Wat kan de overheid in 2011 voor u betekenen? groei, innovatie & bedrijfsovername + voor professionele ondernemers

groei, innovatie & bedrijfsovername

+

Investeren Bekende Nederlanders op ondernemerspad WAARDECREATIE De uitbouw van Luzac College Innovatie Mini-multinationals besteden breinwerk uit

SPECIAL

Financiering Wat kan de overheid in 2011 voor u betekenen?

voor professionele ondernemers

oktoBER 2010 / € 9,95

Pierre van Hooijdonk, Investeert in schoenenmerk Metro Sneakers by Gino-B

Energie besparen?

Energie besparen hoeft geen energie te kosten. Het EnergieBespaarplan van

Maak nu een k afspraa

Essent zorgt voor 10% lagere energiekosten. Onze adviseur komt uw bedrijf doorlichten, en kan u vervolgens direct vertellen waar en hoe u eenvoudig kunt besparen. Nu en in de toekomst. Maak vandaag nog een afspraak via 0800 377 36 81 of kijk op essent.nl/mkb.

Het EnergieBespaarplan. Essent levert.

inhoud

26 Dossier waardecreatie

In 2006 kochten Anton Busselman en Rens Koole het Luzac College via een management buy-out. Vier jaar later is het aantal scholen verdubbeld en de omzet gestegen met tien miljoen euro.

14 Q&A Leo Schenk

22 Mini-multinationals

33 special Financiering

42 BN’er als investeerder

Het adressenboekje van Leo Schenk leest als een wie-is-wie van vermogend Nederland. De oprichter van Synergia Capital Partners vraagt minimaal een miljoen van zijn investeerders. ‘Dat garandeert betrokkenheid.’

Sinds de crisis heeft de overheid garantieregelingen ontwikkeld om ondernemers aan financiering te helpen. Welke zijn er en hoe kunt u ze gebruiken om de staat voor uw karretje te spannen?

Steeds meer kleine en middelgrote bedrijven verplaatsen activiteiten naar het buitenland. En steeds vaker gaat het daarbij om hoog geschoold werk. ‘Ik denk niet dat ik hier nog een programmeur aanneem.’

Beroemd zijn en slim met geld omgaan is een lastige combinatie. Zie Borsato, Cruyff en Bono. Daarom in dit nummer van Brookz: drie BN’ers en hun investering.

oktober 2010 | brookz | 03

colofon

15 mnd 7 Nieuws Het award-seizoen voor snelle groeiers is aangebroken. ICT-markt kruipt uit dal. De verruimde BMKB-regeling moet blijven.

10 Suikeroom Stichting Suikeroom investeert in multiculturele ondernemers. ‘Wij geven geen geld weg.’

12 Nieuw: de businesscoach

18 22

Accountant BDO leidt accountants en fiscalisten op tot businesscoach. Goed nieuws voor ondernemers?

deals 18 Deal 01 Wessel Berkman De Fietsfabriek

20 Deal 02

Egbert Hendriks en Roel Spans Usoft

bazaar 49 De ideale strategische verkoop 51 BOBB pagina 52 Vraag & aanbod Koop- en verkoopprofielen van bedrijven, franchises & participaties

column 58 Florestan van’t Hek

elk nummer

MARCEL BAKKER

04 Colofon 05 Voorwoord

14 04 | brookz | oktober 2010

Brookz is een uitgave van C365 Business Media Postbus 19 1399 ZG Muiderberg Directie Peter Rikhof Hoofdredactie Peter Rikhof, Pierre de Winter Vormgeving Wonderworks, Haarlem Basisontwerp Marjolein Rams Medewerkers Mark van Baal, Peter Bak, Marcel Bakker, Miloe van Beek, Willemijn van Benthem, Martine Berendsen, Martin Dijkstra, Carien van Dijk, Rob Hartgers, Linda Huijsmans, Suzanne Karsters, Michel Mees, Dennis Mensink, Wietze Willem Mulder, Sietske Raaijmakers, Maria Stijger, André de Vos Marketing Alex Turkawski Adverteren [email protected] Online Wietze Willem Mulder Abonneren Een lidmaatschap op Brookz kost €149 (ex btw). Abonnementen lopen tot wederopzegging tenzij u uiterlijk 2 maanden voor het aflopen van het abonnement hier schriftelijk van afziet. Voor vragen over abonnementen kunt bellen met 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63 (€ 0,10 per minuut)

Druk Kroonpress, Estland ©2010 C365. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden gekopieerd of verveelvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

redactioneel Pierre De Winter

Hints Denkend aan de overheid – links dan wel rechts - zien wij kilometers papier veel te traag door eindeloze procedures stromen. Een associatie die instinctief afschuw opwekt, misschien zelfs angst inboezemt bij de gemiddelde ondernemer. Als je bent van snel besluiten nemen en het opstropen der mouwen, wil je het liefst zo weinig mogelijk met een dergelijke regeltjesfabriek te maken hebben, noch met het soort mensen dat hem bevolkt. Verklaarbaar, maar uiteindelijk niet verstandig. Want diezelfde overheid heeft een aantal reddingsboeien ontworpen in de vorm van garantieregelingen in de kapitaalmarkt, die voor een heleboel ondernemers een echte oplossing kunnen betekenen. Of het nu gaat om werkkapitaal of om nieuwe groeiplannen – zie onze special over financiering vanaf pagina 33. Toch snap ik het wel, dat u ambtenaren mijdt als de pest. Een vriend van me die cursussen in schriftelijke communicatie geeft, vertelde pas nog dat tijdens een cursusbijeenkomst die hij had met een groep gemeente-ambtenaren, een deelnemer verschrikt uitriep: ‘Maar wij zijn er toch niet voor de burger?’ Ik moest meteen denken aan de man die mijn vriendin en mij enkele weken geleden te woord stond, toen we advies vroegen bij de aanvraag van een bouwvergunning – we gaan een huis verbouwen, vandaar. Het werd een memorabel gesprek: ‘Dat gebouwtje in de achtertuin is daar ooit illegaal neergezet? Dan staat het er niet...’ Hij keek ons aan met een blik als was-ie magere hein zelve. ‘Eh’, probeerde ik voorzichtig, ‘probeert u ons duidelijk te maken dat we het moeten slopen? Of alleen maar dat we het beter van de tekening kunnen halen?’ Hij zei niets, alleen een flauw glimlachje verraadde dat ik van het laatste uit kon gaan. Maar ik moest’m inkoppen. ‘Goed, daar hebben we het dus niet meer over’, zei ik. Hij knikte, waardig de stilte bewarend. Een spelletje Hints was er niks bij. Dus nogmaals: alle begrip. Maar laat uw afschuw niet de overhand krijgen. Die regelingen worden verhoudingsgewijs nog altijd veel te weinig gebruikt en als u er actief op aanstuurt en de bank meekrijgt, kunnen ze veel voor uw bedrijf betekenen. Doet u dat goed, dan volgt de bonus, want wat bleek tijdens de productie van onze special: de gemiddelde garantie-aanvraag wordt door subsidieloket Agentschap NL binnen twee weken afgehandeld.

Pierre de Winter [email protected]


In stormachtige tijden, is het misschien wel het juiste moment voor een acquisitie.

Onze jarenlange ervaring in bedrijfsoverdrachten kan u helpen bij het vinden en kopen van de juiste onderneming. Voor meer informatie over een acquisitie of Management Buy-In, neem vrijblijvend contact op met Sander Collé of Alexander den Boer +31 76 5303800. Of kijk op www.vanoers-cf.nl

STERK IN FUSIES EN OVERNAMES

15 mnd

istock

vinden & kopen van een bedrijf

p07 Prijzen winnen p08 The next web. p09 Ict-markt kruipt uit dal. p09 Verruimde garantie moet blijven.

Prijzen winnen H in het najaar prijzen te winnen. En sinds 1999 worden er awards uitgereikt aan snelle groeiers. Hoe staat snelgroeiend Nederland ervoor? Een rondgang.

traditioneel zijn er

et is herfst, de bladeren vallen van de bomen en het awards-seizoen is weer losgebroken, Met name als het om snelgroeiende ondernemers gaat, telt Nederland zo langzamerhand aardig wat prijsvragen. Zo heeft het platform voor groeiondernemers Port4Growth sinds 2004 de HighGrowthAwards, organiseert het Financieele Dagblad sinds 2005 de FD Gazellen en brengt accounting firma Deloitte & Touche al sinds 1999 in Nederland de Technology Fast50. Vorig jaar was een zwaar jaar voor iedereen, dus ook voor de snelle groeiers. Maar volgens Joop de Jong van Port4Growth is er dit jaar al duidelijk herstel waarneembaar. Voor zijn High Growth Awards komen bedrijven in aanmerking die minimaal vijf jaar bestaan, minimaal tien medewerkers hebben en drie jaar achtereen min- »


15 mnd vinden & kopen van een bedrijf

nieuws

‘De tech-sector blijkt nu een zeer stabiel opererende factor te zijn in de economie’ stens tien procent personeelsgroei hebben laten zien, bij een corresponderende omzetgroei. Niet de snelst groeienden dus. De Jong: ‘Dat klopt. Wij concentreren ons ook op duurzame groei. Bij ons vertegenwoordigen de echt snelle groeiers een aparte categorie, die in 2009 werd gedecimeerd. Maar je ziet nu de eerste bedrijven met echt spectaculaire cijfers weer opkomen; het ziet er heel positief uit.’

Dipjaar Wat Jaap Witteveen van de Deloitte Technology Fast50 betreft, dat al op 7 oktober zijn finaledag beleefde, is het nooit slecht geweest – ook niet in 2009. ‘Ik had verwacht dat het zou inzakken, maar bij ons is er dit jaar weer een hoger aantal inschrijvingen.’ Ook bij de Fast50 worden alleen bedrijven van vijf jaar en ouder toegelaten, maar zijn alle deelnemers tech-gerelateerd. ‘Anders dan eind jaren negentig, toen we met deze prijsvraag begonnen, blijkt de tech-sector nu een zeer stabiel opererende factor te zijn in de economie. Tijdens de crisis hebben bijna alle bedrijven in onze community het gewoon erg goed gedaan.’ Volgens Witteveen heeft dat te maken met het feit dat veel van zijn deelnemers al dateren van de allereerste jaren na 2000. ‘Die ondernemers hadden de dotcom-crisis nog meegemaakt en hebben geleerd dat ze zo snel mogelijk geld moeten verdienen. Vandaar ook dat de overgrote meerderheid van onze deelnemers cashflow-positief opereert.’ Louis Hoeks van de FD gazellen beaamt Witteveens verhaal wat de technologiebedrijven betreft: ‘De ICT-sector laat een stabiel beeld zien, evenals de dienstensector en – uitblinker vóórdat de laatste miljoenennota werd gepubliceerd – de kinderopvang. ‘Ik ben benieuwd hoe dat verder gaat.’ Maar verder verwacht Hoeks – anders dan de andere twee – een dipjaar voor zijn Gazellen. ‘Bedrijven die voor onze lijst in aanmerking willen komen, moeten de laatste drie jaar een omzetgroei van minimaal 20 procent hebben laten zien en in het laatste boekjaar winstgevend zijn geweest.’

08 | brookz | oktober 2010

Dat betekent dat de deelnemers aan deze editie hun boeken over de jaren 2007, 2008 en 2009 moeten laten zien – de crisisjaren bij uitstek. Hoeks: ‘Ik verwacht een flinke tik. Vorig jaar hadden we nog 691 deelnemers die voldeden aan onze voorwaarden; nu hoop ik op ongeveer de helft daarvan. Maar dat vind ik geen schande. In de beoordeling is het goede jaar 2006 afgevallen en het rampjaar 2009 daarvoor in de plaats gekomen.’

investeren

ADVIES

q&a

webscan

The Next Web voor gevorderden

technieuws

Groeidiamanten Over de sectoren die goed presteren zijn alledrie het wel eens. Technologie scoort. Witteveen: ‘De tech mindset heeft zijn intrede gedaan in steeds meer sectoren. In de retail, de diensten, overal komen tech-enabled nieuwkomers op die de gevestigde orde uitdagen. De grenzen waarmee we bepalen of een bedrijf een technologisch bedrijf is rekken in ieder geval steeds meer op.’ Dergelijke aanbieders ziet Joop de Jong nu in de dienstensector opstaan: ‘Met name in de financiële diensten zie je nieuwe spelers met vergelijkbaar aanbod tegen een betere prijs. Maar ook in de maakindustrie ziet hij groeidiamanten: ‘Gespecialiseerde matrijzenbouwers en makers van aluminium profielen bijvoorbeeld.’ De klappen zijn volgens De Jong het hardst gevallen bij de toeleveranciers van de automotive-industrie. Louis Hoeks ziet de grootste slachting onder de Gazellen in de bouw en het transport. ‘In die beide branches hebben wij in het verleden heel wat goede kandidaten gehad. Maar je ziet nu dat die het in de crisisjaren echt moeilijk hebben gehad. Als het herstel doorzet gaan we die de komende jaren terug zien komen.’ Technology Fast50, uitreiking 7 oktober, zie www.fast50.nl HighGrowthAwards, uitreiking 23 november, zie www.port4growth.nl FD Gazellen, uitreikingen van 2 t/m 23 november op 7 locaties, zie www.fd.nl/ fdgazellen

De belangrijkste webgoeroe van Nederland is zonder enige twijfel Boris Veldhuijzen van Zanten. Na een aantal gelukte en minder gelukte avonturen met internet startups zette hij in 2008 samen met drie anderen een conferentie op in Amsterdam voor internetondernemers en de rest van de techcommunity: The Next Web. Die conferentie werd een jaarlijks groeiend evenement, waaruit een wereldwijde nieuwssite volgde onder dezelfde naam, over belangrijke start-ups en nieuwe trends op het web. Bijzonder aan de site is dat hij door een wereldwijd netwerk aan correspondenten wordt gevuld. Van de VS tot Frankrijk en van Australië tot het Midden-Oosten. Wilt u weten wat de online trends van morgen zijn? Volg The Next Web. www.thenextweb.com

onderzoek

ICT-markt kruipt uit dal de ict-bestedingen

lijken de weg naar boven weer te hebben gevonden, met dank aan het midden bedrijf. Eind september publiceerde accountant Ernst & Young weer haar ICT Barometer; een voortgaand onderzoek naar de Nederlandse ICT-markt onder 600 bedrijven. Bij de vorige peiling – eind juli – werd geconstateerd dat de bijbehorende index, de ICT Indicator van 104 naar een crisisstand van 81 was gezakt. Dit onder invloed van een toenemende druk binnen de overheid om de ICT-investeringen omlaag te brengen, terwijl de bestedingen in het bedrijfsleven nog uit de startblokken moesten komen. Volgens de laatste meting – van eind september – is er ondertussen sprake van voorzichtig herstel. De index is weer gestegen naar 95, een groei die vooral toe te schrijven is aan de middelgrote bedrijven (20 tot 500 medewerkers). In die categorie verwachten ondernemers de komende twaalf maanden een toename van ICTinvesteringen, terwijl het grootbedrijf nog altijd een afname verwacht van de vraag naar ICT-ers en het kleinbedrijf de komende twaalf maanden een daling ziet in haar bestedingen aan hardware, software en services. Voor extern ICT-personeel – de oprukkende zzp-er – heeft de crisis er behoorlijk ingehakt. Hun aantallen zijn sinds halverwege 2008 flink afgenomen en zitten pas sinds augustus 2009 weer aarzelend in de lift. In de tussentijd zijn hun tarieven vorig en dit jaar gedaald met alles bij elkaar zo’n 4 procent. Dus heeft u plannen met uw automatisering: profiteer ervan. Het volledige verslag is te vinden op: www.ict-barometer.nl

overheid

‘Verruimde garantie moet blijven’ eindelijk een regeling die aanslaat onder de kleinere MKB-bedrijven, wordt-ie per 2011 weer teruggedraaid.

is er sinds maart dit jaar

Ondanks de geluiden de laatste maanden dat de economie weer aan het aantrekken is, blijkt uit de Financieringsmonitor MBK die sinds begin 2008 wordt bijgehouden, dat met name de kleinste categorie MKB-bedrijven gewoon nog in de hoek zit waar de klappen vallen. Volgens de onlangs verschenen cijfers tot eind juli is van bedrijven met maximaal tien werknemers de vermogenspositie verslechterd en wordt bij nog altijd de helft van hen de financieringsaanvraag niet gehonoreerd door de bank. Tegelijkertijd geeft zo’n 45 procent van die kleine bedrijven aan nog altijd op zoek te zijn naar krediet om het werkkapitaal aan te sterken. Lees: hun mensen te betalen. ‘Het is en blijft moeilijk voor bedrijven in die kleinste categorie. Ze zijn veruit het talrijkst, maar worden door de banken het slechtst bediend’, aldus Rob Wolthuis, secretaris verantwoordelijk

voor ondernemersfinanciering bij MKB Nederland. Vandaar dat Wolthuis ook zo blij was toen in maart jongstleden de BMKB - de Borgstelling voor MKB-kredieten - werd verruimd van 50 procent naar een garantstelling van 80 procent voor leningen onder de 250.000 euro. ‘Die verruiming heeft succes gesorteerd.’ Dat is ook te zien in de cijfers. Tot juli blijkt bij vier procent van de toegekende kredieten gebruik te zijn gemaakt van de BMKB. Wolthuis: ‘Dat lijkt niet zo veel, maar in april was het nog nul. Er was tot juli 42 miljoen euro mee gemoeid en wij hebben sterk het idee dat die stijging doorzet.’ In de kabinetsbegroting voor 2011 is de verhoogde borgstelling echter weer naar beneden bijgesteld. Wolthuis: ‘Onbegrijpelijk. Volgend jaar wordt voor het MKB een positief jaar verwacht en juist dan kunnen ondernemers die extra steun in de rug goed gebruiken om de crisis voorgoed achter zich te laten.’



nieuws

investeren

ADVIES

q&a

Suikeroom investeert in multiculturele ondernemers. ‘Wij geven geen geld weg.’

stichting suikeroom

O

m maar meteen een misvatting uit de weg te ruimen: Stichting Suikeroom is geen charitatieve instelling. ‘Wij geven geen geld weg’, benadrukt oprichter Amos Frank. ‘We helpen geen zielige allochtonen, maar geven getalenteerde multiculturele ondernemers de kans om zich te ontplooien. Dat doen we met risicodragend kapitaal en met adviezen van ervaren ondernemers. Ook bieden we ondernemers toegang tot ons netwerk.’ Frank geeft toe dat de naamskeuze soms voor verwarring zorgt. Maar ja, hij is afkomstig uit de reclame, en als reclameman wilde hij een naam die blijft hangen.

Dragon’s Den-achtige setting Sinds de oprichting, anderhalf jaar geleden, ontving Suikeroom zo’n honderdtachtig businessplannen. De directeur van het investeringsfonds van Suikeroom maakt de eerste schifting. De uitverkorenen krijgen de kans om in ‘een Dragon’s Den-achtige setting’ hun plan te presenteren aan de participanten, stuk voor stuk door de wol geverfde ondernemers. Is het oordeel positief, dan wordt een investeringsvoorstel gedaan. De investering komt uit een collectieve pot waar alle deelnemers 50.000 euro in hebben gestort. ‘Wij zijn een combinatie van een participatiefonds en een beleggingsclub’, zegt Amos. Het fonds blijft in principe vijf jaar lang aandeelhouder. In die periode neemt een van de suikerooms de rol van mentor op zich. Daarnaast houdt een vrijwilliger, door Frank omschreven als ‘een voormalige bankman’, de cijfers in de gaten. Deze


komt maandelijks bij de participaties langs om in de boeken te kijken. De mentor concentreert zich op de grote lijnen. De investeringen zijn relatief klein, uiteenlopend van 25.000 tot 100.000 euro. Suikeroom heeft nooit een meerderheidsbelang. Dat is een bewuste keuze, legt Amos uit: ‘We willen met onze deelname andere kapitaalverschaffers over de streep trekken. Inmiddels is met onze investeringen als hefboom ruim 2 miljoen

Amos Frank richtte Stichting Suikeroom op. ‘Er is geen level playing field’

grotere vertrouwensfactor aan’, antwoordt hij omzichtig. ‘Door de negatieve beeldvorming over allochtonen is er geen level playing field. Getalenteerde en ambitieuze multiculturele ondernemers komen meer hindernissen tegen dan hun

‘Getalenteerde en ambitieuze multiculturele ondernemers komen meer hindernissen tegen dan hun autochtone collega’s’ euro aan krediet en vermogen gerealiseerd binnen onze participaties. Met op dit moment 60 arbeidsplaatsen.’

