IDEEËNBOEK KINDER- EN JEUGDCENTRUM IN DE VAANDEL
VERBINDING, VERSTERKING EN SAMENWERKING
INLEIDING Dit ideeënboek is een IMPRESSIE van de pitches die op 27 maart zijn gegeven en de ideeën die naar voren zijn gekomen. Niet alles wat in het ideeënboek staat hoeft waar te zijn! Tijdens de brainstorm vliegen de ideeën en inzichten door de ruimte. Eventjes is alles wat wordt gezegd waar. Schetsen, indrukken, meningen, frustraties, idealen tellen allemaal mee. Ideeën die energie geven, worden verder onderzocht. Energie kan weerstand of juist inspiratie zijn. In de dynamiek van het moment ziet iedereen de verbanden en ideeën voor zich. Een week later blijkt de herinnering echter vervaagd. Wat is blijven hangen is het gevoel van wij hadden goede ideeën, maar hoe het precies zit weet men niet meer. In het ideeënboek zijn alle ideeën goed. Ideeën moeten verder worden onderzocht en uitgeprobeerd. Inzichten moeten worden onderbouwd.
De gemeente HEERHUGOWAARD en HELIOMARE onderzoeken samen de kansen voor een Kinder- en jeugdcentrum (KJC) op de locatie De VaandelZuid. Het KJC biedt onderwijs aan kinderen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking, maar ook revalidatie, bewegen en sport. We willen dat het KJC niet stand-alone gaat functioneren, maar aansluiting krijgt bij andere ontwikkelingen in Heerhugowaard, zowel sociaal als fysiek. Om elkaars netwerken te leren kennen, elkaars ontwikkelingen en visie op de toekomst te horen, en dwarsverbanden te zien hebben we op 27 maart 2014 een brainstormsessie georganiseerd met mensen van Heliomare en gemeente Heerhugowaard. Speciale gasten bij deze bijeenkomst waren HANS KELDERMAN van de Aloysiusstichting en JEROEN NOORDA van ZONH. Samen hebben we de netwerken, ontwikkelingen en mogelijkheden verkend. Vanuit deze uitwisseling hebben we kansen benoemd om elkaar te versterken en aan te vullen.
In deel I van het ideeënboek staan impressies van de pitches die op 27 maart zijn gegeven. Deel II geeft de ideeën die we samen hebben ontwikkeld.
2
DEELNEMERS BRAINSTORM LUCIENNE BRAAKSMA gemeente Heerhugowaard, beleidsadviseur Ontwikkeling en Realisatie
KLAAS JAN VAN LEEUWEN gemeente Heerhugowaard, projectleider
COR BREG gemeente Heerhugowaard, adviseur Wmo
ANGELIQUE LEVY Heliomare, teammanager cluster Kind/jeugd revalidatie
LIESBETH BOSMA Heliomare, teammanager cluster Kind/jeugd revalidatie
IRENE MAKELAAR gemeente Heerhugowaard, afdelingshoofd WOC
CHRISTEL BOSMA gemeente Heerhugowaard, beleidsadviseur Ontwikkeling en Realisatie
MARIJKE MEELISSEN gemeente Heerhugowaard, projectassistente
MARC VAN BUUREN Heliomare, clustermanager VSO
JEROEN VAN DER NOORDAA ZONH, directeur
MARJA COMAJTA gemeente Heerhugowaard, beleidsadviseur Ontwikkeling en Realisatie
FRIEDEL NIJMAN gemeente Heerhugowaard, beleidsadviseur Sociale Zekerheid
AGEETH ERKAMP Heliomare, clustermanager Wonen en Polikliniek
PATRICK RENTINCK gemeente Heerhugowaard, gebiedsmanager
NATHALIE DE GROOT gemeente Heerhugowaard, adviseur Maatschappelijk Vastgoed
DEBORA RIPPENS gemeente Heerhugowaard, afdelingshoofd Facilitair
ARJEN HUIDEN Heliomare, projectadviseur ICS
LINDA SCHOUTEN gemeente Heerhugowaard, communicatieadviseur
HANS KELDERMAN Aloysius Stichting, algemeen directeur
KARIN SCHULINCK Heliomare, clustermanager SO
LEO KICKEN Heliomare, projectmanager huisvesting en vastgoed
SIDO SILVIUS Heliomare, algemeen directeur Onderwijs
