Informal investors. groei, durfkapitaal & bedrijfsovername. voor professionele ondernemers

groei, durfkapitaal & bedrijfsovername Investeerder Wout van der Wijk (l) en ondernemer Jeroen van den Brink (r) Seatme.nl.

+

Internet 3.0 Een nieuwe hype? Waardecreatie De snelle groei van Sabon

SPECIAL

Informal investorS

15 pagina’s over het vinden, verleiden en vooral samenwerken met een investeerder

voor professionele ondernemers

juni 2011 / € 9,95

Bedrijfswaardering Prof. dr. Jan Vis geeft college

‘De helft van alle ondernemers in Nederland heeft grote problemen met de financiering van zijn businessplan.’ bron: EIM, 2010

www.investormatch.nl

Goed nieuws voor ondernemers en investeerders! Investormatch.nl is een nieuw multimediaal platform voor durfkapitaal. Wij matchen ondernemers op zoek naar geld met investeerders die uitkijken naar interessante investeringsprojecten.

Investormatch.nl biedt u als ondernemer… • Informele financiering van starten groeiplannen (0,1 – 1 mln euro) • Uw businessplan onder de aandacht van 500 investeerders • Advies en ondersteuning bij het opstellen en aanscherpen van businessproposities • Training en begeleiding voor het houden van presentaties • Kleinschalige matching-bijeenkomsten met investeerders

Investormatch.nl biedt u als investeerder… • Ruim aanbod van gescreende investeringsprofielen • Wekelijkse nieuwsbrief • Kleinschalige matching-bijeenkomsten met geselecteerde ondernemers • Deelname aan de Nationale Informal Dag

Aanmelden Kijk voor meer informatie over het platform en de mogelijkheid om u in te schrijven op www.investormatch.nl

investormatch.nl platform voor durfkapitaal

xxxxxxxxxxx 200x | brookz | 05

“EEN ENERGIEBEDRIJF MET VERSTAND VAN MIJN ZAKEN.” DAT VIND IK WEL DUIDELIJK Vincenzo Rossi (eigenaar pizzeria) “Het fijne van Emma van DONG Energy is dat ze aan een half woord genoeg heeft, zo goed is ze op de hoogte van wat er speelt bij ons. Soms belt ze me zelfs dagelijks om me te wijzen op de laatste ontwikkelingen in de energiemarkt die interessant zijn voor mijn onderneming. Ze denkt echt met me mee. Zo houd ik mijn energiekosten altijd zo laag mogelijk.”

inhoud

28 Dossier waardecreatie

Bob Ultee verwierf in 2005 een licentie van Sabon. Zes jaar later heeft hij vijftig winkels in Nederland en België en staat hij op het punt het moederbedrijf over te nemen.

20 Q&A Jan Vis

De grondlegger van de economische bedrijfswaardering in Nederland kijkt uitsluitend naar toekomstige geldstromen. ‘Vandaag vol van waarde, morgen in de aarde.’

24 Internet 3.0

In navolging van Amerika wordt er ook in Nederland flink geïnvesteerd in internet- en mobiele communicatiebedrijven. Is er sprake van een nieuwe zeepbel?

35 special Informal investors 40 Investeerder gezocht (m/v) Wie zijn deze investeerders, wat kunt u van ze verwachten en hoe voorkomt u dat uw business angel niet in een business devil veranderd?

Ondanks een rampzalige ervaring met een vorige investeerder gaat ondernemer Carlos Daal voor zijn nieuwe bedrijf weer in zee met een informal investor.

juni 2011 | brookz | 05

colofon

15 mnd 08 Nationale Overname Dag 2011 13 Nieuws Reiskoorts op het web. Personal buy out. Lancering investormatch.nl

16 MKB-kredietcoach Eerste hulp bij uw financieringsaanvraag

18 Overnamestudie

20 18

Nieuwe opleiding bedrijfsovername aan de Hogeschool van Amsterdam

20 Q&A Jan Vis, algemeen directeur Talanton Corporate Finance

investeringsdeals 46 deal 01 Jeroen van den Brink en Wout van der Wijk Seatme.nl

48 deal 02 Hein de Jong en Bernd Mintjes De WoonOutlet

bazaar 51 Onzekere verkooptijden

08

Invloed conjunctuur en rente op de verkoopprijzen

53 Vraag & aanbod Koop- en verkoopprofielen van bedrijven & participaties

elk nummer 06 Colofon 07 Voorwoord

06 | brookz | juni 2011

Brookz is een uitgave van C365 Business Media Albrechtlaan 1 1404 AH Bussum Uitgever/hoofdredacteur Peter Rikhof Eindredactie Wietze Willem Mulder Vormgeving Wonderworks, Heemstede Basisontwerp Marjolein Rams Medewerkers Mark van Baal, Peter Bak, Marcel Bakker, Miloe van Beek, Willemijn van Benthem, Martine Berendsen, Martin Dijkstra, Carien van Dijk, Rob Hartgers, Linda Huijsmans, Suzanne Karsters, Michel Mees, Dennis Mensink, Wietze Willem Mulder, Sietske Raaijmakers, Maria Stijger, André de Vos Marketing Alex Turkawski Adverteren [email protected] Online Wietze Willem Mulder Abonneren Een lidmaatschap op Brookz kost €149 (ex btw). Abonnementen lopen tot wederopzegging tenzij u uiterlijk 2 maanden voor het aflopen van het abonnement hier schriftelijk van afziet. Voor vragen over abonnementen kunt bellen met 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63 (€ 0,10 per minuut)

Druk Kroonpress, Estland ©2011 C365 Business Media. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden gekopieerd of verveelvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

redactioneel Peter rikhof

Doordenderen het gaat goed met brookz.

We groeien tegen het marktsentiment in. Maar toen ik vorige maand de bank om een kleine kredietfaciliteit vroeg, werd ik nog net niet uitgelachen.

foto: MARCEL BAKKER

Brookz viert binnenkort zijn vijfde verjaardag. Terwijl ruim 80 procent van alle nieuwe tijdschrifttitels binnen een jaar op de fles gaat, staat Brookz inmiddels als een huis op de Nederlandse ondernemersmarkt. En daar zijn we best trots op. Maar dat is voor ons geen reden om achterover te leunen. Sterker nog, we zetten zelfs een tandje bij. Deze maand lanceren we Investormatch.nl, een nieuw multimediaal platform voor durfkapitaal. Op dit online platform helpen we ondernemers om starten groeifinanciering te vinden en bieden we investeerders een database met gescreende investeringsprofielen. Daarnaast organiseert Investormatch.nl trainingen, evenementen en matchingsbijeenkomsten waar ondernemers worden voorbereid en in contact gebracht met investeerders. Want nu banken het qua kredietverlening op dit moment massaal laten afweten, is er meer dan ooit behoefte aan een goed functionerende markt voor durfkapitaal. Ik spreek inmiddels uit ervaring. Om de bouw van het nieuwe platform te financieren hebben we in principe geen extra financiering nodig. We kunnen deze investering geheel uit eigen middelen betalen. Toch leek het mij verstandig bij de bank een kleine kredietfaciliteit te regelen. Je weet maar nooit, ondernemen is tenslotte vooruitzien. Via de telefonische helpdesk nam ik contact op met onze huisbank. Daar werd ik te woord gestaan door een medewerkster van het bedrijventeam. Ze hoorde mijn verhaal aan en vroeg of ik zo snel mogelijk de jaarrekeningen en de IB-aangiften van de laatste drie jaar kon opsturen. Ze wilde niets beloven, maar volgens haar zag het er wel goed uit. Een week later word ik gebeld. Weer een andere dame aan de lijn. ‘Ik heb helaas geen goed nieuws voor u. Gezien de vooruitzichten in uw sector kunnen wij op dit moment u aanvraag niet honoreren.’ Toen ik vervolgens vroeg of we geen afspraak konden maken om mijn verhaal even toe te kunnen lichten, werd ik nog net niet uitgelachen. Ik zag een smalend gezicht aan de andere kant van de lijn. ‘Nee mijnheer, daar kunnen we echt niet aan beginnen. Ik wens u nog een prettige dag verder.’ Over twee weken heb ik een afspraak bij een andere bank. Ik noem geen namen, maar ze nemen in ieder geval de moeite om ons – inmiddels gerealiseerde – groeiplan aan te horen. Want de website is gewoon klaar. Je bent ondernemer of je bent het niet. We denderen gewoon door.

Peter Rikhof uitgever/hoofdredacteur [email protected]


nationale overnAme dag 2011

Nationale Overname ruim 250 ondernemers, investeerders en

overname-experts kwamen dinsdag 19 april naar Kasteel De Vanenburg voor de Nationale Overname Dag 2011. Daarmee was dit exclusieve overname-evenement van Brookz tot op de laatste stoel uitverkocht.

ikken. uitverkocht. iedereen even insch g tot de laatste stoel In de grote zaal moest tionale Overname Da Na de s wa ers em Met ruim 250 deeln


tekst WIETZE WILLEM MULDER / fotografie sietske raaijmakers

Dag 2011 Rolf Metz van Ecart met een ondernemende klant.

Stralend weer met 25 gra den. Vanaf 11.00 uur ’s och tends kwamen de eerste deelnemers zich melden op landgoed De Van enburg.

Anja van der Heijden en Saskia Danse van kennispartner SRA.

Presentator Bas van Werven en onderhandelingsdeskundige George van Houtem.

De zaal had er duidelijk zin in.


nationale overnAme dag 2011

Spreekster Monique Ansink nam geen blad voor de mond.

Tom Beltman (l) legt de sterke punten van Marktlink nog eens uit.

Tussendoor was er ruim gelegenheid om te netwerken.

De workshop management buy-in van BuyInside werd zeer goed bezocht. Een deal is pas een deal als de handtekening is gezet.

Gastheer Peter Rikhof van Brookz deed zijn best.

De cursus onderhandelen werd buiten voorgezet.

O

pmerkelijk was dit jaar het grote aantal deelnemers die een management buy-in (MBI) overwegen. Deze potentiële kopers kregen tijdens de openingspresentatie van Monique Ansink, directeur Excellent Products, meteen al enkele nuttige adviezen voor het geval ze een constructie aangaan met een gefaseerde uitkoop van de oude eigenaar. Zo moet een MBI’er zich volgens Ansink nooit in een 50/50-aandelenverhouding laten


O in

Hugo Westerink (l) van ABN AMR gesprek met een ondernemer.

manoeuvreren. ‘Op papier lijkt dat een eerlijke verdeling, maar in de praktijk is het een ramp’, zegt Ansink. ‘Als koper wil je investeren in het bedrijf, maar als zittende verkoper wil je de uitgaven drukken om zoveel mogelijk te cashen. Dat werkt dus niet, want de onder neming zit daarmee helemaal op slot.’ Onderhandelen is volgens Ansink een kwestie van geven en nemen, vooral over het prijskaartje van het bedrijf. De beste overnameprijs is de prijs waarbij

geen van beide partijen tevreden is, zo is haar ervaring. Na de wijze lessen van Ansink verspreidden de deelnemers zich over het landgoed van Kasteel De Vanenburg, op weg naar de diverse workshops. Deze praktische sessies worden verzorgd door ABN AMRO (financiering en informal investment), BuyInside (management buy-in), Van Oers Corporate Finance (waardebepaling), Vestius Advocaten (juridische as-

Deelnemers op weg naar de volgende workshop.

Kopers en verkopers wisten elkaar goed te vinden.

Gastheer Peter Rikhof van Brookz met een tevreden klant.

Bas van Werven was duidelijk in vorm.

De mannen van ABN AMRO bespreken hun presentatie.

George van Houtem: ‘Bent u een schaap, een antilope of een tijger?’

Buiten werden enkele nieuwe producten gedemonstreerd.

pecten), Ecart Invest (de rol van een participatiemaatschappij), Marktlink Fusies & Overnames (een succes volle deal) en JAN Accountants & Belastingadviseurs (due diligence + fiscale aspecten). De afsluitende plenaire sessie werd verzorgd door George van Houtem, Nederlands bekendste onderhandelingsspecialist. In zijn presentatie vergelijkt hij de strijd aan de onderhandelingstafel rond een bedrijfsovername

Niemand ging met lege handen naar

met het dierenrijk. ‘Bent u als koper of verkoper een antilope, schaap of tijger’, vraagt Van Houtem aan de volle zaal. Volgens van Houten zijn er namelijk drie typen onderhandelaars met hun eigen, kenmerkende gedrag. ‘Bij gevaar gooit de tijger zijn spierballen in de strijd, groepeert het schaap zich bij zijn soortgenoten, en loopt de antilope het liefst weg. Met twee schapen aan tafel verloopt het onderhandelen soepel, maar met

huis.

twee tijgers kan het een tijdje duren voordat er een handtekening onder afspraken kan worden gezet.’ Na de afsluitende presentatie van Van Houtem is het tijd om te netwerken en visitekaartjes uit te delen. Met dank aan het mooie weer was het nog lang gezellig op de Vanenburg. ‘Fantastische middag, erg nuttig en inspirerend, aldus een van de deelnemende onder nemers. Schrijf mij maar alvast weer in voor volgend jaar.’


More style per hour. De nieuwe C-Klasse Coupé. De gespierde achterkant en de pijlvormige lange motorkap geven de nieuwe C-Klasse Coupé een atletisch uiterlijk. Vanbinnen voeren elegantie en stijlvol design de boventoon. En onder de motorkap is het één blok dynamiek en sportiviteit. Alles aan deze nieuwe coupé vraagt om ‘asfalt voelen en kilometers maken’. Nu bij uw Mercedes-Benz dealer en op www.mercedes-benz.nl/c-coupe.

Gem. verbruik: 4,4 - 12,0 l/100 km, 22,7 - 8,3 km/l. CO2-uitstoot: 116 - 280 g/km.

U rijdt al de nieuwe C-Klasse Coupé vanaf € 38.950,- excl. verwijderingsbijdrage en kosten rijklaar maken. Leasetarief vanaf € 699,- per maand excl. btw o.b.v. Operationele Service Lease, 48 maanden, 20.000 km per jaar. Acceptatie onder voorbehoud door Mercedes-Benz Financial te Utrecht.

15 mnd

p15 Koop je eigen bedrijf. p15 Brookz lanceert investormatch.nl.

istock

vinden & kopen van een bedrijf

Reiskoorts op het web de reisbranche consolideert. Bedrijven

zijn de komende jaren aangewezen op fusies, overnames en kapitaalinjecties van investeerders. Met internet als de grote groeimotor.

H

oe lang weet het traditionele reisbureau nog te overleven? Dat is de vraag die veel mensen in de reisbranche bezighoudt. Dat offline een vakantie boeken het steeds meer aflegt tegen online een ticket bestellen, mag duidelijk zijn. Internet heeft de reisbranche de afgelopen jaren flink opgeschud. Via het web kan iedereen eenvoudig de meningen lezen van andere vakantiegangers die een reactie achterlaten op de website van touroperators of via recensies op reizigersblogs als WaarBenJij.Nu en Around the Globe. De rol als tussenpersoon van de fysieke winkel vervaagt door het wereldwijde

web. In de reiswereld nemen consumenten steeds meer zelf het heft in handen als het om zoeken en boeken gaat (zie figuur). Dat betekent dat de groei voor reisorganisaties vooral ‘van online’ moet komen. Niet voor niets staan er maar liefst zeven ondernemingen uit de reisbranche in de top tien van de Twinkle Top 100, een lijst van best presterende ecommercebedrijven in Nederland.

Rivalen Volgens een marktrapportage van ING Economisch Bureau stijgen de uitgaven aan vakanties dit jaar met slechts twee procent. Bovendien verwacht het bureau»


15 mnd vinden & kopen van een bedrijf

nieuws

MKB-kredietcoach

‘Investeerders zien veel potentie in de online reiswereld en zetten fors in op internationale expansie’ dat tot 2015 de groei van het aantal vakanties in Nederland afvlakt vanwege de geringe bevolkingstoename. Tel daar bovenop de hevige concurrentiestrijd en een fusie of overname lijkt de manier te zijn om te overleven en internationaal een rol van betekenis te spelen. Rivalen CheapTickets.nl en Vliegwinkel.nl beconcurreerden elkaar jarenlang stevig in Nederland. Beide online aanbieders claimen in ons land marktleider te zijn op basis van aantal verkochte tickets. Maar om de strijd aan te gaan met internationale grootmachten als Easy Voyage, ebookers en Expedia, moesten ze de handel wel ineen slaan. De fusie van beide moederbedrijven BCD Holdings (Vliegwinkel, BudgetAir, Vayama en Flugladen) en Beins Travel Group (CheapTickets) is een reactie op de internationale consolidatie in hun sector. ‘Door de samensmelting ontstaat er één sterk en internationaal online reisbedrijf’, zegt directeur Joop Drechsel van BCD Holdings. De nieuwe combinatie wil onder de naam Travix de omzet in de komende drie jaren verdubbelen. Die groei moet voornamelijk door uit te breiden in Europese landen als Spanje en Italië en in Aziatische landen als Hongkong, Singapore en Thailand komen.

De fusie brengt ook een nieuwe aandeelhouder met zich mee. ING Corporate Investments heeft een minderheidsbelang genomen in de nieuwe reisorganisatie, terwijl investeringsmaatschappij Bluefield Investments al aan boord was.

Groeigeld Investeerders zien veel potentie in de online reiswereld en zetten fors in op internationale expansie. Onlangs haalde VakantieVeilingen.nl groeigeld op door een meerderheidsbelang te verkopen aan Oakley Capital Investments. Met de kapitaalinjectie wil moederbedrijf Emesa het concept van haar veilingsite als eerste naar Duitsland exporteren. Een start in Groot-Brittannië wordt verkend voor de langere termijn, waarna nog andere Europese landen moeten volgen. Met de Britse investeerder aan boord kan de internationale expansie beginnen. ‘Uitbreiding naar nieuwe grote markten vergt meer geld en kennis dan wij tot op heden in huis hadden’, zegt directeur Marc Muller van Emesa. ‘De lancering vergt een gedegen voorbereiding, kost tijd en vraagt upfront-investeringen. We hadden al de relaties, de kennis en het netwerk om Europa in te trekken. Maar nu hebben we ook het geld.’

overnames

Marktaandeel reisorganisaties in 2015 voor drie scenario’s

45%

55%

Boeken 4%

Reisrevolutie

Uitgangspunt van het reisevolutiescenario is het gestaag groeiende online aandeel in boekingen, waarmee ook langzaam het marktaandeel van de reisorganisaties bij alle vakanties afneemt. Onder touroperators vindt verdere schaalvergroting plaats, omdat veel nadruk op efficiënte processen blijft liggen. Internationale consolidatie is het gevolg.

