I NS TIT UU T DER BEDR IJF S R E VI S ORE N Opgericht bij wet van 22 juli 1953 Marnixlaan 22 1000 Brussel
Jaarverslag 1997
Overeenkomstig artikel 12 van de wer van 22 luli 1953, ,gewijzigd bij wetten van 10 juli 1956 en 21 febru ari 1985, heeft de Raad de eer U verslag uit te brengen over zijn acrivitelten gedurende het jaar 1997.
Un exemplaire français du présent rapport peU[ être obrenu sur simple demande. 011998/081 711 77
INSTITUUT DER BEDRIJFSREVISOREN (opgericht bij wet van 22 juli 1953)
SAMENSTELLING VAN DE RAAD (art. I } van de w t'r)
Voorzin". :
Paul P. BI'IIfTS( 1995- 1998)
Olldrrl'OorZÎlltr :
Jcan- François C,.,1'$ ( I 995-1998)
l.Jdm {'tII1 di Ntdc,./(f//(/u /tUI/rol:
Frt,,
l30udewijn C ALLENS (1996-1 999) CAl.UWAERTS
( 1995-1998)
Luc j oos. Secrrl(ll'iJ-PeJlllillglllttJtrr (1995- 1998) Ludo SWOl.fS (1997-2000)
H erman
VAN
H ugo VAN
Let/m mil de P"'IIIJt !(f(//,d :
IMPE (1995- 1998)
PA~[l(l995-1998)
Pierre A NOAUX, Sem/mil (1995-1998) Paul COMIIAIIlE
(1995 - 1998)
H ugllcs F RONVILI.E
(1996- 1999)
André KI LESSE (1995-1998)
j\lichd r...I ASSART(I996- 1999) Francis WlJL\IET ( 1995-1998)
.. UITVOEREND COMITE De Raad heefr het dagelijks bt:sruuf toevertrouwd aan een Uitvoerend Comin'., s.1mengesreld uit de Voorzirrer Paul P. BEHLTI. Ondervooniner Jean-François CA1'S en de secrerarissen Luc Joos, Penningmeester en PÎerre A~nAt x.
I BR -
jAAMVERSLAG
1997
STAGECOMMISSIE (K. El. van 13 oktober 1987, aH. 5)
Voorzit/er:
PUll i P. BEIlHS (tor 6 j uni! 997) J ean- François C,.,TS (vanaf 6 juni 1997)
Lede/!
Boudewijn CALLIlNS,
/WIl
de Naad:
André K Il.ESSE en
H e rma n VAN !M PË
Externe Ier/eu .'
G eor!:fS I-I EI'NER, D aniël VAN CUTSEM en
J an P/Pflts/,(!I'I'llIIgellde
IedelI .'
VANI:RAECHEM
Vinciane MARICQ, Puul LURKIN en Rent: VAN A SBROEC K
Hend rik J. BtOCK
Erelid .'
ADMINISTRATIEVE DIENSTEN Di reeft If r · ge u e !"{Iff I. be/mI lIIet he! A/gemeen JmWtI,-iflill Dirttffllr Ad/lliIlIS/I"I:llie:
:
Henri
ÛUVI ER
Eric VAN
M EENSEl.
.Iflrü/ischt diellil :
VeerIe VAN DE \'qALl.E
SllIdiedifml :
Carherine
D ENDAUW
A dj /llIet- D i reel efI r-ge /Icmf/I.
be/mI mef bef Toezicht:
r-,.·I ichel DE $AMBLANX
Sftlge:
Chamal Bom:G
Perllltlllelife I 'o rmillg :
Carl
I-I ENDRICKX
COMMISSIE VAN BEROEP (Wel, art. 2\; K.B. \1 juli 1997)
A. De Nederlandswli,ge K amer
E[fmin'l/edm
PltItlIJIY!t'I'(lIlgellde lalm
Voorzitters André V ANDE RWEGI:N 0997-2003) Raadsheer bij ht'( Hof van
Paul B I.ONDEEI. (1997-2003) Raadsheer bij het I-Iofvan
Beroep te Brussel
Bt'TotV te Brussel
IBIt -
J AAKVIR~LA(;
1997
Let/m-A I (lg; stmtm H erman I-I ELLENBOSCH 0997-2003) Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen Edouard N UYTS (I997-2003) Voorzitter van de Arbeids rec\Hbanken te Kortrijk, te leper en te Vcurne
Luc D E D ECKER (1997-20(3) Rechter bij de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen Lionel D IiLPORl'li (l997-2003) Ondervoorziner bij de Arbeidsreclubanken van leper en Veurne
Ldm- Bet/rljfsJ"tI'isorell Daniël VA.N WOENSEL 0997-2003) Ludo CARIS 0995-2001)
Helga PLA"!TEAU (1993-1999) Lambert VA NTII IENEN (1993-1999)
B. De Fransmlige Kamer
P/t/(/ts/'t/"l'(lIIgent/e IedelI
Eflertiel'e leden
Voorziuers Jacques GODEFROJD 0997-2003) Kame rvoorzircer bij her H of van Beroep te Luik
Martine CASTIN 0997-2003) Raadsheer bij het Hof van Beroep te Bergen
Let/en-A logiJtl"tlten Richard R ENTMEISTER (1997-2003) Rechter bij de Rechtbanken van Koophandel te D inant en te t.brc\w-en - Fa m en ne
Françoise G ERJN o 997-2003J Rechter bij de Rec\ubank van Koophandel te Charleroi
Cécile LION, echtg. VA N DOOSSELAERE 0997-2003) [rerechter bij de Arbeidsrechtbank te Brussel
Daniel PLAS (1997-2003) Voorzi[[er bij de Arbeidsrechtbank te Charleroi
Let/ell-Bedrijfsrel1isorell Baudouin T HEUNISSEN (1994-2000) J acques L. TYTGAT099-1.2000)
JB R -
J...... RV ERSLAG
1997
Jean-Maurice PJRLOT(1994-2000) Claude POURBAJX 0997-20(3)
TUCHTCOMMISSIE (W ef,
:LH .
!9; K.B. 1 1 juli 1997)
A. De N ederl andstalige Kamer
Eflerriel'f leden
P/rwtst'el'l'(l II}j.eIlde Irt/en Voorziflen
N.
Mi c hel H AN DSCI10l!WE RK ER
0997-2003) - VoorzittN van d e Reclubanken van Koophandel re leper en te Veurnc
Ledm-Bedrijfim'isorm Paul PAUWELS (1997-2003)
M arte l ASSELB ERG IIS (1997-2003)
André C LYBOUW (1997-2003)
Eduard RISKt! 0997-2003>
B. De FransraJ ige Kamer P/(I(//s/'en wllgellde leden
E[[«fit/'e leden
Voorzitters Nicole D IA M ANT, echtg. B ONJ E (1997-2003) - Ondervoorzitter bij dl' Rechtbank van Kooph:lOd el te Brussel
Anne SPIRITUS, edn g.
D ASSESSE
(J 997-2003) -
Voorzitter bij de Rechtbank van Koophandel re Brussel
Ledell-Bedrijjsrczl;SOffll D:lnielle )
ACOBS
0 997-2003)
Jean- P it"rre VI NCKE (1997-2003>
H enri LIOMIIERGER 0 997-2003)
J ose ph D ELFO RC.E (1997-2003)
IBR -
J AA!WERSl.MJ
1997
INHOUD
Deel [ ONTWIKKHING VAN H ET BlilWE PSDOME IN VA N DE REVI SOIlE N I.
DE \nT VAN l l JULI ]953 EN IIAAK U ITVO ERINGSIJES I.L ITE N E'~>UTII \IA" 1)1
, ,
I<,"' ... o;.-Ul"l<>l""
I..
W~"(,,,.,.~rl'
1.2.
R~l'dl VlI" U)nfr.trtn"~"
bn",lTen.k
bc
Of'
I 1"'''"11 fin ')~ MI',tH" "T V'fWl I~"t lol "A" 111.[ R~""'>lMT
'\... He' r<, ... '1"' ...... ht't ",b.."fb"'.11,I: L? T""'jo:l'>""'J:
,
•• " " "
(,
h"I>
~..
",1. f.tnkunJ'I-'<"
.,.. \. Ondc" .. l"n,nl'wkl"I'~['"
"
"" "
I ''',''.U'''".•AAI' ",,,.~
O"Af ",."~H')"'II.I" ~ 11.1 In terne.uJ"
11.2.
P.,,,nmn,um'-""OO
"
""
" ",'" "
" " 11.
BOEK I IOI II)II.l:CIIT Of
."".,,-"''''1.1 .... ,
UP
,>I .no
I I
1.I".·ll~~>JLI",J,I"·
1.2.
1)"
mR-
a.p"""" ,'." Jo. "'-r",h,lrl,,,1' (~' ,I.- Em"
mi ,-"" ti" <"",m"",,,,·rcv,",,, 1,'1 .I •. "".·=Ioakd ,n;: op .I" lOl"..
J tlAR\'fR~U.(;
19')7
("
,
I)[ OV[.(,~.'{, "Ml lilT
J"". lOCk)
" "
H".khoudh,oolj;" :a<1""' •• n ... n ti< ........8."& na;:a. ho. ,:ut 10011 ].2. 0. rol , ',,, Je,
'"
~,I
V.<mdd,ng ,-.n C:n
~.2_
Nitof.l'ttrl"g,;;inj; ''On dt "",,,,,km'''S
" " " ,",
~.2_
N""kggong '":tn de.- 1... ,,,,l;o,nonp. van "LW'! bol de IbbnlCn" .... I..... n de- NlIl!
"
\
, \.
OP["~AA 'NA"'S(; VA" "" J ...... f.~I.,''''.
"'
6.
111.
VENNOOTSCH APS REClrr F.N CONTRO LE
"'",:.0,,,,,, ,,,,-nOU."''''N''''
"
1I
Ach'«gronJ ,.,Il Je WIJ~I!l"'j; "'." d" ~Ix~me"" Wnlrultnurm.n
1.2.
Roik""dt< , -• ., Je "~I>J""rJ,,,,,,n!l "." de , ....kl.n"l; _ "phdiing ""
htot ""1>"pcoII,lu,i.
l.I. Drug"'i,d!t ' ..n
i 2.
1:"""""""""'' ' '
T.,.,.-.,",I: "I' Je, """",kt..""g Aan~lnK<"' .... n
1'11''')4['' ,,,-;...... ulE Co..,..,lU
-
"IJ 1111 .... ",."TIl nrr.",,,,sDlM. VA" v ...
,".rN'""mc",
NIT ., .... KTE """,,", .. >
\
uwr.(IUAAN..VUJ-..:. ...
i.1
Be--""II,ngm door dt 1• ..J,nj; 1.2 Co." rolc '" rtn <>ml
W","'"
U
" " " " "
.",. " %
"
Alp""' .... rommrn, ... ,
'P
1 2, Ad"I« In .. kc dt bIl ....""" ... "'("."""IOI'..... nlU ..... bil und
lOl)
),
G .. Pl .. ~TE(;.(WI."A"'"
II~
7.
CIITUM
''00II
n:,. KMO
118
I BR -
j llAltvrlt.,I.A(;
1997
I V.
CONTRO U :OPDRA CHTEN I N SPECIFIEKE SECI"O R EN
eor..,'knu V~N '" HNA""'n..
,,,,TEU'M"" .
'" '" ",
1,1. Om"""In/; Yilnd~ E,,~ Riel"h;" 9~1261EG (BCCI) , 1,1.
I.:;. Ci",,,I,,,,: '"lI ilzond",," "". du" .. m",,"'
110
\'["'J:~["IM.so"I'O."r.""M,I:N .
140
2.1
OpJr.w;hl .... " de ,·,I.:.ntk <;CKl,m ;"",;,
I-jO
2_1_
Erkcnn,no;'''-"<S'C<
II!
2,3.
Wil"o; ' ''o;"n
u.
I !",,,,,me"
,.~.
1",.",,, <önlrolo .
.,
1
,.
Nimwc
,'O" de w
146
.
,-a" d" ",..,haamh<'
I'ûuTIH;r PART<Jll\t
v." d,' ...., '":l" J. """S"v'"s""" 1989.
4, I
,-". rol ,-." de re,·i.;ort" hij d. <er:s .. '''''f'''''In);
·1.2.
Voor:s,d 'Ol h....·orm."g
Hug.schol.n In Je VI ..mst· G,'n1<.'Cn ... lup .-_
~,2.
110I't'SChol.n In d. ho"", Gcm<e"schap .
6. Vr/<M)OT';.: IIAPPL" DI' ';f"A"'>K;A1'TEN IIlllv[:"f:N Ol- n:WU,,-'TIUf"
7.1. Iktl"I,'.'n voo, ""S.p"" werk 1.2. V"", I'ch.nd LClIp'. re"'-'nen br
'" 1-19
'"
IB 11\
O"nU'O.Ij»WT
'" '"
117
,'oo' pi .. " .,,;; in ;;..."'ncn
'" '" '" '" ,.,
," 16,
9.
''''
,,,'" Ocel 2 \'(fJ:RKI NG VAN ONZE INSTELLI NGEN l.
WEïTELlJK~:ORGANEN
A
AJ.GE.\IENE VERGADERINGEN
'" '"17l '"
GcWOf\c aIS"m.", verS>tk,,,,S ,-.n d< 1....Je"
RAAD EN un VOEREN!)COMIT(,
e" he, Uilvot'rcnd Com .. f
L
W.,k"""mh,xlen ,.,n d. Raad
2.
Rel", .... me, de Il u<;,' R.aJ ,'uur he,
\.
1"o"~'"1;
«)<
,
Re~i"er
dor leden
6
Bt~Jnlr'''-""
he< hero<:p vnu' ",,,uu,1 'lk~ 1"'''''''.0
Lil" van tk·., .... b,:dfljr".v."""·n . E,hi<.
de A«oun,.r>
'"
17·1
'" '" 1"'-1
'"
C.
COMMISSIE VAN TOEZICHT I. Suocomm .. T""..,h, "I' de Ikroep'w,,,,,ren,n,,
,i.
,
D.
TUCIIT. Tuch«lo..,e"
.~.
I',
""
1%
,,"
"6
STAGECOMMISSIE 2.
'"
192
S.mcn"ell",~ "'"
,.
1116
co,oJkeu"ns ,-." de ''''!('''''·c"",nkoms,,·n . V.rm,nd
216 227
219
4.
Wij.i~i"",,·o ;0
~.
U"""km,>; van tic ",""" ,>,:""h"r,.o c",d<"f.}:~ .
J,. loop "." d" '<,~",•.
231
6. 7.
T ...·la"nJ.:!lexa"..", 'Ol J .... ~!lC
2.,1
S'a",,,.ken
2:12
8. 9. 10.
D""kbe"u,>;io,>;.n
lH
B'I "ooJ... ""·,... lIc,, _ R,-ch<Sl'"",k Opl.,J",,,, va" J .. "~Si",,,
2H
11.
Vt",mson~
drr
2.n
"."".irs
2'19
BI:KWAAMIIEIDSEXAMEN
11.
COMM ISSI E CONTROLENORMEN .
,
CONTROLEAANIlEVELINGEN BIJZONDERE OPDRACIITEN
11 1. JU RI I)ISC HE COMMISSIE
219
IV.
SEcro RALE COMM ISS IES.
262
I.
CONT ROLI: VAN DE ZIEKENFONDSEN
262
2.
CONTROLE VAN Dr: VERZEKERINGSONDERNEMINGEN
26.,
~.
POLITIEKE PARTIJEN.
4_
1-1<x>ES<;.IIOLEN ....
~.
CONTROLE VAN DE NGO·S .
V
EXTE RNE B ETR EKK I NG EN
A.
, ,
27U
INTERINSTITUTENCOöRDINATI[CO,\lITl\_
27U
I"" i,m,o"d" "" ""ci"'n EI.ktronosd>< ,omm",,;".",·
m
; B.
27?
INTERNATIONALE BETREKKINGEN.
,
In"·"nSt "u,""mm"" .. i..
,'''"Ir in,,·rn., i"""l.
brtrt·kbngen
21., 27-1
1",,'m""OO31 P...J .. r~"on of A«oun .. " .. (lFAC)
274
;.
I"«rn.,,ooal Accoun,,,,s SwxlafJ, Co"'n""«," (lASCI ..
179
1.
F""~r,,,on
<.It... E'p'·rt' Coml'"bl ... Euroi""'·'" WEE) . In'rnu"on~le de. E.pt"r15 Coml',abl<~ Fr.lnér~,horx.. (FIDEF) 1kI/l,sch.Nedt,la,xl .. ",... p",b~r""p _
2S0
F","êr."on
210
s.."'rn"",k,n~'l'ro~rdmm.·,
28~
,. 6. ,.
2S,1
VI.
""
COMM ISS IE PERMANE1'ITf. VOIIMING
VI L ST U D l f..5 EN l' U II U CATlf..5
TECllN1SC H r: STU Dl r:CO,\lM Il,SlJ,S
" ,;
Aud"
~n
,
"" 297
nlllo"u .
I.l, Commi,,,,", ,or voorbtrml"'11 W~,kSmt"l'<"n
' -J!I
11<"' forum
298
'00
on •• k. Eu",
." ""
ACfIVITIJTEN VAN I)I,STUI)II:DIJ;NST PU 8LJCATIJ:S ...
Ocel 3 BIJL AGEN
,
007
"",,,,,.1 ''''
NU'm<'n 'nak~ d.. c<m".,I~ b'J 11<"< .,/Ub"'''''"g bt[lt,k<~ aansprak .. lilkh.. d (11116" V.. nn. W.)
' "MI
"~"""'M",h.:o l'l",n
m<"
\.
C..... 'rol.,..... nho,v.hns:
(on,rol~
on..,"
,,",s.~'"g """,ron
SWro,k w..n.l<
S~m;&.:lk, '~n
,:...."om., •....-nk 'nfor....,'..r...""""
),
W'I"S'"/: """ 1S" ' .. "
IBR - J MJlVfl\~lJ\(i 1997
3'19
TEN GELEIDE
Her beroep van bedrijfsrevisor wordt geconfronteerd met de ui tdaging wa.armee alle menselijke aCtiviteiten te maken hebben: her behtersen van de risico's van vandaag om de toekomst voor te bereiden. Vanuit di t oogp u m gezien, is 1997 voor her Inst it u ut een jaar van intense ;tnjvire it geweest op alle gebieden waar her Instituut oprre«h. De risico's van het heden beheersen betekenr dat een nier aflatende aandacht zou besteed worden aan de vele wetsvoorstell en en -ontwerpen in heel wat domei nen die onze act ivi teit of onze beroepsstructuur aanbelangen. Het is noodzakelij k om voortdurend de doelstelling van de revisora!e fu ncrie. de plichtenleer, de zorg voor her algemeen bel:mg, in heri nneri ng te brengen. Evenwel wordt de fa.1m van her beroep opgebouwd in de kanroren zelf. bij de uitoefening van elke opd mchr. Her Insriruur moer ook prospectief de mogelijkheden aftasten die de toekomst beter helpen voorbereiden. Die problt:matiek was aan de orde op het vierde Forum van her Revisomar en bij de te<:hnische wt:rkzaamhooen op her vlak van conrrolenormen. Daarom was ! 997, meer nog dan de vorige jaren, een jaar van intense activiteit ...
... op technisch vlak, Het voorbije jaar is gekenmerkt door de goedkeu ring van nieuwe comrolenormen in verband met het verslag. Deze wezenlij ke hervorming beoogt onze berocpsact ivireir af re s[Cm mt:n op de internationale smndaarden, wa.1l1L'ln de Europese wergever zelf reft:reert. Het is eveneens de bedoeling beter in te spelen op dl' verwach tingen van onze on middell ijke omgeving . Bij het opstellen van de nieuwe normen, besreedde de Raad een bijzondere aandac!u aan de wensen en de opbouwende kritiek die werden geform uleerd door bevoegde commenUltoren. Hoe belangrij k die hervorming ook is, zij mag de andere werkzaamheden op het vlak van de beroepsleer niet in de schaduw stellen. Betwiste vmagsrukken werden beslecht: daarbi j denken wij onder meer aan de con-
rroleaanbevelingen be treffende de bevestigingen door de leiding en berrefrende de controle in een omgeving waarin gebruik wordt gemaakt van geautomatiseerde informatiesystemen. Op andere vlakken werden dan weer belangrijke standpunten ingenomen voor de toekomst. Een b ijzondere ve rmelding verdient de nieuwe wetgeving op h(·t gerechtelijk akkoord, goe
... o p he t vla k van he t be roe p , In de loop van de vorige jaren heeft de Raad de leden regelmatig ingelicht omtrent de aan de gang zijnde besprekingen met de andere beroepsbeoefenaars van de accountancy-sector, in hl"[ bijwnder met betrekking tot de erkenning van de titel van fiscalisl of van belastingconsulent. De economi-
113R -
J AAIlV~IlSI.AG
1997
sche bercx-pen oefenen reeds sinds geruime tijd een functie uit op fiscaal vlak, en dit rot al8ehele tevredenheid van hun cliënteel; de thans bestaande toestand ma8 niet op de hellin8 worden geplaatst zoals dat in een aantal buurlanden wel is 8ebeurd. De Raad blijft ook de nadruk leggen op de noodzaak aan een kwalitatief hoogstaande opleiding, een 8ewaarborgde professionele kwaliteit en een ononrbeerlijk specialisme, teneinde kwalitarieve diensten re kunnen verstrekken in de complexe maatschappij waarin we leven. In d(o zomer van 1997 werd aan de Raad een voorontwerp van wet voor8elegd. Het document bevat ontegensprekelijk een aantal posirieve aspeeren; daarnaast zijn er echter ook onduidelijke punten die de voorgestelde inst itutionele structuren weinig efficiënr maken. Zonder her belang en de doelstellingen van het ontwerp aan te vechten, heeft de Raad dan ook zijn bezor8dheid geuit over de inhoud ervan. In dezelfde context heeft de Raad zeer ernsri8e vragen omtrent de 8epastheid om een zo verregaande hervorming als de fusie tussen de Instituten gewoon bij koninklijk besluit re regelen. In dit jaarverslag worden n08 tal van andere wet8evende initiatieven of ontwerpen besproken. \'{tij verwijzen naar de wet op het ge recln elijk akkoord , die het beroep de nieuwe functie van commissaris inzake opschorting toevertrouwt, de nieuwe fai llissementswet, her koninklijk besluit betreffende her overnamel::xxl in open vennootschappen, de koninklijke besluiten betreffende instellin8en van openbaar nut, de vennootschappen die 8ehand icapten huisvesten of tewerkstellen, de reisorganisaroren en reisbemiddelaars, de onderwijssector, de niet-gouvernementele organisaties enz. Ten slotte vermelden we ook nog de wetsonrwerpen en -voorstellen betreffende de VZWI's en de instellingen die een beroep doen op de vrijgevigheid van de bevolking. In dit verband is de Raad in grote mate ongerust omtrent een ontwerp van wetgeving betreffende de VZ\'{t's, dar weliswaar de funerie van commissaris in de 8rootste instellingen verplicht s[(·lt, maar die funerie nier aan de leden van het Instituut der Bedrijfsrevisoren voorbehoudt. Tal van senora[e wetgevin8en schrijven nochtans een revisorale controle voor, ook al maken die instellingen deel uit van de non-profitsecror. H ierboven refereerden wij reeds il.1n de niet-gouvernementele organisaties, de instellingen van openbaar nut, de onderwijssecror, maar daarnaast kunnen we ook
IBR - J AARVERSI.AG
1997
nog de zieken huizen, de intercommunales of de ziekenfondsen vermelden. De vraag is dan ook re weten in welke mate de wetgever wenst dat de controle, die hij inricht, succesvol zou verlopen, door deze controleraken daadwerkelijk tO(' te vertrouwen aan personen die hijzelf als specialisten inzake controle omschrijft. Deze specificiteit benadrukken stelt geenszins de deskundigh('id in vraag van (mdere beroepsbeoefenaars in die domeinen die niet behoren tot de wettelijke controle op de jaarrekening. Verder zene de Ra.1d ook zijn werkzaamheden VOOrt op het vlak van de ethiek. Zoals in de vorige jaarverslagen aangekondigd, heeft hij zich onder meer gebogen over de voorwaarden waaronder de kantoren de door de wet bepaalde toestemming kunnen bekomen om een interprofessionele samenwerking aan te gaan. Deze ingewikkelde en tijdverslindende werkzaamheden vergden ongelukkig genoeg meer inspanning dan verwacht en konden niet voor het einde van het jaar worden afgerond. De Raad hoopt evenwel zijn beslissingen begin 1998 te kunnen bekmch rigen. Bij de andere deonrologische adviezen die verder in het verslag worden besproken, verdient het akkoord dat gesloten werd tussen her Insriruur der Accountants en het Instituut der Bedrijfsrevisoren, een bijzondere vermelding. D it akkoord moet verhinderen dat door weini.g confraternele .gedragin.gen de goede relaties, die de accountancy-beroepsheoefenaars moeten onderhouden, in opspraak zouden komen. De Raad staat er op om streng de hand te houden aan een gewetensvolle naleving van de principes die in her akkoord worden vooropgesteld .
... op he t vlak van d e co mmuni catie, De verbeterin.g van de communicatie tussen het Instituut en de leden was voor de Raad, tijdens de jongste jaren, een bhJvende bekommernis. De organen van het Irlsriruur waken erover dat de werking van her InsrinlUt op een volkomen doorzichtige wijze zou verlopen. De verbeteringen die aan de Periodieke Berichten werden aangebr.\Cht sinds een tweetal jaren, beogen de leden V(ln het Instituut nauwer te betrekken bij het Instituut, middds een blad dat a,LIlgenamer leest. Dezelfde bekommernis leidde ook de Raad bij her uitwerken van een nieuwe versie van het Vademecum, dat in de herfst van 1997 ter beschikking van de ledell werd ges[("ld. De omvang van de handelingen en beslissingen van her Instituut is zo toe.genomen, dat zij het hele werk in beslag
1131{ -
) AIIRV1:kSI.AG
1997
nemen, en dat er dus ,geen plaats meer is voor de wettelijke bepalingen betrf."fff."nde de vennootschappen en df." boekhoudin,g. Dit wil daarom nif."t ze,ggen dat de Raad zou verzaakt hebben aan een publicarie van die teksten. Alternatieve mo,gelijkheden worden met de uit,gevers besproken. Ten slotte is ,gf."zor,gd voor een gf."zamenlijkf." aanwezi,gheid van het Instituut der Bedri jfsrevisoren en van het Instituur der Accountants op ImemeL Dankzij een aanzienlijke inspannin,g werd een hoo,gwaardi,ge site verwezenlijh, die zelfs werd gelauwerd. Het is meer dan een ,gadgN die moet aanronen dat her beroep openstaHt voor de moderne communicatietechnieken. De bedoeling is er een echt werk- en communicatie-instrumem van te maken met en tussen de bedrijfsrevisoren .
... om d e roekomst voor te be re ide n . Het is onze bedoeling dar de bedrijfsrevisoren erkend zouden worden als specialisten inzake controle van de rekeningen en andere boekhoudbescheiden. Dit revisoraal specialisme is een noodzaak, omdat het conrroleversla,g sleclHs het zichtbare deel is van een complex onderliggend proces dat zelfs de aandachti,ge lezer vaak uit het oog verliesl. De bedrijfsrevisor moer over,gaan tot een diep,gaand onderzoek, om na re ,gaan of de becijferde realiteit, zoals lil de jaarrekenin,g weer,gf.",gf."ven, ef."n ,getrouw bf."dd geefr van de economische realitf."it. Df."ze benadering is veel meer dan een nazicht van de rekenin,gen; zij veronderstelt een bf."kwaamheid op tal van ,gebieden, meI inbegrip van de toepassing van df." nationale en internationale normen en standaarden. Zoals het ,gebleken is tijdens het laatste Forum van het Revisoraat, staan we op de drempel van een papierloze samenleving, waarin de ondernemingen de informatie, met inbegrip van de facturen en andere bescheiden, zullen uitwisselen lan,gs elektronische weg. In dergelijke context is een doeltreffende controle niet lnnger mogf."lijk, indien men alleen maar oppervlakki,g rond her informatica,gebeuren heen zou ,gaan. Een diepgalinde analyse van de sysremen van de onderneming is een «musr» voor alle bedrijfsrevisoren. Naar luid van de boodschap op her Forum in Genval, moeten de opleidingsprogramma's van hN Instituut daarroe bijdragen. De aanbevelin,g berrdfende de COntrole in een omgevin,g waarin gebruik wordt ,gemaakt van geaucomatiseerde informatiesystemen, die in de loop van het jaar werd bekendgemankt, pleir in dezelfde zin.
/BR - J AARV[R~I."'(; 1997
Via de analyse van de ondernr.-mingssystr.-men, moet het optreden van de revisoren de ondernemingen ook hdpen de risico's van hun organisatie en hun omgeving te behr.-ersen. Zondt.-r afbreuk te doen aan de hoofdopdracht van de revisor, die erin bestaat de betrouwbaarheid van de financiële informatie en de zekerheid dir.- daaruit voortvloeit, voor de economische besl uitvorming te waarborgen, moet hij zich cr meer en meer van vergewissr.-n dat het interne controlesysteem een degelijke annlyse van de risico's van de ondernemin,g mo,gel ijk maakt en de ondernemHl,gsleiding aanzet daarop ,gepast te rea,geren . De hervormin,g, die werd ingevoerd bij wet van 17 juli 1997 op het ,gerechtelijk akkoord wat de ondernemingen H1 moeilijkheden betreft, versterkt deze boodschap. De commissaris-revisor die vaststelt dac de directieorganen van de onderneming passief blijven tegenover de moeilijkheden van de onderneming, heeft het recht en de plicht hen te wijzen op de gevareo die aan een dergelijke houding zijn verbonden. Hetgeen de wetgever uitdrukkelijk heeft georganiseerd ten aanzien van de ondernemin,gen in moeilijkheden, kan ook naar andere domeinen worden doorgetrokken . Zo heeft de Raad de aandacht van de leden willen vestigen op de noodzaak hun cliënten mer advies bij re staan omtrent belangrijke problemen, als daar zijn de invoering van de Euro of de moeilijkheden waarmee tal van computersystemen zullen te kampen hebben naar aanleiding van de overstap naar het volgende millennium. De bedrijfsrevisor die - in alle objectiviteit en onder zijn persoonlijke aansprakelijkheid - een oordeel als deskundige afgeeft over de financiële informatie die de ondernemingen openbaar maken, draagt ontegensprekelijk bij tor de geloofwaardigheid van die informatie. Maar zijn rol kan worden i\llngevuld mer een nurri,g signaal, wanneer belangrijke risico's niet onmiddellijk door de directieorganen van de onderneming worden onderkend. De belangrijke veranderin,gen in onze omgeving leggen ons de verplichting op accent te zijn voor wat het beroep mor,gen zal kunnen zijn. Het preventieve karakter van de revisorale functie en de systematiek van onze benadering zijn ontegensprekelijke troeven. De beroepsbeoefenaars zullen deze dienen re benu([en om hun dienstverlening aan de ondernemingen onophoudelijk te verbeteren, maar ook om in te spelen op de behoeften die zich voordoen: onderzoek van toekomstgerichte informatie,
I13R - J AAR VERSLAG
1997
oordeel over de milieu-informatie. over de degelijkheid van het interne comrolesyst(-t'm, over statistische gegevens, over organisatorische informatie (bIJvoorbeeld met berrekking rot ({JlJlorate gOl'emal/ce) enz. De werkzaamheden van de Commissie intt'rnationale comrolenormen van het IFAC rerzake liggen alln de basis van een bezinning die op het Forum van Genval in 1997 haar weerklank vond. Dit voorbeeld van internationale referentie toom aan hoe belangrijk het is dar het Itlsriruuc als effic iënt doorgeefluik kan fungeren voor de internationale werkznamheclen op her vlak van de audit en van de boekhouding. Her ligt in de bedoeling van de Rand om d ie imernationalf.· aanwezigheid nog re versterken; het verh('ugr ons dan ook dar dit beleid geleid heefr cor een beslissing van het aanstellingscomité van het IFAC , waardoor onze aanwezigheid in twt'e van de vijf belan,grijksre comités van de wereldfederatj(' wordt verzeh·rd.
Als beroepsorganisarie wordt het Instituur beheerd door en voor zijn leden en dit moer ook zo blijven. De leden moeten de gelegenheid hebben actief tot de werkzaamheden van bet Insticullr bij te dragen. Hun ervaring en hun terreinkennis zijn onontbeerlijk om op gepaste wijze tegemoet te komen aan de vragen van confraters en van externe kringen. De Raad wenst dan ook de talrijke bedrijfsrevisoren re danken die met toewijding hun medewerkin,g verlenen aan de activiteiten van hun Instituut. De Raad wef.'[ ook dat hij kan rekenen op de medewerking van een toegewijde ploeg vaste medewerkers om zijn besluiten betreffende de stage, de permanente opleiding, het toezicht, de studie- en onderzoeks,groe]x'n ten uitvoer tC leg,gen . Zonder deze trouwe medewerking zou het onmogelijk zijn de door de Raad vooropgestelde doelstellingen te halen. In naam van het hele beroep maken we hen hier onze dank over.
1I3R -
JAAR V[R~LA{;
1997
,
I. EVOLUTIE VAN DE ECONOMISCHE BEROEPEN
[. 1. W'crsomwerp betreffende de boekhoudkundige beroepe n In zijn verslag over het jaar 1996. besteedde de.- Rand uitvoerig aandacht aan de COlHacren tussen de verantwoordelijken van her Instituut der Bedrijfsrevisoren, het Instituut der Accountants, het Beroepsinsriruut van Boekhouders en ~roepsorganisa[ies die het fiscale beroep venegenwoordisen, met her oog op de bt-scherming van de titel van belastingconsulent. Inzonderheid werd het prorocolakkoord van 31 juli 1996 en het aanvullend protocol van 30 januari 1997 in het verslag van de Raad opgenomen. De Raad merkte onder meer op dat een aantal institutionele aspecten nog een verder diepgaand onderzoek vergden. Aansluitend op die diverse besprekingen en prorocolakkoorden, heeft de Minister van Middenstand en L'Indbouw beslist een vooronrwetp van wet re laren uitwerken dat bestemd is om de bedrijfsrevisoren, de accoun-
rants, de belastingconsulenten, alsook de erkende boekhouders en fiscalisten in ~én enkel Instituut re verenigen. Vanaf maart heeft de kabincuchef van de Minister, bijgestaan door de Voorzitter van de I-loge Haad voor het Bedrijfsrevisoraat en de Accountancy. de besprekingen aangevat met de venegenwoordigers van de betrokken Instituten. Her voorstel besrond erin één enkel Instituut op te richten, waarvan de structuur in ruime mate zou zijn geïnspireerd door de wet van 1953 houdende oprichting van een Instituut der Bedrijfsrevisoren. In de schoot van dat enig Instituut, zouden drie of zelfs vier verschillende afdelingen met een verreikende beheersauronomie worden georganiseerd. Voor zover deze Structuur aanleiding zou kunnen geven tor connieten, werd er voortjen in een verzoeningsproce
her InstiwUl der Bedrijfsrevisoren nog opnieuw werd gera.1dpleegd, leidden tot een wetsontwerp dat op 19 december 1997 binnen de Regering werd aangenomen en voor advies aan de Raad van State werd overgezonden. Hé[ wetSontwerp betreffende de boekhoudkundige beroepen belangt in eerste instantie het Instituut der Accountants aan, waarvan de benaming zou worden gewijzigd in .. lnstiwUf van de Accountants en de Belastingconsulenten,. en ook het Beroepsinstiwur van Boekhouders, dar zou omgevormd worden tot " Beroepsinst iruut van erkende Boekhouders en l;iscalisten,.. He( InstituUt der B('"(lrijfsTevisoren is daaremegen nier rechtstreeks bij de hervorming betrokken. Er Îs echter wel bepaald dat de Koning, bij een in de Ministerraad overlegd besl uit en op voordraclH van de Minister die bevoegd is voor Economische Znken, de nadere regels kan vastleggen voor het samensmelten in {-én Insti tuut van her Insti t uut van de Accountants en de Belast ingconsulenten enerzijds, en het Instituut der Bedrijfsrevisoren andertijds. Her doel van het wetsomwerp is de organis.1tie van het Instituut van de Accou m ams en dc Belastingconsulemen grondig tC wijzigen. Het tableau van dit Instituut zou twee lijsten omvauen, waarbij een lid dat de hcx'"(lan igheid bezit van accountant en van belasringconsulem gelijktijdig op beide lijsten kan zijn ingeschreven. De mogel ijkheid van een toenadering nIssen het beroep van accountant en dat van bed rijfs revisor word t nogmaals bevestigd, aangezien de tekst uitdrukkelijk bepaalt dat de hoedanigheid van accountam kan toegekend worden aan een persoon die de hoedanig heid van bedrijfsrevisor bezit. Daartegenover staat dat de wetgever meer terughoudend is war de ledenlijst van de belastingconsulenten betreft. Eenzelfde persoon kan niet tegelijk de hoedanigheid van bedrijfsrevisor en van belastingconsulent bezitten. Het ontwerp verduidelijkt bovendien dat personen die over de hoedanigheid van bed rijfsrevisor beschikken, niet mogen optreden als vertegen woord iger van een belastingplichtige, tenzij dan voor ondernemingen wa.1rbij zij niet met een revisorale opdrachr zijn belast. In een zekere zin wijkt dit voorstel van de Regering af van het srandpunt dar ror dusver door her Instituut der Bedrijfsrevisoren werd ingenomen mer een bestendig pleidooi voor c<.-n verschillend specialisme op het vlak van controle enerzijds en van fiscaliteit anderzijds.
Van bij de aanvang van de besprekingen rond de hervorming van de economisch(' beroepen, heeft de Raad de wens uitgedrukt om vooruitgang te boeken op het vlak van de inrerproff."ssionelt- vennootschappen. Deze doorbraak is in het ontwerp inderdaad aanwezig, aangezien de mogelijkheid opensraar om geïntegrf."erde vt-nnootschappen op te richren onder accountants, belastingconsulenten en personen die nier dezelfde hoedanigheid bezitten; hieronder moeten ook de bedrijfsrevisoren gerekend worden. Ten slorre moet nog worden llangesti pt dat het wetsontwerp in de institutionalisering voorziN van een inter-lnstitutencomité, dat is samengeHeld uit de Tf."specrit-ve Voorzitters en Vice-voorzitters van het Instituut van dt- Accountants en de Belastingconsulencen, het InstitUIJ[ der Bedrijfsrf."visor("n en het Beroepsinstitlillt van erkende Boekhouders en Fiscalisten. Her comité zou minstens tweemaal per jaar bijeenkomen en zijn advies is verplicht voor elk wetsontwerp of ontwerpbesluit dar betrekking heeft op df." specifieke opdraclHen van de accountants of van de bedrijfsrevisoren. De Raad van het Instituut der Bedrijfsrevisoren is de mening toegedaan dar het wetsontwerp in meer dan één opzicht als positief kan worden bestempeld. Voorf."erst erkent hf."t dat het fiscaal adv ies in OIlS land deel uitmaakt van de klassieke bf."roepsacciviteitt-n van de accounranrs en boekhouders. Ook al hadden df." advocaten re(-
IBR - ) MRVERSI.A(, 1997
den uitgeklaard voor een edl[ debat over de nieuwe insriwrionele structuur kan rot srand komen,
lo 2.
