor dit al veel vaardigheden van ze vraagt en de mogelijkheid bestaat dat ze op de dag dat de certificering wordt aangeboden extern stage lopen. Het bovenstaande uitgangspunt wil niet zeggen dat leerlingen die in de bovenbouw zitten, geen deel mogen nemen aan de certificering als zij hier wel de mogelijkheden voor hebben. De leerlingen die jonger zijn in de middenbouw zullen veel leerervaringen op tijdens de interne stage. De certificering zal worden gegeven door een leerkracht die extra is opgeleid om de leerlingen gericht onderwijs te geven in de vaardigheden die nodig zijn om het certificaat te behalen en voor te bereiden op het examen. Het examen bestaat uit een theoretisch en praktisch gedeelte en wordt afgenomen door het gecommitteerde Bureau Toetsing & Verklaring. Het is een landelijk erkend certificaat en is eigenlijk een IBI-verklaring. Het theoretisch examen m.b.t. het heftruckcertificaat wordt afgenomen door rijschool: „Vugt‟ en het praktijkexamen door het ArbeidstrainingsCentrum. Certificering is een mogelijkheid, waar niet alle leerlingen voor in aanmerking komen. Om transparant en duidelijkheid te scheppen voor ons als school, naar ouders/ verzorgers en leerlingen toe hebben wij criteria opgesteld. Deze bestaan uit algemene criteria en te certificeren richting. Voor deze criteria willen wij verwijzen naar de bijlage: „Criteria bij certificering‟. 4.3.7 Toetsen Didactische toetsen op De Stormvogel De leerlingen vanaf zeven jaar met een IQ scores vanaf 54 worden ieder jaar getoetst met de CITO LOVS toetsen op de vakgebieden taal en rekenen. Voor het vakgebied taal worden de toetsen taal voor kleuters, beginnende geletterdheid, technisch lezen, begrijpend lezen en spelling gebruikt. Voor het vakgebied rekenen worden de toetsen ruimte en tijd, ordenen en rekenen/wiskunde gebruikt. De toetsen worden in de maanden april en mei door de leerkracht tijdens de lessen afgenomen. De toetsen worden op de computer afgenomen, tenzij de toetsen nog niet digitaal beschikbaar zijn. De orthopedagoog en interne begeleider plannen het afnemen van de toetsen en de psychologisch assistent maakt het verslag dat toegevoegd wordt aan de rapportage die in juni met de ouders wordt besproken. Het niveau van de af te nemen toetsen wordt bepaald aan de hand van de laatste toetsuitkomsten (A-C score niveau hoger, D score zelfde toets, E score niveau lager) en indien er geen toetsuitkomsten aanwezig zijn aan de hand van het behaalde niveau op de CED leerlijnen voor het ZML. Een deel van de leerlingen met een IQ scores vanaf 35 gaan in oktober 2011 deelnemen aan een pilot van CITO. In deze pilot worden rekentoetsen die ontwikkeld zijn door CITO voor het ZML afgenomen. Wanneer de toetsen van het CITO voor ZML leerlingen uitgegeven zijn zullen we deze toetsen bij alle leerlingen gaan afnemen. Tot die tijd is het belangrijkste meetinstrument op de Eenhoorn en De Stormvogel observatie met als uitgangspunt de CED leerlijnen voor het ZML. Overige toetsen Stormvogel
Het verkeersexamen Ieder jaar in april verzorgt Veilig Verkeer Nederland het schriftelijk Verkeersexamen voor basisschoolleerlingen. Hieraan nemen leerlingen van de groepen 7 en/of 8 van bijna alle basisscholen in ons land deel. Met het initiatief wil Veilig Verkeer Nederland goed verkeersonderwijs stimuleren. Scholen zijn, samen met de ouders, verantwoordelijk voor het verkeersonderwijs van kinderen. Het Verkeersexamen kan hieraan een steentje bijdragen. Na het schriftelijk examen volgt het praktisch Verkeersexamen op de fiets. Dat wordt in mei en juni op scholen door het hele land georganiseerd voor kinderen uit groep 7 en 8 die eerder aan het schriftelijk verkeersexamen hebben deelgenomen. Op De Stormvogel wordt het verkeersexamen aangeboden aan de leerlingen waarvoor verondersteld wordt dat ze in de toekomst zelfstandig zullen gaan fietsen. IVIO De laatste jaren examineren veel scholen voor Voortgezet Speciaal Onderwijs en Praktijkonderwijs hun leerlingen via de KSE examens van IVIO-Examenbureau. De IVIO examens Nederlands en Engels voldoen ook aan de normen van het CEF (A1, A2, B, B2) en de nieuwe richtlijnen van de commissie Meijerink (1f, 2f, 3f, 4f). De rekenen/wiskunde examens voldoen ook aan de eisen van Meijerink. De examens zijn in 2011 op De Stormvogel uitgeprobeerd en er wordt geëvalueerd of de school hiermee verder gaat. De Ruwardtest Met de Ruwardtest wordt het motorisch handvaardigheidniveau van de leerlingen vastgesteld. De Ruwardtest is gebaseerd op de Methode-Tijd-Meting (MTM), welke internationaal aanvaard wordt. Het resultaat van de test heeft tot doel om aansluiting te vinden bij werk of activiteiten op school. Op 13-jarige leeftijd wordt de Ruwardtest afgenomen om een nulmeting te krijgen. Dit vindt plaats in het tweede leerjaar op het VSO. De nulmeeting wordt gedaan om het beginniveau van de motorische handvaardigheid vast te stellen. Met het ZeDeMo-materiaal worden motorische vaardigheden zoals grijpen, plaatsen, reiken verder aangeleerd. Op 16-jarige leeftijd wordt de Ruwardtest voor de tweede keer afgenomen. De testresultaten worden gebruikt bij het vaststellen van het stagetraject (waar is een leerling wel/ niet of minder voor geschikt om stage te gaan lopen/ werken in de toekomst). De Beroepsinteressetest (AWIT) Als wij als uitstroomprofiel verwachten dat een leerling in de toekomst betaald werk gaat doen in het Vrije Bedrijf of bij de werkvoorziening sociale werkplaats nemen wij de beroepsinteressetest af om te komen tot een verantwoorde stageplaats uitgaande van de interesse van de leerling. Dit gebeurt op 16-17 jarige leeftijd. 4.4
De stage binnen De Stormvogel
4.4.1 Interne stage Als een leerling in de middenbouwgroep komt begint de leerling met een interne stage. Vanuit de vertrouwde schoolsituatie kan de leerling ervaringen opdoen die nodig zijn om later stage buiten de school te gaan lopen. Wij willen in deze periode een goed beeld krijgen van de competenties van de leerling : het taakgericht werken, het zelfstandig werken, verantwoordelijkheidsgevoel, kan de leerling veilig werken, kan de leerling omgaan met kritiek, kan de leerling (gedurende langere tijd) met een vast takenpakket werken, begrijpt de leerling eenvoudige opdrachten, en heeft de leerling voldoende sociale en communicatieve vaardigheden opgedaan om buiten de school stage te kunnen lopen. De interne stage is verdeeld over twee dagen; een dag voor leerlingen van de begeleide leerweg en gemende leerweg 1 en een dag voor leerlingen van de arbeidsmatige leerweg en gemengde leerweg 2. De eerste groep zal waarschijnlijk uitstromen naar dagbesteding en
van de tweede groep is het nog onduidelijk of de uitstroom al dan niet naar betaald werk zal zijn; het niveau van de werkzaamheden en de begeleiding van de leerling is hierop aangepast. De leerlingen worden begeleid volgens de principes van het EIM model. Het EIM model kenmerkt zich door het aanbieden van een taak volgens eenzelfde stappenplan: - oriënteren: nadenken voor je begint en een plan maken; - uitvoeren: nadenken terwijl je bezig bent en in de gaten houden of je bereikt wat je wilt bereiken; - evalueren: controleren of je hebt bereikt wat je wilde bereiken en terugkijken op en leren van de manier waarop je het hebt aangepakt. Daarbij zijn opdrachten gericht op “wat, waarom en hoe”. Ze zijn het best te typeren als directief op denkniveau en non-directief op uitvoeringsniveau. Dat wil zeggen dat je het denken van de persoon stuurt door vragen te stellen en informatie te geven, zonder de persoon te zeggen hoe hij de werkopdracht moet uitvoeren. Hierin vindt uiteindelijk een verschuiving plaats van sturing van het denken door de begeleider naar zelfsturing door de leerling. De werkzaamheden bestaan uit de volgende onderdelen: - catering werkzaamheden; - verzorging gebouw; - kantoorwerkzaamheden; - tuin/plantenonderhoud; - creatief; - onderhoud gebouw; - schoonmaak werkzaamheden. De leerling krijgt zo veel mogelijk een vast takenpakket dat iedere week weer terugkomt. Er wordt gebruik gemaakt van instructie(foto)bladen en pictogrammen. Ieder leerling heeft een stageboekje. Hier staan de leerdoelen en aandachtspunten in. Aan het einde van de stagedag wordt er geëvalueerd in de groep. De leerdoelen en aandachtspunten worden besproken, de leerlingen horen van elkaar hoe het gegaan is en hoe zij de taken hebben uitgevoerd. Na een stageperiode wordt door de begeleiders een evaluatieformulier en scoringslijst ingevuld. Deze gegevens komen in het stagedossier/het portfolio van de leerling. Groepstage Groepstage wordt aangeboden ter voorbereiding van de externe stage. Leerlingen oefenen en passen algemene aangeleerde arbeidsvaardigheden toe in een semi- vertrouwde setting (mede leerlingen en begeleiding vanuit school) op een werkplek. Een personeelslid van school gaat met een groepje leerlingen buiten de school gedurende een bepaalde periode op een werkplek activiteiten uitvoeren. De groepstage vindt o.a. plaats bij het A.T.C., de groensector, detailhandel, groothandel, schoonmaaksector en binnen de verschillende dagactiviteitencentra. Arbeidstrainingcentrum (ATC) Leerlingen uit de middenbouw die op grond van hun ontwikkeling en competenties waarschijnlijk na hun schooltijd doorstromen naar betaald werk gaan eerst naar het ATC om hun competenties te ontwikkelen als voorbereiding op een stageplaats. Deze leeromgeving werkt meer stimulerend dan het onderdeel arbeidstraining dat op school gegeven wordt. In een echte arbeidssituatie moeten zij “werken”, en oefenen zij competenties die je nodig hebt in een werksituatie. Te denken valt aan: op tijd komen, zelfstandig naar je werk reizen, langere tijd hetzelfde werk doen, leren omgaan met de bedrijfsregels, plezier ervaren in werk, eenvoudige arbeidsvaardigheden oefenen, werken met eenvoudige machines, leren samenwerken, werken in een arbeidslijn, aandacht voor werktempo, nauwkeurigheid, je werk leren indelen en inzicht ontwikkelen in arbeidshandelingen. 4.4.2 Externe stage Algemeen
Leerlingen die op grond van hun ontwikkeling en competenties waarschijnlijk na hun schooltijd doorstromen naar betaald werk wordt in het jaar dat zij 17 worden de AWIT afgenomen. (Zie toetsen op De Stormvogel). Deze beroepsinteressetest geeft aan naar welke werkrichting de interesse van de leerling uitgaat. De stageleraar probeert met deze testgegevens een stageplaats te vinden die hier op aansluit. De school beschikt over een netwerk van stageplaatsen. Soms moet er een geheel nieuw stageadres gezocht worden. Na telefonisch contact wordt er een afspraak gemaakt waar stagiair en stagegever met elkaar kunnen kennismaken. De stageleraar verschaft informatie over het doel van de stage, informatie over de leerling en over de af te sluiten stageovereenkomst. Als alle partijen het met elkaar kunnen vinden wordt door betrokkenen de stageovereenkomst getekend. Dit geeft rechten, maar schept ook verplichtingen voor alle partijen. Na zes weken bespreekt de stagecoördinator met de stagegever of de stage gecontinueerd wordt. Als een stage voortgezet wordt maken we afspraken over de tijdsduur van de stage, het aantal keren dat de stageleraar voor een begeleidingsgesprek komt, en hoe de stage afgesloten wordt. De school probeert stageplaatsen te regelen die minimaal voor een half jaar een plaats bieden. Dan is voor onze leerlingen het leereffect het grootst. In de begeleidingsgesprekken gebruikt de stageleraar een (tussen)evaluatieformulier om de ontwikkeling van de stagiair te volgen. Deze ontwikkeling wordt geregistreerd in een stageleerlingvolgformulier dat hiervoor ontwikkeld is. Hierin staan de leerdoelen/aandachtspunten van de stagiair. Bij de eindevaluatie van de stage krijgt de leerling een schriftelijke beoordeling van het bedrijf die besproken wordt in het eindbeoordelingsgesprek waar leerling, stagegever en stageleraar bij aanwezig zijn. De ontwikkeling die een stagiair heeft doorgemaakt, zijn beroepswensen en de kennis van de stageleraar leiden naar een volgende stage. Leerlingen lopen minimaal één dag stage in de week, maximaal vier dagen in de week. Dit is afhankelijk van het perspectief op (betaald) werk en de tijd die zij nog te gaan hebben voordat zij de school verlaten en gaan werken. Voorwaarden De leerlingen kunnen stage lopen vanaf het jaar waarin ze 18 worden. De ouders/ verzorgers van de leerling geven schriftelijk toestemming voor het stagelopen en het eventueel afnemen van het beroepsinteresse-onderzoek. De leerling heeft intern stage gelopen met voldoende resultaat. Stageleerkrachten gaan in overleg met betrokkene op zoek naar een passende stageplaats. Ouders mogen met suggesties komen m.b.t. een stageplek, maar de school bepaalt of een plek geschikt is voor de betreffende leerling. Het is de bedoeling dat de leerling zelfstandig het stageadres kan bezoeken, of in overleg met het leerling-vervoer gebracht en gehaald kan worden. Leerling of ouders moet(en) een W.A.-verzekering hebben afgesloten en de leerling moet verzekerd zijn tegen ziektekosten. De leerling die waarschijnlijk uitstroomt naar betaald werk wordt in bijna alle gevallen een beroepsinteresse-onderzoek afgenomen in het jaar dat hij 17 wordt. De leerling die waarschijnlijk uitstroomt naar betaald werk heeft stage gelopen op het ATC. Er wordt door alle betrokkenen (stagiair, stagegever en de school) een stageovereenkomst ondertekend. Dagen Het aantal stagedagen is variabel en afhankelijk van de stageplaats en het stagetraject. Voor de leerlingen die meerdere dagen stage lopen, zal dat in onderling overleg (tussen school en bedrijven) vastgesteld worden. De maandag is voor alle leerlingen die stage lopen een lesdag op school. De zogenaamde terugkomdag waarop het stageboekje besproken wordt en er coachingsgesprekken met de leerlingen plaatsvinden. Contact school/bedrijf Vanuit de school personeelszaken.