47%

53%

9%

Social media-revolutie

In dit scenario versnelt het groeitempo van online boeken, mede door de sterke adoptie van social media en het gebruik van smartphones. De rol van stenen reisbureaus is in dit scenario nagenoeg uitgespeeld. Touroperators weten met name prijskopers nog te bereiken.

39% 63% 24%

3%

Terug naar de basis

5%

21%

71% 83%

Belangrijkste kenmerk van het ‘terug naar de basis’-scenario is dat klanten zich geen reizen meer laten verkopen die niet volledig aan hun eisen voldoen. Klanten zoeken steeds meer online informatie en service. Stenen reisbureaus gaan in de aanval op online kanalen door echt meerwaarde te bieden.

Internet

Internet

Direct selling

Reisbureau

Reisbureau

Reisbranche

Telefoon

Boeken, tijdschriften, krant

Stenen Reisbureau

Anders

Anders

Rechstreeks leverancier


47% 6%

Zoeken

4%

40% 15%

37%

Consument zoekt en boekt vooraf geregelde vakantie via internet

q&a

Bron: Sanoma Digital 2010

Bron: ING

buy out

Koop je eigen bedrijf Financieel adviesbureau wordt gekocht door 70 eigen medewerkers. Na de management buy-in en management but-out heeft Nederland er een nieuwe bedrijfsovernameterm bij: de professional buy-out (PBO). Die benaming is geïntroduceerd door het personeel van Finext, een financieel adviesbureau. Met een PBO kopen meerdere medewerkers de aandelen van het eigen bedrijf. Om onder de vleugels van moederbedrijf Ordina te ontsnappen, wilde Finext als zelfstandige onderneming verder. Maar omdat het Voorburgse bedrijf eigenlijk geen management heeft – alleen een directeur op papier – was een management buy-out geen optie. Finext is namelijk wars van het traditionele leiderschap binnen organisaties met managementlagen, hiërarchische indelingen en ingekapselde functieomschrijvingen. Daarom was er maar een optie: de eigen medewerkers nemen de touwtjes in handen. Maar liefst 70 van de 110 medewerkers wilden de buy-out financieren. Het personeel legde in totaal ongeveer 4 miljoen euro op tafel voor het volledige aandelenpakket van het eigen bedrijf. Ordina ging maar wat graag akkoord met het bod, omdat de werkzaamheden van Finext niet meer pasten bij de kernactiviteit van de beursgenoteerde ICT-dienstverlener. ‘Dit is de kers op de taart van ons geprezen organisatiemodel, waar zelfsturing centraal staat’, zegt consultant Martijn Meuling van Finext. ‘Met deze stap wordt het ondernemerschap maximaal gestimuleerd. Het belang van de organisatie is nu de optelsom van de belangen van de professionals.’

Financiering

Brookz lanceert Investormatch.nl Nieuw online platform voor durfkapitaal koppelt ondernemers aan investeerders Vanaf deze week kunnen ondernemers die op zoek zijn naar risicodragend vermogen terecht op Investormatch.nl, het nieuwe online platform voor durfkapitaal. Investormatch.nl is een initiatief van Brookz en speelt in op de groeiende behoefte aan alternatieve financiering voor ondernemers met starten groeiplannen. Ondernemers die lid zijn van Investormatch.nl kunnen o.a. op een persoonlijke pagina hun businessplannen en investeringsprojecten plaatsen. Voor wie dat wil is er deskundige ondersteuning voor het checken en aanscherpen van de proposities. Alleen aangemelde en gescreende investeerders kunnen de plannen inzien en direct contact opnemen met de geldzoekende ondernemer. Daarnaast organiseert Investormatch.nl pitchtrainingen en kleinschalige matchingsbijeenkomsten

waar de ondernemer zijn plan kan presenteren aan een select gezelschap van investeerders. Volgens uitgever Peter Rikhof van Brookz is de lancering van Investormatch.nl een logische stap. ‘De afgelopen jaren heeft Brookz zich ontwikkeld tot een platform voor professionele ondernemers, investeerders en businessadviseurs. Je ziet zowel bij bedrijfsovernames als bij starten groeiplannen dat informeel kapitaal een steeds grotere rol speelt. Vandaar dat we naast ons overnameplatform met Investormatch.nl nu ook een investeringsplatform lanceren.’ Investormatch.nl denkt op jaarbasis minimaal 500 ondernemers te kunnen helpen met het vinden van een geschikte investeerder. Voor de start van het platform hebben zich inmiddels al enkele tientallen ondernemers gemeld. Kijk voor meer informatie op www.investormatch.nl



nieuws

MKB-kredietcoach

overnames

q&a

Hulp bij financieringsaanvraag mkb-kredietcoach is een nieuw initiatief dat ondernemers in het MKB helpt bij het doorlopen van het traject van een kredietaanvraag. ‘We zorgen dat de ondernemer met zelfvertrouwen bij de bank zit.’

A

ls het over het financieren van ondernemingen gaat, is er nog steeds sprake van veel onwetendheid bij ondernemers, vertelt Jan Wietsma, een van de oprichters en directeur van MKB-kredietcoach. ‘Vaak is er meer geld in de onderneming aanwezig dan de ondernemer denkt.’ Wie een financieringsaanvraag wil doen, dient over bepaalde financiële kennis te beschikken. ’Kom met een goed onderbouwd plan. Een financiële aanvraag moet lezen als een trein en de accountmanager van de bank aangrijpen. Dan is de kans groot dat je fiat krijgt.’

Waardebepaling Ondernemer Stephan van Bolderik, mede-eigenaar van marketing- en innovatiebureau BLOEI, ziet de komst van MKBkredietcoach als waardevolle aanvulling op het aanbod aan financiële diensten. ‘Accountants blijken niet erg ingesteld op adviesvragen. Voor vragen over hoe je naar de bank stapt, kun je bij hen vaak niet terecht. Banken kijken heel rationeel. Daarom is het belangrijk dat je weet op welke knoppen je moet drukken om een financiering te krijgen.’ In het verleden heeft de bank eens een ‘opportunistisch’ advies gegeven over een hypothecaire lening aan BLOEI. ‘De mogelijkheden waren wel erg groot. We hebben er uiteindelijk vanaf gezien, maar onafhankelijk advies van iemand met ervaring op dit vlak was welkom geweest.’ BLOEI heeft MKB-kredietcoach recent ingeschakeld voor een waardebepaling. ‘We wilden groeien en nieuwe partners aantrekken. Dat is ook een financiële aangelegenheid.’


wie: MKB-Kredietcoach wat: hulp bij financiering kosten: uurtarief, geen fee

Krediettest Hoe gaat MKB-kredietcoach te werk? ‘We bemiddelen niet. We zorgen ervoor dat de ondernemer met zelfvertrouwen bij de bank zit’, vervolgt Wietsma, tevens auteur van het boek Ondernemer, regel zelf je krediet. Om dat te bereiken, houdt MKB-kredietcoach de ondernemer een spiegel voor. ‘Het succes van een MKB-onderneming wordt toch vaak bepaald door de ondernemer zelf. Zo denkt de bank ook. Daarom testen wij allereerst de ondernemersvaardigheden van een ondernemer. De ‘intrinsieke kredietwaardigheid’ dus eigenlijk.’ Op de website van MKB-kredietcoach kunnen ondernemers gratis zelftesten doen, om te zien hoe zij er voor staan. Dan

zijn er nog twee betaalde ‘ondernemersprestatietests’ (à €19,95), waarin ondernemers achterhalen hoeveel ruimte zij hebben om vrij te ondernemen. Een vervolgtraject, een gesprek van anderhalf uur waarin u als ondernemer uitleg krijgt over de test, kost €250,-. ‘Daarmee krijg je volledig inzicht in wat je wel of niet zou moeten doen en welke rollen je wel of niet passen.’ Dan is er nog een coachingtraject van drie maal twee uur inclusief test voor €995,-. Wietsma: ‘Met de verschillende tests geven wij ondernemers een goed zelfbeeld. Het gaat erom dat zij ook durven zeggen wat zij minder goed kunnen – en welke maatregelen zij daartegen nemen.’ Behalve voor de ondernemer, biedt de MKB-kredietcoach naar eigen zeggen ook toegevoegde waarde voor bankiers en informal investors. ‘Die krijgen een beter grip op de financiële risico’s van een onderneming.’

tekst DENNIS MENSINK / fotografie ISTOCKPHOTO

U HEEFT MEERDERE ROLLEN. UW VERMOGEN DUS OOK. U vervult steeds meer rollen, zowel zakelijk als privé. Deze zijn allemaal van invloed op hoe u met uw vermogen omgaat. De ondernemer in u neemt andere beslissingen dan de ouder. Het is dan ook fijn om een private bank te hebben die op een persoonlijke manier naar uw zaken kijkt. En die u zakelijk bijstaat in situaties die u persoonlijk raken. Zo kijken we bij bedrijfsoverdracht niet alleen naar uw toekomst, maar ook naar die van uw kinderen. Bel 0800-024 07 30 om kennis te maken met uw private banker. Vermogensadvies voor iedereen die u bent. Dat is private banking anno nu.


nieuws

MKB-kredietcoach

overnames

q&a

Overname studie is de eerste lichting studenten met de minor Bedrijfsovername afgestudeerd. ‘Ik heb er erg veel van geleerd.’ op de hogeschool van amsterdam

D

e minor Bedrijfsovername is bestemd voor studenten Economie en Management, maar blijkt vooral erg in trek bij studenten fiscale economie, zegt Monique Jansen, coördinator en docente van de minor. ‘Veel studenten volgen de opleiding omdat ze zelf een onderneming willen kopen. Vijftig procent van de starters bestaat na twee jaar niet meer; met de overname van een bestaand bedrijf ligt je succesratio een stuk hoger. Anderen willen aan de slag als overnameconsultant bij een bank, adviesbureau of accountantskantoor.’ De minor loopt nu een jaar en biedt een uitgekiend programma met fiscaal- en ondernemingsrecht, strategie, management en financiering. Daarnaast krijgen studenten les in onderzoeks- en adviesvaardigheden. Hoe kom je tot een aannemelijke waardering, welke methode kun je daarvoor gebruiken? En last but not least: hoe presenteer je de uitkomst van je onderzoek aan de klant? Het meest uitdagende onderdeel van de minor blijkt nog altijd de praktijkopdracht, zegt Jansen. ‘Omdat je met een echte ondernemer te maken hebt, verloopt zo’n proces niet altijd volgens het boekje. Sommige klanten zijn gewoon nieuwsgierig naar de waarde van hun onderneming voor het geval dat ze willen verkopen, voor anderen is verkoop bittere noodzaak. Ze willen met pensioen, maar hebben geen bedrijfsopvolger. Vaak


is het bedrijf minder waard dan ze hadden gedacht of gehoopt. Voor studenten kan het lastig zijn om deze boodschap over te brengen.’ Dankzij de praktijkopdracht krijgen kleine ondernemers toegang tot kennis die normaal gesproken onbetaalbaar zou zijn. ‘Wat dat betreft heeft deze minor ook een ideëel karakter. Ondernemers die met problemen worstelen, een interessant vraagstuk willen indienen of behoefte hebben aan gratis advies, kunnen zich altijd bij ons melden.’

Waardebepaling Robin Petter, vierdejaars student Financial Services Management aan de HvA heeft zijn minor bijna afgerond. Petter zag deze periode vooral als kans om zich in een heel ander werkterrein te verdiepen. ‘Tijdens de recessie zijn veel bedrijven in handen gevallen van de concurrent. Daar wilde ik meer van weten, je weet tenslotte nooit waar het goed voor is.’ Het meest interessante onderdeel was toch wel de praktijkopdracht, aldus Petter. ‘De school had een advertentie geplaatst waar ondernemers op konden reageren. Onder de respondenten bevond zich de eigenaar van een bakkerszaak. Een overname is een langdurig traject dat enkele jaren in beslag kan nemen. Dat onderschatten ondernemers wel eens. Deze ondernemer vormde daarop geen uitzondering. Hij was nog niet op zoek naar een

Wat minor bedrijfsovername Waar Hogeschool van Amsterdam Lastig een ondernemer vertellen wat zijn bedrijf waard is

koper maar was wel benieuwd hoeveel zijn bedrijf – een eenmanszaak – waard was. Dat heb ik samen met drie medestudenten onderzocht. Eerst hebben we geïnventariseerd hoe die markt voor bakkerijen er uit ziet. Vervolgens hebben we de waarde vastgesteld op basis van een aantal waarderingsmodellen, gevolgd door het fiscale gedeelte. Wat gaat deze ondernemer betalen, wat houdt hij over?’

Behoorlijk pittig Heeft Robin Petter concrete plannen in de overnamebusiness? “Ik weet het nog niet. Na mijn HBO-studie ga ik eerst een jaar Engels studeren. Ik voel er eerlijk gezegd niet zoveel voor om bij bank te gaan werken. Daar komt het in de overnamemarkt vaak wel op neer. Het begeleiden van overnames – bedrijfswaardering, strategie – is wel het meest creatieve gedeelte van het bankwezen, maar het fiscale aspect past minder in mijn straatje. Wat dat betreft was deze minor behoorlijk pittig. Maar ik heb er veel van geleerd. Mocht ik ooit voor mezelf beginnen of een bedrijf overnemen, dan weet ik nu hoe het er in deze business aan toe gaat.’

tekst Carien van Dijk

ADVERTENTIE

Ondernemen met ondernemers Ecart Invest is sinds 1993 actief als participatiemaatschappij. Zij stelt risicodragend vermogen ter beschikking aan middelgrote Nederlandse vennootschappen. De investeringen - in de vorm van aandelen en achtergestelde leningen - variëren in hoogte van EUR 0,3 tot EUR 6,0 miljoen per participatie.

Management en aandeelhouders van Ecart Invest zijn bekend met een breed scala aan sectoren, beschikken over een omvangrijk netwerk en veelzijdige expertise. Qua investeringsprofiel richt Ecart Invest zich op gemotiveerde en vakbekwame ondernemers met een beproefd trackrecord en aantoonbare financiële betrokkenheid.

Met ruim dertig informal investors en het management als aandeelhouders, is Ecart Invest een stabiele en lange termijn partner. Kenmerkend is dat Ecart Invest participeert voor onbepaalde tijd en op basis van een minderheidsbelang. Ambitieuze ondernemers met expansie- of overnameplannen zijn zo verzekerd van behoud van zeggenschap en duurzame samenwerking met een slagvaardig en kundig team.

Javastraat 78 2585 AS Den Haag +31 (0) 70 355 47 88 www.ecart.nl

vinden & kopen van een bedrijf

Jan Vis (1947) studeerde economie, bedrijfskunde en accountancy. In de jaren tachtig werkte hij voor een Braziliaanse multinational. Terug in Nederland richtte hij Talanton Corporate Finance op, een adviesbureau gespecialiseerd in waardebepaling en waardecreatie. Vis is als adjunct-professor Business Valuation en Value Based Management verbonden aan de Erasmus Universiteit (Rotterdam School of Management) en director van het Competence Center Business Valuation van de RSM. 20 | brookz |juni 2011

nieuws

MKB-kredietcoach

overnames

q&a

Q&A

15 mnd

JAN VIS. directeur Talanton Corporate Finance.

‘ Mijn advies is afrekenen en wegwezen’ ken ziet hij veel accountants en fusie- en overnameadviseurs nog regelmatig ondermaats werk afleveren qua bedrijfswaardering. Soms zelfs ronduit slecht. ‘Dan krijg ik waarderingsrapporten onder ogen waarvan ik denk: hoe is het in vredesnaam mogelijk?’

van de economische bedrijfswaardering in Nederland. Als wetenschapper, docent en ondernemer kijkt hij uitsluitend naar toekomstige geldstromen. Prestaties uit het verleden spelen geen rol. ‘Vandaag vol van waarde, morgen in de aarde.’ jan vis is de grondlegger

I

n de wereld van de bedrijfswaardering is Jan Vis een gerespecteerd man. De nestor van de waardebepaling in Nederland zet zich al ruim twintig jaar in voor de economische waardering van bedrijven. Daarbij gaat het niet om de prestaties uit het verleden - de basis van de boekhoudkundige methode - maar is het toekomstige verdienvermogen van de onderneming het uitgangspunt. Als directeur van Talanton Corporate Finance en docent aan de RSM Erasmus University heeft hij zich altijd sterk gemaakt voor de professionalisering van de het vak. Zo stond hij in 1995 aan de basis van de post-doctorale opleiding Business Valuator aan de Erasmus Universiteit. En promoveerde hij in 2010 aan de Universiteit van Leiden op het proefschrift Waarderend ondernemen: ondernemend waarderen. Vis staat ook als waarderingsdeskundige ingeschreven bij de Stichting Landelijk Register van Gerechtelijke Deskundigen. In die functie wordt hij regelmatig gevraagd voor advies rondom geschillen over economische schade ten gevolge van onrechtmatig handelen. Bij deze rechtsza-

tekst PETER RIKHOF & WIETZE WILLEM MULDER / fotografie MARCEL BAKKER

Waarom bent u zo’n felle tegenstander van de boek houdkundige methode van bedrijfswaardering?

‘In Nederland werd een bedrijf per traditie gewaardeerd door een registeraccountant. Maar dat is helemaal geen waarderingsspecialist, maar een jaarrekeningspecialist. Daar heb ik mij al die jaren erg druk om gemaakt, want een onderneming waarderen aan de hand van een jaarrekening is achterom kijken. Een rekensom met cijfers uit het verleden waar de nieuwe eigenaar van een bedrijf niets aan heeft. Prestaties uit het verleden zijn volkomen irrelevant. Zoals mijn ouders vroeger al zeiden: vandaag vol van waarde, morgen in de aarde.’ Maar ondanks die foutieve waarderingsmethode gingen de bedrijfsovernames in het MKB de afgelo pen jaren wel gewoon door.

‘Dat die deals gemaakt zijn met vaak een goede afloop is best verklaarbaar. Goede ondernemers weten bij intuïtie wel of een prijs die geboden wordt voor hun bedrijf terecht is of niet. Voor dat instinct van ondernemers heb ik de afgelopen jaren veel respect gekregen. Maar het probleem zit niet zozeer in de bedrijfsovername zelf, want de wereld van het kopen en verkopen van ondernemingen redt zich wel. De problemen komen meestal aan het licht wanneer er ruzie ontstaat, waardoor het bedrijf weer opnieuw gewaardeerd moet worden. Dan blijkt van de oorspronkelijke benadering meestal niet veel meer te kloppen.’ Uw werkwijze van waarderen richt zich op toe komstige geldstromen. Maar is het niet aanmati gend om tegen een verkopende ondernemer te zeg

juni 2011| brookz | 21

»


nieuws

gen dat alles wat er in het verleden is gebeurd, niet ter zake doet.