Regels van confraternitc it tusse n accountants e n bedrijfs revi soren
In het raam van de toenadering russen het beroep van bedrijfsrevisor en van accountant, hebben de Raden van het Instituut der Be
Deolltologiscbe flllllbevelillg illzake de relfllies IlfSSl!1I de IedelI I'f{/l bel JBll ell 1'(111 bet JOA e ill bet kader WI II de heroepsllitoefellillg Ol'erll'egmde dfll de II/'ee IlIJlilll!e11 bJlIl bereidbeid lol tommlerillg dllide/ijk hebbelI lot lIililig gelm/rh!: Ot/I deze lI'il bet beJt kmi /I'OI"dm lIilgedfllkl "ia de fOllcrel ise,-illg 1'(1f] dermlologisd)e regels illUlke rOl/fm/emiteil: Dal deze ''egels bij /'oor/'{/Ilg toegeptlJ{ mOflen /I'ordm 0/1 bet 1,llIk 1'ItI1 de e:rternf: a((Ofllllal/cy. 111fel" ill bel bijzollder de opdrachtelI zeuds bedoeld lil (ll'Ilkei 78 IWIl de Wil /'fll/ 2/ jebrtun-i /985. lIitgeoefel/d bllilm etll (lfbeidJO/'eremkoIllJI: Op zijll ziltillg 1'f111 5 september f997. beeft de Rtltu/z,tlll het IlIJtilllllt der Bedrijftrtl'isoren de I'olgel/de {/tlllbez·dil/g tltlllgmoll/ei/ J!; E ERSTE PR/ Ne/PI'.
Voor de lIilOffmilig mil etll c()l/lroleo/ldrt/cht die do()1' de I/'et 1I'()n/t opgeltgd. mag de bedrijftl'tl,jJOI" (zOt/iJ bed(){!1d ill (mikei f. 3 0 /'(111 hel kOl/illk/ijk bes/lli! betreffende de p/ifbll!l1 l'tJll de bedrijftrez1is()rm) lIiet de gewoolllijke I'(/(/dgn'tl' zijl! l'tl1l de ol/demtll/illg, Bebol/(Iem {/luIere rtI'ÎJ()rrrle opdrtlchlt/J, lI!ag hij ill de l'fllIlooIJcb(lp geen ellke/e (llIdere geregelde ()/ld/'{/cb, bebben Ifilget'fJerd fijdtm de !lI'et 1'()Orgt/tJllde jtlrtll. (I) De R:~ld Vlln hel InSliluut d~r ACCOll1llll1llS h~l·rl deze a~nbeveling a:ongl.'nomtn op 29
S(']lll.'mber 1997.
!BR -
JllAKV[RSLA(;
1997
Na etll dom' de U'et I'erpliebl gestelde cOII/1'olropdrmht te bebbel/ uitgeoefmd ill teil olldemelllillg II'(/ar een eXleme (I«OIll/hlll! of eell wdrijfsrel'isor eel/ geregelde opdraeht 1'tI1I (fdl,jes of bijs/fllul lIiloefenl. tJiem degene die de eomrole beeft geda'll1. a/sook elke pel"JoolI lIIel wie hij eell beroepslI/alig StlllltllU 'erkmgsrerb(l/u/ heeft. zich Ie olltbolltlell 0111 ill deze ol/demelllilig eell "iell/ce p.-ofessiol/e/e geregelde opdmchl te tlafll'{{",den. Hij !lloel hien!{I/1 afziel/ ged/m:llde eeu periOfle 1'rII1 flIlee lrltlr INI de ollderftkmillg 1'tI1/ bel I'f!rslt/g. Oflt/fwtegell geldt dil lIiel 1'001" de fum l't/tl fdillg 1'111/ un Itiel/lI'e /"(!1.'iS()ftlle opdmrbt il/ de zin /'tlll tlrlikel f, 4 0 /'(111 hel kOl/inklijk besillit betrefJwde de plichftl/ /'(1/1 de bedrijfsm'isorm. T WEEDE I'IUNCII'E
IV(/lIl1etr U il bedrijfsrillisor bet lI'erk of de /'erklarillg 1'(/1/ een externe arrolfl/f(ml ZOII km/1/tII ill opspmak brel/gtll. motl hij. /'oor zO/'er l)ft beroepsgeheim zieb dfwr lIiet tegtll l'enet. helll ONII/iddellijk op de hoogle brmgm 1'(111 de 1'1/11ttll I/'(/(/ro/'er er een IIltllil/gJf'ersrhil beSftUlI. Hij ut/ a(ll/d(/chtig bet bem l'erstrekte tll/lulOOrd ollderz{)(kl'll til /'en'olgen.f I'oorzichtig liU'erk gaa1/: desgel'tlilel/d ut! bij hierbij bel 1I0dige m!t 'ies illll'i/Jlief/. D /3.ROI' /'R/\C. /I' /3.
Elke bedrijfs/"et'isor die in teil opdrarhl fot de oPI'Olging /'111/ eell aCeOI(l//(III/ geroepeu /I'fm!t. beeft de p/irbl ()Il/ l'Oomfg(((lIIde/ijk eu Jcbriftelijk //Ie! helll COIItact ()p te lIemm. Hij is erloe geb()l/(/m zich te I'ergell'issetl /'til! de Ix/illillg / '111/ de l'ersdJIIldigde eIIl/iet-be!wiste hOI/O/"flria, V nR/J /! f'Rl t\CII'E
Vóór de Imlrijfsl'tltisol" teil opdrachl. Zekt/J bedOfId il1 al"l ikei 78 l'tl1l de wet l'tllI 2/ febmari 1985. (ulI/ l'aardl. /lIlltI bij rle olldememÎ1/g I'/"(Igm of eell exteme ({ecollllltml deze 1(I(Ik lIilOffem of ill de loop /'(11/ de l'ool"a[ga({l/r!e IU'(Itllj /11("'"dm hteft lIilgeoefilld. Is dit hel ge/'(//. dt/! mellll bij om'tJ'/I'Îj/d rOI/!tfa op /IIel deze (I((o/llilalll, V ljF/JE I'R/\CII'I!
Elke eOlllroleopdrtlcbl geeft (/tlllitidi/lg fot eet! ereloomltl(/!. 11 .'(1(1/'/ '(111 bel bedf(lg bepflilld i1/ /l1II(lie l'a1/ de romplexiteit 1't/1/ de opdrafbt. de mml. de reikwijdle ell de o!lll'(mg 1'(1lI de /Jresta/ies die. ÎlI mt/el'illg 1'((/1 de lot/MIJt/ijke /101'IIlm. l'ereÎst zijll. I/'O/'(/t
JBR -
JMRV[R~I""'{,
1997
2. HUI SHOUDELIJK REGLEMENT In zijn verslag over her jaar 1996 drukre de Raad de wens uit dar her koninklijk bt>sluir van 20 april 1989 wt vaststelling van her huishoudelijk reglement van het Insriruur der B edrij(~rev i so ren zou worden gewijzigd (Jaarverslag 1996, p. 2 1). Hé( verzoek daartoe werd gericht aan de Minister van Economische Zaken , dic het advies terzake vroeg van de Hoge Raad voor het Bedrjjfsrcvisora~lr ("n de Accountancy. De Hoge Raad heeft een positief advies uir,gebrachr over de voorgestelde wijzigingen. De Raad wenst dan ook dat het voorstel tot wijziging vun het huishoudelijk reglement de consrirurioneJe procedure' rot 8o(-'dkeuring verder zou kunnen doorlopen.
3. VIERDE FORUM VAN HET REVISORAAT Rekening houdend mer de aan de gang zijnde technologische veranderingen, zullf."n de controlemethoden in de komende ja ren zonder n vijfel ingrijpend!' wijzigingen ondergaan. t-,'leer dan 300 confraters hebben deelgenomen aan de werkzaamheden van het 4de Forum van het Rf."visoraat, ditt pInatsvond op 27 november 1997 in Genval rond het tbema "De audit morgen ». Voor h('[ eerst had de Raad besloten een diepgaande bf."zinning over bepaalde ft'chnisclw aspecten van het beroep op de agenda van f."en Forum te plaatsen. In haar inleidende uiteenzetting van het Forum , Stelde Mevrouw M , VoorzitSter van de werkgrotv Audit van de FédémliOll des EXpeflJ COlli/I/tiMes EII/"opk m (F EE), dat de sntlheid waarmee de zaken in de informatica evolueren, her mogelijk maakt gebruik te maken van zeer performallte software. Her gebruik van deze software en van de elektronische post - een ware omwenreling in cl!' communicatie op afstand - vergemakkel ijkt het organiseren van zeer ingewikkelde auditopdrachren. \X'ar als een totkomstvisioen kon worden beschouwd. is nu al g rotendeels in Je praktijk verwezenlijkt. De spreekster stipte verder nOg aan dUt de audirors oog moeten hebben voor de verwachtingen van de markt, waarnaar ovc.-rigens in h('[ Groenboek van de Europese Commissie verwezen werd. De K EEGAN,
I13 R -
J AARvrK~I""'(;
1997
markt van vandaag vraagt mc"'r certificering en verschillend", vormen van certificering betr",frend", financiële, maar ook betreffende niet-financiële informatie.
De discllssi", met d", dednemC:'rs situ"''''rde zich op het vlak van de volgend", d rie th"'ma's:
De aansprakelijkheid van de bedrijfsrev isor tegenover her begrip .. mat"'rial iey"; Her bijbreng",n van een toegevoegde waarde voor de conrrole in de nieuwe domc'in",n van certificering; De controle in een papierloze om,gevin,g. Vanuit de ZOf,g om het ,gebruik van d", compuc",r,gestullrde conrroletechnieken aan te moedigen, hebben de op het Forum aanwezige confraters daarnaast de mogelijkheid gekregen om d"'!llonstraties bij te wonen van beschikbare audirsoftware of sofrwar'" in omwikkeling. De vooruirgang die op dit gebie
3.1.
Het p rinc ipe van het relatief belang
De inrernationale normen, zowel op her vlak van boekhouding als van audit, gaan ervan UIt dat informatie betekenisvol is zodra de weglating of de onjuistheid ervnn vnn anrd is de economische besluitvorming te beïnvloeden v:m diegenen die van de financiële stuten gebruik makell. Her betekenisvolle karnkrer zal afhangen van: het belang van het beschouwde gegeven of van de geïdenrificeerde verglssmg; de specifieke omsrandigheden wnnrin de weglating of de vergissing zich heeft voorgedaan; diegene voor wie de informatie is be$(",md; de aard van de conrroleopdracht (certificering. beperkt nazicht of bijzondere 0lxlrncht). Her begrip materialiteit of relevnnriedrempel (relatief belang) wordt op vele plaatsen in de comrolenormen of -aanbevelingen gehanteerd. lixh is het nooit nauwkeurig omschreven of toegelicht. De vmag kan worden
lBR - ) MRVI'RSI .... G
!997
gesteld naar her nur van dergelijke definitie, omdat zij van aard is een doorslaggevende invloed uit te oefenen op de aansprakelijkheid van de commissaris-revisor in de uitoefening van de verschillende opdrachten die hem zijn toeverrrouwcl. Zo hebben in bepaa lde gerech[(:lijke instanrÎes de magistraten een strakke houdi ng a.1ngenomen: zij aanvaarden dat de rev isor her recht heeft om zijn conrrolewerkzaamheden steekproefsgewijs uit te.' voeren, maar blijken te vereisen dar elke onjuistheid die wordr vastgesteld, gemeld wordt, ook al is die niet van beu:kenisvol belang UJ. I-Ier vah nier uir re sluiten dat een dergelijke inrerpretatie van de rechtspraak sreun vindt in een onvoldoende duidelijk omsch reven beg rip van relevanticdrempel in de normcn en in de beroepsleer. De vraag die aan de op het Forum aanwezige confrarers werd voorgelegd, was te weten of her nut!is is dat her Instituut (er zake een stelling zou uitwerken en meer in her bijzonder een model, waarbij het matcrieel karakter van (-<:n onjuistheid of van t't:n vergissing kwantitatief kan worden benaderd. Een leer grote met:rderheid van de a•.'lIlwezige confmters gaf toe dat er om trent het materialiteitsbegrip onbesrip bestaat tussen de beroepsbeoefenaars en diegenen voor wit' hun verslag is bestemd. De meesten onder hen pleitten voor (;en nauwkcuriscr omschrijvins van h(;r begrip in de controlenormen. Maar een ml'trderheid van de confraters wenste daarenresen niet dat een model. dat op wezenlijk kwanritatieve cri teria stoelt, een meetinstrument zou wOtden om na te gaan of de revisor al dan nicr heefr scda.1n wat norma.11 nOOis is. Het zou algemeen moeten worden aanvaard dat uit het wt'rkdossier moet blijken dat over de relevanriedrempel is nagedacht. Het beroepsmatis oordeel lOU in eerste instantie kunnen gebaseerd zijn op ervaring en op een geheel van gegevens van kwalitatieve aard, maar her zou ook kunnen onderbouwd zijn aan de hand van kwantitatieve instrumenren. I-Iet belan,g van dergel ijke kwantiratieve instrumemen word r niet onrkcnd. Maar een veralsemening daarvan bij wijze van modellijkr nier passend. De omsrandi,gheden en kwalitt'irsgebonden gegevens zijn belangrijk in een comrole-
(I) lkrotp, luik. 15 januari
Moury .. n N. TlllroOIi.
19'}6, 1(,(/.1« pr,/IIIIM da l1J4iflb, 1997, p. 177. nom A. Iknoil-
opdracht. Elk kW(lntitatief model noopt ofwel tor overdreven vereenvoudigingen, of wordt al vlug mocilijk beheersbaar. Ondanks de voordelen die aan een kwantitatief evaluatiemodd voor de relev(lnti('{lrempel wLKlen kunnen verbonden ZIJn, moeten [wee argumenten in overweging worden genomen: Her is vermoedelijk een LlJrermate complexe - en lil de roepassing dure - opgave om precieze regels uit re werken voor de omschrijving van het besluitvormingsproces, gezien de hoeveelheid van hyporhesen en variabelen; Indien eenvoudiger regels wuden worden voorgesteld, wuden die ongerwijfeldlouter formee l worden geïnterpreteerd, hetgeen tot gevolg wu hebben dat de beroepsmatige beoordeling aan degelijkheid inboet. De internationale normen (ISA 320) schrijven voor dat de revisor een aanvaardbare relevanriedrempel moer bepalen, die her hem mogelijk maakt betekenisvolle onjuistheden op te sporen bij de uitwerking van zijn auditprogramma en bij de inschatting van de invloed van de onjuistheden op de financide staten. Die normen onderstreJX"n dat de evaluatie van het auditrisico en van de relevantiedrempel kan evolueren tussen de oorspronkelijke planning van de olxJrachr en de beoordeling van de resultaten van de auditprocedures. Zij benadrukken verder dat het relevame karakter de invloed kan ondergaan van een :laIHal gegevens, zoals de wergevende en besClLursrechtelijke bepalingen, of nog de invloed vall vragen die de diverse rubrieken van de financiële staten en hun onderlinge relaties aanbelangen. Dit proces kan dan aanleiding geven toe diverse relevantiedrempels. De internationale normen geven dan ook de voorkeur aan een kwalitatieve benadering. De meeste confraters op het Forum waren van oordeel dat de interpretatie van het materialiteitsbegrip niet noodzakelijk dezelfde moet zijn voor een controleopdracht betreffende de jaarrekening of de geconsolideerde jaarrekening en voor een aantal bijzondere opdrach ten, wals in het vennootschapsrecht bepaald. De certificering van de jaarrekening heeft betrekking op een zeer volledig geheel van inlichringen en bevat een aantal duidelijk in de wetgeving omschreven gegevens met het oog op her getrouw beeld van het vermogen, de financitJe tot.-stand en de resulmten van de onderneming. De infor-
matie st reeft ernaar een synthese - soms een compromis - voor te stellen russen de behoeften van de verschillende groepen gebruikers, die zich kunnen baseren op de flnancide staten, en het controleverslag dat Nbij is gevoegd om hun economische besluitvorming te onderbouwen. [n het kader van bijzondere opdmchten, is d(" bedoeling daarentegen vaak veel dUIdelijker en beperkt tot een specifieke beslissing die tot de uitsluirende bevoegdheid behoort van een vennoorschapsorgaan. Het doel om her maatschappelijk verkeer te informeren, komt slechts op de tweede plaars o( is zelfs onbesraande. In een dergelijke contexr is her normaal dar het materialiteitsbegrip ondergeschikt wordt gemaakt aan her doel dat de sp("ciflekt- informatie nastreeft. Dit wordt zel(s door de wetgever beaamd. omdat hij niet vereist dat de tussentijdse boekhoudkundige staren het geheel van de inlichring("n bevatten die noodzakelijk zouden zijn, indien het om een jaarrekening ging. De deelnemers aan hel Forum hebben de wens uitgc
" Illformatie ij /'(fllmt/leI'iee! w/(l!/g l'()(Jr mI g(/r(Jflll' beeld illdim he, lI'f?g!flltli of bel ol/jllist II'wgel'e/I dtltll1'(1!1 de ef(mQlllisr!Je WS/iJi;lIgel/ die gebmikers 011 basis 1'tI1I de jam.,-ekenillg lIemel,. kt//l beiill-!ocdell. V(l1Idflt/1" dat eell i/lbf/:/lk 0/1 bet boekbO//{/rerhl lIiel ll(}()(lzilke/ijkerll'ijze bel gelrOIl//' beeld ;/1 bet gee/ml/g brtllgl ». De tekst vlln het nieuw conrroleverslag drukr eveneens duidelijk her princi pe vlIn he[ relatie( lx>lang uit.
3.2. Toegevoegd e waard e: nie u we prod u cee n , ni euwe markten De opleiding en de ervaring van de bedrijfsrevisoren maken van hen specinl isren inzake audit. Deze systematische benadering van onderzoek en diagnose krijgt een eerste ((){'pHSsing in de controle van de financiële sra-
IBR -
J IIA !W E~ SJ.AG
1997
ten, maar kan ook in andere contexten ontwikkeld worden. De technische bekwaamheid van de leden van het berO<'p moet het hen mogel ijk maken een toegevoegde wMrde te leveren in andere gebieden dan diegene die behoren tor de traditionele taak, n:lmelijk de verklaring over de jaarrekenlng. Dit thema werd besproken op her Forum te Genval, waarbij een aantal suggesties werden gedllan om de activiteirensfeer van de bedrijfsrevisor("n open te trekken, zonder evenwel af te wijken van de essenrie van de revisorale aanpak. Een eerste aspecr is de vraag naar de kwaliteit van de dienst die nu aan de ondernemingen in het kader van een commissarisfUllCtie wordt verstrekt. Er bestaan mogel ijkhe
I BR
~ J MRVER~I""(,
1')97
jaarlijkse of zelfs op een aamal beursmarkren driemaandelijkse sta[(."n), de wijze van verspreiding diversifieerr (officiële bekendmaking, financiële foldt'rs, infoberichten, website enz.). De revisoren mOl:rcn hun dienstverlening, namelijk de verklaring, aanpassen aan de ("voluer("nd(" werkelijkheid. Om te kunnen blijven inspelen op de behoefte aan ~("ke rheid in de financiHe informatie in de ruime betekenis, moeten we de rOutine van de louter jaiulijkse informatie weren te overstijgen. Een tweede geheel van denkpistes voert ons naar nieuwe horizonten, ook al blijven die wel verbonden met de certificering. Vooreerst vermelden we de verklaring betreffende de toekomstgerichte informatie. Sinds een aantal jaren wordt h("[ behing v;ln een dergelijke lX'nildering erkend. Er wordt naar verwezen in de normen betreffende de comrol e van de informatie verstrekt aan de ondernemingsraad. Er bestaat een internationale norm die bij hoogdringendheid moet omgezet worden in de normen van het Instituut. Verder is er ook de verklaring betreffende de interne conrrolesystemen die zich alsmaar meer als een noodza.1k opdri ngt. Of her nu ,gaat over een oordeel over de naleving van de principes van ro'"fHJra/t gOI'fr"'Mllrt (Ctld()II1) report in Groot-Brittannië), over het sys teem van inrerne controle (COJO report in de Verenigde Staten) of over de kwaliteit van de cransacriesysremen via de computer, is hier ook de behoefte aan veiligheid alom tegenwoordig. Vanwege hun deskundigheid in het doorlichten van systemen, kunnen de auditors hun auditbenadering ter ~ake toepassen en de gebruikers de zekerheid garanderen. Er bestaan ren slotte nog andere gebieden waarin de revisor een specifieke bekwaamheid kan ontwikkelen die leidt tot een verslag met betrekking rot de ge loofwaa rd i,gheid van de informatie (een verklaring van onderzoek). Het ontwerp van conceptut.-le code van het I FAC ht.-efr hel over het onderzoek van statistische gegevens, milieu- of sociale gegevens, de naleving van bepaalde regds of normen. Dergel ijke verslagen bestaan rrouwens nu al. De verklaringen die worden afge,geven in het kader van het programma FOST Plus bthoren tot deze categorie. Een verdere Ontwikkeling van die activiteiten kan uitmonden in een ru imer toepassingsgebied voor de verklarin,gen die steunen op de auditmerhodolo,gie. Tot besluit zou d(' omkadering van de huidige samenscellingsopdracht('n (samen met her Instituut der Accountants) moeten worden opgesteld.
113H
- JMKVFR~l.A(;
1997
De structurering van de auditverslagen in uitgebreide vorm ofvan I!ltlll(lgten de omwikkeling van verklaringen van onderwek kunnen wrgen voor een ui tbreiding van de revisorale dienstverlening en hun positieve bijdrage rot de n
IlIelI! lef/tri
Het is evenwel nodig dar een normatief kader voor die p[
De beschikbaarheid van dit globale kader is eveneens noodzakelijk, wil her beroep als groep die nieuwe producten kunnen promoten, zowel onder eigen k-den als bij de gebruikers.
3.3. De bedr ij fsrev iso r en de papicrloze maatschappij I-leden laat de informatietechnologie reeds roe dat ondernemingen met elkaar boekhoudkundige informatie en gegevens uitwisselen langs elektronische weg , lOnder een papieren spoor na te laten. Stet.-ds meer ondernemingen zien de voordelen van Electronic Data lnrerchange (ED I) in en zi jn ook in staar ED I re inregreren in hun bestaande of nieuw ontwikkelde informaticasystemen. Voor her managemem spelen, naast kostenbesparingen en een verhoging van de kwaliteit van communi catie (sneller en betrouwbaarder), ook commerciële motieven een belangrijke rol bij beslissingen over her toepassen van EO!. lmmtrs, koppeling van het eigen systeem met dat van de klant becekenr extra dienstverlening en khunenbinding. Deze evolurie is onafwendbaar. Een analyse van de verschillen flIssen klassieke verwerking met gebruikmaking van documenten en documentarme transactiecommunicatif." leidt rot df." volgende concl usies: • •
De bewerkingen zijn În functionele zin hetzelfde: De concrete relllisaric is anders, hetgeen Ic-idt tot een andere administratieve organisatie, andere risico's en andere (interne) controles.
De bedrijfsrevisor, lx:hlst mee de controle van jaarrekeningen van organÎsaties die gebruik maken vlln syst(-men voor docurnentarme transacr Îecommun icatie, zal zich meer dan voorhet:n moett:n baseren op de kwaliteit van
IBR -
J AARVl R ~I.AC;
1997
de administrarieve organisatie en de daarin verankerde maatregelen van interne controle. Hij zal zich indringend moeten overtuigen van de beheersbaarheid van het (geautomatiseerde) systeem, om tor een afgewogen oordeel re kunnen komen over zijn audit risk, zijn conrroleaanpak waarin revens rekening is gehouden met de voor hem acceptabel geachte toleranri(·s en daarmee uiteindelijk over de getrouwheid van de jaarrekening. Oe thans beschikbare maatregelen van interne en externe comrole zijn ook toepasbaar voor systemen van documentarme transactiecommunicarie. Bij de conrrole zal, gezien de hoge graad van de automatisering en de complexiteit van de roegep..1Ste (geïntegreerde) systemen, de tussenkomst van deskundigen, zgn. informat ica-audirors, toenemend belangrijk worden. Oe bedrijfsrevisor zal echter de nodige kennis moeren bezitten omtrent geautomatiseerde informatiesystemen om de controlewerkzaamheden re kunnen plannen, sturen, begeleiden en beoordelen.
Ttli ( I(f}/zirn
/ '(1/1
tie lIodige kellllis ell /"{/{//digbetlm
\'Vil de bedrijfsrevisor in ondernemingen met "papierarme» administratieve organisatiesystemen de beheersing over het auditproces van de adminiS(f',.I[Îeve organisatie in de hand houden, dan zal hij daartoe de nodige kennis en vaardigheden moeren verwerven. \'Vij kunnen ons ook afvragen of er zich geen specialisatie binnen her beroep zal olxlringen. Oe bedrijfsrev isor heeft geen andere keuze dan zijn kennis en vaardigheden aan re scherpen om de sleutelrol die hij heden in de ondernemingen vervult, ten volle op zich te nemen. Oe Raad zal zich buigen over de minimumkennis die de bedrijfsrevisor moet bezitten ren aanzien van de informarierechnologie. In de stageopleiding moet het aanwenden van de computer en elememaire software worden ingebouwd. Oe permaneme vorming moet de revisoren in sraut stellen hun kennis bij re werken en deze op peil te houden met de evolUtie van de informaticaroepassingen van de ondernemingen. Zulks zou bijvoorbeeld kunnen gebellfen door middel van een vormingscycJus van 2 à 3 jaar, waarvan het
eerste .gedeelte de deelnemers in staar moet srellen hun basiskennis bij re werken. Vervolgens zouden dan, in een rweede .gedeelte, de revisoren met een meer doorgedreven kennis .gaandewe.g de eerste groep kunnen vervoegen. Aldus zou elke deelnemer aan her einde van de cyclus het vooropgesrelde kennisniveau bereikr hebben, dar hem kan roelaten om, rekening houdend mer de technologische evolutie, zijn opleiding verder te zenen om aldus te komen rot een bepaalde graad van deskundigheid.
Tm
(1i1ll~I/"Il /,11/
dt! /H,,·kdfJSJien mil de Ixdrij/re/uQr
Als gevolg van de technologische omwikkelingen zullen ook de werkdossiers van de bedrijfsrevisor meer en meer gedematerialiseerd worden, hetgeen de uitwerking van normen voor gedematerialiseerde werkdossiers zal noodzakelijk maken. H itrbij dient aandacht besteed re worden aan problemen die zich kunnen stellen ten aanzien vao de onomkeerbare vastlegging van voor concroledodeinden ingewonnen informatie, de toegang rot en de beveiliging van de werkdossiers. Ten aanzien van de loeg(lIIg tot de lI'erkdfJS!;ers moeten compatibel computermarerieel en -pro.gramma's beschIkbaar blijven om gedurende de wettelijke termijn de werkdo$siers te kunnen raadplegen. Ten slone zullen de bedrijfsrev isoren ook aan hun cliënteel de garantie motten kLionen bieden dat zij de in hun werkdossiers verzamelde documentatie doeltn·fTend beniligen.
4. HET VRIJ BEROEP EN ONEERLIJKE BEDINGEN In zijn Verslag over het jHar 1996 (p. 58) heeft de RHad reeds de aandHcht gevestigd op te vef\vachcen reglementering omtrent de oneerlijke bedingen in overeenkomsten gesloten tussen tirularissen van vrije beroepen en hun cliënten. InmIddels is terzake de wet van 3 april 1997 in het Belgisch S/{{({!s/;!m/ van 30 mei 1997 bekendg(·maakt. Deze nieuwe wergeving doet de vraag rijzen naar een defînitie van hergeen onder «vrij beroep" dient te worden verstaan. Er blijkr immers geen
IBR - ) IIARVER'l ..... " 1')')7
universeel geldende omschrijving voorhanden te zijn. Volgens artikel 2,1 ° van voormelde wet omvat dit e lke zelfsrandige beroeps:tctivite ir, die dienstverlening of levering van goc«leren omvat welke geen daad van koophandel of ambachrsbcdrijvigheid (met uitsluiting van de Inndbouwlx..Jrijvigheid en de veeteelt) is. D!.."ze omschrijving van hel «v ri j beroep .. is nagC:"noeg identiek met de definitie die wordt gegeven in de wet van 21 oktober 1992 betreffende de misleidende redame inzake de vri je beroepen. Volgens de Federatie voor Vrije en Intellectuele Beroepen (FVlB), di r is de inrerprofessionele koepdfcdemtie voor beroepsorganisaties van vrije beroepen, gaat het om een ~rde r negatieve invulling van het begrip. In hN kader van {""en g rootscheepse imago- en informatiecampagne .. Her Vrije Beroep van de 2lsre eeuw - Oe kennis en her vertrouwen», waaraan dt· Raad van het Instituut der Bt«lrijfsrevisoren overigens zijn medewerking he{""ft verleend, t racht her FVIB dan ook her soc iaal-economisch belnng vlln de dienstverlenende intellectuele beroepen re onderstrepen. Nie[tegensraande her feir dat in de voorbereidende werkzaamhedenOJ van voormelde wet enkel de beroepen van advocaat, gerechtsdeurwarlfder, geneesheer, alsook de dienstverlenende intellectue le beroepen zoals lx..Joeld in de kaderwét van I maart 1976 (bijvoorbeeld de boekhouder) expliciet worden vermdd, lijdt het geen twijfd dat op basis van voormelde wettdijke begripsomsch rij ving, de bedrijfsrevisoren wel degelijk onder de ni euwe regeling vallen. Verder mag niet uit het oog verloren worden dat een ont-erlijk beding per definitie verband moet houden met een overeenkomst: deze nieuwe reglementering kan bijgevolg slechts van toepassing zijn op het vlak van de contractuele verhoudingen. \'(ford("n geviseerd , de overeenkomsten die gesloten word("n wssen de tiwillris van ("{:n vrij beroep, handelend in her kadt'r van zij n beroepsactivi teir, en diens cliënt. Gezien d(" definitie van het begrip "cliënt .. , zal de dmagwijdte van de wet voor de bedrijfsrevisoren vrij beperkt zijn. Onder cli ënten wordt immc'rs verst:tan, //(tfllllrlijkt ptrsO/lt1l dil' hande len voor doeleinden die blli/m hun bcroepsactiv iteit vallen (artikel 2, 2° van de wer van 3 april 1997). Tijdens de parlementaire totstandkoming van de nieuwe wer is namens de Minister ui td rukkelijk gesteld dat re<:htsperso(I) "'Iemofll,v:m ToeJl(llIm~. P.,,/. SI., K:lml'r. 19<)6-'97,71)/ 1. 1.
IBI~
- .JMM\"I
k~LA(,
1997
nen van het w('passin,gs,gebied zijn uiQ;eslocen(l). Vol,gens de Raad zouden als concreet voorbt>eld binnen het kader van de revisorale opdmch(en kunnen worden geciteerd, de 0lxlracht ingeval van een oprichting van een patrimoniumvennootschap of de ovt.-rt't'nkomst tot het verlenen van advies aan natuurlijke personen in het raam van privé-aan,gelegenheden. Het is verboden om in een overeenkomsr russen een beoefenaar van een vrij ~roep en diens cliënt een oneerlijk bedin,g op re nemen. Oneerlijk is het beding waarover niet afzonderlijk is onderhandeld en dat her evenwicht tussen de rechten en vt.-rplichtingen ten nadele van de cliënt aanzienlijk verstoort (artikel 3, § 2). De bedin,gen waarin dwingende werreIi jke of bestuursrechtel ijke bepal in,gen zi jn overgenomen, vallen niet onder het verbocl. In de bijlage van de wer wordr een nier-exhaustieve lijst opgenomen van oneerlijke bedingen die verboden en nietig zijn, zelfs als er werd over onderhandeld, Op de lijsr komen onder meer voor, de bedingen die tot doel of gevol,g hebben de cliënt, die zijn verbintenissen niet nakomt, t't'n onevenredig hoge schadevergoeding op re leggen (Bijlage l-e). Het hoeft niet re verbazen dat tijdens de parlementaire bespreking aandachr werd besteed aan de oneerlijke bedin,geJl op het vlak van de honomria. Zo wordr gesteld: .: Iedere beoefelltlt"·l'tIIl eelll'rij beroep I/'ordl a/dm 1'e'l!1irbl zijn /;Qllomr/(/ /'11 de II/(II//e,. 0/11 zip' (m·/erell (/(/11 Ie l'fkmell, dl/Melljk II/ede Ie de/m ;"dim hij 1/';1 I'efll/ijdm d(11 Q/'er de h(J()K/( /'((1/ zijll I)(Jlloml';t1 u'onl! Kerlismss/ee,.d. ~ (1) Zqn dan ook per delÎnltie nietig en verboden de bedingen die bepalen dar de prijs wordt vastgesreld op her ogenblik van de levering, dan wel de diensrenverrichter hee recht verlenen zIjn prijs re verhogen, zonder dar de cliëm in beide gevallen her overeenkomsrige reche heefe om de overeenkomst op te zeggen, Indien de eindprijs te hoog is een opzichre van de bij het sluiten van de overeenkomsr bedongen prijs (Bijlage I-I). Bedingen van prijs indexering zIjn echter wel mogelijk, voor zover deze wereig zijn en de wijze waarop (Ie prijs wordt aangep;lsr explicier beschreven is. Ingeval Je overeenkomst een oneerlijk beding bevar, dan worJr dit beding nietig geacht. De overeenkomst blijft evenwel bindend voor de partijen indien zij zonder h('[ oneerlijk beding kan voortbestaan. Desgevallend kan een vordering tot staking bij de voorzitter van de reclHbank (l)
p"r1. SI., Kam er. 199{)·'97. 715/.). 6.
(2) P",l. Sf., Kam~r. 1996·'97, 7 1 5/ ~. 3.
1I3R - ) MIlVIIN....(.
1997
van eersre a'lnleg worden ingesteld op verwek van onder meer de belanghebbenden. de ruclHrechrelijke auroriteir of een imerprofessionele of beroepsvereniging mer reclHspersoonlijkheicl. Leeft men het bevel (Ot smking van her gebruik van het oneerlijk btding nier na, dan kan een strafrechtelijke veroordeling (Ol een geldboete volgen.
;. CONTROLEVENNOOTSCHAPPEN Reed s in zijn verslag over het jaar 1995 (p. 48) kon de Raad vaststellen dar een alIntal confraters was overgega:m (Or de oprichring van l'en éénpersoonsvennoorschap , die hun deelneming in een revisorenvennoorschap overnam. Ook in het voorbije jaar kreeg de Raad diverse aanvragen binnen rol de inschrijving van dergelijke éénpersoonsvenn oorschappcn op de ledenlijst. In de mate dar alle wenelijke voorwllarden vervuld waren, is de Ib.1d overgega.1n tot de insch ri jving. Ot> vertegenwoordiging voor comroleopdrachren van een comrolevennoorschap, waarin één of meer éénpersoonsvennootschappen deelnemen, dient te gebeuren volgens artikel 33 van de wer van 22 juli 1953 houdende oprichting van het [BR, dat voldoende duidelijk is. Voormelde wcrsbepali ng schrijft voor dat [(~Ikens wanneer een conrroleo]xlmcht aan een vennootschap wordt rcx.'vertrouwd, deze onder haar vennQlen, zaakvoerders of bestuurders een vertegenwoordiger moet benocmen. Hiermee beoogde de wergever dar deze vertegenwoordiger zou belast zijn met de Ulrvoenng van de opdrachr in naam en voor rekening van de vennootschap.
Als men dan al zou aanvaarden dar een conrroleversla!-l ondert{"kend wordr met «vennoorschap A verregenwoordigd door vennootschap 13», dan moet hieraan toegevoegd worden d·ar de vennoorschap B die de concrol{"olxlracht uitvoert, zelf vertegenwoordigd wordr door zijn vennoot of zaakvoerder, de heer B. In deze omstandig heden heefr de Raad geoordeeld dat het de voorkeur verdient dat de «wssenven nootscha p" transparant wordt gemaakt en dar de heer B rL'Cllfsrreeks wordt vermeld als verregenwoordiger van de vennoorschap A, zelfs al beschikr hij niet rechrsrreeks en ten persoon li jke rirel over de hoedanig heid van ven noot, zaakvoerder of bestuurder.
6. INTERPROFESS IONELE VERENIGINGEN Zoals aangegeven in het J aarverslag over her jaar 1996 Cp. 47), is het Comité mI boe. dat doof de Raad in zijn schoor is opgericht, overgegaan rot een Glsu"isrisch onderwek ornrrem de besraunde nationale en imernariolll1le inrerprofessionele verenigingen, waarin bedrijfsrevisoren deelnemen. De bedoeling is na re g:Hl11 in welke mare de inrerprofessionele samenwerking al dan nier valt onder her toepassingsgebied van artikel 30 van het reglement van plichtenleer en zo ja, of aan de gestelde voorwaarden is voldaan. Vervolgens zal de Raad op basis van de individuele verslagen van het Comité mI hoc overgaan Wt de· eventuele hernieuwing van de wcsrcmmingen, die wr dusver zijn verleend Hl tot:passing van nrrikel R, 4 van de wet van 22 juli 1953.
*
Her Comité (1(/ b Of heeft in de loop van 1997 een 45-ral dossiers ond('rzochr. In een aantal gevallen blel'k het om een samenwerkingsverband tI' gaan dar niet meer in de praktijk toepasselijk was. In 35 dossiers heeft een onderhoud plaats gehad met de vertegenwoordiger van het inrerprofessionl'el samenwerkingsverband, teneinde een toelichting omtrent de concrete werking en modaliteiren van de samenwerking te verkrijgen. Zonder re willen vooruit lopen op dl' globale conclusie van deze casuïstische benadering, die begin 1998 word t verwacht, wenst de Raad toch reeds re herinneren aan her feit dat de toestemming voor een imerprofessionele vereniging (onder meer) nOlankdijk is van het bestaan van een beroepsdeonrologie (arrikei 30, I" van hN reglement van pliclHenleer). In dir kader zou wellicht een nlgemcne vcnvijzing in de schoot van de inrerprofessionele vereniging nanr de Code of Elbiff van het IFAC (zie ook Vademecum 1997, p. 261) een mogelij kheid zijn om tegemoet te komen aan het bovenvermeld reglementair voorschrift.
7. ETHISCHE ZAKEN 7 .1 , Honoraria van de comm issaris- revi sor Een confrnter stelde de Raad de vraa;:: of volgende passage uit de nonL1en van een algemene vergadering betreffende de benoeming van de commissaris-revisor in overeenstl'mming is mer de deomologie:
IJ3 R - J MR V ER~I.A(,
1997
OlM" ff11l'fJIldigt IIItmltrhtulOOlill dt f'rrgrlderiflg hel jtlllrlijlu kdmg 1'(111 de I"t!rgotdillg 1'(111 de CO/llllliSJIlriJ-I'/'I,jsor l'tIJI I/' lftl//'II op de lff'plrlrlliiflgJ-
til
250.000 BE F txc/mief
k"lII00rkolfell.
