Informatiebrochure 19 energieneutrale woningen Burgemeester Savelberglaan Kerkrade-Oost
oktober 2013
Inhoudsopgave Inleiding
3
Toelichting woning
4
A. B. C. D. E.
Gevels en isolerend glas Zonnepanelen Elektrische radiatoren Zonneboiler Mechanische ventilatie met warmteterugwinning (WTW)
4 4 5 5 6 8
Financiën
Bijlage: Instructie woning en installaties Ramen, deuren en gevels Voor- en achterdeur openen en sluiten Ramen openen en sluiten Kozijnen schoonmaken Schoonmaken stucwerk buiten
10 12 13 14
Ventileren Werking ventilatieschakelaar (= 1-2-3-schakelaar) Verwisselen batterij ventilatieschakelaar Reinigen mechanisch ventilatiesysteem Vervangen filter mechanische ventilatie Afzuigventielen schoonmaken
15 16 17 18 19
Verwarmen en koelen Instructie verwarming Woning koel houden (in de zomer)
20 21
Zonneboiler, zonnepanelen, meterkast Werking zonneboiler en zonnepanelen Uitleg meterkast Uitleg slimme meter en energieverbruik
22 23 24
Wat te doen bij een ramp?
27
Bijlage: Woontips en besparingstips
28
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
2
Inleiding U huurt een woning van HEEMwonen aan de Burgemeester Savelberglaan in Kerkrade-Oost. Het gaat om een energieneutrale woning. Een primeur in Nederland! De woningen zijn extreem energiezuinig en wekken dankzij zonnepanelen, elektriciteit op. De energierekening blijft daardoor laag. In deze brochure vindt u meer achtergrondinformatie over uw woning, gebruikersinformatie en een aantal handige tips. Energiebesparing HEEMwonen investeert sinds een aantal jaren fors in energiebesparende maatregelen. Zowel bij bestaande woningen als bij nieuwbouw. Zo verlagen we de energielasten voor onze huurders. Behalve de huur tikken de energiekosten namelijk behoorlijk mee bij de woonlasten. Het mes snijdt aan twee kanten: energiebesparende maatregelen zijn goed voor het milieu en voor de portemonnee van de bewoners. Daarnaast verbetert het wooncomfort dankzij energiebesparende maatregelen. Ook dat vinden wij belangrijk. Energielabel A++ Een energielabel geeft aan hoe energiezuinig een woning is. De labels zijn er van A tot en met G. De minst zuinige woningen hebben label G, de zuinigste woningen label A++. Uw woningen heeft energielabel A++ en is dus extreem energiezuinig.
Energielabel A++
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
3
Toelichting woning A. Gevels met isolerend glas De gevels en de ramen van uw woning zijn extra isolerend dankzij driedubbel glas. Zo worden energielekken voorkomen. U heeft geen last van tocht en bespaart energie. De draai-kiepramen op de begane grond draaien naar binnen open, zodat u ze gemakkelijk kunt wassen. De ramen zijn afsluitbaar.
Draai-kiepramen
Ramen zijn afsluitbaar
De kozijnen voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen®. De ramen en deuren zijn voorzien van veilig hang- en sluitwerk. De buitengevel is voorzien van isolatiemateriaal en is wit gestukt. Aan de voorkant van de woning (dit is de zonkant), zijn screens aangebracht, zodat u in de zomer de warmte buiten houdt. B. Zonnepanelen Waarom zonnepanelen? Dankzij de zonnepanelen op uw dak wekt uw woning stroom op. De zonnepanelen zorgen voor warm water en elektriciteit (stroom). De zonnepanelen zijn gekoppeld aan het elektriciteitsnet. Ook op bewolkte dagen leveren zonnepanelen elektriciteit; hoe meer licht des te meer elektriciteit wordt opgewekt. Bent u op een zonnige dag niet thuis, dan wekt uw woning dankzij de zonnepanelen waarschijnlijk meer stroom op dan u op dat moment verbruikt. U levert dan stroom terug aan het elektriciteitsnet en uw elektriciteitsmeter draait langzamer of zelfs terug! Voorbeeld opbrengst zonne-energie
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
4
Verbruik € 1.150 Opbrengst zon € 920 4000 kWh
Saldo € 230 Te betalen aan bijv. Essent
5000 kWh
Gemiddeld gebruikt een huishouden in Nederland 3500 kWh elektriciteit per jaar. In uw woning is geen gasaansluiting. U kookt en verwarmt elektrisch. Het totale verbruik ligt daardoor hoger. Gemiddeld zo’n 5000 kWh. De zonnepanelen wekken ongeveer 4000 kWh per jaar op. De bewoner betaalt het nettoverbruik (in dit voorbeeld 5000 - 4000 kWh = 1000 kWh) aan zijn energiebedrijf. C. Elektrische radiatoren In de woning zijn slechts drie radiatoren nodig. Twee op de begane grond en één op de verdieping. Doordat uw woning extreem goed is geïsoleerd, zijn drie radiatoren voldoende. Alle radiatoren zijn voorzien van twee schakelaars. Zo stelt u zelf de gewenste temperatuur in en stookt u energiebewust. Een aparte thermostaat in de woonkamer is overbodig. Houdt u van een koele slaapkamer? Dan hoeft u niet te stoken op de verdieping. Warme lucht heeft de neiging om op te stijgen. De verdieping zal daardoor sowieso niet koud zijn. D. Zonneboiler Voor warm water heeft u een zonneboiler. De zonneboiler is een schone energiebron. De zonneboiler staat op zolder. Op het dak zitten zonnecollectoren (= zonnepanelen) voor warm water.
Zonneboiler
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
5
Wat doet een zonneboiler? Een zonneboiler verwarmt water door gebruik te maken van het zonlicht. Het principe van een zonneboiler is eenvoudig: als een tuinslang in de zon ligt, wordt het water in de slang warm. Zonneboilers maken gebruik van datzelfde principe. De zonnecollector op het dak is gevuld met een vloeistof. De zonnecollector vangt het zonlicht op zodat de vloeistof opwarmt. De vloeistof geeft via een warmtewisselaar zijn warmte af aan het leidingwater in de zonneboiler. Zelfs in de winter als de zon maar een paar uur schijnt, levert een zonneboiler warm water om te douchen of te wassen. Wanneer de zonneboiler onvoldoende warm water maakt, is bij- of naverwarming nodig. Met een zonneboiler bespaart u circa 45% op de energiekosten voor warm water.