zoekt
de
stageleraar
contact
met
de
bedrijfsleiding
of
met
Wil het bedrijf een stageplek verlenen, dan volgt er een kennismaking met de leerling en het bedrijf, waarbij tevens het stagecontract getekend wordt. Gedurende de stage heeft de stageleraar regelmatig contact met de stagebegeleider(s). De contacten m.b.t. stage gaan altijd via school. Alle schriftelijke informatie over de stage zal vanuit de school naar de stageadressen worden gestuurd of meegegeven. Er wordt aan het eind van het schooljaar een afsluiting gehouden op school, waarbij de leerlingen een stagecertificaat uitgereikt krijgen. Duur stage De school en het bedrijf maken een afspraak over de duur van de stage. Er kunnen zich uiteraard situaties voordoen, waardoor hiervan in gezamenlijk overleg wordt afgeweken. Ook kan een der partijen - school of bedrijf - de stage eenzijdig opzeggen. De school vraagt in het algemeen een stageperiode van een jaar aan, met uitzondering van de schoolvakanties. Als de leerling gedurende het schooljaar de school verlaat, neemt hij/zij ook eerder afscheid van het stageadres. Dit wordt in overleg met de school geregeld. Stagetijden De school en het bedrijf maken een afspraak over de duur van de stage. Er kunnen zich uiteraard situaties voordoen, waardoor hiervan in gezamenlijk overleg wordt afgeweken. Ook kan een der partijen - school of bedrijf - de stage eenzijdig opzeggen. De school vraagt in het algemeen een stageperiode van een jaar aan, met uitzondering van de schoolvakanties. Als de leerling gedurende het schooljaar de school verlaat, neemt hij/zij ook eerder afscheid van het stageadres. Dit wordt in overleg met de school geregeld. Verslaglegging Iedere leerling heeft een stageboekje. De bedoeling is dat de stagebegeleider de gedane werkzaamheden en bijzonderheden invult en een korte beoordeling geeft. Het is belangrijk om in de verslaggeving een reëel beeld te geven van de ontwikkeling van de leerling. De stagiair neemt het boekje iedere week mee naar huis en naar school. Op school wordt tijdens coachingsgesprekken /lessen oriëntatie op werk het boekje gelezen en besproken door de stageleraar. Zo blijven de stageleraren op de hoogte van de gang van zaken. Tijdens de stageperiode wordt aantal keer een beoordelingsformulier ingevuld tijdens een gesprek. Dit beoordelingsformulier wordt samen met de stagiair(e) en de stagebegeleider besproken. Hiervan maakt de stageleraar een verslag, dat alle betrokkenen ontvangen. Aan het eind van het jaar krijgt de leerling een stagecertificaat uitgereikt. Eindtrajectgesprek Als een leerling 19 jaar is geworden mag hij tenminste nog één jaar naar school. In een overleg met de leerling, de ouders/verzorgers, de stageleraar en de directeur wordt besproken wat er in dat laatste schooljaar moet gebeuren om de leerling op de werkplek te krijgen waarvan wij samen denken dat dat de beoogde, meest gewenste werkplek is. Dit is het eindtrajectgesprek. Hier wordt een verslag van gemaakt door de stageleraar waarvan alle betrokkenen een kopie krijgen. In dit verslag staan de stappen die ondernomen moeten worden om deze werkplek voor de leerling te realiseren. Dat kan zijn een verlenging van de bestaande stageplaats met reëel perspectief op een baan in het vrije bedrijf, en in een later stadium samen met het UWV en bedrijf een aangepaste arbeidsovereenkomst opstellen. Of aanvraag van een stage in de S(ociale )W(erkvoorziening) en tegelijkertijd de inwerkingstelling van de indicatie voor de SW bij het CWI. Dit gebeurt voor de leerlingen waar geen perspectief is op betaald werk in het vrije bedrijf. Voor de leerlingen die aangewezen zijn op AWBZ-gefinancierde dagbesteding wordt
een aanvraag voor indicatiestelling door de ouders/ verzorgers bij het CIZ gedaan. De school regelt stage(s) voor de leerling in dagbestedingvoorzieningen die het beste aansluiten bij de mogelijkheden en wensen van de leerling. Eén van deze stageplaatsen wordt de toekomstige werkplek. Als de doelen van het eindtrajectgesprek gehaald zijn verlaat de leerling de school en heeft hij een arbeidsplaats in de maatschappij. De drie werksoorten waar de leerlingen van De Stormvogel naar uitstromen zijn AWBZgefinancierde dagbesteding, de Sociale Werkvoorziening en het Vrije Bedrijf. De onderwijskundige doelen De CED leerlijn doelen voor werken worden beschreven in hoofdstuk Onderwijskundige vormgeving van De Stormvogel van het schoolplan onder kopje 4.2. Externe stage Zie item: verslaglegging; doelen staan in het beoordelingsformulier bestaande uit de items gedrag, taakopvatting en taakuitvoering en doelen, die leerling specifiek zijn (zie bijlage nr. 7). 4.4.3 Interne en externe ontwikkelingen ESF Om optimale resultaten te behalen bij de arbeidstoeleiding vraagt onze school vanaf 2008 met wisselend resultaat subsidie aan bij het ESF Actie C. De doelstelling van het project maakt deel uit van het streven van VSO ZML De Stormvogel om zo goed mogelijk inhoud te geven aan de uitstroomgerichte leerroute naar het arbeidsproces waarbij iedere leerling die de school verlaat gaat werken op een passende arbeidsplaats. De doelgroep van het hierboven omschreven project zijn leerlingen die ingeschreven staan op VSO ZML De Stormvogel van 15 jaar en ouder. Het betreft hier leerlingen die op grond van hun werkhouding en IQ niet in staat zijn om zonder aanvullende begeleiding en activiteiten een passende plek op de arbeidsmarkt te krijgen. In dit project willen wij onze leerlingen competenties aanleren die nodig zijn voor een goede werkhouding, willen wij (praktische) vaardigheden ontwikkelen, en willen wij de leerlingen testen om de leerling beter te kunnen begeleiden in zijn ontwikkeling naar een arbeidsplaats. Binnen de arbeidsmarktgerichtheid is de arbeidstraining met ZeDeMo, de afname van de Ruwardtest, de lessen in het ATC en de arbeidssimulatie in leerwerkplaatsen (zowel intern als extern) hierbij onmisbaar en nodig om de uitstroom naar een passende werkplek te realiseren. Vanuit het SWP en de leerlijnen van de school wordt individueel en systematisch voor iedere leerling een arbeidsmarktgerichte leerroute opgesteld die uiteindelijk een werkplek oplevert. In het leerlingvolgsysteem datacare en in een persoonlijk portfolio van de leerling zullen de trajectvorderingen worden bijgehouden. Het portfolio zal de competenties beschrijven van elke deelnemer, ook in relatie met zijn of haar uitstroomprofiel. Binnen het project zijn de volgende leerwerkplaatsen: - het werken met ZeDeMo; - de interne stageplaatsen; - de groepsstages; - het ArbeidsTrainingsCentrum; - de lessen oriëntatie op werk, coachingsgesprekken; - werken in het groen, verzorging, creatief, administratie en techniek; - de externe stageplaatsen. Van het schooljaar 2009-2010 zijn dit de uitstroomgegevens van onze 16 schoolverlaters naar werk: AWBZ-gefinancierde dagbesteding: 8 is 50%, WSW: 6 is 37%, Vrije Bedrijf: 2 is 13%. Arbeidsmarktgerichtheid De doelstelling van het project maakt deel uit van het streven van VSO ZML De Stormvogel om zo goed mogelijk inhoud te geven aan de uitstroomgerichte leerroute naar het arbeidsproces waarbij iedere leerling die de school verlaat gaat werken op een passende arbeidsplaats. Het toekomstige werk dat de leerlingen gaan doen is ongeschoold werk. In de
leerlijn werken wordt hier rekening mee gehouden. Uit eigen onderzoek en uit literatuuronderzoek weten wij welke (werk)competenties onmisbaar zijn voor een duurzame arbeidsrelatie. In de voorbereiding naar de externe stages wordt gewerkt aan de ontwikkeling van deze competenties. Bij het aangaan van een externe stageplaats wordt een stageovereenkomst afgesloten. Hierin worden met het bedrijfsleven(de stagegever) afspraken gemaakt over leeractiviteiten en werkzaamheden, de wijze waarop de stagiair begeleid gaat worden, de bedrijfsregels, de inhoud van de stagebeoordelingen en de eindbeoordeling. Samen stellen de stageleraar en het stagebedrijf de leerdoelen vast voor de stagiair die gezamenlijk tijdens het stagetraject worden bijgesteld. Deze doelen worden steeds met de leerling besproken. De stageleerkrachten verwerven voortdurend nieuwe stageplaatsen die aansluiten bij de leerroute en behaalde certificaten van de leerlingen. Zo zijn er veelbelovende contacten met de hoofddistributiecentra van Deen en Action. Ook wordt getracht nieuwe branches en werkvelden op te nemen binnen ons stagenetwerk. Alle testen, vorderingen, stagegesprekverslagen en eindbeoordelingen worden bijgehouden in een portfolio. Tezamen met de behaalde (KPC)certificaten en het onderwijskundig eindrapport heeft de leerling een document waarmee hij kan solliciteren bij een werkgever of begeleid worden naar een passende en duurzame arbeidsplaats. Leerlingen die aangewezen zijn op een werkplek in de WSW, hetgeen duidelijk geworden is uit de voorgaande stagetrajecten, lopen in hun laatste schooljaar 3 of 4 dagen stage in het WSW-bedrijf om te onderzoeken waar hun mogelijkheden en competenties liggen. Sommigen die bij het WSW-bedrijf stage lopen worden gedetacheerd in het Vrije Bedrijf. Op deze manier wordt hun ontwikkeling door de school en het WSW-bedrijf opgepakt om hen uiteindelijk in het Vrije Bedrijf te plaatsen. De school heeft een belangrijke adviserende taak bij de indicering voor de WSW bij het CWI. VSO ZML De Stormvogel is officieel lid van de jobcoachorganisaties Pro-werk. Zo nodig jobcoachen onze stageleraren i.o. met de werkgever leerlingen van de school voor of na het realiseren van een arbeidscontract. Al deze maatregelen zijn gericht op duurzame arbeidsparticipatie voor onze leerlingen. Voorts nemen wij deel aan de relevante bijeenkomsten van het WIO en maken gebruik van de certificeringmogelijkheden van het KPC, zowel voor leerlingen als leerkrachten. Het is de bedoeling dat de vacature die er nu is in ons schoolbestuur is. ingevuld wordt door een gezichtsbepalend persoon uit het bedrijfsleven waar oud-leerlingen van onze school werken. Innovatief gehalte In de afgelopen en komende jaren is de school voortdurend bezig om voor de leerlingen middels actieve participatie leersimulaties te realiseren waarin zij optimaal de kans krijgen om het geleerde in praktijk toe te passen en/of in de praktijk de benodigde competenties te ontwikkelen. Voor onze leerlingen is dit de (enige) manier om zich te ontwikkelen voor het einddoel werken. Er wordt hard gewerkt aan de implementatie van de leerlijn werken van het CED aangevuld met kerndoelen uit zelf of door anderen ontwikkelde leerplannen. De resultaten, leerontwikkelingen en handelingsplannen worden geregistreerd in het leerlingvolgsysteem Datacare. Op deze manier ontstaat er een onderwijskundig ontwikkelplan waarin vanaf de onderbouw VSO tot de eindgroep systematisch en individueel gewerkt wordt aan de plaatsing van alle schoolverlaters in een passende arbeidsplaats. Leidraad bij dit alles vormt de al beschreven visie van de school. Met het MT van de school zijn we bezig om de mogelijkheden voor certificering uit te breiden. Dit gebeurt o.a. door deskundigheidbevordering van personeel om onze leerlingen op te leiden voor deze certificaten. Mede in het kader van de scholingsverplichting wordt er voortdurend bekeken hoe de deskundigheid van ons personeel als het gaat om de uitstroomroute naar werk vergroot kan worden. Zo worden o.a. klassenassistenten en leerkrachten geschoold in het verantwoord werken met ZeDeMo. De interne begeleider is aangesteld om zorg te dragen voor een juiste implementatie van het ZeDeMo-materiaal. Feitelijk zijn alle inspanningen van de school als het gaat om de realisering van de uitstroomroute naar een passende arbeidsplaats innovatief. Wettelijk heeft het VSO ZML onderwijs geen enkele verplichting om leerlingen voor het einddoel werken te ontwikkelen.