Bahama’s Suikeroom is nog te kort bezig om iets te zeggen over rendementen, maar er is in ieder geval nog geen participatie op de fles gegaan. Er zijn ook prille succesverhalen, zoals het bedrijf IcySolutions, dat een techniek ontwikkelde waarmee je water ‘instant’ tot vlakbij het vriespunt kunt koelen. Daarvoor is grote interesse uit de sportwereld en de medische wereld. Blijft de vraag waarom de multiculturele ondernemers van Suikeroom niet terecht konden bij andere investeerders of kredietverstrekkers. Amos worstelt een beetje met die vraag. ‘Wij spreken een

autochtone collega’s. Wat tot gênante situaties kan leiden. Een bank eiste van de oprichters van IcySolutions, geboren in Saoedi-Arabië en Djibouti, een persoonlijke borgstelling omdat ze vreesden dat de mannen “met het geld naar de Bahama’s zouden vertrekken”. Dat werd letterlijk zo gezegd.’ Binnenkort start Suikeroom een fonds in Rotterdam. Amos streeft naar zes tot tien fondsen, verspreid door Nederland. ‘Dan kan niemand meer zeggen dat dit een hobby is van een stel Amsterdamse wereldverbeteraars.’ Stichting Suilkeroom organiseert op 20 oktober het DURFkapitaal evenement in Amsterdam. Meer informatie over het evenement op www.suikeroom.org

tekst ROB HARTGERS / fotografie BEN WIND

Start met Smart Business startsmartbusiness.nl


nieuws

investeren

ADVIES

q&a

Een coach die kan rekenen die uw accountant over uw bedrijf vergaart, zou hij uw ideale adviseur kunnen zijn. Dat vindt accountantskantoor BDO ook. Goed nieuws voor ondernemers?

met alle kennis

I

eder jaar komt de accountant over de vloer. Hij of zij bekijkt de cijfers, zet er een handtekening onder of trekt aan de bel en vertrekt vervolgens weer. Daar kunt u het bij laten. Maar als uw accountant een paar jaar achtereen alle ins en outs van dichtbij heeft gezien, heeft hij vanuit de cijfers misschien wel meer kennis over uw onderneming dan uzelf. En met die kennis zou hij u van dienst kunnen zijn.

Communiceren Dat bedachten ze ook bij accountantskantoor BDO. En daarmee kwam het besef dat de gemiddelde accountant wel wat meer verstand mag hebben van ondernemen. BDO heeft daarom samen met de TiasNimbas Businesschool een Masteropleiding tot businesscoach voor het MKB ontwikkeld. Accountants met een paar jaar ervaring leren daar verder te kijken dan hun rekenmachine en in de huid van een MKB-ondernemer te kruipen. ‘Cijfers spreken boekdelen, maar dan moet je wel kunnen lezen wat ze je vertellen’, zegt Ruud Vergoossen, een van de initiatiefnemers van de opleiding en partner bij BDO. ‘Als accountant kun je opmerken dat een deel van de productielijn al voor het derde jaar op rij minder presteert dan gemiddeld en het daarbij laten. Als de rest van de cijfers dat compenseert, lijkt het eindresultaat in orde en heeft de ondernemer het gevoel dat de zaken prima gaan. Wij leren onze mensen dat er achter de cijfers een hele wereld schuil gaat, die voor een ondernemer heel waardevol is.’


Tijdens hun studie leren de BDO’ers daarom over bedrijfsvoering in de breedste zin des woords. En er zit nog een andere kant aan, aldus Vergoossen. ‘Want problemen signaleren is één ding. Dat nieuws op een goede, heldere manier over kunnen brengen is ook een kunst. Daarom leren de businesscoaches-in-opleiding ook het nodige over communicatie en wat het betekent om adviseur te zijn.

Vertrouwensrelatie Maar wat is er nou zo interessant aan voor de ondernemer? Ook een businesscoach is niet gratis; ieder uur dat hij langer op de zaak rondloopt, blijft de meter tikken. Het voordeel lijkt vooral te liggen in de vertrouwensrelatie die er vaak al is. Vergoossen: ‘Je huurt niet voor ieder wissewasje een adviseur in, maar hoe vaak zou een gesprekje met een sparringpartner niet goed uitkomen?’ Mooi, maar hadden we na het Enron-

schandaal niet besloten dat we alleen nog maar echt onafhankelijke accountants wilden, die controle en advies niet door elkaar halen? Wat bezielt BDO dan om die taken weer samen te brengen? Vergoossen: ‘De combinatie van controle en advies is niet verboden zolang er maar voldoende maatregelen worden getroffen om een onafhankelijk oordeel bij de controle te waarborgen. Dat is onze verantwoordelijkheid. Zo letten wij erop dat niemand meer verdient met adviestaken dan met de controle en zorgen we ervoor dat we niet op de stoel van de ondernemer gaan zitten.’ En dan verzekert hij: ‘Zolang iedereen zijn verantwoordelijkheden in de gaten houdt, gaat dit voordelen opleveren.’ De accountants staan in elk geval te springen. In juni studeerden de eerste veertien businesscoaches af. In september begint de tweede lichting van 22 mensen aan hun Masteropleiding tot businesscoach voor het MKB.

tekst LINDA HUIJSMANS / fotografie ISTOCKPHOTO

Het succes van de perfecte espresso

TIJDELIJK

€ 325,excl. BTW

€ 250,excl. BTW

TIJDELIJK Al meer dan 75 jaar is illy een vooraanstaand merk in koffie. Dit succes komt door haar uitgebalanceerde melange van 9 soorten Arabica-bonen uit de beste koffieoogsten van 20 landen. De illy melange is ook verkrijgbaar in capsules. Ideaal voor op kantoor. Met het I-Espresso System maakt u gemakkelijk een perfecte espresso of lungo. De capsules zijn verkrijgbaar in vijf varianten. Doordat deze individueel verpakt zijn geniet u iedere keer weer van de aromatische en intense smaak van illy koffie. Met de Mitaca i3 espressomachine is de bereiding van de koffie een eenvoudige en schone handeling.

Starterspakket •

Mitaca i3 espressomachine (zie afbeelding)

•

Vier kop en schotels met illy logo

•

Dispenser met 50 capsules, melkcups en suikersticks

Tijdelijk geen € 475,00 , maar € 325,00 exclusief BTW.

Op www.illyoffice.nl vindt u meer informatie over deze en andere aanbiedingen.

vinden & kopen van een bedrijf

Leo Schenk ( 55 ) combineerde zijn studie rechten met een carrière als semi-profvoetballer. Daarna is hij van 1981 tot 1999 in dienst geweest bij ABN Amro Bank. Hij vervulde er diverse functies. Zijn laatste functie als partner bij ABN Amro corporate investments. In die periode is hij vaak als lead-arranger betrokken geweest bij grote en internationale participaties, waaronder de management buy-out van Nutreco uit BP en de aankoop van BSO door Philips. In 1999 heeft hij Synergia Capital Partners opgericht en is sindsdien managing director. Hij is actief betrokken bij diverse participaties en vervult een aantal commissariaten.


nieuws

investeren

ADVIES

q&a

Q&A

15 mnd

LEO SCHENK. SYNERGIA.

‘Ik wil investeerders met betrokkenheid’ richtte in 1999 participatiemaatschappij Synergia op. De eerste officiële participatiemaatschappij in Nederland die ging investeren met geld van vermogende ondernemers. ‘Uiteindelijk is wat wij doen net tuinieren.’ leo schenk

ber 1999 opgericht, heeft ondertussen één investeringsfonds succesvol afgesloten, een tweede is onderweg en het derde werd opgestart in 2008 - 60 miljoen euro groot. Hoe kwam u in rampjaar 2008 aan 60 miljoen?

‘Dat zoiets lukt, heeft te maken met onze vorige participatierondes. Synergia heeft een zeer gezond track record. Dat zorgde ervoor dat er veel interesse was toen wij voor ons derde fonds geld wilden ophalen. Veel gaat via het netwerk. We zijn ooit begonnen met een nucleus van vijf man en dat zijn er ondertussen 25. Maar we gaan, als de fase van fundraising officieel is aangebroken, ook daadwerkelijk naar mensen toe met een presentatie. Wat is het minimum bedrag waarvoor deelnemers mogen investeren?

Op een avond in juli 1999 vond in een Veenendaals notariskantoor een bijzondere bijeenkomst plaats. Het was de avond waar Leo Schenk – op dat moment nog werkzaam bij ABN Amro Private Equity – een pitch deed bij enkele goede zakenrelaties. Dat waren niet de minsten. Zo waren daar onder anderen Anjo Joldersma van de Kramp Groep in agrarische apparatuur; Hans ten Brinke van de Ten Brinke Bouwgroep en Marcel Boekhoorn, die pas later schathemeltjerijk zou worden aan de verkoop van Telfort. Niet lang daarna sloot eigenaar Wim van der Leegte van de Eindhovense VDL-groep zich bij het illustere gezelschap aan. Schenk had een propositie voor de heren. Ze konden investeren in een nieuw op te richten participatiemaatschappij – Synergia. Het moest het eerste private equity huis in Nederland worden dat primair niet met institutioneel geld zou gaan beleggen, maar met geld van vermogende ondernemers. Daartoe had Schenk een coöperatieve structuur uitgedacht die maakte dat er enkele belastingvoordelen te halen waren, maar ook dat alle investeerders actief betrokken zouden zijn bij het investeringsbeleid, via een zogenaamde ledencommissie. Het idee was dat er steeds meer kennis over steeds meer branches aan tafel zou komen te zitten, zodat uit het samenbrengen van al die ondernemers en investeerders kennis-synergie zou ontstaan. En daar zou het investeringsbeleid dan weer de vruchten van plukken. Om kort te gaan: Schenks plan ging erin als Gods woord in een ouderling. Synergia werd op 2 novem-

tekst pierre de winter / fotografie marcel bakker

‘Een miljoen euro. Dat heb je toch wel nodig willen mensen zich echt betrokken voelen. Kijk, deze mensen vinden het niet leuk om een ton te verliezen, maar dat is te weinig om er werkelijke betrokkenheid voor terug te krijgen. En daar is het ons om te doen.’ Zo’n Roland Kahn van Coolcat, wijst iemand u daar dan op?

Nou, die kende ik nog van vroeger. Die ontmoet je wel eens en dan bespreek je het een en ander. En op het moment dat zo’n fundraising dan plaatsvindt ga je naar’m toe en vraag je of hij lid wil worden. Heel fijn dat-ie is ingestapt, want zo’n man brengt een heleboel retailkennis mee. Het kan ook zijn dat een aandeelhouder zegt: “Daar moet je eens heen.” En we weten natuurlijk van ondernemers die vermogend zijn geworden en die we er wel bij zouden willen hebben.’ Je hebt een boel individuen nodig om aan 60 miljoen te komen.

‘Dat valt wel mee. Een aantal aandeelhouders investeert flink meer. We hadden oorspronkelijk zelfs het plan om het fonds 100 miljoen euro groot te maken. Zestig procent via ondernemers, en voor het eerst veertig procent via institutionele partijen – pensioenfondsen en verzekeraars. Enkele van die partijen hadden ons uitgenodigd, want ze hadden goede geluiden gehoord over Synergia. Maar wat bleek? Met onze huidige structuur waarbij de ondernemers die investeren actief meepraten, konden zij helemaal »



nieuws

niet uit de voeten. Institutionele partijen zijn gewend hun vertrouwen te geven aan het management team van een private equity-partij, dat de complete zeggenschap heeft over het investeringsbeleid. Bij ons werkt dat anders, omdat wij een ledencommissie hebben. Ons management team zet de agenda, maar elke investering wordt uiteindelijk door iedereen aan

‘Kijk, deze mensen vinden het niet leuk om een ton te verliezen, maar dat is te weinig om er werkelijke betrokkenheid voor terug te krijgen’

investeren

innovatie

q&a onderhandelen

pitaalronde sloten we pas aan het eind van dat jaar, nadat Lehman was gevallen. We zijn dus onder de nieuwe omstandigheden gaan investeren. Maar in ons tweede fonds – in 2003 opgericht – hebben we hier en daar wel actie moeten ondernemen. Enkele bedrijven waarin geïnvesteerd was werden geconfronteerd met een vraaguitval van 50 procent. En dan moet je maatregelen nemen: kosten besparen, personeel afvloeien, met de banken rond de tafel gaan zitten en zorgen dat ze sterker uit de crisis tevoorschijn komen. Dat hoort bij ons vak. Uiteindelijk is het net als met tuinieren. Een boom of een struik snoei je ook alleen maar om ervoor te zorgen dat-ie gezond kan verder groeien. Dat doen wij met bedrijven ook. Onze meerwaarde komt tijdens de rit tevoorschijn.’ Stoort u zich wel eens aan de maatschappelijke beeldvorming rond private equity?

tafel goedgekeurd. Is die eensgezindheid er niet, dan wordt er niet geïnvesteerd. Iedereen is betrokken bij het investeringsbesluit en daarom is de betrokkenheid ook groot als het eens niet zo goed gaat. Maar de institutionele partijen wilden niet aan tafel zitten met ondernemers. Ze waren bang om deals te maken met mensen die redeneerden vanuit emotie.’ Wat gebeurde er?

‘Het blokkeerde volledig. Met onze governancestructuur blijken wij niet bij institutionele partijen terecht te kunnen. Zij willen geen emotie, terwijl wij juist op zoek zijn naar financiële en dus ook emotionele betrokkenheid. Dus het fonds is op 60 miljoen blijven steken.’ Was u daar boos over?

‘Nou, eerder verbaasd. Men was bang dat onze aandeelhouders onderling transacties zouden doen, wat tot belangenverstrengeling zou kunnen leiden. Ik begrijp dat wel, maar het is nu juist de enige oekaze die hier geldt: ik koop nooit een participatie van mijn aandeelhouders. Want als zo’n participatie niet goed gaat, is het einde oefening voor Synergia. Dan is de vertrouwensbasis hier weg.’ Wat voor rendement belooft u uw aandeelhouders?

‘In het verleden beloofde je zo’n 20-25 procent per jaar. Ik denk dat je nu – als je realistisch bent – met 15 tot 20 procent moet rekenen.’ En maakt u dat waar met dat derde fonds? Het begin is neem ik aan niet al te best geweest.

‘Dat gaan we zeker waarmaken. En voor ons derde fonds heeft de kredietcrisis niet veel betekend. De ka-


‘De berichtgeving is al jaren veel te weinig zakelijk. In 2006 en 2007 was private equity de gebeten hond in het openbare debat. Het kon gewoon niet deugen. De leverage deugde niet, negatieve incidenten werden enorm uitvergroot en de sector werd nooit in z’n totaliteit bekeken. Maar toen het mis ging bij Organon, kwamen de krokodillentranen. Dan hoor je ineens bij zowel de vakbond, de ondernemingsraad als in de politiek: “Was het bedrijf indertijd maar naar Private Equity gegaan.” Dan is private equity plotseling weer goed. Het punt is: je kunt een economische sector als private equity niet stigmatiseren. Die heeft een belangrijke functie in de economie. Wij hebben prachtige voorbeelden van bedrijven die we weer aan de praat of aan het groeien hebben gekregen. Als private equity binnenkomt, ontstaat er weer focus bij zo’n bedrijf en de drive om de beste te zijn. Maar om dat te bewerkstelligen moeten er soms wel keuzes gemaakt worden. Ik zeg: geef de markt de ruimte om te kiezen.’ Geeft u eens zo’n prachtig voorbeeld?

Ik kende Henk Strijbis – nu adviseur bij ons – uit de tijd dat ik hem hielp met de management buy-out van ASEF, een onderneming in potgrond, meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. We hebben dat bedrijf uitgebouwd en de marktpositie verbeterd en drie jaar later verkocht hij het aan de wereldmarktleider – Scotts uit de VS. Henk en ik –met onze kennis van die markt - hadden al jaren Pokon op ons netvlies staan en het heeft vijf jaar koffie drinken geduurd voor we het bedrijf – in 2007 - in handen kregen. Pokon was marktleider in meststoffen en een jaar later hebben we die kunnen laten fuseren met

zijn natuurlijke partner: Naturado, de Nederlandse marktleider in potgrond. Sindsdien is er hard gewerkt aan de integratie van de beide bedrijven. Er worden nieuwe producten als biologische meststoffen ontwikkeld en de buitenlandse expansie begint vorm te krijgen.’ Bedrijven uit het MKB keren zich steeds meer tot participatiemaatschappijen, op zoek naar kapitaal. Vindt u dat private equity daar voldoende mee doet?

‘Ja en nee. Het is logisch dat bedrijven zich tot ons richten nu de banken terughoudender zijn geworden. Maar om interessant te zijn voor private equity moet een bedrijf toch wel enige substantie hebben. Wat mij betreft is de kritische ondergrens dat een bedrijf een tweede echelon heeft; een managementlaag zo je wilt. In mijn ABN Amro-tijd heb ik nog onderzoek gedaan naar de rol die private equity zou kunnen spelen bij het opvolgingsprobleem. We telden zo’n 100.000 bedrijven in de aankomende tien jaar waar dat probleem zou gaan spelen en daar bleken er maar 1000 tot 1500 van in aanmerking te komen voor private equity.’ Bent u zelf weer actief?

‘Jawel, ook wij deden vorig jaar maar één transactie, in een tandtechnisch laboratorium. Maar dit jaar hebben we er inmiddels twee gedaan en zijn we er met twee bezig waarvan ik hoop dat ze dit jaar nog rond komen.’ Bij welke deal heeft de synergie die u voor ogen heeft het best gewerkt?

‘Temtec, dat was een ICT-transactie. Een aandeelhouder van ons werd door hen benaderd om hun internationale expansie te financieren, maar hij had geen verstand van ICT. Nou hebben wij twee business-adviseurs aan boord die dat wel hebben. Die hebben ooit vanuit Delft met een softwarebedrijf de Amerikaanse markt veroverd, totdat ze werden uitgekocht door een Amerikaanse concurrent. Met hen zijn we naar Temtec gegaan, en wat bleek: hun grote klanten zaten in de VS. Wij hebben hen ervan kunnen overtuigen die stap gewoon te maken en hebben met Synergia het benodigde risicokapitaal geïnvesteerd. Andere aandeelhouders helpen dan weer met huisvesting en dat soort dingen; dat bracht de hele boel tot wasdom.’ En hoe gaat het nu met Temtec?

‘Die investering is – even uit m’n hoofd – zes keer over de kop gegaan.’ Fijn...

‘Ja, maar je gaat ook wel es op je bek hoor, excusez le mot. Bedrijven die dik over de kop gaan heb je gewoon nodig.’ Een misser dan.

‘Een aantal jaren geleden kregen we vanuit de werkmaatschappijen van een van onze participaties te horen dat er door de holding met de cijfers werd gemanipuleerd. Het kwam erop neer dat we al een jaar of twee onze beslissingen op verkeerde gegevens baseerden. Dan sta je volledig op het verkeerde been. Helaas was het op dat moment als vijf over twaalf en hebben we een faillissement niet kunnen voorkomen. Dat zijn pijnlijke kwesties.’ Wat heeft u ervan geleerd?

‘Wat in mijn ogen steeds belangrijker wordt, is het zorgvuldig bekijken van de reputatie en de referenties van de mensen met wie je in zee gaat. En verder heb je controlemechanismes nodig om dergelijke manipulaties veel eerder te kunnen signaleren.’ All in the game?

‘Uiteindelijk wel, ja, want een bepaalde mate van vertrouwen heb je gewoon nodig. Private equity draait erom dat je mensen datgene laat doen waar ze goed in zijn en dat je ze helpt dat uit te bouwen en versnellen. Je moet je concentreren op de sterke kanten in plaats van de zwakke. Willem van Hanegem kan je wel met rechts willen laten schieten, maar dat gaat je niet lukken, want hij is een linkspoot.’ Heeft iemand u wel eens geld geboden voor uw adressenboekje?

‘Nou, ik word wel regelmatig benaderd door mensen die via ons in contact willen komen met iemand uit ons netwerk. Maar dat doen we niet.’

‘Dat is inmiddels verkocht; zeer rendementrijk.’ Hoeveel zou u ervoor vragen? Wat bedoelt u met ‘zeer rendementrijk’?

‘Laat ik me daar niet over uitlaten.’


deal 01 Wessel Berkman. De Fietsfabriek.

Fietsenmaker

wessel berkman probeerde tevergeefs het

faillissement van de Fietsfabriek tegen te houden. Nu, als investeerder na de doorstart, wil hij vooral dat er gegroeid gaat worden.