E. Mechanische ventilatie met warmteterugwinning (= WTW) Dankzij goede ventilatiemogelijkheden in uw woning heeft u 24 uur per dag frisse lucht. Dit zorgt voor een comfortabel binnenklimaat. Gebruiksvriendelijkheid staat voorop, dus geen (ingewikkelde) installaties. De elektrische bediening is los geleverd. Er zijn drie standen en een tijd-schakeling. In de gebruikersinstructie leest u meer hierover.
Afvoerventiel in “natte ruimte”
Bediening WTW
Mechanische ventilatie-unit
Ventilatiesysteem met warmteterugwinning (WTW) De buitenlucht wordt aangezogen vanaf het dak. De lucht wordt voorverwarmd met een warmtewisselaar die de warmte onttrekt aan de afgezogen lucht (1). De lucht wordt in de woon- en slaapkamers ingeblazen (6). De lucht wordt afgezogen via de natte ruimtes (= toilet en badkamer) en keuken (5). Vanaf de afzuigpunten wordt de lucht via de warmtewisselaar en een dakdoorvoer (4) naar 19 energieneutrale woningen/oktober 2013
6
buiten gebracht. De warmte wordt aan de afgezogen lucht onttrokken (1) en overgedragen aan de verse toevoerlucht.
Via het ventilatiesysteem komt in de woonkamer en slaapkamers verse lucht binnen. Een elektrische ventilator zorgt continu voor het afvoeren van lucht. De afvoerventielen zitten in de “natte ruimtes”: badkamer, toilet en keuken. Dat betekent dat de vochtige en vervuilde lucht in deze ruimtes naar buiten wordt afgevoerd. Dankzij warmteterugwinning bespaart u extra energie.
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
7
Financiën Besparing op elektra dankzij zonnepanelen Uw woning profiteert maximaal van de zon dankzij een zo groot mogelijk dak, een gunstige dakhelling en een perfecte situering ten opzichte van de zon. Zo maakt u maximaal gebruik van gratis zonne-energie. Zonnepanelen zetten zonlicht om in stroom of zorgen voor warm water (zie de uitleg op pagina 3-5). Doordat de zonnepanelen zijn gekoppeld aan het elektriciteitsnet, betaalt u alleen uw nettoverbruik. Uw energieleverancier (Essent of een ander energiebedrijf) verrekent de opgewekte stroom automatisch met uw verbruik. Dit kan dankzij een speciale meter, een zogenaamde slimme meter, in uw meterkast. Dit is een meter die behalve uw elektriciteitsverbruik ook de teruggeleverde stroom registreert. Met zonnepanelen bespaart u dus op de kosten van uw elektriciteitsrekening. Zonne-energie is bovendien beter voor het milieu. De energie die uw woning dankzij de zonnepanelen opwekt, verschilt per seizoen en per jaar. Hoe meer zon, hoe meer stroom uw woning opwekt. Gemiddeld verwachten we dat de woningen per jaar 4000 kWh opwekken. U profiteert meteen van dit voordeel door uw voorschot bij het energiebedrijf te verlagen. Dit kunt u regelen via internet of door te bellen met de klantenservice van uw energiebedrijf. Zo profiteert u meteen van een lagere energierekening.
Hoeveel bespaar ik op mijn energierekening? Uw woning is heel energiezuinig. Gemiddeld energieverbruik Gemiddeld betaalt een huishouden in Nederland € 175 per maand aan gas en elektra. Een gemiddeld huishouden verbruikt zo’n 1.600 m3 gas en 3.500 kWh elektra per jaar (bron: milieucentraal.nl). De kans dat u gemiddeld bent, is klein. Persoonlijke omstandigheden hebben veel invloed op uw energierekening. Zoals het woningtype, het aantal personen in uw huishouden en de manier waarop u met energie omgaat. Wat ga ik betalen aan het energiebedrijf? In uw woning is alleen een aansluiting voor elektra. U kookt elektrisch en (bij)stoken gebeurt via elektrische radiatoren. Kosten voor gasverbruik en vastrecht voor gas zijn dus niet aan de orde. De kosten van het vastrecht voor elektra bedragen ongeveer € 20 per maand. Wij hebben berekend dat u bij gemiddeld gebruik zo’n € 50 per maand kwijt bent aan energie. Een besparing dus van meer dan € 100 per maand! Bij energiebewust gebruik zal uw energierekening nog lager zijn. Energieverbruik verschilt per bewoner Voor iedere bewoner zal de hoogte de energierekening verschillend zijn. Iedereen heeft immers andere stookgewoonten en het aantal elektrische apparaten verschilt fors. Bent u de hele dag thuis of alleen ’s avonds? Vindt u 20 oC warm genoeg of gaat uw voorkeur uit naar 23 oC? Woont u alleen of hebt u thuiswonende kinderen? Daarnaast hangt uw verbruik af van het weer. Bij strenge vorst stookt u meer dan bij een zachte winter. In een zonnige periode wekt uw woning meer elektra op dan in een periode met veel regen.
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
8
Tot slot Meterstanden volgen Wij willen graag de effecten van de energiebesparende maatregelen meten. Het verbruik over 2013 - 2016 vragen wij te zijner tijd aan u. Op die manier krijgen we goed zicht op de energieprestatie van uw woning. Wij vertrouwen erop dat u bereid bent hieraan mee te werken. Aan de netwerkbeheerder Enexis vragen wij de gemiddelde verbruiksgegevens in uw buurt. Ook deze informatie geeft ons inzicht in het energieverbruik van de energieneutrale woningen. Uiteraard verstrekt Enexis of uw energieleverancier uit privacy-overwegingen geen gegevens van individuele gebruikers. Vandaar dat we elke bewoner vragen om zijn gegevens aan ons door te geven.