Maar hier staat de visie van de school tegenover waarin wij het tot onze taak rekenen om alle schoolverlaters met een passende werkplek de school te doen verlaten. Met Op/maat, het WSW-bedrijf in onze regio, hebben wij een goede samenwerking en geregeld overleg als het gaat om de plaatsing van onze leerlingen in hun bedrijf en eventuele detachering in het Vrije Bedrijf. Verder onderzoeken wij hoe wij gebruik kunnen maken van elkaars expertise als het gaat om het opleiden van deelnemers of het gebruik maken van elkaars faciliteiten. Netwerkgerichtheid Een van de stagecoördinatoren maakt volgens afspraak vast onderdeel uit van de geplande vergaderingen van het netwerk Oostelijk West-Friesland voor Wajongers dat gecoördineerd wordt door het UWV. Alle schoolverlaters van de school worden hierin gevolgd en eventueel besproken in de uitstroomroute naar een arbeidsplaats. Er vindt overleg plaats met de andere deelnemers zoals het Praktijkonderwijs, arbeidsdeskundigen van het UWV, jobcoachorganisaties, het ROC en MEE. Binnen het netwerk wordt gebruik gemaakt van elkaars expertise en worden ervaringen uitgewisseld en/ of maatregelen genomen om leerlingen duurzaam te laten participeren op de arbeidsmarkt. De notulen van deze bijeenkomsten worden doorgestuurd naar alle betrokkenen in de school. De school heeft een netwerk opgebouwd met het bedrijfsleven, overheidsinstellingen en AWBZ-gefinancierde dagbestedinginstanties die stageplaatsen en arbeidsplaatsen voor onze leerlingen bieden. Om de projectresultaten te realiseren wordt dit netwerk onderhouden en uitgebouwd. Afspraken worden vastgelegd in de stage-overeenkomsten en schriftelijke stageevaluaties. De school heeft een intensieve samenwerking met Op/maat (WSW-bedrijf). Zowel in de begeleiding van de stagiaires bij Op/maat als in een verder uitstroom bij de afdeling detachering maken we gebruik van elkaars expertise. De stageleraren behartigen in geregeld overleg met medewerkers van het WSW-bedrijf de belangen van onze leerlingen. De stagecoördinatoren van de Rec-3 scholen boven het Noordzeekanaal hebben structureel en gepland overleg met elkaar waarin de ontwikkelingen op het gebied van de arbeidstoeleiding worden besproken en uitgewisseld. VSO ZML De Stormvogel is officieel lid van de jobcoachorganisaties Pro-werk. Zo kunnen wij gebruik maken van het netwerk en expertise van Pro-werk om leerlingen te plaatsen op de arbeidsmarkt en/ of hun arbeidsplaats te laten behouden. Alle ontwikkelingen op het gebied van leerplanontwikkeling en ervaringen uit het werkveld worden in een structureel en gepland overleg met het MT van de school besproken en zo nodig bijgesteld in het SWP en/of de leerlijnen. Het is de bedoeling dat de vacature die er momenteel is in ons schoolbestuur opgevuld gaat worden door een gezichtsbepalend persoon uit het bedrijfsleven waar exleerlingen van onze school werken. Op deze manier willen wij onze contacten met het bedrijfsleven vergemakkelijken en intensiveren. Het is de bedoeling dat formatietijd voor het onderhouden van de netwerken gefinancierd gaat worden uit het ESF. Nu gebeurt dat uit eigen middelen. Waar willen en moeten wij aan werken m.b.t. de stage? Ontwikkelitems arbeidstoeleiding Deze ontwikkelitems zijn gericht op het opleidingstraject arbeidstoeleiding dat wij willen verbeteren. Hierdoor krijgen onze leerlingen meer kansen en een betere startpositie op hun werkplek/ de arbeidsmarkt. Deze verbeterpunten zijn deels voortgekomen uit praktijkervaringen van ouders, leerlingen, mentoren en de stageleraren. Voor een ander gedeelte hebben we gebruikgemaakt van de checklist arbeidstoeleiding van het WIO, versie 1.0, ‟s Hertogenbosch december 2009. (zie bijlage nr. 8 ) Beleid -
A3 Beleidsplan; A3-1 Ontwikkelen (meerjaren)beleidsplan voor arbeidstoeleiding voor de school; A4 Jaarplan, activiteitenplan of ontwikkelagenda;
-
A4-3 De evaluatie van jaarplan, activiteitenplan of ontwikkelagenda leidt tot nieuwe ontwikkelitems voor de arbeidstoeleiding. Organisatie
-
B1 Opleidingstrajecten; B1-6 Onze leerlingen krijgen sollicitatietrainingen. (Stageleerkrachten moeten leerkrachten instrueren/ coachen die het vak oriëntatie op werk geven t.a.v. sollicitatietraining); B6-4 Werving en relatie: de stageplaatsen worden systematisch verzameld in een databank. Inhoud
-
C3 Leerlingwerkplaatsen en stages; C3-11 Onze school gaat werken met externe groepsstages; C4 Naschoolse begeleiding; Hoe kunnen we naschoolse begeleiding systematisch plannen; Hoe lang duurt naschoolse begeleiding, maximaal 2 jaar; Afspraken over registratie uitstroom leerlingen; Hoe onderhouden wij contacten met ouders, leerlingen, bedrijven, organisaties; In het onderdeel nazorg willen wij duidelijkheid over IRO‟s en eventuele jobcoaching van leerlingen als zij van school zijn. De bovenstaande ontwikkelitems worden uitgewerkt door de stageleerkrachten. In de geplande vergaderingen van de stageleerkrachten zal per vergadering een onderdeel uitgewerkt en besproken worden. Hier zal verslag van gedaan worden aan het MT. De CED-leerlijn werken zal in de vakgroep werken uitgewerkt en vernieuwd worden en vastgelegd in de digitale versie van de leerlijnen na goedkeuring door het MT. De bijeenkomsten vakgroep werken staan in de jaarplanning. Bijlagen: (nr. 7 Beoordelingsformulier, nr. 8 Checklist arbeidstoeleiding) 4.5
De opbrengsten van ons onderwijs
Zie de jaarlijkse bijlage in onze schoolgids.
5 5.1
Onze zorg voor de leerlingen Inleiding op Passend Onderwijs
Schoolbesturen krijgen vanaf 2012 de verantwoordelijkheid om voor elke leerling een passend onderwijszorgaanbod te realiseren. In een brief aan de tweede kamer heeft de staatssecretaris haar beleidsvoornemens voor passend onderwijs geschetst. Haar uitgangspunt is het bieden van de beste kansen voor elk kind. Steeds meer kinderen hebben extra zorg en ondersteuning nodig. Veel kinderen kunnen dankzij die extra aandacht gewoon naar de basisschool. Andere kinderen krijgen betere ontwikkelingskansen in het speciaal onderwijs. Voor ieder kind moeten kansen op de beste ontwikkeling centraal staan. Het gaat niet om wat een kind niet kan, maar wat een kind wel kan. Dat betekent passend onderwijs voor ieder kind, waarbij zorgvuldig moet worden gekeken waar een kind de beste kansen heeft: op een reguliere school met extra aandacht, of in het speciaal onderwijs, waar de juiste specialisten de ideale omgeving creëren om een kind de beste leerloopbaan te bieden. De staatsecretaris wil dit op de volgende manier bereiken: - Ouders van kinderen met een handicap hoeven voortaan niet meer van school naar school te gaan om een plek voor hun kind te vinden. Schoolbesturen moeten vanaf 2011 voor ieder kind passend onderwijs kunnen leveren. De besturen gaan daarvoor regionaal samenwerken. - De kwaliteit van het onderwijs aan zorgleerlingen moet omhoog door duidelijker te maken wat zij precies gaan leren. - Meer ruimte voor maatwerk in het passend onderwijs door het aantal regels te verminderen en door regionaal meer met vaste budgetten te gaan werken.
Zie voor de doelstellingen van het Samenwerkingsverband VO West Friesland overige omstandigheden 2.9. 5.2
Inleiding schoolspecifieke zorg op De Stormvogel
De Stormvogel richt zich op het verhogen van de deskundigheid, het vakmanschap van de leerkrachten en bewerkstelligt veel mogelijkheden voor onderlinge ondersteuning tijdens overlegsituaties en collegiale consultatie. Zij stimuleert de reflectie op het handelen in de klas. De Stormvogel richt het inhoudelijk overleg (zoals werkoverleg tussen leerkracht en intern begeleider en cvb) op de wijze waarop er in de groepen wordt gewerkt. De directie - vertaalt de zorgstructuur naar afstemming op schoolniveau; - draagt zorg voor een evenwichtig veranderingsproces passend binnen het tijdpad van de school; - is eindverantwoordelijk voor dit proces en ondersteunt de interne begeleider in de coachende rol; - stuurt mede de persoonlijke ontwikkeling van de teamleden aan; - evalueert met de bovenschoolse manager de voortgang van het ontwikkelingsproces. De interne begeleider - richt zich op het coachen van leerkrachten, het aansluiten bij de onderwijsbehoeften van leerlingen en ondersteuningsbehoeften van leerkrachten en de bijbehorende registratie; - plant klassenconsultaties met als doel de leerkracht te ondersteunen; - is het eerste aanspreekpunt voor de leerkrachten betreffende leerlingenzorg; - draagt binnen de school specifieke kennis en vaardigheden over; - draagt zorg voor een evenwichtig veranderingsproces m.b.t. onderwijsvernieuwing passend binnen het tijdpad van de school; - is de eerst verantwoordelijke voor externe contacten.