GERLOF KLOOSTERMAN gemeente Heerhugowaard, beleidsadviseur Voorzieningen
JESSICA TAUNAY gemeente Heerhugowaard, beleidsmedewerker Ontwikkeling en Realisatie
KEES KRUITHOF gemeente Heerhugowaard, strategisch adviseur
DEBORA TIMMERMAN Springtij Communicatie, eigenaar
PATRICIA LANGMAN gemeente Heerhugowaard, strategisch adviseur
TANNEKE WILLEMS Heliomare, projectadviseur ICS
FRITS WICHERS Heliomare, manager Markt en Innovatie
3
DEEL I
PITCHES
4
VISIE EN ONTWIKKELINGEN KJC NOORD DOOR FRITS WICHERS, HELIOMARE
BIJ HELIOMARE LIGT DE FOCUS OP WAT MENSEN WÉL KUNNEN. Alle dienstverlening die Heliomare aanbiedt, is ondersteunend aan een en hetzelfde doel: de klant, binnen de mogelijkheden van de beperking, maximaal te laten participeren in de maatschappij. Voor elke situatie levert Heliomare samen met de klant de totaaloplossing om dit mogelijk te maken. Waar mogelijk thuis nabij en waar nodig samen met partners in de regio’s. Heliomare anticipeert met haar dienstverlening op de wensen van de cliënt en de veranderende omgeving.
Lees verder ➜ 5
DE VISIE VAN HELIOMARE OP KINDEREN EN JEUGD
CLIËNTEN VAN HELIOMARE
Elke levensfase van een kind en jongere kent een eigen dynamiek, ambities, behoeften, vragen en wensen. Vanuit de expertisegebieden revalideren, leren, werken, wonen, sporten en dagbesteding ondersteunt Heliomare het kind en de jongere. Daarbij staat ontwikkeling en behoud van zelfregie centraal. De ondersteuning van Heliomare is interdisciplinair. Alle doelen zijn integraal op elkaar afgestemd. Daarbij is de samenwerking met ouders en direct betrokkenen van essentieel belang. Bij voorkeur vindt de ondersteuning zo thuis nabij als mogelijk plaats. Heliomare is bezig met het ontwikkelen van Kinderen jeugdcentra om de volgende redenen:
• Van 0 tot 100 jaar • Cliënten met een: • motorische beperking • fysieke beperking • meervoudige beperking • autismespectrumstoornis • niet-aangeboren hersenletsel • chronische ziekte • arbeidshandicap
• Centraler in de provincie (thuis nabij). • Expertise toegankelijker en bereikbaarder maken • Reistijd en reiskosten beperken • Noord: Speciaal Onderwijs in Heerhugowaard; Voortgezet Speciaal Onderwijs in Alkmaar • Zuid: Speciaal Onderwijs en Voortgezet Speciaal Onderwijs; vroegbehandeling; polikliniek revalidatie en expertisecentrum in Heemskerk; Speciaal Onderwijs en revalidatie in Zaanstad Lees verder ➜ 6
ONTWIKKELING VERBINDINGEN SAMENWERKINGSVERBAND
KANSEN VOOR JONGEREN (17+)
Heliomare participeert in elf samenwerkingsverbanden voor primair (PO) en voortgezet onderwijs (VO) en sluit aan bij initiatieven van de verbanden die mogelijkheden bieden voor kinderen en jongeren met een specifieke ondersteuningsvraag.
Leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs zijn leerplichtig tot hun 17e jaar. Samen met gemeenten, samenwerkingsverbanden en werkgevers kan Heliomare met haar expertise op het gebied van (beroeps)onderwijs en arbeidsintegratie jongeren ondersteunen. Hierdoor hebben jongeren meer kans om deel te nemen aan het arbeidsproces en op een eigen inkomen en dus meer kans op zelfstandigheid.
• Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Noord Kennemerland doet onderzoek naar het oprichten van een expertisecentrum Arbeid (ATC), in Heerhugowaard. • Samenwerkingsverband Primair Onderwijs Noord-Kennemerland start per september een opvang voor cluster 4 leerlingen in Heerhugowaard. De Aloysiusstichting geeft hier vorm aan.