Instructie woning en installaties In uw nieuwe woning krijgt u met een aantal nieuwe zaken te maken. Het is bijvoorbeeld niet toegestaan om voorwerpen aan de buitenmuren te bevestigen. De buitenmuren zijn hiervoor niet geschikt. Omdat de gevels kierdicht zijn, is het ook niet toegestaan gaten te boren in de kozijnen. Onze technisch beheerder heeft u uitgelegd hoe de installaties werken en hoe u het beste met uw woning kunt omgaan. Dankzij de schriftelijke instructie op de volgende pagina’s kunt u alles nog eens rustig nalezen.
Woontips en bespaartips Achterin deze brochure vindt u handige woontips en bespaartips.
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
9
Voor- en achterdeur openen en sluiten (1) U gaat van binnen naar buiten en wil de deur achter u sluiten
1
2
Deur van nachtstand doen U ontgrendelt de deur van binnenuit met de sleutel als de deur op de nachtstand staat.
4
3
Deur openen U opent de deur door de kruk naar beneden te doen.
5
Deur op nachtstand doen Als u de kruk verder omhoog o doet (45 ), sluit u de deur op de nachtstand.
Geef inbrekers geen kans U kunt uw deur zowel van binnenuit als van buitenaf op de nachtstand zetten, door de o deurkruk omhoog (45 -stand) te zetten. Zo hebben inbrekers geen kans binnen te komen. Dankzij de driepuntsvergrendeling is uw deur inbraakwerend volgens het Politie Keurmerk Veilig Wonen. 19 energieneutrale woningen/oktober 2013
Deur dichtdoen Trek de deur buiten achter u o dicht. Druk de kruk altijd 10 omhoog. De deur staat nu op de dagstand
6
Driepuntsvergrendeling Vergrendeling onder
Driepuntsvergrendeling Vergrendeling midden
Tip U hoeft de sleutel nooit te gebruiken om de deur af te sluiten. 10
Voordeur en achterdeur openen en sluiten (2) U gaat van buiten naar binnen
1
2
Deur ontgrendelen van buitenaf Gebruik de sleutel om het slot te ontgrendelen
4
3
Deur openen Doe de deurkruk naar beneden als de sleutel is gedraaid
5
Deur op nachtslot doen o Doe de kruk 45 omhoog. De deur staat nu op de nachtstand
7
Deur dichtdoen Trek de deur dicht als u o binnen bent. Doe de kruk 10 omhoog. De deur staat nu op de dagstand
6
Kierstandhouder achterdeur De achterdeur blijft openstaan dankzij de kierstandhouder. U bepaalt zelf hoever de deur open staat.
Kierstandhouder achterdeur Zo ziet de kierstandhouder er van buiten uit, als de deur open is. Vastzetten van de deur is niet nodig.
8 Tip U hoeft de sleutel nooit te gebruiken om de deur af te sluiten.
Kierstandhouder achterdeur Zo ziet de kierstandhouder er van binnen uit gezien, als de deur dicht is. 19 energieneutrale woningen/oktober 2013
Kierstandhouder achterdeur De kierstandhouder van binnen uit gezien, als de deur open is. 11
Tip Gebruik de kierstandhouder niet als het stormt. Doe uw deur dan dicht!
Ramen openen en sluiten 2
1
Drie standen draaikiep-raam: Gesloten De kruk staat naar beneden Draaistand de kruk staat horizontaal, u kunt het raam helemaal open draaien Kiepstand De kruk staat omhoog, u kunt het raam op ventilatiestand zetten. Ontgrendelen raam Draai de sleutel om het slot te ontgrendelen. De knop komt naar buiten.
3
Inbraakveiligheid Haal de sleutel uit het slot en hang de sleutel in de buurt van het raam
4
Raam gewoon openen Draai de kruk een kwartslag. U kunt het raam nu opendoen.
Let op! Niet boren of schroeven in de kunststof kozijnen. Plak geen folie op het raam!
5
Raam op ventilatiestand Draai de kruk helemaal naar boven. Zo zet u het raam in de ventilatiestand.
6
Raam op ventilatiestand Bij de ventilatiestand staat het raam aan de bovenkant open.
7
Sluiten raam op ventilatiestand Duw het raam met beide handen dicht en doe de kruk omlaag.
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
12
Vergrendelen raam Doe de kruk omlaag en druk de knop in.
Kozijnen schoonmaken 1
2
Kozijnen schoonmaken Maak de kozijnen schoon met een vochtige doek en schoonmaakmiddel (bijv. Ajax, Andy, Lustra)
3
Rubbers reinigen Maak de rubbers bij de kozijnen schoon met een vochtige doek (zonder schoonmaakmiddel)
4
Rubbers reinigen Maak de rubbers bij de ramen schoon met een vochtige doek (zonder schoonmaakmiddel)
5
Afwateringssleuf De afwateringssleuf zorgt ervoor dat het water naar buiten kan (en niet naar binnen komt)
6
Schoonmaken afwateringssleuf Maak de afwateringssleuf schoon met een vochtige doek , zodat het water naar buiten kan
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
Openmaken afwateringssleuf Maak de afwateringssleuf zo nodig met een munt of iets dergelijks open, zodat het water naar buiten kan
13
Schoonmaken stucwerk buiten 1
2
Stucwerk schoonmaken Verwijder vlekken met een ruime hoeveelheid water (zonder schoonmaakmiddel)
3
4
Stucwerk schoonmaken Maak het stucwerk verder schoon met een kletsnatte doek
Stucwerk schoonmaken Maak het stucwerk verder schoon met een kletsnatte doek
5 Tip Het stucwerk aan de buitenkant van de woning is onderhoudsarm. Vlekken kunt u eenvoudig verwijderen met een ruime hoeveelheid water. Zit er graffiti op het stucwerk? Neem dan contact op met HEEMwonen. De graffiti wordt dan deskundig verwijderd.
Stucwerk schoonmaken Maak het stucwerk verder schoon met een kletsnatte doek, totdat de vlek helemaal is verdwenen
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
14
Werking ventilatieschakelaar (= 1-2-3-schakelaar) 1
2
Stand 1 Met de los geleverde standenschakelaar regelt u in 1,2 of 3 stappen de afzuiging en toevoer van lucht. Als er niemand thuis is, adviseren wij de ventilatie in stand 1 te zetten.
3
Stand 2 U drukt op stand 2 als u thuis bent.