De leerkracht - werkt actief aan het versterken van zijn kennis en vaardigheden gericht op het omgaan met verschillen (nascholing, lezen van vakliteratuur); - is actief betrokken bij de praktijkverbeteringen, rekening houdend met de vragen, ideeën en problemen; - heeft regelmatig werkoverleg met de interne begeleider gericht op de uitvoering van groepsplannen en handelingsplannen, het verwerven van nieuwe kennis en het vernemen van nieuwe ontwikkelingen; - geeft in de periodieke gesprekken met de directeur aan welke professionalisering er de komende periode gewenst is (persoonlijk ontwikkelingsplan); - levert een actieve bijdrage aan de regelmatige collegiale ondersteuning. Good practice momenten worden gedeeld; - evalueert met de orthopedagoog en de intern begeleider de voortgang van het ontwikkelingsproces binnen de groep leerlingen waar de leerkracht verantwoordelijk voor is. Bij gewenst leerkrachtgedrag wordt onder anderen aan de onderstaande vaardigheden gedacht: - de leerkracht kan omgaan met verschillen; - de leerkracht kan differentiëren (inhoudelijk en pedagogisch); - de leerkracht kan een goed pedagogisch klimaat creëren; - de leerkracht kan de instructie afstemmen op de onderwijsbehoeften van het kind; - de leerkracht kan in de groep handelingsplannen uitvoeren. Deze leerkrachtvaardigheden zijn uitvoerig beschreven in de bekwaamheidseisen behorend bij de Wet Beroepen in het Onderwijs (Wet BIO). De competentieprofielen van elk bestuur geven eveneens een uitgebreid overzicht van de gewenste leerkrachtvaardigheden. Het integraal personeelsbeleid is binnen de Bestuurscommissie Speciaal onderwijs (BSO) een ontwikkelpunt. De klassenassistente - richt zich op het assisteren van de leerkracht bij het verzorgen van het onderwijs; - verricht begeleidende en verzorgende werkzaamheden; - verricht huishoudelijke, beheersmatige en onderwijsvoorbereidende activiteiten. 5.3
Het zorgsysteem binnen De Stormvogel
Eén van de bedoelingen van De Stormvogel is het geven van onderwijs op maat. Leerkrachten richten hun onderwijs zo in dat het zoveel mogelijk rekening houdt met de mogelijkheden en de beperkingen van hun leerlingen. Vanwege specifieke pedagogischdidactische behoeften heeft het ene kind meer of anders gerichte zorg nodig dan het andere. Iedere leerling krijgt die zorg die hij/zij nodig heeft, voor zover dat binnen de mogelijkheden van De Stormvogel gerealiseerd kan worden. Het zorgsysteem is er op gericht, dat ieder kind zoveel mogelijk binnen de school een ononderbroken ontwikkeling moet kunnen doormaken. De zorgtaakomschrijving van de interne begeleider omvat: - mede opstellen van beleid ten aanzien van de leerlingenzorg en klassenmanagement; - zorg dragen voor implementatie van de leerlijnen en het leerlingvolgsysteem; - ondersteuning bieden bij het opstellen en/of uitvoeren van het groepsplan; - ondersteuning bieden bij het opstellen en/of uitvoeren van een handelingsplan; - observeren van leerlingen naar aanleiding van een hulpvraag van ouders of leerkracht; - organiseren van de leerling-besprekingen en zorg dragen voor het uitvoeren van de actiepunten rondom de individuele leerling; - begeleiden van de groepsleerkracht in het analyseren van observatie en toetsgegevens; - bijwonen van besprekingen tussen leerkrachten, zorginstanties en ouders; - vastleggen van de ontwikkelingen/vorderingen van leerling-, groeps- en schoolgegevens;
-
het ontwikkelen en uitbreiden van kennis en vaardigheden op het gebied van de zorgverbreding. De zorgtaakomschrijving van de klassenassistente omvat: - het zelfstandig begeleiden van leerlingen bij het uitvoeren van opdrachten; - het begeleiden van leerlingen bij eten en drinken, toiletverzorging en lichaamsverzorging; - het begeleiden van leerlingen naar zwemonderwijs, bewegingsonderwijs e.d.; - het in orde brengen en schoonhouden van het klaslokaal, therapieruimte e.d. De zorgtaakomschrijving van de leerkracht omvat: - de eindverantwoordelijkheid voor de zorg van de individuele leerling berust bij de groepsleerkracht; - bijhouden van het leerlingvolgsysteem; - opstellen van de handelingsplannen, eventueel samen met de IB-er; - schrijven en uitvoeren van de individuele- en groepshandelingsplannen; - gesprekken met ouders voeren over de betreffende leerling; - contacten onderhouden met externe deskundigen over zorgleerling en hierover verslag doen aan de IB-er. De zorgtaakomschrijving van de directie omvat: - het voorzitterschap van de commissie van begeleiding; - het ondersteunen van de IB-er; - het faciliteren van leerkrachten en IB-er om de taken goed uit te voeren; - het bewaken van de kwaliteit van de zorgverbreding in het algemeen. 5.4
Visie op zorg, handelingsgericht werken
De leerlingenzorg is gebaseerd op de methodiek handelingsgericht werken. De onderstaande uitgangspunten van het handelingsgericht werken vormen de leidraad voor de werkwijze op school. - Werken vanuit onderwijsbehoeften van leerlingen en ondersteuningsbehoeften van leraren en ouders • Bij onderwijsbehoeften gaat het erom wat dit kind van deze ouders, in deze groep bij deze leraar op deze school voor de komende tijd nodig heeft. • Bij ondersteuningsbehoeften gaat het erom wat heeft deze leraar nodig om voor dit kind gewenste onderwijs te kunnen bieden en welke begeleiding is wenselijk en ook haalbaar. - Systematisch en transparant werken, wetenschappelijke kennis benutten • Er wordt planmatig gewerkt met vaste formulieren die aansluiten bij de zorgstructuur van de school als hulpmiddel om systematisch te werken. • Er wordt met testen, toetsen en vragenlijsten gewerkt die door de COTAN positief beoordeeld zijn en er wordt zoveel mogelijk met methoden en aanpakken gewerkt waarvan de werking met onderzoek bewezen is. - Doelgericht werken vanuit de vragen van de leraar en ouders • Onderzoek richt zich op het geven van adviezen. - Transactioneel werken • Het gaat om het kind in relatie met de leraar, het onderwijsaanbod, de medeleerlingen en de ouders. • Observatie in de groep is nodig aangezien een kind zich in een 1–op–1 situatie tijdens een onderzoek zich vaak anders gedraagt dan in de groep. - Samenwerken met leraar, ouders en kind • Om verwachtingen te verhelderen, de vraagstelling te verduidelijken en om adviezen af te stemmen op hun visie en mogelijkheden. - Aandacht besteden aan de positieve aspecten van kind, school en ouders • Aandacht voor positieve aspecten biedt tegenwicht aan het vormen van een negatief beeld van het kind, leraar, groep, school en ouders. Het biedt ook perspectief: dat wat goed gaat, is namelijk verder uit te bouwen in een plan van aanpak.
5.5
Digitale zorgstructuur
De leerlingenzorg staat beschreven in de digitale zorgstructuur die voor het hele team toegankelijk is. In de digitale zorgstructuur staan de procedures voor de aanmelding van nieuwe leerlingen, de totstandkoming van het startdocument, de jaarlijkse cyclus, de procedures voor het schoolverlaten, de procedures voor het aanvragen van een (her)indicatie en de procedures voor het inschakelen van deskundigen binnen de school beschreven. In de jaarlijkse cyclus zijn onder andere het opstellen en bijstellen van het groepsplan, de informatieavonden en contactavonden met ouders, het huisbezoek, de leerling-bespreking, de klassenconsultaties, het maken van de rapportage en het individueel handelingsplan en de wijze van overdracht opgenomen. De Commissie van Begeleiding is verantwoordelijk voor de digitale zorgstructuur. Elke leerling wordt minimaal één keer per schooljaar besproken in de leerling-bespreking. Vooraf vullen de leerkrachten en paramedici het formulier voor de leerling-bespreking in dat gebaseerd is op de uitgangspunten van de methodiek handelingsgericht werken. Bij de leerling-bespreking zijn minimaal de mentor, de interne begeleider en de orthopedagoog aanwezig. Tijdens de leerling-bespreking wordt het ontwikkelingsperspectief van de leerling bijgesteld. De orthopedagoog bespreekt vragen of problemen die in de leerling-bespreking naar voren komen tijdens het overleg met de Commissie van Begeleiding. Na acht weken worden de afspraken die gemaakt zijn tijdens de leerling-bespreking door de interne begeleider met de mentor geëvalueerd. 5.5.1 De Commissie van Begeleiding Alle scholen voor speciaal onderwijs hebben een Commissie van Begeleiding (CvB). Op De Eenhoorn-Stormvogel zitten daar de directeur, de schoolarts, de maatschappelijk deskundige, de psycholoog en de orthopedagoog in. Tijdens de besprekingen van de CvB worden vragen en problemen rondom leerlingen besproken. De leden van de CvB brengen tijdens de besprekingen vanuit hun vakgebied de nodige informatie in over de leerlingen en brengen advies uit over de hulp die een leerling nodig heeft. Schoolarts De schoolarts werkt bij de GGD. De schoolarts roept leerlingen op voor medisch onderzoek en maakt medische verslagen voor de herindicatie voor leerlingen die naast een verstandelijke beperking een lichamelijke beperking hebben. Maatschappelijk deskundige De maatschappelijk deskundige is er ter ondersteuning van de school, de ouders en de leerlingen. De ouders en leerlingen kunnen met hun vragen bij de maatschappelijk deskundige terecht. De vraag kan op veel gebieden liggen, bijvoorbeeld over de thuissituatie, over het aanvragen van zorg of voorzieningen of over de toekomst van de leerling. Psycholoog De psycholoog doet psychologisch onderzoek bij de leerlingen en maakt daar een onderzoeksverslag van. Een vraag voor psychologisch onderzoek kan vanuit het team naar voren komen of kan door ouders gesteld worden. De psycholoog is de trajectbegeleider voor het aanvragen van een beschikking voor het volgen van onderwijs op de Eenhoorn/Stormvogel. Orthopedagoog De orthopedagoog volgt de ontwikkeling van alle leerlingen op de Eenhoorn en De Stormvogel. De orthopedagoog observeert de leerlingen tijdens de lessen, neemt deel aan de leerling-besprekingen en overlegt regelmatig met de interne begeleiders en het management over de kwaliteit van het onderwijs en de leerlingenzorg op school. De orthopedagoog adviseert het management over het beleid en de leerkrachten in hun
handelen met individuele leerlingen en ze doet psychologisch en didactisch onderzoek. Voor nieuwe leerlingen schrijft de orthopedagoog een startdocument. Interne begeleider De interne begeleider is het eerste aanspreekpunt voor leerkrachten, via de interne begeleider kunnen de leerkrachten vragen stellen aan de commissie van begeleiding. De interne begeleider vormt de schakel tussen de commissie van begeleiding en de leerkrachten, de interne begeleider informeert de leerkrachten over de besluiten die in de commissie van begeleiding genomen zijn. De interne begeleider begeleidt de leerkrachten op pedagogisch en didactisch gebied en bij de organisatie van het klassenmanagement. De interne begeleider ondersteunt de leerkrachten bij het maken en werken met individuele en kortdurende handelingsplannen. De interne begeleider neemt deel aan de leerling-bespreking en de interne begeleider neemt initiatief in en begeleidt de implementatie van het werken met nieuwe methodieken. 5.6
Zorg bij binnenkomst nieuwe leerling
De ouders maken een afspraak voor een kennismakingsgesprek. Het kennismakingsgesprek wordt gevoerd met de directeur. Hierin wordt informatie gegeven over de school en een rondleiding gegeven door de school en er wordt informatie gevraagd over de aan te melden leerling. Het inschrijvingsformulier en het toestemmingsformulier voor het opvragen van gegevens worden meegegeven. De trajectbegeleider begeleidt de ouders bij het aanvragen van een indicatie. De ouders vullen het aanmeldingsformulier in. De trajectbegeleider vraagt de benodigde gegevens op en doet indien nodig psychologisch onderzoek ten behoeve van het aanvragen van de indicatie. De trajectbegeleider stuurt de benodigde informatie op naar de commissie van indicatiestelling. Het schooldossier wordt gesplitst in een leerling-dossier en een psychologisch dossier. Wanneer de dossiers compleet zijn, maakt de orthopedagoog een startdocument en stelt een ontwikkelingsperspectief vast. Trajectbegeleider en indicatiestelling LGF De trajectbegeleider is de ouders behulpzaam bij het traject voor het aanvragen van een indicatie Leerling-gebonden Financiering bij de Commissie voor de Indicatiestelling (CvI) van REC Noord Holland cluster 3. Wanneer de indicatie aanvraag positief beoordeeld wordt, dan geeft de CvI een beschikking af, die geldig is voor 4 jaar. Deze beschikking geeft de mogelijkheid om de leerling op De Stormvogel te plaatsen of op een school in het regulier onderwijs met extra begeleidingsmiddelen en Ambulante Begeleiding van De Stormvogel. Voor het aanvragen van de indicatie moet een dossier samengesteld worden. Dit dossier bevat: - het aanmeldingsformulier REC NH cluster 3 voor ouders, dat door hen ingevuld en ondertekend wordt of door de voogd, wanneer daar sprake van is. Op het formulier staan enkele vragen over wat de problemen zijn en welke hulp er al is geweest, die de ouders de ruimte geven om in hun eigen woorden aan te geven wat zij belangrijk vinden en wat hun wensen zijn; - het verslag van een psycho-diagnostisch intelligentie (IQ) onderzoek, uitgevoerd door een daartoe bevoegde deskundige, dat niet ouder dan 2 jaar mag zijn. Hier is een uitzondering op: wanneer er sprake is van het syndroom van Down volstaat een schriftelijke verklaring van een arts om een indicatie aan te vragen en wordt er door de CvI een beschikking afgegeven die voor de gehele schoolperiode geldig blijft. In veel gevallen zullen ouders beschikken over recente testrapporten, omdat hun kind juist n.a.v. testuitslagen naar De Stormvogel verwezen is. Indien er geen recent rapport is, dan kan de trajectbegeleider zorgen voor een afname op De Stormvogel. De IQ score is bepalend of het dossier nog meer aanvullende gegevens moet bevatten. - bij een IQ score hoger dan 54 en lager dan 70 moet er door de school waar de leerling onderwijs volgt een Onderwijskundig rapport ingevuld worden, met een rapport over de sociale redzaamheid, uitslagen van didactische toetsen en het
individuele handelingsplan met evaluatie over de periode van een half jaar voorafgaand aan de aanvraag, dit moet in het dossier opgenomen worden; - bij een IQ score tussen de 20 en 35 moet er aanvullend een rapport over de sociale zelfredzaamheid en informatie over bijkomende (gedrags)stoornissen en beperkingen in het dossier opgenomen worden en kan er een indicatie voor ZMLK-MG voor kinderen met een zeer ernstige of diepe verstandelijke beperking aangevraagd worden; - als er naast de verstandelijke beperking tevens lichamelijke stoornissen zijn, die de deelname aan het onderwijs beperken, kan er een ZMLK-LG-MG indicatie aangevraagd worden, de schoolarts van de Eenhoorn/Stormvogel kan een medische verklaring opstellen, die in het dossier opgenomen moet worden. Wanneer het dossier compleet is, kan de trajectbegeleider het naar het CvI opsturen. De ouders ontvangen na de beoordelingsperiode van 8 weken de beschikking en de trajectbegeleider een kopie daarvan. Het is mogelijk voor de CvI om de beoordelingsperiode met een 2e periode van 8 weken te verlengen. Het kan voorkomen dat de CvI tot een negatieve beschikking op de indicatieaanvraag komt, in dat geval kunnen de ouders hierop beroep aantekenen. De trajectbegeleider kan de ouders hierin bijstaan en behulpzaam zijn met het aanleveren van aanvullende documenten om het beroep te ondersteunen. De positieve beschikking is (bijna altijd) voor de periode van 4 jaar geldig, waarbij de einddatum van de geldigheid altijd gesteld is op de startdatum van een nieuw schooljaar. In het laatste schooljaar voor de beschikking afloopt, moet opnieuw bekeken worden of het ZML onderwijs nog steeds de juiste vorm van onderwijs voor uw kind is. Het opnieuw aanvragen van een beschikking heet herindicatie en de aanvraag verloopt hetzelfde als bij de eerste indicatie. De trajectbegeleider heeft een actieve rol in het proces van herindicatie. Zij zorgt ervoor dat de herindicaties correct en op tijd verlopen. Zij informeert de ouders via een algemene brief in welk schooljaar hun kind geherindiceerd moet worden. Zij zorgt voor de afname van intelligentie testen en voor de eventuele andere documenten voor het herindicatiedossier. De ouders ontvangen van alle documenten voor het herindicatiedossier een kopie samen met het aanvraagformulier voor ouders. Wanneer ouders instemmen met de inhoud van het herindicatiedossier, vullen zij het aanvraagformulier in en bezorgen het bij de trajectbegeleider. Deze verzorgt de aanvraag bij de CvI. De procedure bij de CvI voor de herindicatie is hetzelfde als bij de eerste indicatie aanvraag. 5.6.1 Zorg in de groep nieuwe leerling In de eerste twee maanden wordt het startdocument als uitgangspunt genomen voor het onderwijs. In het startdocument is een voorlopig handelingsplan opgenomen. Op basis van de informatie uit het dossier is de leerling ingeschaald op de CED leerlijnen voor zeer moeilijk lerende kinderen van de verschillende schoolvakken. Na zes tot acht weken, bij de evaluatie van het startdocument wordt door de leerkrachten bekeken of de inschaling op de leerlijnen overeenkomt met het niveau waarop de leerling presteert. Dit is het moment waarop de inschaling wordt bijgesteld en de leerling wordt ingedeeld in het groepsplan. In het groepsplan worden de doelstellingen op lange termijn beschreven. De logopediste screent de leerling om te bekijken of logopedie geïndiceerd is en om het niveau op de leerlijn mondelinge taal te bekijken. Indien een leerling een indicatie meervoudig beperkt heeft, doet de fysiotherapeut ook een screening. 5.7
Zorg in de groep Het groepsplan
Voor de eerste schooldag van het nieuwe schooljaar maakt de leerkracht een groepsplan. Het groepsplan leidt tot een vooraf vastgestelde periode van onderwijs. De leerkracht weet wat hij/zij wil doen en maakt een dag- en weekplanning, zodat hij/zij na afloop van de periode het groepsplan naar wens heeft uitgevoerd.