‘Ja, maar het is wel de waarheid. Rekenkundig gezien telt de historie van een onderneming absoluut niet mee in de waardering. Je begint namelijk met de eerstvolgende geldstroom vanaf het waarderingsmoment. Dus vanaf punt nul en dan kijk je richting de toekomst. Maar je begint wel vanuit een bestaande positie te waarderen. En die situatie kun je verduidelijken en soms verklaren op grond van wat er in het verleden is gebeurd. Als ik beweer dat ik over drie maanden auto’s kan produceren, dan is het inderdaad handig dat ik een fabriekshal met geschikte machines en de juiste mensen heb. In die zin geeft het verleden wel indicaties over hoe je moet beginnen met denken. Maar het is geen basis vanwaar je de berekening kunt beginnen, want dan grijp je weer terug naar het verleden.’

‘Ik heb pittige gesprekken met kopers gevoerd over het overnemen van een bedrijf. Zou je die overname wel doen, want wat is de rechtvaardiging dat die geldstromen zich gaan materialiseren?’

Want het geld dat u betaalde voor die materialen en mankracht heeft geen enkele waarde als u er in de toekomst geen fatsoenlijke auto mee kunt bouwen.

‘Precies. Wanneer ik voor de collegebanken sta vergelijk ik het met de Middeleeuwen toen er nog maar weinig geld in omloop was. Toch werden er in die tijd ook akkers gekocht en verkocht. Maar hoe kon men daarvan de waarde bepalen? Met behulp van de verwachte opbrengsten die je in de toekomst van die akker ging halen. Daarbij behoorden de opbrengsten van vorig jaar nog tot de oude eigenaar en pas vanaf het moment dat jij eigenaar was kon je de opbrengsten gebruiken voor het afbetalen. Maar die akker moest er wel zijn. Plus het feit dat die akker vruchtbare grond had. Dat is waarschijnlijk de verdienste van de vorige eigenaar geweest. Met dit soort simpele verhalen probeer ik studenten te laten inzien, dat de toekomst maatgevend is voor de prijs.’ Het verleden mag dan bij u geen enkele rol spelen, de toekomst laat zich niet voorspellen.

22 | brookz |juni 2011

MKB-kredietcoach

overnames

q&a

‘Voorspellingen worden op de kermis gedaan. Ik spreek liever van verwachtingen.’ Komen die verwachtingen dan altijd uit?

‘Nee, zeker niet. Dat betekent ook dat je niet alle toekomstige geldstromen lukraak op kunt tellen. Je probeert alle toekomstige geldstromen in een waarde van de dag uit te drukken. Maar in die becijfering houd je ook rekening met onzekerheden. Althans, het deel dat je kunt calculeren. Dat noem je risico, kwantificeerbare onzekerheid.’ Maar dat zijn risico’s die je kent.

‘Ik kan niet nadenken over de dingen die ik niet ken. In het echte leven en de economie speelt de onzekerheid een veel grotere rol dan dat kwantificeerbare deel. Een natuurramp, een oorlog of de uitbraak van een ziekte kan de wereldeconomie volledig op haar kop zetten. Dat zijn gebeurtenissen waar je geen rekening mee hebt gehouden, maar de waarde van een bedrijf wel kan beïnvloeden.’ De aardbeving en tsunami in Japan zaten niet in uw berekeningen van de eerste twee maanden van dit jaar.

‘Die rampen zaten niet in mijn berekeningen, nee. Maar je moet je als bedrijfswaardeerder wel realiseren dat die mogelijkheid bestaat. De impact van zo’n catastrofe verschilt natuurlijk enorm per bedrijf. Als wij een onderneming waarderen waarbij in het productieproces gebruik maakt van een grondstof die onvervangbaar is, dan vragen wij ons wel af wat er zou gebeuren met de toekomstige geldstromen als dat bedrijf bijvoorbeeld door schaarste een halfjaar die component niet krijgt.’ Hoe lang trekt u die verwachting van toekomstige geldstromen door?

‘Je gaat uit van continuïteit van het bedrijf, dus eeuwig. Nou klinkt dat erg dramatisch, maar je moet wel bedenken dat een euro over vijfentwintig jaar, bij een disconteringsvoet van 12%, vandaag een waarde heeft van nog geen 6 cent .’ Hoeveel jaar telt dan reëel nog mee aan de eind waarde?

‘Je maakt meestal een plan voor een periode van drie tot zeven jaar waar je iets gedetailleerder naar de toekomst kijkt. Daarna veronderstel je dat de onderneming blijft zoals die op dat moment is. Je gaat dus niet van waardecreatie uit. Op basis daarvan maak je een berekening. In de praktijk gaat het daar vaak mis, omdat sommige bedrijfswaardeerders in die

restperiode groei blijven veronderstellen. Dan krijg je dus torenhoge waarderingen die niet realistisch zijn. Bomen groeien niet tot in de hemel en bedrijven al helemaal niet.’ Tijdens de internethype aan het begin van deze eeuw waren waarderingen van 90 maal de winst voor sommige internetbedrijven niet vreemd. Dat is bijna een belediging voor uw vak.

‘Dat was een lastige tijd, omdat klanten je bijna dwongen om in die gekte mee te gaan. In zo’n tijd kun je preken wat je wilt, maar mensen luisteren niet. Behalve verkopers, want die ontvangen de hoofdprijs voor hun bedrijf. Ik heb pittige gesprekken met kopers gevoerd over het overnemen van een bedrijf. Zou je die overname wel doen, want wat is de rechtvaardiging dat die geldstromen zich gaan materialiseren? Maar mensen zeiden dan tegen mij: ‘Jan, dat komt wel’.’ Hoe bedoelt u? Om de deal mogelijk te maken blijven op dit mo ment veel verkopende ondernemers nog een tijdje aan het bedrijf verbonden als aandeelhouder of met een achtergestelde lening. Neemt u dat effect mee in uw waardering?

‘Mijn advies aan MKB’ers is ‘afrekenen en wegwezen’. Niets is zo prettig om na een transactie het geld in je zak te stoppen en weg te lopen. Zelfs als de prijs iets minder is dan je verwacht had. Dan krijg je ten minste niet te maken met het gedonder van een earn-outregeling, want daar ontstaat altijd juridisch geharrewar over. Daarnaast zijn er nog twee redenen. Mensen met een behoorlijk bedrag achter zich worden andere mensen, want de onafhankelijkheid wordt een stuk groter. Plus het feit dat de verkoper ziet dat de nieuwe eigenaar andere dingen doet dan hij zou doen. Verkopende ondernemers hebben toch vaak een behoorlijk ego, want zij hebben het bedrijf eigenhandig opgebouwd. Mijn ervaring is dat het in de meeste gevallen niet werkt.’ Naast bedrijfswaardering helpt u ondernemers ook met waardecreatie. Wat moeten we ons daar bij voorstellen?

‘Waardecreatie is een strategisch vraagstuk waarbij het eigenlijk maar om één vraag draait: hoe kan ik in de toekomst nieuwe geldstromen generen? Daar moet je dan als ondernemer wel je bedrijf op gaan sturen. In de praktijk zie je dat veel ondernemers vooral druk zijn met de waan van de dag, maar te weinig met het creëren van waarde met hun bedrijf. En dat is jammer omdat echte ondernemers er bij uitstek voor gemaakt zijn.’

‘Strategie is het aanpassen aan het onverwachte en er zonder al te veel ellende doorheen rollen. Of er zelfs van profiteren. Dat is ook het kenmerk van de echte ondernemer. Het is niets meer dan signalen opvangen van wat er in de wereld gaande is. Niet omdat je daar morgen al iets mee kunt doen, maar omdat je dan ziet: dat zou wel eens invloed om mijn bedrijfsvoering kunnen hebben, dat zou het wel eens makkelijker of moeilijker kunnen maken en wat ga ik ermee doen. Je moet je ogen openhouden en naar buiten kijken.’ Als u zelf naar buiten kijkt, is het berekenen van toe komstige geldstromen dan niet steeds moeilijker door de turbulentie op de financiële markten?

‘Wat mij grote zorgen baart is de onbetrouwbaarheid van de koopkracht van geld. Die ontstaat door de enorme schuldcreatie van de centrale banken over de hele wereld. Daardoor staan we onvermijdelijk voor een periode van hevige inflatie. Maar Europese overheden kunnen niet zomaar zeggen: ‘we stoppen met het uitgeven van geld’. Dan krijg je sociale onrust. Men zal dus geld blijven drukken en dat kan alleen maar als je inflatie op de koop toe neemt. Maar die onzekerheid van ons geldstelsel maakt het wel lastig om een waarderingsuitspraak te doen.’ Vandaag vol van waarde, morgen in de aarde?

De grote vraag voor mij is: wat kunnen we over vijf jaar nog kopen voor een euro? Zolang ik mijn geld nog kwijt kan in de supermarkt, heb ik er wel vertrouwen in. Maar wat als ik voor lege schappen sta? Dan heeft het geld al zijn waarde verloren.’

juni 2011| brookz | 23

Actueel

Internet 3.0 in navolging van amerika wordt er ook in Nederland

flink geïnvesteerd in internet- en mobiele communicatiebedrijven. Maar van een hype of een nieuwe zeepbel is volgens deskundigen geen sprake. ‘We hebben veel geleerd de afgelopen jaren. Het gaat inmiddels om bewezen businessmodellen.’

H

oewel het voor de buitenwereld kan lijken dat zich opnieuw een internetbubbel aan het vormen is, zijn de hoge waarderingen die momenteel aan bedrijven worden gegeven wel degelijk ergens op gebaseerd. Tijdens de eerste internetzeepbel in 2000 was dat niet het geval. Veel investeerders waren bang de boot te missen en stapten tegen absurd hoge prijzen in, terwijl de bedrijven nog geen concrete winstcijfers hadden laten zien. Toen de zeepbel klapte bleven beleggers met de scherven zitten. Het grote verschil tussen toen en nu is dat de huidige internetbedrijven bewezen businessmodellen hebben. Frank Verbeek, eigenaar van Elstar Participations: ‘In 2000 moesten investeerders middels trial en error kennis opdoen over de online markt. Nu, elf jaar later, is heel duidelijk wat er wel en niet werkt. Voor mij is het een totaal onvergelijkbare situatie.’ Investeerders zijn extreem realistisch over de huidige markt. De hoge waardes die aan internetbedrijven wordt toegekend, zijn gestoeld op heel veel kennis en daarmee gerechtvaardigd en fundamenteel. Niet iedereen deelt de mening van Verbeek. Volgens Patrick Leers, Managing Partner bij investeerder Mindhunter, zit er, vooral in de Verenigde Staten, veel lucht in de hoge waarderingen. ‘Als je kijkt naar de waarde van Facebook, ten opzichte van Hyves, dan is dat extreem. Voor Hyves werd 3 euro per abonnee be-


taald, bij Facebook is dat 100 euro.’ Toch is ook Leers van mening dat de huidige situatie niet helemaal vergelijkbaar is met de internetzeepbel van 2000. Hoewel hij voor een deel opnieuw het prijsopdrijvende effect ziet, omdat niemand de boot wil missen, durft hij niet met zekerheid te zeggen dat er sprake is van een internetbubbel. ‘Dat weten we pas achteraf.’ Hij wijst op Google, waarbij analisten maar bleven klagen over de hoge waardering en riepen dat zich een nieuwe zeepbel aan het vormen was. Inmiddels weten we hoe succesvol het zoekmachinebedrijf is. Het grote verschil met 2000 is dat de bedrijven die op dit moment interessant worden gevonden al substantieel omzet maken. Bijvoorbeeld Nederlandse bedrijven als Layar, producent van een augmented reality browser voor smartphones, dat eind 2009 een miljoen euro wist binnen te halen. Daarnaast kreeg appbouwer Repudo begin mei van dit jaar een investering van een miljoen van een informal investor. Leers: ‘Begin deze eeuw hadden bedrijven alleen een burn rate die al interessant genoeg was om te investeren. De huidige ondernemingen zijn een stap verder en kunnen zichzelf bedruipen, waar destijds investeerders nodig waren om de boel draaiende te houden.’ De hype die aan het ontstaan is rondom social media en nieuwe internetbusinessmodellen is volgens Willem van den

Berg, directeur van TIIN Capital en TechFund, een kenmerk van een zeepbel. Toch verwacht hij niet dat de zeepbel zich daadwerkelijk gaat vormen. ‘De hoge waarderingen, het hijgerige gevoel dat je kansen mist als je niet meedoet. Dat zagen we in 2000 ook. We hebben allemaal die ervaring in de benen, dus investeerders zijn zeer alert.’ Van den Berg vindt het opvallend dat juist nu, vlak na een downturn, kenmerken van een bubbel zichtbaar zijn. Toch is het ook wel weer begrijpelijk, doordat banken weinig willen financieren en er dus op andere manieren naar kapitaal moet worden gezocht.

Bewezen businessmodellen Het toverwoord voor de huidige internetmarkt lijkt ‘bewezen businessmodellen’. Investeerders analyseren de businessmodellen beter dan in 2000 en kijken of de effecten op de toekomstige waardeontwikkeling goed en gefundeerd onderbouwd zijn. Pas als daar een positief beeld uit naar voren komt, zijn ze bereid mee te gaan in de hogere waardering, anders niet. Zo zegt Van den Berg op dit moment nog weinig in de nieuwe lichting internetbedrijven te investeren. Mede doordat het businessmodel van social media helemaal nieuw is. ‘Dat maakt het lastig te analyseren. Toch is het ook mogelijk in het community model de advertentiemodellen, het bereik en de varianten in

tekst KIM LOOHUIS / fotografie ISTOCKPHOTO

‘Investeerders zijn extreem realistisch over de huidige markt’ de verdienmodellen te onderbouwen en door te trekken.’ Naar verwachting valt er de komende jaren buitengewoon veel verdiencapaciteit uit communities valt te halen. Toch is de intrededrempel voor investeerders nog steeds hoog. Het blijft lastig om te bepalen of de dingen die voor Facebook en Groupon gelden, ook gelden voor kleine ondernemingen. Vaak niet, vaak is er toch een bepaald volume nodig en dat volume is in Nederland lastig te behalen. De nieuwheid van dit businessmodel brengt het ook risico’s met zich mee. Het is niet mogelijk om patronen uit het verleden door te trekken naar de toekomst. Ook

Leers ziet dat vooral de juiste verdienmodellen investeringen rechtvaardigen. ‘Twitter heeft bijvoorbeeld nog geen verdienmodel. Dat is voor mij in lijn met de bubbel in 2000. Het belangrijkste is dat het businessmodel zich bewezen heeft en dat er niet alleen in verwachtingen wordt geïnvesteerd.’ Het gaat bij bewezen businessmodellen vooral om de combinatie van consumenten en het bedrijfsleven. Verbeek: ‘Ondernemingen die op succesvolle wijze deze twee groepen op een voor hen beiden prettige wijze bij elkaar weten te brengen, staan momenteel in de belangstelling. Dat is het businessmodel waar

investeerders in geloven. Zij hebben de afgelopen tien jaar geleerd om in te schatten waar commerciële groei gaat plaatsvinden en waar beide partijen, consument en adverteerder, geld voor over hebben.’ Van den Berg onderschrijft dit. ‘Het gaat om het matchen van vraag en aanbod op een context gerelateerde en locatie gebaseerde manier.’

Weinig Nederlandse successen De hernieuwde interesse van investeerders voor internetbedrijven komt mede door nieuwe businessmodellen. Onlangs presenteerde uitgeverij Sanoma haar jaarcijfers waaruit wederom bleek dat de


actueel

‘Twitter heeft nog geen verdienmodel. Dat is voor mij in lijn met de bubbel in 2000’ inkomsten uit traditionele media, waarbij ze afhankelijk zijn van advertising, heel rap dalen. Investeerders zijn op zoek naar nieuwe bronnen en die zitten per definitie in alles wat te maken heeft met de driehoek technologie, social media en exclusieve content. Waar in 2000 bedrijven niet snel genoeg naar de beurs gebracht konden worden, lijken de huidige internetondernemingen daar juist helemaal geen haast mee te hebben. Reden daarvoor is dat de huidige bedrijven geen probleem hebben om extern kapitaal aan te trekken. ‘Wat je ziet gebeuren is dat investeerders van het eerste uur onderdak vinden bij een aantal participatiemaatschappijen die het bedrijf vervolgens laten groeien en doorverkopen aan partijen die zelf de expertise niet in huis hebben’, zegt Verbeek, verwijzend naar Hyves dat eind vorig jaar door een participatiemaatschappij aan de Telegraaf Media Groep werd verkocht. Nederlandse successen, anders dan Hyves, blijken lastig te noemen. Van den Berg: ‘Er zijn heel veel kleinere bedrijven die wel een belofte in zich hebben, maar het is lastig in te schatten of ze ook succesvol weten te worden. Ook hier speelt het probleem van volume weer. Buiten Hyves zie ik op dit moment geen ander internetbedrijf met kop en schouders boven de rest uitsteken.’

De belofte voor de toekomst lijkt mobiele content, hoewel daar op dit moment minder interesse voor is dan voor social media. Iedereen heeft een mobiele telefoon, maar toch is de content die daarop beschikbaar is, niet te vergelijken met internet. Daarin is een grote slag te maken. ‘Mobiel is de grote opvolger van de traditionele internetbedrijven’, voorspelt Verbeek. ‘Bij mobiel worden transactie en betaling toegevoegd, waardoor businessmodellen kunnen ontstaan die straks Facebook 3.0 gaan faciliteren. Daar ben ik heel optimistisch over.’ Van den Berg verwacht dat op termijn de wal het schip gaat keren. Veel consumenten geven nu bijzonder veel informatie over zichzelf prijs op allerlei websites, hij verwacht dat daar uiteindelijk een kentering in gaat komen. ‘Wat betreft community-achtige businessmodellen zijn we nu op een hoog punt. Dat wil niet zeggen dat het hierna minder wordt, maar ik denk wel dat daaromheen meer gerichte businessmodellen gaan ontstaan die zorgen voor het samenbrengen van vraag en aanbod en nieuwe concepten. Er komen nieuwe dimensies en de huidige businessmodellen worden uitgediept.’