D eze l 't/'goedillg zrll {l(1IIf!,e//tl/f lI'ordm
rI(I//
de tI'!)llItie 1'tI1i bet illdtxrijftl'
/'(1/1
de srllm'iJJel/ in dt jil/ril/fiete JeefOl' ell l'tIn de Jfmcflllll: cOlllpl exifeif til Q/III'tII/g /'tIIl de bedl'ijfs(Jefif'ireit/'li. ~
Op voorstel van d!" Commi ss ie voor Ethisch!" zak!"n wenst de Raad lil verband met d!" hierboven geci tt"erde tekst hel volgende standpunt in te nemen. Voort"erst dient herin nerd re worden a.an het algemt"en princi pe, zo..'lls uitgedrukt in artikel 641rr van de vennoolschappenwer, volgens hcnvelke de bezoldiging van de commissaris- revisor uit t'en vaSt bed rag bestaat, dat bij de aanvang van cl" opdmcht van de commissaris door de algemene vergadering wordt vastgest!"ld. Het is van primord iaal bt"lan,g hieman toe te voe,gen dar de nier-naleving van deze voorschriften stmfrt-chrelijk gesanctioneerd kan worden (zie artikel 204, 5 0 van de v!"nnootschappenwet). In her concrete geval ziet de Raad moeilijk in op welke wijze ten aanzien van de algemene vergadering een onderscheid zou kunnen worden gemaakt russen de kantoorkosten van d!" co mmi ssa ris- revisor en zijn cigen liike bezoldiging. De bezoldiging van de comm issaris-revisor, die door de algemene vergadering wordt vastgesteld, dienr de versoedins voor h!"t geheel van zijn werkzaarnh(-den te omvatten. Voor de Raad is het dan ook onaanvaardbaar dar de algemene vergadering her Ix-dmg van de com missaris vasrsrelt eXc/llsit! de kanroorkostt'n. \'(far de verplaatsingskosten bt"rrt'(t, is de situatie minder evident. Desti jds oordeelde de Raad van het Inst itllll t, verwijzend naar een omzendbrief van 3 maart 1956. dat dt· verplaatsingskosten d ie in Belg ii" gedrasen worden, in de bezoldisins moeten begrepen worden, en dat tnkel de verplaatsi ngskosten in het bui ten land mogen terugberaakI worden buiten bezoldiging om(l).
De Ra.1d oordeelt dar dit standpunt nog stt'eds van toepassing kan worden geacht.
(1) \ -,,Jt~/"N dn' Btdrijftt'tl'IJWTW. Edllle 1978. p. 162.
De Rnad vestigt weliswaar de aandaclH op artikel 64ter, derde lid van de vennootschappen wet, waarin in een uitdrukkelijk verbod voorzien wordt voor dc commissaris om buiten zijn bezoldiging enig voordeel, in welke vorm ook, van de vennomschap te omvangen, Volgens de Raad mogen verplaatsingskosten geenszins als aanvullende honoraria, die rechtstreeks of zijdelings de kosten van de werrelijke olx lrachl als commissaris-revisor dekken, worden beschouwd. Verplaatsingen in het buitenland kunnen dus af.wnderl ijk worden vergoc
0/
"Thor. Edilie 1997, p_ 277.
§ 8.8 .. V"tI/!/lIff'm I'all tie brd6jfi_
Dir impliceert dat (-en aanvullende e reloonsra.1 t aanvaardbaar is, voor zover de algemene vergaderi ng deze goedkeurt en voor zovtr de betaling P.1S mi de goedkeuring plmltSvi ndr. Immers, indien de Ix·taling zou gebeuren vooraleer de al ge ment" vtrgadering haar instemming mer de bij komende bezoldiging heeft betuigd, zou de betaling ku nnen beschouwd worden als een voorschot. In toepassing van artikel 64ft,., vierde lid van de vennootschappenwet zijn voorschotten aan de commiss.1ris eduer uirdrukkelijk verbod('n. In de praktijk gd>eun her dar de algemene vergadering verzocht wordt het bedrag van de bezoldiging aan te passen ingeval van fundamentele structuurveranderingen van de vennootschap, bijvoorbeeld naar aanl eiding van een fus ie of een groei die de verkiezing van een ondernemingsr:.md met zich meebrengt. In deze omsrandig h("(len kan de opd r:.tcht soms onmogelijk voortgezet worden aan de voorwaa rden d ie bij de aanvang werden bepaald. De aanpassing van het ereloon is dan mogelijk , mits het onderling en voorafgaand akkoord van enerzijds de algemene vergadering en anderlijds de com missaris-rev isor. Opgemerkt kan worden dat de mogelijkh('id van de aanp.1ssing met o nderling akkoord uitdrukkelijk voortvloeit uit de wet, zodat hiervan gebruik kan gemaakl worden, zelfs al werd hierin nier uitd rukkel ijk voorzien bij de aanvang van de olxlmchr. Ten slo([e vermeldt de Raad vol ledig he idshalve het voorschrift van art ikel 64[er, tweede lid van de vennootschappenwer in verband met de vervulling door de com missaris van uirwnderlijke werkzaamheden of bijzondere opdrachren. Er moet echrer rekening gehouden worden met de Strenge voorwaarden van dele bepaling, onder meer de st rikre publici teitsregeling via de vermelding van de aard van de prestar Îe en de bezoldig ing În her jaarverslag. Artikel 14 van hel reglement van plichtenleer herinnerc de commissaris- revisor overigens uitdrukkelijk aan zij n verplichting om toe te zien op de naleving van deze bekend making. War het roepassin,gsgebied betreft, oordeelt de Raad dat dit vrij bepe rkt is; hiervoor verwijst hij naar een vroeger advies van de Juridische Commissie van het IBR(I). Daarin wordt gesteld dat onder «ui tlonderlijke werkzaamheden .. wordt verStaan, de bijkomende opdmchten die kmchtens de vennoorschappenwer in principe aan de commissaris- revisor toe\'('rtrouwd moeren worden (bi jvoorbeeld, verslag over inbreng in natura bij (I)
Vd'/tN/f(I/I/'!"t1N
d~
btr1riUm:I"IJ(Jr. Ed, tle." 1997. p. 548.
I BI~ -
JMlRVl ~~I.A(,
1997
een kapitaalverhoging). "Biezondere 0lxlrachren» daarentegen zijn andere niet bij de vennootschappenwet bepaalde olxlrachren die niettemin verenigbaar zijn mer de functie van commissaris (bijvoorbeeld advies inzake organisatie). De Raad is de mening toegedaan d:lt, behoudens de uitzonderlijke werkzaamheden of bijwndere opdrachten, geenszins beroep kan gedaan worden op de bepaling van artikel 64rer, tweede lid van de vennootschappenwer, lourer om een bijkomend ereloon te kunnen aanrekenen, zonder tussenkomst van de algemene vergadering.
7.2. Deskund ige Een confrater legt het Instituur de vraag voor naar de houding die moer aangenomen worden wanneer een rechtbank, op v('rzoek van een minderheid van aandeelhouders, een revisor aanstelt als deskundige, in een vennootschap waar er een commissaris-revisor is. In voorliggend geval heeft de reclubank de o]xlrachr van de deskull(hge zo omschreven dat geconcludeerd kan worden dat de werkzaamheden van de deskundige en die van de comm issaris-f(~visor samenvallen. Er bestaat geen enkele reden om re besluiten dat een bedrijfsrevisor geen ojxlracht V(1Il deskundige met toepassing van artikel 191 van de vennootschappenwet zou mogen aanvaarden, wanneer er al een commissarisrevisor in de vennootschap in functie is. H ij zal zijn opdrachr moeten uitoefenen met naleving van de artikelen 24 f."n 2S van her koninklijk besluit van 10 januari 1994 bf."trdff."nde de pl ichten van de bf."drijfsrf."visoren. Dit houdr in dar hij f."nerzijds zijn confrater inlicht over her voorwerp van de hem toevertrouwde o]xlracht en, anderzijds, dat hij hem onmiddellijk op de hoogte zou brengen van de punten waarover een meningsverschil bestaat, indien hij ertoe gebracht wordt om het werk of de verklaring van de confrater in opspraak te brengen. Daarnaast moer ook de vraag worden gesteld naar her eventuele berof."ps,geheim vanwege de commissarÎs-revisor regenover de door de rechtbank aangesrelde deskundige. Mo('[ dit geval niet gelijkgeschakeld worden mer de uitzondering, bedoeld in artikel 27, tweede lid van de wet van 22 juli 1953? Deze bc-paling voorziet in een mogelijke uitzondering op her beroepsgeheim wanneer de samenwerking wordt aan,geboden in het kader van de comrole op
J\3R -
) MR \ 'l:RSWlG
1997
de ja:lrfekening of de geconsolidc"('rde jaarrekening V:ln een onderneming, De voorliggende hypothese is wezenlijk verschillend, omdat de uitzondering uitsluitend betrekking heeft op de samenwerking russen verschillende commissarissen-revisoren of personen die in een onderneming naar buitenlands recht een gelijkaardige taak uitoefenen. De funCtie van de deskundige, dit' 01('( toepassing van artikel 191 wordt aangestt'ld, is daarmee nier vergelijkbaar. I-Ier is echter wel a.1ngewez!'n dat de commissaris-r!'visor alles in het werk stelt om het bestuursorgaan van de onderneming te overtuigen van het belang van een comact russen de commissaris-revisor en de door de rechtbank met wepassins van artikel 191 aangestelde deskundige. Dergelijk concact is noS meer wenselijk wanneer de door de rechtbank omschreven opdraclH zeer ruim is en betrekking heeft op de voornaamste comroleas]X'
De Raad is van oord!'c-J dat het beroepsgeheim (en onrechte zou worden ingeroepen om de werkz.1amheden \'an de deskundige mer berrekkins rot de door de rechtbank omschreven gebieden re belemmeren. Indien de commissaris-revisor Scen toesremminS krijgt om de deskundige bij te staan of hem zijn werkdocumenten te laten inkijken, verdienr het aanbevclins dat hij dit schriftelijk laat bevestigen. 7,3,
Onde n e k e ningsd e legut ie
Volgens artikel 18, derde lid vnn het koninkl ijk besluit van la januari 1994 betreffende de plichten van de bedrijfsrevisoren, kan de bedrijfsrevisor, ingeval van overmacht. zijn bevoegdheid om te tekenen aan een andere bedrijfsrevisor delegeren. Naar aan leiding van een concreet geval, is de Raad overgegllan rot een analyse van die bepaling en heeft - op basis vlm het lIdvies van de Commissie Ethische Zaken - hCl vol8end standpunt geformuleerd. W'anneer de handtekening betrekki ng heeft op een vNsla8 van een commissaris-revisor of (-en 8cl ijkaardig verslag over de geconsolidt.'erde jaarrekening of over de aan de ondernemingsraad verstrekte economische en financiële informatie, dienc.-n de rt.'glementaire bepalingen resrricrief te worden gelezen. Er moel inderdaad rekening gc.-houden worden met de in de wet bepaalde regeling van de persoonlijke aansprakelijkheid, ook in het
1OH. - JMKYIIl' I.,\{,1 997
geva l van revisorenvennootschappen, Her is vooral deze hyporhese di(- in dit advies aan bod komt. In eerste instantie dienen de woorden «zijn bevoegdheid om te tekenen delegeren » te worden verduidelijkt. In artikel 18 is er geen sprake van het delegeren van aansprakelijkheid . De aansprakelijkheid van de commissaris-revisor, die zijn handtekening delegeerr, blijft volkomen overeind en ook al is hij verhinderd, toch blijfr hij ten volle de commissaris in functie, Ind ien de commissaris-revisor nier langer bij machre is om die aansprakelIjkheid op re nemen, zal hij er de voorkeur aan geven omslag re nemen. Dir berekem dan ook daL ingeval van ddegatie, Je handtekening onder het verslag voorafgegaan moet worden door de formule . Oe heer X .... bedrijfsmrisO/: ill iI[l/'ezigbeid I 'r m de beer y , .. rommissilris-rel'iJor» of een vergelijkbare formule . I-I et delegeren van de ondertekeningsbevoegdheid moet vooraf worden geformaliseerd. \'<'el kunnen binnen een rev isorenvennoorschap algemene regels worden uitgewerkt om de delegatie sysremllCisch en op duurzame wijze te organiseren. De bed rijfsrevisor die aan vaardt om lil de plaats van een confrater te onderrekenen, is niet aansprakelijk voor een opdracht die niet aan hem werd toevertrouwd. Wel vooronderstelt een professionele benaderinJ:; dat deze bedrijfsrevisor zich ervan heeft kunnen vergewissen, vóór hij zijn handtekening plaatst, dat het comroleteam van de verhinderde confmter alles heeft J:;edaan wat nodig was of conform artikel 16 van het reglement van plichtenleer heeft gehandeld. Bovendien lijkt her ook ondenkbaar dat het delegeren van de handtekening zonder de formele en voorafgaande inStemming van de be[Tokken onderneming zou J:;cschi!'dcn. Indien de bedrijf:~revisor, aan wie de handrekeningsbevoegdheid wordr gedelegeerd, van oordeel is dat hij volgens zijn beroepsinzicht her verslag, dat hem in naam van zijn verhinderde confrater wordt voorgelegd, niet kan rekenen, m:l,g hij aan dar verslag zonder diens toestemmin,g niets veranderen. Er rest hem dan ook nOJ:; alleen de mogelijkheid om de hem toever[Touwde delegatie te weigeren. Wat betreft de omstandigheden van overmacll[ waarin eventueel de handtekening kan worden gedelegeerd, verm(-Iden we vooreerst de afweziJ:;heid , om welke reden dan ook. I-I et motief van die afweziJ:;heid hoeft
IBR -
J AARV[R~I.AG
! 997
met de ov(-rmachr geen verband te houden. Zo zou bijvoorbeeld een bedrijfsrevisor die zich dient te verplaatsen naar een verafgelegen land en, renvIjl hij nog in her buitenland vertoeft, gevraagd wordt om een verslag of enige verklaring dringend te ondertekenen, de uir re voeren controles kunnen organiseren en zijn goed keuring verlenen aan een onrwerpverslag vanuit de plaats waar hij zich bevindr. Ten slotte kan hij een confrater verzoeken d e olxlracht formeel te willen afronden door her plaatsen van zijn handtekening; de handtekening kan immers niet per fax gebeuren. De Raad is van mening dar dezelfde principes gelden in het kader van bijzondere opdrachten (inbreng, quasi-inbreng enz.). Het zou echter onaanvaardbaar zijn re tekenen in naam van een verhinderde confrater, indien deze nier vooraf de o(Xlrach t heeft aanvaard en de grote lijnen voor de tenuirvoerleggulg ervan heeft bepaald, zodat hi! daar ook de verantwoordelijkheid voor kan opnemen. Ingeval van handelingsonbekwaamheid ingevolge ziekte of een ongeval of om een andere reden, kan artikel! 8 wel worden ingeroepen , ook al kan de bedrijfsrevisor het geheel van de comrolewerkzaamheden niet aerief van nabij volgen. \Xlanneer de omstandigheden van de onmogelijkheid de confrater echter zouden beleHen de effectieve veranrwoordelijkheid voor de opdracht op te nemen, zou hij op de eerstkomende algemene vergadering Ontslag moeten nemen. Daarregenover staat dm artikel 18 nier kan worden ingeroepen ingeval van een disciplinaire schorsing. In dergelijk geval is de revisor inderdaad niet bekwaam het beroep uit te oefenen . Her is hem voor de ganse duur van de sc horsing uitdrukkelijk verboden om zelf of via een tussenpersoon enige beroepshandeling te stellen_
8. ONAFHANKELIJKHEID EN ONVERENIGBAARHEDEN S.l.
Interne audit
Het gebeurt vaker dar sommige bedrijfsrevisoren, na een aantal jllfen inschrijving op de ledenlijst, uit her beroep stappen om bepaalde functies
mR-
) MRV[RSLAG
1997
als werknemer bij een onderneming uit te oefenen. Een aantal confraters bekle
8. 2. Patrimoniumvennoot sc happe n De vraag wordt gesteld of voor bedrijfsrevisoren een deelneming in het kapitaal van een patrimoniumvennootschap geoorloofd is, alsook of zij het bestuur in dergelijke vennootschap kunnen waarnemen. Onder patl"i/llOl/ilf/lIl'eIllIOOUr&lp wordt verstaan, een vennootschap die is opgericht met het oog op het beheer, de instandhouding en desgevallend de vermeerdering van roerend en/of onroerend vermogen. Dit pat rimonium kan betrekking hebben zowel op particuliere als professionele goederen. Dit laatste impliceert dat bepaalde middelenvennootschappen, die in dir('Cte rrl;ltie Staan met de uitoefening van het beroep van bedrijfsrevisor, in sommige gevallen kunnen beschouwd worden als parrimoniumvennootschappen, zoals bedoeld in onderhavig advies.
!BR -
J ...... RVER~!.A(, 1997
Wat de dedllflll;IlIJ,;1/ Im kapitaalt'rw ten patril/lol/ilfllll'tli//ootschap betreft, belet niets de bedrijfsrevisor om ven noor van een dergelijke vennootschap te zIJn. Zoals trouwens reeds bevestigd door de Hoge Raad voor her B{,drijfsrevisoraat en de Accouncancy (H.H.B. 90/05.D., Advies inzake her tuchtreglemenc en de code van plichrenleer, p. 21), is de Ralld van oordeel dar her de bedrijfsrevisor zelfs toegelaten is om de voornaamste vennoot te zijn. Her feil dat de meerderheid van de aandelen in handen is van een bedrijfsrevisor, mag evenwd geen aanleidlllg geven tot het "de facro » besturen van de vennootschap. Ook spreekt het vanzelf dat de bedrijfsrevisor zich te allen tijde dient te onthouden van het uitvoeren van enige beroepsmatige opdracht voor de patrimoniumvennootschap waarvan hij deel uitmaakt. Inzake her lI"(1t11'llellltll I'{III hel bei/lilt/" I 'a ll teIl !lrlt/"illlollilflllnlllloo!Scha/i. herinnert de Raad aan de verbodsbepaling van artikel 7biJ van de wet van 22 juli 1953 houdende de oprichting van her !BR, waarin her de bedrijfsrevisor uitclrukkelijk verboden wordt een raak van bestuurder of zaakvoerder uit te oefenen in ecn handelsvennootschap of in een vcnnootschap die de rechtsvorm van een handelsvennoorschap heeft aangenomen, tenzij het gaat om een (incer)professionele vennoorsehap. Aangezien een p.Jtrimoniumvennootschap veelal een burgerlijke vennootschap zal zijn mer de reclHsvorm van een handelsvennootschap, kan de revisor in principe dus geen besruursmandaat in een parrimoniumvennootschap waarnemen. De aandacht dient evenwel te worden gevesrigd op her feit dar een be
JBR -
J AARV [Il ~I.A( ,
! 997
op voorwaarde dat het maatschappdijk doel van de vennootschap verband houdt mer de uiwefenin,g van her beroep. Voor de stagiairs.bedrijfsrevisoren geldt in principe een gelijkaardige regdin,g. Immers, de sca,giair.[X-
9. WETGEVING INZAKE HET BEROEP VAN PHIVE-DETECfIVE Sinds 1991 is hel berocp van privé-derective door de wet geregeld (Wet van 19 ju li 1991). Bij de wijziging van her we([elijk srelsel door de wer van 30 december 1996 (B.s., 14 februa ri 1997) hf."eft de Ibad zich afsevraa,gd of de bedrijfsrevisor niet onder her totp.'\Ssingsgebi("d van de wer viel. Er kan inderdaad vastgestdd worden dar dke natuurlijke persoon die gewoon li jk tesen betalins activiteiten uitotfem b("staande uit het inwinnen van informatie omtrent de vermogensroesrand van pcrsoncn, als privé. detective wordr beschouwd (artikel I, § 1,2° van de wer wn !9 juli 199 1). ~kn kan echter nier voorbijgaan aan her fe it dat bedrijfsrevisoren (en ook accountants) beroepshalve fict ief zijn op her vlak van de vermogenStocsrand van personen, zowel war de rechtspersonen betreft (bijvoor[X·del controle of accountancy) als war natuurlijke personen betrefr (bijvoorbeeld inbrengen of serechtelijke expert ises).
De Minister van Binnenlandse Zaken, de heer J. VAN!)" LANOTIF., die hierover geconracteerd werd, bevestigd e uitdrukkelijk dat de activiteiten van bedrijfsrevisoren (zoals trouwens ook dl' activiteiten van de IDACleden) niet beschouwd worden als activiteiten van privé-detective in de zin van de wet. Een koninklijk besluit van 30 juli 1994(1 1stelt immers dar de reglementering niet tOt'passelijk is op de beroepen van expert waarvan de toegang COt het beroep door de wet geregeld is. Gezien de coegang COt het beroep van bedrijfsrevisor en accountant door respectievelijk de wet van 22 juli 1953, houdende oprich ting van een Instituu[ der Bedrijfsrev isoren en de wet van 21 februari 1985 cor hervorming van her bedrijfsrevisoraat wordt geregeld, kan er dus geen rwijfel over bestaan dar de uitoefening van deze beroepen bui ren de activiteiten van een privé-detective va lt.
10. WITWASSEN VAN GELD EN GEORGANISEERDE CRIMINALITEIT De aanpassing van de wet van I1 januari 1993 COt voorkoming van her gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld, waarbij de anriwitwasmaatregelen zouden uitgebreid worden COt (onder meer) de bedrijfsrevisoren, heeft in de loop van 1997 nog niet geleid to( een definitieve wetswijziging. Het wetsontwerp is neergelegd bij het bureau van de Kam er van Volksvertegenwoordigers op 18 december 1997 (P"rI. SI. , Kamer, 1997-'98, 1335 / 1). Zoals vermeld in het Jaarvers lag over 1996 (p. 117 e.v.), zou het de bedoeling zijn dat de bedrijfsrevisoren de cel voor financiële informatieverwerk ing op de hoogte brengen wanneer zij .. feiten vaststellen die bewijsmateriaal voor het witwassen van geld kunnen vormen», ongeacht de hoegrootheid van de betrokken sommen. De Raad had hieromtrenr een aantal bedenkingen geformuleerd .
(I)
Koninklijk bt-sluir "Jn 30 juli 199f fOt vastst~Jlin~ v~n de lijSt van beroep~n l'n anivirei(en die ni~t beschouwd mO~l'n worden ~Is bedol"ld in de Wet (Ot re~elin~ ' -:10 het beroep Van I'rivé-d~(l"Cnve W.5.. 14 s~pt~mbcr 199·1).
!BR - j AAKVEKSI.AG
1997
Voorts heeft de Raad kennis genomen van her wetsontwerp betreffende criminele organisaties, aangenomen door de Kamer van Volksvertegenwoordigers op 5 juni 1997 en overgezonden aan de Senaat. De Senaatscommissie heeft een onderzoek gevoerd naar de georganiseerde criminaliteit in BeJgic~I ) . In dir kader heeft de Raad een vragenlijst omvangen. die ook aan de andere actoren van Je economische wereld is overgemaakt. In zi jn anrwoord aan de Senaatscommissie nam de Raad volgendc standpunten in: 10 Een eerste vraag van de Sena.1lscommissie had betrekking op de kwetsbaarheid van het beroep voor de grorganiseerde criminaliteit. De Raad benadrukte dar de voornaamstc taak van de revisor her comroleren van rt'keningen betreft, .!Odat men ('rvan kan uitgaan dar zijn tussenkomst de financiële cr iminaliteit vermindert of tenminste b(·moeilijkr. Er dient evenwel re worden opgemerkt dar de functie van commissarisrevisor nier in alle ondernemingen verplicht is. Her kan zelfs betreurd worden dar de wetgever het toepassingsgebied van de comrole aanzienlijk heeft ingekrompen door de wet van 13 april 1995 tot wijziging van artikel 64 van de vennootschappenwt't. De gedeconsolideerdt' berekeningswijze van de criteria voor de benoeming van de commissaris is nadelig in de st rijd regen de fraude. 20 Zelfs indien de commissarisfuncrie eerl preventief effect kan hebben op dt· financit=le criminaliteit, moct erop ,gewezen worden dat de comrole niet in eerste instantie gerich t is op he t opsporen van fraude. Rekening houdend mer de beperkingen die inhert'nt zijn aan de revisorale rechnick, kan. volgens de Raad, slechts een beperk re bijdrage verwacht worden van ht't beroep van bedrijfsrevisor in de strijd tegen de financit=le crimi naliteit. 30 De Raad is van mening dar de internationalisering van de financiHe markten zeker gevolgen kan hebben op de efficiëntie van de controle van de be
Z, t' h(,1 eersle imerim"erslat; van dt' CommIssIt'. Pari. Sf. • St,naal. 1 -_~2617 van 3 de{ ('mber 1997.
IJ3H -
J i\II R VI: R ~U.(.
1997
nemen: .. Iedere perJOO/1 die deellleeml a(", de I·oorbereidiug of de lIifl'()('ril/g /'fIU fIIige gf()()doofde (Iclill;lei, /'fI1/ die crilllillele ol'g(l/I;salie, lem'ijl bij lI'eel of moel lI'e/ell dat zijll deelllemllig bijdl'aagt l(J{ de oogmerken l'ml de frill/il/elt org(lIIisatie, z/klls bedoelt! il/ artikel 342, lI'(mlt gNlmjt /liet ge/,(lIIgeniwI'flf 1'(1/1 ééll 101 drie jam' en lIIet geIdboetelI /'(/1/ /00 lol 5.000 fmllk. of II/el ééll /'(//1 die J/I'affen alleel/" , Op basis van paragraaf 2 van het voorgestelde arrikel. vreest de Raad dat , ingeval van goedkeuring van deze bepaling, een bedrijfsrevisor zou kunnen beschouwd worden als deelnemer aan een activiteit van een cri minele organisatie omdat de bedrijfsrevisor had mONen weten dat zijn oprreden bijdraagt rot de oogmerken van de criminele organisatie. De Raad ondersn:lInt daarentegen de commentaar van het verslag van de Senaatscommissie (0.(.. p, 58) en de wijziging van het amendement nr. 13, ingediend Hl de Sen,mf, waarin voorgestekl wordt om dit artikel 2 te vervangen, Het amendement maakt inderdaad een duidelijk onderscheid tussen de leden van de criminele organisatie en de personen die erbuiten staan. HN voorstel van amendement luidt als volgt: «lederepersool/ die deell/eemt tltlll de /'oorbereidillg of de "ill'()erillg /'til! enige geoorloofde of ollgroo/'loofde (lc/iI·ileit /'tl/I eell I'ertlligillg. hoewel hij weer dar her een criminele organisatie is en dat zijn deelneming bijdraagr ror haar oogmerken, 11'1)1'(11 gUlrfljt lJIet get'fllIgmlsJlmf "{lil ééll jtl(1f tot drie jam' el! /lief geldboeu IWII /00 fmllk tot 5 .000 frfll/k. of /liet ééll mil dit slmffell aIleelI» . Volgens de Raad kan men nier vermoc-xlen dat de bedrijfsrevisor steeds op de hoogte zou zijn van her verband van de gecontroleerde onderneming met een c riminele organisatie, Het zou onaanvaardbaar zijn dat beroepsbeoefenaars die te goeder trouw diensten verlenen aan dergelijke ondernemingen, doch die niers met de eigenlijke lIctivireiten van deze ondernemingen te maken hebben , systematisch zouden vervolgd worden als vermeende deelnemers aan de criminele organisatie.
11. AANSTELLING VAN GERECHTELIJKE DESKUNDIGEN De Minister van J ustitie heeft de Raad om zijn advies gevraagd betreffende de problematiek van het deskundigenonderzoek, aansluitend op de oprichting van een werkgroep wa~lrin vertegenwoordigers van de zittende magistratuur, het parket en de Nationale Orde vun Advocaten zitting heb-
JBR -
JAARVFR" ..... (;
1997
ben. Artikel 991 van het Gerechtelijk \'Q"etboek bepaah dat de \-loven en Rl-chtb.1nken lijsten van experten kunnen opstellen volgens de regels die de Koning bepaalt. Oe pmktische problemen die tcr zake rijzen, hebben betrekking op: de de de de de
kwalificat ie en de aanste lling wn de deskundigen; kostprijs van de expertise; beoordeling van de ervarin,g van de deskundige; duur van de experrise: controle op de tenuitvoerlegging van de expertise.
De Raad liet wercn dat alle bedrijfsrevisoren, vanwege hun opleiding, over de vereiste bekwaamheid beschikken om de functie van gerechtelijk deskundi,ge Llit te oefenen. )-Iet programma van de dienS( Vorming van het Instituut de! Bed rijfsrevisortn omwt overigens ook t("n opleiding in deze materie. Voor zover er [och een sp<.-<:ifickc lijst van deskundigen zou moeten worden opgesteld, oordeelt de Raad dat men zich nitt alleen dient te buigen over de erkenn ingsvoorwa:,rden, maar dat ook een eva luatiecommissie zou moeten worden ingesteld die de kwaliteit van de werkzaamheden van de op de lijst ingi"SChreven deskundigen zou beoordelen. Verder verklaar( de Raad zich bereid om, samen met de bevoegde instanties, nader in te gaan op de verschillende elementen die in de brief van de Minister aan bod komtn.
12 . OVERHEIDSOPDRACHTEN VOOR AANNEMING VAN DIENSTEN De wet van 24 december 1993 hetrefft:nde de overheidsopdmchten en sommige opdrachten voor aanneming va n werken, leveringen en diensten, zet verschillende richdijnen, die op Europees niveau tussen 1989 en 1993 waren genomen, om in Belgisch recht, (cf. o.a. de rich tl ijn 92/50/E EG van de I{aad van de Europese Gemeenschappen van 18 juni 1992 betreffende de coördinatie van de proced ures voor het plaatsen van overheidsopd rachten voor dienstverlening. in werking si nds I juli 1993). Het koninklijk besluit van 29 januari 1997 heeft de datum van inwerkingtreding van sommige bepalingen van de Wet van 24 december 1993 betreffende de overheidsopdrachren, vastgesteld op 1 meÎ 1997.
lil It -
J AAR IJERSI.J\(;
1997
De w~r is van toepassing op d~ Staar, d ~ G~m~enschappen, de Gewesten, de provincies, de gemeenten, alsmede de verenigingen gevormd door één of meerdere van deze (arrikel 4, § !). De ~palingen zijn eveneens van r(){-passing op andere organismen van openbaar nUf, walHonder de publiekrf."Chreli jke verenigingen, de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, de g~w~s telijk e omwikkt-lingsmaatschappijt'n, de privaatrecllfelijke univt-rsitaire instelling!:n, enz. Ten slone is de wet van toepassing op de rechtspersonen (ttn nier-limitatieve lijst wordt opgenomen in bijlage 1 bij her koninklijk beslu it van 8 jan uari 1996) die op de datum van de beslissing om [Ot een opdracht over re gaan, opgericht zijn met het specifieke doel te voorzien in Ix-hoe(ren van algemeen Ix-Iang die nier van industriHe of commerciële a:lrd zijn, en reclHspersoonlijkheid hebben, t'n waarvan ofwel de werkzaamheden in hoofdzaak gefinanci~rd worden door de overheden of instellingen, vermeld in § I t-n § 2, 1° [Ot 8°, ofwel het I:x-hter onderworpen is aan toezicht van die ove-rhedt-n of insrdlingen, ofwe-l de- leden van de directie, van de raad van bestuur of van dt'" raacl van toezicht, voor met'r dan de helft door die overheden of instellingen zijn aangewezen. Is bijvoorbeeld bedoeld, een gemct"ntelijke VZW; dit' lIan de criteria op cumulatieve wijze beantwoordt (zie artikel 4 . § 2, 8°).
Definitie van overheidsopdrachten voor aanneming van diensten Artikel 5 van de wet van 24 december 1993 omschri jft een Ol'e,.lxidJop",lil tltemlfll. als .. de overttnkomSl onder bezwarende (itel, gesloten tussen ttn diensrenverlener enertijds en een aanbesredendeoverheid anderzijds. en die betrekking heeft op in bijl:Jge 2 bij deze wet vermelde diensten».
drachl l'OOr (l(1f/flelllillg
Worden mer name opgenomen in de lijst van de diensren, gebaseerd op de cemrale classificatie van producn.'n van de Verenigde Naties, in bijlage 2 van de wet (in pUilt 9 van de categorie A): de dimSlfIIl'IIlI (ICCOllllftlllry. ronlro/t m botkbol/{/illg (CPC: indeli ng 862). Een omzendbrief van 2 df."Cemocr 1997 (Bt/giJch SIOfllsb/ad, 13 december 1997) omschrijfr war moer verstaan worden onder dittlSlm /'00" fI«OlllllfllICj. rol/lro/t til botkholldillg (mer uitzondering van de fiscale aangiftes):
I13R
- J AI\RvrR~L-\(;
1997
«Dielfslell l'OO rllcCOlllllllllcy ell cQl/lrole
• Ditmlm 1'001' P(COIIII!t111lsrolitrole Diellslm lOOf het lI(lzicbl I'fIII hwkl)(JlIdklllltlige illschrijl'illgell til {/Ilt/ere ge~ gel'ms Inlrelfende eell illSltllillg of IIllw(JChappij 0111 1It/ te gtWII of de dooi' die imul/ilig of 1Il11tl/Jrhllppij /'OOrgdegde filltlllCiiie i/ti/til, ill OI'trteIiSUllllllil/g /iiet de gPl/ghare hoekbolldklllltlige Ixgillselm, eell ge/rol/I/'e lI'ttfgtlt~ zijll 1't/11 l)(Itlr touttllid op et/I bePtullde dll/IIII'. et'rlwls 1'/111 INt /"til/fliW/ 1'111l 1)(Illr I'rrl'jrhfillgm l'OOr de boekholltlklllltlige periode die op die dtl/IIII//Ifloopt, •
DiewUl1 lOOI' hotkbolltlklllltlige exper/jJe Die/IJ/m 1'001' de expertiJe 1'111/ jllt/r1ijhe en tl/Jstlltijdse fillllllriéle sttl/tII, tl'tlw/s 1'(11/ (flldere hotkholldklllldige gegll'w!, De dl'lltlgll'ijdte 1'tI11 em expel'/ise reik/Illillder l'rr dtlll die /'/11/ eell tlCCOllllltlll/SCOllfrole til de gebodelI lI'tu,,'bo ,'l!. lig/ e/'{'lItem op unlt/get, 1I11'MII,
•
Diewltl/ lOOI' hel opl/Jtlkm 1'tI1I fillllllriWe sltltm DiellJtm 1'001' het oPlllllkm I'all fillll1lrié1e Haltl/ I'III/llil door de kl/lllf 1'"Sll'rklt illlidJ/illgm, Gem mke/e u'lItlrhorg It'ordl gelxxlm IIIZt1ke de jl/islheid/'tI1I de SIIIItI/ dje op die I/'ijze opgell/dakl I/'ordm, De diemftll 1'001' hef oPllltlkm 1'/111 fisctlle /l1II/gi/fm zijll gertlllgschikl ollder dne sl/bk/tlsse, /'fJtJr ZOI," deze lI'trkZlUllllbeid lIi/geoefelltl wordt ill bef klIfIer 1'111/ hef oPlll(lktll 1'tI1I de filulllriUe JltI/et,r I),
• A lil/ere boekhol/{/klllltlige diemlm Alldere boekhol/{Iklllltlige diellstm, ':,M/s bijl'oorbetld de diet/slell 1'001' hel opstel/til 1'tI1I getlligschl'ifttll, de die/lJlell I'()(}r expertiu til bel opslel/m 1'(111 lY'rkltlrillgel/ pro /ortlltl, tIIZ, Diellsleu /'Oor be/ hijlxJlulell ' ,'tI1I de hoekelI met lIit1.olldet'illg "lW bel DIn /eI/eli 1/(/11 heillslil/gllllllgi/lel/(}J
Dietl!lell lOOI' bet bijholldtll 1'(111 dl' bwkm, dit dl' ilidelillJ!, til dt oll/ekming i" de rekellillgmbwktll OIlIl'{lflCI/ /'(11/ b(l//(Ielsl'er/'irbfil/J!,el/ "hgedmkt il/ 1I/IIIIIIe,.~ lIIe/I of tllldere II!tltlltelllxde/l," (I) De: d,ensten voor hel opstellen van IX"laslingaangiflen van rn:lnspersonen die als af-
zonde rliJke d,ensi verleend worde n. ~jjn o nd ergebradu 111 een andere subklasse' (86}02): diensten voor he, opslellen en onderz~ken van IX"lasllngaangiflen Van r«hupersont'11. (2) Ot- diensten "oor het bIjhouden '~Jn de boeke n, on 5:.lml'nhang met het ol'$lellen van de IISClle :tangÎ(t ('11, ~i ) n onlkrgebmcht in t"t"n andere 5ubkl:tSSe (86.)02): ail'nsten vOOr hel opstellen en onaerl':N:ken v;m al' be13Sli ng:oangiftl'1I Van rn:hlspersonen,
mn - JAAKV[RSLA(~
1997
Hieruit volgt dar het geheel van de activiteiren van bedrijfsrevisoren, met inbegrip van de commissarisfunctie, voorman vair onder de regel lOg van de overheidsopdrachten. Indien het bedrag van de overheidsopdrache 2,5 MlO BE F (zonder BTW) niet overschrijdt, dan geschiedt de roekenning «bij onderhandelingsproce
13. VOORSTEL TOT BTW-VERLAG ING IN DE SOCIALE SEcrOR Sinds de wetswijzi,ging van 28 december 1992 zijn voortaan alle prestaties van bedrijfsrevisoren aan BT\'\' onderworpen. Voor de dienStverlening van bedrijfsrevisoren aan onder meer instellingen van de verzorgingssector, betekent dir een belangrijke meeruitgave, aangezien de instellingen uit de zogenaamde sociale sector niet BT\'\'-plichtig zijn en daarom nier kunnen overgaan tot de recuperatie van de BT\'\'. Andere dienstenversrrekkers die niN BTW-plichtig zijn, zoals bijvoorbeeld gem·esheren, kennen dit probleem niet. De Raad heeft zich dan ook tot de Miniseer van Financiën gewend en gepleit voor een aanzienlijke BTW-verlaging voor de prestaties van de bedrijfsrevisoren in de sociale secmr. Dergelijke maatregel zou de financiële draagkracht van de sociale secror ongetwijfeld [en goede komen, en daarml-e onrechtstreeks de Jln:mcierende overheid.
IBIt - J AIIRVERM.JlG 1997
O~ Minister he~ft laten weten dat de C~ntrale Administratie van de BTW, r~gisrratie en domeinen verzocht werd deze aangelegenheid te onderzoeken.
14. ENQUETE OVER DE ACTIVITEITEN VAN DE LEDEN Inleiding Ot' bednjfsn:visor moet elk jaar a.1I1 het lnsriwur een reeks inlichtingen overmaken mer betrekking rot de structuur en de a([ivireiten van zijn kantoor. De activiteit dient daarbij re worden opgesplitst al naargelang zij betrekking heeft op de opdrachten als commissaris-rev isor en daarmee gelijkgestelde opdrachten, op de overige wettelijke opdrachten en op de verenigbare opdrachten. Die enqu&te wordt gdlOuden in toepassing van artikel I SUl" van de wet van 22 juli 195 3, gewijzigd door de wet '1.111 21 februari 1985. Overe~n komstig het huishoudelijk reglement en inzonderheid artikel 32, mo~ t elke revisor die het beroep uitoefent in een vennootschap d~ informatie jaarlijks meedelen via de vennootschap waarbinnen hij werkt. De informatie dient betrekking te hebben op een volledig boekjaar en moet binnen een termijn van zes maanden, te rekenen vanaf het afsluiten van het desbetreffende boekjaar. ,!;i!l het Insrituur worelen meegedeeld. \'V'anneer de revisor geen vennoot is in een vennootschap, ingeschreven op de ledenlijst van h("[ Instituut, moet de verklaring betrekking hebben op het voorbije kalenderjaar, en di(·nt deze uiterlijk op 30 juni van her daaropvolgend~ jaar op h ~t InsritullI toe te komen.