GEWOON WAAR MOGELIJK, SPECIAAL WAAR NODIG
Lees verder ➜ 7
KINDER- EN JEUGDCENTRUM HELIOMARE de medewerking nodig van de gemeente, inwoners, instellingen en bedrijven in Heerhugowaard. Dan krijgen zij de kans om te laten zien wat voor talenten ze in huis hebben.
Het Kinder- en jeugdcentrum (KJC) is voor kinderen en jongeren met een lichamelijke, verstandelijke, sociaalemotionele of meervoudige beperking. De kinderen volgen er speciaal basisonderwijs. Voor jongeren met een ernstig meervoudige complexe beperking is er ook voortgezet speciaal onderwijs. Indien nodig krijgen de kinderen en jongeren specialistische revalidatiebehandeling.
GOED VOOR HEERHUGOWAARD
Het kinder- en jeugdcentrum van Heliomare is ook goed voor Heerhugowaard. Er komt namelijk een aantal voorzieningen bij. En Heerhugowaard heeft er in een nieuwe werkgever bij. Met alle voordelen die daarbij komen kijken. Dat is ook goed voor de bekendheid van Heerhugowaard . Het centrum heeft namelijk een bovenregionale functie.
In het centrum wordt gewerkt op basis van de visie van Heliomare op kinderen en jeugd. Het uiteindelijke doel is om kinderen met een beperking meer kans te bieden mee te doen in de maatschappij. Dat kunnen zij nooit alleen. Om actief en zinvol te kunnen participeren in de maatschappij hebben zij ook 8
SPECIAAL ONDERWIJS DOOR HANS KELDERMAN, ALOYSIUS
ALLE KINDEREN HOREN ERBIJ, JUIST DE KINDEREN DIE HET AL MOEILIJKER HEBBEN DAN WIJ. Als Aloysius Stichting proberen we een bijdrage te leveren aan dat kinderen gelukkig kunnen worden: hun talenten kunnen ontwikkelen en deze in te zetten om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van onze samenleving. Ons onderwijs moet boeiend en levensecht zijn en aansluiten bij de belevingswereld van onze kinderen. Het onderwijs moet midden in de samenleving staan en sterk verbonden zijn met alle sectoren daarvan.
Lees verder ➜ 9
ONTSCHOT EN INTEGRAAL WERKEN
ALOYSIUS
Speciale scholen horen midden in het onderwijs te staan en niet aan de rand, ze horen warme relaties te hebben met het reguliere onderwijs en de jeugdzorg in het belang van de optimale ontwikkeling van kinderen en de professionalisering van het onderwijsveld. Onze scholen zijn nauw verbonden met alle andere maatschappelijke en vrijetijds organisaties en ontwikkelen een gezamenlijk aanbod voor en met hun. Scholen ontwikkelen zich daarom door tot integrale kindcentra waarin “ontschot” en integraal gewerkt wordt vanuit de menselijke maat.
Aloysius biedt speciaal onderwijs, voortgezet speciaal onderwijs en onderwijs aan leerlingen in justitiële jeugdinrichtingen. Aloysius is er voor leerlingen van 4 tot en met 20 jaar, die ernstige, complexe gedragsproblemen, psychiatrische problemen en/of leerproblemen ervaren. Wij richten ons ook op de ouders van onze leerlingen en onze partners in de jeugdhulpverlening.
JEUGDHULP ONDERSTEUNEND
GEEF DE SPECIALE HULP EEN PLEKJE IN HET GEWONE LEVEN WAARDOOR HET LEVEN VOLLER EN RIJKER WORDT
Jeugdhulpverlening en jeugdzorg zijn ondersteunend aan bestaande maatschappelijke verbanden zoals onderwijs, het gezinsleven en het vereningsleven. Geef de jeugdzorg/hulp een ondersteunende en faciliterende rol. Stimuleer samenwerking en afstemming in integrale kindcentra waar integraal en ontschot wordt gewerkt.