In het computerprogramma Datacare worden de groepsplannen gemaakt op basis van de score van de leerlingen op de CED leerlijnen voor zeer moeilijk lerende kinderen. Deze score wordt verwerkt in het handelingsplan. Dit handelingsplan wordt ieder jaar besproken met de ouders en vervolgens door alle partijen ondertekend. Per leerlijn worden drie instructiegroepen samengesteld. De leerkracht vult de specifieke aanpak in. Het groepsplan wordt in januari bijgesteld. In januari en juni zijn gesprekken met ouders over de vorderingen en in juni krijgen de ouders ook een rapportage waarin de vorderingen op de leerlijnen worden beschreven. Tijdens het uitvoeren van het groepsplan worden gegevens verzameld over de leerlingen. De leerkracht kijkt of de leerlingen het aanbod voldoende beheersen. Het dagelijkse gedrag en werk van de leerling is in feite de bron van informatie over het niveau van de leerling. De gegevens worden verzameld door constante observaties uit te voeren, het werk van de leerlingen te bekijken, te toetsen en gesprekken te voeren met de leerlingen. Contact met ouders Binnen zes weken na de start van het schooljaar worden de ouders uitgenodigd voor een informatieavond over het onderwijsaanbod voor het komende schooljaar. Twee maal per jaar is er een contactavond waarop ouders gesprekken met de leerkrachten en paramedici voeren over de leervorderingen. Eenmaal in de periode dat een leerling bij een leerkracht zit, komt de leerkracht op huisbezoek. Voor de overgang naar VSO De Stormvogel worden de ouders en de leerlingen uitgenodigd op De Stormvogel. De ouders krijgen informatie en de leerlingen mogen meedraaien in een groep. Tussentijds kan op verzoek van de ouders of op verzoek van de school extra gesprekken gepland worden. De leerling-bespreking Elke leerling wordt minimaal één keer per schooljaar besproken in de leerling-bespreking. Vooraf vullen de leerkrachten en paramedici het formulier voor de leerling-bespreking in dat gebaseerd is op de uitgangspunten van de methodiek handelingsgericht werken. Bij de leerling-bespreking zijn minimaal de mentor, de interne begeleider en de orthopedagoog aanwezig. Tijdens de leerling-bespreking wordt het ontwikkelingsperspectief van de leerling bijgesteld. De orthopedagoog bespreekt vragen of problemen die in de leerling-bespreking naar voren komen tijdens het overleg met de Commissie van Begeleiding. Na acht weken worden de afspraken die gemaakt zijn tijdens de leerling-bespreking door de interne begeleider met de mentor geëvalueerd. Klassenconsultatie De orthopedagoog observeert de leerlingen in de groep voorafgaand aan de leerlingbespreking en naar aanleiding van vragen die door de interne begeleider ingebracht zijn in de commissie van begeleiding. De interne begeleider doet klassenconsultaties met als aandachtspunten het klassenmanagement, de pedagogische aanpak en de didactische aanpak. 5.8
Extra zorg binnen de groep Groepsondersteuning door paramedici
De logopedist ondersteunt de leerkrachten bij het geven van de lessen mondelinge taal. De fysiotherapeut ondersteunt de leerkrachten bij lessen waarbij de ontwikkeling van de motoriek van de leerlingen gestimuleerd wordt. Afhankelijk van de onderwijsbehoeften van de leerlingen in de groep en de ondersteuningsbehoeften van de leerkracht vindt de ondersteuning structureel dan wel incidenteel plaats. Werken met een individueel handelingsplan Het onderwijsaanbod staat beschreven in het groepsplan. Per leerlijn wordt met maximaal drie instructiegroepen gewerkt. Wanneer een leerling niet in één van de instructiegroepen past en meer dan één niveau op één of meer van de CED leerlijnen voor zeer moeilijk lerende kinderen naar boven of naar beneden afwijkt, krijgt de leerling voor die leerlijn(en)
een individueel handelingsplan. In het individuele handelingsplan staat beschreven hoe het onderwijs voor deze leerling afwijkt van het onderwijs zoals dat beschreven staat in het groepsplan. Werken met een kortdurend handelingsplan Wanneer een bepaald vakgebied of een bepaalde doelstelling voor een bepaalde tijd extra aandacht vraagt, wordt een kortdurend handelingsplan opgesteld. In het kortdurend handelingsplan wordt het doel, de te ondernemen actie, de uitvoering, de frequentie en de wijze van evaluatie beschreven. Dit plan wordt met de ouders besproken, ondertekend en na zes weken geëvalueerd. Een signaleringsplan kan deel uitmaken van een kortdurend handelingsplan. In een signaleringsplan worden de fasen van oplopende spanning, van ontspannen tot een driftbui, en de daarbij passende begeleiding omschreven. 5.9
De speciale zorg Individuele logopedie
De logopediste screent iedere nieuwe leerling om te bepalen of individuele logopedie geïndiceerd is. De logopediste legt haar advies voor aan de commissie van begeleiding die bepaalt of een leerling in behandeling mag worden genomen. Individuele logopedie is meer dan spraakles. Leerlingen kunnen ook extra begeleiding krijgen op het gebied van mondelinge taal, stotteren, stemgebruik, mondgewoonten en gehoor. Altijd staat het optimaliseren van de communicatiemogelijkheden voorop. Individuele fysiotherapie De fysiotherapeute screent iedere nieuwe leerling met een indicatie meervoudig beperkt om te bepalen of individuele fysiotherapie geïndiceerd is. Voor de overige leerlingen kan een verzoek tot screening door de fysiotherapeut bij de commissie van begeleiding aangevraagd worden indien de leerling in het volgen van het onderwijs belemmerd wordt door motorische problemen. De individuele fysiotherapie is gericht op hulpvragen vanuit de vragenlijst die door de ouders/verzorgers en/of de leerkracht/assistent is ingevuld en betreft motorische vaardigheden. Motorische remedial teaching (MRT) Leerlingen met een indicatie meervoudig beperkt komen in aanmerking voor MRT. Het doel van MRT is het verminderen van de bewegingsachterstand ten opzichte van de algehele ontwikkeling en het verminderen van angst bij bepaalde onderdelen van het bewegingsonderwijs. Het accent kan onder andere gelegd worden op de volgende gebieden: balanceren, springen, gooien en vangen, klimmen, rollen, balspelen en slagspelen. Sociale vaardigheidstraining In het schooljaar 2010-2011 is gestart met een pilot van de groepstraining “Tum-Tum” door een stagiaire orthopedagogiek en een interne begeleider. "Tum-Tum" is een groepstraining voor kinderen met een ontwikkelingsachterstand die problemen hebben in de sociale contactname. De groepstraining "Tum-Tum" richt zich op het aanreiken en trainen van (sociale) vaardigheden. De kinderen krijgen handvatten en trucjes aangeleerd waarmee ze zich in sociale contacten beter staande kunnen houden. Als kinderen zich deze vaardigheden eigen kunnen maken ontdekken ze dat ze in de omgang met anderen minder problemen ondervinden. Hierdoor worden de kinderen in de omgang met anderen weerbaarder en kunnen ze meer zekerheid krijgen omtrent hun eigen mogelijkheden en hierdoor mogelijk meer zelfvertrouwen en eigenheid ontwikkelen. Aan het einde van het schooljaar 2010-2011 wordt deze pilot geëvalueerd. Cursus “Op weg naar werk”
In de bovenbouw van het VSO krijgen de leerlingen die vermoedelijk uitstromen naar betaald werk de cursus “Op weg naar werk” aangeboden. Deze cursus wordt verzorgd door MEE. Weerbaarheidtraining Leerlingen van het VSO met een zwakke weerbaarheid komen in aanmerking voor het volgen van een weerbaarheidtraining. Deze training wordt verzorgd door MEE. Extra inzet personeel Wanneer een leerling het groepsproces in een klas dusdanig verstoort dat er geen les meer gegeven kan worden of dat er een onveilige situatie ontstaat, kan extra personeel ingezet worden ter overbrugging totdat een structurele oplossing gevonden is. 5.10 De zeer speciale zorg, het onderwijs-zorgarrangement De school is zich aan het oriënteren op mogelijke samenwerking met verschillende zorginstellingen voor die leerlingen die niet kunnen functioneren in een groep binnen het onderwijs voor zeer moeilijk lerende kinderen en daardoor aangewezen zijn op de zorg, maar ook behoefte hebben aan een gedeelte onderwijs.
6 6.1
Personeelsbeleid Doelstellingen van het personeelsbeleid
De Bestuurscommissie heeft in het Integraal Personeelsbeleidsplan (IPB, vastgesteld mei 2004) de doelstellingen van het personeelsbeleid als volgt geformuleerd: - vorm en inhoud geven aan de verbetering van de kwaliteit van de arbeid bij het personeel door: • het voeren van periodieke werk-/functioneringsgesprekken; • functie-eisen te stellen aan nieuw personeel bij sollicitaties; • structureel aandacht te besteden aan de begeleiding van het personeel; • door middel van (na)scholing de deskundigheid van zowel het team, de individuele leerkracht als het management te bevorderen; • te zorgen voor een kwalitatief en kwantitatief adequate personeelsbezetting op korte en lange(re) termijn. - vorm en inhoud te geven aan een zo goed mogelijk werkklimaat en werksfeer door: • een heldere taak-/functieomschrijving waarbij, zo goed als mogelijk, rekening gehouden wordt met aanleg, capaciteit, ambitie en positie; • belangstelling en waardering te tonen voor het werk op alle niveaus; • het opzetten en stimuleren van duidelijke overlegstructuren binnen de school en tussen de verschillende geledingen onderling; • een sfeer van solidariteit te bevorderen zodat ieder teamlid een bijdrage kan leveren aan het goed functioneren van de school; • aandacht te besteden aan de werkomstandigheden waaronder uitvoering moet worden gegeven aan de werkzaamheden binnen de school; • het bevorderen van een goede interne communicatie, zowel horizontaal als verticaal; • aandacht te besteden aan bijzondere gebeurtenissen (verjaardagen, jubilea, behalen diploma/certificaat etc.). - Door vorm en inhoud te geven aan goede arbeidsvoorwaarden door: • aandacht te besteden aan het jonge en oudere personeelslid; • (na)zorg bij ziekte (sociaal-medische begeleiding): • het stimuleren van en meewerken aan de ontplooiing van het personeel in hun functie; • stimuleren van en meewerken aan de interne en externe mobiliteit van het personeel; • formuleren van duidelijke regels en afspraken m.b.t. de rechten van al het personeel; • duidelijk om te gaan met de bestaande verlofregels; • te zorgen voor extra faciliteiten zoals koffie, thee, (na)scholing etc. 6.2
Sociale afspraken
Hieronder wordt aangegeven wat is vastgelegd en afgesproken omtrent omgang met elkaar, het gedrag en veiligheid op en rondom de school. Veiligheidsbeleid van de school Onder algemeen veiligheidsbeleid vallen enerzijds de voorzieningen om de fysieke veiligheid van leerlingen en team te waarborgen en anderzijds de maatregelen om de leerlingen te beschermen tegen sociale onveiligheid. Een van de taken van de school is om o.a. het positief sociaal gedrag van de leerlingen te bevorderen binnen en buiten de lessen. Het veiligheidsbeleid bestaat o.a. uit de volgende onderdelen: - op school is het BHV-plan aanwezig en ter inzage; - de school houdt een ongevallenregistratie bij; - de ouders geven middels een formulier toestemming aan de school om medicatie aan hun kind te verstrekken;
-
om de vier jaar wordt er een Risico Inventarisatie en Evaluatie scan uitgevoerd en gekeurd door onze ARBO–dienst. Aan de hand hiervan wordt een Plan van Aanpak opgesteld; jaarlijks wordt er een ARBO jaarverslag opgesteld; we hanteren het pestprotocol, het protocol gedragsregels en afspraken voor de leerlingen; de assistentes zijn d.m.v. externe scholing bevoegd en bekwaam gemaakt om voorbehouden en risicovolle handelingen uit te mogen voeren.