II3R -
) III1 RVERSl.lIl;
1997
Struc tuur v a n d e k a ntore n In een eerste grafiek wordt een overzicht gegeven van de evolutie van het torale werknemersbesmnd,
EVO LUTIE V A N HET W EitK N EMEIt SBESTA N D
Mt,.J,.wnh'rs W/" ,k nNncrs
&':,et'''''',''
Daarbij kan worden vastgesteld dat in 1996 het aantal bedrijfsrevisorm lichtjes is gE.-stegen (933 ten opzichte van 92 3). De totale tewerkstelling daarentegen is lichtjes gedaald. Het aantal kantoren dat mt:t:r dan 20 personeelsleden tewerkstelt, bedraagt 16. De grafiek hierna geeft een overzicht van de tewerkstelling binnen deze 16 kantoren die elk minstens 20 personen tewerkstellen in vergelijking met de tomle tE.-werkstelling bi nnen de revisoren kantoren, Aan deze zestien kantoren zijn 40 % van de revisoren verbonden, 80 % van de Stag iairs en zij nemen 60 % van ,j(, overige tewerkstelling voor hun rekening.
IBlt -
JAAR VE R ~LA( ;
1997
TE\\;/ ERK STHU NG I N DE REV I SOH I:N KA N TOREN I N 19Y{, I II~I
I !IIO
I(~KI
(A)(I
tOIl
2(MI
"
&
•
1),:,kt""I.,:<'" M\,I"wl'rh'"
s,..• ,,',.0<;.,."
A.",.I.·"" ',11' ,k 1(, k.lIl(lIro, ml'l "1II"I<'n, 111 "',,,·rk,:,·,,,·I",,,, (rt·, ,,,"'.,, ",I...·~I\:I"' '')
Activiteit van de kan toren Aan de hand van de enquête kan ook (-(-n opsplitsing geffiaakr worden naar de aard van de opdrachten. Del(- verdeling wordt in volgende mbel gegeven:
I. 0lxlrachten als commissaris-revisor of daarmee gelijkg('stelde opdrachten
67 %
2. Overige wettelijke 0lxlraclHen
15 %
3. Verenigbare olxlrachten
18 %
De honoraria met betrekking tot het jaar 1996 zijn lichtjes gestegen tegenover 1995. In de grafiek hierna wordt een overzicht gegeven van dc evolutie die sinds 1993 het omzetcijfer en de activitt:iten van de revisoren h(-eft gekenmerkt.
JBR -
JIuIRVI:RSI.II<,
1997
IlVO LI JT I E VA N l i ET O ,\I ZET C IJH Il Ji N D E
• ('"m""""'"" . "
,'Ol ,:dIJk":,·",'ltI",,
D
f\ C I 1 V 1T I~ I T E N
I:J
A",J<",' ",,,",,,hik,· "I~I (~, I1(t-"
V'''''''',;I~",'
" I"lr."I",,,
Het Inscicum heeft de jaarlijkse ml"
!BR -
JAAI!.V[R~I.A(;
1997
Ir. BOEKHOUD RECHT I.
D e ove rsc hak eling op d e Euro I 1
Bot-khoudkundig('
aspt-n~n I,m
d(' u,,,rschah-ling op Je Euro
1.2. Ik rol van d" çomrnisSMis-revisOT bi) d" uvnsehakeling op dl' Euro
2.
De ove rgang naar he t jaar 2000 2.1
Bockhoudkumligl" uspeer"n van de overgang n;lar ht( jaar 100Q
1.1 . Do: rol van Je COmm iSs.lris-rcvisor bil de overgang na
3.
"Maribcl bis e n le,.n-sre un
4.
Vlaamse openbare instellinge n
5.
lO{)( )
Open baa rm ak ing van d e jaa rre ke ning 5. 1. Vcrmdding
V3!l
dl' naam van Je bI:Stllurdl-rs cn commissarissI:n
5.1. NiO:HlCer lcgging van de )'LITrekenin;!: 5-~ .
N(·('rl(·gglllg \'an dt, jaarrekenlllg van VZW/'5 bq .lt- BJluns({-mra l\- van de
N BB
6.
Inform at ie van onderne m ingen genoree rd op de ni eu we m arl·a ( Eu roNM )
I. DE OVERSC H AKE LI NG OP DE EU RO De ondtrnemin,g~n lu"bbt-n er :llie bebn,g bij lich zo snel mo,gdijk op de overschakeling op de Euro voor te b~reiden, teneinde hun commercide activiteiten van bij her begin van de overgangsprriode(l) in optimale omstandigheden te kunnen uitoefenrn. Ook dr bedrijfs~visort.-n moett.-n (1 ) Er wnRI! v~n uilg(·gaan dal Belgii' d,-el zal uitmaken van de landen die in mei 199B
zull en wnrden aangtw"zl'n al s dttJnem,"rs ",~n dl· Economische en MonetaiR" Unie van.l( I januari 1999. Gl.'durendc een pe riode ''an tweei'nhal( jaar zullen twee mulltcn door db"r kunnen worden g,"bRlIkt (\"oor Bdgi;:' is dal dl· Bdg,sc lw (rank en dl· Euro): v:m 1 lanuar; 1999 tot 3 1 dl'Ccmbc.-r 200 I. de zoJ.:,·"",.. mde .o\"ergangs pcrl O<J.. ~ : Jx",de mlltllCn kunnen worden gebruikt voor belalingen in g iraal geld; nn I januari 200 2 lOf (uilt"dijk ) JO juni 200 2 wllen muntstukken ,"n billenen in Belg isc he franken en in Euro b/,ide in omloop zijn.
IBR - j M,wrRSlA(; 1997
vanaf nu deze verandering, die een weerslag zal heb~n op alle aspecten van het ondernemingskven, zo goed als mogelijk voorbereiden. En dit geldt zowel voor de multinationale als voor de familia le ondernemmgen, voor de grote, de middeJgroce als de kleine ondernemingen. Twee juridische principes, die op het niveau van de Europese Unie werden vastgelegd, onderbouwen een harmonieuze overstap naar de Euro: de (OIll;llllïtril
/'ttll de O/'f!re€lIkofllsfen: de Belgische frank en de Euro zijn t wee verschillende uitdrukkingsvormen VOOf één en dezelfde munt. Het is dan ook uitgesloten dar één van de parrijen eenzijdig een einde zou kunnen stellen aan een overeenkomst, omdat de Euro in de plaars is getreden van de Belgische frank; !Je{ prillcipe ""0 rOll/pllls/o". 110 !,,·o/)ibilioll .. ; gedurende de overgangsperiode kan elkeen kiezen of hij voor commerciële verrichtingen liever de Belg ische frank dan wd de Euro gebruikt. De toepassing van dit principe is sk-cllts mogelij k middels de medewerki ng van de banktn die (wnder kosten) het bedrag van cIe transacries zullen omrekenen in d(respectieve munt van elk van de CO-COlHnlcra!Uen, ;11 WS/I de munt waarin de bankrekening is geli~lleerd die voor de verrichting wordt gebruikt.
l . I. Boekho udkundige as pecte n van d e ove rsch ake li ng o p de Euro Gedurende de overgangsperiode zullen de documenten (bestel bons, hKturen, ... ) naar keuze van de conrracterende ondernemingen opgesteld kunnen worden in Belg ische fmnken of in Euro. De ondernemingen moeten in staar zijn om al d ie verrichtingen in hun boekhouding over te nemen. Met her oog daarop heeft de Commissie voor Boekhoudkundige Normen reeds in januari 1997 een advies bekendgemaakt betreffende de boekhOl!dklmdige verwerking van dl' oVNschakeJin ö op de Eu ro, dat voornamelijk handelt over de problemen voor de j~lnrrekening van de vennootschap. Het werkdocument omtrent dc boekhoudkundige aspecten van de ove rschakeling op de Euro, dat door de Europese Commissie in maan 1997 werd goedgekeurd, is niet strijdig met de standpunten die door de Commissie voor Botkhoudkundige Normen in haar advies 17311 werden Ingenomen.
Het voeren va n d e boek houd ing Vanaf I januari 1999 (begin van de overgangsperiode) kunnen de Belgische ondernemingen kiezen hun boekhouding verder in Belgische frank te vlkren, dan wel op de Euro overschakelen. In elk geval moeren ze klaar zi jn om hun boekhouding uiterlijk vanaf 31 december 200 I (einde van de overgangsperiodf") in Euro te voeren. Er is maar één dwingende mllatregel die (terecht) aan de ondernemingen wordt opgelegd: de beslissing om de boekhouding in Euro te voeren, is onomkeerbaar.
Openbaarmaking va n d e jaarrekeni ng Juridisch bekeken bestaat de Euro vanaf I januari 1999, ook al zullen de landen die dc--elnemen aan dt: El\·I U vanaf mei 1998 bekend zijn. De eerste scarutaire jaarrekening dit: in Euro kan openbaargemaakr worden, zal ten vroegste· op I januari 1999 afsluiten. I-I er is derhalve uirgesloten dat de ja:lrrekening per 31 dect'mbcr 1998 in Euro zou worden openbaargemaakr, zelfs al wordt die in her boekjaar 1999 goedgekeurd en gepubliceerd.
De CBN onderstreept dar de ondernemingen kunnen beslissen f'en onderscheid re maken russen de mum waarin de boekhouding wordr gevoerd en de mum waarin de jaarrekening wordt bekendgemaakt. Dergelijk onderscheid roept inderdaad geen problemen op, aangezien de l3elgische frank en de Euro rwee uitdrukkingsvormen zijn van één en dezelfde munt. Alleen problemen Vlm afronding kunnen deze omrekening enigszins beïnvloeden. Een bedrag d:1[ is uitgedrukt in Belgische frank en omgerekend wordt in Euro, wordt afgerond tor op een honderdste (twee cijfers na de komma), volgens de gebruikelijke afrondingsregels. Een bedrag dat is uirgedrukr in Euro en omgerekend wordt in Belgische frank, wordt tot op de frank afgerond, omdat de Belgische frank nauwkeuriger is. Overeenkomstig de statistische regels zou er logischerwijs com pensatie moeten zijn lUssen de verschillende bedragen, hetgeen er moer voor zor8en dat er geen betekenisvol problt:em van afronding isO ). Het ef'rscc boekja.1.r waarvoor de jaarrekenin8 in Euro wordt openbaargema.1kt, veronderstelt ev(-m~ns dat de vergel ijkende cijfers met bctrek( I) Voor n3dtre inlichtlng!.""n. d. d!."" brochure dil' in de«mber 19<}7 Wl.""rd ulIgegeVl.""n door 'lI.""l Commissariaat-~n('r.l;ll ,'oor de EUn) .
IIm
- ) MkVERSLA(; 1997
king tot het vorige boekjaar worden omgerekend in Euro. Die omrekening geschiedt aan de hand van een vaste vermenigvuldigin,gsfacwr, omdat de omrekeningskoers op onherroepelijke wijze wordt vastgelegd op 31 december 1998. De laatste jaarrekening die in Belgische frank ma,g worden bekendgemaakt, is de jaarrekening die afsluit per 31 december 2001, ook al wordt die na die darum goedgekeurd en openb3.'1rgemaakt. In de loop van 1997 is her Instituut gecontacteerd door de Balanscentrale van de Nationale B:mk van België in verb.'1nd mer de openbaarmaking van de jaarrekening in duizenden Euro. De Raad is de mening toe,gec:laan dar er een openbaarmaking moet zijn van Iwr volledige schema in du izenden Euro, naar her voorbeeld van hetge«n nu geldt voor de grote undernemingen.
O m reke n ingsversc hille n di e het gevolg zijn van de oversc hak eling op de Euro Volgens de Commissie voor Boekhoudkundige Normen, kan de vaststelling van de omrekeningsverschillen, of eigenlijk van de wisselverschillen. [(.' wijten aan de oversrap naar de Euro, alleen maar betrekking hebben op de monetaire posten van de Statutaire jaarrekening. Een 3.'1nral moneraire bestanddelen zullen een definitieve waarde verkrijgen in her kader van de overstap naar de Euro, W(Hlneer de omrekeningskoersen van de munten van de landen die aan de EMU dednemen, definitief en op onomkec:'rbare wijze op 31 december 1998 'Zullen worden vastgelegd. De Commissie oordeelt dan ook dat deze omrekeningsverschillen vanaf 31 december 1998 als wissel verschillen moeten worden beschouwd en op die datum in her result3.'1t moeten worden opgenomen, los van de vraag ofher een kost d:Ln wel een upbrengst betreft. Uit de circulaire van de Minister van Financitn mer betrekking tut de fisca le aspecten van de bockhoudrech relijke gevol,gen van de uverschakel ing op de Euro, die op 8 oktober 1997 is gepubliceerd (Ci. IU 1.1211·194.543), blijkt duidelijk dar de Adminisrr:ltit' niet zal aanvaarden dat t.'t'n ondernemins {-én of andere techniek zou 3:lIlwenden om de lx'lasting uit te stellen: 'Zo is het bijvoorbeeld uitgesloten dat die bedragen tocgerekend 'ZOuden worden op de vrijgestelde reservt."S. Zo ook 1..'11 het om rekeningsverschi l dat
Jll R -
JMRY[R~IN.
1997
op een overlopende rekening wordt geboekt, fisca.tl .tls een verdoken reserve beschouwd word{-rl.
Kosten gepaard met de overschakeling op de Euro De overschakeling op de Euro zou in f'en aantal ondernemingen be!:lIlgrijke kosten veroorzaken" Om zich op de Euro voor te bereiden, zullen bepaalde ondern{-mingen aanzienlijke kost{-n moeten mak{-n, nog vóór zi j de zekerheid h{-bben dat België deel zal uitmaken van de Euro-zone" De Commissie voor Boekhoudkundige Normen heefr dan ook onderzoclH in welke mare, onder welke voorwaarden en volgens welke modal iteiten die uitgaven mogen geactiveerd worden en over een bepaalde periode afgeschreven, dan wel voortijdig ten laste kunnen genomen worden via het aanleggen van voorzieningen" Er weze aan herinnerd dite het Concacccomicé voor de Europese boekV;ln oordeel is (hit er geen aanleiding bestaar om ten :1anzien van de kosten die aan de overschakeling op de Euro zijn verbonden, ander{- dan de alg{-me{-n toepass{-lijke [(-gels te bepalenO )" Het Comité verantwoordt dit srandpum door her feit dat het voor hardware, software of inforrnatica-uitrusting mo{-ilijk is uitgaven" die aan df." overstap naar elf." Euro zijn veroonden, re onderscheiden van uitgaven voor d(" gewQnf." aanpassin,g die zij veroorzaken"
houdrichtlijnen
In hN advies 173/1 oordeelt de Commissic" dat h(;t aan,gewezen is om bij ,gebrek aan criteria dil' dl' tenlas[t"neming op e(;n systematisch vcrschilCommissie voor l3ockhoudkltndi b e Normen ,(:rwijSI dan ook naar de I'nllciJx·s Vall hel t:emet."1l n...:lu die Ier zake locpassdirk zijn: d(" lU!t:"ven die in ,k- loop van (",n lxx·k)~:tr zijn t:""(b:,n" mOCI("n als (",n kusI van tlie pc:riode worden bc:schouwd" tenój zij verband hou,h:"n ml"( een laten" boekhoudperiooe (m"~rl{)p,:nde n:kcnlllt:t"nl of indicn zij !>t,trekkint: hebben op 1"0dUCI,""Ve inveslcr!ll~l"n (ani\"{·rint: en tenlaSlell("mlll~ via gl·spn.'id(· 'lfschrijvm~en OVer d~ v(:rm()(xklijh" t:ehruiksduur of t:ebruikswaardej; de afschnjfhu"" v:tSle aniva zijn hel voorwerp v~n aanvullende of uilzonderlijke afschn)vin!:len Wanne~r hun lxx"kwaarJl". INl t:tvolt:l" van I(..:hn,sche onr:lardin~ of wij/"ibin~ in de l..:onom,sclw of tl"("hnol0t:ische om$mndi~heJen, hoger;s ,bn hun ).;ebruikswa'lf
(I) D,:
lende wijle verantwoorden, een spreidin,g in de tijd op een lineaire basis te hanteren, De circulaire van de fiscus van 8 oktober 1997 Stelt dat ,geen enkele vrijstellin,g op het fiscale vink zal worden toe,gesraan voor voorzienin,gen die worden aan,gele,gd in een latere belast in,gperiode dan de periode gedurende dewelke die kosten normaal het resul taar van het boekjaar bezwaren.
Speci fi eke aspecten in verband me t d e geco nso lideerde jaarrekeni ng Ten aanzien van de geconsolideerde jaarrekening neemr de Commissie voor Boekhoudkundige Normen in het advies 17311 twee standpunten in: ,gedurende de over,gangsperiode kan er een onderscheid gemaakt worden [ussen de mum waarin de statutaire jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening wordt opgesteld; in re,gensrelling tot W:lt voor de statutaire jallfrekening geldt, kan de ,geconsolideerde jaarrekening wel in Euro worden openbaargema(lkr voor het boekjallr
1.2 . De rol van de comm issari s-rev isor bij d e ove rsc h akeling op d e Euro De R(lad is de mening roegedaan dar de revisor, in elke onderneming waar hij een cOIHrole uiroe(enr, moer nagaan hoe de overs tap naar de Euro word t voorbereid, zodat hij !l1zicht krijgr in de veranderingen op her vlak van de interne organisat ie van de onderneming. H ij moer in staat zijn die ondernemingen advies te geven over aspecten in verband met de boekhoudkundige organisatie. voor zover de onderneming daarom verzoekt. De conferentie van 13 februari 1998, gelamenlijk georganiseerd door het Insriwm der Bedrijfsrevisoren, het Instituut der Accountants en het Beroepsinstituut van Boekhouders, onder leiding van de j\'linisrer van KMO, de heer Karel PINXTEN en het Commissariaat-generaal voor de Euro, wil her accounrancyberoep sensibiliseren voor de rol die het in her raam van de overschakeling op de Euro speelt. Bil die gele,genheid zullen de deelnemers de software Eurochallt·n,ger omvangen waarop de voornaamsre aspecten van de overschakeling op de Euro, die het beroep aanbelangen, zijn opgenomen.
lBR -
J AAKVER~I.i\{;
1997
De voorbNeiding op de overschakeling op de Euro is van wezenlijk bdang voor de onderneminJ::en die zich een nieuwe omgeving zullen moeten eigen maken. In dit kader mOét de revisor zich ervan vergewissen dat uiterlijk op het einde van de overganJ::speriû
2. DE OVERGANG NAAR HET JAAR 2000 De overgang naar het jaar 2000 zal aanle iding geven ror prob lemen, omdat een aanzien lijk aantal inform~' ticasyst{"men de wijziging naar het volgende duizendta! niet kunnen doorvoeren; enkel de [w(·e laatste cijfers zijn gekend. [erwijl de e(·rstt: twee cijfers zijn vascgelegd als 19.
!Bit -
J IlA j( V[Il.~J.AG
1997
2.1.
Boekhoudkundige aspecten van de overgang naar het jaar 2000
Tot op heden heefr de Commissie voor Boekholldkundi};e Normen no}; };een advies };epllbliceerd omtrent de renlasrenemin}; van de kosren die };epaard };aan mer de over};lH1}; naar het jaar 2000. li et li};r voor de hand dar ecn };el ijkaardige bt.-naderin};. 1.0.115 vooropgesreld in her kader van de overschakeling op de Euro, kan wordt'n };evolgd. Op inrcrnationaal vlak is [l'!'
Ten slotte stelt het imerprctatievoorstel dat dl" voorzienc ltitg:lV(;n nier Ilt't voorwerp mogen uitmakc.--n van een voorzic.--nin!: voor risico's en kosren. Dit standpunt ligt in het verlengde van de ontwerpnorm lAS inzake voorzic.--ni ngen (E D 59). die dl' voorzienin};en ~schouwt als schulden.
De Commissic.-- voor Internationale betrf"kkingcn (afddlllg boekhouding) heeft in 1997 aan het IASC (-en advies o\'('rgemaakt waarin gewezen wordt op her feit dat dc.--ze benadering niet strookt mt"[ de Europese ucfini-
II3R - J II All vl~ " I ,.,(.199 7
tie van een voorliening voor risico's en kosten: voorlieningen voor risico's en kosten worden in essemie aangelegd wanneer er een om:;ekedJfid bestaat wat betreft het bedrag en het ogenblik waarop deze uirgaven zullen moe(en worden gedaan. Volgens de Raad zou her nutt ig :.:ijn dat de Commissie voor Boekhoudkundige Normen in 1998 een officieel swndpunt tt'r:.:akc inneenll, wdanig dat de Belgische ondernemingl'll en de commissarissen-revisoren, die belast :.:ijn met de comrole van hun rekeningen, op cohereme wijze de kos[en kunn('n bo('ken, die gepaard gaan met de owrgang naar her jaar 2000. Volgens het iO(erpretatievoorsrel SIC 6 wu het tevens wenselijk zijn, overeenkomstig paragraaf I.OH van de internationale bo('khoudnormen, dut de ondernemingen in de tOelichting bij hun jaarrekening melding :.:ouden maken van de onzekerheden omtrent hun informaticasystemen , waarvan zij weren dar zij ermee zullen geconfronteerd worden, maar waarvoor geen enkele zekerheid b('staat op de datum van her goedkeuren van d(' r('keningen. De Raad zet de bedrijfsr('visofe!l er dan ook [()(' aan na te gaan of het jaarverslag van de ondernemingen nlCdding maakt van deze onzekerheden in de mate dat dl'ze bt·tehnisvol blijken te zijn.
2.2. De ro l van de commissaris -revisor bij de overgang naar het jaar 2000 De meeste ondernemingen zullen ongetwijfeld hun bO<."khoudsystemen en hun adminisrrarieve organisatie aanpassen aan de overgang naar het jaar 2000, samen mer de aanpassingen die vereist zijn voor de overschakeling op de Euro. De Raad beveelt de revisoren echt('r aan om nu reeds aandacht re hebben voor de voorbereid ing van d(' ondernemingen op de overgang naar her jaar 2000. Indien de revisor oordeelt dat d(' onderneming zich niet bewust is van d(' risico's die op ha:lr administrat ieve or,ganis:l.ti(' wegen, verdient her aunb('veling Jar hij de aandacht van de bestuursorganen van de ond('rneming op di(' risico's wu vesrigen, voor zover d('z(' berekenisvol zijn. In dir kader kunnen de bestuursorganen herinnerd worden aan de diverse aspecten waarmee rekening moer gehouden worden: de nood:.:aak om ov('r een administratieve organisatie te beschikk('ll die toelaat een lBR -
) M.KVffN-"'(,
1997
boekhouding re voeren na I januari 2000, facturen op re maken met behulp van een gl'paSt systeem, het risico op veQ,issingen bij het opstellen van de financiële staten voor het jaar 1999 (invencarisboekingen), aansprakelijkheid van de bestuurders ingeval van tekort koming, I'ol:.
3. «MARlBEL BIS EN T ER «-STE UN De Europesl' Commissie heeft verklaard dat cll' zogenaamde «j\Jari/x/ biJ (11 ler .. -steun strijdig is met de bepalingen van het Verdrag van Rome, omdar zij specifiek het voordeel van de verhoogde vermindering van sociale bijdragen aan een aantal activiteiten voorbehoudt. Op 4 december 1996 heefr de Europese Commissie besl ist dat België gl'paste mmmegelen diende re nemen om zonder verwijl een einde tI' stdlen aan deze steunmaatregel en de illegale steun bij de begunstigdl' ondernl'mingen diende terug re vorderen. De Commissie voor Boekhoudkundige Normen publiceerde op 12 maarr 1997 haar advies 175 / 1 met betrekking rot de boekhoudkundige verwerking voor de /\ltlribe/ bis e/I ter-steun, die door de Belgische overheid voor de boekjaren 1994 tOt en met 1996 werd toegekend. Volgens het advies van de CBN, behoort de beoordeling van de waarschijnlijkheid waarmee het vl'rhaal dat door de Belgisch{' Staat werd ingediencl, zal worden verworpen [Of de verantwoordelijkheid van het bestuursorgaan. Bijgevolg zou op grond van het voorzichtigheidsprincipe tf'n aanzien van dit risico, de vorming van een voorziening verantwoord zijn. De Commissie voor Boekhoudkundige Normen stipt eclHer aan dar een eventueel gewoon risico dat niet waarscll ljnlijk of zeker is, principieel niet onder her wepassingsveld valt van artikel 13 van het koninklijk beslui t van 8 okrober 1976 mer bctrtkklll b tor de voorzienin b voor risico's en kosten. De Belgische Regering heeft beslist dat er van de ondernemingen die In her verleden t\Iaribe/-stClin bij en lel' ontvingen, hoe dan ook niers zal worden teruggevorderd , zodat er boekhoudn:chrelijk geen reden is om voon:ieningen [e vormen voor de kosr verbonden aan dergelijke terugbetaling, a fortiori f'C'n schuld te boeken voor her overeenstemmend bedrag.
I13R -
J AARV I: R\l.M.
1997
Het is beSt mogelijk dat de ondernemingen, die hun jaarrekening hebben afgesloten vooraleer zij weet hadden van de draagwijdte van de regeringsbesliss ingen van 2\ februa ri 1997 op dar ogenbli k, uirgaande van de voornoemde beslissingen van de Europese Commissie, van oordeel waren dat zij de sociale zekerheidsverminderingen in het bder van de i\loribtlregeling bis en Irr, lOuden moeren terugbetalen en clan ook voor dar bedrag een voorziening vormden dnn wel een schuld boekten. De bedrijfsrevisoren, die deze jaarrekeningen moesren certificeren, hebben wellicht op dat o,genblik consequent dergelij ke boeking nanvnard. De Commissie verduidelijkt in haar advies dat die ondernemingen geen verwijt treft. Indien het om annzienlijke bedragen aan steun gaat, moeten in de toelichrin,g bij de janrrekening aanduidingen worden op,genomen berrdiende de boekhoudkundige verwerking van de Steun die in het raam van A!al"ibcl biJ w lel" werd toegekend. Ind ien de revisor oordeelt dat die informatie ontoereikend is, zal hij danrvan in zijn controleverslng melding maken. Omdat een groot aantal confreters met dir probleem werd ,geconfronteerd, heeft de Raad het noo
4. VLAAMSE O PENBARE INSTELLINGEN In artikel 7 van de wet van 16 maart 1954 betreffende de controle op sommige instellingen van openbaar nU[ worde bepaald dat de Koning. op de voordracht van de Ministers van wie d/;' organismen afhangen en van df'" Minister van Financiën, ..de algemene en bijzondere regelen {kan} bepalen betreffende de vorm en inhoud van de be,grmingen, de comptabiliteil, de overlegging '1:111
I\3 R -
) AAKVUl!l..A(,
1997
gen van de Vlaamse Cemttnschap of her Vlaamse Gewest, de zogenaamde Vlaamse Openbare Instellingen (VO l), werd immers overwogen om een uniform boekhoudplan en rekeningenstelsel op te leggen overeenkomstig de regels en het plan, bepaald door de Vlaamse Regering.
De Raad had de aandacht van de Minister gev(-stigd op hN feit dat deze instel lingen voordien onderworpen konden zijn aan arrjkel 13 van de wt"r van 16 maarr 1954. Deze bepaling voorziet in d,· mogelijke tussenkomst van een bedri jfsrevisor om ",op de XeJebrijre!l t(llilrole lIil te oefeneli ell ze jlliSI til ttbl Ie /'efk/"fe/l,.. Gezien het feit dat deze taak een specifieke conrroleopdmcht betreft, die tmditioneel st(-eds aan de bedrijfsrevisoren is toevertrouwd, had de Raad dan ook aangeboden mtt te werken aan de uitbouw van het comrolestelsel in her kader van de nieuwe VI:l.1mse regelgeving. De Minister antwoordde met genoegen akte re nemen van de bereidwilligheid van het Insrituut. Zij meldde dat in een eerste fase tthter enkel de minimale bepalin,\;en inzake boekhoud plan en rekeningenstelsel zouden worden uitgevaardigd. De administmtieve en begrotingscomrole op de Vlaamse Openbare Instellingen zou voorlopig uitgesteld wordcn, aldus de Minister. Inmiddels is het goedgckeurde begrotingsdttreet 1996 (denccr van 8 juli 1996 houdende bep.1lingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroring 1996), in het Belgisch Smarsblad van 19 oktober 1996 verschenen, In artikel 5 is bepaald dat aJle publiekrechtel ijke instellingen die aOlangen van de Vlaamse Gemeenschap of her Vlaamse Gew(-st (behoudens (-en aantal uitzonderingen, opgesomd in artikel 1 van her decrttt) een geïntegreerde budgettaire en economische boekhouding voeren overeenkomstig de regels en het plan opgelegd door de Vlnarnse re,g"ring. Hel besluit van de Vlaamse Regering van 21 mei 1997 be(f(~ft d" geïnregreerde economische boekhouding en budgettai re rapportering voor de VOI's is gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 11 okrober 1997. Dir besluir is van toepassing op de Vlaamse openbare instellingen (VOl's) die ondernemingen zijn in de zin van artikel I, 2° of 3 van de wet van 17 juli 1975 mer betrekking rot de boekhoudin},; en de jaarrekening van de ondernemingen. Opgemerkt kan worden dar deze openbare instellingen etn boekhouding zullen voeren overeenkomstig regels die vergelijkb.1ar zijn met de wet van 17 jul i 197'5.
Het besluit van 1997 zal het reglement:lir kader vormen voor her opstellen van de periodieke verslagen (semestrieel en jaarlijks), gericht aan de Vlaamse Gemeenschap. Op her einde van elk semester, verricht elke VOl omzichtig en re goe
;. OPENBAARMAKING VAN DE JAARREKENING ; . 1. Vermelding van de naam van de bestuurders en commissarissen [n antwoord op een parlementaire vraag, herinnen de Min ister van Economische Zaken aan de regels betreffende de vermelding van de besruurs- en controleorganen op het formu lier voor de neerlegging van de jaarrekening op de Balanscentrale(1). (I ) Vra~g nr. 420 \·~n 26 nov~mbt,r 1996 y:m VoJksverce.!wnwoordig cr J. SIMONET. Vm);t11 fIJ i\ ,J/UYJlmIUi. Kamer van Volksvertegt"nwoordig ers (GZ 199619 7), nr. 7 5, p. 101 HI.
tBR
- J MRvrR~I.A(;
1997
De Minister wijst erop dat artikel 80, nveede lid, van de vennoorschappenwet bepaalt dat een stuk met de naam, de voornamen, her beroep en de woonplaats van de bestuurders en van de commissarissen in funcrie regelijk met de jaarrekening moet worden neergelegd. Op her eersre blad van de gestandaardiseerde jaarrekeningschema's wordt nier naar de duur van het manda~lt van de bestuurdc'rs en commissarissen in functie gevraagd, omdar artikel 80 van dc vennootschappenwer die vermelding niet voorschrijft. De Minister bevestigt de algemeen aanvaarde interpretatie en brengt in herinnering dar de beslUurders en commissarissen moeten worden vermeld die in funerie zijn op de datum waarop de jaarrekening door het beStuursorgaan rer goedkeuring aan de algemene vergadering wordt voorgelegd. Indien zij gedurende slechts een deel van de periocie, tussen het begin van het boekjaar waarop de jaarrekening betrekking heeft en de bedoelde datum , hun functie hebben uitgeoefend, verdiem het aanbevding dat de datum van de aanvang of de datum van de beëindiging van de funct ie zou worden vermeld; deze vermelding is evenwel niet verplicht. In die optiek zijn ook nvee specifieke velden (<
5.2.
N ie t-nee rlegging van d e jaarreke ning
In antwoord op een andere parlementaire vraag, li cht de Miniseer van Economische Zaken het probleem toe van een aantal vennootschappen die hun jaarrekening niet neerle,ggen, hoewel de wet ze daartoe verplichL
lOR -
J IlARVrR~J."'(;
1997
Na een verwijzing naar de wertelijke bep.1lingen op basis waarvan de vermomschappen verplicht zijn hun jaarrekening neer te leggen, vat de MiniHerO) de verschillende sannies (Strafrech telijke, civielrechtelijke, geredHelijke en fiscale) samen waaraan de ondernemingen, die hun jaarrekening nict neerleggen bij de Balanscenrrale van de Nationale Bank van België, zich bIoomellen. De neerlegging van de jaarrekenmg of van de geconsolideerde jaarrekening is verplich t voor de ondernemingen in de zin van de wet van 17 juli 1975 (artikel 80 van de vennootschappenwet en arrikel 76 van het koninklijk besluit van 6 maart 1990), maar ook voor de verzekerings- en hervf.'rzekeringsondernemingen (artikel 10 van de wet van 9 juli 1975 en anikei 2 van het koninklijk besluit van 13 februari 1996) of de kredietinstellingen (artikel 44 van de wet wn 22 maart 1993 en artikel 17 van h(·t koninklijk besluit van 23 september 1992). Verder herinnert de Minisrer eraun dat het bestuursorgaan van de vennoorschap verancwoordelijk is voor de neerlegging van de stukken die, overeenkomstig artikel 80, 2de lid van de vennootschappenwer, samen mf.>t df.> jaarrekening of de geconsolideerde jaarrf.>kf.>ning mONen neergelegd worden, namelijk het jaarverslag, het verslag van de commissaris-revisor, enz. De Raad bevesrigt nogmaals het advies, zoals opgenomen in het Jaarverslag 1995, waarin gf.>steld wordt dat her nier-neerleggen van de jaarrekening niet aan de commissaris-revisor ren laste kan worden gelegd, aangezien dez.e geen orgaan is van de vennoorschap en dus ook geen Hukken kan neerleggen bij de Nnriona.le Bank van België, tenzij hij daarrc)(- een schriftelijke o]xlracht heeft gekregen van df.> ondernemingsleiding (IBR jarln-ers/tlg /995, p. 121). Volgens dl: controlf.>aanbeveling over de controle van de vorm vereisten verband mer de vascsrellin,g, de goedkeurin,g en de bekendmaking van de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening (fB f? -}tI(I/'I'frs/flg f996, bijla,ge 2; V(lrlelllemll/ 1997, p. 506), zal d(· commissaris-revisor na,gaan of deze dOClrmemen daadwerkelijk werden nt:cr,gele,gd en of de neer,gele,gde stukken overeenstemmen met de swkken die hrJ heeft gecerrific(-erd. Wïj stippen tevens aan Jat de revisor gelasr kan worden met her verrichten van de neerleggin,g. 111
(I) Vraag nr. 175 v,m 8 oktober 1996 van VolksvcnelÖenwoordigcr ).-). Vrsl:l:R.
Vr(lgfli tJI
tIJl/worm/w. Kam('r van Volksvcr{cgemvoordigcrs (GZ 1996/97), nr. 64, p. 8554.
Indien de commissaris-revisor vaststelt dat de jaarrekening niN binnen de voor,geschreven termIjn werd neer,gelegd, dan moer hij, overeenkomstig her derde lid van pum 4.1 van de aanbevding, die overtreding bij de raad van besruur aanklagen en indien de bekendmakin,g nief ,geschiedt vóór de eerstkomende algemene vergadering, moet hij een bijzonder verslag opsrellen aan dezt- al,gellleJl(' vt-r,gnderin,g gericht om de overrreding nnn tC klagen. \'<'anneer dc bekendmaking echter wel is geschied, zelfs met veftra,ging, kan de commissaris-revisor, overeenkomstig anikd 65, 6° van de vennoorschappenwer, oordelen dat de oVlOrtreding niN hoeft vermeld te worden. De Raad van het JB R betreurt dat de Balanscenrrale er niet toe gehouden is om na re gaan of de jaarlijks, door de tot neerlegging verplichte vennootschappen neer,gele,gde informatie, volledig is(1). BladZIjde Cl van het officiële jaarrekenin,gschema legt de ondernemingsvt-ramwoorde!ijken de verpl ichting op de stukken te schrappen die niet bij de jaarrekenin,g gevoegd zijn (verslag van de commissarissen en jallfverslag). Artikel 11, § 2, derde lid van her koninklijk besluit van 25 november 1991 betreffende de openbaarmaking van de stukken en akten van de vennootschappen en ondernemingen, zou zonder probleem de Balanscenrrale van de Nationale Bank van België de verplichting kunnen opleggen om de nelOr1t-ggin,g van de jaarrekening te wei,g!:ren. wanneer de neergelegde srukken niet overeenstem men met de vermeldingen op pagina Cl van het officiële jaarrekeningschema.
5.3. Neerlegging van de jaarrekening van VZW's b ij de Balanscentrale van de NBB Een derde par1t-menrnire vraa,g{2} heeft betrekking op het voerIOn vun een boekhoudin,g en het neerleggen van de jaarrekening van dt- VZW's. Op basis van dt- huidi,ge re,glemenrering, slui t de Minister van Justitie de mogel ijkheid uit dar de janrrekening van een VZW eventuet-l op vriiwlllige basis bij de Balanscentrale van de Nat ionale Bank van Bt-lgië zou worden neergelegd. hel IfJR:/mm'tl'!I"J: IY95 in verb~nd m~t de die dcslijds me! de Bal:msn·mrJle van (k· Nllrional(· Bank v:on 13",lgi<.: W('rden gelegd (p. 121). (2) Vmag nr. 620 V
(I) Voor mttr informatie v('rwijz~n we naar conran~n
De opdracht van de door de Nationale Bank van Belgii: beheerde Balanscentrale inzakt het verzamelen van jaarn·ktningen, is bepaald bij de artikelen 80 en 177biJ van de gecoördineerde wetten op dc- Imndelsvennootschappen. De B:1lanscentrale mag, met het oog op hun openbaarmaking in de voorgeschreven vorm, enkel dc- jaarrekeningen en de gc-consolidc:erdc- jaarrekeningen ontvangen van de ondernemingen die wettel ijk verplicht zijn enerzijds dergelijke jaarrekeningen op te stellen en anderzijds deze ja:urekeningen bij de Nationale Bank van Belgii: neer te leggen. Op dit moment dienen slechts twee categorieën van VZWJ's hun jaarrekening bij de Nationale Bank van België neef tC- leggen: de private voorzorgsinstellingen, krachtens de artikelen 9, § 2, en JO van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen; de door de boekhoud wet van 17 juli 1975 als groot beschouwde inrerbedrijfsgeneeskundige diensten, krachtens artikel 13 van hc:( koninklijk besluit van 23 januari 1992. Ziekenhuizen, opgericht in de vorm van een VZW/, moetc:n weliswaar een jaarrekening opstellen, maar zijn vooralsnog nier verplicht die openbaar te makc:n door nec:rlegging bij de Nationale Bank van Belgi!!. De enige bekendmaking van gegevens die in de wer op dc- zieken hui zen is voorLÎen, is de mededeling, door de beheerder van het ziekenhuis, aan de Minister die bevoegd is voor de Volksgezondheid, van de financiële toescand, de bedrijfsuitkomsten, her verslag van de bedrijfsrevisor, de statistische gegevens met betrekking rot de inrichting en rot de medische activiteiten, alsook de identiteit van de directeur enlof van de persoon (personen) verantwoordelijk voor die mededelingen (arrikeJ 86 van de ziekenhuiswet). De ziekenfondsen en landsbonden van ziekenfondsen, alsook de NGO's zIjn onderworp{>o aan bepalingen die grosso lIIodo overeenstemmen met de regels die voor de ziekenhuizen gelden. Het koninklijk besluit van 4 augustus [996 berreffende de sociale balans, lil uitvoering van de wet van 22 december 1995 houdende maatregelen tor uitvoering van her meerjarenplan voor werkgelegenheid, voorziet evenwel in een uitzondering: dit besluit schrijft inderdaad voor dat bepaalde als "'s root'" te beschouwen VZW 's enkel een sociale balans moecen opstellen en aan de Nationale Bank moeten bezorgen, zonder dar het de Nationale Bank toegestaan is om deze individuele informatie openbaar te maken.