4
Stand 3 U drukt op stand 3 als u gaat koken of douchen, als er veel mensen in huis zijn of als u uw woning in de zomer ’s nachts wil uitkoelen.
Tijdelijk extra ventilatie Druk na het douchen of koken op het klokje voor (tijdelijk) extra ventilatie in stand 3 1 keer indrukken: 10 minuten 2 keer indrukken: 20 minuten 3 keer indrukken: 30 minuten Daarna wordt automatisch teruggeschakeld naar stand 1. Tip Extra ventileren door het open zetten van ramen is niet nodig. Als u de 1-2-3-schakelaar goed bedient, komt er voldoende verse lucht binnen en gaat de vieze lucht naar buiten. Zet u een raam open als het buiten koud is? U stookt onnodig extra, omdat de lucht automatisch wordt afgezogen.
5
Tip Maak na het douchen douchewand en tegels droog met een trekker. Zo verwijdert u overtollig vocht. Dat scheelt qua stookkosten en voorkomt schimmelvorming
Afvoerventielen De vieze lucht gaat via de afvoerventielen in badkamer, keuken en toilet naar buiten 19 energieneutrale woningen/oktober 2013
15
Verwisselen batterij ventilatieschakelaar (= 1-2-3-schakelaar) 1
2
Afdekplaat verwijderen Verwijder het afdekplaatje als u merkt dat de 12-3-schakelaar niet meer werkt. .
3
Batterij verwijderen Verwijder de batterij met een schroevendraaier of de achterkant van een lepeltje
4
Nieuwe batterij plaatsen Plaats de nieuw batterij met de + naar boven
Nieuwe batterij plaatsen Druk de batterij stevig aan en bevestig daarna . het afdekplaatje.
Tip Ga met de (lege) batterij naar de winkel (bijvoorbeeld elektronika-winkel of doe het zelfzaak), dan weet u zeker dat u de goede batterij koopt
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
16
Reinigen mechanisch ventilatiesysteem Reinig het mechanisch ventilatiesysteem regelmatig (eens per twee maanden). Als u rookt of last hebt van astma is vaker reinigen aan te bevelen.
1
2
Voorbereiding Zet de 1-2-3-schakelaar op stand 1.
3
Filter uit apparaat halen Haal de stekker uit het stopcontact. Haal het filter voorzichtig uit het apparaat. Er zit stof op het filter.
4
Filter stofzuigen Zuig het filter aan beide kanten schoon met een stofzuiger. Doe dit voorzichtig, zodat het filter niet beschadigt.
Filter terugplaatsen Plaats het filter terug, nadat u het heeft schoongemaakt.
6 Tip
5
U kunt het filter ook één of twee keer per jaar voorzichtig in een sopje schoonmaken. Verwijder het filter dan van de filterhouder, (zie stap 1 - 3 op pagina ‘Vervangen filter mechanische ventilatie’) Spoel de zeepresten af en laat het filterdoek drogen Schuif het filterdoek terug op het frame en plaats het filter terug. Weetje Als de filters gereinigd moeten worden, gaat een rood lichtje branden of knipperen. Op het display staat dan ‘FiL’ of ‘tEr’. Druk enkele seconden op OK tot de melding verdwijnt.
Filter terugplaatsen Druk het filter stevig aan. Doe de stekker weer in het stopcontact. 19 energieneutrale woningen/oktober 2013
17
Vervangen filter mechanische ventilatie HEEMwonen zorgt elk jaar voor nieuwe filters (tijdens het onderhoud aan uw mechanische ventilatie). De huurder vervangt zelf de filters. Haal eerst de stekker uit het stopcontact. 1
2
Filter uit apparaat halen Haal het filter voorzichtig uit het apparaat. Er zit stof op het filter.
4
3
Filter losmaken Maak het klittenband los.
5
Nieuw filter Pak een nieuw filter
7
Filter verwijderen Verwijder het filter van het frame.
6
Filter om frame doen Schuif het nieuwe filter over de twee pinnen van het frame
Filter om frame doen
8
Goed afsluiten Sluit het filter goed af met het klittenband
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
Filter terugplaatsen Plaats het filter terug en druk het goed aan. Herhaal stap 1 - 8 voor het tweede filter. Doe tot slot de stekker weer in het stopcontact. 18
Afzuigventielen schoonmaken Via de afzuigventielen wordt (vuile) lucht uit de woning weggezogen in keuken, badkamer en toilet. Voor een optimale werking is het belangrijk dat u de ventielen regelmatig schoonmaakt (circa eens per twee maanden)
1
2
Ventiel verwijderen Ga op een trap staan en verwijder het ventiel met een draaiende beweging (klemsysteem)
3
Plafond schoonmaken Maak het plafond rondom het ventilatiekanaal schoon met een vochtige doek.
4
Ventiel reinigen Maak het ventiel schoon met een vochtige doek. N.B. Draai niet aan de stelschroef, anders wordt het ventilatiesysteem ontregeld
5
Ventiel reinigen Maak ook de achterkant van het ventiel en het rubber schoon.
6
Ventiel terugplaatsen Plaats het ventiel op dezelfde plaats terug
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
Zorg dat de ventielen onderling niet worden gewisseld, anders is de werking niet optimaal!
19
Instructie verwarming In de woning zijn drie radiatoren: twee in de woonkamer en één op de verdieping.
2 Regelknop temperatuur (= rechter knop)
1
U kunt kiezen uit de standen * tot en met 9. Meestal heeft u tussen stand 5 en 8 een prettige o kamertemperatuur (18 - 20 C). Met behulp van twee pinnen in de regelknop, kunt u de ingestelde temperatuur blokkeren. Met één pin kunt u de maximaal in te stellen temperatuur bepalen (= limiteren).
Regelknoppen radiator
3 Standenschakelaar (= linker knop) Er zijn vier verschillende standen: Prog Arret Conf Eco
4 Werking standenschakelaar 1.
Programma-stand. Deze stand s.v.p. niet gebruiken Uit-stand Comfort-stand voor regeling kamertemperatuur Economische stand. Verlaging temperatuur met enkele graden (= besparing)
2.
3.
4.