D

‘Of ik mee wilde naar de Belastingdienst e loods van De Fietsfabriek in Deal Overname uit faillissement om over hun schuld te praten. Na bestuAmsterdam-Noord staat vol met aandelenbelang 100 procent dering van de cijfers concludeerde ik dat rechthoekige dozen. Er is net een bedrijf De Fietsfabriek in Amsterdam overnamedatum 23 juni 2010 er een schuld van ruim 1,1 miljoen euro lading frames vanuit het Turkse dorpje jaaromzet 2 miljoen euro was. Zelf hadden Cihangir en Deutsch Büyükcamili binnen gekomen. Deze gepersoneel 25 medewerkers geen idee, want er was geen boekhoupersonaliseerde frames staan klaar om overnamebedrag Niet voor publicatie ding.’ geassembleerd te worden door de medefinanciering Eigen vermogen en Berkman besloot onbezoldigd mee te werkers van de fietsproducent in de fabanklening helpen met de redding van De Fietsfabriekshal ten noorden van het water van briek. Hij kwam tot een crediteurenakhet IJ. koord, waarbij alle schuldeisers een percentage van het openMaar diezelfde fabriek in Turkije betekende (bijna) de onstaande bedrag zouden ontvangen. Maar de grootste dergang van De Fietsfabriek. Sinds de oprichting door Yalçin schuldeiser, de bank, lag dwars. ‘Toen dat niet lukte, heb ik de Cihangir en Dave Deutsch in 2003 ging het voorspoedig met oprichters aangeraden het faillissement aan te vragen. Daar het Amsterdamse bedrijf. Niet alleen veroverde het duo met moesten ze wel een nachtje over slapen.’ hun bak- en stadsfietsen de Randstad, maar er werden ook vestigingen geopend in Berlijn, Chicago en Tokio. Twee jaar geleden bouwde Cihangir in zijn Turkse geboorteFietsenmakerdiploma dorp een fabriek waar de frames van de fietsen geproduceerd Na het bankroet diende Berkman samen met zakenpartners worden. Met een banklening van 600.000 euro tekenden de Bart de Groot (40) en Marcel van der Schaaff (39) van The oprichters het contract voor het pand, bestelden ze machines Brown Paper Company én oprichters Cihangir en Deutsch een en richtten een nieuwe poedercoatstraat in. Maar toen de bank bod in met het plan waarmee hij eerder de doorstart had wilzich terugtrok vanwege de kredietcrisis, betekende dat het belen realiseren. Hij houdt vol allesbehalve zeker van zijn zaak te gin van het einde. zijn geweest. ‘Omdat het vrij lang duurde, vroegen we ons af of we bijvoorbeeld niet 10.000 euro meer hadden moeten bieden. Toen het verlossende telefoontje van de curator kwam, Crediteurenakkoord hebben we wel een klein feestje gevierd.’ ‘Die zes ton haalden ze bij hun crediteuren vandaan door ze Hoe hoog het overnamebedrag was, wil Berkman niet versteeds later te betalen’, zegt Wessel Berkman, de nieuwe eigetellen, maar de nieuwe eigenaren investeerden nog eens naar van De Fietsfabriek. ‘Dat gaat maar een tijdje goed, want 500.000 euro in het Amsterdamse bedrijf, zodat De Fietsfade schulden stapelen zich wel op.’ Berkman kwam enkele jaren briek door kan groeien met meer dealers en een vernieuwde geleden in contact met De Fietsfabriek. Als oprichter van adwebsite met configuratiemodel. Ook gaat de zakelijke markt viesorganisatie The Brown Paper Company bestelde hij een bediend worden met gepersonaliseerde bak- en stadsfietsen. aantal gepersonaliseerde fietsen voor zijn bedrijf. ‘Cihangir en Hoopt Berkman op een exit waarmee hij zijn geïnvesteerde beDeutsch zijn mensen met passie voor de fiets. Maar ik merkte drag meerdere malen terugverdient? ‘Ja, maar wij zijn geen toen al dat enkele cruciale competenties voor ondernemerinvesteerders die de zaak uitkleden en er dan binnen drie jaar schap ontbraken.’ uitstappen.’ Lachend: ‘We doen het omdat we er een hart voor Het Fietsfabriek-duo hield het hoofd bijna twee jaar boven hebben. Ik heb zelfs een fietsenmakerdiploma’.’ water, maar eind mei 2010 rinkelde de telefoon van Berkman.


tekst wietze willem mulder / fotografie Sietske Raaijmakers

Egbert Hendriks (41), Roel Spans (47) opleiding bestuurskunde, HBO radiotherapie waren directeur-eigenaar softwarebedrijf (HintTech), business unit manager ICT-bedrijf (Capgemini)

xxxxxxxxxx 200x | brookz | 21

deal 02 Egbert Hendriks en Roel Spans. Usoft.

Strateeg in software

egbert hendriks nam een Europese business unit

over van een Israëlische softwaremultinational. De onderhandelingen duurden meer dan een half jaar. ‘Bij versie 22 was ik het zat.’

S

USoft in 1999 overgenomen, maar wilde oftwareproducent HintTech was deal Overname er een kleine tien jaar later weer vanaf. oorspronkelijk een detacheringsbedrijf Usoft overnamedatum 14 januari 2010 bedrijf. Egbert Hendriks en Papersoneel 55 medewerkers trick Dekker, die samen tweederde van de Letter of intent omzet 5,2 miljoen euro (2009) aandelen bezitten, veranderden de strateUSoft voldeed aan het profiel zoals Hendeal overname business unit Benelux gie en vormden het bedrijf om tot een indriks en Dekker het op een A4’tje hadden van het Israëlische softwaremultinatioternationaal projectenbedrijf met klanten gezet. ‘Het was een winstgevend bedrijfsnal Ness Technologies in de Verenigde Staten, het Verenigd Koonderdeel zonder goede marketing en overnamebedrag ongeveer 4 miljoen euro ninkrijk, Zweden en Servië. Vervolgens een goede positionering. Dat klonk voor financiering eigen geld, banklening wilden ze de strategie opnieuw aanpassen ons als een te repareren probleem’, zegt Rabobank aan de ontwikkelingen in de markt. Ze Hendriks. wilden ook eigen software gaan ontwikkeOver het overnamebedrag waren Hintlen en verkopen. Om deze strategische stap te maken, zochten Tech en Ness het snel eens. ‘Eenmaal de omzet – ongeveer vier ze een zusterbedrijf ter overname. miljoen euro in dit geval – is gebruikelijk in de IT’, zegt Hendriks. Ness vroeg in eerste instantie het dubbele, maar ze kwamen snel tot elkaar. In juli hadden HintTech en Ness een LetZoekprofiel ter of Intent getekend. ‘De contouren van de deal hadden we Hendriks baseerde de nieuwe strategie op een door hem waarop een whiteboard gezet; de inhoud daarvan kwam in die brief genomen trend in de IT-markt. De meeste bedrijven hebben terecht.’ ondertussen zowel een website als een Enterprise Resource De contractonderhandelingen duurden echter nog bijna dan Planning (ERP) systeem, maar er is vaak weinig relatie tussen een half jaar. ‘Op het moment dat we de deal dachten rond te die twee. Ter illustratie: op veel plaatsen wordt een order die hebben, begon het pas.’ Ieder gewijzigd contract bleek niet alvia het internet binnen komt, nog geprint en naar de producleen op details gewijzigd, het werd elke keer een volledig antieafdeling gebracht, waar hij vervolgens in het ERP-systeem dere deal.’ Waarom de Israëliërs het zo moeilijk maakten, kan wordt getikt. ‘Een website van een bedrijf is de etalage en het Hendriks niet bevatten. ‘Ik vraag me nog steeds af of het culEnterprise Resource Planning (ERP) systeem de fabriek’, zegt tuur is of strategie.’ Hendriks. ‘Tussen etalage en fabriek gaat veel gebeuren’, zegt In december, bij versie 22 van het contract, belde hij met Tel Roel Spans (47), sinds 1 maart directeur van USoft. De onderAviv en maakte duidelijk dat hij het zat was. ‘Ik zei: “We basenemers verwachten dat zogenoemde Business Process Maren ons op de Letter of Intent of we doen het niet.” We waren nagement (BPM) software het gat gaat dichten. echt van plan te breken. Je moet zoiets natuurlijk wel menen.’ Eind 2008 zetten ze hun zoekprofiel op een A4’tje en lieten Wat ook hielp was de wens van Ness – die Hendriks kende – een aantal intermediairs en relaties zoeken. ‘We zochten verom de deal nog in 2009 in de boeken te schrijven. Ness bond breding: een bedrijf met software en eigen R&D’, zegt Hendriks. in en voor het eind van het jaar was het contract rond, grotenHij en zijn compagnon onderzochten een viertal bedrijven, deels volgens de contouren zoals ze in juni op het whiteboard voordat een zakenrelatie ze wees op Ness Benelux, voorheen waren geschreven. USoft. De Israëlische multinational Ness Technologies had


tekst mark van baal / fotografie Marcel Bakker

Wessel Berkman (43) opleiding Economie, Universiteit van Amsterdam is Oprichter van The Brown Paper Company

xxxxxxxxxx 200x | brookz | 19

innovatie

Mini-multinationals steeds meer kleine en middelgrote bedrijven

verplaatsen activiteiten naar het buitenland. En steeds vaker gaat het daarbij om hoog geschoold werk. ‘Wie het eerst een nieuw sausje in het schap heeft, wint.’

E

rgens in de Indiase miljoenenstad Chennai (het oude Madras), meer dan zesduizend kilometer verwijderd van Nederland, ontwerpen 32 mannen en vrouwen de verpakkingen voor de huismerken van oer-Nederlandse bedrijven als Albert Heijn, Intratuin en Etos. Als in India de zon ondergaat, gaat het werk verder in Nicaragua. Deze opzet is bedacht in een voormalige melk- en veevoederfabriek aan de Utrechtse Westkanaaldijk. Daar zetelt sinds 2006 FroQ, dat de designfinalisatie, het artwork en de lithografie verzorgt van verpakkingen, magazines, folders en instore promotiemateriaal. Het bedenken van een creatief concept gebeurt door een designbureau, FroQ zorgt voor de verdere uitwerking.

Jaarlijks maakt het bedrijf 12.000 verpakkingen. FroQ is een zogenaamde born global. Het bedrijf ging vier jaar geleden meteen van start met vestigingen in Utrecht én India. ‘We wilden ons onderscheiden door snelheid, door een slimme inrichting van het werkproces, en door een aantrekkelijke prijs. Daarvoor was een vestiging in het buitenland essentieel’, vertellen de twee directeuren van FroQ, Edgar van der Velde en Maureen Beerepoot. Zelfs de naam van het bedrijf is bedacht met het oog op de internationale ambities. Van der Velde: ‘In India is het gebruikelijk om een bedrijf te vernoemen naar een dier. Wij kozen voor de kikker, omdat we een sprong maken in het productieproces. Achteraf bleek de hin-

‘Als ik een nieuwe applicatie laat ontwikkelen, kan ik dat prima door Palestijnen laten doen. Ik denk niet dat ik hier nog een programmeur aanneem’ 22 | brookz | oktober 2010

doe-mythologie ook een kikkerparabel te kennen. Dat was mooi meegenomen.’ Ook niet-commerciële motieven speelden een rol. De initiatiefnemers van FroQ, de designbedrijven Aestron en dBOD, wilden na de tsunami structurele hulp bieden door werkgelegenheid te creëren in de getroffen regio’s. Op Sri Lanka, waar ze eerst keken, voldeed de infrastructuur echter niet. Uiteindelijk kwamen ze terecht in Chennai – volgens Van der Velde ‘een echte productiestad, het Almelo van India.’ Begin dit jaar opende FroQ een studio in Nicaragua. Door de verschillende tijdzones kan het bedrijf nu rond de klok werken. In de wereld van de fast moving consumer goods is dat een belangrijk concurrentievoordeel. Beerepoot: ‘Wie het eerst een nieuw sausje in het schap heeft, wint.’

Veldonderzoek Het verplaatsen van bedrijfsactiviteiten naar het buitenland is geen nieuw verschijnsel. Minder bekend is dat ook steeds meer kleine- en middelgrote bedrijven hun pijlen op het buitenland richtten. Het gaat in toenemende mate

tekst ROB HARTGERS / fotografie ISTOCKPHOTO

om kenniswerk. De Indiase medewerkers van FroQ hebben bijvoorbeeld allemaal een opleiding op hbo-niveau. ‘Offshoring roept bij veel mensen het beeld op van een callcenter’, zegt Désirée van Gorp, Nyenrode-hoogleraar International Business. ‘Dat is onterecht. De activiteiten die naar het buitenland worden verplaatst zitten steeds hoger in de waardeketen. Tweederde van de buitenlandse werknemers heeft een modaal of bovenmodaal inkomen. Daar kun je uit afleiden dat het geen productiemedewerkers zijn.’ Van Gorp presenteerde afgelopen mei de resultaten van een veldonderzoek naar offshoring door Nederlandse bedrijven. Van de onderzochte bedrijven doet 35 procent aan offshoring, of is voornemens om dat op korte termijn te gaan doen. Opvallend is dat 73 procent van de bedrijven die aangeven binnen een jaar activiteiten naar het buitenland te willen verplaatsen, minder dan honderd werknemers heeft.

Het onderzoek van Van Gorp maakt ook duidelijk dat managen op afstand niet gemakkelijk is. Ongeveer één op de zes activiteiten die eerder naar het buitenland zijn verplaatst, wordt teruggehaald. Volgens Van Gorp onderschatten sommige bedrijven de complexiteit van offshoring: ‘Ze oriënteren zich bijvoorbeeld niet goed op de locatie. Op basis van een paar rapporten besluiten ze naar China te gaan, zonder zich te verdiepen in de verschillen tussen regio’s. Je moet je gedegen voorbereiden en de eigen organisatie goed op orde hebben, anders loopt offshoring uit op een teleurstelling.’

Rosbief Bij FroQ verloopt de samenwerking tussen India, Nederland en Nicaragua verrassend soepel. Sinds enige tijd wordt de planning van alle werkzaamheden zelfs in India gedaan. De grote afstand speelt volgens de directeuren nauwelijks nog een rol. Dat is niet altijd zo geweest. Van der

Velde: ‘We hebben gebouwd aan een organisatie van mensen die kunnen interpreteren. In India zijn werknemers gewend om precies te doen wat hen wordt opgedragen. Wij wilden medewerkers die niet alleen “ja” kunnen zeggen, maar ook “ja maar”. Aan die “ja maar”-cultuur hebben we de afgelopen vier jaar keihard gewerkt. We hebben alle toonaangevende Indiase medewerkers naar Nederland gehaald, zodat ze meer begrip krijgen voor de manier waarop wij werken.’ Sommige cultuurverschillen zijn lastig te overbruggen. Beerepoot: ‘Er zijn verpakkingen die we in Utrecht moeten maken omdat ze cultuurgeboden zijn. Als je een lekkere rosbief wilt afbeelden, moet je dat niet aan een vegetarische Indiër overlaten.’ De goede ervaringen in India gaven FroQ het zelfvertrouwen om een half jaar geleden ook een studio te beginnen in Nicaragua. De keuze viel op het MiddenAmerikaanse land vanwege de handige tijdzone en de nabijheid van de Ameri-


INNOVATIE

‘Wij wilden medewerkers die niet alleen “ja” kunnen zeggen, maar ook “ja maar”. Aan die “ja maar”-cultuur hebben we de afgelopen vier jaar keihard gewerkt’ kaanse markt, waar FroQ graag voet aan de grond wil krijgen. Bovendien voert de Nicaraguaanse overheid een actief stimuleringsbeleid voor buitenlandse bedrijven die zich in het land willen vestigen. De semi-overheidsorganisatie PRONicaragua hielp FroQ bij het leggen van de eerste contacten met juristen, universiteiten en recruitmentbureaus. Binnen korte tijd kon daardoor een bedrijf worden opgezet. Op het moment van schrijven zijn er vier mensen voor FroQ aan het werk in Nicaragua. ‘Maar tegen de tijd dat dit artikel uitkomt zijn het er vast meer’, waarschuwt Beerepoot.

Palestina India en China zijn met voorsprong de populairste offshorelocaties voor Nederlandse bedrijven, gevolgd door de VS, Duitsland en Polen. Nicaragua is, net als de rest van Midden- en Zuid-Amerika, terra incognita voor de meeste ondernemers. Maar het kan nog exotischer. Stefan Bosma van softwarebedrijf eBenefits in Gouda heeft sinds 2007 twee werknemers in Ramallah, op de Westelijke Jor-

Captive offshoring of offshore outsourcing? Activiteiten naar het buitenland verplaatsen kan op twee manieren. In het geval van captive offshoring wordt rechtstreeks geïnvesteerd in het buitenland. Dat kan door een joint venture of overname, of door zelf een (dochter)onderneming op te zetten in het buitenland. Een ruime meerderheid (77 procent) van de offshoring door Nederlandse bedrijven valt in deze categorie. Een andere mogelijkheid is offshore outsourcing, waarbij werk wordt uitbesteed aan een buitenlandse partij.


daanoever. Niet de eerste plek waar je aan denkt bij softwareontwikkeling, geeft Bosma toe. ‘“Wat als er een bom valt?”, was mijn eerste gedachte.’ Ondanks zijn bedenkingen nam Bosma contact op met Equiom, een Amerikaans-Palestijns bedrijf dat softwareprojecten coördineert in Ramallah. Equiom had op dat moment nog geen Europese klanten en was geïnteresseerd in samenwerking met het kleine eBenefits (zes werknemers). Kort na het eerste telefonische contact kwam één van de directeuren van Equiom langs in Gouda. Bosma: ‘Liep er opeens een Palestijn in een jurk hier door de gang. Dat was wel bijzonder.’

Bommen Voor het nog jonge eBenefits is offshoring een uitkomst. Het bedrijf, dat software ontwikkelt voor verzekeraars, intermediairs en werkgevers, worstelde drie jaar geleden met een grote applicatie die volledig moest worden herschreven. Een enorme, meerjarige klus, waarvoor eBenefits onvoldoende mankracht had. ‘Dit zou al onze tijd en middelen opslokken’, vertelt Bosma. ‘Door het in Palestina te laten doen, besparen we geld en tijd. De lonen daar zijn ongeveer een derde van hier. Over de kwaliteit van het werk en de communicatie zijn we erg tevreden. De programmeurs in Ramallah zijn opgeleid door de beste Israëlische it-specialisten. De faciliteiten en de infrastructuur zijn tiptop in orde. Veiligheid is ook geen probleem. Ramallah is niet zo onrustig als de Gazastrook en voor de zekerheid worden dagelijks broncodes gedeponeerd in een veilige internetomgeving, zodat zelfs in het ergste geval niet veel werk verloren gaat. Wekelijks krijgen we een voortgangsverslag. Iedere twee weken wordt een deel van de software opgeleverd.’ Bommen zijn er niet gevallen gedurende de samenwerking. Bosma: ‘Als de me-

dia berichtten over onlusten, werden wij snel gerustgesteld vanuit Ramallah: “De gevechten zijn 80 kilometer verderop. Hier in de straat wordt gedemonstreerd, maar daar hebben wij geen last van.”’ Bosma heeft zijn Palestijnse it-ers nog nooit in den lijve ontmoet. Ze zijn ook niet in dienst van eBenefits, maar van Equiom. In de toekomst wil Bosma misschien meer werk laten uitvoeren in Ramallah: ‘Als ik een nieuwe applicatie laat ontwikkelen, kan ik dat prima door Palestijnen laten doen. Ik denk niet dat ik hier nog een programmeur aanneem.’

Motivatie Het verplaatsen van werk naar India, Nicaragua of Palestina levert flinke kostenbesparingen op. Maar lage kosten zijn niet de enige motivatie voor offshoring. Désirée van Gorp noemt ook andere strategische redenen, zoals het vergroten van het concurrerend vermogen, een flexibele arbeidsmarkt, de aanwezigheid van goed opgeleid personeel en toegang tot nieuwe markten. Wel constateert ze dat ‘door de crisis het kostenargument belangrijker is geworden.’ FroQ en eBenefits denken dat offshoring hun organisatie ten goede komt. De medewerkers van FroQ vinden het leuk dat ze nu bij een mini-multinational’ werken, vertelt Maureen Beerepoot. ‘Onze mensen stappen regelmatig in het vliegtuig naar India. Dat vinden ze een geweldige ervaring.’ Bosma spreekt met klanten graag over zijn Palestijnse avontuur. ‘Het is een mooi verhaal om te vertellen. Het maakt ons een beetje bijzonder.’ Nyenrode begint binnenkort met trainingen en voorlichting over offshoring voor mkb-ondernemers. Belangstellenden kunnen contact opnemen met prof. Dr. Désirée van Gorp: [email protected]

Privé reizen geheel conform uw eigen wensen

KENIA

•

TA N Z A N I A

•

OEGANDA

•

ETHIOPIË

•

SEYCHELLEN

•

MAURITIUS

•

MADAGASKAR

•

MOZAMBIQUE

•

ZAMBIA

•

MAL AWI

•

BOTSWANA

•

NAMIBIË

•

ZUID -AFRIKA

•

Safari in Afrika? Bij Jambo Safari Club zijn de mogelijkheden eindeloos! Vraag de gratis 252 pagina’s tellende brochure aan op www.jambo.nl tel.: 020-2012740 | e-mail: [email protected] | www.jambo.nl

Dé Afrika specialist

E TIIE AT EA RE DECR RD AR AA DO OSSIE R WA D

‘We hebben een nieuwe markt gecreëerd’ anton busselman en rens koole kochten in 2006 Luzac

College door middel van een management buy out. Vier jaar later is het aantal scholen verdubbeld en de omzet gestegen met tien miljoen euro. ‘We besloten niet meer terug in ons hok te gaan.’