De Ministcr benadrukt dat als zo'n VZ\'
IBR -
J AAI(VEI( ~I.AG
1997
6. INFORMATIE VAN ONDERNEMINGEN GENOTEERD OP DE NIEUWE MARKT (EURONM) De Beurs van Brussel kende een eerste en een tweede effectenmarkr. Verscheidene Ix-palingen van de besluiten van 13 januari 1997, die bekend gemaakt werden in het Belgisch Scaacsblad van 2:> januari 1997, hebben rot doel de bepalingen die vun kracht waren op de beurs van Brussel, aan te passen aan het operuciOlleel worden van de nieuwe markl, die bestemd is voor de jonge ondernemingen met hoge groeimo,gelijkheden. Voor de inschrijvingsvoofwaarden wordt onder meer bepaald dat de jaarrekening van de vennootschap die financiële insrrumencen op de nieuwe markt uitgeeft, worde geconrroleerd en geccHificeerd dOOf een bedrijfsrevisor. Voor de vennootschappen mer maatschappelijke zere] in her buitenland moer de jaarrekemns gecerrificeerd zijn door een persoon, hierroe gemachriScl door de op die vennoorschappen roepasselijke narionale wetgeving, overeenkomstig comrolenormen die kunnen gelijk gesreld worden mer deze van her InsritUUt der Bedrijfsrevisoren (art. 137, § I , cl). De verplichtingen inzake occasionele en periodieke informatie van de emittenten waarvan de financiële instrumenten zijn opgenomen in de eerste markr van een effecn:nbeu fs, opSenomen in de koninklijke besluiten van 3 juli 1996, zijn eveneens van toepassins op de emittenten waarvan de financitle instrumenten worden opSenomen in de nieuwe markt. Voorrs werd een artikel 2uis ingelast in het koninklijk besluit van 3 juli 1996 over de verplichtinsen inzake periodieke informatie van emirrenten waarvan de financiële instrumenten zijn opsenomen in de eerste markt van een effectenbeurs . Hierin wordt bepaald dat de vennootschappen waarvan de financiële instrumenten zijn opsenomen in de nieuwe markt van een Belsische effectenbeurs een driemaandelijks verslag moeten publiceren in her eersre en derde kwartaal van elk boekjaar, bestaande uit kwantitatieve Segevens en een toelichting betreffende hun bedrijf en hun resultaten. Deze kwantita ti eve gegevens omvatten ten minste de neu o-omzet en her resultaat uit de Sewone bedrijfsuitoefening vóór of na belasting(I).
(I)
In hel bder van de o mzetling in Belgisch recht van de vierde EG-richtlijn. Ill"cft de W('[gl"ver g(·bruik g('m a~kt van d .. keu~('mogelijkhl"id van artikcl 30 van de richtlijn . . ..1...
rI3 R - jAARVERSLA(,
1997
Artikel 163 ill fille van het Beursreglemem vereist de pLiblicatie van dit driemaandelijks verslag binnen nvee maanden volgend op het betrok ken kwartaal.
,../. ,
Hierin wordt bepaald d3t d .. lidst:l(en kunnen HX,Satan dat de bd3sting<·n op de winst uit de norm:oIe b~,drijfsuilot'fenins en de Ixclastingen op het buiten~ew(",e resultaat worden s"mcngtvocgd. middels de vermelding vall de invlot-d van de uitzonderlijk(o reSultaten op de belastingen op het r("Sultam van het bockja"r (vl'rmelding voorge· schr .. vm in rubriek XV ,C van de toclicht ing bij de jaarrekening). I·kt spretkt ""lwdf dat de informatie die in toepassing v:m artikel 2hir. j van hel kuninklijk besluit van 3 juli 1996 over d,' vtrplichtin.gen inza ke periodieke informatie wordt bekendl'emaakt. ovn hel algem<'ell 1:,] uwn>tnStemmell meI hn resultam uit de .gewone be
*
IBR - J AA~vFK ~ I""(,
1997
liJ. VENNOOTSCHAPSRECHT EN CONTROLE I.
Algemene controlcnllrmcn I I Aducr).:ronJ V.1n dl' WIJ~ I.L:1Il).: \'Jn dt- algemtnt' wmruknnrmt'fl .2. Rcikwl)du: \;&n d", SlJnd.l.1rd'SI.·ring \'an d" \crkbnn~ ol'hdTin).:
,'.111 lwt
!.x'gop conclusic I. 'I. DraaFwi,dtl' ~Jn dt' IOdidul'ndl- paragraaf I. I. TOl'"passlOF op dl' gt-.;onsolidttrde jaarrtoh-ning .5. A;'Ilp;1Sslngl.'n \'an de Clmtroll-...~nbevel1llgcn
2.
Normen inzake de controle bij het voorstel tot ontbinding van ven nootschappen met beperkte aansprakelijkheid
3.
Con trolcaanbevclingcn '1.1 Bcvestigingt'n door dt' k,Jmg L2. Comrole in ctn umgc\·jng \\'.1.1[111 gebnJlk word, gCffiJ.
i.,"
4.
lall
geautomariSttnle m(orm,lI'lëSrSICmt'n A.1nbnding met bttrckbng UK !"mud... tn onln'Ulgt hanJdlOj.:tn
Nieuw faillisscmenrsrccht en nieuwe welgeving inl.akc gerechtelijk akkoord j I AI~emcnt WOlOlcrl!.L.Lf 1.2, Advies rn~,Lke (It b'J~()nderc ,nll)rmJtle]>HxeJurt·s hij un(lt·rnt'OlIllj.:cn in moeilijkht"tlen
5.
Corporate govcrnance
6.
ConSlIltatiedicnsl " lUl de Europese Commissie bClrcffende het ,ennootschapsrecht
7.
Criteria voor een KMO
S.
Vennootschappen die een openbaar beroep doen up hel s paarwezen
9.
U itkoopbod in ope n vennootschappen (art. 190q/fllltlllld
V~lln.\V)
10. Vermelding van de bijkantoren in het jaarverslag I l. Ontslag 12. Overdracht van een algemeenheid van goederen of van een tak ,an werkzaamheid 13. Colleges van comm issarissen-revisoren
IBR
JMRV'R~l.A(;
1997
14. \X'e tsvoorste! betreffende hel beroc:p op de \'rijgevigheid van de bevolk ing 15. Wetsvoorstel betreffende d e mind e rheidsdesk undige 16. Wetgev ing bet reffe nde de VZW's
I. ALG EMEN E CONTRO LENORMEN De eerste comrolenormen van her lnsriruut der Bedrijfsrevisoren zijn op 11 februari 1976 8Ot:dgekeurd. Zij hebben het voorwerp uitgemaakt van een eerSUe- belan.grijke wijzigin8 die in twee fases werd door8('voerd, dit is in 1983 en 1984. De noodzaak om her derde hoofdsruk van de normen aan8aande de versla.ggevin8 aan re passen, vloeide voort uit het nieuw artikel 6::; van de ven nootschappenwet, z0..11s gew ijzi8d door de wet van:; december 1984, waarbij de Vierde Europese Richtlijn houdende de coördinatie van het vennootsdmpsr("Cht in Belgisch recht is om8ezer. Deze wijziging g~ft aanleiding tot sk-chts weinig verschillen ten gronde. De StrUCtuur d:mremegen leeft de logica van de nieuwe wettekst na, waarvan de norm hoofdzakelijk een professionele analyse is.(I) De Raad llt'cft in zijn vergadering van:; december 1997, rekening houdend mer het advies van d", Hoge Raad voor het Bed rijfsrevisoraar en de Accountancy, een nieuwe wijziging van het derde hoofdstuk van de algemene contro[enormen gQ(-dgekeurd; deze wijziging vindt toepassing op de verslagen inzake de jaarrekening of de geconsolideerde jaarrekening, afgesloren vanaf 31 december 1997. De tekst van de nieuwe normen is opgenomen in de bijla8e I van onderhavig \'ers[ag. Deze wijziging is h(-( gevolg van de wijzigi ng van de nonnen van her comité van internationale auditnormen van het U;AC, doorgevoerd in 1994, maar cveJl{tns van de evolut ie van de Belgische juridische comext , z0.11s de Raad hierna toelicht. (1) 1.11N.:Jwln'frs/'IK., 1982. p. 1i I: Opgernerkt bil worJ.·1l
IBR -
J """M\'rM~LA(.
1997
1,1,
Achte rgrond van de wijziging van de algemene trolenormen
con ~
Zoals hierboven reeds vermeld, is her hoofdstuk 700 van de intermltionale auditnormen van het JFAC .,The A"ditor;' Report 011 FilltlllrÎalStalemelllS" gewijzigd in 1994. Her beleid van de Raad bestaat erin om de in België [{)t~passelijk(' normen aan te passen aan de imernationale normgeving , in alle gevallen waar dit mogelijk is [en aanzien van de nationale wetgeving. Dergelijk bele id wordt overigens aanbevolen door de Europese Commissie ten gevolge van het G roenlxJtk inzake .,Oe ro/. de positie til de aa/lSp/"(/kelijk~ beid /'((// de /liet de /l'ef!elijke (OllIrole /'(/11 de jtlil/'rtkmillg beIluIe au:olllltmlf ill de Elfropese Ullie,,(l). Zoals aangeduid door de Raad in zijn verslag over her jaar 1995 (p. 14), diende de hervorming re worden doorgevoerd , zdfs indien deze we rkz~lam heden werden uitgesteld rot de beëindig ing van df." voorbereiding van een onrwerpaanbeveling inzake fraude en onwf."uige handelingen. Om de nale~ ving van de internarionale IFAC~no r men re waarborgf."n, dienden vier wij~ zigingen re worden aangebrachr: a) De stalldlltJrdiserillg /'(/1/ de /'erklarillg, Met het oog op het vergemakkelijken van internationale vergelijkingen , is het noodzakelijk om een gemeenschappelijke structuur en typologie voor el ke ve rklaring over de jaarrekening aan te nemen. Tot op beden had de Raad afgezien van een dergelijke verpli chte srandanrdisering, wam hij was zich bewust van df." kritiek dif." een dergelijke beslissing met zich zou meebrengen. In de loop van de laatstf." jnren heeft men evenwel kunnen vasrsrellen dat in de praktijk de k.Jf."n gf."woonlijk gebruik maken van de model~ len, zoals voorgesteld door her Studiecentrum van het InsriruUL In der~ gelijke omsrandighf."Jen heeft de Rand geoordeeld dar her mogelijk was de imernarionale principes teil volle tO{' ce passen. Dit zal derden roela~ ren de verklaringen beter te begrijpen. b) Verll/eldi/lg /'(111 de I'em/ltll 'oordelijkhtid. De internationale normen bena~ drukken het belang om in het conrroleverslag efa(1fl te herinneren dac de eersrelijnsverantwoordelijk heid voor de jaarre kening behoort aan (il- aansprakelijkheid van dt ru(1 de ",,,uelijke (o ntrole van de j'mrrekening belaste accounralll in dt, Europese UnieD, 1>"bMumtbl",1 E.G .. nr. C 321 van 28 okroocr 1996,3.46; Zie ook de Jocumenten en c"mmenta,,, in Stm/its I. B.N., Bt-roep 1/97.
(I) Eur0JX'~ CommiSSIe. ~ G l"OI.'nbock: D<- rol, de positie tn
IBR -
) AARVEKStAG
1<)<)7
her bestuursor!::lan dat de rekenin!:en OPStelt, (erwijl de commissarisrevisor een extern en onaOlankelijk oorded uitbren!:t. In België is de aanduid in!: van de vemnrwoordeJijkheden in de procedure van de corsrandkoming en openbaarmakin!: van de jaarrc'kening of van de geconsolideerde jaarrekening, duidelijk omschreven in de vennootschappenwet(l). c) IJt!r/;rijl'illl!. I'tl/l de cOllfro/eproad"re. Daar waar het in de normen van 1976 voldoende werd !:eoordeeld om de lezer te verwijzen naar de voorscl1riften van het Instituut der Bedrijfsrevisoren, bevelen de internationale normen een beknopte beschrijvin!: aan van de conrroleprocedures. Dir blijkt duidelijk uit de nieuwe rekst. De formulering van de internationale tekst is echter aan!:evuld, teneinde eraan te herinneren dat de commissaris-rt:visor t:noe !:ehoudt:n is om het interne concroJt:systeem van de ondernemin!: te onderzoeken en ermee rekening te houden. De conrrolt:aanbevelin!:en van 5 januari 1993 IOn 3 dt:cember 1993, lichten meer in derail toe wat dt: impact is van de controle op de risicoanalyst: IOn op de andere werkzaamheden van de revisor 2 ). Dit is niet ori!:int:el voor de uitoefenin!: van de conrrole in België. Het achtt:rwe!:e laten van deze informarie in her versla!:, zoals in de internationale normen, maakt de beschri jving onvolledig en weini!: in overeenstemming met de conrrolebenadering. d) Weg/titel! /'al! het Iwrbel)(Jllr! /wr Ol/zekerheid. ln!:eval van onzekerheid, die het !:etrouw beeld in her !:edmng kan brengen, zonder dar evenwel een onthouding noodzakelijk is, was het gebruikelijk om een voorbehoud te maken. Het meest voorkomend geval betreft de onzekerheid inzake de bedrijfsconrinuïteic. Dele voorbehouden waren bijzonder moeilijk te interpreteren. Op internationaal vlak worden deze uitgesloten en vervangen dOOf een toelicfnende panlgraaf ná de verk laring, waarbij de commissaris verwijst naar de infonnarie die in dit verband d oor de bestuurders in de toelichting of in her jaa rverslag worde opgenomen.
(I) In artikel 77 van de vennoo!schappenwl'f word! gesldd: «Elk j~~r mak"'l d" IHsfll"'-'
*
invent~ris op. ~Jsmt(k' d" ja.urekcnillg_ C.j •. Vcrd~r word! in art ikel 64. I van d" vennu01sclmppenwl'{ du,ddijk yermdd dal d.. colllruJe op de r,nanci~le !oe~ swnd. op de j"arn:hning en op de regdnmrigheid (... ) aan (-én of mt't'r (OmmiS5.1r;s· sen word! opg(-dragl'n. (2) V"dfllumlll. 1997, p. 401 en 408: w~! belref! de internationale IFAC-normen Over Iwud({!l- onderwerp. zie [I'AC I-bndbook 1997. Terb'l/cuf PI'fJIIOllllrtllltllfS, p. I 19.
dm ('en
I13R - )MR\'I ~\I .AC, 1997
N:t.1St de wijzigingen die her gevolg zijn van de internationale omgeving, is her eveneens mmig om rekening te houden mer verschil lende elementen die specifiek verband houden mer de Belgische conrexc a) Vml/eldillg 1'(lIJ de {/(/I'(/ 1'(111 bef I't:rs!ag, Het laatste lid van arrikel 65 eist de vennelding van de aard van h('( verslag (met of wnder voorbehoud, of afkeurende verk laring). Op internationaal nivenu kent men deze pmkrijk niet en is het nier allllgewezen om deze vermelding in de stand:t.1rdtekst op te nemen. Nochtans zou dergelijke vermelding, indien volkomen duidelijk , in de inleiding een zeer nurrige aanduiding vormen voor de lezer van de inlichtingen die door de Balanscemrale op geïnformatiSrtrde wijze verspreid worden. De Raad heefr besloten deze dubbele dodstelling na te Streven via een aanduiding Ol11rTC:nt de aard vun her verslag in de tird die de verklaring voorafgaat. Dit za l verder toelaten om de algemeen aanvaarde formulering van de verklaring na te leven, welke begint mer de woorden: . Naar ons oordeel.,,'" b) Opdelillg nll/ IN, l'trs/ag i" 1/lW: (Mm. Het "ersbg van de commissarisrevisor bevat niet alleen zijn oordc-el over de j:t.1rrekening, maar eveneens de andere door de vennootschappenwer opgelegde verklaringen. De normen van 1976 legden de com missaris op zijn verslag te besluiren mer de verklaring, zodat de verkbring dus ná de - voor het Belgische systeem specifieke - bijkomende verklaringen kwam. De receme wijziging van de weueksten met betrekking wr het oordeel inzake de verrichtingen waarbij bestuurders een strijdig belang hebben mer dat van de vennootschap (artikel 60 van de vennootschappenwet) en inzake voordelen die zouden worden verleend aan de aandt-elhouders die een beslis~nde invloed of een invloed van betekenis uiroeFenen op de vennootschap (arrikel 60bis vnn de vennoorschappenwet), sluit deze prakrijk, die voorheen reeds ruim bekritiseerd werd, definitief uit. Vandaur dar besloren werd om het verslag op ce delen in rwt-e onderscheiden delen. Daar waar de eigenlij ke verkInring gesrnndaardi seerd is, is dir niet het geval voor her tweede deel van het verslag. Enerlijds is het nier mogelijk om precies vast te stellen welke verklaringen daar moeten voorkomen, omdat dir afhankelijk is van de spedfieke situatie van de betrokken vennootschap. Anderzijds is her zo dat men in de Belgische con [{'xt te ved standaard is.1tie wenst re voorkomen. Door de formulering
van her rweede deel vrij re laten, zal deze doelstelling bereikt worden zonder dar de duidelijkheid van de boooschap in her gedrang wordt gebracht. De Raad wenst evenwel te benadrukken dat het rwee
/J//('/"I/f1IÎr)//fI/(' IIQI·IIlt'/l. Meer en meer wordr de mogelijkheid overwogen om roe te laren de geconsolideerde jaarrekening op te srellen volgens een ander referem iekader dan her Belgisch rechL Het GroeI/boek van de Europese Commissie omtrent de rol en de positie van de werrelijke controleur, overweegt eveneens de wepassing v(ln de incernationale audicnormen binnen een incernarionale COntexL De nieuwe normen bieden hiertoe de mogelijkheid.
1,2.
Reikwijdte van de standaardisering va n de verk laring - opheffing van het begrip concl u s ie
Vóór de wijziging van 1997 bepaalde paragraaf 3.1. van de normen dar her verslag besloten werd met een paragraaf waarin de bedrijfsrevisor duidelijk de draagwijdte van zijn verklaring over de jaarrekening samenvat. De nieuwe normen laten het begrip concl usie wegvallen. De nieuwe paragraaf 3. t. van de normen schrijft voor dat een duidelijk onderscheid moet gemaakt worelen tussen enerzijds de verklaring over de financiële staten en anderzijds, in voorkomend geval, de bijkomende verklaringen en inlichtingen. De verklaring zet in algemene bewoordingen uiteen welke de doelstellingen zijn van de controle en op welke wijze de revisor zijn comroles heeft uitgevoerd. Vervolgens vermeldt de revisor in zijn verklaring of de jaarrekening of de geconsolideerde juarrekening, rekening houdend mer de wettelijke en besruursrechtelijke voorschriften en mer de vermeldingen in de toe lichting, naar zijn oordeel een getrouw beeld geeft van het vermogen , van de financiële toestand en vun de resulta(en van de onderneming of van het geconsolideerd geheel. Het eersre deel van her verslag van de commissaris-revisor, zoals ook de inleidende ritel, zijn her voorwerp van een standaardisering. \'<1anneer het verslag zonder voorbehoud wordr afgegeven, schrijft paragraaf 3.5.1. van de normen voor welke reksr de commissaris-revisor of de revisor van de ,geconsolideerde jaarrekening moet gebruiken.
tBR -
J IIAlWFR~LIIG
1997
\Xfarmeer het verslag geen goedkeurend versla,g zonder voorbehoud is, moeten het tweede en het derde lid van het gestandaardiseerde model worden aangepast aan de aard van het oordeel dat de revisor uitspreekt. Bovendien wordt vóór het oordeel een bijkomende paragraaf ingelast waarin de redenen worden uitl'engezl't waarom geen versilIg zonder voorbehoud wordt afgegeven. De nornlt'n 8evl'n de diverse titels aan die kunnen worden gebruikt om het eerste deel van het versla8 van de commissaris-revisor in te leiden. Er bestaan zes verschillende titels: verklaring over de jaarrekenin8 zonder voorbehoud; verklaring over de jaarrekenin8 zonder voorbehoud, met een toelichtende 1:>
1.3. Draagw ijd te van de toe li chte nde pa["agraaf \Xlanneer de raad van besruur in de toelichting of in het jaarverslag de nodige uideg heeft verstrekt, kan de revisor geen voorbehoud meer maken betreffende een belangrijke onzekerheid; hij zal , na zijn oordeel mer of zonder voorbehoud, een toelichtende paragraaf moeten roevoe,gen die verwIjSt naar de commentaa r van hrr bestuursorgaan. Het schrappen van het voorbehoud omwille van een onzekerheid rs een belangrijke vernieuwing die werd ingevocrd naar aanleiding van de wijziging van de internationale auditstandaarden in 1994. \Vil de revisor el'n toelichtende paragraaf inlassen in het eerste deel van zijn verslag, dan moet aan drie voorwaarden zijn voldaan: er bestaat een betekenisvolle onzekerheid; onder onzekerheid wordt verstaan een situatie waarvan de afloop afhankelijk is van toekomscige verrichtingen of gebeurtenissen die nier onder de rechtstreekse controle
lHR - J AARvIRsr ..... G 1997
van de ondernemin!: vallen en die een weersla!: op de sraruraire jaarrekenin!: of de geconsolideerde jaarrekening kunnen hebben; die onzekerheid ma!: nier van die aard zijn dat zij een omhoudende verklaring verantwoordt; de revisor kan refereren aan een vermelding die is opgenomen in de roelichrin!: bij de srarutaire jaam.·kening of de geconsolideerde Jaarrekening of in het (geconsolideerd) jaarverslag. Overeenkomsti!: de internationale normen, dienen duidelijk [wee soor[en van onzekerheid te worden onderscheiden. Vooreerst is bij een onderneming die geconfromeerd wordt met een betekenisvol probleem inzake de bedrijfscontinuïreit, een toelichtende paragraaf verplicht, wanneer een !:epaste veranrwoordin!: door het bestuursorgaan van de onderneming wordt !:e!:even in het jaarversla!: of in de toelichting, overeenkomstig artikel 77, 4de lid van de vennoorschappenwet(l ). In de mate dat de lezer een volledige informatie wordt verstrekt en er geen gewichtige r('<Jen is om de verantwoordingen die de ondernemingsle id ing verstrekt, in twijfel te t rekken, moet er geen voorbehoud worden gemaakr. In de toelichtende paragraaf wordt een wezenlijk informatiegegeven onderst reept. Deze paragraaf vecht de beslissing niet aan om de rekeningen vanuit een "80ing concern» perspectief voor te stellen_ Naast deze hypothese, kunnen alle andere onzekerheden aanleidl11g geven tot het opnemen van een toelichtende p
(I) Inditm d<.- in ~n,kd 77 , v,ad~ lid voorgloschrcvcn ,n{ormali<.- niet wordt wrstrr-kt ... n er on~ekerh ... jd bestaar war ae b<;
IBR - J MRVlR~J""(, 1997
comrolenormen in her rWL'ede deel van her verslag kunnen worden opgenom('n, De normen stellen zeer duidelijk:
" Dl' bijkolllrlull' illlifbrillgm il/Zilkt etll l'lelllelit lIIeI bttl'l'kkillg 101 de (g«O/l10Iir/eel'de) jt/{I/'I'ekmi/lX lIIogw gcc/IJÛ/IS dl' dr/wgll';jdll' / '(1// bel oo/'deel, lI;tged/'llkt ;11 bet teme detlll'ijzigm. Ze {'OI'IIICII /locb et/I /,(J()l'whol/(l, /loch eell loelirbttllde pm·agl'tltlj,.. Bij wijze van illustrarie van cl(' opmerking, op re nemen in het tweede deel van het \'erslag, wordt in de normen her voorbeeld van een wijziging van de waarderingsregcls ge<Îrl-erd, een berekenisvolle k-enm: in het intern controlesysteem of de gegt:vens die in verband sman mer de in her jaarverslag vermelde informatie. I loe dan ook, moeten de bijkomende inlichtingen in aantal beperkt blijven en mogen zij geen onnodige uitweidingen bevatten. Behoudens het uitzonderlijke geval waarin de commissar is-revisor zou oordelen dat hij de aandacht van de aandl-elhouders mot't vestigen op belangrij ke moeilijkheden inzake de adminisfl':uieve <:n boekhoudkundige organis.1tie. mot'u' n de bijkomende inlichtingen in rechtSt reeks verband mN de jaarrekening of mer her jaarverslag staa n. I-I et moet de bedoeling zijn ht:t inzicln in de door de onderneming wrspn:ide informatie re vergemakkelijken. In zijn advies uine de I-loge Raad voor her Bedrijfsrev isoraar en de Accountancy zijn zorg over het gevaar dat te lichtzinnig gt.·bruik zou worden gemaakt van de moge lijkheid om bijkomende opmerkingen op te nemen. De Raad deelt de meni ng van de Hoge Raad dat dergelijke opmerkingen een uitzonderlijk karakrer moeten hebben en dat zij rechtstreeks het goede begrip van de jaarreken ing of van her jaarverslas moeren ten goc-de komen. De bijkoml'ncle opmerkingen maken geen deel uit van de verklaring. Zij zij n vooral verantwoord wanneer de comm issaris-revisor over geen ander middel beschikt om een aanral essentiële inlichtin,gen ter kennis van de algemene vergaderins te brengen.
[A,
Toep ass ing o p d e gecon solid ee rd e jaa rreke ning
De nOTlllCn inzake de certificatie v;ln de geconsolideerde jaarrekenins van 2 september 1994 v(:T\vijzen hoofdzakelijk naar de al8emene comrolenorm(:n voor wat de vorm en de inhoud van het conrrolevt.·rslllg berrefr. Overeenkomstig de wens die door de Ilose Raad voor het Beclrijfs revisoraar en
II3R - J IIIIIl\' FR~I.II(, 1 997
de Accountancy werd geformuleerd , het'ft de Raad ervoor gezorgd dat hoofdstuk 111 van de algenl(~ne conrrolenormen rt-chtstreeks op de geconsolideerde jaarrekening kan worden rut'gepast. De Raad heeft dan ook beslist dat hoofdstuk 111 van de normen inzake de cerrificntie van de gt'Consolideerde j;l3.rrekenin1:l vervangen wordt door volgende tekst:
.,J.!. D e hedrijfirrl'/jf//' dit he/mI U'ordt
lilt!
de rollfro/e op de g«ollJo/id,,"de
jfl(lI"rektll;lIg I'flll mi o//(/erllelllillg fIIott etll jchriJttlijk
til
Oll/j!(l/Il/Îg I·,.,~/og
opJfel/tII, Dil l'frj/(lg IJ o/lf/erJdxiden mil /xl 1'frJI(lg Ol'(r de lIirt-gtrolJjo/idm'de j(l(lmkmillg
/'(I/I
de (OIIJo/idertlll/e Oll(/trlltll/;'I/!" zelfs U'(I/lllrtr rt"zelfde
m'iJor /liet de c()/11l'Ole Ol'fr beide rrktllillfjell IJ be/mt,
J, I. I. D e ptm1w'ajw J, I, tOf 3,9, 3, 1.2, {wliell de /ridill8 1I/;lIg
/'(ffI
J. 15, zijl! IwpaJJelijk,
NI
de lIIotdtrolldemelllillg of I'tlll de dIXbterolldeme-
zicb ZOII 1'tn.t1tnlltgtll /xl direct
01/(/erll(III;1I8
tfI
COlitact
IIIJJtII de rr/'i!or
1'tI11
de do(bltr-
dat I'tffl dt gtrollJo/idttrde jtltlrrektllillg, ~" d~..t /IItIfJIt
/'oorbthO/l(/oplleflltll
111 ZÎPI
l'trJltlg
lilt(
I't!rllleldillg l'tll1 de
I/(UIIII 1'tI1l
om/erlle/JIÎlIgm tmarot'er bij Ol'fr getIJ l'oldoem/e illforllltllie htJcbik,
ffll
dr..e
til
de
impt/rf op de drlltlguijdlt 1'<111 ziJlI l'trklarillg, D e imptICt ~d U'ordell heptltdd ill l"lIclie I~II/ de berrktlliH'O/le e/elllellltli I'tl/l de jtl((lTtkmillf.'.
'''11 de dIXhttr-
o/ldem elllillg l el/ tltll/zltIIl'''" de grcO/lJolideen/e j((((rrekmillg, liet i j tltl/l Ie be/'e/e/I / ',111
11111
oJl gelijkt/t/rdi};e wijze trll't!rk te WItlIl illdiell de m 'iJor
teil dIXhlrry)//drmell/lII);, die I'tllllllti ferin l beltlllg ij, zijll lIIedewtrkillg I/'ei-
/!,erde til de n1'iJor get" I'oldotl/(/e ,dterlltl fiel 't lI'trk=tltllllhede/l heeft klllllle//llifl'tJerm. 3. 1.3. Ah /xl I'()()r de m'iJor lIi(/ mogelijk /l'tl1l'O!dot/l(/e collfro/el/'erkzutlllihede/l lIil
It
l'rJtrtll lIIet bartkkillf, lOt
,'tIlI IlltIuriee/ Ix/tlf/g
teil
g«01IJ0/idttn/e dIXhtt1'Ol/(/erllelllillg die
iJ, II/(Itlr die lIi('t l'()()rtll het l 'OOru'frp lIilll/tlt/klt l'tl/l et"
tlm/il, Zil/ hij i/i zijl/ I'(/,S/(Ig de I/t/tl/II
1'(/1/
deu dIX!Jltrollde,'/Jemillg 1't:/"lI/eldm
tI/jook de illlpf/a /);('1'1 '111/ op de dlï!fl}!,u,jjdlr ('((" zijll ('t/'kl((rillg ot'rl' de /!,(((111Jo/idem/e jf/(/I'I'ekenillg, f)eze impflcf 'UIl bepaald /I'o/'dm
;/1 /rIlletie
1'((11 de befe-
ktlliJ/'O/le e/ell/mull 1',(// de jtltll'nkm;IIK l'fl/I de dIXbterol/(ltrllelllillg teil t/(/ /Izitl/l'(l11 de Ktc01lJ0/idet/~/e ),wrrekming, .
\'qat de gesrandaardîseerde tekst van de verklaring beHeft, heeft de Raad het nunig geacht om her oordeel over de ja.1rn:kening en her oordeel over de geconsolidt't'rde j:mrrekening op vri j fundamenreel verschillende
Isn -
j MkvERM.A(;
1997
wijLe te formuleren. Dit is het gevolg van het verschil in bewoordingen van respectievelijk arrikel 65 van de vennooeschappenwet en artikel 75 van het koninklijk besluit vall 6 maart 1990 op de geconsolideerde jmurekening. In het eersee geval maakt de wet een onderscheid tussen de verklaring nopens her getrouwe beeld en de MIeving van de boekhoudweegeving; in het tweede geval daarentegen worden deLe beide gegevens in één enkele verklaring gecumuleerd. Eenzelfde benadering werd gehanteerd voor de verklaring van de revisor. Indien het een verslag van de comm issaris-revisor is, worde de verklaring over de werceltjkheid in her rweede deel van her verslag opgenomen, afzonderlijk van de verklaring over het geerouwe beeld. Indi en hee om een verslag over de geconsolideerde jaarrekening gaar, zijn beide gegevens in et'nzelfde verklaring vervat, wat mogelijk maakr om in de meeste gevallen de eitel van het tweede deel van het verslag , overeenkomstig parugraaf 3. 1.4. van de normen, te !aren wegvallen.
1.5 . Aanpassingen van de conrroleaanbcvclingen De Raad heeft beslist om de conrroleaanbevehngen te wijzigen, teneinde hun formele coördinatie met de algemene conrrolenormen re waarborgen. Deze formele wijzigingen betreffen uitsluitend de nummering en de formulering van de verwijzingen. Zij worden opgesomd in bijlage 5 van onderhavig verslag.
2. NORMEN INZAKE DE CONTROLE BIJ HET VOORSTEL TOT ONTBINDING VAN VENNOOTSCHAPPEN MET BEPERKTE AANSPRAKELIJKHEID In zijn verslag over her j,lar 1995 (p. 108) liclme de Raad artikel I 78bis toe dar bij wer van 13 april 1995 w("rd in1;:evoe1;:d in de vennooeschappenwe[. Volgens deLe bepalin1;: is een specifieke informarieproce
IBR -
J IIIIIlV I 'Il ~ I.II(;
1997
I-Ier onrwerp van normen werd uirJ;cwerkt door een bijzondere commissie, samenJ;esteld uir verreJ;enwoordiJ;ers van het Instituut der Bedrijfsrevisoren en van he( Instiruut der Accounranrs; her is immers zo dar bêide bt:roepswoepen voor de tocpassinJ; van arrikel I 78/;iJ van de vennootschappenwet bevOt'J;d zijn. Na hét advies [{' hebben ingewonnen bij de I-loge Raad voor her Bedrijfsn'visoraat en de Accounrancy, heeft de Raad de specifit'ke normen met bctrekkin,g ror deze opd racht j;ocdj;ekeurd. In nalevinj; van de structuu r van de algemene comrolenormen. behandelen de normen aclucrttnvolgens de algemene en inleidende beginselen. de comrolewerkzaam heden en de principt·s illl.ake het verslag.
De opdracht van de bero/.. psbcoefenaar bestaat erin. over de staat van activa en Jjassiva, opgestdJ door het bestuursor,gaan. v('rslag uit te brengen en inzonderheid na u: gaan of Jaarin de toestand van de vennootschap op vollt'(lij;e, j;errOllwe en juiste wijze is weergej;even. In de commemaar llaHr aanleiding van het Forum van het Bedrijfsrevisor.mr (zie p. 26 e.\'.) werd de vraag gesreld naar de relevamie van een derj;elijk voorschrift in de welsbep.1Iing. Her oorck-el dat van de beroepslx-oefenaar worelt verwacht, noopt hem inderdaad (Ot een uit,gebreid ondert~oek. daar waar de bedoeling van de boekhoudkundige staat beperkt blijft tot het nemen van rtn enkele beslissing, namelijk de beslissing de vennootschap u: ombinden. Verder moeten ook alleen de conclusies van hel verslag van cIe beroepsbeoefenaar worden bekendgemaakt en schrijft het vennomschapsreclH. in tegenstel!ing ror de andere informatievoorschrirren. geen neerlegging ref griffie van her volledige verslag voor. Conform de geest van de wetgeving, wordt in hoofdswk IJ van de normen onderstreept dat de werkzaamhet:len van de beroepsbeoefenaar in vier stadia verlopen die aclm:rr-envolgens betrekking hebben op: de identificering van de voorgenomen verrichting. mN inbegrip van her verzamelen van de nodige inlichtin,gen om een voldo<:mle kennis te verkrijgen van de vennootschap, hlJar risico's en de economische omgeving waarin zij beweegt; de analyse van de administfatieve organis.'uie van de vtnnoorschap en hoofdzakelijk van de maatregelen die de betrouwbaarheid van het boekhoudsysteem moett'n waarborgen; her inzamelen van hé[ bewijskrachtiJ; materiaal dat mO("t toelaten de s.'l.lcl i te controleren van de balansrekeningen. zoals dit" voortvloeien uit
113 1{
Ji\I\~\"1 R\lAl.
1997
d(" b()("khouding, alvor("ns de correcties, vereist door anikel 40 van her koninklijk b("sluir op de jaarrekening, worden aangebrachr; d(" waardecorrecries die zich mer toepassing van het bedoelde arrikt·1 40 opdring("n. De normen brengen v("rder in herinnering dat de beroepsbeoefenaar moer nagaan in welke mate de werrelijke en bestu ursrechreJijke bepalin,gen mer betrekking tot de boekhouding en de jaarrekening worden n~lg{' leefd. Bovendien is d(" commissaris-revisor er ook mee belast, overeenkomstig de aJgemen(; prÎ!Kipes wn zijn oJxlrachr, na re trekken of cl(; vennootschappenwet en d(; swwten w("fden geëerbie
De beroepsbeoefenaar moer zich in zijn openbaargemaakte conclusies mN grote omzichtighe id uitspreken; men kan van h('m inderdaad niet \'(·rwachren dat hij een oordeel geeft over de mogelijkheid om de activa van de v("nnootschap daadwerkelijk tC" renlisen·n ten belop(" van het in de rek('ninge!l geboekte bedrag. ZiJll oordeel m~lg (!lk·en betrekking hebben op her redelijk kanlkter van de methodes die her bestLlLl rsorgaan heeft gehanteerd om de realis(ltiewaarde te bepalen. Daarom verduidelijkt paragraaf 4. 2.1. van de normen: ~i\!J di! boekbollt/klll/{lige S!(la! is opgesteld met gebmik ['{fI! liqlfidllliermardrn. dan zt/I dt gotdkcJlwule Jltrk/ffril/g zOl/der !'oorbt· b/)/ul de prinripm:rll/clding be,'tI!trll d((! /m besllflfrsorgtUllI ge/md)/ beeft de /"e(lli!(lf;ell'
de l'ereffil/illg Ie l'OOrzim. III(Ulr dal 1'(111 {)/Izekerbeid foek(1II1f
(/tIJI
deze II'twrderillgm
teil
be/(lllgrijke IIIm"J/l
N .