Zet de standenschakelaar op “Conf” en u bepaalt zelf met de termperatuur-regelaar welke temperatuur u prettig vindt (bijvoorbeeld stand 6 of 7) Laat de temperatuurregelaar in die stand staan. U hoeft deze knop dan verder niet meer te gebruiken Gaat u weg of gaat u ’s avonds naar bed, zet de standenschakelaar dan op “Eco”. Hierdoor verlaagt de temperatuur enkele graden. In het vervolg kunt u de temperatuur in de ruimte regelen met de standenschakelaar. Zet de schakelaar op “Conf” als u overdag thuis bent. En zet de schakelaar op “Eco” als u weggaat of naar bed gaat. De regelknop temperatuur heeft u verder niet meer nodig.
Tips Zet in de woonkamer beide standenschakelaars en regelknoppen voor de temperatuur in dezelfde stand. Zo krijgt u een gelijkmatige verdeling van de warmte. Dek de radiator niet af De radiator moet zoveel mogelijk warmte kunnen uitstralen. Blokkeer de radiator daarom niet met meubelen, gordijnen of andere voorwerpen.
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
20
Woning koel houden (in de zomer) 1
2
Goed geïsoleerd Omdat uw huis heel goed geïsoleerd is, kan het in de zomer binnen warm worden
3
Ramen en deuren dicht Houd uw ramen en deuren dicht als het buiten warm is. Dan blijft de warmte buiten.
4
Nachtventilatie ’s Nachts is het buiten koel. Laat deze koele buitenlucht naar binnen komen via het nachtventilatierooster in de woonkamer.
6 Binnendeuren ’s nachts open Zet de binnendeuren open, zodat uw woning afkoelt dankzij de koele buitenlucht.
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
5
Nachtventilatie U kunt het raam in draaikiepstand zetten of gewoon openzetten. Het rooster is inbraakwerend.
7 Ramen sluiten ’s Ochtends sluit u het zolderraam en het raam bij het ventilatierooster weer, zodat de warmte buiten blijft.
21
Zolderraam open zetten Zet het zolderraam ’s nachts open, zodat de koele buitenlucht in de woning kan circuleren.
Tip Wilt u uw woning ’s nachts extra koelen? Zet de 1-2-3schakelaar ’s nachts dan op stand 2 of 3. Zo koelt u uw woning extra via de WTWinstallatie.
Werking zonneboiler en zonnepanelen 1
2
Paneel zonneboiler De werking van de zonneboiler kunt u aflezen op het paneel rechtsboven.
3
Toelichting paneel zonneboiler De temperatuur op het paneel geeft de temperatuur in het boilersysteem aan (en niet de buitentemperatuur). Om bevriezing in het systeem te voorkomen slaat de zonneboiler af bij een temperatuur lager dan o 10 C (in de boiler). Dan loopt het systeem leeg. o Bij 40 C of hoger (in de boiler) pompt de zonneboiler de vloeistof weer rond.
4
Display zonnepanelen (= omvormer) Op de display kunt u zien hoeveel elektriciteit uw woning opwekt
Aanzetten display zonnepanelen De verlichting in het display gaat aan als u op de middelste knop drukt Tip Controleer elke maand op het Zen-paneel (zie punt 2) of er ‘storing’ staat. Zo ja, waarschuw HEEMwonen. Als de zonneboiler niet werkt, wordt het water niet verwarmd door de zon. Hierdoor gebruikt u onnodig extra stroom.
5
Uitleg display zonnepanelen Bij ‘Heute’ ziet u de hoeveelheid stroom die vandaag is opgewekt. Achter ‘Total’ ziet u de totale hoeveelheid opgewekte stroom. ‘Status’ geeft aan of de panelen in bedrijf zijn. 19 energieneutrale woningen/oktober 2013
22
Uitleg meterkast 1
2
Hoofdschakelaar De hoofdschakelaar vindt u rechts in de meterkast.
3
Groepen De cijfers 1, 2, 3 en 4 verwijzen naar de betreffende groep. De groepen zijn in- en uit te schakelen met de zwarte knoppen.
4
Uitleg groepen Op het formulier in de meterkast ziet u de omschrijving van de groepen: elke groep correspondeert met een bepaald vertrek of een bepaald apparaat
5
Uitleg groepen Voorbeeld: groep 1 is voor de wasmachine; groep 3 voor de woonkamer; groep 6 voor de zonnepanelen op het dak. De groepen 7 en 8 zijn reserve.
6
Aardlekschakelaar groen De (gele) aardlekschakelaar beveiligt de groene groepen (1 – 4)
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
Aardlekschakelaar blauw De (gele) aardlekschakelaar beveiligt de blauwe groepen (5-8).
23
Uitleg slimme meter en energieverbruik
De elektriciteitsmeter (= slimme meter) meet de door u gebruikte elektriciteit en de (dankzij de zonnepanelen) door uw woning teruggeleverde elektriciteit.
1
Display
Op het display verschijnen in een vaste volgorde steeds vier meterstanden, met daarachter de aanduiding +T1, +T2, -T1 en -T2, die ongeveer 10 seconden zichtbaar zijn. Achtereenvolgens ziet u de volgende informatie verschijnen: +T1 Meterstand (kWh)= …………. Dit is uw elektriciteitsverbruik in telwerk 1 +T2 Meterstand (kWh)= …………. Dit is uw elektriciteitsverbruik in telwerk 2 -T1 Meterstand (kWh)= …………. Dit is de door u teruggeleverde elektriciteit in telwerk 1 -T2 Meterstand (kWh)= …………. Dit is de door u teruggeleverde elektriciteit in telwerk 2 Symbolen Rechtsonder in het display geeft T1, T2, T3 of T4 aan welk telwerk op dat moment actief is. Linksonder de fase aanduiding: L1 en/of L2 en/of L3, afhankelijk van uw aansluiting: 1 fase of 3 fasen.