Belofte Begin mei werd het social mediabedrijf Renren, ook wel het Chinese Facebook genoemd, naar de beurs gebracht. Met

ongeveer 30 miljoen maandelijkse gebruikers bij lange na niet zo groot als zijn Amerikaanse equivalent. Toch haalde het bedrijf bij zijn beursgang 743 miljoen dollar op. Renren startte zijn beursgang met een prijs van 14 dollar, maar zag die prijs gedurende de dag stijgen naar bijna 22 dollar. Uiteindelijk sloot het aandeel net boven de 18 dollar, een stijging van bijna 30 procent. De beursgang werd door vooral Amerikaanse investeerders met argusogen gevolgd. Verwacht wordt dat Goldman Sachs, dat begin dit jaar 500 miljoen dollar neerlegde voor 10 procent van de aandelen Facebook, het social mediabedrijf in april 2012 naar de beurs brengt. Van den Berg is niet direct onder de indruk van Renren. ‘De eerste paar dagen op de beurs zeggen vaak niet zoveel, dat zagen we in 2000 met World Online al. Het laat wel zien dat de belangstelling voor dit soort bedrijven enorm is en dat de markt erg geïnteresseerd is in deze businessmodellen.’ Volgens Van de Berg zal de beurshype zoals we die zagen in 2000 niet meer zo snel terugkeren. ‘Op dit moment wil niemand de boot missen, maar dat vlakt wel af. Er blijft een tiental grote spelers over op dit gebied, met daaromheen een wolk van bedrijven die daarop aansluiten, maar ik geloof niet dat over enige tijd de helft van de beurs uit bedrijven van dit type bestaat.’

Geschatte waarde Amerikaanse internet-bedrijven

Facebook

Gebruikers: 600 miljoen Omzet 2010: 1,9 miljard dollar Waarde: 50 miljard dollar

Skype

Gebruikers: 663 miljoen Omzet 2009: 866 miljoen dollar Waarde: 8,6 miljard dollar (gekocht door Microsoft)

Groupon

Gebruikers: 70 miljoen Omzet 2010: 760 miljoen dollar Waarde: 6 miljard dollar

Twitter

Gebruikers: 175 miljoen Omzet 2010: 45 miljoen Waarde: 4,5 miljard dollar [Bron: NRC Handelsblad]


•

KENIA

•

TA N Z A N I A

•

OEGANDA

•

SEYCHELLEN

•

MAURITIUS

•

MADAGASKAR

•

MOZAMBIQUE

•

ZAMBIA

•

BOTSWANA

•

NAMIBIË

•

ZUID -AFRIKA

Dé Afrika specialist

tel.: 020-2012740 e-mail: [email protected] www.jambo.nl

Safari in Afrika?

Bij Jambo Safari Club zijn de mogelijkheden eindeloos! Privé reizen conform uw eigen wensen. Vraag de gratis 228 pagina’s tellende brochure aan op www.jambo.nl

E TIIE AT EA RE DECR RD AR AA DO OSSIE R WA D

‘Ik wil iets neerzetten’ na een jaar onderhandelen verwierf Bob Ultee in

2005 een licentie van Sabon, een AmerikaansIsraelische zeepfabrikant. Zes jaar later heeft hij vijftig winkels in Nederland en België en staat hij op het punt het moederbedrijf over te nemen. ‘Het kan nog zoveel beter’.

B

ob Ultee (32) wandelde in 2004 in New York door de 33ste straat toen hij een opvallende winkel zag. De fiscaal jurist was in New York als adviseur van een Amerikaans bedrijf dat waterparken exploiteerde en in Polen nieuwe parken wilde bouwen. Hij had na zijn studie precies een jaar als fiscaal jurist gewerkt – ‘niets voor mij, saai, maar ik heb mijn jaarcontract uitgediend’ – voor hij een eigen adviesbureau begon. Eigenlijk had hij zijn studie ook alleen afgemaakt, omdat hij er nu eenmaal aan was begonnen, vertelt hij. Tijdens zijn school- en studietijd werkte hij achtereenvolgens als autowasser, chauffeur en bedrijvenanalist voor een private equity bedrijf dat familiegeld investeerde in kleine bedrijven. ‘De studie verhuisde naar de avonduren, maar je moet niet ergens aan beginnen en het niet afmaken.’


Toen Ultee de winkel in New York voor het eerste betrad was hij vooral verrast door het grote entertainmentgehalte. In de winkel stonden vier wastafels, waaraan klanten producten uitprobeerden. Er lagen grote langwerpige blokken zeep. De vloeibare zeep en lotions zaten in glaswerk in plaats van plastic. Alles, tot met het logo – de naam Sabon in schrijfletters – had een warme en authentieke uitstraling. ‘Bovendien was het er stervensdruk.’ Hij bleef kijken en realiseerde zich: in Nederland is dit er niet, behalve de Body Shop, maar die is op zijn retour sinds oprichtster Anita Roddick haar keten verkocht aan een private-equitypartij. Op de verzorgingsmarkt waren er in Nederland verder geen winkels met eigen merk. Na nog een paar bezoeken aan New York en de winkel in de 33ste straat, waar hij elke keer meer producten moest mee-

nemen voor moeder, vriendin en kennissen, ging hij met de eigenaar praten. ‘Als het hier zo hard loopt, dan moet ik het in Nederland ook van de grond kunnen krijgen’, dacht Ultee.

Stap 1: de licentie overeenkomst Zonder enige ervaring met het verkopen van zeep, maar met ervaring en kennis van Fast Moving Consumer Goods (FMCG’s), overtuigde de toen 26-jarige ondernemer de eigenaar van Sabon ervan dat hij het merk groot kon maken in Noordwest-Europa. Ervaring met FMCG’s deed hij op bij de participatiemaatschappij waarvoor hij eerder had gewerkt. Deze had de franchiseketen van Burger King in Nederland gekocht en Starbucks proberen te kopen. »

tekst mark van baal / fotografie peter bak

Bob Ultee



‘Voor je naar Amsterdam of Rotterdam gaat, moet je eerst oefenen in de schaduw van de grote stad’ Bankgaranties – Ultee had in zijn vorige banen eigen kapitaal opgebouwd – en durfkapitaal van derden moesten Sabon financieel over de streep trekken. Sabon had op dat moment ruim dertig winkels in de VS, Polen, Israël en Roemenië. De natuurlijke ingrediënten voor de producten worden wereldwijd ingekocht. De productie vindt plaats in de Verenigde Staten, Israël, China, Indonesië en Thailand. Sabon, of woorden die er dicht in de buurt komen, zoals Jabón, Savon of Sapone, betekent in 37 talen zeep, zegt Ultee enthousiast. ‘Je moet het over veel dingen eens worden’, vertelt hij – het franchisecontract telde vijftig pagina’s, exclusief de boeken waarin staat hoe een winkel moet zijn ingericht – ‘maar uiteindelijk draait het vooral om vertrouwen. Zij moesten beslissen: willen we dat hij met ons merk aan de haal gaat?’ zegt Ultee. De onderhandelingen gingen voornamelijk over één ding: exclusiviteit. Na ongeveer een jaar onderhandelen in New York en Tel Aviv kreeg Ultee het exclusieve importeurschap voor de Benelux en Duitsland, een zogenoemde master licentie.

Stap 2: de financiering Financiering van een winkel kun je vergeten in Nederland, vertelt Ultee. Om de eerste drie winkels te beginnen had hij grofweg een miljoen nodig, in drie fases. Hij financierde zeventig procent zelf en voor de resterende dertig procent kreeg hij hulp van een investeerder. Voor een bankfinanciering van 50.000 euro liet een bank hem eerst een accountantsonderzoek doen, om vervolgens toch niet te financieren. ‘Het is toch retail’, kreeg Ultee te horen. De rekening van de accountant was 13.500 euro.


De eerste tientallen nieuwe winkels nancierde Ultee daarom uit de cashflow fi van bestaande winkels en geld van kleine private-equitypartijen. ‘Financiering is voor een ondernemer de grootste uitdaging. Ik heb gelukkig mensen in mijn netwerk met geld.’ Een goede ondernemer is volgens Ultee een derde deel van zijn tijd op zoek naar geld.’ Pas bij de financiering van winkel 45 was een bank betrokken. ‘Banken gaan pas meedoen als je groot bent.’ De periode daarvoor besteedde hij tientallen, misschien wel honderden of duizenden euro’s aan accountantsonderzoeken om elke keer nul op rekest te krijgen.

Stap 3: de operatie De eerst winkel opende Ultee in Breda. De verbouwing deed hij naar Amerikaans voorbeeld: matzwarte lambrisering, kasten en toonbank. Zijn vrouw en drie anderen gingen naar New York voor een verkoopcursus bij Sabon. ‘Voor je naar Amsterdam of Rotterdam gaat, moet je eerst oefenen in de schaduw van de grote stad’, verklaart hij de keuze voor deze provinciestad. Daarna volgden Den Bosch en Rotterdam. Vervolgens openden hij winkels in Utrecht en Amsterdam, waar hij koos voor de Kalverstraat, de drukste en daarom duurste winkelstraat van Nederland. ‘Wanneer je in een rustige straat begint, is het weliswaar een stuk goedkoper, maar dan krijg je de klanten niet.’ Een merk bouwen via advertenties was geen optie. ‘Adverteren is in het begin niet te betalen. Een pagina in De Telegraaf kost 30.000 euro. In eerste instantie moet je het hebben van het langslopende winkelpubliek.’ Je moet de hoeveelheid geld die je nodig hebt om een winkel te beginnen niet onderschatten, zegt hij. In de Kalverstraat is de huur voor vijftig vierkante meter zo’n 12.500 euro per maand (3.000

euro per vierkante meter per jaar). Je moet drie maanden huur vooruit betalen, een bankgarantie voor het volgende half jaar afgeven en verbouwen, wat minimaal een maand tijd kost. Als een gemeenteambtenaar de verbouwing vervolgens twee maanden stil legt, staat de teller na twaalf maanden huur op 150.000. Een verbouwing kost grofweg 150.000 en sleutelgeld (de overnamekosten van de vorige huurder) minimaal twee ton. Dan heb je nog ongeveer 100.000 euro nodig om je winkel en 100.000 om je magazijn met producten te vullen. Bij elkaar heb je zo minimaal 700.000 euro nodig om een winkel in de Kalverstraat te openen.

Stap 4: het personeel Kwaliteit en uitstraling heeft de ondernemer in het begin in eigen hand, maar service niet. ‘Het verschil tussen goede en minder goede verkopers is de helft van je omzet’, zegt Ultee. Hij heeft echter nog geen systeem om verkopers individueel te belonen. Het is ten eerste moeilijk bij te houden. De omloopsnelheid is te groot om medewerkers voor hun eigen klanten om de beurt de kassa te laten gebruiken (zoals bij witgoedzaken gebeurt). Ten tweede geeft het scheve gezichten binnen een winkel. ‘Bij een loonverschil van 60, 70 cent per uur krijg je al een unheimi-

sche sfeer.’ Ultee betaalt dertig procent boven de CAO-lonen voor winkelpersoneel, 1.500 a 1.600 euro bruto per maand, en is nu bezig met het opzetten van een structuur waarmee het personeel meedeelt in de winst. ‘Zij bepalen immers mede het succes.’ De omzet van de winkel bepaalt de mate waarin het personeel van die winkel meedeelt in de winst. Misschien is Ultee wel het grootste deel van zijn tijd aan het uitleggen. ‘Als ze op een dag 800 euro omzetten, denken ze dat ik ruim 700 euro verdien.’ Het uitleggen dat iemand die acht euro per uur verdient, zestien euro per uur kost en dat omzet iets heel anders dan winst is, vindt hij het aller-

moeilijkst. Ultee kan niet meer zelf mensen aannemen, maar probeert iedere nieuwe medewerker wel te spreken. Meestal weet hij dan direct of de persoon geschikt is. ‘De helft is niet geschikt’, schat hij, ‘maar je moet mensen wel een kans geven.’ Een derde haalt de proeftijd niet. Alles draait volgens hem om het motiveren en opleiden van personeel. ‘We hebben nu een nieuw team van winkelcoaches, die consequent uitleggen wat medewerkers moeten doen.’ Soms zijn dat zulke basale dingen – laatst troffen ze een vuilniszak midden in een winkel aan en een stofzuigende medewerker – dat het af en toe winkelpolitie lijkt. »




DO SSIER WAARD ECREATIE

‘De sleutelfactor voor succes in ondernemerschap is doorzettingsvermogen’

Stap 5: de beurnotering Ultee wilde een beursnotering en kocht daarom in januari 2010 een leeg beursfonds, het Vastgoed Mix Fund (VGM), dat was genoteerd aan de Euronext. VGM had al zijn beleggingen in panden verkocht. Ultee’s doel was het ophalen van geld om verder te groeien. ‘Een ongebruikelijke transactie, maar dit is juist waar de beurs voor bedoeld is, geld ophalen.’ Hij financierde deze stap (rond de opening van winkel dertig) met eigen geld, private equity en cashflow. Nog steeds deden er geen banken mee. Hij doopte het fonds om tot Sabon FunDing, SFD, en door de uitgifte van 133 obligaties van 75.000 euro kon SFD tien miljoen euro ophalen. De beurswaarde schat hij nu 40 a 45 miljoen euro, maar hij denkt uiteraard dat het meer kan worden. ‘Anders zou ik het nu verkopen.’

Stap 6: de inter nationale expansie Ultee wil zo snel mogelijk doorgroeien naar 80 à 100 winkels in Nederland en 150 in de rest van de Benelux en Duitsland. Hij is nu op een punt beland waarop hij evenveel winkels heeft als het moederbedrijf en sinds augustus onderhandelt hij om het moederbedrijf over te nemen. ‘Ik wil doorgroeien. We willen ons lot in eigen hand hebben en meer flexibiliteit. ’ Ultee wil bijvoorbeeld vaker dan vier keer per jaar kunnen inkopen. Het was hem ondanks zijn grootte niet gelukt om dit uit te onderhandelen. De onderhandelingen duren lang, omdat het een complexe deal wordt. Bij de financiering, die enkele tientallen miljoenen zal bedragen, verwacht Ultee ditmaal

geen probleem. ‘Er is genoeg interesse van de aandeelhouders.’ Hij zint op een emissie van extra aandelen en een bancaire financiering. Banken doen inmiddels graag mee. Op de vraag waar bij het bouwen van een winkelketen de meeste tijd, geld en energie in zit, antwoord hij dat helaas zeventig procent van zijn tijd gaat naar zaken die niets met ondernemerschap te maken hebben. ‘Veel tijd en geld gaat zitten in adviseurs, accountants, advocaten en makelaars. Alles wat niet direct businessgerelateerd is. Voor mijn vestigingen in Amsterdam betaal ik allerlei belasting waar je nog nooit van gehoord hebt. Toiletspoelingbelasting, plantenbakkenbelasting, uithangbordbelasting, lokale retailbelasting, enzovoort.’ Het zijn meestal zaken die niet te delegeren zijn, vooral de financiële zaken niet, waar een derde van de tijd in gaat zitten. ‘Mensen willen toch met mij spreken.’ Van de dertig procent die Ultee rest om zich direct met zijn bedrijf bezig te houden, gaat de meeste tijd zitten in het personeel. ‘De sleutelfactor voor succes in ondernemerschap is doorzettingsvermogen’, aldus Ultee.

Stap 7: de toekomst Rest de vraag: wat drijft deze man? ‘Als sporter is het duidelijk wat het hoogst haalbare is. Als je wereldkampioen bent, dan weet je: ik ben klaar. Ik weet niet wanneer ik klaar ben. Ik streef naar een wereldwijd bedrijf dat winstgevend is en waar tevreden personeel werkt.’ Of hij dan klaar is, weet hij niet. ‘Dan is er nog steeds veel te optimaliseren. Het kan nog zo veel beter. Het verkopen van het bedrijf is niet mijn doel. Geld is ook niet mijn doel. Ik wil iets neerzetten.’


Zijn ratio en emotie bij u in evenwicht? Winnaar van:

Maak kennis met onze Valuation Desk. Een kennisbron van onze jarenlange ervaring op het gebied van het waarderen van ondernemingen. Heeft u vragen over waarderingsvraagstukken inzake aanof verkoop van een onderneming, juridische geschillen, bedrijfseconomische heroriëntaties of vanuit fiscaal oogpunt? Neem vrijblijvend contact op met Alexander den Boer RV of John Knevels RV +31 76 530 38 00 of kijk op www.vanoers-cf.nl.

Sterk in fusies en overnames

spe

cia

l

Informal investors nu banken het massaal laten afweten hebben veel

ondernemers voor hun bedrijfsfinanciering de hoop gevestigd op de particuliere investeerder. Maar wie zijn deze investeerders, wat kunt u van ze verwachten en hoe voorkomt u dat uw business angel niet in een business devil veranderd? juni 2011 | brookz | 35

special: informal investors

Onderzoek

De nieuwe investeerder te weinig aanbod van goede businessplannen

en de opkomst van een nieuwe generatie investeerders. Dat zijn de belangrijkste uitkomsten van een recent onderzoek naar de stand van zaken op de Nederlandse informalmarkt.

A

l sinds jaar en dag is de financie ring van startende bedrijven in Nederland een probleem. Voor al veel creatieve en technostarters komen nauwelijks in aanmerking voor externe fi nanciering vanwege hun hoge risico profiel en het gebrek aan zekerheden. Banken geven vaak niet thuis en ook fami lie en vrienden met voldoende spaargeld zien het niet altijd zitten om te investeren. Als gevolg van de crisis en de strengere richtlijnen ten aanzien van kredietver strekking zijn banken uiterst voorzichtig geworden. Zelfs veel groeibedrijven (waar al wel sprake is van omzet en cashflow) krijgen op dit moment vaak ‘nee’ te horen bij hun financieringsaanvraag. Uit een on derzoek van het EIM in 2010 bleek dat meer dan de helft van alle ondernemers in Nederland (grote) problemen heeft met de financiering van zijn bedrijf.

Slechte businessplannen Door de haperende markt voor bancaire financiering is de rol van particuliere in vesteerders (ook wel business angels of infomal investors genoemd) steeds be langrijker geworden de afgelopen jaren.


