Groningen bouwt energieneutrale woningen
De toekomst is Groningen bouwt energieneutrale woningen
Met de geplande bouw van 13 energieneutrale woningen
Ontwikkelingen die vanuit de wetenschap en de markt
heeft de Gemeente Groningen een mijlpaal bereikt. Een
komen en die sterk gestimuleerd en gefaciliteerd zijn
situatie die jarenlang toekomstmuziek was, is nu
door overheden zoals de Gemeente Groningen. En die nu
werkelijkheid geworden.
concreet en tastbaar zijn geworden in de vorm van deze woningen in de nieuwe wijk Meerstad.
Het is het resultaat van ontwikkelingen op diverse terreinen. Enerzijds op het terrein van ‘schone’
Als Gemeente Groningen zijn we trots op dit project
warmteopwekking via zonne-energie en bodemenergie
en vertellen wij u er graag meer over in dit boekje.
bijvoorbeeld. Anderzijds door warmtebehoud via vernieuwende isolatie- en ventilatietechnieken.
Energieneutrale woningen in Groningen; ze zijn er!
3
Energiestad Groningen
Energiestad Groningen De stad Groningen is ambitieus als het gaat om nieuwe energievormen en energiebesparing. Dat zijn we aan onze stand verplicht. In 2010 heeft Noord-Nederland een ‘green deal’ gesloten met het Rijk. Daarin wordt het Noorden – de Energy Valley – aangemerkt als topsector energie. De regio Groningen-Eemshaven-Delfzijl wordt in een rijksnota zelfs benoemd tot ‘Energyport’ van Nederland.
Nuchter maar ambitieus
Het Noorden wordt daarmee gerekend tot een van de zeven
Bij ambities horen realistische doelstellingen die
belangrijkste regio’s voor de toekomst van Nederland.
motiverend werken. Zo wil Groningen in 2035 volledig CO -neutraal zijn. Met een vijfsporenbeleid:
Groningen geeft energie
Een gebied dat een grote bijdrage levert aan de
energiebesparing, windenergie, zonne-energie, warmte
In het Masterplan Groningen Energieneutraal 2035 heeft
Elk spoor levert zijn eigen bijdrage. Met de inzichten van
Nederlandse economie. En waarin dus geïnvesteerd zal
en biomassa, concentreert de Gemeente Groningen zich
Groningen haar zorg en ambitie neergelegd. Nu klimaat-
vandaag geeft energiebesparing met 37% de grootste
worden. Niet alleen in de regio, maar ook in Energiestad
op een beperkt aantal kansrijke thema’s met economische
verandering nationaal minder hoog op de politieke
bijdrage, biomassa 20%, wind 16%, warmte 15%
Groningen wordt invulling gegeven aan deze kwalificaties,
potentie. De ontwikkeling van de energieneutrale
agenda staat, is het belang van een actief en slagvaardig
en zon 11%.
vooral op het gebied van kennis. In instellingen als
woningen in Meerstad passen perfect bij deze doel-
klimaatbeleid door gemeenten alleen maar toegenomen.
het Energy Delta Institute, het Energy Delta Research
stellingen.
Samenwerking met eersteklas kennisinstellingen en
Build with CaRe
ambiteuze bedrijven en woningcorporaties in Groningen,
Deze energieneutrale woningen worden mede gerealiseerd
Centre en de Energy Academy werken bedrijfsleven en
6
kennisinstellingen als de Rijksuniversiteit Groningen,
Deze woningen maken alle rapporten en beleids-
biedt ook uitzicht op meer werk en versterking van
in het kader van het Build with CaRe (Carbon Reduction)
Hanzehogeschool, KEMA en het Energie Kennis Centrum
vergaderingen ineens zichtbaar en vormen een flinke
de lokale kenniseconomie. Momenteel is dit in volle
programma, een initiatief vanuit Europa voor het
nauw met elkaar samen aan het uitbouwen van de positie
stimulans in het realiseren van de doelstelling van 2035.
uitvoering met het programma Groningen geeft energie
stimuleren van energiebesparing in woningen
van het Noorden als topsector energie.
De toekomst is nu!
dat via vijf sporen het doel wil behalen.
in landen rondom de Noordzee.