10
TRANSITIES SOCIAAL DOMEIN IRENE MAKELAAR
DE TRANSITIES IN HET SOCIALE DOMEIN VRAGEN OM EEN ANDERE MANIER VAN WERKEN en brengen nieuwe rollen en verantwoordelijkheden met zich mee. We willen in Heerhugowaard naar een transformatie van het sociale domein, naar een nieuwe sociale infrastructuur. Een nieuwe manier om met elkaar het goede leven voor al onze inwoners mogelijk te maken. Door om te zien naar elkaar, door elkaar te helpen waar nodig. Door met elkaar de verantwoordelijkheid te nemen voor de sociale en fysieke leefomgeving en initiatieven voor de verbetering daarvan te ontwikkelen en uit te voeren. Voor ons betekent dat: dat iedereen in
Lees verder ➜ 11
Heerhugowaard meedoet in de samenleving, dat wil zeggen:
INTEGRALE TOEGANG
We zijn in Heerhugowaard bezig met het organiseren van een integrale toegang, een toegang voor de inwoner die hulp nodig heeft bij zijn vra(a)g(en). Belangrijk daarbij is dat de vroegtijdige signalering en toeleiding in aantal situaties zwaardere problemen (en hogere kosten) kunnen voorkomen. De integrale toegang gaan we realiseren door:
• Iedereen neemt verantwoordelijkheid voor zichzelf en voor elkaar • Iedereen is in principe zelfredzaam, er is hulp voor wie dat nog niet is of kan • We gaan uit van de kracht van de burger • Iedereen levert naar vermogen een bijdrage aan de maatschappij
• Herkenbare en laagdrempelige plek • Brede en eenmalige intake die informatie oplevert over de leefsituatie van de inwoner • Vraaggerichte benadering met maximale inzet van de eigen kracht en het eigen netwerk • Regie en autonomie bij inwoner op eigen situatie en hulpverlening
IEDEREEN IS NODIG
We zien dat we daarvoor alle krachten in Heerhugowaard nodig hebben: ➜➜ Kracht van de samenleving: vitale, leefbare en zorgzame samenleving, netwerksamenwerking ➜➜ Kracht van de burger: geloven, gelijkwaardigheid, ruimte geven en versterking van burgerkracht ➜➜ Rol van maatschappelijk middenveld: realisator en initiatiefnemer, informeren en adviseren, cocreatie, ontschotten ➜➜ Rol van de gemeente: regierol door dialoog, verbinden, ruimte geven, rekenschap vragen, faciliteren, stimuleren van wederkerigheid en integraal werken.
Ook is Heerhugowaard bezig met een pilot rond Sociale wijkteams, dit zijn gebiedsteams voor welzijn en zorg dicht in de buurt, samen met zorgverzekeraar en zorgkantoor.
Lees verder ➜ 12
ALS JE DOET WAT JE DEED, KRIJG JE WAT JE KREEG
SAADI: HEB GEDULD. ALLE DINGEN ZIJN MOEILIJK VOORDAT ZE GEMAKKELIJK WORDEN.
JEUGD-EN GEZINSCOACHES Jeugd- en Gezinscoaches worden vooral op vindplaatsen ingezet, dus bij voorschoolse voorzieningen, basisscholen en huisartsen. De primaire taken van deze Jeugd- en Gezinscoaches zijn • 1 gezin 1 plan initiëren en daarover zorgcoördinatie voeren • advies, consult en ondersteuning bieden aan basisvoorzieningen (bijv. school, huisarts) Aandachtspunten daarbij zijn de aansluiting bij de integrale toegang, de verbinding met onderwijs, leerplicht, veiligheid en Wmo en de huisartsen, de Jeugd- en Gezinscoach als link naar sociaal wijkteam.