Met als belangrijk verschil dat investeer ders meestal risicodragende vermogen te beschikking stellen – in ruil voor aan delen en zeggenschap – terwijl het bij een bank altijd gaat om een lening – die met rente moet worden terugbetaald. Niet alleen de vraag naar kapitaal van informals is toegenomen, ook het aanbod is verruimd. Vermogende particulieren die teleurgesteld zijn geraakt door de aandelenbeurs overwegen andere inves teringsmogelijkheden waaronder het rechtstreeks investeren in een bedrijf. Daarnaast zijn er de afgelopen tien jaar veel nieuwe informals bijgekomen in de vorm van succesvolle IT- en internet ondernemers die hun bedrijf voor veel geld hebben verkocht. Toch heeft dit gek genoeg de afgelopen jaren niet tot heel veel meer deals geleidt. Een veel gehoor de klacht van informals is namelijk dat de kwaliteit van de businessplannen nog al tijd slecht is. Dit blijkt uit een recent on derzoek van het Business Angel Network Nederland (BAN Nederland) naar de stand van zaken op de Nederlandse markt voor informal investing. ‘Tachtig tot ne gentig procent van de plannen kan zo de

prullenbak in’, zegt Harry Helwegen, voorzitter van de BAN Nederland. ‘Zij zijn niet goed doordacht en niet goed doorgerekend. Soms zijn ondernemers ook gewoon slecht. Dan denken ze dat ze ondernemer zijn, maar zijn ze het niet.’ Ondernemers zijn vaak ook niet goed voorbereid op onderhandelingen met de informal. Ze hebben dan geen geld over gehad voor een adviseur en dat breekt ze op. Andersom klagen ondernemers vol gens Helwegen nog wel eens dat infor mals met overdreven eisen komen. ‘Zij zijn dan niet investor-ready. Dat is ook niet juist. Aan beide kanten van de markt dient nog wel iets te gebeuren.’

Dromen realiseren Ondanks de toename van het aanbod en vraag naar risicodragend vermogen blijkt de markt voor informal investering in Ne derland ondoorzichtig en gebrekkig te functioneren. Veel informeel kapitaal weet door gebrek aan kennis en slecht functionerende matching haar weg niet te vinden naar ondernemers. Aan de andere kant zijn ondernemers niet voldoende op de hoogte van de mogelijkheden van in

tekst Dennis Mensink / fotografie istockphoto

formeel kapitaal. Dat was twee jaar gel den ook de belangrijkste reden om BAN Nederland op te richten, een koepelorga nisatie van 12 angelnetwerken die samen zo’n 1.500 informal investors vertegen woordigen. Om beter inzicht te krijgen in de markt voor informal investing werd eind vorig jaar een zogenaamde ‘nulme ting’ uitgevoerd onder ruim honderd par ticuliere investeerders. Dit onderzoek moest allereerst een beter inzicht geven in het profiel en de motieven van de (ge middelde) informal. Daarnaast is ook ge keken naar het functioneren van de markt voor informele financiering. Hoewel de gemiddelde informal niet bestaat, blijkt uit het onderzoek in ieder geval ruim 95 procent van de informals een man te zijn en liefst 90 procent van hen kan als (oud-)ondernemer worden aangemerkt. Verreweg de meeste infor mals (92 procent) zijn tussen de 40 en zeventig jaar oud. Twintig jaar geleden waren het volgens Bernd Mintjes, oprich ter en directeur van de Maxwell Groep vooral vijftigers en zestigers die hun be drijf verkochten, maar dat is de afgelopen twintig jaar veranderd. ‘De voorbije twee

‘Rond 2000 is er een golf van jonge ondernemers bijgekomen die hun geld hebben verdiend met de verkoop van hun IT-bedrijf ’ decennia heeft wel een verjonging plaats gevonden. Rond het jaar 2000 is een golf van jonge jongens die geld had verdiend met de verkoop van hun IT-bedrijf toege treden tot de club van informals.’ Ook Hendrik van der Meulen van KplusV, ziet een verandering in de infor malpopulatie: ‘Er zijn steeds meer inter netinformals, ondernemers die hun geld online hebben verdiend. Dit zijn ook vaak jongere informals die met andere busi nessmodellen hebben gescoord en ook andere expertise in huis hebben.’ Daar naast verwacht Van der Meulen dat het aantal vrouwelijke informals de komende jaren zal stijgen. ‘Er zijn inmiddels al spe ciale netwerken voor vrouwen. Boven dien nemen vrouwen steeds vaker toppo

sities in bij ondernemingen. Dat zijn ook potentiële informals.’

Snel rendement Veruit belangrijkste reden voor informals om te investeren is het financiële rende ment op langere termijn. Daarnaast spe len ook de uitdaging en de persoonlijke relatie met de ondernemer een belangrij ke rol. Van der Meulen geeft nog enkele redenen om informal te worden: ‘Het is een manier om dromen van iemand an ders te realiseren. Beleggen is bovendien best saai als je ondernemen gewend bent. Het is leuker om je kennis en netwerk in te zetten.’ De meeste informals hebben hun ver mogen verkregen met de verkoop van »


special: informal investors

Verdeling participaties naar grootte klassen Grootte klassen participaties

Aandeel (N=392)

1 - 25.000 euro

15%

25.001 - 50.000 euro

19%

50.001 - 100.000 euro

21%

100.001 - 200.000 euro

23%

200.001 - 500.000 euro

14%

500.001 - 1.000.000 euro

5%

Meer dan 1.000.001 euro

3%

Totaal

100%

Motieven om te investeren Rendement lange termijn Uitdaging Verlenen (management) ondersteuning Persoonlijke relatie met (startende) ondernemer Zinvol bezig willen zijn Maarschapplijke verplichting Korte termijn rendement 1

Bron: BAN Nederland

hun bedrijf. Dat geld hebben ze voor een gedeelte in aandelen, obligaties en vast goed gestopt en daarnaast investeren ze ongeveer tussen de 10 en 20 procent van hun vermogen rechtstreeks in bedrijven. Iets meer dan de helft van de informals heeft minder dan een half miljoen euro be schikbaar voor risicodragende investerin gen. Drie op de tien heeft een beschikbaar vermogen van meer dan een miljoen euro. Van de onderzochte informals die zich ‘er varen’ mogen noemen, heeft maar 20 pro cent één participatie, terwijl 80 procent dus investeert in meerdere bedrijven (gemid deld 6,5). Vier van de vijf investeringen is niet groter dan 200.000 euro.

Professionele investeerder De opkomst van de nieuwe generatie in vesteerders heeft ook tot een flinke pro fessionaliseringslag geleid. Terwijl de oude garde soms wat hobbymatig met zijn investeringen omsprong – gevoed uit sympathie en de gunfactor jegens de star tende ondernemer waarin hij zichzelf in de beginjaren wel herkent – zijn de jon gere business angels over het algemeen veel zakelijker ingesteld. ‘Het charitatieve is er wel vanaf’, zegt Mintjes. ‘De afspra ken worden ook steeds stringenter. “Be taal me maar terug als de winst toe reikend is”, horen we niet veel meer. Ik verwacht de komende vijf jaar een verdergaande professionalisering. Infor mal investing gaat een vak worden, een serieuze bezigheid. Er zijn nogal wat in formals die de afgelopen jaren hun neus


2 3 4

5

6 7

8

9 10

Legenda: 1 - totaal niet relevant 10 - uitermate relevant

hebben gestoten omdat ze te gemakkelijk zijn ingestapt of hun investering te weinig hebben gemonitord. Die realiseren zich dat je er niet komt met af en toe een bakje koffie drinken.’ Ondanks een professionelere benader ding blijft investeren een risicovolle be zigheid. Wie investeert als informal moet wel tegen zijn verlies kunnen. Bedrijven waarin wordt geïnvesteerd kunnen fail liet gaan. ‘Dat hoort er nu eenmaal bij als je risico neemt. Om diezelfde reden is het ook zaak je vermogen te spreiden. Wil je zekerheid, stop je spaargeld dan maar lekker in een aandelenfonds’, aldus Mint jes, zelf al twintig jaar informal investor. ‘Dan is dit spel niet voor je weggelegd.’ Om hun risico te spreiden vormen informals steeds vaker groepjes (angel netwerken) waarin ze in groepsverband opereren. Enerzijds geeft dit een grotere financiële armslag en kunnen kennis en ervaring met elkaar worden gedeeld. An derzijds is het gemakkelijker om interes sante bedrijven te vinden en kunnen risi co’s beter worden gespreid. In de praktijk zijn veel business angels daarom zelfs lid van meerdere netwerken. Nederland telt op dit moment 12 Business Angel Netwer ken (BAN) die zich gezamenlijk weer heb ben georganiseerd in het al eerder genoemde Business Angel Network Ne derland. De meeste van deze angel netwerken komen maandelijks bij elkaar. Vaak wordt zo’n bijeenkomst afgesloten met een diner waarbij enkele onder nemers hun businessplan of participatie

voorstel mogen pitchen. Afhankelijk van de belangstelling kunnen vervolgens een of meerdere individuele informals beslui ten om op een voorstel in te gaan.

Anderhalf miljard euro Een veel gehoorde klacht onder informals is dat de overheid een veel actievere rol zou kunnen spelen. Volgens Mintjes zou de overheid informal investing veel meer moeten stimuleren. ‘De overheid lanceert wel fondsen en kredieten, maar geld is niet het probleem. Zij hanteert een ver keerd instrumentarium voor een verkeer de groep bedrijven. De overheid zou haar best moeten doen om het aantal matches van vraag en aanbod te laten toenemen. Bijvoorbeeld door business angels op te leiden. Anders dichten we het gat niet.’ Mintjes wijst op het feit dat in sommige Europese landen mislukte investeringen aftrekbaar zijn van de belasting. Neder land loopt internationaal gezien ook nog behoorlijk achter. In Engeland is één op de 3.400 inwoners informal, in Neder land naar schatting één op de 17.000. Maar ook ten opzichte van de ons omrin gende landen lopen we achter. Helwegen: ‘Toch is er geen reden te bedenken waar om het hier minder moet zijn dan in an dere landen. Iedere ondernemer die de afgelopen jaren zijn bedrijf heeft ver kocht is een potentiële investeerder, dan praat je toch al gauw over een paar dui zend ondernemers. Als je het zo bekijkt hangt er nog anderhalf miljard euro aan informeel kapitaal boven de markt.’

Nu te koop!

Het ultieme handboek! Dit boek behandelt stap voor stap het hele proces van zoeken, vinden en onderhandelen met een investeerder. Met tal van praktijkcases, waardevolle adviezen en nuttige tips van ondernemers, investeerders en adviseurs. Onmisbaar als voorbereiding op een vruchtbare zakelijke samenwerking. Prijs € 24,95

ISBN 9789089 590725

Zie voor meer informatie www.hoevindikeeninvesteerder.nl

special: Informal investors

Investeerder gezocht (M/V) ondernemer carlos daal wil met een revolutionaire

geluidsdrager de wereld veroveren. Ondanks een rampzalige ervaring met een eerdere investeerder is hij voor zijn nieuwe bedrijf opnieuw met een informal investor in zee gegaan. ‘Maar ik heb geen behoefte aan een tweede kapitein op het schip.’

C

arlos Daal (37) speelde al enige tijd met het idee om een nieuwe geluidsdrager op de markt te brengen. Een bedrijf van scratch af opzetten heeft de ondernemer al eerder gedaan, maar een product vanuit het niets ontwikkelen, produceren en vormgeven is nieuw voor hem. Daarom toetst hij de haalbaarheid van zijn plan bij zijn connecties in de elektronicabranche. De reacties zijn louter positief. Daal stapt meteen in het vliegtuig naar China om een prototype van zijn idee te maken. Vanaf dat moment maakt Daal al de eerste kosten die hij uit eigen zak betaald. De tripjes naar het Verre Oosten stapelen zich op om het juiste model van de geluidsdrager te produceren en daarmee de rekeningen ook. In de tussentijd richt hij The Dutch Company op, het bedrijf waar Daal zijn i-Compact in onder wil brengen. Begin 2010 heeft de ondernemer een bedrijf, een prototype van zijn product en tal van potentiële klanten die in zijn geluidsdrager geloven. Het enige dat ontbreekt is voldoende geld om de productie in het Aziatische land op te starten.


Hoewel Daal meerdere financieringsmogelijkheden bekijkt, weet hij dat een investeerder zijn beste kans is om aan het benodigde kapitaal van 200.000 euro te komen. Omdat de dertiger amper thuis is in de wereld van informal investment besluit hij de meest voor de hand liggende stap te nemen: gewoon googelen. Die zoektocht op internet brengt hem uiteindelijk bij informal investor Hans Bertram (62).

Compleet nieuwe markt Het revolutionaire aan de i-Compact is dat de gebruiker naast een voorgeprogrammeerd album van bijvoorbeeld Jeroen van der Boom, K3 of The Voice of Holland-winnaar Ben Saunders ook eigen muziekbestanden op de geluidsdrager kan zetten. De ondernemer benadrukt dat het geen vervanger van de cd is, maar een compleet nieuwe markt tussen een mp3-speler en een cd in. Daal: ‘Hoewel de productiekosten relatief goedkoop zijn, gaat er veel geld in de content zitten vanwege auteursrechten.’ Maar de uitvinder ziet vooral veel po-

tentie voor zijn product in de promotionele sfeer. Denk bijvoorbeeld aan KLM, die op iedere passagiersstoel een i-Compact in de kleuren van de luchtvaartmaatschappij met zelfgekozen inhoud neer kan leggen.’ Door de grote belangstelling van veel potentiële klanten – zowel retailers als grote multinationals – moet Daal op grote schaal fabriceren. Maar het produceren en invoeren van goederen vanuit het Verre Oosten vergt veel van de portemonnee. ‘Wanneer je zaken doet met China, moet je vooruit betalen’, legt Daal uit. ‘Dan blijf je met een gat zitten, want de productie en het verschepen neemt enkele weken in beslag. Ik heb dus enorm veel cash nodig, omdat er door de voorfinanciering een liquiditeitsprobleem ontstaat.’ Ondernemer Daal en investeerder Bertram maken in april 2010 telefonisch een afspraak zodat de i-Compact-bedenker zijn plannen uit de doeken kan doen. Hoewel Daal blij is met de interesse van de informal investor in zijn propositie, leert de ervaring hem toch wat terughoudend te zijn voor al te mooie beloftes. Tij-

tekst WIETZE WILLEM MULDER / fotografie MARCEL BAKKER

Carlos Daal (l) en Hans Bertram (r)

dens dat eerste gesprek met Bertram moet de ondernemer nog wel terugdenken aan die ene dag in april, exact een jaar geleden, die voor hem desastreus eindigt.

Blindelings ondertekenen Daal startte na een jarenlange loopbaan in loondienst in 2005 met een compagnon een handelsbedrijf in consumentenelektronica. Met die onderneming ondervond het duo hetzelfde probleem dat Daal nu heeft met The Dutch Company; de vele kosten gaan voor de baat uit.

Begin 2010 heeft Daal een bedrijf, een prototype en tal van potentiële klanten. Het enige dat ontbreekt is voldoende geld. Het koppel vindt, voornamelijk door de inspanning van Daals zakenpartner, op een netwerkborrel van ABN AMRO een informal investor die de groeifinanciering van 300.000 euro voor zijn rekening wil

nemen. Alle ingrediënten voor een goede samenwerking zijn aanwezig, waaronder een persoonlijke klik tussen het trio. Het bedrijf doet na de financiële injectie uitstekende zaken, want de verkoop van de »


special: Informal investors

’Ik vroeg aan Daal hoeveel aandelen ik voor mijn inleg krijg en hij antwoordde twintig procent’

consumentenelektronica valt amper bij te benen. Na enkele maanden veroorzaakt de snelle groei van de onderneming een nieuwe kapitaalbehoefte. Maar dan wordt Daal onverwachts geconfronteerd met een dwarsliggende investeerder. De geldschieter geeft hem voor de tweede financieringsronde twee opties: hij betaalt de leningen waar hij privé borg voor staat terug of de geldverschaffer trekt de stekker uit de onderneming. Wanneer de investeerder Daal voor die keuze stelt, wordt het hem opeens duidelijk dat zijn compagnon samen met de informal onder een hoedje speelt. Daal: ‘De investeerder liet ons beide een aantal contracten ondertekenen, waaronder een borgstelling waar wij individueel privé aansprakelijk voor zijn. Omdat mijn zakelijke partner ook telkens een handtekening zette, kleefde er voor mij niet veel risico aan. Bovendien hadden mijn compagnon en ik een meerderheid van de aandelen in handen, waardoor er voor mij geen enkel addertje onder het gras zat.’ Daal onderschat het gevaar van blindelings juridische overeenkomsten ondertekenen, mede door de druk van het liquiditeitsprobleem. Uiteraard kan hij de totale som niet betalen en verkoopt in april 2009 noodgedwongen zijn pakket aandelen voor één euro aan de andere aandeelhouders. ‘Mijn wereld stortte in’, zegt de aangeslagen ondernemer over de machtsgreep. ‘Ik heb iedere bouwsteen zelf neergelegd en van de een op de andere dag wordt mijn eigen bedrijf onder mijn voeten vandaan geveegd.’

Ondernemersgeest Daal gaat na de coup door een diep dal, maar zijn ondernemersgeest is niet gebroken. Ondanks zijn gereserveerdheid pitcht hij zijn idee voor Bertram, maar die onderbreekt Daals presentatie halver-


wege. Een kneep van de Brabantse informal investor om de oprechte passie van een entrepreneur naar boven te halen. Hij vraagt Daal om te vertellen wat hij echt van plan is. ‘Op die manier kan ik zien wat hem drijft en observeren of die ogen bij het vertellen van zijn verhaal beginnen te glitteren’, legt de oud-ondernemer uit. ‘Naar dat soort ondernemers ben ik op zoek, die met veel bezieling een succesvolle toko willen opbouwen.’ Daal past binnen het profiel van de investeerder, die al snel gepakt wordt door de potentie van The Dutch Company. Na een paar gesprekken met de ervaren Bertram – informal investor sinds 1996 – blijkt dat er een persoonlijke klik is tussen de twee en is het duidelijk dat beide tot een deal willen komen. Maar ondanks de financiële nood wil Daal niet ten koste van alles Bertram aan boord halen. Dat lesje heeft hij wel geleerd. Over de kapitaalbehoefte, de waarde van het bedrijf en het stukje zeggenschap dat de ondernemer weg moet geven, zijn beide partijen het snel eens. Bertram: ‘Bij mij is het onderhandelen geen onderhandelen. Ik vroeg aan Daal hoeveel aandelen ik voor mijn inleg krijg en hij antwoordde twintig procent.’ Volgens de informal investor komt een ondernemer altijd met een reëel voorstel, omdat hij een deal wil maken. ‘Moet ik dan de taaie onderhandelaar uithangen en een belang van 35 procent eisen?’ De intentieverklaring is binnen een paar weken opgesteld. Maar voordat ze de champagne daadwerkelijk ontkurken, zijn er wel een aantal maanden verstreken. Het oponthoud wordt voornamelijk veroorzaakt door de hoeveelheid overeenkomsten, waar Daal logischerwijs iedere letter, punt en komma van wil lezen. Hij stapt niet nogmaals in dezelfde valkuil van het klakkeloos ondertekenen van contracten en laat zich bijstaan door een deskundige totdat de transactie in sep-

tember 2010 daadwerkelijk rond is. ‘Voor mij ligt de uitdaging van deze investering in het optimaal afstemmen van de inkoop, productie en verkoop’, verklaart Bertram. ‘Want als onze verwachting uitkomt dat de i-Compact booming wordt, dan heb ik dankzij mijn ervaring bij productiebedrijven het gereedschap om ervoor te zorgen dat The Dutch Company niet over de kop gaat door de snelle groei. Want als het aanslaat, dan gaat het hard, hoor.’