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// ENERGIESTAD GRONINGEN
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// ENERGIESTAD GRONINGEN
7
‘Duurzaamheid moet tot het DNA van de stad Groningen gaan behoren.’ ‘Mensen moeten er vooral in willen wonen’, benadrukt
En dat de ervaringen niet alleen in nieuwbouw, maar wel-
wethouder Frank de Vries als we het over de energie-
licht ook in de bestaande bouw toegepast kunnen worden.’
neutrale woningen aan de Meeroeverslaan hebben. ‘We moeten duurzaam wonen niet als bijzonder blijven
Dit innovatieve project past goed bij Groningen
zien maar normaal gaan vinden. We moeten het uit de
volgens Frank de Vries. ‘Groningen is een stad waar
hobbyhoek halen. Ik vergelijk een energieneutrale woning
vooruitstrevende initiatieven niet geschuwd worden.
liever met een Italiaanse designschoen dan met een geiten-
We hebben lef, zijn eigenzinnig. Bovendien zijn we een
wollen sok.’
slimme stad.
Met de ruime, vrijstaande woningen in Meerstad is dus een
De energiesector en de kennisontwikkeling op dat gebied
duidelijke keuze gemaakt. Voor de gemeente Groningen
komen in Groningen bij elkaar. Eigenlijk zou ik dit project
zijn de 13 woningen in Meerstad zeker niet alleen de
dan ook ruimer willen zien dan wonen. Ik hoop dat
invulling van een voorbeeldrol. Men wil daadwerkelijk
duurzaam denken, produceren en handelen in het DNA
bijdragen aan het duurzame bouwen en wonen, samen
van de stad Groningen komt te zitten. Dat duurzaamheid
met de markt. ‘We zien dit project ook als een test, een
niet blijft steken in beleidsplannen en berekeningen
leerervaring.
van coëfficiënten en percentages, maar gewoon een vanzelfsprekende drijfveer wordt voor het dagelijkse doen.’
Met alle betrokken partijen kunnen we nu bekijken wat voor soort mensen hier op af komen. En waar we tegen aanlopen bij de realisatie van de woningen. Het doel is dat dit soort projecten de productontwikkeling bij de particuliere bouwers verder stimuleert.
8
Frank de Vries, wethouder Ruimtelijke Ordening van de Gemeente Groningen
De De toekomst toekomst is nu is nu /// Groningen /// Groningen bouwt bouwt energieneutrale energieneutrale woningen woningen /// ENERGIESTAD /// ENERGIESTAD GRONINGEN GRONINGEN
9
De energieneutrale woningen
Energieregio Noord-Nederland De oorsprong van Noord-Nederland als energieregio ligt
In 2003 werd Energy Valley opgericht; een netwerk-
in 1959, toen in de Groningse bodem het aardgasveld van
organisatie van bedrijven, kennisinstellingen en
Slochteren werd ontdekt. Het was destijds het grootste
overheden. De stichting stimuleert, activeert, faciliteert
aardgasveld van Europa. De vestiging van Gasunie in de
en verbindt partners om werk te maken van innovatieve,
stad Groningen, in 1968, had een aanzuigende werking
duurzame energieoplossingen. De samenballing van
op energiegerelateerde bedrijvigheid. Aardgas is hét
krachten heeft geleid tot een energiecluster van nationale
middel om de energietransitie vorm te geven. Met dit
en internationale betekenis.
in ons midden groeide een periferie van bedrijven, initiatieven en kennisontwikkeling.
10
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// ENERGIESTAD GRONINGEN
Wonen zonder energierekening
Het woonconcept
Het kan nu dus aan de rand van de stad. Daar verrijzen de
In een energieneutrale woning verbruikt de bewoner net
13 vrijstaande woningen met een bijzondere uitstraling
zo veel energie als zijn huis opbrengt. De woningen zijn
op ruime kavels. Zowel de woningen als hun vrijstaande
‘volledig elektrisch’; een gasaansluiting is niet nodig. De
garages hebben gepleisterde wanden. Het geeft ze een
benodigde elektriciteit – bijvoorbeeld voor verlichting,
on-Hollands uiterlijk, zo zonder bakstenen (wel als optie
de televisie, de wasmachine, het fornuis en andere
aanwezig). De puntdaken van beide gebouwen zijn voor
apparatuur – wordt opgewekt door de zonnepanelen op
het grootste gedeelte bedekt met zonnepanelen, wat de
het dak. In de zomer levert dat door meer opbrengst (veel
huizen een modern aanzicht geeft. Maar met hun enigszins
zon) en minder verbruik (langer licht) geld op, want het
klassieke architectuur en vooral het hoge wooncomfort
overschot wordt geleverd aan het elektriciteitsnet. In de
zijn ze geschikt voor een zeer brede doelgroep. Met vier
winter is door minder opbrengst (weinig zon) en meer
ruime slaapkamers bevatten ze 180 vierkante meter
verbruik (eerder donker) extra elektriciteit nodig. Dit
woonplezier!