W

at doe je als manager van een succesvolle business unit als je een nieuw product wilt lanceren, maar je moederconcern terugschrikt voor de investeringen en de business unit liever als cashcow in z’n hok laat? Dan is de tijd rijp voor een management buy out. Zeker als je erachter komt dat ze je business unit in de etalage hebben gezet. Zo ongeveer verliep de mbo van Luzac Opleidingen, een keten van particuliere scholen die leerlingen voor 15.000 tot 18.000 euro in kleine klassen een jaar lang intensief onderwijs geeft ter voorbereiding op hun Mavo, Havo of VWO-examen.


Het hoofdkantoor van Luzac is gevestigd aan de statige Javastraat in ’s-Gravenhage. Vandaag wordt er voor de deur geoefend voor Prinsjesdag: twee paardenkoetsen met mannen in barokke uniformen rijden stapvoets voorbij. De hoefijzers weerklinken door de straat, terwijl Anton Busselman (55) en Rens Koole (51) vertellen hoe ze het hebben aangepakt.

Stap 1: de analyse In 2004 bestond Luzac College, onderdeel van uitzendconglomeraat USG People, uit zestien vestigingen die eindexamenjaren aanboden voor ruim 1500 leerlingen. Volgens Koole en Busselman

was er veel meer ruimte voor particulier onderwijs. Ze meenden dat er in alle grote steden ruimte was voor scholen die alle middelbare schoolklassen, van brugklas tot diploma aanbieden. ‘Het reguliere onderwijs zat op het hoogtepunt van schaalvergroting’, zegt Koole. ‘Scholen fuseerden tot steeds grotere onderwijs instellingen. Ouders willen hun kinderen laten ontsnappen aan die schaalvergroting. ‘De grootste groep kiest voor ons als er aanleiding is op een reguliere school’, zegt hij. Slechte rapporten, slechte communicatie met de ouders, een te groot schoolgebouw, tekortschieten van de begeleiding of veel lesuitval zijn meestal de

tekst mark van baal / fotografie peter bak



triggers. ‘In grote steden vinden ouders het heel belangrijk met wie hun kinderen omgaan’, vult Busselman aan. De markt voor particulier onderwijs is klein. Koole en Busselman schatten de markt voor Luzac op vier- tot zesduizend leerlingen, twee procent van het totaal. Het gaat om kinderen van ouders met een jaarinkomen boven 160.000 euro, of een flink vermogen. Het business plan was helder: Koole en Busselman wilden de aanloopverliezen van het nieuwe product, Luzac Lyceum, financieren met de winsten van het bestaande product, Luzac College. Dat betekende dat de winst een aantal jaar grofweg zou halveren van 3,5 maar 2 miljoen.

Stap 2: de keuze voor private equity Luzac was uitgegroeid tot een belangrijke cashcow van USG People. ‘In sommige jaren droegen we voor tien procent bij aan de winst’, zegt Busselman. Hij en Koole legden hun business plan voor aan de USG’s directie, maar die wilde niet investeren. ‘Na het openen van een nieuwe Luzac-vestiging duurt het enkele jaren voor het geld oplevert’, verklaart Busselman de weigering. ‘Je moet een pand huren waar je een aantal jaar aan vast zit en personeel aannemen, terwijl je in het begin te weinig leerlingen hebt om winst te maken. Maar toen de twee directeuren erachter kwamen dat USG Luzac te koop had gezet, voelden ze zich vrij om zelf met hun business plan naar participatiemaatschappijen en banken te stappen. Busselman: ‘We besloten niet meer terug in ons hok te gaan.’ ‘Een stuk of dertig partijen waren geïnteresseerd’, vertelt Koole, ‘maar het was moeilijk een partij te vinden die mee ging in ons business plan.’ De meesten zagen net als USG een mooie cashcow in Luzac. Sommigen zeiden: ‘Na de overname gaan we een echt business plan schrijven.’ Uiteindelijk gingen de ondernemers in zee met Rabobank Participaties, die het eigen vermogen verschafte, en Van Lanschot Bankiers, die het vreemde vermogen leende. De totale omvang van de deal was ruim twintig miljoen euro. Koole en


Busselman participeerden voor enkele tonnen, waarvoor ze een minderheidsbelang van twintig procent kregen. Rabobank Participaties kreeg tachtig procent. ‘Veel aandeelhouders zeggen: als het goed gaat, dan steunen we jullie, als het niet gaat, dan bepalen wij de strategie’, vertelt Koole. ‘Je ziet een enorm arrogantie bij private equity partijen.’ In tegenstelling tot de gesprekken met veel andere participatiemaatschappijen gingen de gesprekken bij Rabo weinig over geld en veel over onderwijs. ‘Zij hebben net als wij een visie op particulier onderwijs en wilden meedenken.’

Stap 3: de expansie Op 13 april 2006 was de overname een feit en konden de kersverse ondernemers hun business plan gaan uitvoeren. Bin-

nen een paar maanden, voor het nieuwe schooljaar aanbrak, hadden ze zes vestigingen geopend. ‘In juli hadden we nog maar vijftig inschrijvingen’, zegt Koole. ‘Toch raakten we niet in paniek’, vervolgt Busselman met een glimlach. ‘We hadden te maken met een zenuwachtige Rabobank en Van Lanschot, maar die hebben zich terughoudend opgesteld en vertrouwen uitgestraald.’ Aan het eind van het eerste schooljaar hadden de zes Luzac-lycea 250 leerlingen. De eerste jaren draaiden ze verlies en werden gefinancierd uit de winst van de colleges, volgens plan. Na een paar jaar draaiden de lycea breakeven en tegenwoordig hebben de 21 Luzac Lycea genoeg leerlingen om winst te maken. Vandaag de dag bestaat Luzac Opleidingen uit 42 particuliere scholen, vier

‘Niet de les centraal, zoals in het reguliere onderwijs, maar het resultaat van de leerling’ InterCollege Business Schools (ondernemersopleidingen op HBO-niveau) en het Abal Tasman College en Lyceum op Curaçao. ‘We hebben een nieuwe markt gecreëerd’, zegt Busselman. ‘Net als Van der Valk ooit.’ Koole en Busselman schatten dat de waarde van de onderneming inmiddels is verdubbeld. ‘We zijn elke dag bezig met waardecreatie’, zegt Koole. De core business van Luzac is immers: hoe haal je het maximale uit kinderen?

Stap 4: de organisatie Luzac is een schaalbare organisatie. De marketing kan landelijk worden gedaan, onder andere met radioreclames en krantenadvertenties. Is er in een bepaalde regio markt voor een nieuwe vestiging, dan is die binne twee maanden op te zetten. Door de groei is de organisatie

wel veranderd. ‘Er is meer ondernemerschap op de vestigingen’, zegt Koole. De rectoren leiden die als zelfstandige business units en zijn winst en verlies-verantwoordelijk. Dat bereiken de de twee door doelstellingen meetbaar te maken en feedback over de resultaten te geven, bijvoorbeeld door landelijke toetsen voor alle leerlingen. Hiermee is per docent zichtbaar welke resultaten hij bij zijn leerlingen boekt. ‘Niet het proces staat centraal, maar het resultaat. In het geval van Luzac staat niet de les centraal, zoals in het reguliere onderwijs, maar het resultaat van de leerling.’ Het vinden van goed personeel is het lastigste van alles, zegt Koole. ‘Het liefst trekken we jong talent aan, bijvoorbeeld studenten die bijles geven of jonge docenten. We leiden ze dan intern op en la-



‘In tegenstelling tot bij veel andere participatiemaatschappijen gingen de gesprekken bij Rabo Participaties weinig over geld en veel over onderwijs’ ten ze doorgroeien tot rector. Iemand die te lang in het reguliere onderwijs zit, komt op het verkeerde pad.’ In sollicitatiegesprekken kijkt Koole naar drive en of iemand zijn werk als toegevoegde waarde voor zijn leven ziet. ‘De vraag is: waar doet iemand het voor? Levensonderhoud is dan geen overtuigend argument. Drive kun je afleiden aan wat iemand tot dan toe heeft gedaan en hoe hij erover praat. Komt het vanuit henzelf of vertellen ze het om mij te pleasen? Als ze iets vertellen omdat ze denken dat ik dat graag wil horen, dan worden het nooit goede docenten. Kinderen prikken daar zo doorheen.’

Stap 5: de marketing ‘Voor de marketing van Luzac Lyceum hebben we de sleutel nog altijd niet gevonden’, zegt Busselman. ‘De colleges (eindexamenklassen) groeiden na de MBO enorm, maar de lycea (alle klassen) kregen we maar niet onder de aandacht.’ Als je een product met een sterk merk hebt, is het marketingtechnisch heel lastig om een totaal nieuw product in de markt te zetten, hebben de ondernemers ervaren. ‘Het is als een tomatensoepfabrikant met een heel sterk merk die opeens uiensoep op de markt gaat brengen’, illustreert Busselman. Luzac investeerde in radioreclames met de boodschap: “naast Luzac College is er nu ook Luzac Lyceum, van brugklas tot diploma”, maar het hielp nauwelijks. ‘Mensen horen het wel, maar het beklijft niet.’ Het plan is nu om Luzac College landelijk en Luzac Lyceum lokaal te promoten, via lokale communities. Bijvoorbeeld


door het sponsoren van hockeyclubs en het geven van lezingen in ziekenhuizen – naast kinderen van ondernemers vormen kinderen van medisch specialisten een belangrijke doelgroep. En er wordt geprobeerd met tassen en kleding een merk te bouwen. Tot slot is besloten de marketing te versimpelen. “We gaan de verschillen tussen College en Lyceum niet meer communiceren’, zegt Koole. Het uiteindelijke doel is dat kapitaalkrachtige ouders Luzac als eerste optie beschouwen wanneer hun kind naar de middelbare school gaat. ‘Nu zien ouders ons als oplossing van een probleem’, zegt Koole. Maar we willen van tweede eerste keus worden.’

Stap 6: de krimp Het business plan uitvoeren bij groei was gelukt, maar vorig schooljaar (2009/ 2010) kreeg Luzac voor het eerst in zijn 24-jarige bestaan te maken met krimp. ‘De lycea bleven groeien, maar de colleges liepen terug’, zegt Koole. Het aantal leerlingen en daarmee de omzet liep terug met tien procent. Gelukkig was daar de Raad van Commissarissen, die een belangrijke rol speelde bij het anticiperen op de crisis. Op aandringen van hun commissarissen maakten Koole en Busselman een scenario voor dertig procent krimp. ‘Met alle rectoren hadden we scenario’s voor tien, twintig en dertig procent krimp afgesproken. Dus toen de terugloop in de zomer van 2009 zichtbaar werd, waren we er klaar voor.’ Luzac kon kosten besparen vestigingsverantwoordelijken meer uitvoerend

werk te laten doen. Iedere vestiging bestaat uit een kleine staf en enkele tientallen docenten met een flexibel contract. Rectoren en conrectoren gingen zelf les geven. ‘Ik heb alle docenten verteld hoe we ervoor stonden en hoe we de krimp gingen aanpakken. Dan zie je een aantal dingen gebeuren: er ontstaat begrip, steun en saamhorigheid. We hebben niemand hoeven te ontslaan. Alleen hebben we een aantal tijdelijke contracten niet verlengd.’ Om extra omzet te genereren lanceerde Luzac vorig jaar een nieuw product: examentrainingen voor niet-Luzac leerlingen. ‘Dat geeft ook een positief gevoel: we staan niet stil, we duiken niet in elkaar.’

Stap 7: de toekomst Luzac denkt nog ongeveer twee keer zo groot te kunnen groeien, tot ongeveer 4500 leerlingen op een totaal marktpotentieel van 6.000. ‘Onze doelgroep zal ook blijven kiezen voor het reguliere onderwijs en voor lokale particuliere scholen’, zegt Koole. ‘Als het reguliere onderwijs beter wordt, zullen we minder groeien, maar gezien de bezuinigingen zullen de klassen eerder groter dan kleiner worden. ‘ Verder willen Koole en Busselman de examentrainingen blijven verkopen en de Intercollege Business School laten groeien. Verder overwegen ze om bedrijfseconomische MBO-opleidingen op te gaan zetten. ‘Ook in het MBO leidt schaalvergroting tot vervreemding. Je ziet het aan het succes van de particuliere commerciële opleiding IVA. Hier zien we kansen.’ De formule wordt hetzelfde als Luzac: een landelijk dekkend netwerk en landelijke marketingcampagnes. ‘Wat wij doen moet schaalbaar zijn.’ Het schaalbare business model van Luzac is ook in het buitenland toepasbaar. ‘Daarvoor hebben we een sterke lokale partner nodig. Hoe we het onderwijs in een ander land moeten aanpakken, weten we niet, maar we weten wel hoe we ons concept daar kunnen uitrollen.’ Ondertussen wordt gekeken naar Engeland en Spanje, maar concreet zijn de plannen nog niet.

GEZOCHT: ONDERNEMERS MET LEF! Kom naar het meest inspirerende ondernemersevenement van Nederland én ontmoet ondernemers met lef!

De Sprout ChallengerDay 2010 vindt plaats op 18 november 2010. Kijk voor sprekers en meer informatie op www.challengerday.nl FOUNDING PARTNERS:

PARTNER:

SPONSORS:

www.challengerday.nl

Meer nieuws. Meer informatie. Meer bedrijven. (en dus meer deals...)

Brookz.nl is compleet vernieuwd! Brookz. platform voor bedrijfsovername www.brookz.nl

spe

cia

l

Financiering de overheid heeft in reactie op de crisis

garantieregelingen ontwikkeld en verruimd om ondernemers te ondersteunen in hun zoektocht naar kapitaal. In deze special een overzicht van de belangrijkste regelingen, twee praktijkcases en tips over wat u wel en vooral niet moet doen om uw financiering rond te krijgen. oktober 2010 | brookz | 33

special financiering

Staatssteun sinds de kredietcrisis is de overheid de kredietmarkt

flink tegemoet gekomen. En het ziet ernaar uit dat al die garantiestellingen samen effect aan het sorteren zijn. Goed nieuws, maar niet voor iedereen. ‘De helft van het MKB vangt bot.’

D

e aanpassing in de Groeifaciliteit stelt participatiefondsen als het onze in staat zich op te rekken naar grotere bedragen.’ Aan het woord is Rolf Metz, directeur participatiemaatschappij Ecart Invest, dat met name investeert in MKB-bedrijven. Met de Groeifaciliteit heeft hij het over de regeling waarbij de staat garanties verleent aan banken en participatiemaatschappijen voor het verstrekken van risicodragend vermogen. Een regeling die de overheid ter bestrijding van de gevolgen van de kredietcrisis tijdelijk verruimde van 5 naar 25 miljoen euro. Metz: ‘Dat is niet alleen voor ons prettig, maar ook voor de ondernemers, want het gaat eigenlijk om

GO

De Garantie Ondernemingsfinanciering (GO) geldt voor leningen tussen de 1,5 miljoen en 150 miljoen euro. Bij de GO-regeling staat de overheid borg voor bankgaranties die opdrachtgevers – bijvoorbeeld projectontwikkelaars – vragen aan uitvoerders en leveranciers. Ruim honderd bedrijven hebben hier inmiddels gebruik van gemaakt. En sinds de openstelling voor bankgaranties en niet-speculatieve projectontwikkeling, die in maart 2010 in werking is getreden, is tot en met juni voor een bedrag van 30 miljoen euro aan garanties verleend.


een deel van de markt – het MKB - dat niet wordt bediend.’ Ecart Invest heeft inmiddels vijf investeringen onder de Groeifaciliteit gedaan en is niet de enige. Het animo voor de regeling is fors toegenomen. Het afgelopen jaar hebben elf nieuwe financiers er gebruik van gemaakt; een toename van 40 procent. ‘Men begint nu pas echt gebruik te maken van de regeling’, zegt Dave de Haas, manager Garanties bij Agentschap NL, dat namens de overheid als loket fungeert richting de financiële wereld.

Bekendheid Het afgelopen jaar heeft het ministerie van Economische Zaken ook andere garantieregelingen verruimd. En ook dat heeft zijn doel niet gemist. In de eerste helft van 2010 heeft het ministerie van Economische Zaken 40 procent meer aanvragen voor de Borgstellingsregeling MKB (BMKB) – voor vreemd vermogen gekregen dan een jaar eerder, voor in totaal zestig procent meer geld. De verruimingen in de regeling maken in de eerste twee kwartalen van 2010 ruim een kwart van de garantiebenutting uit. Banken geven aan dat de extra stimulering in de BMKB ook een enorm effect heeft gehad. ‘Uit elke euro borgstelling in de BMKB komt drie euro aan bancair krediet voort’, vertelt Rob Wolthuis, secretaris ondernemerschap & financiering bij MKB Nederland.

De GO-regeling (zie kader) is zelfs een echte crisismaatregel. Dit betreft een eenmalige garantiepot van 1,5 miljard euro, waarvan in 2011 vermoedelijk nog zo’n 600 miljoen euro over is. Dat betekent dat al zo’n 900 miljoen is gebruikt. ‘Het laatste half jaar was het beste ooit als het gaat om toekenning van garanties’, zegt De Haas. ‘Pas sinds begin dit jaar blijken we de beschikbare budgetten voor de verschillende regelingen echt nodig te hebben.’ Toch is de verruiming van de regelingen vermoedelijk niet de enige reden voor het plotselinge succes. Het feit dat ze inmiddels al enkele jaren bestaan, heeft daar zeer waarschijnlijk ook aan bijgedragen. ‘Zowel ondernemers als banken en intermediairs moeten de regelingen nu wel kennen’, zegt Wolthuis.

Bot vangen Toch is hij nog lang niet tevreden. Uit de Financieringsmonitor MKB van juli jongstleden blijkt het aantal kredieten dat via de garantieregelingen tot stand komt, verhoudingsgewijs nog altijd laag; onder de tien procent. En sinds april is het aantal financieringsaanvragen weliswaar fors toegenomen, maar het percentage toekenningen alweer gezakt, van 46 naar 33. Vooral onder zeer kleine bedrijven, met 0 tot 10 werknemers, worden ouderwets weinig financieringsaanvragen gehonoreerd: zo’n 22 procent. Daar-

tekst dennis mensink / fotografie istock

‘Als wij een deal willen sluiten, dienen we de aanvraag in bij AgentschapNL. Binnen twee weken hebben we een antwoord, het gaat heel snel allemaal’ boven wordt ongeveer de helft van de aanvragen goedgekeurd. Het lijkt er dus op dat de garanties richting de echt kleine bedrijven geen of nauwelijks gevolg hebben. Succes is er dus vooral voor het grotere MKB, blijkt ook uit cijfers van de Ondernemerskredietdesk, die aangeven dat de bulk van de geweigerde kredieten onder de 100.000 euro blijft. Wolthuis: ‘De helft van de MKB-bedrijven vangt bot bij de bank, tegenover een kwart van de grotere bedrijven.’ Een veelgehoorde klacht is voorts dat er te weinig aandacht zou zijn besteed aan het voorlichten van bankmedewerkers over de verruimde regelingen, waardoor de kredietverlening maar langzaam op gang zou zijn gekomen. Banken spreken dit tegen, maar het lijkt voor u als ondernemer verstandig zelf kennis op te doen van de regelingen vooraleer met de bank te gaan praten. Tot slot heeft een regeling als de Groeifaciliteit voor financiers ook nadelen. ‘Wij

hebben het onderzocht, maar maken er geen gebruik van’, liet René Krijger, directeur van Flevoland Participaties, onlangs optekenen in het financieele dagblad. ‘We moesten aan te veel voor waarden voldoen. Ook zou het ons geld hebben gekost. We hadden 3 procent premie aan Den Haag moeten afdragen.’ Over één ding zijn de aanvragers unaniem positief verrast: de snelheid van handelen van de overheid. Metz: ‘Als wij een deal willen sluiten, dienen we de aanvraag in bij AgentschapNL. Binnen twee weken hebben we een antwoord, het gaat heel snel allemaal.’ Op Prinsjesdag werd bekend dat de GO-regeling en de verruimde Groeifaciliteit blijven bestaan tot eind 2011, maar dat de verhoogde garantie in het BMKB (80 procent gegarandeerd voor kredieten tot 250.000) vanaf 1 januari 2011 weer alleen voor starters zal gelden. In het gedoogakkoord van CDA, VVD en PVV is daar niets aan veranderd.

BMKB

De Borgstellingsregeling MKB (BMKB) is in het leven geroepen voor bedrijven tot 250 werknemers en leningen tot 3 miljoen euro. Bij gebruikmaking van de BMKB staat de overheid voor de helft van het kredietbedrag garant voor de bank. In maart 2010 is het borgstellingspercentage voor bestaande bedrijven verhoogd naar 80 procent, voor zover dat borgstellingen van maximaal 200.000 euro betreft (voor kredieten tot 250.000 euro dus).

Groeifaciliteit

De overheid heeft de Groeifaciliteit in het leven geroepen voor situaties waarin ondernemers risicodragend vermogen nodig hebben. Denk aan snelle groei, een bedrijfsovername, een buy out of expansie in het buitenland. Op grond van de Groeifaciliteit verleent de overheid garanties (50 procent) aan banken en participatiemaatschappijen voor het verstrekken van risicodragend vermogen. Zij doet dit na goedkeuring door Agentschap NL. Een bank kan een garantiefinanciering aanvragen bij de verstrekking van risicodragend vermogen tot maximaal 5 miljoen euro in de vorm van achtergestelde leningen. Voor risicodragend vermogen (achtergestelde leningen of aandelenkapitaal) verstrekt door participatiemaatschappijen valt maximaal 25 miljoen euro onder de garantieregeling.