Bemoeienis Dat Bertram zich als informal investor zo nadrukkelijk bemoeit met de gang van zaken in het Zoetermeerse bedrijf, is voor Daal geen enkel probleem. Hij maakte de donkere kant van een business angel mee, maar prijst zich nu gelukkig met zijn investeerder. ‘Ik heb geen behoefte aan een tweede kapitein op het schip, maar zou wel dom zijn om geen gebruik te maken van Bertrams ervaring en wijsheid’, legt de ondernemer de onderlinge verhouding uit. ‘Hij fungeert echt niet alleen als een zak met geld.’

Hoe vind ik een investeerder?

Voor (startende) ondernemers die op zoek zijn naar risicodragend kapitaal is er sinds kort het handboek Hoe vind ik een investeerder? Het boek bevat tal van praktijkcases en nuttige tips van ondernemers, investeerders en adviseurs. Meer informatie op www.hoevindikeeninvesteerder.nl

de rest is bijzaak GESPECIALISEERD IN FUSIES EN OVERNAMES

WWW.VESTIUS.COM

De nieuwste profielen nu ook realtime op Twitter

Brookz. platform voor bedrijfsovername www.twitter.com/brookznl

special: Informal investor

6

Dirty tricks (waar u voor moet waken)

u hebt een informal investor nodig om

uw plannen te realiseren. Daarvoor zult u stevig moeten onderhandelen. Natuurlijk hebt u toevallig een aardige investeerder, maar wees toch maar goed voorbereid op de volgende valkuilen.

1

1. Uitbuiten machtsverschil Informals staan eigenlijk in elke onderhandeling met een ondernemer sterk. Zij zien honderden businessplannen voorbijkomen, terwijl u hooguit contact heeft met een paar business angels. Zij hebben dus het voordeel van de onbeperkte keuze; er komt altijd weer een volgend businessplan. Die houding nemen zij doorgaans ook aan. Zij hebben er immers pas belang bij eruit te komen als het een interessant voorstel is. Wees u daarvan bewust en stel uzelf niet te gedienstig op. Het komt ook wel voor dat informals vlak voor de deal nog ‘even’ met aanvullende eisen komen. Wees niet verbaasd als ze bij de notaris nog even met een paar nieuwe puntjes komen die u als ondernemer helemaal klem zetten. Pas daarvoor op, ook al hebben zij er vaak alleen zichzelf mee. Als u gedemotiveerd raakt, profiteert er immers helemaal niemand van uw ondernemersidee.


2

2. Snel inpalmen

Als u merkt dat u een concurrerend businessplan heeft, waar meerdere business angels geïnteresseerd in zijn, neem dan de tijd. Dan worden de investeerders zenuwachtig en zijn ze eerder geneigd water bij de wijn te doen. Laat u niet inpalmen door de eerste de beste informal die bij u thuis komt en het beste met u voor lijkt te hebben. Hij wil er dan waarschijnlijk een slaatje uit slaan, terwijl u een beter voorstel misschien laat lopen. Komen u en de informal van uw eerste keus niet meteen bij elkaar, ga dan op zoek naar een andere investeerder. Kom liefst niet na twee, drie maanden alsnog terug bij nummer één, want dát is pas echt funest voor uw onderhandelingspositie.

tekst dennis mensink

3

3. Tijdrekken Ongeveer de helft van de ondernemers die ‘hulp’ vragen aan een informal (45 procent, onderzoek BAN Nederland) geeft aan dat de keuze noodgedwongen was. Mogelijk staat u dus met de rug tegen de muur. Mede omdat u met een investeerder doorgaans ook gemakkelijker een financiering bij de bank krijgt, omdat met de investering uw eigen vermogen wordt vergroot. Er is dus sprake van een hefboomwerking richting andere kapitaalverstrekkers. Informals kennen dit belang en maken daar maximaal gebruik van. Door tijd te rekken bijvoorbeeld. Dat kan hun onderhandelingspositie nog verder versterken. Zij hoeven niet te investeren en zitten op het geld. Als u merkt dat de informal tijd rekt, maak dan vriendelijk doch dringend duidelijk dat u daar niet van gediend bent. Zorg er als het even kan voor dat u meerdere informals of investeerders hebt waar u uit kunt kiezen. Of u gaat er nú samen uitkomen, of u houdt het zelf voor gezien.

4

4. Gefaseerde investering Informals werken vaak met gefaseerde of druppelfinanciering, waarbij zij targets hangen aan de verschillende deelfinancieringen. Ofwel: zij betalen niet in één keer twee ton, maar vier keer 50.000 euro. Althans, als de onderneming naar behoren presteert. In dat kader bestaan er overigens twee financieringsconstructies. Of de informal verhoogt per target zijn aandeel of hij begint juist met een hoger percentage, waarna hij afbouwt. Bij de start hebt u bijvoorbeeld een belang van 50 procent. Haalt u uw target, dan heeft u het recht een deel van de aandelen terug te kopen. Maar haalt u het target niet dan bestaat de kans dat u gefaseerd eindigt met een minderheidsaandeel. En dat was beslist niet uw bedoeling.

5

5. Snel cashen Informals die hun investering willen veiligstellen hebben nog wel eens de neiging om hun geld versneld uit het bedrijf te halen. Gebeurt dit bij u, maak dan duidelijk dat dit voor u extra druk met zich meebrengt, waardoor u niet meer optimaal kunt presteren. En dat is uiteindelijk voor niemand goed. Als de informal ergens honderdduizend euro in stopt, wil hij er een miljoen uithalen. Dan moet hij dus niet na drie jaar zijn oorspronkelijke investering uit het bedrijf trekken. Als een informal in één keer wil uitstappen is dat overigens sowieso heel lastig. Simpelweg omdat u, de ondernemer, doorgaans niet het geld heeft om hem in één keer uit te kopen. Dan moet u dus opnieuw op zoek naar een financier of participatiemaatschappij en soms moet zelfs het hele bedrijf worden verkocht. Dat is dermate ingrijpend dat u op voorhand al met de informal moet afspreken dat dat niet de bedoeling is.

6

6. Change of control

Een informal investeert zijn geld in een onderneming omdat hij kansen ziet en vertrouwen heeft in u. Maar u kunt dat vertrouwen ook beschamen. Meestal gebeurt dit niet met opzet, maar het kan zijn dat de prestaties van de onderneming sterk achterblijven bij de verwachtte resultaten. Daarom willen informals nog wel eens in de aandelenovereenkomst regelen dat het mogelijk is een andere bestuurder aan te stellen als het niet goed gaat met de onderneming. Change of control dus. Geen probleem zolang het goed gaat, maar als het niet goed gaat, heeft dit dus grote gevolgen voor u. U kunt namelijk uw complete onderneming kwijtraken. Alle reden om ervoor te zorgen dat zo’n clausule niet in uw participatieovereenkomst wordt opgenomen. Dat verminderd aanmerkelijk de kans dat uw business angel zich transformeert tot business devil.


investeringsdeal 01 Jeroen van den Brink en Wout van der Wijk. Seatme.nl.

Tafelverkopers

ondernemer jeroen van den brink kende

investeerder Wout van der Wijk al van de ondernemersclub. Samen zetten ze sinds een jaar de schouders onder Seatme.nl, een online reserveringssysteem voor restaurants. ‘Ik zeg niet dat er nooit discussies zijn.’

J

Het was een welkome verandering voor eroen van den Brink liep al een tijdBedrijf Seatme.nl Van der Wijk. Hij had tal van bedrijven je met het idee rond. Hij was in Deal Aandelenbelang 24 procent opgezet, was informal investor op de achAmerika geweest, waar Opentable. Ondernemer Jeroen van den Brink Investeerder Wout van de Wijk tergrond geworden, maar wilde eigenlijk com een doorslaand succes is. Het bedrijf Jaaromzet ‘Gaat de goede kant op’ wel weer de handen uit de mouwen steis zelfs beursgenoteerd. Daardoor kon hij Personeel 4 medewerkers ken. Van der Wijk: ‘In het begin is het de boeken inzien en zag hij precies wat er Totale investering ‘Enkele tonnen van even aftasten. Maar al gauw wisten we in nodig zou zijn om een dergelijk systeem alle aandeelhouders’ grote lijnen van elkaar wie wat wilde neer te zetten. ‘Enkele tonnen’, aldus Van doen.’ den Brink. Het weerhield hem er niet van Dat wil niet zeggen dat er nooit discushet idee in Nederland vorm te geven. Als sies zijn. ‘Die gaan vooral over waar we in moeten investeren. bedenker van Diningcity.com en de Restaurantweek had hij inIn marketing naar het grote publiek toe of verder het systeem middels de nodige contacten opgebouwd in de horeca. Alleen optuigen aan de restaurantkant.’ Over een exit zijn geen afhet geld vormde het probleem. Van den Brink wilde het conspraken gemaakt, maar mocht er zich een grote partij aandiecept niet uit de lopende cashflow financieren. ‘Ik wilde niet de nen, dan zou dat een moment kunnen zijn. bestaande bedrijven in gevaar brengen.’ Inmiddels zijn 500 restaurants, vooral in de Randstad, aangesloten op het systeem. Eind van het jaar moeten dat er 1.000 Nieuwe energie zijn. Zij krijgen software om boekingen te verwerken. Ze betaAls je plaatsen in vliegtuigen en hotels kunt boeken op het inlen 1 euro per boeking die via Seatme.nl wordt gedaan. ternet, waarom dan niet die in het restaurant? Van den Brink legde het idee met een cashflowanalyse voor aan iedereen die het maar wilde horen. ‘Je spreekt mensen, bijvoorbeeld op onPiketpaaltjes dernemersborrels. Als vanzelf gaat het balletje rollen.’ Peak De ondernemers zien kapers op de kust. Maar zij moeten eerst Capital, Marque Joosten en Marijn Pijnenborg (de oprichters maar eens zien de contacten te leggen en de investering op tavan Funda) en Cees Boer van Boer & Croon investeerden. Toen fel te krijgen. Een restaurant switcht niet gauw als hij eenmaal startte de crisis. Lehman Brothers en Fortis vielen om en Van een dergelijk systeem heeft draaien. Waarom zou je? Echter, den Brink kreeg problemen met zijn investeerders. sommige restauranthouders blijken nog erg gehecht aan hun De redding kwam in de persoon van investeerder Wout van papieren reserveringsboek. der Wijk, die een belang nam van 24 procent. Samen gingen ze Wanneer is Seatme.nl een succes? De beide heren hebben dat aan de slag en wisten het bedrijf weer vlot te trekken. Nieuwe nog niet gedefinieerd. Er zijn volgens Van den Brink wel piketenergie ontstond. Van der Wijk: ‘Het was ook nadrukkelijk paaltjes: 1.000 restaurants einde van het jaar. Daarna het aantal mijn bedoeling om een actieve rol bij het bedrijf te spelen. Ik reserveringen omhoog. Opstarten in België en andere omliggenhou me vooral bezig met de IT en de organisatie, Jeroen doet de landen. Van der Wijk is meer uitgesproken. Nederland moet marketing en PR. De andere investeerders zijn meer adviseurs bij het reserveren van een restaurant meteen aan Seatme.nl denop de achtergrond.’ ken. Wanneer is dat? ‘Binnen een jaar of drie.’


tekst ronald bruins / fotografie marcel bakker

Jeroen van den Brink (l) en Wout van der Wijk (r)

xxxxxxxxxx 200x | brookz | 47

investeringsdeal 02 Hein de Jong en Bernd Mintjes. De WoonOutlet.

Beursexploitanten na jarenlang in loondienst te hebben gewerkt

bij Dell, besloot Hein de Jong dat de tijd rijp was voor het eigen ondernemerschap. Hij richtte zes jaar geleden met behulp van informal investor Bernd Mintjes De WoonOutlet op.

H

den om op zoek te gaan versterking. Die et waren ‘fantastische’ jaren in de Bedrijf De WoonOutlet kwam er in de persoon van Marco Verschut computerbranche, maar Hein de Deal Aandelenbelang van 5% + die toetrad als derde partner en daarvoor Jong (36) besloot dat er meer was achtergestelde lening ook een minderheidsbelang kreeg. Verin het leven dan een veilige betrekking in Ondernemer Hein de Jong schut, een rasoptimist en geboren verkoloondienst. Het marktmodel van Dell – cut Investeerder Bernd Mintjes Jaaromzet Een omzet die boven het per, was al werkzaam in de meubelwereld out the middleman – was het startpunt voor gemiddelde in de meubelbranche ligt. en kwam op het juiste moment. De Jong een eigen ondernemersidee. Zou zoiets ook Personeel 30 medewerkers kon iemand die de exposanten binnen zou niet in de interieurbranche kunnen? (15 in Alkmaar, 15 in Zutphen) halen, goed gebruiken. Gezamenlijk gingen De Jong ging naar de belangrijkste beurs Totale investering Enkele tonnen, ze op zoek, terwijl de bouw van het pand op het vakgebied in China om er inspiratie banklening, eigen financiering en van start ging. Daar ging bijna al hun geld op te doen. Terug in Nederland maakte hij achtergestelde lening. in zitten. Want naast de ombouw tot een een businessplan voor een grote outletwinkel werden er ook kassa’s geplaatst en store in Alkmaar. In dat concept zou hij de IT-systemen aangelegd, alles bij elkaar een geldverslindende facilitator zijn van grote fabrikanten, importeurs en groothanoperatie. dels, die hem zouden betalen om ruimte te huren. Maar het vergde wel een investering van enkele tonnen om het van de grond te krijgen. Discussies Het aantrekken van huurders verliep uiteindelijk zo voorspoedig dat de ondernemers zelfs enkele maanden moesten wachten totdat de Geen startertje meer bouw klaar was en ze operationeel aan de slag konden. ‘We hadden Het was in 2003 en 2004 voor Hein de Jong een spannende tijd. wind mee’, aldus De Jong. In 2004 en 2005 ging het niet goed met Hij zat om tafel met enkele banken. Die waren niet onwelwillend, de interieurmarkt. Groothandels en importeurs zagen hun inkommaar zagen liever nog een investeerder toetreden. De Jong ging sten via reguliere winkels dalen. Daar moesten ze maar afwachten of op zoek en ontdekte via internet dat Bernd Mintjes van Adfunze een plekje konden krijgen. Ruimte in een flexibele outletstore dum Participaties bij hem in buurt was gevestigd. Tijd om eens waar ze ook zo weer uit zouden kunnen stappen was uitermate welkoffie te komen drinken. Binnen een half uur waren beide heren kom. September 2005 ging de 5.000 vierkante meter tellende outeruit. letstore in Alkmaar open. De rollen waren vanaf het begin af duideOm hem van het spreekwoordelijke duwtje in de rug te voorlijk. Mintjes is als adviseur betrokken bij de opzet en de strategie, zien, wilde Mintjes wel een minderheidsparticipatie van 5 proVerschut doet de exposantenzaken en De Jong verzorgt personeel, cent nemen. Samen stonden ze sterker. Mintjes hielp De Jong marketing en financiën. Discussies tussen de drie partners zijn er met onderhandelen over de banklening en kwam zelf met een volgens De Jong niet. ‘Als het lastig wordt, hak ik de knoop door. achtergestelde lening. ‘Je bent ineens niet meer het startertje die Maar natuurlijk wisselen we argumenten uit. Is het verstandig de een starterlening komt aanvragen.’ vestiging in Zutphen uit een failliete boedel kopen? Wat gaan we dan Ondanks de investering van Mintjes en de inbreng van eigen anders doen dan de partij die er al inzat? Daar gaat het dan over. geld van De Jong verliepen de onderhandelingen met de bank Daarbij kijk je elkaar recht in de ogen aan. Wat is wijsheid?’ Inmidnog steeds erg stroperig. dels is er ook een outletstore in Zutphen geopend. De Jong: ‘ We ‘Er was een impasse ontstaan. Ik ging op zoek naar huurders, trekken er hard aan om ook Zutphen tot een succes te maken. De terwijl banken als voorwaarde stelden voor de investering dat er basis staat er, maar de omzet moet nog iets beter kunnen.’ een minimaal aantal vierkante meters moest zijn verhuurd.’ Re-

48 | brookz |juni 2011

tekst ronald bruins / fotografie marcel bakker

Hein de Jong (l) en Bernd Mintjes (r)

xxxxxxxxxx 200x | brookz | 49

bazaar

ISTOCKPHOTO

selectief overzicht

Onzekere verkooptijden hoe beïnvloedt de macro-economie

en de rente de prijs van uw bedrijf? Wat kun je als verkopende partij doen om de koper over de drempel te helpen, welke risico’s loop je en hoe dek je die af?

W

e hebben twee hele slechte jaren achter de rug, maar hebben nu duidelijk de opgaande lijn te pakken’, zegt Edin Mujagic, die als macro-econoom is verbonden aan de Universiteit van Tilburg en consultancy bedrijf ECR Research. De uitgaven van consumenten stijgen en de werkloosheid neemt af. Zowel consumenten als bedrijven zijn dus optimistisch. »


bazaar selectief overzicht

‘We moeten echter niet naïef zijn’, vervolgt hij. Het is niet zo moeilijk om economische groei te laten zien ten opzichte van twaalf maanden geleden. ‘De economische ellende heeft heel veel langdurige schade aangericht. Voor 2008 waren we gewend aan drie à vier procent economische groei en een lage inflatie van minder dan twee procent.’ Dit decennium zal zich volgens hem kenmerken door economische onzekerheid, een lage economische groei en een hoge inflatie, misschien wel vier procent. Door die onzekerheid denken zowel kopers als banken langer na over een overname. Hierdoor is de vraag kleiner en de financierbaarheid lager met als logisch gevolg dat de verkoopprijzen lager zullen zijn dan voor de crisis. ‘Misschien waren die prijzen ook niet reëel’, voegt Mujagic er aan toe.