wordt ingekocht. Per saldo is aan het eind van het jaar het verschil tussen verkoop en inkoop van elektriciteit nul.
Locatie: Meerstad De woningen staan aan de statige Meeroeverslaan en de tuin
In Meerstad woon je eigenlijk in een uitgestrekt natuur-
grenst aan een brede kwelvaart. Deze laan is gelegen aan
gebied rond een groot meer. Bestaande boerderijen, natuur
de rand van Meerstad (Gemeente Slochteren), een bijzonder
en kleine dorpskernen worden geïntegreerd met nieuwe
woonlandschap aan de oostkant van de stad Groningen.
woningen en aanleg van nieuwe natuur. Kortom, het
Tweederde van dit gebied wordt gevormd door natuur en
wonen van de toekomst. En daarbij passen energieneutrale
water. Wonen kan aan de bosrand of aan het water. Maar
woningen natuurlijk perfect!
ook met uitzicht over weilanden of in het centrum; tussen de woningen en vele voorzieningen.
12
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE ENERGIENEUTRALE WONINGEN
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE ENERGIENEUTRALE WONINGEN
13
1 2 3
Isolatie
4 5 6 7
Nieuwe vormen van isolatie De energieneutraliteit van deze woning vindt zijn basis in
Dan wordt er een isolatieplaat van hoogwaardig
de manier waarop het huis is geïsoleerd. Het huis wordt
polystyreen (Ps-isolatie) opgelegd en tenslotte wordt de
op een totaal andere manier opgetrokken, dus er worden
laatste pleisterlaag aangebracht.
geen stenen gestapeld en geen spouwmuren gezet. In plaats daarvan is in een fabriek een staalframe voorbereid.
Door de uitgekiende plaatsing en constructie van
Staalframebouw heeft ongekende mogelijkheden voor
ramen en deuren (traditioneel de grootse tocht- en
isolatie.
temperatuursgaten in een woning) is dit huis nagenoeg luchtdicht wanneer ramen en deuren gesloten zijn.
Want eenmaal in Meerstad aangekomen wordt het skelet in verschillende lagen opgevuld. Het start van binnenuit
Dat is de basis voor de energiezuinigheid en de moeiteloze
Isolatie
met gips, daarna wordt een folie aangebracht, vervolgens
verwarming en koeling van het huis.
1. Gevel stucwerk / steenstrips
wordt het opgevuld met 15 cm glaswol, waaroverheen een
2. Hoogwaardige Ps-isolatie
houten afdekplaat komt.
3. Constructieplaat 4. Staalframeskelet 5. Isolatie glaswolvulling 6. Folie 7. Gipsvezelplaat
14
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE ENERGIENEUTRALE WONINGEN
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE ENERGIENEUTRALE WONINGEN
15
1
2
3
Verwarming en warm water 5
Verwarming en koeling
Warm water
De energieneutrale woning maakt voor verwarming en
Op het dak liggen naast de electriciteitsopwekkende
warm tapwater gebruik van een warmtepomp. Deze haalt
zonnepanelen ook twee warmwatercollectoren. Het water
van 60 meter diepte water naar boven met een constante
dat er doorheen stroomt wordt verwarmd door de zon. Het
temperatuur van 10 graden. De warmtepomp maakt
is bestemd voor warm water van bad, douche en keuken,
hier vervolgens 30 graden van, waarna het door het
en stroomt eerst naar het boilervat op zolder. Daar wordt
vloerverwarmingssysteem stroomt.
het door de warmtepomp op de gewenste temperatuur
4
6 10 °C 60 meter diep
gebracht voor bad en douche. Een standaard HR ketel moet veel meer warmte
ontwikkelen, soms wel tot 90 graden, om het huis op
In de douche treedt nog eens een besparend circuit in
kamertemperatuur te krijgen. In deze speciale woning is
werking: het warme wegstromende water loopt langs
Verwarming en warm water
30 graden genoeg omdat het huis optimaal is geïsoleerd.
de inkomende waterstroom en verhoogt zodoende
1. Warmwatercollectoren
de temperatuur van het erlangs stromende nieuwe
2. Warmtepomp
douchewater.