Met dank aan Den Haag terwijl kampeerretailer de vrijbuiter een geschikte

investeerder zocht, ging ventilatiespecialist Inatherm op zoek naar financiering om groei te realiseren. Borgstelling door de overheid trok ondernemers, financiers én investeerders over de streep.

D

e Vrijbuiter is opgericht door Jaap van Zuijlekom. Vanuit een schuurtje in het Drentse plaatsje Roden begon hij in 1985 met het verkopen van tenten. Enkele decennia later is De Vrijbuiter een fenomeen in het noorden van het land. De vestiging in Roden is inmiddels ruim 25.000 vierkante meter groot en vandaag de dag kent het concern ook vestigingen in Gouda en Roermond, die beide goed lopen. Al met al heeft de Vrijbuiter zijn winkeloppervlak in Nederland in twee jaar tijd verdubbeld. In 2005 had oprichter Van Zuijlekom het lot van ‘zijn’ zaak in handen gelegd van anderen. Hij vond in Gerard Kremer en Ate van der Veen zijn opvolgers. Kremer en Van der Veen verwierven ieder in 2006 een derde van de aandelen in Wildernis, zoals de BV heet. Vervolgens wilde Van Zuijlekom ook de rest van zijn aandelen kwijt. ‘We keken elkaar diep in de ogen en zeiden: “Wat doen we?” Kopen we de aandelen zelf of zoeken we iemand anders?’ aldus directielid Gerard Kremer. ‘Privé was het misschien interes-


sant om de aandelen zelf te kopen, maar voor het bedrijf was dat niet het beste. Als wij dat zelf hadden moeten opbrengen, was er zoveel schuld ontstaan dat de toekomstige expansie niet meer te financieren was.’ De kampeerwinkelexploitant wil nu ook de Duitse markt veroveren. Het concept van de Vrijbuiter bestaat namelijk nog niet in Duitsland.

Minderheidsbelang Kremer en Van der Veen besloten op zoek te gaan naar een investeerder. Albert Dijkstra, directeur van Navius Corporate Finance & Strategie en adviseur van de directie van de Vrijbuiter, ging namens hen de boer op met een memorandum. Participatiemaatschappij Ecart Invest bleek de meest geschikte partij. ‘Wij wilden het graag doen voor de gevraagde prijs’, vertelt Rolf Metz, mededirecteur van Ecart Invest. Ecart hanteert een wat ongebruikelijke manier van investeren. ‘Wij nemen een minderheidsbelang (49 procent, red.), dat ook niet converteerbaar is naar een

meerderheidsbelang’, legt Metz uit. Dat houdt onder meer in dat Ecart het management van de Vrijbuiter niet kan ontslaan. ‘We kunnen wel afspraken maken, maar we kunnen veranderingen niet juridisch afdwingen. In het MKB is het management van groot belang voor de onderneming. Wij vinden het daarom prettig dat dat management ook een groot belang heeft ín de onderneming.’ Kremer: ‘Het feit dat zij investeren op basis van een minderheidsaandeel zegt wel iets over hun intentie. En het is voor hen aantrekkelijk dat de directie er met eigen geld in zit. Het is een soort verbondenheid die ervoor zorgt dat niemand de baas speelt over de ander.’ De financieringsstructuur was complex met inbreng en financiering op verschillende niveaus. Huisbankier ABN Amro financierde een deel van de koopsom en verstrekte daarnaast een passende werkkapitaalfinanciering. Ecart investeerde 4,5 miljoen euro. Metz: ‘Voor ons ging het om een heel groot bedrag. We hebben een totaal fondsvermogen van 28 miljoen

tekst DENNIS MENSIK

Gerard Kremer (r) en Ate van der Veen, directie de Vrijbuiter

‘Het is moeilijk om te zeggen of we het anders niet gedaan hadden, maar de garantieregeling heeft ons in ieder geval over de streep getrokken om het te doen’ euro. Als je dan vijf miljoen investeert in een bedrijf, en dat bedrijf redt het niet, dan word je midscheeps geraakt.’ Althans, zonder garantie. Ecart profiteerde bij deze transactie echter van de Groeifaciliteit. Een deel van de 4,5 miljoen euro viel overigens niet onder de fresh moneyeis, die inhoudt dat de financiering niet ter vervanging mag dienen van eerder verstrekt krediet. ‘Maar van circa vier miljoen euro was de helft gegarandeerd.’ En dat was voor Ecart mede een reden om in te stappen. ‘Het is moeilijk om te

zeggen of we het anders niet gedaan hadden, maar de garantieregeling heeft ons in ieder geval over de streep getrokken om het te doen.’

Snelle aanvraag Gerard Kremer herinnert zich nog goed hoe voorspoedig alles rondom de investering verliep. ‘Dit voorjaar werd alles geformaliseerd. Al met al heeft het maar een maand of vier geduurd’, zegt hij. Het aanvragen van overheidsgarantie gaat volgens Metz ook heel snel. Logischerwijs

moest Ecart de investering wel verantwoorden aan de staat. ‘Ze kunnen eventueel zeggen: “Sorry, het is een te groot risico”. Terecht ook, als de overheid niet kritisch kijkt is de regeling geen lang leven beschoren. Maar wij leggen – als aandeelhouders van ons eigen fonds – de partijen waarin we investeren uiteraard ook onder de loep.’ Voor zowel de Vrijbuiter als Ecart geldt overigens dat het een samenwerking met een open einde is. ‘We wilden niet graag een aandeelhouder die even snel zijn zakken vult en dan weer weg is. Met de nieuwe partner wilden we een lange-termijn samenwerking opbouwen. Het moest een partij zijn waar we op konden vertrouwen’, zegt Kremer. Ecart investeert in de Vrijbuiter zonder looptijd. Metz: ‘We zeggen niet: dan en dan willen we eruit. We laten ’t open. Als wij in een groeiende onderneming zitten, waarom zouden we er dan uit gaan? Onze eigen aandeelhouders, met name ondernemers en voormalig ondernemers, dwingen ons daar ook niet toe.’



‘Zonder de borgstelling zou de bank veel meer zekerheden hebben verlangd. Dan hadden we bovendien minder gunstige voorwaarden gekregen’ Scherpere voorwaarden Inatherm vergaat het net als de Vrijbuiter goed. Het van oorsprong Nederlandse bedrijf levert alle componenten die nodig zijn om te zorgen voor een gezond, energiezuinig en aangenaam binnenklimaat. De producten van Inatherm worden gebruikt in industriële gebouwen en in utiliteitsgebouwen. Een groeimarkt, zo blijkt. Inatherm heeft de afgelopen decennia verschillende eigenaren gekend. Het bedrijf was aanvankelijk in handen van een beursgenoteerd fonds, Econosto. Toen dit bedrijf besloot een aanzienlijk deel van haar werkmaatschappijen af te stoten, werd Inatherm verkocht aan een Zweedse onderneming, Lindab AB. Maar ook Lindab stelde haar strategie bij. Het bedrijf koos ervoor om de productie elders in Europa te centraliseren en wilde zich bovendien meer gaan toeleggen op luchtkanalen. ‘Dat vergt veel logistieke kennis, en minder technische knowhow’, vertelt Ron van Kan, de huidige algemeen directeur van Inatherm. ‘Bij de producten die wij voeren, is dat precies andersom. In goed overleg hebben we besloten tot een management buy-out.’ Van Kan polste zijn controller en zijn technisch directeur, beide al meer dan tien jaar aan het bedrijf verbonden. Zij voelden er ook wel wat voor om de aandelen van Lindab over te nemen. ‘Het bedrag dat op tafel moest komen voor de overname van het eigen vermogen en de goodwill hadden we uiteraard niet op de bank staan’, zegt Van Kan. Dus gingen de drie toekomstige eigenaren met drie banken het gesprek aan. Twee van de drie hadden in hun financieringsvoorstel een borgstelling van de overheid meegeno-


men. Dit leverde duidelijk scherpere voorwaarden op, herinnert Van Kan zich. ‘ABN Amro was het meest slagvaardig en kwam met de beste voorwaarden. Maar het ging ons ook om een stukje vertrouwen. Het moet klikken. Met name de expertise van de man bij ons aan tafel speelde mee. Het werd bovendien goed gepresenteerd. De combinatie van dit alles heeft uiteindelijk de doorslag gegeven.’

Groeispurt Van Kan was niet bekend met het toenmalige Besluit Borgstelling MKB (BBMKB, tegenwoordig BMKB), maar liet zich door de bank snel overtuigen van de voordelen. ‘Zonder de borgstelling zou de bank veel meer zekerheden hebben verlangd. Dan hadden we bovendien minder gunstige voorwaarden gekregen. Ook het feit dat we de mogelijkheid kregen om de aflossing twee keer op te schorten, sprak ons aan. Overigens is dat niet nodig gebleken, maar het idee dat het kon – anders dan bij veel andere financieringsvormen, was prettig.’ Eind 2005 vond de management buyout plaats. ‘Tot op de dag van vandaag heb ik er geen spijt van. Het heeft ons geen windeieren gelegd.’ Vrij snel na de overname maakte Inatherm een behoorlijke groeispurt door. ‘We waren zelfstandig en doordat we niet meer met onze moedermaatschappij hoefden te overleggen, konden we al onze tijd in de onderneming steken. Er kwam veel meer tijd beschikbaar voor een actieve marktbewerking en de verdere ontwikkeling van onze producten’, aldus Van Kan. Niet lang na de management buy-out waren

Van Kan en zijn compagnons een ander bedrijf gestart in de industrie, Indutherm genaamd. ‘In ruim anderhalf jaar hebben we de plannen gerealiseerd die we ons voor vijf jaar ten doel hadden gesteld. Tot 2008 verdubbelden onze omzet en winst elk jaar. We zijn een bouwgerelateerd bedrijf en dat hebben wij natuurlijk ook gemerkt sinds eind 2008. De groei is afgevlakt; vorig jaar stond hij zelfs even stil. Maar dit jaar boeken we weer een forse groei.’

i-Climate Inatherm is een innovatief bedrijf, dat zich in haar communicatie en marktbewerking vooral richt op technisch adviseurs die bij het ontwerpen van gebouwgebonden installaties zijn betrokken. Op 1 september zijn Van Kan en zijn medepartners wéér een nieuwe werkmaatschappij gestart, die de naam i-Climate draagt. Het betreft een bedrijf dat is gespecialiseerd in micro-klimaatsystemen. Oftewel: klimaatsystemen die niet het klimaat van het hele gebouw, maar van de verschillende werkplekken kunnen beïnvloeden. Zo kun je zelf bepalen hoe warm het is op je werkplek en welke mate van ventilatie je wilt toepassen. Kortom: innovatieve technologie. Van Kan is logischerwijs erg enthousiast over de vinding, maar geeft aan dat hij het product nog wel verder wil ontwikkelen – bijvoorbeeld met geïntegreerde verlichting. ‘Dat vergt veel testwerk. Bovendien duurt het bij nieuwe concepten als deze systemen lang voor de acceptatie er is in de markt. Dat betekent dat onze aanloopkosten vrij hoog zullen zijn. We hebben dus een langere looptijd nodig om die af te lossen.’ Die langere looptijd lijkt i-Climate te krijgen. Het bedrijf is in gesprek met ABN Amro en overweegt gebruik te maken van de regeling ‘Innovatief BMKB’. Bij deze regeling staat de bank niet voor vijftig (zoals bij de ‘gewone’ BMKB), maar zelfs voor zestig procent garant. Waarschijnlijk dient het bedrijf in twaalf jaar de lening af te lossen en hoeft het dar pas in het veertiende kwartaal mee te beginnen. Een positieve start van wat weer zou kunnen uitgroeien tot een mooi bedrijf.

Sietske Raaijmakers

Ron van Kan, algemeen directeur Inatherm



Hoe spant u de overheid voor uw karretje? de overheid heeft het nodige gedaan om de

kredietverlening aan ondernemers op peil te houden. Veelal lopen deze regelingen via de bank. Hoe windt u die om de vinger? Vijf tips.

V

an oudsher vormt het midden- en kleinbedrijf een groep ondernemers met relatief veel financiële problemen. Financiering van deze groep is ook altijd lastig geweest. Met name voor de kleinere bedrijven, die over het algemeen moeilijker op hun kredietwaardigheid te beoordelen zijn. Ook nu de economie aantrekt, zijn banken afwachtend. Als ondernemer kunt u echter wel geld nodig hebben, bijvoorbeeld omdat u het zwaar hebt gehad en de balans van uw onderneming is verslechterd. Of omdat u gewoon snel groeit en het bijkomende forse kapitaalbeslag de solvabiliteit van uw onderneming aantast.

1

1 Wees niet bang voor de bank Hoewel veel ondernemers klagen over de kredietverlening door banken, kan het zeker geen kwaad een balletje op te gooien. Dankzij (de verruiming van) de borgstellingsregelingen van de overheid zijn zij iets toeschietelijker geworden. Toch zijn de regelingen lang niet bij alle bankmedewerkers bekend. Ga er dan ook niet vanuit dat de bank wel weet wat er allemaal mogelijk is. En zorg ervoor dat u er zelf over mee kunt praten. De werking van regelingen als de Borgstelling MKB (BMKB) en GO is vrij eenvoudig. Stel dat u een lening nodig hebt van 2 miljoen euro, maar tegenover vijf ton daarvan heeft u geen zekerheden te bieden, dan gaat de lening normaal gesproken niet door. Als de overheid die vijf ton dekt, gaat de bank wel akkoord. Gaat het mis met de onderneming, dan staat de overheid garant voor het openstaande gedeelte van de schuld. De BMKB is de populairste garantieregeling en is in verband met de economische neergang verruimd. Als je als ondernemer bij de bank een lening wilt afsluiten van maximaal 250.000 euro, dan staat de overheid borg voor 80 procent.


2

2 Wees niet bang voor de overheid

Vermoedt u net als veel andere ondernemers dat u verzandt in een hoop papierwerk en lang wachten als u via de bank probeert de staat aan u te binden? Begrijpelijk, maar niet nodig. Banken mogen in relatie tot de BMKB bijvoorbeeld zelf besluiten of ze deze bedragen verstrekken – de overheid beoordeelt de kredietverstrekking in de BMKB bijna nooit. Het gaat ook allemaal heel snel, totaal niet bureaucratisch. In tegenstelling tot bij de BMKB kijkt de overheid bij de GO-regeling wel mee. De toets op het plan van de ondernemer is echter ook in dat geval binnen twee weken gereed. Oftewel: áls bank en overheid u goed gezind zijn, kan het snel gaan. De garantieregelingen zijn in alle gevallen (BMKB, GO en Groeifaciliteit) iets tussen de bank/financier en de staat. Als het gaat om de verantwoording van de financiering heeft u alleen met de bank te maken, net als bij andere bancaire financieringen. Als ondernemer merkt u daarom zelf maar heel weinig van de onderliggende garanties. Zeker zolang de financiering goed uitpakt. Mocht het toch verkeerd aflopen met uw onderneming en de bank legt een claim neer bij de overheid, dan zal die controleren of u legitieme bestedingen heeft gedaan of niet. Met andere woorden: u dient de verkregen financiering wel zakelijk te besteden – maar daar ziet de bank logischerwijs ook op toe. In de kredietovereenkomst is trouwens ook nog een clausule opgenomen waarin staat dat u moet meewerken als de overheid een informatieverzoek doet. Maar dit is puur theoretisch en komt in de praktijk eigenlijk niet voor.

3

5

3 Bereid u goed voor

5 Overweeg andere opties

Eenmaal aan tafel bij de bankmedewerker die de garantieregelingen kent, bent u er nog niet. De tijd dat iedereen zomaar een lening kon afsluiten is voorbij. Kreeg je voorheen op basis van je relatie met de bank en een positief toekomstbeeld wel een krediet, tegenwoordig is er echt meer nodig. Als er minder geld binnenkomt, kunt u het krediet misschien niet terugbetalen, redeneert de bank terecht. De kans dat bedrijven overleven, is bovendien kleiner geworden. Volgens de banken hanteren zij nog min of meer dezelfde acceptatiecriteria als voorheen. Wel zijn de voorwaarden aangescherpt. Zo is de gemiddelde looptijd van leningen korter geworden en vragen banken meer zekerheden als onderpand voor het krediet. Hoe dan ook: een goede business case én een goede voorbereiding zijn essentieel voor de kredietaanvraag. Bij een kredietaanvraag kijken banken naar de kwaliteit en ervaring van het management, de vermogensstructuur, de huidige en verwachte toekomstige situatie in de branche en de algehele economische omgeving. Zorg dat uw verhaal klopt en dat u weet wat voor soort aanvraag u doet. Gaat het om een krediet voor werkkapitaal? Of om voorraden aan te leggen? Pas als je dat helder hebt, kun je een goede aanvraag doen. Wilt u geld lenen, dan moet u met een valide verhaal komen. Hoe kijkt een bank? Dat moet u weten. Belangrijk is dat u uw liquiditeit op peil houdt. Neemt de omzet af? Ga op zoek naar nieuwe klanten of probeer andere markten te betreden. Daar gaat de bank u niet bij helpen, maar die ziet dan wel dat u bezig bent met de toekomst. Maar bovenal: heb een goed verhaal. En zoals wellicht bekend: zorg dat u transparant en duidelijk bent het eerste moment dat u in contact treedt met de bank. Wees eerlijk over de groeiscenario’s en open in uw communicatie. Geheimzinnigheid werkt doorgaans niet bevorderend voor de relatie. De potentiële financier prikt door alle gebakken lucht heen. Kortom: geen opgeblazen verwachtingen, dan stoot u de bankmedewerker alleen maar af.

Doet de bank ondanks de perfecte voorbereiding en de juiste houding niet mee? Dan moet u als ondernemer misschien een stap terug doen. Of uitwijken naar een alternatief, als u de investeringen écht nodig hebt en uw onderneming niet in gevaar wilt brengen. Banken zijn niet de enige partijen die geld bezitten. Leasing is ook een optie. Denk ook aan Business Angels of ander durfkapitaal. Tijdens de crisis hebben bedrijven hun balans opgesoupeerd. Door in zee te gaan met private equity-partijen of informal investors komt er – in tegenstelling tot financiering bij de bank – eigen vermogen in de onderneming, die daardoor sterker staat. Of zoals financieel specialisten wel zeggen: gezond ondernemen doe je aan de linkerkant van de balans, de activazijde. Voor de financiële stabiliteit zou je als onderneming zo min mogelijk vreemd vermogen moeten hebben. Voor het aantrekken van eigen vermogen kunnen participatiemaatschappijen en banken gebruik maken van de Groeifaciliteit, een regeling waarbij de overheid garant staat voor risicokapitaal, dus ongedekte financiering. De Groeifaciliteit bestaat al langer, maar was tot voor kort minder bekend. In december 2009 is de regeling uitgebreid, waardoor ook jongere ondernemingen gebruik kunnen maken van de regeling. Ook kunnen ondernemingen die in de kern gezond zijn, maar door de crisis in de problemen zijn gekomen, in aanmerking komen. De regeling wordt geacht kostendekkend te zijn. Dus voor de garantie draag je wel een zekere provisie af. Het blijft overigens aan de financier of hij dergelijke posten wil aandragen. De Groeifaciliteit is een zogenaamde indirecte regeling, dus alleen financiers kunnen een garantieaanvraag bij de overheid indienen. Voor het zover is, bepaalt de bank of participatiemaatschappij eerst zelf of hij de financieringsaanvraag in behandeling neemt, door de bedrijfsplannen te toetsen en te wegen op financiële haalbaarheid. Het grote voordeel van de Groeifaciliteit zit hem in het feit dat je je eigen vermogen ermee verstevigt. Daardoor vergroot dat ook weer de mogelijkheden voor een ‘normale’ bancaire financiering. Dat is zelfs een veelgebruikte combinatie.

4

4 Onderhandel flink Een bank is een commercieel bedrijf. Dat betekent dat je er ‘gewoon’ mee kunt onderhandelen, net als op de markt. En dat gaat het beste als u weet waar u over praat. Dat brengt ons op de kapitaalmarkt en de regels waar banken mee te maken hebben. Basel III, de nieuwste Europese regelgeving voor banken, windt er geen doekjes om. Voor elke euro die de bank uitleent, moet hij geld aanhouden, dat hij zelf weer op kapitaalmarkt dient aan te trekken. Dat maakt de garantieregelingen van de overheid voor banken interessant. Een garantie van de Nederlandse staat is immers een zeer sterke garantie. Daar hoeven zij geen kapitaalbeslag op aan te houden. Met andere woorden: krediet verlenen met behulp van overheidsgarantie is veel goedkoper voor banken. Daar zit dus onderhandelingsruimte in voor u als klant bij

de bank. Geven ze het rentevoordeel terug aan u? Het is handig om de bank samen met een adviseur te bezoeken, want het gaat hier wel om de ‘hogere financierskunde’. Banken zullen geraffineerde antwoorden geven. Wees daarop voorbereid en zorg dat u sterk voor de dag komt. Vraag hoe dan ook twee offertes aan bij de bank: een zonder en een met garantieregeling. Daar moet verschil in zitten, ook al dient de bank voor gebruik van de GO-regeling de helft van de opslag af te dragen en moeten financiers bij de Groeifaciliteit additionele provisie betalen. Leg uit dat u weet hoe de vork in de steel zit en dring aan op een mooie korting. Nog iets om een scherpere lening te krijgen: bezoek meerdere banken. Eén offerte is geen offerte, dat geldt ook voor leningen – van welke omvang ook.