Geen hockeystick Ook Hans Minnaar, die als ABN-Amrobankier overnames financiert en bestuurslid is van Dutch Corporate Finance Association (DCFA), ziet bedrijfswaarden nog steeds onder druk staan door de nieuwe economische realiteit. Aangezien de toekomstige geldstromen de waarde van de onderneming bepalen, hebben de onzekere economische vooruitzichten een negatieve invloed op de waarde van de onderneming, zegt hij. Minnaar ziet de ratio’s, bijvoorbeeld de multiplier tussen winst en verkoopprijs, wel weer omhoog gaan, zegt hij. In grote lijnen: voor de crisis zaten de multipliers tussen vijf en zeven keer de winst. Tijdens de crisis op 2 tot 2,5 en nu gaat het weer naar 3 a 3,5. Alleen in de bouwsector gebeurt nog heel weinig. Timing is in de ogen van Minnaar heel belangrijk. Wanneer de dip van de economie op haar einde loopt en de vooruitzichten weer goed zijn, is het volgens hem een goed moment om te verkopen. Veel belangrijker is echter om als ondernemer te focussen op de aspecten die je wel kunt beïnvloeden en die garantie geven voor toekomstige geldstromen, vervolgt hij. ‘Denk aan patenten, een goed tweede echelon managers, operationele flexibiliteit en een dominante marktpositie.’ Te lang wachten met verkopen is volgens Minnaar niet verstandig. ‘Als de verkoper met hangen en wurgen doorgaat en


het gaat een aantal jaar minder, dan gelooft niemand meer in de hockeystick die je dan voorspiegelt.’ De jaren 2009 en 2010 waren inderdaad crisisjaren in bedrijfsovernames, zegt Joop van As, adviseur bij Baker Tilly Berk Corporate Finance. ‘Partijen die niet hoeven, wachten af. We hebben de afgelopen jaren sommige klanten geadviseerd de verkoop van hun onderneming uit te

daarin vooral niet te ver gaan, adviseert hij. ‘Wanneer een bedrijf overgefinancierd is, is er geen geld voor investeringen.’ Van As benadrukt dat de verkopende partij het grootste deel van de koopsom wel direct contant moet ontvangen. ‘Vijf jaar wachten op tien procent is niet erg, maar op vijftig procent is best risicovol.’ Het is daarom verstandig de risico’s af te dekken. ‘Je krijgt immers nog geld van

‘Ondernemers moeten zich focussen op de aspecten die ze wel kunnen beïnvloeden: patenten, een goed tweede echelon, operationele flexibiliteit en een dominante marktpositie’ stellen.’ De markt leeft echter weer op, is ook zijn overtuiging, onder andere omdat de banken het zonniger inzien. Als voorbeeld noemt Van As de overname van een productiebedrijf. Op het dieptepunt van de crisis waren de betrokken banken bereid 4,5 a 5 miljoen te financieren, nu 8 a 8,5. Het bedrijf is weliswaar beter gaan draaien, waardoor de koopsom steeg van ongeveer acht naar tien miljoen euro, maar dat verklaart maar een klein deel van de bijna verdubbeling van de bancaire financierbaarheid.

Overgefinancierd De econoom, bankier en adviseur denken alle drie dat verkopende partijen de koper kunnen helpen de deal rond te krijgen. De verkopende partij kan de deal uit een impasse halen door de koper te helpen met de financiering, zegt Mujagic. ‘Als je gedurende de onderhandeling merkt dat de deal anders niet door gaat, zou je een achtergestelde lening kunnen verstrekken of aandelen kunnen aanhouden. Hiermee kun je net het laatste duwtje geven.’ Een derde mogelijkheid is om een earn-out, die afhankelijk is van de toekomstige winst, af te spreken. De financierbaarheid hangt af van drie factoren: wat de koper meebrengt, wat de bank wil financieren en wat de verkoper nog in het bedrijf wil laten zitten, vat Minnaar samen. Een verkoper kan een koper helpen met het laatste, maar moet

een bedrijf waar je geen invloed meer op hebt’, zegt Mujagic. Alleen als je minderheidsaandeelhouder blijft, houd je invloed op de strategie. Het bedrijf zou failliet kunnen gaan of de inflatie zou hard kunnen oplopen. Mujagic adviseert dan ook om contractueel vast te leggen dat de rente automatisch wordt aangepast aan de inflatie. Om de risico’s bij een management buy-in (MBI) te verminderen, zowel voor de verkopende partij als de bank, stelt Minnaar het volgende voor: neem een MBI-kandidaat eerst een jaar in dienst en laat hem meelopen in het managementteam. Een MBI wordt zo in feite een management buy-out MBO, waarbij het risico kleiner is, ook voor de bank.

Geniet van je geld ‘Wat de verkopende partij moet doen met het geld dat hij binnenkrijgt, is een heel ander vraagstuk’, besluit Mujagic. Door lage rente, hoge vermogensren dementsheffing en hoge inflatie, levert sparen weinig tot niets op. Verkopers zijn eigenlijk gedwongen te investeren, maar de onzekerheid in de financiële markten blijft, zegt Mujagic. Hij adviseert het volgende: ‘Probeer van je geld te genieten. Koop bijvoorbeeld een huis in een mooi land. Dat is bovendien een goede investering. Als de inflatie stijgt, stijgt de waarde van onroerend goed mee. Of probeer jonge ondernemers financieel te steunen.’

tekst Mark van baal

vraag&aanbod selectief overzicht van de bedrijfsprofielen van www.brookz.nl

aangeboden Dit is een selectie van bedrijven die te koop worden aangeboden op de website van Brookz. Voor meer bedrijven, aanvullende informatie en de contactgegevens van de verkopende partij zie www.brookz.nl Transportbedrijf Profielnr 11173 Omzet 3,75 mln Een transportbedrijf waarvan het vervoerpakket doorgaans wagenladingen naar binnenen buitenlandse (Noord-/West-Europese) bestemmingen omvat. Het wagenpark omvat ruim 20 trekkende eenheden die worden ingezet voor een goed gespreide klantenkring. Omschrijving

Internationale groothandel Profielnr 11172 Omzet 8 mln Omschrijving Een internationale (voorraadhoudende) groothandel verkoopt producten ten behoeve van de woninginrichtingmarkt. De producten zijn veelal gebaseerd op eigen ontwerpen, waarvan de productie wordt uitbesteed.

Beautysalon met kliniek Profielnr 11174 Omzet 0,6 mln Omschrijving Een exclusieve beautysalon en kliniek gevestigd in een middelgrote plaats in de Randstad. De onderneming beschikt over een groot vast klantenbestand en heeft een goede reputatie in de regio.

Uitgever wenskaarten Profielnr 11171 Omschrijving De onderneming is een uitgever van wenskaarten, schrijfwaar, cadeaus en aanverwante artikelen. Alle artikelen zijn gemaakt van gerecyclede- of natuurlijke materialen. Daarmee wordt een niche in de markt bewerkt waarin de onderneming marktleider is.

Specialist mobiele communicatie Profielnr 11170 Omzet 1 mln Omschrijving Een hightech-onderneming gespecialiseerd in totaaloplossingen op het gebied van mobiele communicatie en informatie-uitwisseling tussen mobiele medewerkers en bedrijven voor o.a. de transport en service-sector.

Klipperaak met charterbedrijf Profielnr 11169 Omzet 0,2 mln Omschrijving Spectaculaire klipperaak van 31 meter voor de zeilende passagiervaart op de binnenwateren. Klipper vaart sinds 1994 al vele jaren succesvol met gezelschappen uit het bedrijfsleven en particulieren.

Brood- en banketbakkerij Profielnr 11168 Omzet 1,8 mln Omschrijving Een brood- en banketbakkerij met 2 vestigingen dat klanten bedient in de wijde regio, zowel consumenten als via het derdenkanaal geleverd (aan horeca, supermarkten en dergelijke).

Garagebedrijf Profielnr 11167 Omzet 0,35 mln Omschrijving Universeel garagebedrijf gespecialiseerd in Engelse auto’s en bijzondere modellen. Goed geoutilleerde onderhoudswerkplaats met vakbekwame monteurs, gehuisvest in representatief pand.

Groothandel Profielnr 11166 Omzet 1 mln Omschrijving Een groothandel in mineralen, fossielen en new age-artikelen. Er is naast een web-shop ook een showroom met afhaalfaciliteit en er wordt periodiek een catalogus uitgegeven.

ICT bedrijf Profielnr 11165 Omzet 0,3 mln Omschrijving Klein ICT-bedrijf met senior specialisten in Linux/Unix-toepassingen (open source). Detachering en overige services op abonnements-basis (hosting van online business-applications, IT-infrastructure, VOIP, etc). Werkt voor grote corporates en non-profit sector.

Softwareontwikkelaar Profielnr 11164 Omzet 1,5 mln Omschrijving Een IT-bedrijf dat enkele succesvolle softwaretoepassingen heeft ontwikkeld voor de publieke sector. De onderneming is met de door haar ontwikkelde software marktleider binnen haar discipline.

DHZ-retailer Profielnr 11163 Omzet 0,7 mln Omschrijving Een handelszaak met een woonbelevingsformule, gevestigd in een middelgrote woonplaats (>70.000 inwoners) en nabij het centrum.

Rolluik- en zonweringsbedrijf Profielnr 11162 Omzet 1,1 mln Omschrijving Bedrijf dat de productie, verkoop, installatie en service van rolluiken en zonweringen voor binnen en buiten doet, ten behoeve van zakelijke en particuliere afnemers. De onderneming is gevestigd in Oost-Nederland.

Waterrecreatiebedrijf Profielnr 11161 Omschrijving Een recreatiebedrijf met een zeer grote bedrijfswoning (moderne boerderij), diverse schuren (ca. 3.700 m²), een grote waterpartij en diverse opstallen. Het geheel is gelegen op 6,5 hectare in Friesland.

Architektenbureau Profielnr 11160 Omzet 0,75 mln Omschrijving Architectenbureau dat met name actief is met woningbouwprojecten en in toenemende mate met utilitaire projecten. Het bureau in Zuid-Holland staat bekend als degelijk.

Uitvaartonderneming Profielnr 11159 Omzet 0,75 mln Omschrijving Het bedrijf houdt zich bezig met het begeleiden en verzorgen van begrafenissen en crematies. Het bedrijf is actief in Overijssel. Het betreft een bedrijf met een jarenlange succesvolle exploitatie en goede reputatie.

Tuincentrum Profielnr 11106 Omzet 1.5 mln Omschrijving In verband met het ontbreken van opvolging een middelgroot tuincentrum in het noorden van het land. Het bedrijf heeft een oppervlakte van 13.000 m², waarvan 4.000 m2 bebouwd.


»


Schilders- en onderhoudsbedrijf Profielnr 11158 Omzet 2,1 mln Omschrijving Een schilders- en onderhoudsbedrijf dat activiteiten als schilderwerken, houtrotsanering, gevelreiniging, betonreparatie, glaszetten en overige timmer- en onderhoudswerkzaamheden uitvoert.

Logistieke dienstverlener Profielnr 11157 Omzet 4,25 mln Omschrijving Als expediteur organiseert de onderneming transport en daarnaast biedt zij tot 20.000 m2 opslagcapaciteit. De onderneming staat bekend als een betrouwbare en ervaren speler binnen de transportwereld die kwaliteit levert.

Producent nicheproducten Profielnr 11152 Omzet 0,75 mln Omschrijving Een onderneming met als kernactiviteit het produceren en distribueren van klantspecifieke materiaaloplossingen binnen meerdere nichemarkten.

Grafisch ontwerpureau Profielnr 11151 Omzet 0,94 mln Omschrijving De activiteiten van het grafisch ontwerpbureau zijn gericht op de productie, vormgeving en het ontwerp van communicatie-uitingen in brede zin van het woord. Het bedrijf begeeft zich tussen reclamebureaus en drukkerijen in.

Groothandel partijgoederen

productie en montagebedrijf in branddetectie

Profielnr 11156 Omschrijving De onderneming is een groothandel gespecialiseerd in de inkoop en verkoop van nieuwe partijgoederen, hoofdzakelijk meubilair. De markt van handel in meubilair wordt gekenmerkt door een toenemend gebruik van internet voor oriëntatie en aankoop.

Profielnr 11150 Omzet 0,25 mln Omschrijving Een productie en montagebedrijf in branddetectie met een uniek en gepatenteerd product op het gebied van branddetectie in een nichemarkt.

Transporteur

Touroperator

Profielnr 11155 Omzet 6 mln Omschrijving Internationale transporteur en een absolute dienstverlener voor grote partijen in de automotive-sector. Behandelt een niche voor haar veelal vaste klanten, met een speciaal daarop aangepast wagenpark en logistiekcentrum.

Profielnr 11149 Omzet 0,4 mln Omschrijving Een touroperator die hotelfietsvakanties verzorgt in Nederland. De gasten komen voornamelijk uit het buitenland en worden bereikt via internet.

Inrichter food industrie Profielnr 11154 Omzet 3 mln Omschrijving De onderneming produceert, op specificaties van de klanten, delen van inrichtingen voor de food-industrie. Deze veelal internationale klanten bouwen productiefaciliteiten voor de voedingsindustrie. Het bedrijf heeft een product ontwikkeld en daarvoor de know-how en productiemethoden, wat internationaal bekendheid heeft verkregen.

Remonderdelenbedrijf Profielnr 11153 Omzet 0,85 mln Omschrijving Handelsonderneming gespecialiseerd in verkoop en revisie van alle remonderdelen van auto’s, klassiekers, vrachtauto’s, heftrucks, landbouw- en grondmachines.


Uitgeverij met drukkerij Profielnr 11144 Omzet 0,9 mln Omschrijving Een uitgeverij en drukkerij van lesmateriaal voor opleidingen voor kantoorfuncties. De onderneming is grotendeels eigenaar van het intellectueel eigendom en biedt de producten aan verschillende middelbare beroepsopleidingen en particuliere opleiders aan in heel Nederland.

Online woningmarktbedrijf Profielnr 11143 Omzet 0,2 mln Omschrijving Een tweetal bedrijven dat zich gespecialiseerd heeft in het in contact brengen van vraag en aanbod op de woningenmarkt. De overname is in de vorm van een ‘package deal’ waarin beide bedrijven gezamenlijk worden aangeboden.

Onderneming in vijveraanleg Profielnr 1142 Omzet 0,9 mln, Omschrijving Eén van Nederlands grootste specialisten op het gebied van vijveraanleg en -benodigdheden voor alle soorten vijvers, zoals koivijvers, natuurlijke vijvers, zakelijk ontworpen vijvers, zwemvijvers, parkvijvers en slotgrachten voor kantoorgebouwen.

Handelsondernemening Profielnr 11141 Omzet 0,5 mln Omschrijving De handelsonderneming importeert en verkoopt hout-CV-kachelsystemen voor particulieren in de Benelux en Duitsland. Het betreft houtkachels die op het CV-systeem kunnen worden aangesloten, waardoor goedkoop en duurzaam gestookt kan worden, met alle gemakken van een traditionele CV-ketel.

Installatiebureau Profielnr 11138 Omzet 0,3 mln Omschrijving Een koeltechnisch installatiebureau met goed track record actief in de agrarische sector, de industrie en de bouw. Actief in een interessante niche. Installaties van airco’s en turn key opgeleverde koel-/ vriescellen.

Schildersbedrijf Profielnr 11138 Omzet 0,75 mln Omschrijving Een schilders-, behangers- en glaszetbedrijf, waarvan de bedrijfsactiviteiten zich richten op schilderwerken, wandafwerkingsactiviteiten en op glaszetten in het particuliere segment. In dit segment wordt de onderhouds- en renovatiemarkt bediend.

Installatiebedrijf Profielnr 11137 Omzet 0,2 mln Omschrijving De omzet (klantenbestand, onderhoudscontracten, website, etc.) van een koel- en elektrotechnisch installatie bedrijf, gespecialiseerd in het leveren, monteren, inregelen en onderhouden van luchtbehandelingapparatuur (aircondi tionings, bevochtigers, etc.)

nieuws

Recyclingsbedrijf Profielnr 11135 Omzet 3,1 mln Omschrijving De onderneming legt zich toe op het recyclen van kunststoffen tot grondstoffen voor eigen productie en voor andere spuitgietbedrijven en op het produceren en verkopen van kunststof producten.

verkocht

profielen

Alle bedrijfsprofielen overzichtelijk in een databank?

Partnership bedrijfsoverdracht Profielnr 11134 Omschrijving Succesvolle landelijk opererende organisatie biedt partnership aan in franchisevorm. De organisatie heeft een goede reputatie opgebouwd sinds 2000 en is gericht op ondernemers in het MKB die een onderneming wensen te kopen of te verkopen.

Beveiligingsbedrijf Profielnr 11133 Omzet 0,3 mln Omschrijving Beveiligingsbedrijf in de breedste zin des woords onderverdeeld naar o.a. evenementen, bouwobjecten, objectbeveiliging, hondenbewaking, brandbeveiliging, receptiediensten en sluitronden.

Metaalbewerkingsbedrijf Profielnr 11132 Omzet 2 mln Omschrijving Toeleverancier van onderdelen en productie van volledig afgewerkte producten (na laklijn) in zeer fijne plaatbewerking in België. De activiteiten bestaan uit fijne plaatbewerking (< 1,5 mm) van staal, inox, aluminium en kunststoffen met toepassing van ponsen, snijden, plooien, lassen en lakken.

Installatiebedrijf

Onderhoudsbedrijf

Kozijnenproducent

Profielnr 11125 Omzet 1mln Omschrijving Een schilders- en onderhoudsbedrijf dat zich richt op schilderwerken en in beperkte mate op wandafwerkingsactiviteiten in het zakelijke segment. In dit segment worden de onderhouds- en renovatiemarkt alsmede de nieuwbouwmarkt bediend.

Profielnr 11120 Omschrijving Producent en leverancier van gepatenteerde innovatieve kwalitatief hoogwaardige houten binnendeurkozijnen. De onderneming kan haar producten kostenbesparend aanbieden ten opzichte van traditionele systemen.

Schildersbedrijf Profielnr 11124 Omzet 0,3 mln Omschrijving Een schilders-, behangers- en glaszetbedrijf op de Noord-West Veluwe. De bedrijfsactiviteiten richten zich op schilderwerken, wandafwerkingsactiviteiten en op glaszetten in het particuliere segment. In dit segment wordt de onderhouds- en renovatiemarkt bediend.