2
Bedieningsknop
Met de bedieningsknop kunt u de meterstanden handmatig opvragen en de schakelaar in de meter in- en uitschakelen. Handmatig opvragen meterstanden Wanneer u de eerste keer op deze knop drukt, licht het display volledig op (display-test). Telkens wanneer u daarna op de knop drukt, ziet u een ander telwerk, beginnend bij telwerk +T1. Drukt u na - T2 nog een keer op de knop, dan ziet u het uitschakelmenu (in het display verschijnt ‘dCon’). Uitschakelen elektriciteit Wilt u de elektriciteit uitschakelen met behulp van de schakelaar in de meter, dan drukt u meerdere malen op de bedieningsknop totdat ‘dCon’ in het display verschijnt. Druk de knop nu zolang in totdat de schakelaar uitschakelt. U hoort dan een ‘klik’. Inschakelen elektriciteit Wanneer het rechter controlelampje groen brandt en het display automatisch achter elkaar de verschillende telwerken laat zien, kunt u de schakelaar inschakelen met behulp van de bedieningsknop. Druk de knop in en houd deze 6 - 10 seconden ingedrukt totdat u een ‘klik’ hoort. 19 energieneutrale woningen/oktober 2013
24
Controlelampjes Op uw meter zitten twee controlelampjes, links naast de bedieningsknop.
3
Linker controlelampje
Het controlelampje knippert geel wanneer u elektriciteit verbruikt. Hoe sneller het lampje knippert, hoe meer stroom u verbruikt. Wanneer het lampje continu geel brandt is er géén stroomverbruik.
4
Rechter controlelampje
Wanneer het lampje uit is, is de meter in gebruik. Als tegelijk het linker controle lampje knippert, wordt er elektriciteit verbruikt. Wanneer het lampje continu rood brandt is de meter geblokkeerd en heeft u geen elektriciteit. Bel naar Enexis (0900 780 87 00) om de storing te melden. Continu groen betekent dat de meter vrij is voor inschakeling.
5
Communicatiepoort (P1)
De elektriciteitsmeter heeft een ‘read-only’ communicatiepoort. Via deze poort is het naar verwachting vanaf 2013 mogelijk dat u als klant zelf gegevens - zoals meterstanden en verbruiken uit uw meter kunt halen. Het is niet mogelijk om gegevens naar uw meter te versturen. Communicatie-LED Onder de P1-poort is, achter de kap van de meter, de communicatie LED geplaatst. Deze LED kan rood knipperen. Meternummer Links op uw elektriciteitsmeter staat uw meternummer (direct onder ‘KAMSTRUP’). Dit nummer hoort ook op uw energierekening te staan. Bij contact met uw energieleverancier (bijvoorbeeld Essent) of met Enexis heeft u dit nummer misschien nodig. Verschil teruggeleverde en opgewekte elektriciteit Op de slimme meter ziet u (bij -T1 en -T2) hoeveel elektriciteit u teruglevert aan het net. Op het display van de zonneboiler ziet u hoeveel elektriciteit u opwekt. De hoeveelheid opgewekte elektriciteit is groter dan de hoeveelheid teruggeleverde elektriciteit. Opgewekte elektriciteit verbruikt u namelijk in de meeste gevallen direct (bijvoorbeeld voor gebruik koelkast, tv). Pas als de hoeveelheid opgewekte elektriciteit hoger is dan uw verbruik op dat moment, levert u elektriciteit terug aan het net. Berekenen verbruik elektriciteit Netto-verbruik Het berekenen van uw netto-elektraverbruik gaat als volgt: Tel de verbruiken +T1 en +T2 bij elkaar op. Trek daar de teruggeleverde elektriciteit -T1 en -T2 van af. Totale verbruik Uw totale verbruik berekent u als volgt: Tel de verbruiken +T1 en +T2 en de hoeveelheid opgewekte elektriciteit (af te lezen vanaf uw zonneboiler) bij elkaar op. Trek daar de teruggeleverde elektriciteit -T1 en -T2 van af. Uw totale elektriciteitsverbruik is hoger dan uw netto-verbruik. Uw woning wekt dankzij de zonnepanelen immers zelf elektriciteit op. 19 energieneutrale woningen/oktober 2013
25
De energierekening Op uw energierekening staat uw netto verbruik vermeld. Hoe lager uw netto verbruik, hoe lager uw elektrarekening.
Rekenvoorbeeld elektraverbruik Verbruik T1 + T2 Teruggeleverde elektra Opgewekte elektra
1.950 kWh 1.000 kWh 4.000 kWh
Zie T1 en T2 display slimme meter 1 1 Zie -T1 en -T2 display slimme meter Zie ‘Total’ oranje display omvormer zonnepanelen
Netto-verbruik Totale verbruik
950 kWh 4.950 kWh
namelijk: 1.950 kWh - 1.000 kWh namelijk: 1.950 kWh - 1.000 kWh + 4.000 kWh
Tip Noteer elke periode (bijvoorbeeld maand) de standen. Zo krijgt u goed zicht op uw elektraverbruik én op de hoeveelheid stroom die uw woning opwekt. Enkel- of dubbeltarief Energieleveranciers (zoals Essent) bieden u meestal de mogelijkheid om gebruik te maken van een zogenaamd dubbeltarief (piek/dal, dag/nacht of hoog/laag). Bij dubbeltarief worden twee tarieven gehanteerd. Essent kent bijvoorbeeld het piek- en daltarief. Op werkdagen start het daltarief om 21.00 uur. Het daltarief geldt ook het hele weekend en op nationaal erkende feestdagen. Op de site van Essent (www.essent.nl) kunt u met de tariefcalculator berekenen welk tarief bij uw verbruik het voordeligst is. In de meeste gevallen is dit het enkeltarief. De slimme meter geeft het daltarief aan met telwerk +T1 en bij teruglevering -T1. Het piektarief wordt aangegeven met telwerk +T2 en bij teruglevering -T2. de slimme meter meet altijd dubbeltarief in het contract met uw energieleverancier staat of u afrekent tegen enkeltarief (de leverancier telt de piek- en dalverbruiken gewoon bij elkaar op) of dubbeltarief
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
26
Wat te doen bij een ramp? 1
2
Ramp Wanneer de gemeente u bij een ramp het advies geeft naar binnen te gaan, volg dat advies dan op.
3
Ramen en deuren sluiten Sluit alle ramen en deuren.
4
Warmteterugwinunit uitzetten Trek de stekker van de warmteterugwinunit uit het stopcontact. Zo voorkomt u dat er gevaarlijke dampen van buitenaf in de woning komen.
Warmteterugwinunit aanzetten Is het alarm opgeheven? Zet de warmteterugwinunit weer aan door de stekker in het stopcontact te doen.