Op school zijn een Arbo-coördinator en Hoofd Bedrijfhulpverlener aanwezig. Zij vervullen gezamenlijk de rol van preventiemedewerker. Daarnaast organiseren zij o.a. de jaarlijkse herhalingscursus BHV, stellen jaarlijks de ontruimingsplannen bij, voeren het Plan van Aanpak (wat voortvloeit uit de vierjaarlijkse Risico Inventarisatie en Evaluatie) uit en organiseren een aantal keer per jaar ontruimingsoefeningen. Hoewel niet meer wettelijk verplicht wordt jaarlijks een Arbo-jaarverslag opgesteld. In het IBP is beschreven welke onderdelen dit verslag kan bevatten: - beleidsmaatregelen m.b.t. veiligheid, gezondheid en welzijn die het afgelopen kalenderjaar genomen zijn, onder vermelding van wijzigingen, effecten en redenen; - de ongeplande acties; wijzigingen in het beleid die in het jaar van uitvoering niet voorzien waren; - overzicht van door de werknemers gemelde gevaren (artikel 12e); - de schoolinterne samenwerking en het overleg tussen de onderscheiden betrokkenen; - de externe samenwerking van de school met deskundige diensten, de inspectie en anderen; - de voorlichting, scholing en begeleiding van het personeel èn de voorlichting van leerlingen; - het verzuimoverzicht en de mogelijke verbanden met de arbeidsomstandigheden; - de inzet van personeel en van materiële en financiële middelen; - adviezen voor bevriezing, afronding, voortzetting en uitbreiding van maatregelen voor het volgend jaarplan. In schooljaar 2010-2011 zijn op de Eenhoorn Eikstraat 9, Eenhoorn Abbing 12 en Stormvogel 20 gekwalificeerde BHV-ers. Op deze wijze is de aanwezigheid van voldoende BHV-ers op elke schooldag gewaarborgd. Op schoolniveau is het volgende aanwezig: - protocol bij overlijden; - GGD wijzer, gezondheid en veiligheid; - klachtenregeling; - protocol seksuele intimidatie; - gedragsprotocol; - pestprotocol; - pleinprotocol; - protocol Wet BIG; - protocol specifieke zorg (voor individuele leerling); - protocol excursies; - protocol vermoeden van huiselijk geweld, mishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik en meldingsprocedure AMK; - vertrouwenspersoon; - protocol begeleiding leerlingen door assistenten; - protocol huisbezoeken; - protocol fysiek, verbaal en psychisch geweld en agressie; - registratieformulier ongevallen. - registratieformulier agressie en geweld.
6.3
Begeleiding nieuw en zittend personeel
In het IPB staat beschreven op welke wijze de begeleiding van nieuw en zittend personeel dient plaats te vinden. Scholing en professionele ontwikkeling In het IPB omschrijft de Bestuurscommissie de uitgangspunten voor scholingsbeleid. Binnen dit beleid omschrijft het bevoegd gezag haar verantwoordelijkheid voor de kwaliteitsbewaking en de deskundigheidsbevordering van de medewerkers. Regelmatig moet de functievervulling geëvalueerd worden om te kunnen vaststellen welke na- en bijscholing gewenst is. Dit kan o.a. gebeuren via de functioneringsgesprekken die structureel gehouden worden binnen onze school. In de functioneringsgesprekken kunnen de personeelsleden hun wensen ten aanzien van scholing naar voren brengen en kunnen afspraken gemaakt worden over te volgen scholing. De directie kan ook tot de conclusie komen (bijvoorbeeld naar aanleiding van een functioneringsgesprek of beoordelingsgesprek) dat scholing op een bepaald gebied wenselijk is voor een goede taakuitvoering. In dat geval kan een specifieke scholing opgelegd worden. Ook kan de directie besluiten dat scholing ten gevolge van bepaalde beleidsvoornemens noodzakelijk is voor het team of een gedeelte daarvan. Ons nascholingsplan wordt dus ingevuld door scholing op het gebied van individuele personeelsleden, gedeelten van het team en voor het hele team. Vanaf 1 januari 1999 beschikt de Bestuurscommissie voor elke school over een nascholingsbudget, dat een onderdeel is van het schoolbudget. In mei 2006 heeft de Bestuurscommissie een studiekostenregeling vastgesteld. Mobiliteit Om de mobiliteit te bevorderen worden alle vacatures van de scholen (Eenhoorn, Stormvogel en Piramide) intern verspreid. Jaarlijks wordt geïnventariseerd wat de mobiliteitswensen zijn. Hierbij kan ook de wens uitgesproken worden om vanuit De Eenhoorn in het nieuwe schooljaar op De Stormvogel te werken en vice versa. De indeling van de teams blijft voorbehouden aan de directies. Hierbij kunnen zij besluiten dat om moverende redenen het wenselijk is dat een teamlid in het nieuwe schooljaar op de andere afdeling (Eenhoorn of Stormvogel) gaat werken. Ziekteverzuim Bij ziekteverzuim wordt, op verzoek van de zieke medewerker of daar waar de directie het noodzakelijk acht, zo snel mogelijk geprobeerd begeleiding vanuit de Arbodienst te organiseren, om er voor te zorgen dat de medewerker weer op zo kort mogelijke termijn aan het arbeidsproces kan deelnemen. In dit kader wordt hierbij het protocol Verzuimgesprek door de directie gehanteerd (vastgesteld maart 2005). Exit gesprek In juni 2006 is door de Bestuurscommissie het protocol Exit-gesprek vastgesteld. 6.4
Rechtspositioneel beleid
Het rechtspositioneel beleid dat de Bestuurscommissie wenst te voeren is onlosmakelijk verbonden aan richtinggevende nota‟s en wet- en regelgeving, zoals met name is vastgelegd in de CAO-PO. De regeling arbeid- en rusttijden is in 2005 ingevoerd onder als „Werktijdenregeling‟. Hiermee registreren de werknemers wanneer ze werken en wanneer en hoeveel pauze ze nemen. Het kan voor de directeur aanleiding zijn dit in een functioneringsgesprek aan de orde te stellen. 6.5
Functies en taken Competentieprofielen
Het beroepsprofiel van de leerkracht staat beschreven in de Wet op de beroepen in het onderwijs (BIO), waarin de competentieprofielen worden weergegeven. De
Bestuurscommissie is, als werkgever, er verantwoordelijk voor om de medewerkers in staat te stellen hun bekwaamheid te behouden. Bovengenoemde competentieprofielen worden ook elders aangehaald in dit schoolplan en worden bij beleidsvoornemens, onder andere middels nascholing, aangemerkt om een verdere invulling aan te geven. Functieboek In het functieboek van de Bestuurscommissie zijn de volgende niet-norm functies opgenomen: - locatieleider/intern begeleider; - personeelsfunctionaris; - ICT-er; - onderhoudsmedewerker/conciërge; - taalcoördinator; - administratief medewerker/secretaresse. Vanuit de normfuncties: - logopedist (Het betreft hier een herwaardering van de functie). Voor de overige functies wordt vooralsnog uitgegaan van de functies zoals beschreven in de artikelen 5.2 en 6.32 van de CAO-PO. Als beleidsvoornemen dient de verdere invulling van het functiebouwwerk te worden opgenomen. Normjaartaak De Bestuurscommissie hanteert de normjaartaak. Deze dient als bijlage opgenomen te worden in het IPB. Taakbeleid De Bestuurscommissie heeft in het IPB het taakbeleid omschreven. De Eenhoorn en De Stormvogel hebben beide een nauwgezette lijst opgesteld van taken en taak-tijdstoedeling. 6.6
Selectie personeel
Bij het werven van extern personeel wordt de sollicitatiecode gehanteerd zoals die beschreven staat in de CAO-PO 11.8 en bijlage XII. De Bestuurscommissie heeft in 2002 de Regeling evenredige vertegenwoordiging van vrouwen in het onderwijsmanagement openbaar onderwijs bestuurscommissie speciaal onderwijs te Hoorn vastgesteld. Op dit moment kent de Bestuurscommissie een algemeen directeur (man), vier directeuren (twee mannen en twee vrouwen) en twee adjunct directeuren (een man en een vrouw). 6.7
Bestuursaanstelling
De Bestuurscommissie kent de bestuursaanstelling. Daar de onder dit bestuur ressorterende scholen onder verschillende wetgeving vallen – de Piramide onder de Wet Primair Onderwijs en De Eenhoorn/Stormvogel onder Wet Expertise Centra – is er geen wederzijdse verplichting tot overname van personeel in geval van formatieoverschot/formatietekort. De Bestuurscommissie heeft in oktober 2002 de Regeling Ontslagbeleid binnen onze organisatie aangenomen. De afvloeiingslijst wordt op ambtstermijn opgesteld. 6.8
Functioneren en beoordelen
In het IPB zijn regelingen Functioneringsgesprekken en Beoordelingsgesprekken opgenomen. Daarmee is een sluitende aanpak gerealiseerd van elk jaar een gesprek met daaraan gekoppeld een Persoonlijk Ontwikkeling Plan (POP). 6.9
Personeelsformatiebeleid
In het IPB worden het formatieplan en meerjarenformatiebeleidsplan beschreven. In 2011 is voor de eerste maal het meerjarenformatiebeleidsplan per school beschreven. Bij beleidsvoornemen dient het meerjarenformatiebeleidsplan opgenomen te worden.
6.10 Medezeggenschap Met de invoering van de personele lumpsum per 1 augustus 2006 en de invoering van de wet Medezeggenschap Onderwijs per 1 januari 2007 zijn er veranderingen opgetreden in de reglementen van de Medezeggenschapsraad en de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad. Een van de belangrijkste veranderingen is dat bij meerdere scholen onder hetzelfde bestuur verplicht een GMR moet zijn ingesteld met eigen bevoegdheden. De Medezeggenschapsreglementen zijn in 2006 gekeurd. 6.11 Beleidsvoornemens -
aanpassing, actualisering, aanvulling Integraal Personeel Beleidsplan; aanpassing Management Statuut; verdere invulling competentieprofielen (vanuit wet BIO), o.a. door invulling nascholingsplan; complementeren van functiebouwwerk; structurele invoering meerjarenformatiebeleidsplan.