Wijnlandgoed op Sicilië Profielnr 11119 Omschrijving Uniek wijnlandgoed met 8 luxe nieuwe huizen (bouwjaar 2007), een fraai Palmento (met restaurant, keuken met houtgestookte pizzaoven, beheerderwoning, wijnmakerij, wijnkelder en groot terras), zwembad, sportveld en wijn- , fruit- en olijfgaarden.

Werkmateriaalbedrijf Profielnr 11118 Omzet 7,3 mln Omschrijving Het bedrijf is actief op het gebied van verkoop en verhuur van werkmaterieel en aanverwante producten. Het bedrijf is uitgegroeid tot een belangrijke speler in de Nederlandse markt. Onder de klanten bevinden zich hoveniers, infrastructuurbedrijven, aannemer, stratenmakers, agrarische bedrijven maar ook particulieren.

Profielnr 11131 Omzet 0,5 mln Omschrijving Gerenommeerd loodgieters-, gas- en waterfittersbedrijf met een lange historie, een goede reputatie en hoge kwaliteit in Zuid-Holland. Naast de algemene GaWaLo-werkzaamheden installeert, repareert en onderhoudt men CV-installaties en sanitair.

Installatiebedrijf

Vakantiepark

Patent trommelzaaielement

Borengroothandel

Profielnr 11121 Omschrijving De onderneming heeft in een eigen speur- en ontwikkelingstraject een concept ontwikkeld waardoor het absolute gebruikersvoordeel verkregen kan worden van ‘sneller zaaien tegen lagere kosten met een hogere opbrengst’.

Profielnr 11116 Omzet 0,2 mln Omschrijving Een bedrijf actief in de metaalsector, biedt ter overname een groothandel van boren aan. De borengroothandel is door verandering van de activiteiten geen onderdeel meer van de kernactiviteiten.

Profielnr 11128 Omzet 4,5 mln Omschrijving Uniek vakantiedomein met luxe vakantiebungalows, zalen voor seminars, teambuilding en congresruimte. Het park heeft een uitstekend restaurant, binnenen buitenzwembaden, zwemvijver, strand, sportfaciliteiten en voldoende natuur.

Profielnr 11123 Omzet 2,4 mln Omschrijving Een sterk winstgevend installatiebedrijf (GaWaLo) met goede samenwerkingen met enkele woningcoöperaties. De onderneming bevindt zich in de regio Gelderland.


»


Schildersbedrijf Profielnr 11115 Omzet 1 mln Omschrijving Een schilders- en onderhoudsbedrijf met activiteiten die zich richten op schilderwerken en in beperkte mate op wandafwerkingsactiviteiten in het zakelijke segment. In dit segment worden de onderhouds- en renovatiemarkt alsmede de nieuwbouwmarkt bediend.

Installatiebedrijf Profielnr 11113 Omzet 0,6 mln Omschrijving De onderneming houdt zich bezig met elektrotechnische installaties en verkoop van wit- en bruingoed vanuit de winkel. De onderneming wordt bedreven vanuit Noordwest-Brabant.

Technisch adviesbureau Profielnr 11112 Omzet 0,35 mln Omschrijving Het technisch advies- en inspectiebureau is actief op het gebied van klimaatbeheersing, sanitairtechniek, technisch energiebeheer elektrotechniek, cleanrooms en ep-berekeningen. Het bedrijf heeft voornamelijk zakelijke opdrachtgevers.

Constructiebedrijf Profielnr 11111 Omzet 2,5 mln Omschrijving Een constructiebedrijf in de regio Zuid-West Brabant. Voornaamste activiteit van het bedrijf is installaties op maat voor onder andere de petrochemie.

gevraagd Dit is een selectie van bedrijven die te koop worden gevraagd op de website van Brookz. Voor meer bedrijven, aanvullende informatie en de contactgegevens van de vragende partij zie www.brookz.nl IT bedrijf

Koeriersbedrijf

Profielnr 13082 Omzet 0,5 mln Omschrijving Een onderneming in de ITbranche die zich richt op het aanbieden van een complete kantoor-automatisering, werkplekbeheer en telefonie. De opdrachtgever zoekt een kwalitatief hoogwaardig IT-bedrijf in de B2B-markt.

Profielnr 11077 Omzet 1,2 mln Omschrijving Nabij Schiphol gevestigde logistieke dienstverlener met ruime huisvestings- en vervoersfaciliteiten zoekt schaalvergroting door samenwerking met of overname van een (douane-)expediteur, koeriersbedrijf of anderszins logistieke dienstverlener.

(Aluminium-) gevelbekledingsbedrijf

Computerservicebedrijf

Profielnr 13081 Omzet 5 mln Omschrijving Een onderneming dat gespecialiseerd is in (aluminium)gevelbekleding, een ‘outperformer’ is en de capaciteit heeft om grote opdrachten te kunnen uitvoeren. Daarnaast heeft de ondernemeing bij voorkeur een lange trackrecord, een goede naamsbekendheid en een hoog kennisniveau.

Tuininrichtingsbedrijf

Accountants- of administratiekantoor

Profielnr 11108 Omzet 2 mln Omschrijving Een tuininrichtingbedrijf/natuursteenhandel in België (driehoek Breda, Antwerpen, Turnhout). De omzet wordt grotendeels uit België gehaald (90%), de rest uit Nederland (10%). Het bedrijf levert aan hoveniers, tuinarchitecten en particulieren; een zeer gedegen netwerk, service en kwaliteit.

Profielnr 13080 Omzet 0,5 mln Een accountants- of administratiekantoor dat advies aan ondernemers op bedrijfseconomisch en fiscaal terrein geeft, jaarrekeningen samenstelt en beoordelt, fiscale aangiften en administratieve dienstverlening waaronder salarisadministratie doet.

Installatiebedrijf Profielnr 11107 Omzet 1,2 mln Omschrijving Allround elektrotechnisch installatiebedrijf. Ook actief op het gebied van beveiliging, datanetwerken en regeltechniek. Het bedrijf is op dit gebied ruim 28 jaar werkzaam. De opdrachtgevers bestaan voor 80% uit industrie en aannemers en voor 20% aan particulieren.


Relatiegeschenkbedrijf Profielnr 13079 Omschrijving Een relatiegeschenkenbedrijf, zowel in kleine als grote omvang. De vestigingsplaats is niet echt van belang.

fysiotherapiepraktijk Profielnr 13078 Omschrijving Een fysiotherapiepraktijk in het oosten van Brabant.

Profielnr 13076 Omzet 0,3 mln Omschrijving Een computerservicebedrijf dat als activiteiten hardware- en softwareinstallatie, reparatie en onderhoud op locatie en netwerken systeembeheer heeft. De onderneming moet gevestigd zijn in het midden of zuiden van Limburg.

Facilitaire dienstverlener Profielnr 13075 Omzet 3 mln Omschrijving Een dienstverlener voor facilitaire (verbruiks)goederen. Het bedrijf verhandelt de goederen waaraan service is verbonden.

Autoleasebedrijf Profielnr 13074 Omzet 3,3 mln Omschrijving Een autoleasebedrijf of -portefeuille dat een wagenpark beheert van 250 tot 1.000 auto’s. Het bedrijf beschikt over een goed georganiseerde interne organisatie en heeft kwaliteit en service hoog in het vaandel staan.

Technisch productiebedrijf Profielnr 13073 Omschrijving Een gespecialiseerd technisch (productie-)bedrijf met eigen producten, zoals machines, apparaten, componenten, verpakkingen of coatings. Duidelijke klantwaarde vormt de basis van het bedrijf.

nieuws

verkocht

profielen

Handelsondernemning

Accountantskantoor

Logistiek bedrijf

Profielnr 13072 Omschrijving Een bedrijf met een handelsfunctie in consumentenproducten, eventueel ondersteund met eigen productie. De branche is gekoppeld aan ‘belevings producten’, zoals mode, accessoires, interieurextra’s of speelgoed.

Profielnr 13066 Omzet 0,4 mln Omschrijving Een gedegen accountantskantoor in de regio Brabant zoekt samenwerking met passend kantoor. De klanten bevinden zich in ook de regio Brabant en de onderneming hanteert marktconforme tarieven.

Profielnr 13060 Omschrijving Ondernemingen die gespecialiseerd zijn in ontwerp, levering en onderhoud van logistieke systemen. Bij voorkeur actief als totaalleverancier met een duidelijke marktfocus. Producenten van unieke deeloplossingen als robots, sorteerunits, software e.d. behoren ook tot de opties.

Handels- of productiebedrijf

Softwarebedrijf

Lucht en waterkwaliteit Profielnr 13071 Omzer 1,5 mln Omschrijving Een onderneming die zich bezighoudt met het meten van lucht- en waterkwaliteit in gebouwen. Het bedrijf moet binnen de delta Rotterdam-AmsterdamApeldoorn gevestigd zijn.

Technische ondernemning Profielnr 13070 Omzet 0,9 mln Omschrijving Een technische onderneming gebaseerd op innovatie, ontwikkeling en productie van materiële onderscheidende producten. Technisch uitdagende producten eventueel gecombineerd met dienst verlening, gedacht wordt aan machine- en of apparatenbouw.

Uitzendbureau Profielnr 13069 Omzet 13069 Omschrijving Een uitzendbureau dat tegen de grenzen van de groei aan loopt. Het bedrijf moet al een aantal jaren bestaan.

Detacheringsbureau Profielnr 13068 Omzet 2 mln Omschrijving Detacheringbureau in de zorgsector in de regio Breda en Rotterdam gezocht met een gedegen portfolio van opdrachtgevers, waaronder ziekenhuizen en zorginstellingen.

Profielnr 13065 Omzet 5 mln Omschrijving Een handels- (sales/marketing/distributie) en/of productiebedrijf met eigen kwalitatieve merk(en)/product(en) in de consumentengoederensector (liefst op het gebied van food/dranken).

Foodproducent Profielnr 13064 Omzet 5 mln Omschrijving Een groothandel in foodproducten zoekt wegens uitbreiding activiteiten ter overname een producent in de foodbranche. Het bedrijf levert/produceert eigen merk- en/of private labelproducten.

Producent bakkerijen zoetwaren Profielnr 13063 Omzet 5 mln Omschrijving Een producent/groothandel in foodproducten zoekt wegens uitbreiding activiteiten ter overname een producent in de bakkerijen zoetwarenbranche. Het bedrijf levert/produceert eigen merk- en/of private labelproducten.

Profielnr 13058 Omzet 12,5 mln Omschrijving Voor een Amerikaanse opdrachtgever zoeken wij softwarebedrijven die eigen softwarepakketten hebben ontwikkeld en eveneens service en onderhoud leveren. De service en onderhoud moet ongeveer 50% van de omzet bedragen.

Handels- of productiebedrijf Profielnr 13057 Omzet Omschrijving Een handels- en/of productiebedrijf werkend vanuit een helder dienstverlenings- of ontzorgingsconcept. Een dynamisch bedrijf, dat op onderscheidende wijze haar vaste klanten ontzorgt, met een hoge toegevoegde waarde, duidelijke belevingscomponent en kwaliteit.

Energieprocestechniekbedrijf Profielnr 13056 Omzet Omschrijving Een bedrijf in (duurzame) energie- en/of procestechniek dat een maatschappelijk doel dient. Het bedrijf is schaalbaar, innovatief en werkt met klantgerichte productoplossingen. De afnemers bestaan uit overwegend grote, internationale klanten

Groothandel

Handelsbedrijf

Profielnr 13062 Omschrijving Een groothandel in de retail en/of consumentenartikelen in een businessto-business- of business-to-consume rbranche.

Profielnr 13055 Omzet 10 mln Omschrijving Internationaal handelsbedrijf met een focus op complexe logistieke processen, het liefst in de food-sector. Het bedrijf heeft loyale, internationale klanten met een lange termijnvisie.

Metaalverwerkingsbedrijf

Energiebedrijf

Profielnr 13067 Omschrijving Een metaalverwerkingsbedrijf dat bekend is met het verwerken van aluminium en RVS. Gedacht wordt aan een bedrijf dat actief is in de apparaten- of instrumentenbouw. Bij voorkeur Noord-Holland, doch de onderneming mag ook elders in Nederland gevestigd zijn.

Profielnr 13061 Omschrijving A major leading international company is looking for companies to take over. These companies are energy companies specialised in project development, engineering, procurement and construction of energy projects and technical asset management.

Handelsbedrijf Profielnr 13054 Omschrijving Een handelsbedrijf met luxe consumentenartikelen van een hoogwaardige en ambachtelijke niveau, die met oog voor design en mode geproduceerd zijn. Is aan de bovenkant van de markt gepositioneerd.


»


Meubelfabriek Profielnr 13053 Omschrijving Een meubelfabriek of interieurbouwer in hout met een eigen marktpositie die aanvullend is op die van een staalleverancier.

Aannemings- of renovatie/ onderhoudsbedrijf Profielnr 13052 Omschrijving Een vastgoed-onderhoudsbedrijf zoekt een aannemings- of renovatie/onderhoudsbedrijf ter overname om de eigen bouwkundige activiteiten te versterken. De over te nemen partij is werkzaam in de (ver) bouw of renovatie van particuliere woningen, dan wel klein-zakelijke projecten.

Accountants- of administratiekantoor Profielnr 13045 Omzet 0,2 mln Omschrijving Een accountant (AA) in Amsterdam wil de groei van zijn kantoor versnellen door overname van een accountants- of administratiekantoor. De koper heeft een jong en efficiënt kantoor dat zich richt op het midden- en kleinbedrijf.

Service- of installatiebedrijf Profielnr 13050 Omzet 4,3 mln Omschrijving De onderneming is een service- of installatiebedrijf, hoofdzakelijk actief op het gebied van service en/of onderhoud van noodverlichtingsinstallaties. Opdrachtgevers van de onderneming bevinden zich voornamelijk in het business-to-businesssegment.

Profielnr 13044 Omzet 1 - 2 mln Omschrijving Middelgrote drukkerij in Amsterdam zoekt drukkerijen of drukwerkomzet ter overname. De ondernemingen moeten integreerbaar zijn in de kopende drukkerij. Gezocht wordt naar drukwerk in het hogere segment, volumewerk, formaat A3 tot 70/100 full colour en speciaal drukwerk zoals kunststof en digital printing.

Schoonmaakbedrijf

Uitzendbureau

Profielnr 13049 Omzet Omschrijving Een schoonmaakbedrijf dat actief is in de regio Rotterdam, ZuidHollandse eilanden en West-Brabant. Doel van de bedrijfsovername is uitbreiding van het klantenbestand en versterking van de marktpositie.

Profielnr 13043 Omschrijving Ter overname gezocht een uitzendbureau welke actief is één van de volgende sectoren: de agrarische sector, metaal- en technieksector of bouwsector. Het uitzendbureau dient bij voorkeur actief te zijn in de provincie Zeeland.

ICT bedrijf

Leverancier kinderlabel (s)

Profielnr 13051 Omschrijving Een onderneming die sterk is in ICT-beheersdiensten en haar organisatie wenst uit te breiden door middel van een bedrijfsovername. Daartoe worden ICT-bedrijven of -activiteiten ter overname gezocht.

Profielnr 13042 Omschrijving Leverancier van kwalitatieve, onderscheidende kledingmerk(en). Ruimte voor (verdere) groei middels intensievere verkoop, marketing, merkontwikkeling en/of internationale expansie.

Brookz werkt o.a. samen met de volgende partners


Drukkerij (en)

Factuurontwerp Periodeuitwisseling

Btw-verlegd

Gebruikers beheer

Branchekoppelingen

Verzamelfacturen

Cursus & Workshop Afwijkende btw

Offertes

Voorraad Beheer

GRATIS Proberen Aanmaningsarchief

Digitaal Archief

BankKoppeling

UBL2 Electronisch factureren

Incasso

ICP-aangifte te ers e w ur u g met u een oekin n e b n Bin uur én en eRubriceren n cttes, ftaacrtt.ur a f r offe nelS kOptimale Orders, die t an Sen: hesamenwerking Voor de professionals g n i nman Accountant aaadministratie meerBundelpakket met hun . l a a m willen.ZZP-KB-MKBalle Bekijk alle functionaliteiten op www.snelstart.nl

Export naar Excel

Kolommen& PeriodeBalans

Standaardboekingen

Multiuser Orders & Pakbonnen

Ruim 50.000 ondernemers en 2200 accountants werken al met SnelStart

www.citroen.nl

DE CITROËN C5 LIGNE BUSINESS MET HET INTERACTIEVE eTOUCH

GEÏNTEGREERD NAVIGATIESYSTEEM PARKEERSENSOREN LICHTMETALEN WIELEN HALFLEDEREN BEKLEDING REGEN- EN LICHTSENSOREN

Gemiddeld brandstofverbruik (1999/100/EG): C5 van 4,6-7,2 l/100 km (1 op 13,7-21,7) CO 2 -emissie 120-189 g/km. Prijs is incl. BTW en BPM, excl. verwijderingsbijdrage, leges en kosten rijklaar maken. Leaseprijs is excl. BTW, Full Service Operational Lease excl. brandstof, inclusief metallic lak, via Citroën Business Finance op basis van 48 maanden, 20.000 km per jaar. Afgebeeld model kan afwijken van het standaardmodel. Prijs-, model- en fiscale wijzigingen voorbehouden. Bel 0800-CITROEN (0800-2487636) voor meer informatie of kijk op www.citroen.nl.

Een slimme zakenrijder kiest nu voor de rijk uitgeruste CITROËN C5 Ligne Business. Vanaf € 26.090 en met een totaalvoordeel van € 4.200. Gunstig voor u als leaserijder aangezien u over het voordeel geen bijtelling hoeft te betalen. U least hem al vanaf € 579. Naast de zeer complete uitrusting is ook het interactieve communicatiesysteem Citroën eTouch standaard. Via 1 druk op de knop geeft dit systeem een noodhulpoproep of pechhulp-oproep met lokalisatiefunctie door, bij een ernstige aanrijding stuurt het systeem zelf een bericht. Ook stuurt uw auto gegevens naar uw persoonlijke MyCITROËN pagina: daar kunt u o.a. tips krijgen over hoe u uw brandstofverbruik en CO2 -uitstoot kunt beperken, maar ook informatie over eventuele technische problemen of onderhoudsbeurten. Dankzij Citroën eTouch rijdt u zorgeloos en veilig.

Informal investors. groei, durfkapitaal & bedrijfsovername. voor professionele ondernemers

Recommend Documents