PORTRET

BN’ers in business

beroemd zijn en slim met geld omgaan blijkt een

lastige combinatie, getuige de debacles van Borsato en in het verleden Cruyff. Daarom in Brookz: drie BN-ers en de investering(en) die ze hebben gedaan.

‘Ik denk nu langer na’

I

k heb altijd feeling gehad met onroerend goed en architectuur. Stenen zijn concreet en doorzichtig, heel anders dan bijvoorbeeld de beurs en aandelen. Daar heb ik niks mee.’ Acteur en producent Rick Engelkes investeert al jaren in vastgoed. Het begon met de bouw van zijn eigen appartement en binnenkort wordt de eerste paal geslagen van een mede door hem geïnitieerd kantoor. Dit 6000 vierkante meter groot pand, Y-deck geheten, is gelegen bij de Amsterdamse Houthavens. Engelkes’ eigen productiemaatschappij REP, studio’s en andere creatieve ondernemers worden erin gehuisvest. ‘Al jaren droom ik van een mooi kantoorpand met een duidelijk profiel. Y-deck krijgt de vorm van een cruiseschip met mooie terrassen en is grotendeels gemaakt van beton en glas, wat het transparant en helder maakt. Het is een ruige, inspirerende plek, we kijken uit op de schepen van de Amsterdamse haven.’ Zijn eigen investering in het kantoorpand ziet hij als een mooie belegging. ‘Ik geloof dat dit een goed moment is om te bouwen, al


is het in deze economische recessie wel een investering tegen de stroom in.’

Juridische strijd Behalve in Nederlands vastgoed, besloot Engelkes in 2006 te investeren in een woningproject in Dubai. ‘Ik raakte op een borrel aan de praat met een buurvrouw die vertelde over haar investeringen in Dubai. Ze behaalde goede rendementen en was zeer enthousiast. Andere kennissen waren er ook ingestapt.’ Engelkes was nieuwsgierig en besloot er eens te gaan kijken. Hij was onder de indruk van de bouwactiviteiten, het gunstige belastingklimaat en de vele internationale vastgoedinvesteringen die er werden gedaan. ‘Ik vertrouwde op haar kennis en besloot met haar in zee te gaan.’ De acteur investeerde ruim een miljoen euro in drie bouwprojecten. Alles leek goed te gaan tot in 2008 de economische crisis toesloeg. Engelkes liet zijn buurvrouw weten dat hij niets meer wilde kopen en vroeg het geld uit de verkoop van een ander project, dat nog bij

haar in Dubai stond, aan hem terug te storten. Toegezegd werd dat het geld in december op zijn rekening staan. ‘Toen ontstonden er problemen. Ik ontving geen betaling, steeds gaf ze een andere reden. Uiteindelijk zag ik mij genoodzaakt een advocaat in te schakelen en naar de rechter te stappen om mijn geld terug te krijgen.’ De juridische strijd loopt nu al meer dan een jaar en zal waarschijnlijk nog enige tijd voortduren. De buurvrouw heeft inmiddels ook beslag bij Engelkes gelegd.

Onderste steen In de media is volop geschreven over het vastgoeddebacle van Engelkes. Lastig, vindt de producent. ‘Alles wordt over een kam geschoren, deze investering is een persoonlijke aangelegenheid, een project dat niks te maken heeft met mijn bedrijf.’ Een investering kan mislukken, meent hij en geld verliezen hoort erbij. ‘Maar geld dat je toekomt en achter wordt gehouden, is onrechtmatig. Dat motiveert mij om er voor te zorgen dat de onderste steen boven

tekst MILOE VAN BEEK EN PIERRE DE WINTER / fotografie marcel bakker

Wie Rick Engelkes (50) Acteur, televisie- en theaterproducent, eigenaar van Rick Engelkes Producties www.rep.nu Investeert in: vastgoed


PORTRET

komt. Omdat ik een bekende Nederlander ben wordt het helaas breed uitgemeten in de pers.’ Hij probeert de zaak te ‘parkeren’ zodat het niet de overhand krijgt en zijn leven gaat beheersen. ‘De rechtszaken zijn slepend en kosten veel negatieve energie. Om er vanaf te zijn had ik wel willen schikken, maar dat is helaas niet gelukt.’ Engelkes heeft er het volste vertrouwen in dat het uiteindelijk goed komt en hij zijn geld

terug krijgt. ‘Ik weet wat er is gebeurd, maar vanwege de lopende rechtszaken kan ik daar verder niets over zeggen.’ Vastgoedinvesteringen in het buitenland zal Engelkes in ieder geval niet snel meer doen. ‘Of het moet iets concreets zijn als een vakantiehuis. Sowieso denk ik nu eerst wat langer na voor ik ergens instap, ik ben veel voorzichtiger geworden en leg alles uitgebeid zwart op wit vast.’

Aan de andere kant betekent zaken doen soms op je gevoel afgaan, meent hij. ‘Anders kun je niks meer opzetten. Bij mijn theaterproducties lopen de kosten ook voor de baten uit. Ik moet daarin wel risico’s nemen. Een musical als Kruimeltje is een gigantisch project van een paar miljoen euro. Daar moet je een groot gedeelte van voorfinancieren, en dan moeten de kaartjes nog verkocht worden.’

‘ Ik eis gelijke verhoudingen’

Z

o lang hij plaatjes draait, is Erik de Zwart ook actief als ondernemer. ‘Zelfs toen Veronica in de jaren tachtig nog onderdeel was van de publieke omroep, had ik al een BV. Inmiddels ben ik 21 bedrijven verder en weet ik wel hoe het werkt.’ De Zwart begint zelf ondernemingen, investeert in bestaande bedrijven of in goede ideeën. De grootste klapper maakte hij met Radio 538, dat hij in 1992 oprichtte, samen met onder andere Lex Harding. ‘Ik heb het nooit letterlijk naar buiten gebracht, maar ik was daar ook vermogensrechterlijk bij betrokken. Er was voor mij een direct zakelijk belang bij het commerciële resultaat van 538.’ In 2003 verkocht De Zwart zijn aandeel in het radiostation ‘voor een prachtig bedrag’ aan een venture capitalist. Sindsdien hoeft hij zich voor het geld niet meer bezig te houden met al die andere bedrijven. Een relaxte positie die maakte dat hij een tijdje voornamelijk op de golfbaan stond. Maar het ging kriebelen. ‘Ik miste de uitdaging, het ontdekken van nieuwe dingen.’ De Zwart investeert nu weer in verschillende bedrijven en in onroerend goed. ‘Stenen stapelen; een investering die niet veel tijd kost. Ik hoef alleen een paar keer per jaar een vergadering bij te wonen.’ Met andere investeringen heeft hij het heel wat drukker. Mobilaria bijvoorbeeld, een bedrijf dat applicaties maakt voor smartphones. ‘Een kennis kwam met het idee, ik zag het meteen zitten. Het heeft tijd nodig, maar langzaam komt het op stoom.’ Mobilaria is een hands on bedrijf dat in de gaten gehouden moet worden.


‘Ik weet precies hoe Marco zich voelde. Dat is het risico van ondernemen’ De Zwart laat dit doen door mensen die hij vertrouwt en probeert zelf zoveel mogelijk de regie te behouden. ‘Ik zorg dat ik minstens zoveel, maar liever meer weet dan diegenen waarmee ik zaken doe. Zo kom ik niet voor verrassingen te staan.’ Ook zijn investering in Mobiele TV Nederland, een start up met een licentie om landelijk mobiele tv op de markt te brengen, kost veel tijd. ‘Maar het is erg leuk. Korte, snelle filmpjes op je mobiele telefoon, noem het snack tv, ik geloof dat het de toekomst wordt.’ De Zwarts mailbox zit vol business proposals. ‘Een goed idee alleen is niet genoeg. Ik wil weten hoe je er geld mee gaat verdienen.’ Onderbuikgevoel, wie er verder meedoen en hoe het financiële plaatje eruit ziet, bepaalt of de DJ ergens in stapt. ‘Ik eis altijd dat de verhoudingen gelijk zijn. Iemand kan een briljant idee hebben, maar als hij zelf niet wil investeren doe ik ook niet mee. Verder bepaal ik op basis van doorrekeningen en de waardering van het bedrijf hoeveel ik erin steek.’ Het is wel eens mis gegaan, maar daar ligt hij niet wakker van. ‘Sometimes you win, sometimes you lose.’ Hij verloor flink wat geld met een investering in de mobiele betaalautomaat Pinlinq. ‘Dat werd niet goed gemanaged. Ik ben eruit

gestapt toen een faillissement dreigde. Gelukkig was ik niet zoals sommige andere investeerders al mijn spaarcenten kwijt.’ Nu heeft Radio Hallo Costa Hollanda, een radiostation voor Nederlandse vakantiegangers en overwinteraars in Spanje, last van de economische crisis. ‘De advertenties lopen terug. We zijn het aan het herstructureren, misschien kunnen we het samenvoegen met een andere partij.’ Met De Zwarts eigen platenmaatschappij, 21st Century Music gaat het wel goed. ‘Al hoop ik natuurlijk dat een van de jongens die we onder contract hebben een keer een song als Yesterday gaat schrijven.’ Dat hij bekende Nederlander is, geeft de bedrijven waar hij in investeert extra bekendheid. Maar het zorgt ook voor meer risico, zie Marco Borsato met The Entertainment Group. ‘Ik weet precies hoe Marco zich voelde. Dat is het risico van ondernemen. Wel jammer dat de entertainmentbranche daardoor een zweem van onbetrouwbaarheid over zich krijgt.’ De Zwart heeft zelf ook wel eens gekeken hoe hij op een creatieve manier een klappertje kon maken. ‘Maar altijd met open vizier. Als je over andermans geld meebeslist, heb je meer dan een morele verantwoordelijkheid.’

Wie Erik de Zwart (53) Beroemd geworden als DJ en stem bij Radio Veronica Investeert in Mobilaria, MTVNL, Radio Hallo Costa Hollanda, 21st Century Music, downloadplatform Aim4Music en onroerend goed Bedragen vertrouwelijk Sinds dertig jaar geleden begon hij zijn eerste bedrijf.


PORTRET

‘In Istanbul sta ik er nog aardig op’

E

en tijdje geleden kwamen we op het vliegveld in Istanbul Frank Rijkaard tegen. Die wist er al van, terwijl ik hem nooit een paar sneakers heb gegeven. Maar ons logo was hem opgevallen. En een paar maanden geleden ben ik bij Real Madrid langs geweest, toen daar nog Nederlanders rondliepen. Heb ik van tevoren even met Royston Drenthe gebeld om hun schoenmaten te vragen. Hij en Van der Vaart hebben van mij een paar sneakers gekregen.’ Pierre van Hooijdonk haalt z’n smartphone tevoorschijn en laat een foto zien van Rafael van der Vaart in de Real-kleedkamer, op Metro sneakers. “Kijk! Zo’n foto zet ik dan op Facebook. Het leuke is dat iedereen enthousiast reageert. Ze dragen onze sneakers ook echt regelmatig.” In 2009 sprak de vrijetrappenspecialist met zwemster Inge de Bruijn, die hem aanraadde eens langs te gaan bij Parry Patel van Euro Footwear in Nieuwkuijk. Patel had het plan opgevat om de introductie van een nieuw schoenenmerk op te hangen aan vier wereldsteden en zocht vier beroemde Nederlandse sporters die in die steden als gezicht konden dienen voor het merk. Zo moest Inge de Bruijn gekoppeld worden aan Sidney, waar ze drie gouden olympische gouden medailles haalde, Giovanni van Bronckhorst aan Barcelona waar hij jaren heeft gevoetbald, Roy Makaay om dezelfde reden aan München en zou Pierre van Hooijdonk de perfecte man zijn in Istanbul, waar hij twee zeer succesvolle seizoenen kende bij de club Fenerbahçe. Het klikte vanaf het begin. ‘Ik vond de


‘Ik merkte gaandeweg dat ik wel wat meer wilde dan alleen maar het gezicht van het merk zijn’ proefmodellen mooi. En dat idee van die steden zag ik ook wel zitten, aangezien ik er in Istanbul nog altijd aardig op sta. Ik zag meteen mogelijkheden op basis van het netwerk dat ik daar heb.’ Dat netwerk bleek nog springlevend, gezien het feit dat Van Hooijdonk zo op bezoek kon bij de directie van het Turkse warenhuis Beymen – de Harrod’s van Turkije. Breed lachend: ‘Je proefde meteen het enthousiasme. We gingen erheen, deden de presentatie en twee maanden later hebben ze de collectie aangekocht voor zowel het zomer- als het winterseizoen.’ Uiteindelijk besloot van Hooijdonk – anders dan de drie andere sporters – om zelf in Metro sneakers te investeren. ‘Geen groot bedrag aanvankelijk; de bedoeling is dat dat gaat groeien. Maar ik merkte gaandeweg dat ik wel wat meer wilde dan alleen maar het gezicht van het merk zijn. Ik heb vroeger in mijn geboorteplaats Steenbergen in een sportwinkel gewerkt. En toen was ik al gek op schoenen. Ik ben altijd een Adidas-mannetje geweest, maar deze sneakers zijn veel chiquer; dat past nu beter bij me. En met Parry kan ik het erg goed vinden. Hij doet sales en marketing, ik doe ook marketing en kan daar met mijn netwerk een hele-

boel aan toevoegen.’ Maakt hij zich wel eens zorgen of z’n investering zal renderen? ‘Nee, ik lig er niet wakker van. Als speler kon ik zwaar geblesseerd raken, dat was ook een risico. In mijn ogen is dit niet veel anders. En net zoals in het voetbal bepalen de kwaliteit en het enthousiasme of het een succes gaat worden. Het is wel serieuzer geworden nu ik ben ingestapt. Ik ben er ook meer tijd in gaan stoppen en denk actief mee over hoe we het moeten aanpakken. Parry en ik bellen vaak, dat gaat heel impulsief. We praten veel over het concept en over de aanpak. Dat moet ook wel, want het gaat hartstikke snel. We hebben nu al meer dan tachtig verkooppunten, wat heel veel is voor een schoenenmerk dat een jaar oud is.’ Een echte ondernemer voelt de exvoetballer zich niet. ‘Ik sta er blanco in. Het is meteen vanaf het begin erg makkelijk gegaan allemaal, maar ondertussen weet ik dat het echt niet vanzelf komt. En het enthousiasme blijft. Als ik over ons merk vertel en iemand is geïnteresseerd, dan geeft dat een kick. Is dat iemand van wie ik denk dat hij of zij van waarde kan zijn voor het merk, dan stuur ik ze nog de volgende dag een paar sneakers.’

Wie Pierre van Hooijdonk (40) Beroemd geworden als voetballer Investeert in schoenenmerk Metro Sneakers by Gino-B Bedrag vertrouwelijk Sinds 1 januari 2010


De nieuwste profielen nu ook realtime op Twitter

Brookz. platform voor bedrijfsovername www.twitter.com/brookz.nl advertentie

Zoekt u een financiёle partner? Heeft u behoefte aan groei- of herfinanciering, dienen zich opvolgingskwesties aan of uitkoop van een externe aandeelhouder dan wel financiering van een management buy out/in? Navarre zoekt in opdracht van een investeerder proposities van bedrijven met een minimale omzet van € 10 miljoen met een gezond track record van 3 jaar of langer vooral uit de sectoren: industrie, logistiek, leisure, duurzame energie, telecom, watertechnologie.

Het zittende management is/wordt mede-aandeelhouder. Wij bieden: l Risicodragend kapitaal ten bedrage van € 1 tot 5 miljoen voor een belang van 20 tot 50%. l Lange termijn aandeelhouderschap; niet gericht op korte termijn exit. Neemt u dan contact op met Navarre BV via [email protected] dan wel Maarten van Hemsbergen, mobiel te bereiken via 06 461 20 028

Navarre BV is een stevig gefundeerd onafhankelijk adviesbureau en is met drie partners actief op het vlak van risicokapitaal, fusies & overnames, interim management en ‘hands on’ herstructureringen.

Navarre

A rich tradition in Corporate Finance & Recovery

bazaar

p49 Strategische verkoop p51 BOBB pagina

ISTOCKPHOTO

selectief overzicht

Strategische verkoop goed voorbereidt, zit in de driver’s seat. Uw potentiële koper zal er echter alles aan doen om het stuur over te nemen. Vijf tips om greep te houden op het proces.

wie de verkoop van zijn bedrijf

1 Houd drie fases strikt gescheiden De verkoop van een bedrijf bestaat uit drie fases, die elk hun eigen verhouding tussen de onderhandelaars kennen. In de interne fase, die enkele jaren kan duren, maakt u uw bedrijf verkoopklaar. Een goede voorbereiding in de interne fase, resulteert in een leidende onderhandelingspositie in de externe fase, die begint »


bazaar selectief overzicht

zodra u gaat praten met geïnteresseerde partijen. U onderhandelt vervolgens met één of meerdere partijen en komt met één partij tot een intentieovereenkomst of Letter of Intent (LoI). Realiseert u zich dat de LoI het belangrijkste onderhandelingsresultaat is. Beter wordt het niet. Slechter kan het wel worden, zeker als u niet planmatig te werk gaat. Nadat u een Letter of Intent (LoI) tekent, begint de exclusieve fase. Bij de overgang van externe naar exclusieve fase verandert uw onderhandelingspositie van bovenliggend naar onderliggend. Alles wat u in de externe fase heeft be-

winstbelasting u in de voorbereidende jaren gaat betalen, hoe beter. Sommige ondernemingen bestaan uit een kerstboom van BV’s. U maakt uw bedrijf het interessants voor een strategische partij wanneer hij één BV kan kopen. Hoe ingewikkelder de constructie, hoe moeilijker verkoopbaar. In het uiterste geval ziet de overnemende partij af van een aandelentransactie en stuurt hij aan op een activa-passiva-transactie, waarbij u direct moet afrekenen met de fiscus. Room bovendien eigen vermogen af en haal onroerend goed van de balans. Overkapitalisatie levert geen hogere verkoopprijs op en grote bedrijven houden niet van stenen. Zorg verder voor een goed tweede echelon met hetzelfde belang: een succesvolle overname. Niet alleen strategische partijen, maar ook participatiemaatschappijen zullen dan belangstelling hebben, wat uw onderhandelingspositie versterkt.

Hoe meer mensen op de hoogte zijn, hoe minder greep u op het proces heeft loofd, moet u nu waarmaken. De potentiële koper ziet uw boeken in en praat met uw personeel en eventueel met uw klanten en leveranciers. Steeds meer mensen weten van de op handen zijnde overname en het wordt steeds moeilijker om nog nee te zeggen. Als de deal klapt, zullen uw klanten zich bijvoorbeeld afvragen of er iets mis is met uw bedrijf. En wie geen nee meer kan zeggen, heeft een zwakke onderhandelingspositie.

2 Interne fase: maak uw business transparant Trek een aantal jaar uit voor het verkoopklaar maken van uw bedrijf. Wanneer een buitenlandse partij u benadert, is dat uiteraard eervol en wellicht lucratief, maar ga nooit serieus praten wanneer uw bedrijf nog niet verkoopklaar is. Uw bedrijf is pas verkoopklaar wanneer uw boekhouding en management informatie systeem up-to-date zijn. Veel ondernemingen hanteren een zogenoemde fiscale boekhouding. Hoe lager immers de winst, hoe minder winstbelasting ze betalen. Het verkoopklaar maken van een bedrijf betekent vaak een andere wijze van boekhouden, die de winst op een reële manier weergeeft. Hoe meer


3 Zorg voor een glasheldere propositie Nadat u uw bedrijf verkoopklaar hebt gemaakt, moet u het op een heldere manier aanbieden in een informatiememorandum. Alle informatie in dit document moet niet alleen ondubbelzinnig zijn, u moet het ook letter voor letter en vooral cijfer voor cijfer kunnen waarmaken in de exclusieve fase, wanneer u tot een voorlopige deal bent gekomen en een Letter of Intent heeft getekend. Iedere belofte in het informatiememorandum die u niet waar kunt maken, geeft de overnemende partij een reden voor heronderhandelingen. Overnemende partijen zijn dol op heronderhandelingen in de eindfase, omdat zij dan de sterkste onderhandelingspositie hebben. Zorg er daarom voor dat u kunt leveren wat u voorspiegelt. Dan is er na de LoI geen heronderhandeling mogelijk en dient het boekenonderzoek slechts ter bevestiging van de deal. Het voordeel van een goed informatiememorandum is bovendien dat de partij waarmee u praat ook beseft: met dit in-

formatiepakket kan hij net zo goed naar mijn concurrent gaan.