Met de ,goedkeu ring van arrikel I 78bis, beoogde het Parlement dat de aandeelhouders hun beslissing inzake de invereffenin,gsrellin,g van de vennootschap mer volkomen kennis van zaken zouden kunnen nemen, onder meer wnnneer uit de boekhoudstaat een netto-passief blijkr. Dat is dan ook de reden wanrom paragraaf 4.4. v~i!l de normen onderstreepr: " fm/il!ll
de
boekho1ldkltlldige staaf mil de ol/tbiw/illg UIl nelfo-pmsie! l'frfoollt. moet het
bedmg Ititdmkkelijk il/ de fOild/IJ;e /'(lil/Jet l'e/"s/llg Il'ordell l'enm/d" ,
3. CONTROLEAANBEVELINGEN 3. 1.
Bevestigingen doOl- de leiding
Na het advies te hebben ingewonnen van de Hoge Raad voor het Bedrijfsn"visorant en de Accountancy, heeft de Raad, in zijn vergadering van 6 luni 1997, de controleaanbeveli ng goedgekeurd met betn'kkin,g tot de bevestigingen door de leiding ( .,Repmellfllfioll Letter... ), Deze aanbeveling verduideli jkt hoe van de leiding van ondernemingen ontvangen verklaringen als bewijskracll[ig gegeven kunnen worden gebruikt , welke procedures moeten worden ren uitvot'T gelegd om die verk laringen re evnlueren en re documenteren, en welke houding de revisor moet aannemen indien de leiding weigert de gevraagde verklaring(·n te geven. De aanbeveling onderstreept dat de verklaringen van de leiding zowel mondeling als schriftelijk kunnen worden gegeven, maar dat de schriftelijke bevest igingen een bewijskrachr hebben welke die van de mondelinge bevestigingen overrrefr. Zij kunnen de vorm aannemen van een bevestigi ngsbrief die door de ondernemingsleiding wordt ondertekend, V~ln een brief waarin de revisor bevest igr hoe hij de verklaringen van de direct ie heeft Ix-grepen of van notulen van een vergadering. De internationale praktijk legr in her bijzonder de nadruk op de bevesti,gingsbrief die aan de directie op her einde van het boekjaar wordt gevraagd, vooraleer de verklaring over de jaar rekening wordt afgegeven . Volgens paragraaf 2.3. verdiem her aanbeveling de schr iftelijke bevesti-
lBR - J MRV!!{Sf.M, 1997
gingen van de ondernemingsleiding op aanvraag re beperken rot die onderwerpen die aftonderlijk of globaal beschouwd belang rijk zijn voor de jaarrekening. In een aanwl gevallen kan de bevesriging van de ondernemingsleiding her enige bewijskraclnig mareriaal zijn dar de revisor redelijkenvijs mag verwachn:n. Vm1Claar dar dir element vnak noodzakelijk is om her geheel van de com rolewerkzaamheden af re ronden. \'Vaar de prahijk in een aaIHal landen en de inrernarionale standaard I$A nr. 580 ervan uitgaan dat de auditprocedures niet volledig zijn zonder dit' bevesrigingen door de leiding. heeft de Raad toch geoordeeld dar hij daar geen verplichting van hoefde te maken. Her behoon de beroepslx:oeftnaar toe om. in functie van de documenren en andere bewijskrachtige !wgt'vtns waarover hij beschikt, uit rt maken of hi j zich ten oordeel kan vormen, zelfs zondtr bevestiging. Dir btlet nier dat het om voorzichtigheidsredenen aangtwezen is om op ten zo systemarisch mogelijke wijze gtbruik re maken van dit conrrole-instrumenr dat inrern:uionaal gebruikelijk is.
3.2 . Controle in een omgeving waarin gebruik wordt gemaakt van geautomatiseerde informatiesystemen Nadat hij het advies had ingewonntn van de '-loge Raad voor her Bedrijfsrevisoraar en dt Accounc:lncy, htc.-ft de Raad, in zijn vergadering van 3okrobtr 1997, de aanbevt:ling goedgekeurd met betrekking tot de COIltrolt in een omgeving waarin gebruik wordt gemaakr van geautomatiseerde informatiesys temen. Ovcri-enkomstig de aanbeveling van de Hoge Raad voor htr Bedrijfsrevi soraat en de Accountancy, neemt het eerste deel van de aanbeveli ng hoofdzakelijk de inrern:u ionale srandaard ISA 401 over. [X·ze internationale aanbeveling geefr een gederai lleerd overzicht van de risico's die specifiek verbonden zijn aan de compurerorganisatie van de onderneming. In zijn \loorontwerp had de RalLd g('OOrdeeld dat htt nier n()(lig was om deze ana lyse v(ln de internationale standaarden integraal over te nemen. Een geautomatiseerde omgeving laar immNS de g loba[e doelstelling en de reikwijdre van her vereiste onderzoek onaangeroerd. I-Ie[ gebruik van de compUter wijzigt alleen de mtrhtX[e voor her inzamelen, her opslaan en het verwerken van de gegevens, war een invloed kan hebben op de admin istratif.'ve organisatie en op cic inrerne controle van elf.' onderneming.
I13R
- j M ItV ERSLAt,
1997
A:mgeóen de controleolxlmchten zich in de meeSte gevallen afspelen in een omgeving waarin gebruik wordt gemaakt van geautomatiseerde informatiesystemen, mlX't de bedrijfsrevisor meN en meer gaan beschikken ovt-r de vert-iste beroepsbckwaamheid om: een algemeen inzicht tt- verkrijgen in de geautomatiseerde omgeving en de kenmerken van de daarmee gepaard gaande oQ;anisarorische structuur; de inherente risico's en de interne comrolerisico's, die a.1n die omgeving zijn verbonden, in te schatten; de invloed re omschrijven van het geautomatiseerd informatiesysteem op de controlesttate,gie; rekening te houden met dl' invhx,<1 van de geaucomatisecrde omgeving op de controlewerkzaamlleden. In hoofdswk V behandelt de aanbt-'veling op uitvoerige manier de controlesrrategie voor GIS-omgevingen (geauromaciseerde informatiesystemen) en suggereert zij het conrroleschema aan die omgeving aan ct- passen. De aanbeveling bevat verder twee bijlagen die' respectievelijk b<:·trekking hebben op de algemene IT-controles'1) en op de toepassingsconrroles. Zoals door dt- I loge Raad werd onderstreept, reiktn die bijlagen verder dan de commentaar dit- vooralsno,g in de internationale normen is vervat. Vanda.1r dar zij dan ook in bijlage werdt-n opgenomen. De Ra.1d acht het evenwel nodig dezt- informatie, die voor de beroepslx-oefenaars van wt-zenlijk belang is, toch in te sl uiten. Dir moet hen immers aanzetten om nauwkeurig de omv:mg in te scharren van de risico's die ann de compun:rrunnÎe zijn verbonden, alsook van de interne controles die noodzakelijk of wenselijk zijn om deze risico's - in de mate van het mogelijke - in re perken.
3.3.
Aanbeve ling met be trek king hand elinge n
to t
fraud e e n o ll\ve nige
De Raad van her InstitUu[ Iltt·fr aan de I-loge Raad voor het Bedrijrsrevisora.'lf en de Accounrancy een ontwerp van aanbeveling met berrekkin,g rot de houding van de bedrijfsrevisor bij fraude en onwettige handdingen voor advies overgemaakt. II{·[ gt-detail leerd docunlent behanddt achtereenvolgens de vemnrwoordelijkheid van de ondernt·mingsleiding voor de (I)
rT: informarion {l'Chnoloj!;Y.
II3R -
JMRV[ll~I.A(.
r<j()7
uitwerking van een bot-khoudsysteem dat aangepast is aan de aard en de omvang van het bt'drij(, met naleving van de specifieke weHelijke voorschriften dit' van wepassing zijn, de rol van de revisor inzake prevenrie, zijn vt'rannvoordelijkht'id in het opsporen van fraude t'n onweuige handelingt'n, en tt'n sloett' dt' melding van door de revisor vastgestelde fraudegevallen. Aangt'zien het advies van de Hoge Raad voor het Bedrijfsrevisoraat en de At'countancy niet door de Raad werd bekomen vóór het einde van her jaar, is de goedkeuring van de aanbeveling tot in 1998 uitgesteld. \'\IeI wenst de Raad ft' w rmelden dat een advies werd ontvangen over hetzelfde onderwerp; dit advit's gaar ambtshalve uit van de Hoge Raad voor her Bedrijfsrevisoraat en dt' Accountancy. De grore lijnen van dit advies vHllen samen met de bekommernis van de Raad VHn her Instituut. De Hoge Raad formuleert t'chter tevens voorstellen om het wettelijk bder, waarbinnen de funcrit' van revisor wordt uitgeoefend, te wijzigen. In zondt'rlwid Stelt dt' Hoge Raad voor dat de commissaris-revisor verplicht zou worden zich te richten (Or de voorziner wn de rechrbHnk, wanneer hij een kennelijke fraude of onregelmHtigheid heeft ontdekt waaraan get'n einde werd gesteIc!.
De Haad van het Instituut meldde ontvangst VHn het Hdvies en formuleerde de opmerking dat de voorgestelde formult' een HHmal voor- en nadelen biedt, zoals overigens blijkt uit de ervaring in sommige landen. Hij stelt voor her onderwerp nader tC" besrudc'ren vooralet'r verder op deze weg zou ingegaan worden.
4 . NIE U W FAILLISSEMENTSRECHT EN NIEUWE WETGEVING INZAKE GERECHTELIJK AKKOORD 4 . 1. Algemene commentaar De wetten V(Ln 17 juli 1997 betreffende her gerechtelijk akkoord t'n van 8 augustus 1997 op her faillissement zijn verschenen in het Bt'lgisch Staatsblad van 28 oktober 1997. Deze belangrijke wershervorming behUlgt het beroep van bedrijfsrevisor rechtstreeks aan.
IJ3R
- j MKVEKSlA(;
1997
111 dl jililliJJIlI/e/lfJII'tf is bepaald dat de cura ror gekozen wordt uit de personen ingeschreven op een lijsr die is opgesteld door df.> algemene vergadering van de reclubank van koophandel. \Xtorden alleen tot de lijst toegelaten, de advocaten die ingeschreven zijn op het tableau van de orde van een Belgische balie en die een bijzondere opleiding hebben genoten en w~w. rborgen bieden inzake bekwaamheid op her gebie<1 van verefTeningsprocedures. \Xtel voegt artikel 27 van de wet daaraan toe: .. W"""JIIUI' de p{lrtl e/I de ol/mlllg /'(111 etll fpillisumNlI bet /'ereisNi. hili elke alJdere perSOOIi die lvMoe/ r/(III de l'ooru'prmlm illwke opleidillg ell de u't/(/rb(wgw Muil bedoeld ill bet Iweede lid. rds (ffmlot· l/'on/tII loeget'oegd wegel/S bijzolldere beku,r/(II1,bedell .... De bedrijfsrevisoren komen in aanmerking om tot'gevoegd te worden als curarof. Verder moet nog wordf.>n onderstrec:pt dat artikel 142 van de wet van 8 augusrus 1997 f.>en artikel 492bis invoegt in het Strafwetboek dat besu'md is om de houding te bestrafTen vun .,de besflllm/us. il/ foite of;/I mble. Jllm bflrgetlijke ell h(//ule/Sl'eI/lIOQfSc/klIJfiel/. alsook mil l'ert:/Jig;Jlgm ZOlulet· wim/oogmerk. die lIlel bedrieglijk opzeI eli l'OOI'IJeI'Sool/lijke rerblSll'uksl of illdirene doeltil/dm gebmik hebbelI gelllrwkl /'(//1 de goederm of 1'rII1 bel krediet 1'rII1 de rerb/spe/'Sooll. hoeu'el zij U'ium dril ZIf/ks op beukm;sl'olle wijze ;11 bel /laderlu'rls m/l de I'f!rlllogel/Sbe/rmgell 1'(//1 de rerbtspersoon m I'(I/} dil/'(III zijl/ sc/mldeiw's of 1'1/1110Dir misdrijf dat bekend stuat onder de benamin,g «misbruik van vennootschaps,goeder<:n .. zou een invloed kunnen uitoefenen op de uitvoering van de opdracht Vlln com missaris-revisor. De Raad zal zich buigen over deze vraag in her raam van dt in voorbereiding zijnde ~lanbeveling over fraude en onwettige handelingen.
Iell " .
War de wet op bet gr/'frb!tlijk akkoord betreft , zijn de innovatÎes nog mgrijpender. De Raad wenst zonder verwijl de bijzondere aandacht te vesrigen op drie pUlHen:
10 De artikelen )8 en 59 van de wet wijzigen her vennootschapsreclH en bf.>ogen hiermee de informatieregeling in de schoot van ondernemingen wanneer moeilijkheden optreden, re verbeteren. De Raad heeft de Ju ridische Commissie om een omsranclig aclvies verzoclH betreffende deze belan,grijke vernieuwing. Dir advies wordt hierna opgenomen (z ie p. 100 e.v.). 2° Artikel 50 wijzigt artikel 205 van her Gerechtelijk Werboek, dar de voorwaarden bepaalt om rot rechter in handelszaken re kunnen worden benoemd. Deze wijziging heeft uitdrukkelijk tot gevol,g dat de bt'drijfs-
IBR -
J ...... KVEKM.AG
1997
revisor!-n. die ingeschreven zijn op de ledenlijsr van her lnsticuur , in die functie kunnen worden benoemd wanneer zij de leefrijd van volle 30 jaar hebben bereikt en zij over ten minste vijf jaar beroepservaring beschikken. 3° Ot' nieuwe procedure van het gerechtelijk akkoord bepaalt dat er een commissaris inzake opschoning moet worden aangesteld die, onder toezicht van de rechtbank, de schuldenaar moet bijstaan in het bestuur. Deze commissaris inzake opschorting moet de vereiste wilarborgen bieden op het vlak van onafhankelijkheid en onpartijdigheid. Hi j moet vertrouwd zijn met het beStuur van een onderneming en met de boekhouding. Hij moet tevens gebonden zijn door een deontologische code en zIjn beroepsaansprakel ijkheid moer verzekerd zijn. De ooIrijfsrevi soren beantwoorden aan de hierboven vermelde voorwaarden. Zij kunnen dan ook in de functie van commissaris inzake opschorting worden benoemd. De Raad heefr de Commissie «bijzondere 0lxlrachten» van het Instituut gevraagd een eerSte commemaar betreffende de tenuitvoerlegging van die 0lxlrachr uit te werken. Artikel 19, vijfde lid van de wer Stelt dat het ereloon van de commissafiS inzake opschoning bepaald wordt door de reclubank van koophandel, volgens de door de Koning vasQ;estelde regels en barema's en dat her bij voorrang wordt betaald. De Mmi ster van Justitie heeft de Raad van het Instituut geraadpleegd aangaande een voorontwerp van koninklijk besluit betreffende de barema's van de commissarissen inzake opschorting. Het voorstel van de Minister bestaat erin dat aan de rechtbank een voorsrel van ereloon zou worden medegedeeld, opgesteld in her vooruitzicht dat een definitieve opschorting wordt toegekend en berekend op grond van een scharcing van het aantal werkuren noodzakelijk om de 0lxlracht uit te voeren. I-Iet uurtarief van de commissaris zou bepaald worden overeenkomstig de binnen zi jn beroepscaregorie gebruikelijke tariev<:ll. De Raad heeft zijn lIlstemming betuigd mer het voof5[el van de Minister. \Vel wenste hij dur de tekst niet verwijst naar een beroepsbarema, dat als strijdig zou kunnen worden beschouwd met de mededingingsregds. Hij stelde volgende tekst voor: " Hel flllrlm-ie! ['fm de CO/flIlÛSStIriJ u'Ordr be//({fI!d OI't.-eel!ko/fls!ig de gebmikm binnelJ zijl! beroej)f(ategorie elf reken;'lg bOlfde/{{/ /fIet de spec;aIiJaliegr(/(u/». Verder vestigde de R;lad van het InstiruUI de aandacht van de Minist!:T nog op de verschillen, vanuit het
IBIt -
JAAK V[KSI ..... {;
1997
oogpunt van (Ic: BT\'
4.2.
Advies inzake de bijzondere informar ieprocedures bij o ndernemingen in moeilijk heden
De wel van 17 juli 1997 betreffende her gerechtelijk akkoord (BtigiJrb S!(I(lISblm!, 28 oktober 1997) wijzigt de informarieverplichtingen van de ondernemingen in moeilijkht-
IBR - .J ""'~VER5I.A(,
1997
,, \Vtllllll't'r lIit de b(ll(lI/s Uil ol'l'rgedr{lgen I'edin blijk!, of /I'tIlI1lUI' lIi! de I'wdltffflll'ekenillg gedIIrende twee ofmlll'oigende b(J('kjarl'll een 'l'I'di(5 1'tII1 Im bockj(l(l/' blijkt, J/locte/] de bestlllmler.r de !{J{'p(lssillg I'tlll de II'tltmleringsI'egelJ ill de 1'I'I'()/ulerJte/lillg I'IIn colltillllïteitl'ertlllf/l'()()/Y/l'II i/l bel jatll'l'l'rslag. » De nieuwe procedure kadert in het vennootschapsrecht en verwijst naar de stawtaire jaarrekening en niet naar de geconsolideerde janrrekening, Het jaarverslag dienr nier te worden opgemaakt door de beswurders van een vennootschap die door de botkhouclwet als een KMO wordt beschouwd, Vandaar dm het achtste lid tereelH aanduidt dar in dergehjk geval de informatie mON worden vermeld in de toelichting bij de jaarrekening, Deze verplichting bevestigt de veranrwoordelijkheid van de bestuurders en zaakvoerders op het vlak van de informatie aan de aandeelhouders en derden omtrem de leefbaarheid van de onderneming in moeilijkheden, Hun verantwoordelijkheid onderga'lc echter geen wijziging, wam als zij de jaarrekening voorleggen, opgesteld volgens de regels van continuïteit, kiezen zij sowieso uitdrukkelijk voor deze voorstelling, De verannvoorchngsverplichting dringt zich op in twee gevallen:
/I't/lllleer "i, de (nin gecollSolideerde) bt/ltII/J eell ol'frgedmge/J l'tdieJ blijkt: het heert geen belang of er beschikbare of andere reserves voorhanden zijn. Her enige dat telt, is dat er een overgedragen verlies voorkomt op de balans na verdeling, Om de vecumwoordingsverplichring te vermijden, kan de raad van besruur beslissen om het overgedragen verlies aan re zuiveren door afname op andere beschikbare posten van her eigen vermogen. Verder ZOL! deze afname ook kunnen geschieden op de werrelijke reserve die overigens hiervoor bedoeld is. /I'tfImeer /lil de (flie! geco/lSo/irleenle) ml/lulfel/rekenillg gedllrmde tWte of!ttlll'olgl!lIde boekjare/J teil redies 1'tII1 bet boekjt/ûr blijkt: hier wordt de nadruk gelegd op het gebrek aan rentabiliteit, vastgesteld via de resultatenrekening. Het verlies van her botkjaar is het verlies dat blijkt als saldo van de resultatenrekening vóór toewijzing aan de onbeschikbare reserves (rubriek XI), Er bestaat geen enkele uitzondering op de veranrwoordingsverplichring vnn zodra aan Un van de twee criteria is voldaan, Zo is de veranrwoording van de conrinuïteit vereist in geval van aanhoudend verlies, zelfs indien de balansstructuLlf volkomen gezond is, want her gebrek aan renra-
bili[f~it kan de aanduiding zijn van een evoluti e die ,gevaarll)k zou kunnen worden voor de ondernemins. Ook wanneer de vennootschap mer succes een herstmcturerinssplan ten uitvoer le.ge, maar een verlies op de balans blijft voorkomen, is het eveneens verplicht om de moselijkheid van de ondernemin,g om haar activiteiten verder te zerren, re verantwoorden.
Vol.gens de Juridische Commissie zal het bestuursor.gaan van de vennootschap er belang bij hebben de bedrijfsconrinuïteir te verantwoorden in bepaalde omsrandi,gheJen waarin het ,g(,wf.'ttigd is de moeilijke financiële toestand toe te lichren, zelfs al is aan de strikte voorwaarden van het artikel 77 niet voldaan. Bij wijze van voorbeeld kan verwezen worJf.' n naar het .geval waar gere,geld een aanhoudend verlies blijkt dat ,gedekt wordt door uitzonderlijke opbren,gsten. De commissaris-revisor moer de door de leiding verstrekt(' informatie op een dubbel vlak beoordelen:
bij zijll om·deel OI'el" 1Je! gell"Ollll' beeld /WI! de j(wrrrkmillg: indien de heelri jfscontinuïteir niet meer is gewaarborgd, leggen de nieuwe conrrol('normen de inlassing op van een we\ichrende paragraaf na de verklarin,g, voor zover het bestuursorgaan hef.'fr gezor,gd voor een correcte informatie van de lezer in de toeliclning bij de jaarrekening en/of het jaarverslag. bij zijn l't,.kl(ll·ing ot'tr de lIa/ftJiJlg /'tI1l bef I'e/Illoofsc/;flpsret:bl ril de slufl/fm: her jaarverslag kan niet volleJi.g zijn zonder Je gepaste verantwoording over de conrinu·iteit door her bestuursorgaan van de ondernemin,g. Indien de verantwoording onvoldoende is, kan Je commissaris-revisor dallfmee .geen .genoegen nemen, noch in zijn oordeel over de jaarrekenin.g , noch Hl zijn beoordeling van het jaarverslag. Onder dezf.' omstandigheden zou niet alleen een voorbehoud of een afkeuremle verklaring noodzakelijk kunnen blijken, maar dienen bovendien bezwaren te worden geuit om[[ent de inhoud van het jaarverslag. B. Alarmprocedure van d e comm issaris-revisor
De wet van 17 juli 1997 vult arrikel64sexies van de vennoorschappenwet aan mer een tweede paragtaaf:
.. § 2. De rOll/l/lisJrI/"issCII die ter gdegmbeid
1'tI1l
/;,/11 fOllfJ"oItU·t/·kUItIIII!:Jedell
gfll'ir!Jlige til I)I'e,.uIISlfllllllelide feifel! fit/SIJfel/en die
de
COlllilllliieit /'tlll de
I B R ~JAAR\'ER~I.AC;
1997
olldemt//lillg ill bef gedrallg kll//llen brel/gm. //Iorfw de hnfllltrders bien'tlll sebriJtelijk ell op teil omsftllulige wijze op de boogIe brmgen. 111 dtlf geml //loeI de rt/(/(I /'tI1I WSII/llr hem{l(!Jlagen o/·er de II/aa/regelen die moetelI II"lJrdm gel/omell IJ/II de rOlllitlllneil /'(111 de IJlulememillg ged"rcllde een redehjke ItrIllijll Ie /'riju't/ rell. De mll/l/lissariJJtIl kmlllm ajzitn /'tIll de lIIe/dillg. bedoeld ill bet eerste hd. II"t(//II«1" ze /'((slStel/m dal de raat! 1'111/ bes1111Ir reeds beeft bn"{lIu/sltl(lgd IJI ·er de IIlt{(frref!.elm die moeten wordm gel/oll/CII. IlIdiw bil/lleI! em Il/tMlld I/a de kml/isge/'ing 1"111 de melding. bedoelrl i/l bel eerste lid. de clJlI/lllissarissen /lief werdelI i/lge/irbl o/"e,' de bertltldsltlgi/lg door de r(fmllWI beslllltr OI'er de gel/olllell //ItttllnRe/en IJj de ill bel 1'000rtlilZicbt geste/de II/llfllrege/mlJ/II de ClJlllhlfli~eil gedllm](le eell redelijke terlllijn Ie miju'tlren. IJj il/dim ze oorde/ell dal de IIItltlll"tge/en de (olllillfti~eit il/ de bet!rijjsfliloejming lIiet klllll/tII I'rijll'tll"tll gedm·tllde teil redelijke urmijll. klllllll.'1l ze bmi l'ttSfsullillgm llleedelm tNIIl de 1'()()I'Ziffe,' /'dll de rechtballk /'tll/ k(Joplkllldel. {I/ dal geml is tll"likel 458 J'tf//lm SfmjwtlbOl'k l/ieIIOl'ptlSse/ijk. ,. I, Aanwijzingen waarmee rekening moet worden gehoud(On en melding aan het besruursorgaan Opdar de commissnris-revisor ertoe zou gehouden zijn de alarmprocedure op re starren, moet hij gel/"icblige e/I Q/·..reellslelllllltllde flile/! vasrsrellen. Een eenmalige gebeurtenis zou over het algemeen nier voldoende zijn, zelfs al stelt dit feit onmiddellijk problemen voor de vennootschap, bijvoorbeeld hct in ,gebreke blijven van een belangrijke klam, een rechnisch of soci:ml inrident dat bel:!ngrijke gevol,gen heeft op de financii.'n. Normalerwijze moet her g~lan om een samengaan van feicen, dar laat veronderstelk·n dat de onderneming op \\'("g is naaf een fail1issemenr indien g(."'('n maatregelen worden getroffen om dc situatie te reddenO>.
De vraag bn gesteld worden of her verlies van de helft vnll het maatschappelijk kapiw:ll aanleiding geefr COt blijkt (zie hierna, 3), beier van de nieuwe (l)
beschouwd moet worden als een gewichtig feit dat her opstarten van de alarmprocedure. Zoals verder is de J uridische Commissie van oordeel dar het in het bepalingen logisch zou zijn ervan uic re gaan dat hct
De imerpretad~ "all d .. ze rem·n bn t;tschit..Jtll olldtr "tOS "l"rmelJ 111 de illlern"riOllai(· 3uditnorm ISA 570.
1 I3 1~
- jMkVI'RSLA(; 1997
m~>er a.~1l
,k hanu vao uI' t;t·l;;e-
verlies van de helft van het kapitaal voortvloeit uit et'n verslechtering van dl.' financi~le situatie tengevolge van diverse gebeurtenissen d ie moeten beschouwd worden als Mewichtig en overeenstemmend . In dergelijke om· st:lOdigheden zal de commissaris· revisor normalerwi jze de alarmprocedure mocten opsta.rten. A lorIlori zou dit gelden voor een staking van beraling die het bestuur nict heeft erhnd. 1 . VaststellinJ.: door dt· w mmissaris·revisor In de wet wordt geen nieuwe comrole opgeleMd. Het betreft feit('n vast,g('· steld " /er grltgmbeid /'(//1 b/lll romroh:lI'erkuuJlllber!m .. . Men moet inderdaad ('raan herinneren dar de commissaris·revisor zich moet vergewissen van de naleving van de artikelen 15 of 40 van het koninklijk besluit van 8okw· ber 1976 op de jaarrekening, Zo zal hij de veronderstellinM van de be· d rijfscontinuïteir moeren onderzoeken, of, anders geform uleerd, een ana· Iyse moeten maken van het risico dat de continuïteit wordr \'erstoord, Dit onderzoek kaden in de voorbereidinM van het conrrolepro,gramma, maar is eveneens relevant op her ogenblik v:m het beslui t van de werkzaamheden, wanne'tT de commissaris·revisor de resultaten van zijn controles evailleerr. Het is daarentegen niet vereist dat de commissaris-revisor verder gaat dan de gcwonc uitvoerinM van zijn controleprogram ma door gedetailleerde controleprocc-du res uit te werken d ie gericht zijn op het systematisch opsporen van eventuele oorlaken van ec:n faling. De kennis van de gewichrige en overeenstemmende fe iten zal voorrvloeien uit het normaal comroleprogram ma, ofwel uit een spontane mcdl"
(I) Jaarversl:Lg
v~n
de Raad
V"~n
hel l.o.R., 1996, p, 13K.
3. Modaliteiten van de mededeling van vaststellingen De commissaris-revisor moet zijn vaststellingen schriftelijk aan de bestuurders meedelen. Een mondelinge medl,
slaagd over de maatregelen die moeten worden genomen. Dit laar veronderstellen dat de commissaris-revisor kennis heeft van de genomen beslissingen en dat hij grtn reden hl-eft om te veronderstellen dat del:e nier zullen roelaten om de continuïteit g(>(lurende ee n reddijke termijn te vrijwaren.
1. Verplichte Ix'raadslaging van het bestuursorga.1n De mad van bestuur moet beraadslagen over de maarre,gelen die moeten genomen worden om de conrinuïteit van de onderneming gedurende een redelijke termijn te vrijwaren. Er dient een vergadering bijeen re komen binnen een maximumtermijn van één maand, aangezien de commissarisrevisor bij het verstrijken van deze rermijn, de mogelijkheid zou hebben om zich te wenden rot de redltbank van koophandel. Niettegenstaa nde her feit dar het aan de raad van bestuur tockomt om op eigen initiatief de vooropgestelde maatregelen mede te delen, lijkt her ,gewenigd om van de commissaris-revisor te verwachten dat hij zich eveneens zal op de hoogte houden van de maatregelen die zouden kunnen ,genomen worden, en dit zonder het verstrijken van de termijn van één m:mnd af te waelnen. Ind ien de commissaris-revisor worde geraadplee,gd in verband met de hcrsrelmaatre,gelen, moet hij erop letten zich geenszins in het beheer te nWllgen. Hierbij dient bovendien re worden herinnerd dat de commissaris-rev isor de vennootschap nooit kan verregenwoordigl'll voor de administratieve of gerechtelijke overheid in het kader van de uitwerking van dergel ijke maatregelen. Il ij dient zijn onafhankelijke posirie te behouden ten aanzien van de ma.1tregelen, waarvan hi j de geschiktheid moet beoordelen om de continuïteir van de onderneming gedurende een redelijke termijn te vrijwaren. Het volsraat immers nier dar de raad van besruur maarre!:elen neemt opdat de alarmprocedure stOp!:ezet zou worden. EIl(:rzijds is her zo dar deze procedure geen vrijstelling inhoudt van de verplichting tor cvemucle naleving van de in artikel 103 van de vennootschappenwet in!:estclde procedure. Anderl:ijds 1a.1r artikel 64uxie.r, § 2 de commissaris-revisor roe zijn vastStelli ngen m(-{: u' delen aan de recluoonk van koophandel, wanneer hij oordeelr dat de vooropgestelde ma.1rregelen de continuïteit in de bedrijfsuitoefening niet gedurende een redelijke termijn kunnen vrijwaren. De invu ll ing van het begrip .. redelijke termijn" wordt overgelalen aan de
I BR -
j MIl\n'1.A(;
1997
commissaris-revisor, aangel.ien hij de beslissing moet nemen om zijn vaststellingen al dan niet mede te delen. 5. Gevolgen wanneer het besnJllrsorgaan in gebreke blijfr Indien de commissaris-revisor binnen een maand na zijn kennisgeving, niet werd ingelicht over de door de raad van bestuur genomen of in het vooruitzichr gestelde maarregelen om de continuïteit in de bedrijfsuitoefening gedurende een redelijke termijn te vri)\varen, kan hij zijn vaststellingen meedelen aan de voorziuer van de rechtbank van koophandel. Deze termijn is niet verplichtend, aangezien alleen de commissaris zal oordelen op welk ogenblik hij desgevallend de mededeling aan de rechtbank doet. Zo zou de commissaris-revisor van mening kunnen zijn dat de reacrie van het bestuu rsorgaan passend is, maar dat de com plexiteit van de toestand nier toelaat om binnen de kone wettelijke termijn een geschikt plan ui t re werken. De Raad is van mening dat er evenwel rekening moet gehouden worden met een zekere gesuengheid op het vlak van dl' daadwerkelijke bemadslaging van het bestuursorgaan. Men ma.g inderdaad niet uit het oog verl iezt'n dat, ongeacht de moeilijkhc
J 13 ft - J "" R V[ R~ I. .... G 1997
6. Heropsearten van de procedure \'(Ianneer de alarmprocedure reeds werd u!r.gevoerd, zal de procedure sleclHs in drie gevallen reru.g moeren heropgesnlrr worden: \'(Ianneer cr .gewichei.ge maar nieuwe aanwijzin.gen zijn vasrgesn:ld, die geen deel uitmaakten van de vorige melding van de raad van bestuur, dient de commissaris-revisor na te gaan of deze elementen het voorwerp hebben uitgemai!kt van de beraadslaging van de raad van beStuur. Is dit niet zo, dan dient de procedure terug te worden roegepast. \'(I:mneer een eerste toepassing van de procedure heeft geleid tot de goedkeuring van e{'n herstelplan mee redelijke maauegelen, maar wanneer de uitvoering van dic plan ernstig in het gedrang komt zodat dit dient beschouwd te worden als een nieuwe situatie die de gewichtige en overeenstemmende feieen, d ie de discontinuïteit van d{· onderneming kunnen veroorzaken, laten voonbestaan: in dit geval dient de procedure eveneens opnieuw te worden opgestart. \'(Ianneer een eerste procedure rot op her einde werd gevolgd, mer andere woorden tot de m{"{ledelin,g van de aanwijzingen aan de VOOTzi[[er van de rechtbank vun koophandel, dan dient de commissarisrevisor geen latere nw(!cxlclingen meer te doen betreffende nieuwe aanwijzingen. Her zou enkel unders zijn indien hij op de hoogee gebracht worde van het feit dat het dossier dOOf de dienst voor handeJsonderzoek werd geklasseerd louter op basis van de inlichtingen waarover hij voorheen beschikte.
7. Mededeling aan de voorzitter van de rechtbank van koophandel In de parlementaire werkzaamheden inzake het nieuwe artikel 64Jexier, § 2 wordt gesteld:
het gem! be/ beS/lIflr INt/{W! /e retlgenm op de kenllisgtll'e 1'ml lIega/iet'!! 011/wikkelingen of bij be/ (ltlllbo{{(ltll I'tlll etll cOlllprollliuel'elltle sit{fa/ie. I{ult de 1'001'gerleft/e lekst tiX (Ie l'OOrz.itter I'all de r«IJ/bi/llk I'tll/ koopbtllltlel. lJf'f'Otgd kl"tlcbtellJ bel arlike! 50 I'tlll btl oll/werp. Ie iliforl/Jerm. A!biXl/'e/ dergelijke lIIogelijkbeid 1'1'11 rldeq{{t/{tl pr(ssiellliddel kali zijn 0111 bel beS/llllr ertoe {/tm/e zetten een posiliel'!! hOlldillg {/tIlI tt lIell/eI/ tf!l OI'!!fJt{/tW 1'(111 de bet'i/ldillgm /'(t!I de COlI/lIliSS(lris. //IiXt hel dllide/ijk zijll tI,,/ de CO/lIll!imtriI zich /liet te lIIel/gen heeft ill besfllllrS{/(tllgelegmbeden. Hij beeft 101l/er mi tI!tlrllljtll/ctie. De rrtttd m/l ootllm' dient de /lodige III{/{flregelm lIit /e Ii'!!rken. " (Pari. S/ .. KmI/et: 1995-1996. 329112. 3.) «/11
lBR - J ...... Rvr~ .'l.A(; 1997
De mededeling diem sch riftel ijk aan de voorziner van de rechtbank in deze hoedanigheid re gebeuren, en kan enkel betrekking hebben op feiten die voorafgaandelijk rer kenn is zijn gebr.lCht van de bestuurders. De commissaris-revisor beslisr over her tijdstip en over de gegevens die hij meent (er kennis van de voorziner van de reclHbank te moeren brengen. De wer kent hem terzake een discretionaire bevoegdheid roe. De comm issaris- revisor moer de noodz.'l.ak om hierroe over te gaan, beoordelen in functit' van zijn evaluatie van de re.'lctie van het btstuursorga.1n van de onderneming. Zo zou de commissaris-revisor kunnen vastStellen dat de leiding gepast reageert op de problematiek. hoewel het wettelijk bestuursorglHul nier de mogelijkheid heeft gehad om daarover re beraadslagen binnen een [«rmijn van een maand: de commi ssari s-revisor kan beslissen om nier onmiddellijk tOt de kennisgeving over te gaan. In dezelfdt gedachtengang zal de commissaris-rev isor kunnen aFlien van de mededeling Indien de algemene vergadering is bijeengeroepen mer het oog op de ombindi ng van de vennootschap. Wanneer de raad van beStuur daadwerkelijk h('('ft beraadslaagd, maar de genomen maatregelen onvoldoende blijken, behoort het a.'ln de commissaris-revisor om de noodzaak van een melding aan de voorzitter van de rechtbank in functie van de omstandigheden vooralsnog te lx-oordelen. In voorkomend geval zal hij moeten ondemx·ken in welke mate hij zijn eerste verslag waarbij hij bepaalde feiten aan de bestuurders of zaakvoerders mededeelde, moer wijzigen. Indien hij meent her verslag re moeten wijzi};:en, zal hij voorafgaandelijk her };:cwijzigd verslag overma ken aan de bestuurders, desgevallend kan hi j aan de bestuurders een termijn laten om re reageren op dir nieuw verslag. De Raad oordeelt echter dar de commissaris-revisor zal moeten overgmm rot de mededeling wanneer de mad van bestuur niet hrtft beraadslaagd en de leiding van de vennootschap passifJblijft, niettegenstaande de officirle mededeling van de vaststellingen van de commissaris; het is aangewezen om aan de voorzitter van de rechrlxlllk van koophandel hetzelfde verslag [e overhandigen als hetgeen aan dt, bestuurders is over};:emaakt(l). (I ) DI.' )uridisdw: Commlss,(' oordrt>1cl1.' dat
h,t'rOO...·('n \"t'rm('1cl1' pmcedurl". tOl dl" ovt'rtuigong kom. da. hC'1 (;ull,ssemefl{ - gezIen dl" omSlandightdt'o - op kOfll" .('rmIJn onv.. rmijdeliJk IS. Dc.-L(' h)'polhe'SC Wl"rd l"vt'owt'l 1llt'1 door 1.1.. Raad weerhoudt"n.
\Xlanneer een mededeling aan de voorzitter van de rechtbank van koophandel is gebeurd overeenkomstig de wettelijke beplilingen , lijkt het onombeerlijk dat de com missaris- revisor dit feit ter kennis bren,gt van het bestuursorgalln van de vennomschap.