Tip Bij een ramp fungeert L1 als rampenzender. L1 geeft tijdens een noodsituatie informatie van de overheid. Zo weet u wat er aan de hand is en welk gevaar er is. Luister naar deze zender en volg de instructies op.
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
27
Woontips en besparingstips Woontips Buitengevel De woningen zijn luchtdicht. Dit betekent: Niet boren in buitenmuren. De isolerende werking gaat anders verloren. Hang dus niets aan de gevel. Ook geen bloempotten of vogelhuisjes. Bevestig de erfafscheiding aan een houten paal, niet aan de gevel. In de binnenmuren boren is geen probleem. Zet geen klimop of andere klimplanten tegen de gevel. De wortels tasten anders de isolatielaag aan. Niet boren in kozijnen. Niet boren/spijkeren/schroeven in dakplaten op zolder. Lampen kunnen op de dakplaat worden gelijmd. Wilt u een dakraam, overkapping of aanbouw plaatsen? Vraag vooraf toestemming aan HEEMwonen. Plaatsing van een extra dakraam is mogelijk. Plaatsing moet gebeuren door een erkende firma. Deuren en ramen De woning is luchtdicht, dus niet boren in gevels, kozijnen, raamvleugels en deuren. Elke woning heeft daarom een losse brievenbus. U hoeft de sleutel nooit te gebruiken. Voor- en achterdeur kunt u sluiten met de deurkruk. Gebruik de kierstandhouder niet als het stormt. Doe uw deur dan dicht! Bij koud en vochtig weer kan het voorkomen dat ramen en deuren aan de buitenkant beslaan. Dit komt doordat de ramen extreem goed zijn geïsoleerd ramen en aan de buitenkant koud zijn. Beslagen ramen kunnen verder geen kwaad. U kunt hier niets aan doen. Trek het dakraam eerst goed dicht en vergrendel deze daarna pas. Het dakraam heeft geen kierstand, vanwege het energie-concept. Zolder De knieschotten op zolder hebben een constructieve functie. U mag deze niet verwijderen! Op zolder staat een terugloopreservoir voor de warmtecollectoren. Dit kan een borrelend geluid veroorzaken. Dit is normaal en is niet te voorkomen. Hetzelfde geldt voor de omvormer (= teruglever-unit) voor elektra. Ventileren Dankzij de mechanische ventilatie met warmteterugwinning heeft uw huis goede ventilatiemogelijkheden, waarbij u 24 uur per dag frisse lucht heeft. Belangrijk is dat het toestel altijd aan staat. Dus niet de stekker eruit trekken! Extra ventileren door het open zetten van ramen is niet nodig. Als u de 1-2-3-schakelaar goed bedient, komt er voldoende verse lucht binnen en gaat de vieze lucht naar buiten. Bewaar de afstandbediening voor de WTW op een vaste plaats. Vervang zonodig de batterij als de afstandbediening niet werkt. Zet u een raam open als het buiten koud is? U stookt onnodig extra, omdat de lucht automatisch wordt afgezogen. Via de afzuigventielen wordt (vuile) lucht uit de woning weggezogen in keuken, badkamer en toilet. Voor een optimale werking is het belangrijk dat u de ventielen regelmatig schoonmaakt (circa eens per twee maanden) Als het langere tijd warm weer is, komt de warme lucht uiteindelijk ook in uw woning terecht. Omdat uw woning extreem goed geïsoleerd is, krijgt u deze warme lucht niet zo gemakkelijk uit uw woning. Houd ramen en deuren overdag dicht, zodat de warmte buiten blijft. Gebruik ’s nachts de nachtventilatie. ’s Nachts is het buiten koel. Laat deze koele buitenlucht naar binnen komen via het kleine raam in de woonkamer. Zet ook het zolderraam open, zodat de koele lucht kan circuleren. 19 energieneutrale woningen/oktober 2013
28
U kunt ‘s nachts ook koelen via de WTW-installatie. Zet de 1-2-3-schakelaar ’s nachts op stand 2 of 3, zodat u koele lucht aanzuigt. Let op: het gebruik van een airco kost extra energie!
Vochtoverlast voorkomen Maak na het douchen douchewand en tegels droog met een trekker. Zo verwijdert u overtollig vocht. Dat scheelt qua stookkosten en voorkomt schimmelvorming. Verwarming In uw woningen zijn drie elektrische radiatoren voldoende om de woning te verwarmen. Door de goede isolatie, komt uw huis toch snel op temperatuur en koelt het langzaam af. Afzuigkap In de keuken is alleen een recirculatiekap toegestaan. Een afzuigkap aansluiten op het centrale ventilatiesysteem mag niet, omdat het ventilatiesysteem dan ontregeld wordt. Dit geldt voor zowel afzuigkappen met als zonder motor. Reinig regelmatig de filters van uw recirculatiekap voor een optimale werking. Onderhoud uw afzuigkap volgens de voorschriften van de fabrikant. Rolluiken Rolluiken zijn niet toegestaan. Schotelantenne Wilt u een schotelantenne aanbrengen? Vraag dan vooraf toestemming aan HEEMwonen. Bevestiging aan uw woning is niet toegestaan, maar ook niet mogelijk. Hiervoor zijn de muren niet geschikt. Plaatsing op een losse voet of aan de garage/berging is in de meeste gevallen wél toegestaan. Overleg hierover vooraf met de technisch beheerder van HEEMwonen. Zonneschermen Uw woning is aan de voorkant voorzien van screens. Het zelf aanbrengen van zonneschermen aan de gevel is niet toegestaan. Hiervoor zijn de muren niet geschikt. Een (losstaand) uitvalscherm of een parasol is uiteraard wel toegestaan. Telefoonaansluiting U zorgt zelf voor het aanvragen van een aansluiting bij bijvoorveeld KPN of Ziggo. Er ligt een flexibele buis vanaf het trottoir tot in de meterkast. Eventuele aansluitkosten zijn voor uw eigen rekening. Tweede toilet Op de badkamer is een voorbereiding voor een 2e toilet. Er zit een afvoer onder de vloertegels en een afgedopte wateraansluitpunt in de wandtegels. Vraag voordat u aan de slag gaat advies aan HEEMwonen.