4 Houd de externe fase zo kort mogelijk Wanneer u goed bent voorbereid en planmatig te werk gaat, kunt u ervoor zorgen dat de externe fase slechts enkele maanden duurt. Tijdens deze fase wordt bekend dat uw bedrijf te koop is en kosten de onderhandelingen tijd. Deze exposure heeft hoe dan ook invloed op uw business. De strategische partij heeft meestal meer tijd. Het proces heeft immers geen direct effect op zijn bedrijf. Houd bovendien controle over de verspreiding van informatie. Teken daarom een geheimhoudingsovereenkomst met de partij waarmee u onderhandelt. Voordat er een Letter of Intent is en u de exclusieve fase ingaat, moeten zo min mogelijk mensen weten van de onderhandelingen. Sommige overnemende partijen willen de overnamekandidaat verleiden om meer mensen te betrekken, bijvoorbeeld werknemers, klanten en leveranciers. Hoe meer mensen op de hoogte zijn, hoe minder greep u op het proces heeft en hoe minder makkelijk u de onderhandelingen kunt afbreken.

5 Laat u niet voortijdig in de exclusieve fase trekken Ga alleen over naar de exclusieve fase wanneer de deal in grote lijnen rond is en er een uitonderhandelde Letter of Intent op tafel ligt. Zodra u de exclusieve fase in gaat, verliest u per definitie uw leidende rol in de onderhandelingen. Ervaren onderhandelaars zullen dan ook proberen u in de exclusieve fase te trekken zonder dat er een keiharde deal op tafel ligt. Terwijl de onderhandelingen nog doorgaan, praten ze dan al met jan en alleman binnen en buiten uw bedrijf, terwijl u niet meer met andere potentiële kopers mag praten. U kunt moeilijk meer terug, terwijl de deal nog niet rond is. Ervaren bedrijvenkopers houden namelijk van losse eindjes. Ieder los eindje geeft een aanknopingspunt om te heronderhandelen. Alleen wanneer u de eerste twee fases goed heeft afgerond, kunt u het bereikte onderhandelingsresultaat vasthouden in de eindfase.

tekst mark van baal

bobb VERKOOP

BOBB

profielen

Open brief aan EZ en het nieuwe kabinet Het bestuur van BOBB heeft recent de onderstaande notitie verzonden aan de klankbordgroep ‘bedrijfsoverdrachten opvolging’ van het Ministerie van Economische Zaken, waarin de BOBB zelf ook zitting heeft.

Geachte heer, De vereniging BOBB heeft ruim 165 gespecialiseerde adviseurs op het terrein van begeleiding bij bedrijfsovername en –opvolging als lid. Financiering van MKB-ondernemingen is hierbij een tweede activiteit. Na consultatie met de leden komen wij tot een viertal onderwerpen welke wij graag onder de aandacht brengen. Momenteel zijn enige initiatieven lopend inzake procesverbetering bij het verkrijgen van krediet voor MKB-ondernemers. Zo is de CCQ-ondernemersdesk gefaciliteerd door EZ en worden klachten geregistreerd via een helpdesk. BOBB zou graag inhoudelijk aan tafel komen bij de initiatiefnemers van voornoemde projecten met het doel te komen tot een landelijke standaard voor financieringsaanvragen, te noemen ‘de ideale kredietaanvraag’. Immers uit de dagelijkse ervaring van onze leden blijkt dat het proces van aanvragen vaak niet soepel verloopt, alle betrokken partijen (de ondernemer incluis) teveel tijd en energie in dit proces moeten steken en de slaagkans op het verkrijgen van een financiering nog niet optimaal is. Vanuit de BOBB hebben wij al eerder signalen afgegeven dat de financiering van overnames in het (overwegend) middelgrote en kleinbedrijf al enige tijd erg lastig is. De verruiming van de mogelijkheden voor het BBMKB, de GO-regeling en de innovatieve BSK; het zijn maatregelen die onze leden nu ook in de praktijk zien werken. Onze leden zijn daar content mee. Daarnaast vernemen wij via de pers dat er momenteel initiatieven worden ondersteund door EZ om meer ‘informeel’ kapitaal naar de markt te halen, teneinde ondernemers een alternatief te bieden voor louter bancaire financiering. De BOBB ziet de alternatieven als zeer zinvol. Inmiddels spra-

ken wij met vertegenwoordigers van voornoemde initiatieven. BOBB zou graag zien dat op korte termijn de diverse initiatieven gezamenlijk met het gevestigd intermediaire veld (zoals NovAA, NOAB, BOBB, etc.) om tafel gaan (‘round tabel discussion’) teneinde een goede afstemming te realiseren tussen alle partijen die speler zijn op het terrein van financieringen. Het gevaar bestaat dat er de komende kabinetsperiode heel veel initiatieven ontstaan en worden ondersteund met overheidsgeld, maar waarbij het intermediaire veld onvoldoende weet heeft van deze initiatieven en de mogelijke (!) meerwaarde hiervan. BOBB ziet momenteel een forse inspanning vanuit EZ/Financiën ten aanzien van voorlichting over bestaande faciliteiten richting ondernemers. De roadshows ‘Kansrijk Ondernemen’ zijn hier een voorbeeld van. In dit kader is het een wens van de BOBB dat belangenorganisaties op het terrein van advies- en accountancy ook genoemd worden tijdens dergelijke voorlichtingsactiviteiten en/of dat BOBB hieraan een actieve bijdrage kan leveren. Wij stellen overigens in de markt vast dat deze voorlichting tot extra bewustwording leidt en aanzet tot actie. Tevens zien wij graag dat een variant op de huidige ‘Innovatievouchers’, in de vorm van een ‘Opvolgingsvoucher’, in het leven wordt geroepen, waarbij met name kleinere ondernemers die enerzijds terughoudend zijn een adviseurs in te schakelen, anderzijds niet weten hoe het bedrijf te verkopen, een goede zet in de rug kunnen krijgen. Juist kleinere ondernemers hebben, naast voornoemde voorlichting, in onze optiek een extra prikkel nodig om daadwerkelijk het verkoopproces te starten. De basis voor goed beleid is scherp inzicht in de markt. Met ruim 165 aangesloten leden spreekt de BOBB enige duizenden ondernemers op jaarbasis over bedrijfsopvolging en –overdracht. Al eerder bespraken wij de wijze waarop BOBB de informatie ‘uit het veld’ kan brengen richting EZ. Een periodieke ‘monitor Bedrijfsopvolging’ is wellicht een optie. Graag bespreken wij deze gedachten nader met EZ.

Namens het bestuur Drs. M. (Maarten) Zemann Secretaris BOBB


vraag&aanbod selectief overzicht van de bedrijfsprofielen van www.brookz.nl

aangeboden Dit is een selectie van bedrijven die te koop worden aangeboden op de website van Brookz. Voor meer bedrijven, aanvullende informatie en de contactgegevens van de verkopende partij zie www.brookz.nl

Schilders- en vastgoed onderhoudsbedrijf Profielnummer 11063 Omzet 3,2 mln Omschrijving Wegens gebrek aan opvolging in het bedrijf wordt een schilders- en onderhoudsbedrijf te koop aangeboden. De bedrijfsactiviteiten bestaan uit schilderwerken, houtrotsanering, gevelreiniging, betonreparatie en wandafwerkingsactiviteiten.

Bouwkundig adviesbureau Technische groothandel Profielnummer 11074 Omzet 2,5 mln Omschrijving Een technische groothandel die gereedschappen, onderdelen en machines levert aan de maritieme sector. De onderneming beschikt in dit segment over een gevestigde marktpositie, een trouw klantenbestand, is winstgevend en financieel solide.

ICT-dienstverlener Profielnummer 11059 Omzet 2,5 mln Omschrijving Het betreft een IT-dienstverlener met een hoog serviceniveau en mix van detachering en ict-infrastructuur dienstverlening. De afgelopen 10 jaar heeft de onderneming een brede en goed gespreide klantenkring van middelgrote ondernemingen opgebouwd.

Financieel advieskantoor Profielnummer 11078 Omschrijving Een middelgroot financieel advieskantoor op het gebied van hypotheken, verzekeringen en pensioenen is op zoek naar financieringsmogelijkheden. De onderneming betreft een full-service-dienstverlener op het gebied van verzekeringen en andere financiële diensten.

Softwarebedrijf met niche in HR-markt Profielnummer 11076 Omzet 2 mln Omschrijving Een succesvolle ICT-onderneming, actief in de Europese Human Resource-markt. Het bedrijf houdt zich bezig met het ontwikkelen en verkopen van een standaard softwarepakket.

Onderneming in kindermode Profielnummer 11062 Omschrijving De onderneming zoekt risicodragend kapitaal voor de verdere groei van een vernieuwend kindermodemerk. De onderneming is sinds enkele jaren actief binnen een niche in de kinderkledingmarkt.


Verhuurorgansatie (internet) Profielnummer 11060 Omzet 0,35 mln Omschrijving Verhuurorganisatie van vakantiewoningen, appartementen en chalets in Oostenrijk en (in samenwerking met andere reisorganisaties) elders in Europa. De onderneming verhuurt vakantieaccommodaties via internet.

Profielnummer 11065 Omzet 0,6 mln Omschrijving Onafhankelijk adviesbureau gespecialiseerd op alle indirecte activiteiten met betrekking tot bescherming en conservering van onroerend goed. Activiteiten bestaan deels uit het verzorgen van technische inspecties en advies m.b.t. verftechniek, houtschade inventarisaties, het opstellen van begroting- calculatie rapporten en prestatiebestekken.

Fabriekcomplex vodkaproducent

Trainingsbureau business communication

Profielnummer 11061 Omschrijving Het betreft risicodragend kapitaal voor de overname van een fabriekscomplex (onroerend goed) in Polen. De koop van het onroerend goed betreft het volledige fabrieksterrein (inclusief hotel aan de kust) van een gerenommeerde vodkaproducent.

Profielnummer 11066 Omzet 0,5 mln Omschrijving De onderneming is sinds lange tijd actief met zelf ontwikkelde trainingsprogramma’s. Er wordt een breed pallet aan trainingen verzorgd op het gebied van zakelijke communicatie. Afhankelijk van de vraag bij de klant kunnen de trainingen als standaard- of maatwerkprogramma worden geleverd.

Toeleverancier luchtvaartindustrie Profielnummer 11077 Omzet 5 mln Omschrijving The core business of the company is developing and producing specialized high-quality tooling and moulds mainly for aerospace Industry and other demanding markets, for the production of high-end specialized metal and composite end products.

Producent bouwgerelateerde nicheproducten Profielnummer 11075 Omzet 5 mln Omschrijving Het betreft een onderneming met als kernactiviteit het produceren van specifieke bouwgerelateerde producten voor de infra- en utiliteitsbouw. De onderneming heeft de beschikking over haar eigen ontwikkelcapaciteit om het kwaliteitsniveau van haar producten continu te kunnen verbeteren.

Bouwonderneming Profielnummer 11067 Omzet 0,8 mln Omschrijving Een bouwonderneming gevestigd in Noord Nederland, actief in zowel de burgerlijke- als de utiliteitsbouw. De omzet ligt rond 1,4 miljoen euro en binnen de onderneming inclusief directie werken er 8 medewerkers. Voor 2010 is de orderportefeuille al vol en worden nieuwe orders voor 2011 al geplaatst.

Onderneming interieurbouw Profielnummer 11068 Omzet 1 mln Omschrijving Een onderneming welke zich bezighoudt met het ontwerpen en maken van interieurs en interieuronderdelen. Omzet ligt tussen 900.000 en 1.200.000 euro. De orderportefeuille is gevuld tot en met februari 2011. Het personeelsbestand bestaat uit directie, chef werkplaats en meerdere productiemedewerkers.

nieuws

Hoveniersbedrijf Profielnummer 11064 Omzet 1 mln Omschrijving Wegens gebrek aan opvolging in het bedrijf wordt een hoveniersbedrijf te koop aangeboden. De bedrijfsactiviteiten richten zich voornamelijk op aanleg- en onderhoudsactiviteiten in de zakelijke markt.

verkocht

profielen

Elke week gratis de nieuwste bedrijven in uw mailbox?

PR-bureau Profielnummer 11069 Omzet 1 mln Omschrijving Een PR-bureau in de Randstad met een sterke klantenbasis en aanzienlijke groeipotentie. Het vakkundige team van circa 10 medewerkers adviseert en begeleidt bedrijven op het gebied van PR-activiteiten.

Mobiel internet serviceprovider Profielnummer 11070 Omschrijving Aangeboden wordt de aandelen van een bedrijf dat zich gespecialiseerd heeft in het vernieuwen van (mobiele-, thuis, tele- en kantoor-) werkplekken (gericht op het ‘nieuwe werken’). De werkzaamheden bestaan uit het leveren van werkplekken 2.0 aan het mkb op basis van een full-serviceconcept.

Staatsdistilleerderij premium vodka’s Profielnr 11049 Omschrijving Staatsdistilleerderij van premium vodka’s zoekt risicodragend kapitaal voor overname en privatisering. De onderneming behoort tot een van de meest vooraanstaande en hoogst kwalitatieve vodka-producenten in het land. Men opereert in een unieke nichemarkt door de lange rijptijd. De producten staan bekend als traditioneel hoogstaand en hebben een sterke nationale merknaam. De locatie is in Oost-Europa.

Internetbedrijf Document Management Profielnummer 11072 Omschrijving Het huidige businessmodel is gebaseerd op abonnementen. Men richt zich vooral op MKB-ondernemers en ZZP’ers die een oplossing willen voor document beheer. De website is volledig operationeel sinds oktober 2009 en is klaar voor het genereren van omzet.

Schildersbedrijf

Handelsonderneming

Profielnummer 11073 Omzet 0,7 mln Omschrijving Wegens gebrek aan opvolging wordt een schildersbedrijf aangeboden in Noord-Holland. Het betreft een eenmanszaak.

Profielnr 11052 Omzet 0,15 mln Omschrijving Internationale groothandel actief in import- en export van Indoor- (design) en Outdoor- (lounge) meubelen voor de B2B-markt binnen en buiten de EU. Opereert in het jonge segment ‘betaalbare highend design’ met breed assortiment. Grote potentiële doelgroep. De locatie van het bedrijf is West-Brabant, maar is eenvoudig te verplaatsen.

Bureau in coaching en outplacement Profielnr 11057 Omzet 0,2 mln Omschrijving Activiteiten bestaan voornamelijk uit het verrichten van diensten gericht op het begeleiden van werkzoekenden. De onderneming richt zich op de doelgroep midden en hoger kader woonachtig in de Randstad. De werkruimte wordt gehuurd.

Consultancy Integrale Veiligheid Profielnr 11056 Omschrijving Klein adviesbureau met als hoofdactiviteit consultancy op het gebied van Integrale Veiligheid zoekt bedrijf om mee te fuseren of door overgenomen te worden. Nevenactiviteiten zijn interim management, verander- en samenwerkingsprojecten.

Niche-bedrijf in buigen van aluminium Profielnr 11054 Omzet 0,15 mln Omschrijving Niche-bedrijf (eenmanszaak) dat zich heeft toegelegd op het buigen van aluminium ten behoeve van de gevelbouw. Het bedrijf heeft een uitstekende reputatie, gelegen in het zuiden van het land en heeft zakelijke opdrachtgevers, met name constructiebedrijven in de Benelux en Nederlandse Antillen.

Sierviskwekerij

Profielnr 11051 Omzet 0,25 mln Omschrijving Ter overname aangeboden een sierviskwekerij. Met ca. 11 hectare grond is het de grootste sierviskwekerij van Nederland. De sierviskwekerij heeft diverse verkoop- en opslagruimten, meer dan 50 kweekvijvers en is voorzien van alle apparatuur, zoals een grondwaterpomp met filters en voeder-automaten. Vanwege de aanwezige kennis kan er direct gestart worden.

Kinderopvang-locaties Profielnummer 11071 Omschrijving Specialist in het selecteren van goede kinderopvanglocaties. Maakt vervolgens, na opdracht, panden volledig geschikt voor kinderopvang en levert deze turn-key op. Inclusief alle vereiste vergunningen.

Autobedrijf

Profielnr 11048 Omzet 0,75 mln Omschrijving Een autobedrijf (onderhoud en reperatie) in de zakelijke markt. Tot de opdrachtgevers behoren diverse gerenommeerde bedrijven/instellingen. Het bedrijf is centraal gelegen in de Randstad.


»


Schildersbedrijf

Staalconstructiebedrijf

Profielnr 11047 Omzet 0,15 mln Omschrijving Het bedrijf heeft een trackrecord van meer dan 40 jaar en een grote regionale bekendheid in Midden-Brabant. De bedrijfsactiviteiten vinden voor circa 50 procent plaats bij particulieren en voor het resterende gedeelte bij kleine aannemers bij uit- of verbouwactiviteiten.

Profielnr 11042 Omzet 1 mln Omschrijving Staalconstructiebedrijf gespecialiseerd in het vervaardigen van lichte staalconstructies zoals metalen trappen, hekken en balustrades. Het bedrijf heeft goed opgeleide vakmensen, kwaliteit, hoogwaardige producten, een goede naamsbekendheid en een historie van ruim 35 jaar. Het bedrijf werkt landelijk, maar veel werken blijken gemonteerd te worden in het Randstedelijk gebied.

Elektrotechnisch installatiebedrijf Profielnr 11046 Omzet 2 mln Omschrijving Een Nederlands elektrotechnisch installatiebedrijf dat voornamelijk actief is met het aannemen en onderaannemen van montageprojecten. De onderneming is gespecialiseerd in alle elektrotechnische disciplines en is gevestigd in Noord-Holland.

Elektrotechnisch bureau Profielnr 11045 Omzet 1 mln Omschrijving De onderneming is een elektrotechnisch bureau dat zich bezighoudt met onderhoud en montage in de woningbouw. Klanten van de onderneming zijn woningcorporaties, onderhoudsbedrijven, bouwbedrijven en aannemers.

Onderneming schadelastbeperking Profielnr 11044 Omzet 0,45 mln Omschrijving Onderneming richt zich op schadelastbeperking t.b.v. de opdrachtgevers. In de nichemarkt waarin zij opereert (>200 mio euro), is zij de enige in haar soort. Om haar positie in deze markt uit te bouwen, wordt voor de onderneming een strategische, financieel sterke partner gezocht om snel te kunnen opschalen.

Hout- en kunststof productie/ bewerkingsbedrijf Profielnr 11043 Omzet 0,2 mln Omschrijving Allround hout- en kunststof bewerkingsbedrijf dat zich heeft toegelegd op de productie van vormgeving- en design en andere producten. Uitstekende reputatie en kwaliteit. Er wordt vooral geleverd aan zakelijke opdrachtgevers verspreid door Nederland, en in beperkte mate ook particulieren.

Fysiotherapiepraktijk Profielnr 11014 Omzet 0,5 mln Omschrijving Fysiotherapiepraktijk met 2 vestigingen, gelegen in de regio Nijmegen en heeft 5 medewerkers.


Uitzendbureau Profielnr 11041 Omzet 1 mln Omschrijving Uitzendbureau dat al geruime tijd actief is in diverse branches, onder andere in de metaal, constructie en inpak. Het bedrijf maakt ook gebruik van buitenlandse krachten die ondergebracht kunnen worden in 2 verzorgde onderkomens.

Groothandel automobiel gerelateerde voertuigen Profielnr 11040 Omzet 1,5 mln Omschrijving Groothandelsbedrijf gespecialiseerd in-/verkoop, reparatie en onderhoud van automobiel gerelateerde voertuigen. Gevestigd in Zuid Nederland. Het bedrijf al meer dan 20 jaar en behoort tot een van de grotere spelers in zijn branche. De klanten zijn zowel particulier als zakelijk en zeer loyaal aan het bedrijf.

(Groot)handel en montage banden Profielnr 11038 Omzet 0,15 mln Omschrijving (Groot)handel en montage banden. Bedrijf houdt zich bezig met in- en verkoop van auto- en motorbanden aan zowel bedrijven, instellingen als particulieren. Tevens beschikt de onderneming over een werkplaats waar banden gemonteerd kunnen worden. De onderneming verhuurt ook (winter)banden en overige accessoires.

Jachtwerf Profielnr 11036 Omzet 0,85 mln Omschrijving Jachtwerf, reparatie, watersportwinkel. De onderneming is actief in het kranen van schepen en stalling van schepen. In de eigen werkplaats wordt het hele jaar door onderhoud gepleegd en worden reparaties uitgevoerd. Naast de stalling en reparatie is er een watersportwinkel. Tot slot is er nog een handelstak, waarin wordt bemiddeld bij de verkoop van gebruikte schepen.