8. Omheffin,g van het beroeps,geheim
De tekst van artikel 64m:;tJ, § 2 Stelt de commissaris-revisor uitdrukkelijk vrij van artikel 458 van het Strafwt:tboek. Tijdens de parlementaire werkzaamheden, verwijst de Regering naar een arrest van 29 oktober 1991 (An: COH., 1991-1992, nr. 11 7), waarin het Hof van cassatie reeds uitdrukkelijk het niet-absoluut karakter van het beroeps,geheim had erkend (in voorliggend geval, het medisch beroeps,geheim). Verdt'r onderwerpt het Hof het beroeps,geheim aan zijn finaJm'ir en kent de comm issa risrevisor, ingeval van aanhoudende moeilijkheden van he[ bedrijf, een spreekrecht toe in het belang van de onderneming (H UYIlRECHTS, L., " Gebruik en misbruik van het beroepsgeheim , inzonderheid door revisoren, accounmnts en advocaten», TBH, 1995 ,664-68 1.). De Regering stelde:
" Hef l'OOrdeel tl'f:/II1'f:I/'tI /I de mededeling Wil zijll b('/Iilldil1gell ({ItII de l'OOI'zitter /'(11/ de rerbtballk 1'(1// koophalldel ;s dlll deze illjorllllititl'tl'strekking l'erelligbatlr is met de lIatllllrhjke d;scretitl'erplichtil1gtll 1'/111 de 1"(tlliNr. zelft (ds bier lI'ordt afgell'tkell /'tI1l het weIfelijk be/kil/Me bfroepsgebeilll. J11 etll eersle /rm I'al/ moeilijkhedell ;s eell beperkillg /'til! het tltl1llal illgeu'ijdm IrOIIU'tIIS he! besl OI'erUII te stelllllltll lIIet brt o/ldememil1gsbellll/g.,. (p(lr/. Sr .. Kali/ti: 1995/996.329112.3.) 9. Procedure als er geen commissaris is Artikel 64sexieJ, § 2 is enkel toepasselijk op de ondernemingen die een commissaris-revisor hebben aangesteld. De wet,gever heeft her evellwel wenselijk geachr om in specifieke maatre,gelen te voorzien voor vennootschappen die ,geen commissaris-revisor hebben aangt'stdd. In artikel 64sexies, § 2 wordt daartoe ;11 fille toegevoe,gd:
., llldiell geen rommiJJ(lfis iJ benoemd. moet de raad /'111/ best""I". II'tlllllUr geu'icbrige ell (J/'ereel/Jfemmfllde feifeJI de cOllfimti1eit /'tll/ de olldememillg ;11 hef
l BR - J MII.VER~LA(,
1997
gedl'tl1lg kl/llllell brmgw. eIW/WIS bermulslagell Ol'!!" de II/tltlt''(!gelfll die //loeIelI 1I'O,.dt'll gmolllffl 0111 de cOlltinl/ïteit I'al/ de of/dernellling gedl/rmde Uil redelijke
urmijllie l'Iijll'll"ell. »
C. Re lat ie [ussen d e nieuwe procedlIres en het artike l 103 van de veil nootschappen wet I. Artikel 103 en artikel 77 De verplichring om de beJrijfsconrinuïteir te veranrwoorden ingeval van een geboekr verlies op de balans zal meestal de verplichting om de algemene vergadering overeenkomstig artikel 103 bijeen te roepen, voorafgaan. Behoudens uitzonderlijke gevallen is de verslechtering van de financiële situatie inderdaad het resultaat van een evolutie en niet zozeer een plots en onvoorspelbaar gegeven. Artikel 77 vervolledigt eelHer [ereelH de bestaande procedure van artikel 103, wanneer de algemene vergadering reeds is bijeengekomen en zij maatregelen heeft getroffen die de conr in uïreit van de ondernemingsactivireiren vrijwaren. In dit geval dient het jaarverslag de aandeelhouders in te lichten omtrent de ondernemingsconrinuïteit en dus impliciet omtrent de evolutie van het - in toepassing van artikel 103 - door de leiding voorgesteld herstelplan. De Raad van hee Instituut der Bedrijfsrevisoren had een aanbeveling in die zin gedaan (zie de Aanbeveling van 6okrober 1989 inzake de controle van het jaarverslag), maar dit werd niet uitdrukkelijk in de wet bepaald. Voortaan is het zo dat het jaarverslag niet alle wettelijk vereisre inlichtingen bevat, en bijgevolg als onvolledig moet beschouwd worden, wanneer voornoemde informatie ontbreekt, ren vijl een overgedragen verlies op de balans blijft voorkomen. 2. Artikel 103 en artikel 64sexies,
*2
De wet voorziet in geen enkel noodzakelijk verband [lissen de alarmprocedure van artikel 64Jexie.r, § 2 van df.> vennootschappenwet en de alarmbelprocedure van her artikel 103 van de vennootschappenwet . Desalniettemin is de J uridische Commissie van oordeel dat een dergelijk verband ln her verlengde van de nieuwe regeling ligt. De daling van her netto-actief ten gevolge van verliezen beneden de helft van het kapitaal, wordt in de wet beschouwd als zijnde een situatie die dermate ernstig is dat de aandeelhouders op korre termijn moeten bijeenkomen. Het is moeilijk te verdedi-
IBR -
J...... IlVEK5I.AG
1997
!:en dat de commissaris aan der!:dijke sinJarie niet dezelfde ernst toekent, zelfs indien hij - ondanks deze omscandi!:heden - van oordeel is dat de bC'
De termijn om de algemene vergadering bijeen te roepen, bf.'paald in artikel 103, be!:int te lopen vanaf hf.'t moment dar hf.'t verlies is vastgesteld of had moeten vastgesteld wordf.'n krach(f.'ns wettelijkf.' of starutairf.' bepalin!:en. Dit laatste werd soms verkeerdelijk in!:eroepen om de bijeenroepin!: van de a.·mdeelhouders re vert ragen. Her opstarten van de alarm procedure door de commissaris-revisor zou één van de omstandigheden zijn die de raad van besruur erroe verplichten om vasr te stellen dat het verlies de helft of drie-vierden van her kapi taal overschrijdr en dar de algemene ver!:aderin!: binnen de twee maanden moet worden samengeroepen. D. Relaties
[USSCIl
de alarmproced ure en het ge rechtelijk a kkoord
Artikel 9, § 1 van de wet van 17 juli 1997 betreffende het gerf.'chtelijk akkoord luidt nIs volgt:
«Her gerechtelijk akkoord kali a(1Il de Je!JlIldetla(/l" uvrden loegest({(/Il illditll bij tijde/ijk zijll Jfbllldell lIiet k(lll 1'Oldoetl of illdien de COlltilll/ïteit /'(/11 zijll ol/{Iel"lltmil/g bedreigd uvrdt door llloeilijkbedm die op //lin of //leer korte terlllijll kNl/l/tll leidtil tol hef opbONd"" 1'(111 beüden. De rolltil/flïteit IWIl de olldemell/il/g /"(11/ teil ,.ecbtJIJersooll wm'dr iIJ ieder grl'lll f!,f(lcbt bedrugd fe zijn indim aIJ gel'olg mil de I'er/iezell bet Ilello-actief is ged(lald rot lI/iT/de,. d(lll de helft /"(/1/ bet II/(Ultsc!J(/I,pelijk kal,itm". " Deze bep.1ling voert een rechtstreeks verb~lnd in [lissen de alarmbelproeed lire van bet artikel 103 en de akkoordpron'(lllre. Voortaan bevindt zich onder de maatregelen die de leiding aan de algemene vergadering zal kllnnen voorstellen, ook de aanvraag van een gerecJnelijk lIkkoord. De tweede paragfllaf van ht.'u.elfde artikel voegt na!: toe:
" Het akkoord kmi t/I/etll lI'ordeli foegestdtlll illdiell de fhulI/ride toestmul /'(/1/ de olldemellling kmi /I'ordell geJ(/lIeerd til bet erol/oll/iJcb herJte/ el"/"(/11 //Iogehjk lijkt. De te l'e/"ll'(/rbfell It'IIf(/biliteil diellt de lIIogeiijkheid /'(/1/ eell fil/(lIIriul benlell'all de ondernell/illg (/(111 fe rOl/eli. "
!Bit -
J .v.kVfk ~tA(,
1997
ûn!;euclu of uiteindelijk een !;erechrelijkc dan wel een buiren!;erechreli ike WC!; wordt ,gekozen, wanneer de !;rcmen van het artikel 103 worden bereikt, toch heeft cl!· leidin!; er bclan!; bij om na te denken over de uirwerk lil!; van een herstelplan dar de refu,gkeer naar een financieel evenwicht binnen een redelijke termijn verantwoorde. Het toescaan van het ak koord maakt !;een einde a•.1Il de functie van de commissaris-revisor. De vennootschap zet zijn activiteiten ,gedurende de periode van opschorrin!; verder. De vraag kan gesreld worden in welke mate de commissa ris gebruik zou kunnen maken van her arrikeJ 64srxies, § 2 gedurende de periode van de definitieve opschortin,g, om de voorzitter van de reclubank van koophandel in re lichten omtrent een gevaarlijke evolutie van de ondernemin,g, zonder schending van zijn beroeps,geheim. Vol!;ens de Juridische Commissie zou urtikd 64sexies, § 2 tijdens de periode vun de definitieve opschorting cnkel moeten toc!;epast worden in de hyporhese waarbij de vastgestelde feiten nieuw zijn in vergelijking met de ge!;evens waarmee rekening werd gehouden bij de uirwetkin,g van een herste1plun. De commissaris-revisor mag zich niet mengen in het toezicht op het herstelplan door de commissaris inzake opschorting. Overi,gens is het zo dat, aan,gezien de wet van 17 juli 1997 in geen uirzonderin,g voorzict op het beroepsgeheim van de commissaris-revisor ren aanzien van de commissaris inzake opschorting, de samenwerking russen beiden enkel bn geschieden op initiatief van het beswursorgaan van de vennootschap.
E. Aansprakelijk he id van de com missar is-revisor De aanspnlkelijklwid van de commissaris-revisor kan worden opgeworpen, wanneer hij de raad van bestuur niet op de hoogte heeft gebracht van gewichtige en overeenstemmende feiten die de continuïteir van de onderneming in het gedrang kunnen brengen. Volgens de letter van de wet, kun deze verplichting maar bestaan wanneer de commissaris-revisor kennis heeft van feiten Ier gelegenheid /'tI1i zijll (onlrrJlclI'crkw {//l/htden . De commiss3ris kan bovendien nicr verwcten worden g(-en melding re hebben gedaan van bepaalde feiten, waarvan hij zelr geen weet had, ondanks het uitvoeren van de normale controlewerkzaamheden. De mededeling van de vaststellingen aan de voorzitter van de rechrbunk van koophandel zou geen schade toebrengen aan de vennootschap en zou dus geen aanleiding mogen geven tor de bUf!;errechre1ijke aansprake-
IBR -
j AAR\'I"RSI.M;
1997
lijk heid V;\O de commissaris-revisor. De kennisgeving aan de voorzitrer van de rechtbank van koophandel gebeurr immers via een vertrouwelijke procedure, en de WCt heeft uitdrukkelijk uitgesloten dat de vennootschap bij de mededelin.g een schendin.g van het beroeps.geheim zou kunnen inroepen. Men zou er evenwel kunnen van uit gaan dar de aansprakelijkheid van de commissaris-revisor in het .gedran.g zou kunnen worden .gebracht wanneer hij kennelijk de hem door de wet roegekende bevoegdheden heeft overschreden door bepaalde vaststelli ngen mede te delen, uirsluitend met het oogmerk schade roe te brengen. Minder duidelijk is de vraa.g te weten of de aansprakelijkheid van de commissaris op het spel zou staan wanneer hij, na de bestuurders te hebben ingelicht, nalaat zich te wenden rot de voorzitter van de reclHbank van koophandel, terwijl een gepaste reactie van de bestuurders uitblijft. Er dient inderdaad re worden aangestipt dar de wet de commissaris toelaar om zich ror de voorzitter te richten, maar dm dir evenwel geen verplichtin.g is. Volgens de Raad bestaat er enkel een verplichting tot mededeling in het hierboven vermelde geval (zie B.7).
F. Aanpass ing van de norm e n e n o m ze ndbrieve n van ht:t Institu u t Momenteel handelr de omzendbrief C007 /82 over de rol van de commissaris-revisor in een onderneming in moeilijkheden. Oe problematiek is niet specifiek behandeld in een controleaanbeveling. Niettegenstaande de beknopte bewoordingen, is de draagwijdte van deze omzendbrief niN fun damenteel in vraa.g gesteld door de wer betreffende het .gerechtelijk akkoord. Oe Raad heeft de Commissie Controlenormen verzocht om prioriteit te verlenen aan een aanbeveling omtrent de cO!urole in ondernemingen in moeilijkheden, rekenin.g houdend met de nieuwe wertelijke bepalingen, alsook mer de gewijZIgde aJgcnl(·ne controlenormen.
;. CORPO RATE GOVERN ANCE Sinds een aantal jaren, besteedt de Raad aandachr aan het uirwerken van principes die betrekking hebben op de invoering van «corporare governance .. in de ondernemingen.
J13R -
J AA R \I[lt~LA( ,
1997
In [995 was besloten hieromtrent een bezinning op te starten door de publicatie van twt'e uifJ:laven, respectievelijk omrrenr de conrcxr van «corporate governance» (Opinies en Beschouwingen nr. 511996) en het auditcomité (Studies l. B.\{. - Controle 3/1995). In zijn verslag over het jaar 1996, vatte de Raad vijf concrete voorstellen samen, die wnder nieuwe wetswijziging, snel in de beursgenoteerde vennootschappen zouden kunnen worden uitgevoerd: [. Her jaarverslag zou in een eenvoudig terug tC vinden onderdeel het beleid moereQ voorst('ll('n dar d(' ond('rneming inzake «corporate gov('rnann:» volgt; 2. Het is wenselijk dar her audircomiré zou worden veralgemeend, w ..1.ls ook her direcriecomité op heden ruim ingang heeft gevonden; 3. De goedk('uring van e('n ethische cex[(' in de schoot van de raden van bestuur zou müet('n in de hand worcl('n gewerkt; 4 . De ondernemingen moeten a.1.ngezer worden ror het kwalitatief verbeteren van de jaarlijkse financiële informatie. De mbel met de thesauriestromen is een onontbeerlijke aanvulling bij de jaarrekening en de mogelijkheid moet geboden worden om her IA SC-referentiekader te gebruiken bij her opstellen van de geconsolideerde jaarrekening; 5. De interne en exrerne audirfunctie moer worden geherwaardeerd, onder meer op her vlak van de voorkoming van risico's - met name het risico op faillissement - en van onwer[igheden. In de loop van h('t afgelop(:n jaar, werden de werkzaamheden rond dit rhema verdergezct op diverse niveaus. De Commissie voor het Bank- en Financiewezen heeft de Raad ond('rvraagel omtr('nt een ontwerp van aanbeveling, bedoeld om de informatie die de vennootschappen in hun jaarverslag mededelen over hun organisaril', bestuur ('n beleid, in de hand re werken. De Raad heefr dir initiatief van de Commissie voor her Bank- en Financiewezen zeer gunstig onthaald. Het vNtrouwen vun de markt vereist een grorere transparantie van de toegepaste praktijken inzake «corporart governanct » in de ondernem ing. Een beschrijving van die prakrijken in het jaarverslag zal bijdragen tot ec.-n beter Inzichr in de wijze waarop de vennootschap wordt beheerd, ongeacht
IBR -
) MRVE1\SL-\(j
1997
de plaatselijke juridische come"L Rekening houdend met de glob:lliséring van de financiële m:lrktén, is déze ontwikkeling voor de ~oede werking van dezé markten onontbeerlijk. Dé Raad had dit punt reeds a:lngestipt in zij n vérs!ag van 1996 (I" 102). In zijn advies onderstrc-ept de Raad her nut om verduidelijking te vragen omtrent de definitie die de onderneming erop n:lhoudt van het begrip d:lgelijks bestuur en over dé bevoegdheid van de comirés, waarvan het jaarversla~ melding m:lakt, m('("r in het bijzond("r her directiecomité. Net zoals de Commissie voor her Bank- en Financiewezen, oordeelt de Raad van her In stituut dat de j(wfverslagen van de ondernemingen volledige inlichtingen zoudén moeten bevatten over de wijze waarop de raad van bestuur van de moedervennootschap is geïnformeerd over de werking van de d ochters en in dit verband beslissingen neemt. l'vleer in het bijzonder zou het nurcig zijn om re weten wie de vertegenwoordigers van de moeder aansrelt in de vennootschapsorganen van de dochrer, wie beslisr over verkrijgingen en overdrachten van deelnemingen, of er door de moeder een directe conrrole wordt uirgeoef("nd (bijvoorbeeld door her departemenr inrerne audid op her financieel of op("rationeel beheer van de dochters. \'\far de andere initiatieven betr("ft die op het vlak van «corporare governance,., werden genomen, dienen de bijzond("r waardevolle bijdragen van het VBO en de beursaurorireiten re worden vermeld. Op iniri:ltief van df."ze la:ltstgenOémde instanties is een onafhankelijke Commissie ingesreld , onder her voorzinerschap van de heN D. CARDON Dil LICllTllUER; de Adjun ct- Direccf."ur-genNaal V:ln het lnstitut!C is uitgenodigd om zijn medewerking re verlenen aan dezf." Commissie. Begin 1998 h("eft dez(' Commissie haar voorsrellen bektndgemaakt. In dezelfd(' lijn heeft her Verbond van Belgische Ondernemingen in janu:lri 1998 een aantal richtlijnen g('public('erd m('[ een gl'
!B R -
J AAR\"[R~LA(,
1997
De Raad verheu8r zich in het bijzonder over de aanbevelin8 van her Verbond van Bel8ische Ondernemin8en, vol8ens dewelke de raad van bestuur er moet op toezien dat er objectieve rdaties, die 8etul8en van een bijwnder 8root professionalisme, worden tOt stand gebracht met de comm iss~lri ssen- rev isoren .
6. CONSULTAT IEDOCUMENT VAN DE EUROPESE COMM ISS IE BETREFFENDE HET VENNOOTSC HAPSRECHT De diensten van de Europese Commissie hebben in de loop van het jaar 1997 een enquête gehouden over de onrwikkelin8 van het vennootschapsrecht. Her iniciatiefheeft rot doel na te gaan of de van kracht zijnde wet8evingen voldoende mogelijkheden [er beschikking van de vennootschapl>f.'n stellen om zich harmonieus te ontwikkelen binnen een eenheidsmarkr en om [en volle de verwezenlijking van de Economische ('n Monetairt' Unie te baar te kunnen n('men. Op voorstel van de Juridische Commissie van het Instituut, heeft de Raad e('n antwoord bezorgd aan de diensten van de Commissie. [n zijn antwoord stelt de Raad onder meer dar op her vlak van d(' onderwef[>f.'n die een act ie op het niveau van de Eurol>f.'se Uni e verdienen, de nadruk er moer worden op gelegd dar een verdere harmonisatie van de financiële informatie die de ter beurze genoteerde vennoorschappen verspreiden, noodzakelijk is. Men kan v('rwijzen !laar de nieuwe krachtlijnen die de Commissie ter zake voorstelt en het wu wenselijk zijn dar de lidstaten daar zouden op inSI>f.'[en. Volgens de Raad moet een toename van het aantal vennootschapsvormen worden vermeden. Het is verkieslijk dat er een algemeen sratuut komt, 8epaard met versocl>f.'lmgen en/of vrijstellingen van een aantal ingeWikkelde procedures, ren gunste van de KMO's. \X!anneer ('chter afwijkende sratucen worden ingevoerd, dienen onvermijdelijk strikte maatregelen te worden genomen, om ce vermijden dat men de geldende regels zou omzeilen, bijvoorbeeld via kunstmatige opsplitsingen van de rechtspersonen.
IBR -
J...... RV[R~I....(;
1997
De Raad acht het aangewezen een aantal vereenvoudigingsmaarregelen op het vblk van fusie en splitsing van de vennootschappen, alsook war de wt
7. CRITERIA VOOR EEN KMO Het directoraat-generaal XV van de Europese Commissie heeft de Raad om zijn advies verzocht omtrent de maatregelen ter vereenvoudiging van de 4de en 7e1e EG-rich tl ijn inzake de kleine en de middelgrote ondernemllig. Als inleiding op zijn antwoord heeft de Raad benadrukt dat het voeren van een boekhouding, die aan de omvang en de anrd vnn het bedrijf van de onderneming is aangepast, alsook het opstellen van een jaarrekening, niet ( I) In \"l'rb~nd mei Je prineipii.'ll' smndpllmen Van dl' R:IaJ on·r . corpoflllc s o"ernan((.. ~ . verwijzen we n:Iar hl·t Jaarve rslag 19 96, p. 102.
lBR -
) AANVE MS1AG
1997
als een administratieve formaliteit mogen worden beschouwd. HN betreft ~n wezenlijk beheersinscrumem. Verscheidene enqufces over de redenen waarom ondernemingen over kop gaan, verwijzen vooral naar belangrijke tekorten op het vlak van het beheer en de boekhouding. Aan de KMO's mag niet de ind ruk worden gegeven dar de boekhouding een lourer administratieve formalite it is, of erger nog, een insrrumenr dar voor fiscale doeleinden kan worden gemanipuleerd. In zijn antwoord op de vragenlijst van de Europese Commissie, oordeelt de Raad dat het toepassingsgebied van de 4de richtlijn niet ingrijpend moer worden gewijzigd en dat de in artikel II opgenomen kwamimrieve criteria gepast zijn. \'<'el dringt de Raad erop aan dm anrimisbruikmaatregelen moeren worden gerroffen wanneer kwamimtieve criteria worden gehanreerd . De Belgische reglementering die erin besrond dat de crieeria op geconsolideerde basis moesten berekend worden, was een effi ciënte anrimisbruikmaatregel en de Raad kan slechts betreuren d(Lt de Belgische wergever her nuttig h~fr geoordeeld om die te schrappen,
Vol,gens de Raad is het niet wenselijk dat verschillende boekhoudingsmethoden zouden worden uitgewerkt ten behoeve van de kleine en middelgrote ondernemingen. De basis van het systeem moet identiek blij ven, maar vrijstellingen moeten kunnen toegekend worden op het vlak van de naleving van sommige regels of de openbaarmaking van bepaalde inlichtingen. Verder oordeelr de Raad dat de nu gangbare praktijk, waarbij de jaarrekening van kleine en middelgrore ondernemingen in verkorre vorm moer worden bekendgemaakt, aanvaardbaar is. De openbaarmaking van de jaarrekening van vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid is verantwoord vanwege her risico dat de beperkte aansprakelijkheid voor de omgeving van de vennootschap betekent, \'<'ar de geconsolideerde jaarrekening be[[efr, is de Raad van mening dar ~n vereenvoudiging kan worden doorgevoerd, alleszins wat de inhoud van de toelichtin,g bet reft dil" ongenuanceerd aan de 4de rich tl ijn refereen, Voor het overige wordt de vrijstelling van dke vorm van consolidatie voor de kleinere groepen (artikel 6 vun de 7de richtlijn), nier in vraag gesreld.
8. VENNOOTSCHAPPEN DIE EEN OPENBAAR BEROEP DOEN OP HET SPAARWEZEN De wet van 13 april 1995 wijzigt artikel 26 van de vennomschapptnwer en omschrijft wnt dient te worden versrann onder {wlI/ooIse!;,,/! djc feil pI/bliek beroep op bet Jpd(lru'tzm dON of !5u/allll beeft en somt de aanvullende vornwereisren op waaman de vennootschappen worden onderworpen dit: voor he t eerst een publiek beroep op het spaarwezen doen of die niet langer als dus-
danig worden b{.'schouwd . Het vijfde lid van artikel 26 bepaalt vlO rJer: .- O e COII/lllissie /'(lor!Je! Ballk- til Filltll/átll'ctll slelt elk )(/(Ir eel1 lijst op 11(//1 de /NU/I11/OU l'efll/oolJChapptll {eli
/'(1//
de COIIIIII(/lulifr/ire l'e/lllootJcbappm op "alldc/m (ttrfikel
16
StllI/l!!1 lIIel
artikel 107 ['(W de 1'tllllootJC/){lppeI/IIW)} die teil pllb/iek beroep op !Jet SPtlflru'fZtll dlJeli of gedtlllll hebben. Deze lijst til alle /ájzigillgen die el' tijdeIIs bet jaar ill worden (1(IIIgebr(lrht . lI'ordell bekendgelll(wkt ;/1 bef Be/gisriJ S!(I(lfSb/(lf1. De KOllillg bepaalt. 11(1 (fdries Wil de COIIIIll;ii;e l'fJor bet Bal/k- 1!11 Fillff/!áetl'eull. op we/ke u'ijzt el!l1 /wlI/()()tsebap. die is ;lIgeJdJ/'{!t'f:1I op die lijst. baal' srbmppillg kmi /'ragl!l1 of kmi 1l'(Jr(/1!I1 wegge/film /lit die lijs!". Her koninklijk besluir van 4 maart 1997(1) legt de te volgen procedure vast voor de inschrijving van de vennootschappen op die lijsr en ook voor hun sch rapping of weglaring op de lijst door de Commissie voor het Banken Financiewezen. Alle naamloze vennootschappen of commanditaire vennootschappen op aandelen die - in België of in her buirenland - een publiek beroep op hr.-[ spaarwezen doen of hebben gedaan , vi~l een openbaar aanbod ror inschrij ving, een openbaar aanbod tot verkoop, een openbaar aanbod tor omruiling, of via de opneming in de nOtering van een effectenbeurs voor aandeJen of obligaties, moeren bij de Commissie voor her Banb en Financiewezen een inschrijvingsaanvraag indienen. De vennootschappe n die vóór I juli 1996 e('"n publiek beroep op het spaarwezen hebben geda."\n , moesten hun allnvraag vóór 30 juni 1997 indienen w . (1) Vultltnd op de inwerkintltredins va n artikel 26 op 1 juli 1996, verscheen in hel
Bdgisch Staatsblad van 2 april 1997 het koninklijk bt-sluit van 4 maart 1997 tot uitvoering van art ikel 26. vijfde lid V1I11 (k vennoolschappenwl"(. (2) De ecrslc lijs! vas!gdc~d op 30 jun i 1997 wtrd !;epubli ceerd in e('n bc:51u;f van 30 juni 1997 van ae Commissie voor hel Jl",k - en Finallciewe~t n (B'/gisrh S/aalShI",l.
.../..
tBR -
J IlARVrR~LA(;
1997
De Raad van het Institullr heeft de cornmissaris(sen)-revisor(en) van dc vennootschappen waarop dele bep(tlin,g toepasselijk is, aangeraden na te gaan in welke mate de vennootschap waarvan hij (;:ij) de jaarrekening con troleert (conrrolertn), aan dele vornwereiste heeft voldaan en wanneer dit niet is gébeurd , de [wndacht van de leiding re vestigen op de verpliclHing om de aangifte te doen vóór het einde van de maand juni 1997. Her koninklijk besluit van 4 maan 1997 bepaalt ook de modaliteiten voor de schrapping (op verwek V;ln de betrokken vennootschap) en de wegbtinJ:; (op initiatief van de Commissie voor het Bank- en FinancÎewelen) uit dele categorie van vennootschappen.
9. UITK OOPBOD IN OPEN VE NNOOT SC HAPPEN (arrike l 190qllhlqll;es Ve nn . W .) Artikel 190qllillqllies van de v('nnootschappenwer is ingevoegd bij wet van 13 april 1995 met de bédoeling om de verplichte overdracht mogel ijk ce maken van de effecten van één of meer minderheidsaandeelhouders aan een aandeelhouder d ie - alleen of gelamenlijk mer één of meer andere aandeelhouders - 95 % van de sremrechrverlenende effecten be;:it in een naamlOle vennootschap of Hl een commanditaire vennootschap op aandelen (artikel 190qllillqflieJ jllllrto arrikel 107 van de vennomschappenwer). De uitkoopprocedure, die ook bekend staar onder de Engelse benaming «squct'le our», wordt niet tot in dewil lil de wee geregeld. Koninklijke besluiten moeren de nadere re,gels voor de renui tvoerlegging bepalen, waarbij een onderscheid wordt gemaakt russen enerlijds de vennootschappen die een publiek beroep op het spaarwelen doen of hebben gc"
or
m R -
J...... M... [RSL-\(,
1997
voorwerp van het koninklijk besluit van lIjuni 1997 (/3e1g;sch S(aaub!ad van 8 juli 1997) voor wat de vennootschappen betreft die ('/:"n openh:13r beroep op het spaarwezen doen of hebben gedaun.
De verplichte overdmcht van de effecten van minderheidsa.:mdt-elhouders blijft dus (voorlopig) onmogelijk war de wgenaamde gesloten vennootschappen berreft die geen openbaar beroep op het spaarwezen hebben gedaan. De Minister van J ustitie antwoordde echter wel op de parlementaire vraag van senatOr DE DECKI;It van 23 mei 1997, dat hl) voornemens is artikel 190qll;1/qll;es te wijzigen om beter rekening te houden met het besloten karukrer van die vennootschappen, en dir nog vóór Ill] bij koninklijk besltut de tenuitvoerkgg ing vun het overnumebocl voor die vennootschappen znl regelen. (VmXt'fl eN Allfl/'oordt'fl, Senaat, 8 juli 1997, nr. 1-49, p. 2479). Het koninklijk besluit van 11 juni 1997 llltegreen de modaliteiten van het uitkoopbod vun de aandelen van de minderheidsanndee1hollders in de algemene procedure vun de openbare overnameaanbiedingen, zoals bepaald in het koninklijk besluit van 8 november 1989. Onder de uirvoeringsregels voor de aankoop wals in het koninklijk bes lu it omschreven, kan onder meer aangesopt worden de verplichting om een verslag re bekomen van een onafhankelijk expert over de geboden prijs, het opstellen van een prospectus en her advies van de Commissie voor het Ban k- en Financiewezen over deze prospeCtUs.
Ve rs lag van een o n afhank e lijk e xpe rt \'Vanneer (,t.:n of m/:"('f aandeelhouders, in overeenstemming mer de hiervoor vermelde voorwaarden, een openb:,:,r uirkoopbocl willen doen, moeren :lij de biedprijs bepalen. Om na re gaan of die prijs aanvaardbaar is, moeren zij steunen op her verslag vun een onafhankelijke experr die zich zal uirspreken over de relevamie, ten aanzien van de gebruikelijke waarderingscriteria, van de door de bit"(Jer gehanteerde waarderingsmethodt'(s) om de vennootschap te waarderen en de pri js re verantwoorden. Het verslag moet vermelden of de expert al dan niet van oordeel is of de prijs de gelijke behandeling tussen de effecten houders in ad n neemt. In een brief van 9 september 1997 gericht aan de Minister v:ln Justitie, hebben de Voorzirrers van het Insriruur der Bedrijfsrevisoren en van het Insti ruur der Accountants, de heren P.P. BI,IlETS en R. KK
1I3 R -
J AARVERSl.AG
1997
Min ister ingelicht dat naar hun mening deze opdraclH voorbehouden zou moeten worden aan de bedrijfsrevisoren en de accountants die ingeschreven zijn op di' kdenlijst van de ex[(~rne accountancs. Het voorwerp van dat verslag van een onufllankelijk ex pert kadert inderdaad volkomen in de activiteiten, opgesomd in arrikel 78, 10 en 2 0 van de wet van 2 1 februari 1985 bet reffende de hervorming van het bedrijfsrevisoraut, dat de opdrachten omschrijft die voorbehouden zijn a(ln de bedrijfsrevisoren en dl' accounranrs die ingesch reven zijn op de externe ledenlijst. Arrikel 47 (nieuw) van het koninklijk besluit van 8 november 1989, legr de inhoud van het verslag lIan de {"xpen IIUSr. Uit dit (mikel blij kt duidelijk dat de expert niet zelf dl' prijs mag bepalen, daar hij hierdoor zijn onafllunkelijkheid zou verl iezen. De prijs moct door de biedN worden vas[gesreld en de expert zal vooral moeren beoordelen op welke wijze deze prijs door de bieder is bepaald. Het verslag bevat ten minste volgende gegevens:
K(I)et/1 oIllJ/(II/(lige opga/'/! mil de idcl/li/ei/ 1'(1/1 dc bedoelde l'tIllIOI)ISC/)(lp. /'(0/ de s/m(!""r til Jtllllwstcllillg 1'(/11 b(l(lr (I(lIIdee/hof/(lcnkrillg. hel geheel /'(/11 Mdemellliligen w(wrloe zij beboorf. b(l(ll" lI'erkz(I(llIIhedm en lIi/sp/ilJ;lIg hicr/'(111. reUl/le ontwikkeling. idemilril ('(lil de leiders: b) de I""we j(umr:ke/lillg 1)/ gecollso/ideerde j(f(mr:kenillf!, (I/slllede eell receJltere Sl(l(ll illdien zich sinds de afi/llitdaflllil /'(111 deze j(l(,rrekeniT,,;,en bellIlIgrijke lI'ij zigi/lgell hebben /'oorgedtltw 1)/lIIeel' dNII 9 II/(wl/dm zijll /'i!rslrekm: c) etll dllidelijke opgtll'e I'all de /'tJ"Sdû//mde e/leclen 1/"{/(lroP bet bod Sla((l: d) de II'(/m"fle";/Ig mil de /'/!llIIootsch(lp dOOI' de bieder ell de l'trtlllll/"ool"flillg 1'(1/1 de geboden prijs: e) de opg({/'i! /'(11/ de door de bieder ge/kil/leerde U'(/(mlel'illgsmethode(s): j) de beoordeling door de expert iJl boerer. feil opzie/JU /'(1/1 dc gebmikelijke /I"(wrdel"illgsrege/s. de door de bieder ge/)m/leenle II/elb(){/e(s) re/emllf zijll 0111 de 1'f!/lII00IJC/)(/p Ie W(lt/rt/eren e/I de prijs te recbf/'(lürdigen: g) lJe! m/t,jes /Wil de expel'( OH?r de /II"(I(lg 0/ /liet de geb(){lm prijs uI dali lIiet de be/(IJ/gell /'(111 de efforttllbolldm zijlll'tilig ge.ru/d,..
Prospectu s Zoals voor elk publiek berocp op het spaarwezen, moer een prospcnus worden opgesteld en bekendgemunkt, ml't andere woorden een brochure die kosteloos voor het publiek verkrijgbaar is, Dit document mag pas na
JBR -
J AARVUl~I""'(;
1997
voorlegg ing aan en g(X'(lkeuring door de Commissie voor het Bank- en Financiewezen worden 01X'nbaargemaakt. liet prospectus moet de voorwaarden van h('[ bod vermelden en de nodige gegeve ns bevatten om de houders van effeeren van de bedoelde vennoorschap in staar re stellen zich een gegrond oordeel te vormen over de geboden prijs. De bijla,l,;(" van het koninklijk besl uit van 8 november 1989 vocn een schema van prospectus in, dar het verslag van de onafhankelijke expcn omval. \'Qanneer aan de voorw,mrden voor het uirkoopbod is voldaan, wllen de mi nderheidsaandeelhouders hun aandelen moeten verkopen. Indien zij oordelen dar hun rechren niet worden geëerbiedigd , zal hun enig verha.11 van gerechtel ijke aard zijn. Il ee besluit schrijft een kennisgeving voor die de goed keu ring van het prospectus door de Commissie voor her Bank- en FimLllciewezen voorafgaat.
Ke nni sgeving aan de Commissi e voor h e t Bank- e n Financ iewezen Zodf'J. één of meer aandeelhouders die 9S t}f van de eff,-(ten bezinen van een vennootschap die een openba.1r beroep op het spaarwezen heeft gedaan, een procedure tot overname van de aandelen van de minderheidsaandeelhouders wensen re starten, moeten zij een dossier indienen bij de Commissie voor het Bank- en Financiewezen. zoa ls dar sreeds gdd c in alle gevallen waarbij een openl)'1ar beroep op het spaarwezen wordt gedaan.
Het dossier omvat onder ml't"r het verslag van de onaOlankelijke expcn en her ontwerp van ProslX'([us. Van zodra de Commissie voor het Bank- en Financiewezen deze kennisgeving heeft ontvangen, maakt zij d it openbaar en vermeldt zij waar het verslag van de onanlankdijk expert kan worden geconsulteerd. De minderheidsaandeeJhoudt:u beschikken vervolgens over vij fti en dagen om hun bezwaren tege n de voorgenomen verrichting en inzonderheid regen de gebcxlen pri js kenb..1ar te maken. Binnen de vijftien dagen d ie daarop volBen, kan de Commissie voor het Bank- en Financiewezen ha.1r evemuele opmerkinBen mededelen aan de bieder, de bedoelde vennoorschap en a.1n de andere betrokken autoriteiten. Ind ien er opmerk ingen werden geuit, beschih de bieder over vijftien dagen om zi jn bod te wijzigen. Na het verstri jken van dezt: termijn, doet de Commissie uirspraak over het prospec·
IBIt
- J AA RVLK~I.A(,
1997
eus. Hee prospectuS zal vermelden dar her is goedgekeurd door de Commissie voor hee Bank- en Financiewezen, maar dar deze goedkeuring geen beoordeling inhoudt van de opponuniteir, noch van de intrinsieke waarde van de verrichring.
10. VERMELDING VAN DE BIJKANTOREN IN HET JAARVERSLAG In 'lijn verslag over her jaar 1995 (p. 105) had de Raad erop aangedrongen dat de Minister van Jusritie een uuneal verduidelijkingen zou brengen omtrent het beg rip bijkantoor dae In het jaarverslag moer vermeld worden. Het begrip is door de Mini seer in maart 1997 toegelicht in een antwoord op een parlementaire vraag(l). Volgens het vierde lid vun nnikd 77 van de vennootschappenwec bevat her verslag, in voorkomend gevul, tevens gegevens betreffende het bestaan van bijkanroren van de vennootschap. De vraag die werd gesteld, was te weten of de ondernemingen enkel inliche ingen dienen ee verstrekken over de buitenlandse bijkantoren dan wel of de verplichting ook geldt teil aanzien van bijkantoren die in het land zelf 'lijn gevestigd. De Miniseer van Justitie antwoordt ,br de wijziging van arcikel 77 van de vennootsclmppenwet her gevolg is van de omzetting van de elfde EGrichelijn van de Raad van 21 december 1989 betreffende de openbaarmakingsplichr van bijkantoren (89/666) tot wijziging van de vierde EGrichelijn van de Raad van 25 juli 1978 betreffende de jaarrekening van bepaalde vennootschapsvormen (78/666). Gelee op de algemene strekking van voornoemde vierde richtlijn en gelet op het feit dat uit de voorbereidende werkzaamheden van voornoemde c:tfde richtlijn niet blijkt dat deze bepaling alleen zou slaan op in het buitenland opgerichte bijkantoren, moet hieruit worden afgeleid dat de vereisre van het nieuw nrrikd 77, vierde lid, ill fi"t, zowel SJa(lt op in het buitenland opgerichte bijbnroren als op in ons land opgerichte bijkantoren. (I)
Vra,,!( nr. ~.B \'an Itl maart 1997, p. 11657 Viln VoJksV,·rtt>gt>nwoordigl" T . VIIN PIIRn, /Jdt"", \' mgnJ C1l !llllll'(lt)r(tm, Kamt>r vun Volksvertq;enwoordigl'rs (GZ 199697). nr . 8~_
!Bit -
) IIARVrR"J.Al,
1997
\'(Iij herinneren eraan dar, overeenkomHig de bepalingen van artikel 65, eerste lid. 4° van de vennoorschappenwet, de commissaris-revisor nagaat of het voorgelegde jaarverslag de door de wet vefeiste inlichtingen lx-vat en of het met de jaarrekening overeenstemt. Hij zal dan ook rekening moeten houden met deze interpretatie van het Vl'nnootschapsrechr, wanneer hij over dit aspect zijn beoordeling geeft in zi jn conrroleverslag. Volgens de Raad kan deze interpretatie van anikeI 77. vierde lid van de ven nootschappenwer aanleiding geven tOr moeilijkheden op het vlak van de leesbaarheid van de jaarverslagen van de ondernemingen die over (,<,n grOOt aantal bi jkantoren in België beschikken. bijvoorbeeld de banken. In een dergelij ke context oordeelt de Raad dat de bedrijfsrevisoren her begrip bijkantoor met dl' nodi!;e soepelheid moeten interpreteren. Verder brengt de Raad in herinnering dar, luidens de nieuwe algemene controlenormen (paragr:l.1.f 3.9.), de revisor in het tweede d('('l w n zi jn verslag een verklaring af!;etfr betreffende de nak'vin!; in hcr jaarverslag van dc wenelijke voorschrifttn. Onvoldoende verme1din!;en wat de bijkantoren betrefr, hebben dan ook niet tOt gevolg dat hi j een voorbehoud moet maken in zijn verklaring over de jaarrekening (eerste deel van her verslag).