13
AMBITIE EN ONTWIKKELINGEN BOULEVARD VAN LICHAAM EN GEEST EN DE VORK DOOR PATRICK RENTINCK HEERHUGOWAARD IS BEZIG MET EEN NIEUWE GEBIEDSVISIE VOOR DE VAANDEL, waarbij de intentie is dat het zuidelijk deel ook met een mix van maatschappelijke en zorgvoorzieningen en daaraan gerelateerde bedrijvigheid ingevuld kan worden. Dit gebied zal meer bij de bestaande stad en De Vork kunnen worden getrokken. Het idee is dat regionale en lokale voorzieningen elkaar straks in De Vaandel-Zuid kunnen vinden, elkaar versterken en zo een nieuw stukje stad vormen. Heliomare en het KJC kunnen daarin een katalysator zijn. De Boulevard van Lichaam
Lees verder ➜ 14
en Geest krijgt daarmee een reikwijdte van het nieuwe ziekenhuis aan de zuidwestkant tot aan De Vaandel-Zuid aan de noordoost kant. De Vaandel-Zuid willen we organisch laten groeien naar een nieuw stukje stad: een palet aan verschillende functies. De Vaandel-Zuid wordt een
gebiedsontwikkeling nieuwe stijl, waarin eindgebruikers in synergie met elkaar kunnen bepalen hoe het gebied zich de komende jaren kan gaan ontwikkelen. De uitdaging is om De Vaandel-Zuid, naast de al goede regionale bereikbaarheid, met nieuwe ontwikkelingen ook aan te laten sluiten op het weefsel van de bestaande
GEBIEDSONTWIKKELING 3.0 In gebiedsontwikkeling 3.0 gaat het de komende jaren om het organiseren van dynamiek: welke trends herkennen we, welke dynamiek is aanwezig en hoe bepaalt dat de richting waarin een gebiedsontwikkeling zoals De Vaandel-Zuid zich kan ontwikkelen. Gebiedsontwikkeling wordt meer vraaggestuurd, waarin de overheid niet alleen plannen maakt, maar onderdeel wordt van netwerken van eindgebruikers in een gebied en, op zoek naar synergie, verbindend is tussen die partijen. Een van de eigenschappen van gebiedsontwikkeling 3.0 is dat we niet zelf plannen maken en grond verkopen, maar ook meedenken met de eindgebruikers en misschien zelfs het verschil kunnen maken in de exploitatie van deze eindgebruikers.
15
stad. De Vaandel-Zuid bevindt zich met het afronden van de Westfrisiaweg ‘binnen de ring’ van Heerhugowaard, maar op een steenworp afstand van het Heerhugowaardse polderlandschap en agrarische buitengebied.
DE VAANDEL-ZUID IN HEERHUGOWAARD ALS ONDERDEEL VAN HET STEDELIJK KNOOPPUNT REGIO ALKMAAR: “THUIS IN DE WIJK EN CENTRAAL IN DE REGIO”
DEEL II
IDEEËN
16
17
EEN GEBIED ZONDER STEMPELS Het moet een wijk zijn voor iedereen. We moeten de faciliteiten zo organiseren dat iedereen daar gebruik van kan maken. Het moet vooral geen zwaar en zielig hoekje worden. Meervoudig gebruik moet zorgen dat gezond en zorg samenkomen. Het is nodig voor de leerlingen van Heliomare van 7 tot 19 uur aanvullende activiteiten aan te bieden (BSO). Het zou mooi zijn als hiervoor in samengewerkt zou worden met de sportclubs en
gebruik zou worden gemaakt van de recreatiemogelijkheden in de omgeving. Een gebied waar elk kind in Heerhugowaard heel VEEL PLEZIER kan beleven. Denk bijvoorbeeld aan een belevingstuin: Zien, voelen, ruiken en beleven voor ieder kind. Of een verkeerstuin: om te ontdekken, te leren en heel veel plezier te hebben
WONEN, WERKEN EN RECREEREN VOOR IEDEREEN Een ZORGBOERDERIJ met bijvoorbeeld een restaurant waar je pannenkoeken kunt eten, een kinderboerderij, en die plaats biedt voor bijvoorbeeld maatschappelijke stages. Maar ook een kinderkledingwinkel zou daar mogelijk moeten zijn. Een Stadslandbouwbedrijf (ook fysieke plek voor het NME) 18
bij een zorgboerderij waar kinderen kunnen zien hoe een koe gemolken wordt of... Dit zou ook de fysieke plek kunnen zijn waar het centrum voor Natuuren Milieueducatie (NME) zich vestigt. Het moet vooral flexibel zijn en niet dichtgetimmerd. Juist ook gewone dingen moeten ruimte krijgen. Na 19 uur moet niet het hek er omheen gaan. Een BELEVINGSPAD om Heliomare, dat ook te gebruiken is voor bijvoorbeeld Urban Lees verder ➜
Fittness. Je moet een echt goede speeltuin ontwikkelen waar ieder kind zich in kan vermaken.