3. Boiler voor warmwatercollectoren (zonneboiler)
Daarom is het ook in de winter binnen al aangenaam zonder dat de verwarming aanstaat. Eenieder die
4. Vloerverwarmingssystemen
binnenkomt verwarmt het huis meteen met zijn of haar
5. Douche warmtewisselaar (wtw)
lichaamstemperatuur. Zo subtiel werkt dat als je huis
6. Verticale bodem warmtewisselaar:
energieneutraal is gebouwd. In de zomer zorgt dezelfde
- In de winter verwarmen
installatie voor verkoeling. Het dieptewater van 10 graden
- In de zomer koelen
houdt de woning op een aangename temperatuur.
16
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE ENERGIENEUTRALE WONINGEN
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE ENERGIENEUTRALE WONINGEN
17
1 2
3
Ventilatie
Ventilatie in een tochtvrije woning Van nature is er geen tocht in dit huis. Dat is anders dan
De warme binnenlucht wordt afgevoerd naar buiten en
bij een conventioneel huis, waar het zoveel kiert dat de
passeert daarbij de warmtewisselaar. De inkomende koele
lucht er continu in werveling is. De ventilatie die hier
buitenlucht stroomt door de naastliggende dakbuis en
plaatsvindt is daarom doelbewust aangebracht. Daarvoor
wordt zo automatisch opgewarmd.
zijn intelligent samenwerkende technieken aan het werk. Het ventilatiesysteem in het huis meet de ‘frisheid Door een dakbuis wordt verse lucht van buiten aan-
van de lucht’ met behulp van CO
getrokken. Het wordt gefilterd van o.a. stof
niet meer vers is (een hoog CO gehalte heeft) gaat het
Wanneer de lucht
en pollen zodat alleen zuivere lucht binnenkomt.
ventilatiesysteem harder werken.
Ventilatie 1. Ventilatie uitblaas 2. Ventilatie warmtewisselaar 3. Ventilatie inblaas
18
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE ENERGIENEUTRALE WONINGEN
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE ENERGIENEUTRALE WONINGEN
19
1
Electriciteit 2
3
Een bron van energie De zonnepanelen op het dak en op de garage leveren 12
Het is voorbereid op de smartgrids van de toekomst. U
volt gelijkstroom zoals in een auto. Een omvormer op
kunt uw auto, scooter, fiets en grasmaaimachine opladen
zolder maakt hier 230 volt wisselstroom van.
met de zonnepanelen van het huis.
De woning is aangesloten op het electriciteitsnetwerk,
Energieneutraal wonen betekent dat het huis haar eigen
maar deze werkt twee kanten op. Als er meer electriciteit
energie opwekt. Bij slim gebruik krijgt u zelfs geld toe
wordt gemaakt dan verbruikt, dan gaat de stroom de
voor geleverde stroom aan het netwerkbedrijf.
4
andere kant op, richting het netwerkbedrijf (Enexis). Uw huis is een bron van energie geworden. Is er meer stroom nodig dan wordt gemaakt, dan trekt het
Electriciteit
huis stroom van Enexis. In uw meterkast ziet u dan ook
1. Zonnepanelen
een uitgaande- en een inkomende meter.