Jachthaven Zuidwest Friesland Profielnr 11035 Omzet 0,15 mln Omschrijving Jachthaven in Zuidwest Friesland. Watersportbedrijf dat zich bezig houdt met verhuur van ligplaatsen, stalling en aanverwant. Bij de jachthaven (90 ligplaatsen) is een luxe villa gesitueerd.

Adviesbureau bouwfysica Profielnr 11034 Omzet 1 mln Omschrijving Een adviesbureau gespecialiseerd in adviseren en ontwerpen van (duurzame) installaties en bouwfysica voor wonen en werken. Kernwoorden zijn: bouwfysica, installatietechniek, duurzame innovatie, installatiekosten, presentaties, brandveiligheid, energie, verlichting, metingen en onderzoek. Het bedrijf is gespecialiseerd in het adviseren en verrichten van onderzoek en metingen voor installatietechniek en bouwfysica.

Handelsbedrijf afvalstoffenmanagement Profielnr 11031 Omschrijving Handelsbedrijf gespecialiseerd in afvalstoffenmanagement. De onderneming is een handelsonderneming in en met technisch inhoudelijke kennis van afvalstoffenmanagement en een wereldwijd netwerk.

Accountantsbelastingadvieskantoor Profielnr 11030 Omschrijving Accountants- belastingadvieskantoor in de regio Rotterdam zoekt aansluiting bij passende collega kantoor met WTA vergunning. De cliënten bevinden zich in de omgeving van Rotterdam, Den Haag en Westland.

Administratiebelastingadvieskantoor Profielnr 11029 Omschrijving Administratie- belastingadvieskantoor in de regio Rotterdam. Dit kantoor heeft een prima naam en reputatie in de regio. De klanten bevinden zich in de omgeving van Rotterdam en Den Haag.

Sportcentrum Midden Nederland Profielnr 11025 Omschrijving Compleet sportcentrum, gelegen in midden Nederland in een huurbedrijfspand. De onderneming beschikt over tennis- en squashbanen, een fitnessruimte en aerobicszalen, een fysiotherapieruimteen een sauna. Het pand heeft een horecabestemming.

nieuws

Online marketing platform Profielnr 11028 Omschrijving Een snelgroeiend affiliate marketing netwerk, landelijke bekendheid, met een groot aantal aangesloten adverteerders en webmasters (affiliates).. Een sterk in de belangstellingstaande bedrijfsactiviteit (affiliate marketing). Goede en actuele ondersteunende software. Selfsupporting system, de omzet is zonder noemenswaardige extra mankracht uit te breiden. De activiteit heeft vertakkingen in Europa.

verkocht

profielen

Alle bedrijfsprofielen overzichtelijk in een databank?

Organisator georganiseerde fiets-vaarvakanties Profielnr 11018 Omzet 1,2 mln Omschrijving De onderneming opereert in een sterk groeiend marktsegment: actieve 50-plussers uit met name Duitsland, Scandinavië, overig Europa en Noord-Amerika. Men heeft als specialiteit volledig verzorgde fietsvaar-vakanties in Nederland. De exploitatie, schepen en fietsen zijn volledig in eigendom van de onderneming.

Groothandel in schildersbenodigdheden Profielnr 11024 Omzet 4 mln Omschrijving De onderneming richt zich op de handel in non-paint producten voor de schildersbranche. De afzet vindt voornamelijk plaats in Nederland. De onderneming heeft een goede reputatie en sterke positie op de Nederlandse markt. De onderneming vertegenwoordigt een groot aantal aansprekende merken.

Onderneming in tracking & tracing systemen Profielnr 11022 Omzet 0,1 mln Omschrijving Een onderneming die een goede positie en indrukwekkende productreeks heeft opgebouwd.op het gebied van ritregistratie, positiebepaling en digitale informatie uitwisseling tussen mobiele medewerkers en kantoor. Met ca 300 klanten verspreid door geheel Nederland waaronder bedrijven met +100 (vracht)wagens heeft de onderneming zichzelf in de markt ruimschoots bewezen.

Arbeidscommunicatie bedrijf met vacaturesite Profielnr 11019 Omzet 0,5 mln Omschrijving Dit communicatiebedrijf houdt zich bezig met het beheer van een van de oudste vacaturebanken van Nederland. Veel vaste afnemers in de zakelijke markt. Ruime mogelijkheden om bij aantrekkende economie de omzet zonder grote investeringen te verhogen.

Fabrikant van bouwproducten Profielnr 11026 Omzet 7 mln Omschrijving Ter overname wordt aangeboden een fabrikant en leverancier van constructieve producten voor de bouw. De onderneming heeft een lange historie waardoor een goede reputatie in de markt is opgebouwd. Met twee hoofdproducten behoort de onderneming tot de drie grootste partijen in de markt.

Mobiele presentaties en hoogwaardige standbouw

Telecom dienstverlener Profielnr 11015 Omzet 0,75 mln Omschrijving Zelfstandige telecom dienstverlener op het gebied van mobiele communicatie en gericht op de zakelijke eindgebruiker. Gespecialiseerd in het onafhankelijk adviseren over mobiele communicatie oplossingen. Daarnaast gespecialiseerd in het aanbieden van GSM aansluitmogelijkheden en een groot assortiment mobiele telecom en aanverwante producten.

Verpakkingsbedrijf

Profielnr 11017 Omzet 1 mln Omschrijving De onderneming is een zelfstandig opererend bedrijf binnen een internationaal franchiseconcept. De moederorganisatie is internationaal actief m.b.t. design, productie en inkoop. De verschillende vestigingen maken gebruik van deze backoffice zowel op het gebied van inkoop, kennis, ontwerp en realisatie. Men werkt nationaal en internationaal volgens een uniek en onderscheidend systeem voor met name grote accounts.

Profielnr 11013 Omschrijving Verpakkingsbedrijf gespecialiseerd in verpakken, co-packing, en warehousing, waarbij het zwaartepunt ligt op eenmalige acties en promotionele activiteiten. De onderneming maakt deel uit van een groep bedrijven, actief op het gebied van “value-added logistics” in de meest brede zins des woords. De activiteiten van de groep liggen met name in de multimediale sector en daarbij zijn zij partner van de grote nationale partijen in deze. Bedrijf heeft een uitstekende reputatie en een gedegen klanten bestand, waarmee reeds lange tijd een relatie wordt onderhouden.

Koeltechnisch installatiebedrijf

Allround grafische dienstverlener

Profielnr 11016 Omzet 1,75 mln Omschrijving Gespecialiseerd klein koeltechnisch installatiebedrijf in het hogere segment.c Dit kwaliteitsbedrijf bestaat meer dan 75 jaar en is een begrip in haar markt. Er is veel en hoogwaardige specialistische kennis verenigd in dit bedrijf. De klanten zijn veelal gerenommeerde bedrijven en instellingen, die voor de hoogste kwaliteit en service gaan.

Profielnr 11008 Omzet 0,15 mln Omschrijving Complete grafische dienstverlener. Van full color drukwerk t/m digital printen in alle formaten! Beschikt over moderne apparatuur en grote ervaring voor een kwalitatief hoogwaardig product. In combinatie met een winkelconcept met persoonlijk advies omtrent drukwerkwensen wordt op de vernieuwde webshop online een groot gedeelte van het leveringsprogramma » aangeboden.



gevraagd Dit is een selectie van bedrijven die te koop worden gevraagd op de website van Brookz. Voor meer bedrijven, aanvullende informatie en de contactgegevens van de vragende partij zie www.brookz.nl

Bedrijven met groeipotentieel

Onderneming health care-producten/diensten

Profielnr 13038 Omzet 3 – 15 mln Omschrijving Ervaren ondernemers zijn op zoek naar (familie)bedrijven met groeipotentieel waarbij de huidige eigenaar een goede prijs voor en continuïteit van zijn onderneming belangrijker vindt dan een snel vertrek.

Profielnr 13034 Omschrijving Ondernemer zoekt (geleidelijke) overname van een onderneming die onderscheidende producten en/of diensten produceert/vermarkt in de health care. De onderneming staat in de startblokken voor een nieuwe expansiefase en behoeft uitbreiding van haar (internationale) commerciële slagkracht en leiderschapsenergie.

Productie/assemblageonderneming Profielnr 13037 Omzet 5 - 30 mln Omschrijving Het gezochte bedrijf is een productie/assemblage-onderneming op het vlak van technische of medisch technische sector. De onderneming mag in heel Nederland gevestigd zijn.

Hoogwaardig technologiebedrijf Profielnr 13036 Omschrijving Ondernemer zoekt hoogwaardig technologiebedrijf met bewezen product(en). Hoge toegevoegde waarde. Niche speler met groeipotentieel. Bedrijf bevindt zich in dynamische B2B-markt. Er is potentieel voor verdere optimalisatie en internationalisatie. Wil voorop blijven lopen.

Technisch handels- en/of productiebedrijf Profielnr 13035 Omschrijving Manager zoekt een technisch handels- en/of productiebedrijf dat (inter) nationaal actief is waarin techniek, verkoop, productie, ontwikkeling, service en onderhoud gecombineerd worden. Het dient een bedrijf te zijn met een goede naamsbekendheid/reputatie en een vaste klantenbasis met groei mogelijkheden in Nederland en eventueel daarbuiten.


Advocatenkantoor Profielnr 13033 Omschrijving Meer dan 60 jaar bestaand, gerenommeerd middelgroot advocatenkantoor in Haarlem zoekt één of meer ambitieuze advocaten voor toetreding tot de maatschap onder inbreng van de eigen praktijk, dan wel samenwerking in de vorm van een kostenmaatschap.

Importeur/technische handelsonderneming Profielnr 13032 Omschrijving Onderneming actief op het vlak van lagers en aandrijftechniek, koppelingen en tandwielkasten. Een gevestigde onderneming - locatie Nederland - met een uitgebreid klantenbestand in Nederland en/ of België heeft de voorkeur.

Machinefabriek/ mechanische werkplaats Profielnr 13031 Omschrijving Onderneming zoekt ter overname een machinefabriek/mechanische werkplaats.De machinefabriek/mechanische werkplaats moet een aanvulling vormen op andere activiteiten van de onderneming.

Productie- en constructiebedrijf Profielnr 13030 Omzet 5 mln Omschrijving Een onderneming die projectmatig in opdracht maatconstructies (voorkeur metaal, eventueel alternatief) ontwerpt en produceert (voorkeur B2B-markt, bijvoorbeeld - maar niet per sé - voor utiliteitsbouw). Uitgangspunt is aanwezigheid van fysiek niet te complex productieproces door middel van aanwezig machinepark.

Cateringbedrijf Profielnr 13029 Omzet 0,25 mln Omschrijving Een cateringbedrijf met circa 40 medewerkers is op zoek naar bedrijven met soortgelijke activiteiten. De activiteiten van de gezochte onderneming dienen gericht te zijn op het uitoefenen van een (professioneel) cateringbedrijf, zoals het verzorgen van lunches, buffetten, leveren van belegde broodjes (volume) en aanverwanten. Het bedrijf moet, evenals de afnemers, zich bevinden in de regio Groot-Amsterdam.

Evenementen organisatiebureau Profielnr 13027 Omschrijving Onderneming gezocht welke actief is als evenementen organisatiebureau met de focus op zakelijke netwerkevenementen.

Machinefabriek Profielnr 13026 Omschrijving Onderneming gezocht welke actief is in de productie voor de voedselverwerkende industrie met bijvoorkeur een eigen product. De onderneming is gevestigd in de provincie Zuid-Holland.

IT-bedrijf Profielnr 13025 Omzet 1 – 25 mln Omschrijving Onderneming gezocht die IT-diensten aanbiedt met focus op de bouwwereld. Hieronder wordt verstaan de ontwikkeling en verkoop van software dan wel implementatie of beheer en hosting services. Ook mogelijke afsplitsing van interne IT-afdelingen van bouwondernemingen kunnen interessant zijn.

Handelsbedrijf Profielnr 13024 Omzet 15 – 20 mln Omschrijving De onderneming dient als groothandel van consumptiegoederen en verbruiksmateriaal een groot klantenbestand te hebben met wederkerigheid van opdrachten. Bij voorkeur beschikt de onderneming over een sterke logistieke component met een hoge doorloopsnelheid van de producten. De onderneming heeft een gespreid aantal leveranciers en beschikt over een goed management.

nieuws

Elektrotechnisch installatiebedrijf Profielnr 13023 Omzet 1,5 – 10 mln Omschrijving De onderneming waarnaar gezocht wordt bevat de volgende profielkenmerken: hoogwaardige kwaliteitinstallaties, het bedrijf heeft o.a. industriële klanten en is naast het installeren in staat om de installaties zelf te ontwikkelen/ontwerpen.

Zakelijke dienstverlener Profielnr 13022 Omzet 5 – 15 mln Omschrijving MBI-kandidaat zoekt een zakelijke dienstverlener die internationaal werkt of de ambitie heeft internationaal te opereren. De commerciële- en/of technische verantwoordelijkheden dienen ingevuld te zijn.Rol MBI-kandidaat ligt bij aanvang op algemeen- en financiëel management.

Leverancier kofiie- en consumptieautomaten Profielnr 13021 Omzet 0,2 mln Omschrijving Leverancier en distributeur in koffie- en consumptieautomaten en ingrediënten (koffie, snoep, snacks, frisdranken ed.). Trefwoorden zijn handel, service, automaten, koffie, frisdranken en snacks.

Producent Frozen Food/ Snacks Profielnr 13020 Omschrijving Producent Frozen Food/ Snacks. Een merk dat nieuw leven ingeblazen kan worden en/of een bedrijf waar een (kosten)rationalisatieslag gemaakt moet worden. Belangrijk is groeipotentieel en de wil om te innoveren. Voorkeur is een bedrijf met een bepaalde positie in het horecakanaal. Trefwoorden zijn frozen foods, snacks, ijs, nagerechten, luxe etenswaren.

Schildersbedrijf Profielnr 13019 Omzet 0,5 mln Omschrijving Schildersbedrijf gericht op de particuliere sector.

Technische groothandel Profielnr 13009 Omschrijving Een gevestigde onderneming actief als groothandel van materialen/onderdelen op het gebied van aandrijftechniek. Goede reputatie, uitgebreid klantenbestand en bij voorkeur geevstigd in de Randstad. Koper is een vooraanstaande bedrijvengroep in de technische handelssector en wil haar bestaande onderneming via acquisitie uitbreiden.

Accountants– en belastingadvieskantoor Profielnr 13017 Omschrijving Accountants– en Belastingadvieskantoor (maatschap) met 2 vestigingen in Zuid-Nederland met 40 FTE’s zoekt fusie met passende collega kantoor. Werkzaamheden zijn onder andere het voeren van administratie, samenstellen en jaarrekeningen.

Accountantskantoor Profielnr 13016 Omschrijving Accountantskantoren met of zonder WTA vergunning zijn. Soort werkzaamheden kunnen bestaan uit audit, samenstel, lonen en inboekwerk. Bij voorkeur werken huidige eigenaren nog enige jaren mee om een gedegen overdracht te realiseren.

Accountantskantoor/ administratiekantoor Profielnr 13011 Omzet 0,2 mln Omschrijving Accountantskantoor/administratiekantoor gezocht met maxinaal 25 medewerkers in de regio Gelderland ter uitbreiding van bestaande activiteiten.

verkocht

profielen

Accountants– en belastingadvieskantoor Profielnr 13018 Omschrijving Accountants– en Belastingadvieskantoor met 4 vestigingen in Midden en Zuid-Nederland met 30 FTE’s zoekt fusie met passende collega kantoor.

Productie- en handels bedrijf in de FMCG sector Profielnr 13014 Omschrijving Ondernemende manager met 15 jaar internationale handelservaring zoekt ter (geleidelijke) overname een dynamisch productie- en handelsbedrijf in de FMCG sector met bij voorkeur eigen merk en eigen product/concept ontwikkeling. Groeimogelijkheden vooral door internationale expansie zijn aantoonbaar aanwezig . Het bedrijf heeft langdurige klantrelaties en een gezonde cashflow.

Zakelijk dienstverlener Profielnr 13013 Omschrijving Een zakelijk dienstverlener op het gebied van marketing, communicatie en/ of ict gezocht voor MBI-kandidaat. Het bedrijf opereert uniek en onderscheidend in de markt met creatieve concepten. De klanten van het gezochte bedrijf zijn MKB+, waarbij sprake is van duurzame klantrelaties om in goede onderlinge samenwerking totaaloplossingen uit te werken en te implementeren.

Professioneel bouw -of productiebedrijf Profielnr 13012 Omschrijving MBI kandidaat zoekt middelgroot professioneel bouw -of productiebedrijf dat toe is aan een nieuwe fase in haar ontwikkeling. Onderneming heeft groeipotentie en heeft aantoonbare toegevoegde waarde. Geleidelijke overname en/ of partnerschap is bespreekbaar. Klanten zijn bij voorkeur professionele partijen die internationaal actief zijn.

Brookz werkt o.a. samen met de volgende partners


column Juridisch bekeken

Zekerheden In het huidige economische klimaat zijn ondernemers vaak al blij wanneer zij überhaupt een bank bereid vinden om hun plannen te financieren. Met veel aandacht voor de cijfers wordt alles opgesteld en doorgerekend, maar bij de uiteindelijke vastlegging is het meestal de bank die dicteert wat de voorwaarden zijn. En de meeste ondernemers stemmen hier vaak zonder tegenwerping mee in. Het komt mijns inziens nog te regelmatig voor dat ondernemers – vanwege rooskleurige toekomstverwachtingen – onvoldoende stilstaan bij de risico’s die verbonden zijn aan de voorwaarden, zoals de bank ze heeft gesteld. Een paar voorbeelden:

Florestan van ´t Hek is advocaat bij 2bLegal in Amsterdam. Hij is gespecia liseerd in fusies & overnames, herstructureringen, joint ventures en ondernemings rechtelijke procedures. Hij is lid van de Dutch Corporate Finance Association (DCFA) en docent Schrijfvaardigheid voor de Nederlandse Orde van Advocaten.

Veel ondernemers scheiden door middel van meerdere vennootschappen de risico’s die verbonden zijn aan de werkmaatschappij van de risico’s van hun houdster- of pensioenvennootschap. Als de bank echter iedere groepsvennootschap - en soms zelfs de uiteindelijke aandeelhouder persoonlijk - hoofdelijk aansprakelijk mag houden voor het geleverde krediet, mist de zorgvuldig opgezette juridische structuur haar doel. Bij een financiering van de werkmaatschappij door de houdster, vergeten onder nemers vaak ten behoeve van de houdster de zekerheden te vestigen die een bank wel had gevraagd en gekregen. Om het risico van de houdster te beperken, mogen er gewoon pandrechten of andere zekerheden gevestigd worden. Bij een onverhoopt faillissement van de werkmaatschappij staat de houdster dan vooraan bij de verdeling van de opbrengsten. Wel zal een houdster hierbij bijzondere zorgvuldigheid moeten betrachten. Zij mag zich bijvoorbeeld niet onredelijk bevoordelen ten opzichte van andere crediteuren. In enkele gevallen heeft dit tot aansprakelijkheid van de houdster voor schulden van de werkmaatschappij geleid.

‘Kapitalen waar jaren hard voor is gewerkt, kunnen in korte tijd verloren gaan’

Voor een verkoper van een onderneming is de financiering van de koopprijs minstens zo belangrijk als voor een koper. In het huidige economische klimaat wordt die prijs immers vaak mede gefinancierd door een (bij de bank) achtergestelde lening van de verkoper. Het kan zijn dat verkoper – die misschien het volste vertrouwen heeft in zijn bedrijf en de koper – daarbij met weinig zekerheden genoemen neemt. De zogenaamde excess cash-flow zal er immers voor zorgen dat de lening van verkoper binnen een paar jaar met rente wordt afbetaald. Maar wat als dit niet zo blijkt te zijn - en de onderneming om welke reden dan ook onderpresteert? Kapitalen waar jaren hard voor is gewerkt, kunnen dan in korte tijd verloren gaan. Ook een verkoper zou zich daarom in zijn hoedanigheid van financier als een externe partij (lees: bank) moeten opstellen en voor zijn zekerheden moeten vechten. Vertrouwen is goed, controle is beter.

Reacties kunt u mailen naar [email protected]


Service is geen afdeling maar een mentaliteit. Welkom in de nieuwe realiteit.

tele2.nl/zakelijk

Een Friese blik stuurt uw geldstroom meteen de goede kant op.

Als u ons de afgelopen honderd jaar gevolgd heeft, weet u dat wij ondernemend van aard zijn. Net als u. En met een nuchtere en eerlijke kijk op zaken. Dus als u bijvoorbeeld inkomen uit uw bedrijf wilt halen, adviseren we u hoe u dat verantwoord kunt doen. Door rekening te houden met alle factoren, zoals het werkkapitaal, investeringsplannen, kredieten en uw privékapitaal, en deze samen in juiste banen te leiden. Zonder teveel poespas, maar op een zakelijke en eﬃciënte manier. www.frieslandbank.nl

Wat kan de overheid in 2011 voor u betekenen? groei, innovatie & bedrijfsovername + voor professionele ondernemers

Recommend Documents