7 7.1
Overige beleidsterreinen Ons algemeen strategisch beleid
Om onze positie in de regio en de ontwikkelingen van Passend onderwijs optimaal te benutten heeft het bestuur van de BSO 5 beleidsdoelen gesteld. Per beleidsdoel is een werkgroep ingesteld die een activiteitenprogramma heeft opgesteld. De vijf beleidsdoelen zijn enerzijds gericht op de verbetering van onze gezamenlijke kwaliteit (ouderbetrokkenheid, opbrengstgericht werken, nieuw aanbod) en anderzijds op de strategische positionering van de BSO (ambulante begeleiding, management structuur). Bij elkaar vormen de resultaten een integrale verbeterstap, die te merken is. Er is nog veel nog te doen, maar het begin is gemaakt en de weg naar het bereiken van de doelen is duidelijk. Het eindresultaat moet leiden tot: - leerlingen behalen betere prestaties; - leraren voelen zich ondersteund in hun dagelijks werk en zijn betrokken en gemotiveerd; - we leveren als BSO een goede kwaliteit van onderwijs die gezien wordt in en afgestemd is op de regio West-Friesland. Zie bijlage beleidsvisie 2009. 7.2
Financieel beleid
Per 1 augustus 2006 is de Lumpsumfinanciering ingevoerd. Voor De Stormvogel betekent dit, dat op basis van het leerlingaantal, schoolsoort (SO of VSO) en indicatie (ZMLK of MG) personele en materiële middelen ter beschikking worden gesteld. Daarnaast kan de school inkomsten verkrijgen via overige subsidies en bijdragen en/of via sponsoring. 7.3
Personele middelen
De personele middelen zijn opgebouwd uit - de normbedragen per leerling, groep en school; - de leerling-gebonden financiering (met een personele en materiële component). 7.4
Materiële middelen
Bij de berekening van de vergoeding voor materiële instandhouding worden verschillende soorten van eisen onderscheiden: - Groepsafhankelijke programma‟s van eisen - Leerling-afhankelijke programma‟s van eisen - Aanvullende programma‟s van eisen Deze programma‟s zijn als volgt opgebouwd: - Groepsafhankelijke programma‟s van eisen: • onderhoud (gebouw, tuin, schoonmaak); • energie- en watergebruik (elektriciteitsgebruik, verwarming, schoonmaak); • publiekrechtelijke heffingen (zuiveringslasten, waterschapslasten, rioolrecht, reinigingsrecht). - Leerling-afhankelijke programma‟s van eisen: • middelen (medezeggenschap; • bijdragen voor activiteiten van ouders ivm de medezeggenschap; • W.A.-verzekering; • culturele vorming; • overige uitgaven; • dienstreizen; • onderhoud, vervanging en vernieuwing onderwijsleerpakket; • onderhoud, vervanging en aanpassing meubilair. - Aanvullende programma‟s van eisen (indien van toepassing) Overige subsidies en bijdragen
Bij overige subsidies moet gedacht worden aan specifieke situaties waarvoor extra subsidies worden toegekend, zoals subsidie versterking cultuureducatie en subsidie Europees Sociaal Fonds “Leerlingen naar werk of vervolgopleiding”. Deze subsidies kunnen niet vrijblijvend worden ingezet. Bij bijdragen kan gedacht worden aan bijdragen gedaan door derden ten behoeve van een specifiek doel, zoals bijdrage gemeenten West Friesland ten behoeve van zwemonderwijs. Sponsoring Het komt steeds vaker voor dat scholen via bedrijven extra gelden trachten te verwerven, om extra accenten aan te brengen in het schoolprofiel of anderszins om niet te bekostigen activiteiten te kunnen ondernemen. Bedrijven of instellingen, die op een dergelijk verzoek ingaan verlangen in het algemeen een tegenprestatie. Om te voorkomen dat een school afhankelijk wordt van deze extern verworven gelden en er geen ontoelaatbare belangenvermenging optreedt, dienen sponsoringactiviteiten te worden getoetst aan het Protocol Sponsoring. Dit protocol is door de Bestuurscommissie Speciaal Onderwijs vastgesteld. Beleid De directies van De Eenhoorn en van De Stormvogel stellen elk jaar voor hun school de begroting op. Beide begrotingen worden samengevoegd tot één begroting (Eenhoorn en Stormvogel hebben gezamenlijk brinnummer 04GJ). Een deel van de Regiodienst, die onder meer de ambulante begeleiding verzorgt aan het regulier onderwijs, wordt hierin opgenomen, aangezien een aantal medewerkers in dienst is van De Eenhoorn-Stormvogel. Voor het opstellen van de begroting wordt uitgegaan van het volgende: - de beschikbaar gestelde middelen staan ter beschikking van de school (directies). Vanuit de school vindt afdracht plaats, ter instandhouding, aan het Centraal Bureau en de Bestuurscommissie; - er wordt een sluitende begroting opgesteld, waarbij het toegestaan is om te reserveren. Indien noodzakelijk, kunnen deze reserves aangesproken worden om tot een sluitende begroting te komen; - de directies hebben het onderwijsleerpakket verdeeld in vakgebieden/kostenposten en deze gebudgetteerd. De directies hebben voor deze onderdelen van de begroting budgethouders aangesteld; - voor het onderhoud gebouwen is door de Bestuurscommissie “Voorziening gebouwen” ingesteld. De school beschikt over een digitaal Meerjaren Onderhouds Plan (MOP), waarin voor een periode van tien jaar de gemiddelde onderhoudskosten per jaar zijn opgenomen. De directies nemen jaarlijks een dotatie aan deze voorziening en onttrekking voor onderhoudskosten in de begroting op. - Daarnaast kan de directie op basis van de “Verordening Huisvesting” van de gemeente Hoorn voor bepaalde onderhoudswerkzaamheden bij deze gemeente voor vergoeding van deze werkzaamheden een aanvraag voor vergoeding indienen. Ook deze kostenpost wordt in de begroting opgenomen; - de directies stellen bij de begroting, aan de hand van een nascholingsplan, een budget op voor nascholing; - aanschaf van materiële middelen boven 450 euro worden niet als kostenpost ingeboekt, maar als investering. Afhankelijk van de aard van het materiaal (ICT, OLP, meubilair) wordt hiervoor een bepaald afschrijvingstermijn gehanteerd. In de begroting dient rekening te worden gehouden met de aanschaf en afschrijving. Het Bovenschools Management Team (BMT) stelt de bestuursbegroting op. Deze bestuursbegroting bevat de begrotingen van De Eenhoorn-Stormvogel, Regiodienst, SBO De Piramide, Centraal Bureau en Bestuurscommissie. Na vaststelling door de Bestuurscommissie wordt de bestuursbegroting ter goedkeuring aan Het Regionaal Overleg Orgaan Speciaal Onderwijs (ROOSO) en ter informatie aan de medezeggenschapsraden aangeboden.
Maandelijks ontvangen de directies van De Eenhoorn en van De Stormvogel van het Centraal Bureau een financieel overzicht. Vanuit deze overzichten stellen de directies de maandrapportage (MARAP) op en leggen op deze wijze financiële verantwoording af aan de algemeen directeur. Jaarlijks (aan het einde van het kalenderjaar) wordt de jaarrekening opgesteld. Controle vindt plaats door de rijksaccountant. Na vaststelling door de Bestuurscommissie wordt de bestuursbegroting ter goedkeuring aan het ROOSO en ter informatie aan de medezeggenschapsraden aangeboden. Na goedkeuring van het ROOSO vindt controle plaats door het CFI. 7.5
Beleidsvoornemen
Met ingang van 1 augustus 2010 is de managementstructuur van de scholen (EenhoornStormvogel en Piramide), ressorterend onder de Bestuurscommissie gewijzigd. Het “Handboek Financiën”, opgesteld door de Bestuurscommissie, dient hierop te worden aangepast. 7.6
Ons relationeel beleid Interne informatievoorziening
Communicatie is zeer belangrijk binnen de werksituatie en zorgvuldigheid is dus geboden. De informatievoorziening vindt plaats: - via de directeur naar de verschillende overlegmomenten en vergaderingen; - via de directeur en de personeelsgeleding naar de medezeggenschapsraad; - via het postbakje van elk personeelslid; - via leerkrachten naar de vergadering; - via besluitenlijsten van elke vergadering; - via e-mail en de wekelijkse briefing; - via duopartners onderling. Als hulpmiddelen staan tot onze beschikking de telefoon en de e-mail. Een en ander wordt geëvalueerd binnen de team- en MR- vergaderingen. Contacten met ouders Communicatie met ouders wordt door ons als belangrijk ervaren. Leerkrachten zijn daardoor beter in staat de leerlingen te leren kennen en te begrijpen, ouders begrijpen beter waar de leerkrachten en de kinderen op school mee bezig zijn. Ouders worden op de hoogte gehouden door: - de maandelijkse nieuwsbrief op de website; - info pagina op de website. Deze wordt op dit moment herzien en geactualiseerd; - meerdere malen per jaar een groepsbrief, verzonden per e-mail; - groeps- en voorlichtingsavonden; - rapportavonden en huisbezoeken; - informele koffieochtenden; - ouderavond verzorgd door de ouderraad; - jaarlijkse aanvulling op de schoolgids. Ouders kunnen meedenken, meepraten of meebeslissen door zich te organiseren binnen de medezeggenschapsraad, de ouderraad of de ouderklankbordgroep. Daarnaast kunnen ouders de school helpen bij diverse activiteiten zoals; sportdagen, klas gebonden activiteiten, uitstapjes en excursies en dergelijke. Verder is het te allen tijde mogelijk binnen te lopen en een afspraak te maken met de groepsleerkracht of directeur. 7.7
Relevante afspraken en procedures Vermindering van onderwijstijd
Het kan voorkomen dat de commissie van begeleiding, verbonden aan onze school, ouders adviseert, met redenen omkleed, vermindering van onderwijstijd aan te vragen voor hun kind. Binnen onze schoolpopulatie zijn er leerlingen voor wie de inzet van een volledig
onderwijsarrangement niet uitvoerbaar is. Dit kan zowel een lichamelijke als een psychische oorzaak hebben. De ouders van deze leerling kunnen deze procedure ook zelf opstarten.
Een dergelijke aanvraag moet schriftelijk worden ingediend bij de directie, zij zullen overleg plegen met de inspectie van het onderwijs. Als positief besloten wordt, wordt er in overleg met ouders gekeken naar alternatieve mogelijkheden. Tijdelijke verwijdering (schorsing) en verwijdering
Leerlingen kunnen van school worden gestuurd: voor een korte periode (schorsing) of voorgoed: verwijdering. Zoiets gebeurt alleen wanneer er sprake is van ernstig onaanvaardbaar gedrag, welke de veiligheid en de rust binnen de school in gevaar brengt. Tijdelijke verwijdering
De directeur kan een leerling tijdelijk, voor ten hoogste drie dagen, verwijderen. Uiteraard worden vooraf de ouders van de betreffende leerling op de hoogte gesteld. Er zal van deze schorsing een schriftelijke melding naar de ambtenaar leerplicht, het schoolbestuur en de schoolinspectie gaan. De leerling kan huiswerk mee naar huis krijgen, zodat het onderwijsleerproces zo min mogelijk onderbroken wordt. Verwijdering
De beslissing over verwijdering van een leerling wordt genomen door het schoolbestuur, na overleg met de directeur. Voordat zo‟n besluit kan worden genomen, moeten eerst de groepsleerkracht en de ouders worden gehoord. Vervolgens wordt het bericht van verwijdering schriftelijk aan de ouders meegedeeld, met redenen omkleed. De leerplichtambtenaar en de inspectie krijgen een afschrift van deze brief. In de acht weken volgend op dit bericht, moet het schoolbestuur een andere school voor de betreffende leerling zien te vinden. Als dit niet lukt en de acht weken zijn verstreken, mag de school de leerling de toegang weigeren. Ouders kunnen schriftelijk bezwaar aantekenen tegen een besluit tot verwijdering. Binnen vier weken moet het schoolbestuur op dat bezwaarschrift reageren. Sponsoring
Wij volgen de aanbevelingen van het convenant sponsoring, dat gesloten werd tussen het ministerie van OC en W en alle landelijke onderwijsorganisaties van besturen, personeel, ouders en leerlingen. Bij sponsoring gaat het om geld, goederen of diensten die een sponsor verstrekt aan een schoolbestuur, directie, leraren, niet-onderwijzend personeel of leerlingen, waarvoor de sponsor een tegenprestatie verlangt waarmee de leerlingen of hun ouders in schoolverband worden geconfronteerd. Schenkingen vallen dus niet onder het begrip sponsoring. Bij sponsoring kan bijvoorbeeld worden gedacht aan: - gesponsorde lesmaterialen; - advertenties in de schoolkrant; - uitdelen van producten; - sponsoren van activiteiten; - sponsoren van gebouw/inrichting/computerapparatuur. Het schoolbestuur is te allen tijde verantwoordelijk voor hetgeen binnen het verband van de schoolorganisatie plaatsvindt. Het gaat niet alleen om tegenprestaties die gedurende schooltijd worden geleverd, het kan ook gaan om tegenprestaties die
moeten worden geleverd tijdens buitenschoolse activiteiten die onder verantwoordelijkheid van het schoolbestuur vallen. Belangrijke uitgangspunten zijn: - Sponsoring moet verenigbaar zijn met de pedagogische en onderwijskundige taak en doelstelling van de school. - Er mag geen schade worden berokkend aan de geestelijke en/of lichamelijke gesteldheid van leerlingen. - Sponsoring moet in overeenstemming zijn met de goede smaak en het fatsoen. - Sponsoring mag niet de objectiviteit, de geloofwaardigheid, de betrouwbaarheid en de onafhankelijkheid van het onderwijs, de scholen en de daarbij betrokkenen in gevaar brengen. - Sponsoring mag niet de onderwijsinhoud en/of de continuïteit van het onderwijs beïnvloeden, dan wel in strijd zijn met het onderwijsaanbod en de kwalitatieve eisen die de school aan het onderwijs stelt. - Het primaire onderwijsproces mag niet afhankelijk zijn van sponsormiddelen. Er zijn situaties waarin het betwistbaar is of de school de tegenprestatie moet leveren die de sponsor verlangt. Bij sponsoring met het oog op de bouw, inrichting en exploitatie van de school mag in geen geval bemoeienis van de sponsor ontstaan met de onderwijsinhoud of de organisatie van het onderwijs of met de bouw, inrichting en exploitatie zelf. Verder moet worden voorkomen dat de school in een afhankelijke positie terechtkomt: de continuïteit van het onderwijs mag niet in gevaar komen doordat op enig moment sponsormiddelen wegvallen. In lesmaterialen en leermiddelen mag geen (impliciete of expliciete) reclame voorkomen. Ook mag er geen sprake zijn van onvolledige of subjectieve informatie. Bij de aanschaf van computerapparatuur mag geen sprake zijn van een verplichte afname van software bij de sponsor of van een verbod op het gebruik van software van een ander bedrijf dan dat van de sponsor. Reclame die is gericht op leerlingen mag niet stimuleren tot ongezonde en/of gevaarlijke activiteiten en mag de leerlingen niet aanmoedigen om ouders te stimuleren producten of diensten van de sponsor af te nemen. Sponsoring van cateringactiviteiten mag niet van invloed zijn op de tijdsindeling van de school (bijvoorbeeld het onnodig verlengen van de pauze ter verhoging van de consumptie). Sponsoring mag niet misleidend zijn of appelleren aan gevoelens van angst of bijgelovigheid. De sponsor mag geen voordeel trekken uit onkunde of goedgelovigheid van leerlingen. Leerprestaties mogen niet worden beloond met sponsorproducten. Bovendien moet er rekening gehouden worden met het bevattingsvermogen en verwachtingspatroon van leerlingen.