2. Omvormer 3. Meterkast 4. Aansluiting electra
20
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE ENERGIENEUTRALE WONINGEN
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE ENERGIENEUTRALE WONINGEN
21
De bewoner aan het woord
10 °C 60 meter diep
‘Veel vierkante meters, veel comfort en ook nog eens energieneutraal.’ ‘Vanuit de woonkamer zien we de reeën lopen en de
Naast enthousiast bewoner, is Eric van der Schaaf ook de
fazanten vliegen. We wonen hier in de natuur maar wel
makelaar van het project. Een ideale situatie, want wie
met zicht op de Martinitoren. En dat is precies wat wij
kan potentiële kopers nu beter informeren dan iemand die
zochten.’ Aan het woord is Eric van der Schaaf, de bewoner
elke dag in zo’n huis leeft? ‘In deze prijsklasse gaat het
van de eerste energieneutrale woning in Meerstad.
mensen om het aantal vierkante meters en comfort. Met
Eenmaal binnen bij Eric, gaan we meehelpen met het
180 vierkante meter woonoppervlakte en een fantastisch
verwarmen van zijn huis. Wij zijn immers kacheltjes van
binnenklimaat, heb je dat hier.
37 graden Celsius. Zijn zeer goed geïsoleerde huis gaat ervoor zorgen dat die warmte binnen blijft. ‘Het is nu 19,2
In elke ruimte vloerverwarming – geen radiatoren dus –
graden, over een uurtje zal ik nog eens kijken,’ zegt Eric.
en elke kamer een eigen thermostaat. Zo hebben we onze slaapkamer heerlijk koel en die van de kleine wat warmer.
‘Wij vielen in eerste instantie op het ontwerp van het
Ideaal toch? Bovendien valt het me op dat mensen die
huis, de ruimte binnen en de mooie plek: op een hoek,
hier komen de opzet van Meerstad zien en snappen: ruime
aan het water. Dat het huis energieneutraal is, vonden
kavels, veel water en natuur. En het huis van je buren op
we een leuke bijkomstigheid. Maar inmiddels is het een
een flinke afstand.’
sport geworden om zo duurzaam mogelijk te wonen. We doen altijd de deuren dicht en hebben zelfs extra
Eric woont hier nu drie maanden en vertelt over zijn
maatregelen genomen. Zo vangen we regenwater op in een
ervaringen. ‘We hebben al in de zon gezeten maar ook al
ondergrondse tank.
geschaatst. Door de vele ramen valt er erg veel licht in het huis. En doordat het driedubbel glas is, zijn de ramen
Hiermee spoelen we het toilet en de wasmachine door.
hier geen koude-bruggen. Als straks de school gebouwd
We hebben ook een waterontkalker geplaatst. Het water
is, zodat de kinderen daar lopend naartoe kunnen, is het
smaakt nu niet alleen lekkerder, maar het voorkomt ook
helemaal perfect. Het is nu trouwens 19,8 graden,’ zegt
kalkaanslag op de thermostaten van apparaten. Daardoor
Eric glimlachend bij het afscheid.
blijven ze zuiniger en gaan ze langer mee’, legt Eric uit.
24
Eric van der Schaaf, bewoner én makelaar
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE BEWONER AAN HET WOORD
25
Energieneutraal en duurzaam bouwen
Specificatie energieneutrale woning Meeroeverslaan 219 Prijs: € 375.000,- k.k. Woonoppervlakte: 180 m2 Kavelgrootte: 511 m2 Woninginhoud: 600 m3 Slaapkamers: 4, uit te breiden naar 6 Tuin: rondom, aan water Vrijstaande garage
26
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// DE BEWONER AAN HET WOORD
‘Er zijn geen langzaam opwarmende of afkoelende materialen aanwezig.’ ‘Ons concept om te bouwen met staalframe is zeer
Een ander belangrijk voordeel van bouwen met staal-
geschikt voor het realiseren van huizen met een hoge
frames, is de flexibiliteit. ‘Een trapgat maken, een bad-
isolatiewaarde. En dat is natuurlijk al een mooie basis voor
kamer naar beneden halen, een vleugel aanbouwen; het
energieneutraliteit.’ Aan het woord is Mannes Wietsma,
gaat sneller, gemakkelijker en goedkoper met dit concept
directeur van FM Bouw. Dit bedrijf is verantwoordelijk
dan bij huizen van steen en beton. Deze flexibiliteit zorgt
voor de bouw van 13 energieneutrale woningen in
ervoor dat mensen hun huizen makkelijker aan kunnen
Groningen.
passen aan hun leeftijdsfase en de behoeften die daarbij horen.’