Denk bijvoorbeeld aan: • Arbeidstrainingscentra • Een participatiecentrum voor jong en oud • Regionale expertisecentra waarbij je zorg dichterbij vanuit een netwerk organiseert
REURING IN HET GEBIED Vooral aansluiten op de reuring die sport met zich meebrengt. VARIATIE is het toverwoord.
ONTSLUITING Je moet er logisch kunnen komen en niet het gevoel hebben dat je kruip door, sluip door in een ANDER GEBIED terecht komt. Door de ontsluiting moet je het
gevoel hebben dat het gebied bij de stad hoort.
LEREN WERKEN VOOR JONG EN OUD, KANSEN VERGROTEN Zie ook het stroomschema op pagina 20. Het gebied moet een magneet zijn voor leren en werken. Er zijn zo ontzettend veel kansen om van elkaars expertise gebruik te maken. Om iedereen die dat wil, jong en oud, te helpen leren hoe te werken en te ontwikkelen. 19
Doorlopende leerlijnen afwijkend van het gebruikelijke, zoals peuter-SO-VSO-REA. Samenwerking met bijvoorbeeld Focus of Aloysiusstichting.
SPANNEND WONEN EN SPANNEND SPELEN INDIVIDUELE WOONVORMEN: in kleiner verband, een stukje stad waar je in een vertraagde vorm kunt leven. Mensen moeten zelf kunnen bepalen hoe ze daar willen gaan wonen. Lees verder ➜
Bijvoorbeeld een ecodorp. Wij(k)gevoel creëren, dus naast werken en leren vooral ook lekker leven en wonen.
SAMENWERKING MET BUITEN Het moet vooral om mensen gaan. Niet het terrein, maar de MENS OF VERENIGING moet iets willen doen met die groep. Een vereniging of school stelt zich open voor contact en samenwerking. Maatschappelijk verantwoord ondernemen en wederkerigheid. De een betekent iets voor de ander en omgekeerd. Bijvoorbeeld werkgeversservicepunt (matchpointachtig) Als je nieuwe dingen wilt gaan ontwikkelen, moeten we juist gebruik maken van bestaande structuren en netwerken en daar zo veel als mogelijk bij aansluiten. Dat moeten we
organiseren, fysiek of digitaal. Om het concreet te maken zouden we een kennismark kunnen ontwikkelen waarin vraag en aanbod samenkomen: dit kan structureel door middel van een sociale kaart, aangevuld met ontmoetingen. Derden die voorzieningen kunnen gebruiken van Heliomare, bv zwemonderwijs in het therapiebad. Een Clusiuscollege dat groencollege in de tuintjes van Heliomare zou kunnen doen. Leerlingen van het Cios die les geven of een sportdag organiseren voor de leerlingen van Heliomare. Sport, gebruik sportvelden, meedoen in een sportvereniging.
20
STROOMSCHEMA STAD
WERKGEVERSSERVICE
WERKBEDRIJF (3D’s) (FYSIEK)
SPORT (FYSIEK)
S.W.V.N.K.
VERKEERSTUIN SPEELTUIN KINDERBOERDERIJ
A.T.C. (FYSIEK)
NEXUS (ALOYSIUSSTICHTING) (FYSIEK, 90 – 100 LL)
S.O. / V.S.O. (FYSIEK, 238 LL)
R.E.A.
D.A.C. (FYSIEK) (W.M.O.) DE WAERDEN/E.R./? GEMEENTE
WERKGEVERS
VERBLIJF (FYSIEK) S.W.V.N.K.
doorstroming leerlingen algemeen doorstroming leerlingen IQ < 35 indirecte onderlinge relaties directe onderlinge relaties
21
COLOFON © Meneer de Leeuw 2014 Uitgave Redactie Fotografie Vormgeving
juni 2014 Marja de Bas, Kees Kruithof, Linda Schouten en Debora Timmerman Kees Kruithof, Marijke Meelisse Laurenz van Gaalen 22