Tips voor een goede ventilatie en het voorkomen van vochtoverlast -
Laat de warmteterugwin-installatie altijd aan staan Kook met deksels op de pannen Droog goed na bij het dweilen; gebruik een trekker Hang bij goed weer de was buiten te drogen Gebruik bij voorkeur een wasdroger met een condensopvang of een condensafvoermogelijkheid via het riool Plaats uw condensdroger in een goed geventileerde ruimte.
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
29
Besparingstips Dankzij uw energiezuinige woning bespaart u veel energie. U kunt nog meer besparen door uw gedrag aan te passen. Hieronder volgt een aantal tips. Verlichting - Laat lampen niet onnodig branden. Doe het licht uit in ruimtes waar u niet bent. (Spaar)lampen gaan niet eerder stuk door ze vaker aan en uit te doen. - Vervang gloeilampen door spaarlampen of ledlampen. Ze zijn duurder, maar gaan veel langer mee. Spaarlampen verbruiken maar een kwart van de elektriciteit van gloeilampen. U verdient de extra aanschafkosten in twee jaar terug. Een gemiddeld huishouden betaalt per jaar ruim 100 euro aan elektriciteit voor verlichting. Computer, tv en audio - Zet uw apparaten uit als u ze niet gebruikt. - Stel uw computer zo in dat hij na korte tijd vanzelf uit (of stand-by) gaat. De computer ’s nachts aan laten staan, kost veel meer energie dan hem uitzetten en weer opstarten. - Een screensaver levert geen besparing op. Bewegende screensavers kunnen zelfs meer energie verbruiken dan bijvoorbeeld een tekstverwerkingsprogramma. Een actieve computer (programma of screensaver in beeld) gebruikt evenveel stroom als vier brandende gloeilampen van 40 watt. Staat de computer stand-by, dan is het verbruik nog altijd zo’n 40 watt. Zonneboiler Als de zonneboiler niet werkt, wordt het water niet verwarmd door de zon. Hierdoor gebruikt u onnodig extra elektra. Zelf merkt u dit niet. Controleer daarom regelmatig op het grijze Zenpaneel of er ‘storing’ staat. Zo ja, waarschuw HEEMwonen. Verwarmen - Geef radiatoren de ruimte om hun warmte af te staan. Hang geen gordijnen voor de verwarming en zet er ook geen meubels of andere voorwerpen voor. Koelen en vriezen - Warm eten bewaren in de koelkast? Laat het dan eerst afkoelen buiten de koelkast - Ontdooi ingevroren producten in de koelkast. Kou die vrijkomt wordt gebruikt voor de koeling - Open de deur van de koelkast zo kort en zo weinig mogelijk. Zo verliest u de minste kou - Laat zelf ingevroren eten eerst ontdooien voordat u het kookt. Zo gaat het koken sneller en bespaart u energie - Ontdooi de vriezer eenmaal per jaar. Doe dit bij voorkeur in de winter als het vriest. U kunt de spullen uit de diepvries dan gewoon buiten leggen - Vervang onzuinige koel- en vriesapparatuur door zuinige nieuwe apparaten. Dat lijkt kostbaar, maar levert uiteindelijk juist geld op - Omdat uw huis heel goed geïsoleerd is, kan het in de zomer binnen warm worden. Houd uw ramen en deuren dicht als het buiten warm is. Doe ook de gordijnen of zonwering dicht. Dan blijft de warmte buiten. ’s Nachts is het buiten koel. Laat deze koele buitenlucht naar binnen komen via het nachtventilatierooster in de woonkamer. Zie ook “woning koel houden” bij de instructies. Een airco vreet energie.
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
30
Het koel houden van levensmiddelen kost ongeveer 18% van het energieverbruik in een huishouden. Koken - Gebruik pannen die niet groter zijn dan nodig, gebruik niet teveel water en houd tijdens het koken de deksels op de pannen. In de badkamer - Douche een minuut korter. Gemiddeld staan wij per keer 8,5 minuten onder de douche. Korter douchen bespaart warm water en energie - Gebruik een waterbesparende douchekop. Per jaar bespaart u met een waterbesparende douchekop 10 m3 water en elektra voor het opwarmen van het water - Laat bij het tandenpoetsen en scheren het water niet onnodig stromen. Gemiddeld gaat 17% van het energieverbruik in huishoudens op aan warm water. De was doen - Was op een lage temperatuur en met volle trommel. De meeste was is slechts licht vervuild, en wordt al goed schoon bij wassen op dertig graden of lager. Wassen op 60 graden kost tweemaal zoveel energie als wassen op 40 graden - Hang bij mooi weer de was buiten te drogen. Als u een wasdroger heeft, gebruik deze dan selectief - Laat uw wasgoed eerst goed centrifugeren voordat u het in de wasdroger stopt. Bij voorkeur op 1000 toeren per minuut of meer. Zo bespaart u al snel 20% energie. Jaarlijks gaat 5% van de huishoudelijke elektriciteitsrekening op aan de wasmachine. Een wasdroger verbruikt gemiddeld 11% van de elektriciteitsrekening. Meer weten over energiebesparing? - De Consumentenbond (telefoon 070 – 445 45 45 of www.consumentenbond.nl) onderzoekt regelmatig elektrische apparaten op onder meer energieverbruik - Kijk voor het project Bespaar energie met de Woonbond op www.woonbond.nl - Kijk voor energiebesparingstips ook op de websites van energiebedrijven, bijvoorbeeld www.essent.nl - Op www.energielastenverlager.nl kunt u uw eigen unieke woonsituatie invullen. U krijgt op basis daarvan gratis advies over energiebesparing Energieprijzen vergelijken? U kunt ook besparen op uw energierekening door over te stappen naar een goedkopere energieleverancier. - Prijzen voor energie kunt u vergelijken op de website www.energieprijzen.nl of www.consumentenbond.nl (overstapservice) - Kijk ook eens op www.easyswitch.nl of www.energieplaza.nl Hebt u een goede besparingstip? Geef uw tip door aan uw buren en vrienden. Als u de tip ook aan HEEMwonen meldt, geven wij de tip door via onze bewonerskrant Aan tafel.
19 energieneutrale woningen/oktober 2013
31