De basis van de huizen aan de Meeroeverslaan is een staalframe. ‘Het zijn U-profielen van gerecycled en
FM Bouw past staalframe overal in Nederland toe. Bij de
verzinkt staal; zeer duurzaam dus’, legt Mannes uit. ‘De
uitbouw van een hotel in Amsterdam, bij een zorginstelling
stalen profielen worden opgevuld met isolatiemateriaal. De
in Katwijk, bij de bouw van een hotel in Arnhem, noem
buitenkant van de wanden wordt afgewerkt in stucwerk
maar op. Het project in Groningen is echter speciaal.
en gedeeltelijk met steenstrips, en de binnenkant met
‘Vanwege de energiedoelstellingen werken we nu nauw
gipsvezelplaten. Het levert niet alleen goede isolatie
samen met partijen op het gebied van zonnepanelen,
op, maar de bouwtijd is ook kort, een ander belangrijk
zonneboilers en aardwarmtepompen. Wanneer een woning
voordeel van bouwen in staalframe. Doordat er bij deze
aan bepaalde eisen moet voldoen, zoals energieneutraal,
huizen geen gebruik wordt gemaakt van bakstenen en
is bijvoorbeeld de capaciteit aan zonnepanelen van belang.
beton, is het binnenklimaat veel gelijkmatiger. De massa
Wij hadden daar tot nu toe nog weinig ervaring mee. Via
is heel laag; er zijn dus geen langzaam opwarmende of
samenwerking met partners op het gebied van dergelijke
afkoelende materialen in het huis aanwezig.
installaties leren we op dit moment veel. Dat is natuurlijk mooi voor de toekomst. En die is eigenlijk al begonnen met de bouw van deze woningen.’
28
Mannes Wietsma, directeur FM Bouw
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// ENERGIENEUTRAAL EN DUURZAAM BOUWEN
29
‘Ook de provincie Groningen stimuleert energiezuinig bouwen.’
Op het visitekaartje van Sebastiaan van der Haar staat
Ook de capaciteit van het ventilatiesysteem en het geluid
als functieomschrijving adviseur duurzaamheid gebouwde
van de warmtepomp worden gemeten. De energieneutrale
omgeving. Vanuit DHV Energy werkt hij veel voor de
woningen van Meerstad kwamen goed uit de test.
provincie Groningen. Hij vertelt: ‘De afgelopen jaren ben ik betrokken geweest bij een project voor energiezuinig
‘Alle resultaten van de metingen zijn openbaar voor de
bouwen, in opdracht van de provincie. Doel van het
direct betrokkenen,’aldus Sebastiaan. Deze testen zijn
project: we wilden de EPC – de energieprestatiecoëfficient
vooral om ervan te leren. We delen onze ervaringen:
– van nieuwbouwhuizen terugbrengen van 0,8 naar 0,5.
welke problemen komen we het vaakst tegen en wat
Vanuit dit project werd ik betrokken bij de bouw van de
zijn daarvoor de beste oplossingen? In totaal willen we
energieneutrale woningen in Meerstad.’
30 bouwkwaliteitsmetingen in Groningen doen. Eind maart is het project afgelopen, maar we hopen dat de
Voor dit project regelde DHV in opdracht van de provincie
provincie Groningen ermee doorgaat. Het zou mooi zijn
de bouwkwaliteitsmetingen. Metingen om te kijken of de
als de huidige ontwikkeling nog een tijdje gestimuleerd
plannen en beloftes uit de bouwvergunning in de praktijk
wordt. De koudwatervrees van sommige partijen be-
ook daadwerkelijk gerealiseerd zijn. Via een viertal testen
gint al aardig af te nemen. Er zijn zelfs al bouwers en
wordt onder andere bekeken hoe het met de luchtdichtheid
woningbouwcorporaties die zelf metingen laten doen.’
van de woning zit en of er geen koudelekken zijn.
Build with CaRe Ook de bouwkwaliteitsmetingen in Meerstad vinden plaats binnen het internationale project Build with CaRe. Het is een samenwerking van regio’s, steden, gemeenten en publieke en particuliere organisaties uit vijf landen rond de Noordzee. De krachtenbundeling leidt tot zichtbaarheid van energiezuinig bouwen. Binnen het project leert men van elkaar en kijkt men letterlijk over de grenzen van de eigen disciplines, markten en vaardigheden. Vanuit Nederland participeren de gemeente en provincie Groningen en de regio Noord-Beveland in Build with CaRe. Daarnaast zijn er deelnemers uit Zweden, Duitsland, Schotland, Engeland en België.