8 8.1
Onze zorg voor kwaliteit Inleiding
Binnen kwaliteitszorg is het belangrijk om na te gaan wat de resultaten zijn van ons onderwijs: Doen wij de goede dingen, en doen wij de goede dingen goed. Alles afzonderlijk en de school als geheel heeft een bepaalde kwaliteit. Alleen als je samen ten aanzien van alles wat er gebeurt, afspreekt en vastlegt waarom, waarmee, hoe, door wie en wanneer het gebeurt, kun je aan de hand van deze afspraken zicht krijgen op de kwaliteit, en een uitspraak doen over de kwaliteit en de kwaliteit behouden en verbeteren. Belangrijk hierbij is dat het team zich verantwoordelijk voelt voor de resultaten en dat stappen die genomen worden om de kwaliteit te verbeteren door iedere betrokkene worden gedragen. Dit betekent ook dat er conclusies worden getrokken en maatregelen worden genomen op zowel individueel en leerkracht niveau als op schoolniveau. Wij vinden het van belang om hiervoor instrumenten te gebruiken die valide en betrouwbaar zijn. - We zijn altijd op zoek naar middelen, methoden en materialen die uitdagend en werkbaar zijn en die kwaliteit garanderen. Bij het aanschaffen van dit alles stellen wij ons de vraag of deze methoden, materialen en middelen recht doen aan leeftijd, niveau en mogelijkheden van onze leerlingen. De computers en de educatieve software vormen hier een onderdeel van en behoeven de komende jaren extra aandacht. - De leerkrachten zorgen ervoor dat de materialen en middelen zinvol gebruikt worden. De teamleden werken niet op eigen houtje, maar besteden veel tijd aan samenwerking en overleg. - Nieuwe ontwikkelingen volgen we op de voet. Daarom zijn er elk jaar gezamenlijke studiedagen en kunnen leerkrachten individueel of per bouw cursussen volgen. - Om de kwaliteit van het onderwijs te bewaken en verder te verhogen werken wij incidenteel ook met toetsen. De resultaten worden opgenomen in het leerlingvolgsysteem. Toetsen zijn voor ons niet heilig, maar we willen er een nuttig gebruik van maken. We zullen alle toetsen kritisch blijven bekijken en nagaan welke zinvol zijn voor onze doelgroep. Er is een toetskalender en er zijn jaarlijks leerlingbesprekingen. - Elk jaar worden functioneringsgesprekken gevoerd door de directie waarbij afspraken worden gemaakt voor de komende periode en de afgelopen periode wordt geëvalueerd. - De teamleden maken n.a.v. functionering – of beoordelingsgesprek een persoonlijk ontwikkel plan (P.O.P.). Binnen De Stormvogel is dit een aandachtspunt wat op bestuurlijk niveau binnen BSO verder uitgewerkt dient te worden. - Het naen bijscholingsplan is gebaseerd op de uitkomsten van functioneringsgesprekken en op beleidsvoornemens van de school - Het stellen van beleidsvoornemens en prioriteiten in beleidsvoornemens binnen het plan van aanpak heeft alle aandacht. Evenals het waarborgen van coördinatie van de inspanningen, zorg dragen voor het verantwoordelijkheidsgevoel van elke betrokken leerkracht, en verantwoording naar bestuur en inspectie. - Na minimaal twee functioneringsgesprekken vindt er een beoordelingsgesprek plaats. Dit is een beoordeling van de kwaliteit van de individuele leerkracht door de directeur. Binnen De Stormvogel is dit een aandachtspunt wat op bestuurlijk niveau binnen BSO verder uitgewerkt dient te worden. - Door klassenconsultatie wordt het proces van kwaliteitsverbetering mede bewaakt. - Coaching is een instrument voor het bevorderen van de kwaliteit van de individuele leerkracht. - Eens in de twee jaar nemen wij de tevredenheidpeiling onder de ouders af. - Jaarlijks vindt er een evaluatie plaats onder het team.
-
8.2
Wij gebruiken het Werken met Kwaliteitskaarten WMK-EC(SO), kwaliteitszorg gebaseerd op het toetsingskader Speciaal Onderwijs en Expertisecentra, om de kwaliteit van ons onderwijs te bepalen. Protocol Werken met Kwaliteitskaarten Inleiding
Kwaliteitszorg betreft activiteiten die erop gericht zijn de kwaliteit van het onderwijs te bepalen, te bewaken, te borgen en te verbeteren. Het betekent dat scholen systematisch en cyclisch de goede dingen nog beter proberen te doen. Hierbij wordt zowel binnen het team maar ook buiten het team nagegaan welke aspecten van belang zijn voor goed onderwijs. Ook geven scholen aan hoe het onderwijs eruit ziet en wat zij doen om de kwaliteit verder te verbeteren. De Eenhoorn-Stormvogel te Hoorn heeft besloten te werken met het instrument „Werken met Kwaliteitskaarten voor Expertise Centra en het Speciaal Onderwijs, WMK-EC (SO)‟. Het instrument is ontwikkeld door Cees Bos en Eric Rietkerk en uitgegeven door Koninklijke Van Gorcum BV te Assen. WMK-EC (SO) gaat uit van het Toetsingskader Speciaal Onderwijs en Expertisecentra van de inspectie. Wij gaan vanaf het schooljaar 2011/2012 opnieuw starten met de cyclus van het scoren van de kwaliteitskaarten, omdat de gegevens vanuit de Quickscan dateren uit 2003 en dus niet langer actueel en bruikbaar. De eerste studiedag in september van het schooljaar 2011-2012 zal gebruikt worden om deze Quickscan bij wijze van evaluatie van de achterliggende periode in te zetten. Zie aanpak schema. De onderdelen van een kwaliteitskaart WMK-EC (SO) werkt met 29 kwaliteitskaarten. In de bijlage is een overzicht van alle kaarten opgenomen. Per kwaliteitskaart wordt een onderwerp uitgewerkt. Iedere kwaliteitskaart geeft informatie over de hierna volgende aspecten. Domeinen De domeinen van WMK-EC (SO) vallen uiteen in onderwerpen. Onderwerpen Op de kwaliteitskaart wordt aangegeven welk onderwerp aan de orde is. Standaarden Bij ieder onderwerp zijn een of meerdere standaarden geformuleerd. Onderwerpgegevens Bij alle kwaliteitskaarten zijn keuzes gemaakt t.a.v. de navolgende onderwerpgegevens: - instrument (betreft: de wijze waarop de kernkwaliteiten worden beoordeeld); - respondenten (betreft: door wie de kernkwaliteiten worden beoordeeld); - norm (betreft: de norm die wordt gehanteerd); - verantwoordelijke (betreft: de eerstverantwoordelijke(n) voor de totstandkoming van de kwaliteitskaarten); - wanneer (betreft: het moment waarop de betreffende kwaliteitskaart specifieke aandacht krijgt); - conclusies en acties (betreft: de personen die conclusies trekken uit de evaluatieuitslagen); - bespreken met (betreft: de personen waarmee de conclusies en acties besproken worden); Indicatoren De indicatoren zijn geformuleerd als stellingen die kwaliteit voorspellen.
Kernkwaliteiten De kernkwaliteiten specificeren de kwaliteit. Ze vormen kijkpunten bij een indicator. Kernkwaliteiten geven aan wat de school werkelijk belooft. Kwaliteitskaarten geven inzicht in: - de kwaliteit van de school (uitgedrukt in indicatoren en kernkwaliteiten); - de beoordelingsprocedures. Een voorbeeld : Domein Onderwerp Standaard Indicator Kernkwaliteit
: Onderwijs en leren : Pedagogisch klimaat : Leraren creëren voor de leerlingen en pedagogisch klimaat dat ondersteunend en uitdagend is : De leraren zorgen voor een ordelijke en functionele leeromgeving : De materialen zijn goed geordend
De aanpak In het navolgende schema zijn de stappen in het proces van kwaliteitszorg genoemd. De aanpak in schema: Stap 1: Uitvoeren van de Quickscan Stap 2: Analyseren van de gegevens Stap 3: Het opstellen van een kwaliteitsprofiel Stap 4: Het bespreken en interpreteren van het kwaliteitsprofiel Stap 5: Het maken van keuzes en het stellen van prioriteiten Stap 6: Het screenen van een eerste kwaliteitskaart door de bouwgroepen of door het MT Stap 7: Het bespreken van een eerste kwaliteitskaart met het team Stap 8: Het vaststellen van een eerste kwaliteitskaart Stap 9: Het implementeren van een eerste kwaliteitskaart 9a. Het implementeren op schoolniveau 9b. Het implementeren op medewerkerniveau Stap 10: Het evalueren van een eerste kwaliteitskaart Stap 11: Borging of bijstelling van een eerste kwaliteitskaart Hierna worden de stappen 5 t/m 11 steeds herhaald voor de overige kwaliteitskaarten. MT-afspraken Het MT heeft het navolgende afgesproken: Het aspect kwaliteitszorg wordt minstens twee keer per jaar door de bouwcoördinatoren op de agenda van het MT-overleg geplaatst; Jaarlijks worden minimaal twee kwaliteitskaarten vastgesteld; Facilitering betreffende de inzet van ieder teamlid vindt plaats in overeenstemming met de afspraken zoals geformuleerd binnen het taakbeleid. Afspraken bij het formeren van groepen bij het uitvoeren van de Quickscan - formeer groepen binnen de bouwen; - deel alle medewerkers in (exclusief conciërge); - zorg voor een zoveel mogelijk heterogene samenstelling (m.a.w. verdeel de bouwen, de vakgroepen, de functies, de taken en overige disciplines); - de bouwcoördinatoren zijn de voorzitters van deze groep.
Afspraken bij het werken in groepen bij het uitvoeren van de Quickscan - kom op basis van ieders individuele mening c.q. score en op basis van argumenten tot een groepsscore; - de bouwcoördinator bewaakt de tijd, zorg voor een goede voortgang en vult het groepsexemplaar in; - vul altijd en nooit meer dan 1 score per indicator in (dus geen rondjes om 2 scores!); - noteer de namen van alle groepsleden op het groepsexemplaar. Overzicht van alle kwaliteitskaarten, weggezet in meerjarenplan 2011-2015. N.a.v. de uitslagen van de Quickscan september 2011, worden keuzes gemaakt en prioriteiten gesteld. Deze worden weggezet in onderstaande format. Domein
Onderwerp
Domein 1: Algemene uitgangspunten
Levensbeschouwelijke identiteit
Te scoren door
Schooljaar Jaar
Leerkrachten/ interne begeleider Het hele team.
Gerealiseerd in 2010 Gerealiseerd in 2010
Leerkrachten/ interne begeleider en orthopedagoog Stageleerkrachten
Gerealiseerd in 2010
klassenassistentes
Gerealiseerd in 2011
Het hele team.
Gerealiseerd
De twaalf noties Domein 2: Zorg voor kwaliteit
Kwaliteitszorg Vorderingen
Domein 3: Onderwijs en leren
Voorwaarden voor zorg van kwaliteit Onderwijsaanbod Leertijd/onderwijstijd Pedagogisch klimaat Onderwijsleerproces
Schoolklimaat Zorg en begeleiding
Stage en arbeidstoeleiding De groepsleraar
Gerealiseerd in 2011
De vakleerkracht De ambulante begeleider De lerarenondersteuner De klassenassistent Domein 4: Opbrengsten
Opbrengsten
Domein 5: Beleid en organisatie
Professionalisering
Interne communicatie
Het hele team.
in 2010 Gerealiseerd in 2010
Externe contacten Contacten met ouders Inzet van middelen
Schooladministratie en schoolprocedures De schoolleiding Algemeen schoolbeleid
De uitvoering van Domein 6: Regionaal Expertisecentrum, heeft geen prioriteit, omdat het REC met ingang van de wet op Passend Onderwijs 2012 zal worden opgeheven.
9
Tot slot
Met dit plan voldoen wij aan de wettelijke verplichting tot het opstellen van een schoolplan. Dit schoolplan geeft ons een stimulans aan de vormgeving van integraal schoolkwaliteitsbeleid, het geeft een vermindering van de belasting die uitgaat van het opstellen van alle afzonderlijke documenten en we leggen verantwoording af aan de inspectie, de medezeggenschapsraad en het bestuur. Dit schoolplan kenmerkt zich door voor ons belangrijke punten, met name een open werkklimaat, voor iedereen inzichtelijke veranderingsprocessen en de bereidheid om te gaan met individuele verschillen tussen leerlingen en het bespreekbaar maken van het eigen gedrag met anderen. Elk schooljaar zullen wij ons schoolplan evalueren en zo nodig bijstellen, zodat het realistisch en werkbaar blijft. Door middel van de voortgangsrapportage leggen wij per jaar verantwoording af aan de inspectie, de medezeggenschapsraad en het bestuur. Met het uitgeven van de schoolgids en vervolgens de jaarlijkse veranderingen in een plan van aanpak verantwoorden wij ons naar de ouders/verzorgers. Hierin wordt duidelijkheid verstrekt over de vertaling van ons schoolplan naar het komende schooljaar en zaken die voor ouders relevant zijn zoals de lestijden, vakantierooster en andere zaken die in het belang zijn in de relatie ouders en school.
Hoorn Juni 2011 Team De Stormvogel.