30
Sebastiaan van der Haar, advies- en ingenieursbureau DHV
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// ENERGIENEUTRAAL EN DUURZAAM BOUWEN
31
Energieneutraal is niet hetzelfde als duurzaam
De duurzaamheidsscore van de woning
Hoge score op duurzaamheid
De woningen zijn niet alleen energieneutraal maar ook
zonnepanelen in deze woning wordt meegewogen als
duurzaam. Dat betekent veel comfort, aandacht voor het
milieubelastend afval. Ook het wooncomfort is hoog. Geen
milieu, een gezond leefklimaat en lage gebruikslasten.
tocht, geen drempels, elke ruimte zijn eigen temperatuur
Ofwel, hoge woonkwaliteit tegen lage milieukosten. Met
via een aparte thermostaat, driedubbel glas, veel vierkante
alle positieve gevolgen voor de waardeontwikkeling van
meters; het kan niet op. Daarnaast valt het huis makkelijk
het huis. De duurzaamheid van een gebouw kan worden
aan te passen aan de wensen van de bewoners vanwege de
gemeten op terreinen als Energie, Milieu, Gezondheid,
bouw via een staalconstructie. Een kamer verdelen in twee
Gebruikskwaliteit en Toekomstwaarde via het systeem
ruimtes, een vleugel aanbouwen, de badkamer naar
GPR-gebouw (www.gprgebouw.nl). Op elk terrein kan een
beneden halen; het kost minder tijd, geld en energie dan
score behaald worden van 1 (laag of slecht) tot 10 (hoog
bij huizen die zijn opgetrokken uit baksteen en beton.
of goed). De huizen in Meerstad kwamen zeer goed uit de
Kortom, de duurzame woningen zijn zowel voor de korte
verf. Kijk maar eens naar de grafiek. Dat de score op milieu
als voor de lange termijn een prima investering. In geld,
wat lager uitvalt, komt doordat het materiaal van de vele
gezondheid én wooncomfort.
GPR gebouw
10 9
De duurzaamheidsscore van de
8
energieneutrale woningen in Meerstad
6
volgens GPR-gebouw: de gemeentelijke praktijkrichtlijnen voor duurzaam bouwen.
7 5 4 3 2 1 0
ambitie
score
10,0
8,0
8,0
8,0
8,0
9,4
6,2
8,4
8,9
9,1
Energie
Milieu
Gezondheid
Gebruikskwaliteit
Toekomstwaarde
De toekomst is nu /// Groningen bouwt energieneutrale woningen /// HOGE SCORE OP DUURZAAMHEID
33
Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door:
Colofon De toekomst is nu is een publicatie van de Gemeente Groningen. Met medewerking van: Gemeente Groningen: Martin Klooster, Jeroen
Informatie
Westendorp, Bert van der Noord, Richard Krebs,
Groningen geeft energie
Paul Corzaan.
Website: www.gemeente.groningen.nl/energie
Gemeente Slochteren: Coen van Atten.
Telefoon: 050 - 3671111
Bureau Van Werven: Rick Sieling, Erik Hulst. Ecofys: Martin Mooy.
Concept, ontwerp en productie
Bureau Meerstad: Michiel de Boer.
Strawberry Fields, Groningen
Bureau Pau: Ilja van der Veen. B39 advies: Eise Riemersma.
Copyright
WE-projects: Ashwin van Dalen.
Overname van (delen van) deze uitgave ten behoeve van
FM Bouw: Frank van Herk, Richard Smit.
andere publicaties is mogelijk na overweging door- en
OK Huis: Rian Arends, Henk van Hulst.
schriftelijke toestemming van de Gemeente Groningen.
Provincie Groningen: Brigitte Meiberger. DHV: Sebastiaan van der Haar.
Duurzaam gedrukt Dit drukwerk is gemaakt op de minst milieubelastende wijze, in waterloos offset, met inkt op plantaardige basis. Lokaal geproduceerd in Groningen door drukkerij Tienkamp op FSC-gecertificeerd papier.
34