11. ONTSLAG Een confrater contacteerde her Instituut betreffende het vol!;ende geval: ingevolge een !;ew ij zigcle aandeelhoudersstructuur, rijst er een geschil onder de aandeelhouders onHrent de waarde van verkochte aandelen. Het vers lag van de commissaris-revisor over de vori},;e boekjaren, waarin belangrij ke voorbehouden waren !;eformuleerd om trent de mogelijkheid om de handelsschulden terug te vorderen, was aan dit geschil niet vreemd. In deze conte xt verzochren de nieuwe aandeelhouders om het omslag van de commissaris-revisor. Verder weigerden ze hem toegang te verlenen [Ot de boekhoudsrukken en li eten zij na de verschuldigde honoraria te betalen. \\I'at het ontslag betreft, brengt de Raad de regels van het vennoorschapsrecht in herinnering die stellen: " BrlxJlldrfIJ gewichtige pmool/lijkt redtt/tt/ lillig de I'Ollll/IiJJl"iJ lijdtt/i ziju opdmchl gem Ol/fi/tlg IItllltt/ ttt/:.ij ftr
(I/gell/elle l'ffgm/N'ÎlIg elI I/(HI(l1 bij dr.;e scbrÎftt/Îjk Ixtfl illp,dÎcbl OIPr de btll'ftg~dm(11 l't/1/ zijll OIllS/lIg. ,. (arrikel 64.q//illq//i(s, derde lid van de vennootschappenweÖ. De bedoeling van het verlxx:l van het oncslag is precies re verhinderen dar een revisor, die onjuistheden heeft v:lsr,gesrdd. van de ondernemingsleiding her verzoek zou krijgen zi jn omslag in ce dienen nog vóór hij aan de algemene vergadering over die onj uisdleden verslag heeft uitgebracht. Ot- Raad SU'lde vast dar in bel"lalde omsrnndigheden, onder meer verband houdend met een wijziging van de aandeelhoudersstructuur. de commiss.1ris-revisor mogelijk vroegtijdig aan zi jn opdrach t een einde wu kunnen stellen. op voorwaarde dat dit zou gebeu ren naar aanleiding van een algemene vergadering en dt gtbruikelijkt verslaggeving. Maar de Raad voegde daar aan w'-" dar dit geenszins een verplichting is (Vnd emec um 1997, p. 542). In het voorliggende geval brengt de RiL1d eens ce meer in herinnering dat de .. verplichte ontslagneming _ nier de gt'bruikeli jkt' regel is. In dt' mate dat de nieuwe aandt'elhouders de commiss.1ris-rtovisor zouden Wf'nst'n af re zeffen , moeten zij dit doen bij besluit van de- algeme-nf' vf'rgadering en met naleving van d f' vormverf'ist'-"n die artikel 64q/lillfJlIÎes voorsch rijft. 1nd it'n dt' afzetting op onw('rrige wijze geschiedt , kan d e commissa ris een schadevergoed ing eisen. Verder moer ook nog worden vastgesteld dat de bestuurders of zaakvoerders van vennootschappen strafrechtelijk kunnen worden gesanctioneerd wanneer "zij de l'trific(/litJ /'erbillderm 1l"UlrlItl!l zij zich IIIQft(1l QllderU"erpeil krtlchle1ls tlrtikel 64JtxitJ of uûgtml de ill/icblillgm Ie l"ersll'tkkm die zij krt/cblml die btp(l/illg II/Ofltll gtt'tll of dit bewmt Ollj/tlSlt of olll'OI/edigt ili/icbûlIgeil tm,rekJuII.,. (anikel 20·1, 6 0 Venn. W.). liet komt dl' commissaris-rev isor roe om uit te maken of hij in de gegeven omstandig heden zijn Ontslag kan aanbieden, tenvijl d e inlichtingen die hij zou kunnen verstrekken om zijn omsla,g te v(>ramwoorden. weliswaar medegedt'{'ld zullen worden aan de vennoten en aan de confraters d it." ht."m , in voorkomend geval, zu llen opvolgen, maar niet samen met de jaarrekening zullen worden gepubliceerd, ZOO:I[ het mamschappelijk vcrktt"r daar dus geen Wt-et van krijgt.
IBIt
- j AARVERSLA.!;
1997
12. OVERDRACHT VAN EEN ALGEMEENHEID VAN GOEDEREN OF VAN EEN TAK VAN WERKZAAMHEID Her koninklijk besluIt V(ln 12 december 1996 houdende maatregelen inzake strijd tegen de fiscale fraude en mer her oog op een betere inning van d e belasringen (BelgÎJcb SIIUllsh!ml, 3 1 december 1996, 2de uitgave), voegt in her \'{fcrboek van de Inkomstenbelasting('n tcn artikel 442biJ in. dar bepaalt cllit de overdmch r van een algemeenheid van goederen of van een rak van werkzaamheid onderworpen moer worden aan de formaliteit van de registratie. De verrichting is sleclHS rcgensrelba:IT :aan de Smar of de Administratie der direne belastingen, na afloop van de tweede maand die volgt op de registnLr ieformalireir, De overnemer is hoofdelijk aanspr-.lkeJij k voor de btraling van de fisG1le schulden verschuldi,gd door de overdrager bij de afloop van de tweede maand die vol,gt op de re,gistrJ.tie, ten belope van her bedra,g dar re('(]s door hem ,gestort of dOOf de kredieti nstelli ng of het kredierorganisme dat in de financiering \'an de verrichti n,g tussenkomt. overgemaakt is, of ren belope van het bedrag d(lt overeenstemr mer de nominale waarde vun de aandelen die in ruil voor de overdracht zijn toegekend voor de afloop van dl: \'oornoemdt- tt-rmijn.
Her blijfr evenwel mogelijk ("Cn overdracht v:m ('"t"n al,gemeenheid van goederen of V:1I1 een rak van werkzaamheid onmiddellijk aan de Administrat ie der directe belast ingen re,genstelbaar re maken, op \'oorwaarcl(' dU[ (-en «fiscaa l certificaat .. bij de akte van o\'erdracht wordt ge\'oegd. Dat certificaat. dat uitsluitend voor dit doel wordt opgesteld binnen de rwintig dagt-n voorafgaand aan de formaliteit. door de onrvanger vun de directe belastingen van de verblijfplaatS of van de maarsclmppe1ijke zerel van de overdrager. attesteert dat geen enkele fiscale schuld op die datum IS verschuldigd door de overdrager. De nieuwe werrelijke bepaling laat een ri sico wegen op elke inbreng van een algemeen heid van goederen of van een rak \'an werkzaamheid. wanneer geen cen ificaat \'an de o!1tvan,ger der directe belastingen wordt a.1n,gevraagd en meer nog wanneer deze weigert dir C(~nificaar uf te geven. De bedrijfsrevisor zal uiteraard mer dit risico moeten rekening houden bij het opstell en van zijn verslag naar aanleiding van e('n inbreng of een quasiinbreng van een algemeenheid van goederen ofvan een bedrijfstak.
Om die reden heeft de Raad van het Instituut beslist een nota aan de k"(len re rielnen!!), waarbij uirvOérig wordt sti lgestaan bij de toepassingsvoorwaarden van de nieuwe bepaling, alsook bij de gevolgen ervan voor het revisoraal verslag berreffende een inbreng of een (Iuasi-inbrc.-ng van een algem<.-enheid van goederen of van een bedri jfstak Volgens de Raad moet het probleem van dc.- termijnen aandachtig worden onderzocht, ook lil wordt een certificaat bekomen. Het fiscaal certificaat moet inderdaad verkregen worden binnen de twintig dagen die aan de registratie voorafgaan. Nu is het zo dat ingeval van een kapitaalvc.-rhoging of \'an een goedkeuring voor een quasi-inbreng, hc.-r verslag van de bedrijfsrevisor vijftien dagen vóór de darum vlin de algemene vergadering beschikbaar moet zijn voor de aandeelhouders. In de pr:lktijk vcrondersrelt dit dat de revisor zijn verslag ondcnekenr op de dag vlln afgifte van het fiSGlal cerrificaar en dat de registratie van de akte uiterlijk vic·r dagen na de datum van de algemene vergadering kan plaatsvinden. Indien het cert ificaat van de ontvanger niet binnen de g("Stelde termijn is bekomen, moet de revisor dir in zijn verslag vermelden. Bovendien moet hi j een diepgaand onderzoek wijden aan de fiscale positie van de inbrenger. Indien hij geen aanwijzingen vindt voor het best:mn van fiscale schulden die aanleiding kunnen gcvf."n tot de in het \Xfl B bel,aalde santties, is de revisor niet verplicht een voorbehoud re maken in de conelusie van zijn verslag. Hct volstaat dar hij zijn houding veramwoordt in de eigenli jke tekst van zijn verslag.
De bevoegde onrvllnger kan om één vlln df." drie in de wer bepa.'llde redenen weigeren een cerrific:tat af te gf."ven: de overdr-ager heeft fiscale schulden; er loopt rtn fiscale controle of die werd aangekondigd; de overdrager heeft een vraag om inlichtingen omvangen betreffende zijn fiscale toesrllnd. Indien het fiscaal cerr ificallt dOOf de bevoegde ontwnger werd gewei};;erd, moet de bedrijfsrev isor de r("([enen van die weigering onderzoeken en, in voorkomend geval, (-en voorbehoud danromtrenr m.'lk!:n in df." conclusie van zijn verslag.
( I) De nO(3 \\"t"rd il/ o;UIIJO ~'1 ..... bl,cterJ in dl' P... rlodi ... ke Ikncllll"n V3n hel InSllluul der Ik-.Jnjrsfl"VI$Oren nr. 1197.
mR -
J...... IlVERSLA(,
1997
De Raad is van oordeel dar in tlk geval een voon:ichtige houding moet worden aangenomen, wanneer de bedrijfsrevisor van de overdrager geen waarborgen heeft kunnen bekomen die hij als voldoende beschoLlwt over de positieve juridische en economische anoop van de verrichting van inbreng of van quasi-inbreng. In alle gevallen waarin de bedrijfsrevisor geen voldoende waarborgen kan bekomen omtrent het gevaar dat de fisca le overheid bewarende of uitvoerende maatregelen zou nemen op het voorwerp van de inbreng of van de quasi-inbreng, moet hij in zijn verklaring voorbehoud maken. In een ci rculaire van 20 juni 1997 (Ci rc. nr. Ci.R H . 81/488.797) neemt de Administratie der directe belastingen een aantal standpunten in met betrekking rot de toepass ing van her artikel 442bis. De begrippen «overdracht», «algemeenheid van goederen», «tak van werkzaamheid ,. en «v('rschuldigde fiscale schulden» worden omschreven. Onder «verschuldigde fiscale schulden" Vf"rstaat de Administratie de bela.sringen (Personenbelasting, Vennootschapsbelasting, I3NV), de voorheffingen (onroerende, rOf"rende en bedrijfsvoorheffing), de belasringvermeerderingen en de daaraan verbonden administratieve geldboetes, de gtlijkgesrtlde taksen en de provinciale belastingen die in hoofde van de overdrager zijn vervallen. De circulaire verduidelijkt onder meer de concrete gevallen waarin het cert ificaat moet worden geweigerd om reden van een aangekondigde of aan de gang zijnde fiscale controle of omdat een vraag om inlichtingen werd v('fsruurd(l). \Vat het toepassings,gebied betrefl, bepaalt de circulaire dar arrikeJ 442bÎJ WIS nif"[ toepasselijk is op de overdrachten van een algemeenheid van ,goederen of van een rak van werkzaamheid die verricht wordt door de curator (concordaraire vereffenaar) binnen het raam van zijn opdrachr. Dit ge ldl uiteraard eveneens 'lOOf de procedures van faillissement en van gerechtelijk akkoord met boedelafstand, omdat die procedures voldoende waarborgen bieden aan de Staat als schuldeiser. De circulaire ondersrreept daaremegen terecht dat de in artikel 442/Jis uitgewerkte regeling volko-
(IJ Di" omsl,mdiglll"dtn moer"n voor elk St·val worclt"n oml<-rzochl op de darum van d" a,mvraag va" h"l certificaat. I lel certificaat kan derhalve nil"! worden gewt:igerd op basis van (~n aangekondig,\(- controle vun (~n vmag om inlkhtin.l;'·n die IM dit '/"111111 werd versillurd. Evt:nmin kan he, cCflific:ml worden geweigerd umd:1l dl' fiscale positie van de overdrager nier werd S{"Comrolttrd voor C-én of me"r vroq;er(' belastingj,'ren.
or
J13 R - j AARVERSI.AG
1997
men toepnsselijk is wanneer de overdracht door de vereffenaar van een handelsvennootschap wordt verricht(l). In zijn antwoord op een plirJementaire vrJa,g(2), kondig t de Minister van Financiën aan dat een nieuw koninklijk Iksluit in de maak is dat, zonder de doelstelling van de maatTeg,·1 te wijzigen , het toepassingsgebied nauwkeuriger zal omschrijven en een aantal ongewilde neveneffecten za! bijsruren. De Raad hoopt dat naar aanleiding van die wetswijziging een aantal termijnen zullen worden aangepast. Het is inderdaad moeilijk of zelfs onmogelijk om tegehjkerrijd de termijnen in acht te nemen die zijn bepaald in het vennootschapsrecht {terbeschikkings telling van het verslag van de revisor vijftien dagen vóór de algemene verglldering) en de termij nen die worden voorgeschreven in artikel 442bis van hN WIB. Indien de termijnen ni et worden gewijzi,gd, zullen de verslagen van de rev isoren in de meeste geva llen een voorbehoud bevatten, omdat het nier mogelijk was om binnen de gestelde termijn een geldig fiscaal certificaat te verkrijgen.
13. COLLEGES VAN COMM ISSAR ISSEN-REV ISOREN De Raad heeft kennis genomen van een nom vanwege het NCMV, waarbij wordt voorgesteld colleges van commissarissen-revisoren in de grote ondernemingen te veralgemenen. De analyse is onder meer gesteund op argumenten omtrent de onafllankelijkheid van de revisor en hésluir lIls volg e:
"Op btfsiJ /'(IIIIJt1 I'(}()rgmO/de, stelt bet NCMV I'oor 0111 grotere olldemelllillgm I'fIOrl(/(1/i de I'e/l!/icbtillg op Ie leggm f?m college 1'tI1I COlllIllisSfIl'iJStJ/- fe/,iJorell ft belloemell, VefScbil/ellde scwario's kll/lIlell bier lI'(lfdm 1/(/((1" l'OI"m gescb(JI'i'Il: (J/Idel"l//:'//Iillgel/ //Iel lIIil/Jltl/J 250 werkIlelIIers. beJIl"Sgtlloreertle olltlememillgm.
ol/(Iel"l/I:I/Jil/gm 1'(11/ p/lbliek recbt ell balIkeIl. De imtel/illg 1'(1/1 mi dergelijk (o/~ lege hoeft !Jin IJwlztlkeiijk Ie leiden lOl bogel"e kOJ/tII 1001- de bmokkm (jIJdeflIe//ling. (1) Delt"
(Wtt vcrduuJeJ,jkin gell werden al uittt ngelet door de M ,nisIrT van Financii'n "1 amwoo rd op vraag nr. 757 van 11 rl·brua r; 1997 van Volksvef( cge nwoordigtr A. Du<./UES~· L. Vr,tglll til AIIIIlwrdm, Kam er van Volksvcrtege nwoordigers (GZ 1996-1997). nr. 77, p. 10492. (2) Vraag nr. 849 van 15 april 1997 V"n Volksvtrtegel1woordiger M. DIDIlEN, VmXrtl til flJl/IIWl"(lm . Kamcr van Vo lksvertegenwoo rdigers (GZ 1996-(997). nr. 8 4. p. 1 14H5.
1BH - J,v,R VER~LAG 1997
Dil ml/ege //loef fen lIIi1l1ft fwet /tdm fel/m. die bOI'mdim flil l'el"lcbil/mde
kmlfol'f/I wO/dm xem:T/I/ferd.
Deu /IIIUI,regtl komt :oll"e/ dt 01ldtrrttlllil/g-dii-ilf. de rel"isor. als bef a/gtll/tm Ix/tlllg ftll goedt. til "'ott op terlllijllleit/tII lol ~lllxlllllgrijJ
pl/bliek.e opillje. JO
Het V{"rbond van Belgische Ondernemingen reageerde neg:uief op dir voorstel en liet aan de Raad w("[en van mening te zijn dat er .. geen enkele grond is om ti: beweren dat een beroep op rwee commissarissen-revisoren borg sraat voor {""tn meer kwalitatieve comrole dan die welke nu gebeurt en over het algemeen voldoening schenb,.. I-I et VBO stelde daaremegen dat deze maatregel ongetwijfeld etn oncoe!aatblUt impact op de controlekost ZOl! hebben.
De Raad hetfr eerst en vooral de aandacht gevestigd op het feit dat de gegevens waarop de stelling van het NC~fV is gebaseerd, onvolledig zijn en dat een nuancering in de benadering ontbreekt, !.Ocbt een vertekend beeld van de bestaande siruarie wordt gegeven. Voor het overige heeft de Ruad de anngeJegenheid benaderd op de wijze wa ls in de volgende vier punn:n is samengev:lt: 1° Vanuit principiet:l oogpUnt en op het vlak van efficit.:nrie, kan men zich nier verzetten u:gt""n het instellen van colleges van commissarissenrevisoren , zoals deze nu reeds best:lan in een :lantal belangrijke vennootschappt:n. 2° In de matt dril in de statUten V:H1 een vennootschap wordt voorzien in een college. dienen deze te worden nageleefd. Zo ook zou, in gev:11 de wetgever de beslissing zou nemen om in een bepaa lde SOOrt van onderneming colleges te veralgement:n, de Raad gl""tn fundamenteel bezwaar uiten, zelfs indien door somm igen het nur van dergel ijk€.' beslissing wordt betwijfeld. 3° De Raad van het Instituut Il/:~eft unaniem I;eoordl't'ld dat het onderscheid dat het NCMV blijkbaar maakt tussen dl.' revisoren kantoren na:uI;elang hun omvang. tomal onaanvnardbaar is; evenmin aanvaardbaar is de veronderstelling d:l[ t:r russen hen verschillen zouden bestaan betreffende de toep.1ssing van h(:"[ onanlankelijk heidsprincipe.
4° Er kan niet per definitie gesteld worden dar hef bestaan van een college geen enkele invloed uil hebben op het aamal door de commissarissenrevisoren te preSferen uren, dus op de kost.
14. WETSVOORSTEL BETREffENDE HET BEROEP OP DE VRIJGEVIGHEID VAN DE BEVOLKING Een wetsvoorstel werd inged iend op 3 februari 1997 door de Volksvenegenwoordigers ).-P. VISFIJK en). TAVEKNIF.R, als reactie op een aamal rl·ceme affaires, waarbij geld verduisterd werd dar afkomstig was van giffen van d,.. bevolking (Ge(1!: SI., Kamer, 1996-'97,9 12/1), In het voorstel wordt bcpaalJ: .. Uimlijk op 31 11/(/(1/'1 1'rII1 elk ja((1' l/'ijsl de /'(/((d 1'(1/1 ballIlIl' 1'fI1i dl 111 ((rlikel 3 bedot/de /'tdJ/S/JfrJlilltli Uil btdrijftrn'isol' (11111 dit trI/Ut INlflJl I/'ordl tril fil/(lIIcietllW"Jltlg liP U Jul/eli lilt! betrekkil!/!, tot de rrkllllll/!,ll/
['(lil
illkolllJllII tIl lIilgtl/OI
1'(/11
INI IlUllJlt botkjafl/: (I/smult 101 dt
rtdmgtldigbtid 1'(//! de bedragm die op de ill lInikel 5 bedoelde fiche zijl! l'trilleld, Jo Er Lijn aan dir fi nancieel verslag van de h«lrijfsrevisor belang rijk e gevolgen verbonden. Volgens artikel 7 van her voorstel zal de i\·linister van Binnenlandse Zaken immers een «echrheidscerrificaar., van de idenrificatiefiche nn de instelling afgeven, indien her verslag v,m de revisor geen enkele opmerking bcv;Lt, Maar indien daarentegen her verslag een vermot'den van oplichterij of verduistering aan IU'r lieln brengt. laat de Minister een gereclue!ijk ondt'rzot'k openen. De Raad heeft met belangstdling kennis genomen van dit voorsrel van wet. Hij heeft de Volksvertegenwoordigers die het hebben ingediend, bedankt voor het vertrouwen in het ber()('p van lx"(lrijfsrevisor, In de brief werd ook aangeStipt dat de overwogen oJxlracht veel verder reikr dan de veranrwoordelijk heid die in hef verleden aan de bedrijfsrevisor werd tOCvertrouwd. De Raad V{'rH'C zich niC[ tegell dergelijke evol~Jcie, maar vi ndt toch dar de conCrl' re mogelijkheden mot'ten worden onderzocht om dergelijke opdracht ten uitvoer te leggen. Een delegacic van de Raad heeft de auteurs van het voorstel ontmoet voor een bespreking van de (.'chnische elementen van de oJxlradu die de inhoud ervan zouden kunnen verbeteren. Inzonderheid hebben zij dot'n
IBR -
) AAR\'FR'l,A(;
1997
opmerken dat de controle op de volledigheid van de inkomsten in een vereniging zonder winstoogmerk een bijwnder moeilijke aangelegenheid is. Er moet een aangepast systeem van interne controle worden uitgewerkr om het risico op vergissingen of fraude ter zake te beperken, Het zal verder ook moeilijk blijven enige waarborg te bekomen indien op de bevolking een beroep wordt gedaan met het ophalen van baar geld, De Raad is van oordeel dat de controleproblematiek van ondernemingen die een beroep doen op de vrijgevigheid van de bevolking, verder moet worden besproken en dar de beroepssector van het revisoraar bereid is zijn bijdrage te leveren aan dit belangrijke probleem van algemeen belang.
J 5.
WETSVOORSTEL BETREFFENDE DE MINDERHEIDSDESKUNDIGE
Op 28 januari 1997 werd door Volksvertegenwoordiger J. SIMQNET een wetsvoorstel ingediend tot wijziging van artikel 191 van de vennootschappenwet (Cdr. St., Kamer, 1996-'97,901 / 1). De Volksvertegenwoordiger stelt voor dat de minderheidsdeskundige, waarvan in artikel 191 sprake is, over de hoedanigheid van accountant zou beschikken. Na kennis te hebben genomen van het wetsvoorstel, heeft de Raad geoordeeld de aandacht van de Volksvertegenwoordiger te moeten vestigen op her feit dat de minderheidsdeskundige vaak vragen van boekhoudkundige of financiële aard zal moeten beantwoorden en dat het in die gevallen voor de band ligt dat de Rechtbank van Koophandel een accountant of een bedrijfsrevisor zal moeren aanwijzen. In een groot aantal gevallen echter zal het probleem dat de minder-
heidsdeskundige moet onderweken, betrekking hebben op de wettigheid van een beheersbeslissing of op de wenselijkheid van een commerciële verrichting, bijvoorbeeld de verkrijging of de verkoop van een acriefbestanddeel. Indien een commissaris-revisor in functie is, zal hij geen uitspraak kunnen doen over een dergelijke vraag naar de ("Conomische opporrunirei r. Het is dan ook bewust dat de Regering er destijds de voorkeur aan gaf de functie van minderheidsdeskundige niet voor te behouden aan de boekhoudkundige beroepsbeoefenaars en de Raad van het Insriwut heeft zich
IBR -
J MRV! R\l.lo(,
1997
bij dit advies aangesloten. Ondanks het belang, vanuit specifiek beroepsoogpunr, van het voorstel. oordeelt de Raad dat het onnodig de keuzemogelijkheid van de magistraat zou beperken in een domein waar het boekhoudkundig aspect nier syst"matisch het enige is waarmt:e rekening mott word"n gehouden.
16. WETGEV ING BETREFFENDE DE VZW 'S De Raad heeft vernomen dat de R"gering een voorontwerp van w"t h(-eft goedg"keurd dat de wet van 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk moer vervangen. Volgens de tekst van het voorontwerp dat aan de Raad van State werd overgezonden, zouden verenigingen van een zekere omvang verplicht worden een jaarrekening op te stellen en die bekend re maken. De Raad heeft zich achter her ontwerp geschaard en heefr de Regering laten weten dar hij her init i:nief als positief bescholtwL Het ontwerp voorziet in een controle van de grootste VZ\VJ's. Ook nu al is in verschillende- \'erordenende teksten bepaald dat bepaalde VZ\VJ's hun rekeningen mott"n lat"n conrroleren. Zo is er onder meer d" regle-m"metingen op de ziekenhuizen, de reglementering inzake d" nier-gouvernementde organisaties (NGO's), de reglementering bétrdfende de hogescholen, zowel in Vlaanderen als in de Franstalige Gemeenschap, de inrerbed rijfsgeneeskundige diensren enz. I-Iet vooromwerp van wet bepaalr dar de controle op de rekeningen ook uirg(-oefend bn worden door een bedrijfsrevisor of een lid van het Instituut der Accountanrs. De Raad laar opmerken dar dit als een fundamenrele wijziging van de wetgeving van 1985 zou moeren worden beschouwd omdat, tot dusver, elke controle op de rekeningen van de ondernemingen en private en o~nbare instellingen roevenrouwd is aan de beroepsbeoefenaars die in (Ie tekst u~lf van de wet worden omschreven als zijnde de s~cialis[en inzake de controle van boek houd kundig/.' sraren. In dit verband herinnerde de Raad van her Instituut er:lan dnr, overeenkomstig het akkoord dar werd gesloten mer het Instituur der Accountants (zie j(/(/r/"tt"J/IIg 1996, p. 37), procedures werden uÎtgewerkt teneÎnde volgens vereenvoudigde regels deinschrijving van accountantS die zich wensen re specialiseren in de controle, op de ledenlijst van de bedrijfsrevisoren mogelijk te maken.
IBR - ) AAIlVERSL\(, 1997
In ~ n brief gericht aan de betrokken regeringslf'(len, onderstreept de Raad de noodzaak om in het ontwerp van wet op de VZW/'s regels op ce nemen inzake onafllankelijkheid, die gelij klopend zijn met wae een aanzien van de vennootschappen in de recllrsvorm van een handelsvennootschap gelde. Het algemene beginsel van de onaOlankelijkheid veronderstelt dar de beroepsbcocfenaar die is opgetreden bij de opstelling van de jaarrekening, daar niet de controle kan op uitoefenen. Er bestaat geen objectieve reden om te stellen dat andere regels dan de regels die gelden voor de handelsvennootschappen. toepasselijk zouden zijn ten rulOzien van een VZW/. De regels inz.1ke onaOlankelijkheid zijn nauw verweven met de eigenlijke principes van de externe comrole. Verder wenst de Raad ook re reageren op een argument dat vaak in politieke kringen en bij de middenstand gehoord wordt, volgens hetwelk de honoraria die de bed rijfsrevisoren toepassen, meestal aanzienlijk hoger zouden zijn dan deze van de accountants. Het is inderdaad zo dat elke kwalitatief hoogstaande dienstverleni ng een aangepaste vergoeding vereist; er bestaar echter geen enkele objectieve aanwijzing die lOelaat ervan uit te ga:1O dat de leden van hel InseiculH der Accoumams of van het Instituut der Bf'(Irijfsrevisoren zeer uieeeniopende honoraria zouden hameren wanneer ze zich bevinden in verseJijkbare beroepssi tuaties. Het is dan ook bi jzonder tereche cc verwijzen naar de commemaar die door de .,Ord re des Experts Comptables Ct Compwbles Brevetés de BeJgique .. werd gepubliceerd in ., IA bOllor{1im des pro/miol/llel! rOlllpltlbleJ - Tt/rijs de 1997,. : hi erin worde gepleit voor een vergelijkbare benadering door de bcroepsbeoefena.1fS die lid zijn van ~~n van de Instituten bij de uitvoering van opdrachten van dezelfde aard. Het is in geen geval de berOt'pst ircl die et'n verantwoording biedr voor de honoraria, ma."l.r wel de bekwaamheid , de kwaliteit van de beroepsmat ige dienstverlening en de aanspmkelijkheid. Het standpunt van de Raad werd overgemaakt aan de Raad van her Instituut der Accountants.
113R - ) MltVllt.,J.A(,1997
IV. CONTROLEOPDRACHTEN IN SPECIFIEKE SECTOREN I.
COnlrole van d e financiële instel lingen 1.1. Om~<'(tinb van dl' Europes(' Richtlijn 95 f26f EG (BCCJ) 1.2. Nieuwe crkcnningsSl:5sic 1..1. Circulaire "Bijzond(-r(' mechanisrntn"
2.
Vcrzckeringsondcrncm ingcn 2.1
O[xlmchr van de t:rkcnde commissaris
2.2. Erkl-nnin,L:ssessÎl-s 2.3.
3.
\XliJ~igingcn
van de wetgeving
Z iekenfondsen :;.1. Ilcrn(-mcn van dl' wcrkzaamht..:lcn van de tt'Chnische w... rkgr~p
[nwrnt connole
4.
Politieke partijen 1.1. 0.: rol van de revisoren bij de eerste to<:passmg van dl' 1.2. Voor5I1:1
5.
[0(
WCt
havorming v:m de IVtolgeving van 19H9
Onderwijssector 5.1. Hogescholen in de VLlamsc C"rnccnsdl<\]'
5.2. HO,gC5<.:holcn in de Franse Gemeenschap
6. 7.
Instellingen van openbaar nut Vennomschappcn die ge h andicapten huisvesten of tewerkstellen 7.1. Bedrijven voor:l:ln,\.:"I)''lst werk 7 .2. Voor t:dl.lndjc:lptc personen b.!srcmdc n:sid"ntiH" diensten, d:lgontll,t;,Jdil'nsrcn cn di"nsrl"n voor pbarsin!: in !:"linnl'n
9.
Vastgoedsecror
10, Conrrolc v an de auronome provincicbcclrijvcn 11. Prevent ie en be heer van verpakkingsafval 12. Niet-gouverneme ntele organis aties
I. CONTROLE VAN DE FINANCIELE I NSTELLINGEN
l . I. O m zetting van d e Europese Ri ch tl ijn 95 /2 61EG (de zogen aamde BCCI ~ ri c hdi j n ) me t betrekking fi n anc iële in ste ll inge n
tOt
de
De Raad van het Instituut werd door de Minister van Financiën gevraagd zijn advies te verstrekken met betrekking cor her vooronrwerp van wet cm onnening van de richrlijn 95/26/EG van her Europees Parlemem en dt' Raad van 29 juni J 995 over de financiële instellingen. Deze richrlijn kwam tot stand naar aanleiding van her rrauduleuze faillissemem van de Ballk Jol' C,.edi,
(111(/
COlI/lIJerce JllfrmatiOl/tI/ BeC !. Zi i wil de COlluolernaatr{--
,gelen op de banken mer inrernarionale vertakkingen en complexe struClll ren verstevIgen en de samenwerkingsmogelijkheden tUssen controlerende instanties uitbouwen. Het voorontwerp van wet voorziet in het bijzonder in een verruiming van de meldingsplicht van sommige feiten doof de commissaris-revisor aan de Commissie voor het Bank- en Financiewezen. Deze verplichting hedt betrekking op de krediet insrellingen, de beleggingsondernemingen en de instellingen voor collectieve belegging. Voor de verzekeringsondf.>rnemingen zal een gelijkaardige afzonderlijke maatregel worden gerrof(f.>n (zie punr 2, hierna). Wij stippen aan dat, owreenkomstig ani kei 7 van her ontwerp, regen de commissarissen-revisoren die te goeder trouw informarie hebben verstrekt, geen burgerrechtelijke, strafrechtelijke of tllchrrechrelijke vorderingen kunnen ingesteld worden, noch professionele sannies kunnen worden uitgesproken. Het wersontwerp wijzigt g rondig het regime dat van toepassing is op d e instellingen voor collecrif.>vf.> belegging om een parallellisme in het leven te roepen tussen de verschillendf.> sectoren die door de Commissie voor het Bank- en Financiewezen worden gecontroleerd. Dientengevolge srelr het omwerp dat de commissarissen-revisoren dienen gekozen re word en russen de revisorf.>n die door de Commissie voor hct Bank- en Financiewezen zijn erkend en dat de Commissie haar instemming moet verlenen voor de uiroefening van de mandaten. Her advies van de Raad van her Insriruur is gesroeld op de opinie die terzake werd uitgebracht door de conffllrers die erkend zijn door dc
Commissie voor het Bank- en Financiewezen. De Raad heeft geen fundamentele bemerkingen geformuleerd ten aanzien van het omwerp. Twee aspecten werden echter wel in het daglicht geplaatst: Artikel 19 breidt de verplichtingen van de commissaris-revisor bij de instellingen voor collectieve belegging gevoelig uit. Dit heeft onder meer betrekking op de beoordeling van de administratieve en boekhoudkundige organisarie en de periodieke verslagen. De verplichting voor de commissaris-revisor om verslag uit te brengen over beslissingen of feiten die hij heeft vastgesteld naar aanleiding van een conrroleopdrach r bij andere ondernemingen, die nauwe banden hebben met de onderneming waarin hij de opdracht van de controle van de jaarrekening uitvoert, stelr het probleem van de roegang tot de informatie voor de revisor. De veranrwoordelijkheid van de revisor kan inderdaad niet uitgebreid worden ror verbonden ondernemingen, waarbij hij geen roegang zou hebben tot informatie, hetzij omdat hij er geen comroleopdracht uitoefent, hetzij omdac de revisor die belast is met de opdracht, gehouden is tor her beroepsgeheim ten aanzit·n van zijn confrater, of omwille van andere redenen. Her geval waarin ondernemingen mer .. nauwe banden» lil het buitenland gevestigd zijn, kan eveneens van aard zijn om aan de revisor prakrische toezichtsproblc.·men te stellen.
1. 2. N ieu we e rk e nn ingssess ie De hervorming van het statuut van de beursvennoorschappen In 1995, voerde in de wet de verplichting in om erkend re zijn door de Commissie voor het Bank- en f<ïnanciewezen(1 ). Dir heefr de Raad van het Instituut der Bedrijfsrevisoren ertoe aangezet om erop aan re dringen dar de confraters die opdrachten uitoefenden in deze sector, ook de gelegenheid zouden krijgen om hun erkenlllng re vragen. Tijdens her voorbije jaar heefr de Commissie voor het Bank- en Financiewezen een nieuwe erkenningssessie gehouden, dit onder meer in ancwoord op de bezorgdheid van de Raad. Ti jdens een onderhoud met vertegenwoordigers van de Commissie voor her Bank- en Financiewezen, heefr (I) IBN-J(/(mrrJ/'I~.
1995. p. 1.)0.
!BR - ) ....... l<.vrbl.A(.; 1997
de Voorzitter van het IB R aan.gedrongen op de aanpassin.g van de erkenningsvoorwaarden aan nieuwe omstandigheden. Het is nict wenselijk om te eisen dar alle erkende revisorl'n een infrastructuur bezitten die hen welaut een internarionale bank te conrroleren, wanneer dezelfde erkenning ook vereist is voor de controle van beursvennootschappen of bl'leggingsondernl'mingl'n. Inzake de erkenningsprocedure werd, in navolging van de door het IB R en IR ECB (InstitUut der Rl'visorl'n Erkcnd door de Bankcommissie) verstrekte advies, een schriftl'lijk exam('n ingebst. Bedoelin.g was voornamelijk de procedure meer sluitcnd tC maken 0lx lat slechts kandidaten zullen erkend worden die over de vereiste kennis beschikken om auditveramwoordelijkheid op te nemen op het hoo.gsre niveau binnen heel de financiële sector.
1.3. Circulaire «Bi jzondere mec h an is m e n » Inzake het omwerp van de circulaire «Bijzondere mechanismen» werden door de vertegenwoordigers van de door de Commissie voor het Bank- en Financiewezen erkende revisoren diverse besprekingen gevoerd mer verregenwoord igers van de Commissie. De bedoeling is duidelijkheid re bekomen inzake de ver:lmwoordelijkheid van de revisor en de auditbenadering op het vlak van her dececteren van bijzondere mechanismen. 0(' vraag is re weten in welke matc specifieke comroles dienen re worden ontwikkeld ter detectering van eventuele bijzondere mechanismen. In de vroegere reglementering was de r('visor ertoe gehouden de evemuele mechanismen, Ontdekt bij zijn controles, te vermelden. De definitieve tekst van de circulaire 01358 brengt terzake geen volledige duidelijkheid.
2. VERZEKERINGSONDERNEMINGEN 2.1. Opdracht van de erke nde comm issaris Op uitnodiging van de coördinu[iegroep van de commissarissen erkend door d(' Comrolediensr voor de Verzekeringen, hcef[ de Voorzircer van de Conrrolcdienst, de heer \'>Vill)! P. L ENAERTS, het standpum van df.> Controle-
IBR
~ ) AARV[R!tI.JIl.
1997
dienst voor de Verzekeringen omtrent de opdracht van de erkende commissaris verduidel ijkt(1). [n zijn toespraak onderstreepte hij de bekommernis van de Controledienst om ,geïn(ormrtrd te zijn op het vlak van de ac!ministratiev(' organisatie en de comro [e van de verz('kerin,gsondern('min,g of het pensioenfonds. H ij legdé de nadruk op dé noodzaak om nier té waclHen ror her overmaken van het jaarlijks verslag alvorens aan de Comrol(-c:liénst de problemen. die zouden vasr,gesteld zij n, mL"Cle te delen. Voorzitter LENAERTS achtte het wenselijk dat er regelmatigN mondelinge comaeten zoudén plllatsvinden met de instanties van de Controledienst. H ij stelde voor dat de erkende com m issaris minstens éénmaa l ptT jaar een onderhoud zou hebben omtrent de situatie van de v('rzekerin,gsondernemin,g of her pen sioenfonds. Vcrvol,gens lichtte de Voorzitter van het CDV [()(: welke elementen de aandacht van de erkende commissaris bij zijn comrole van dto flnanciële tQt'Stand van de onderneming moetén wrtrhouden. Hi j benadrukte in her bijzonder zijn aanbeveling om, in voorkomend geval, contan op re nemen met de actuarissen, teneinde van gedachten te wisselen over de aspecten die tot de wederzijdse bevoegd heid van de tWrt beroepsbeoefenaars behoren.
2.2. Erke nnÎngsscss ies De Controlediensr voor de Verzekeringen is eind 1997 overgegaan tot een nieuwe erken ni ngssessie voor de erkende commissarissen, alsook hernieuwing van de voordien voorlopig verleende erkennin,gen.
tOt
de
De VoorzÎrrer van de Comrole
de Hlöpr:~lk \':m de Ikridm"n ....~n hel !SR nr. 3f97.
(I ) Uilfre ksc:ls uil
IBR
- J AAKVrR"LA( ,
1997
h~r
LENA tRTS ziJlI opge nomen
In
dc Pe riodieke
Advies met belrekking lOt he l ste lsel van d e e rke n ninge n door d e COlllroled ie nSI voor de Verzekeringe n (24 september 1997)
Tijdens de eerste loepassingsjaren van de wer van 1976, vaardigde de Conrrol('(liensl een beperking uit van her aantal mandaten dat in principe door eenzelfde erkende commissaris kon worden uitgeoefend. I-Iet was de bedotling om te vermijden dat te veel mandaten bij Ie weinig personen zouden worden geconcentreerd. li er nadeel was dat specialisatie tn investeringen in conrrolerechnieken voor een complexe en strak gereglementeerde seccor nier werden aangemot""<.ligd. Vandaag word t er een ander beleid gevoerd . Te redn dringt df.> Comroledienst erop aan dat de bedrijfsrtvisoren die erkend commiss.'uis willen worden het bewijs zouden leveren van hun bevoegdheid u·rzake. Het Instituut der Bed r ijfsrevisoren kan alleen maar akkoord gaan met de bezorgdheid om de bekwaamheid en de ervaring verder te ontwikkelen. Er ZOll echter (-en regeling moeten ui tgtwerkt worden, die rekening houdt mer: I. de noodzaak om te vermijden dat een te grOOt aanml mandaten gt'"(oncenrreerd zouden worden in een te klein aantal kantoren. 2. de noodzaak van loopbaanvooruitZÎch ten voor de medf.>werkf.> rs die zich in de verzekeringsseccor specialiseren. 3. de ret!le toestand van de kantoren en de persoonlijke bekwaamheid van de erkende com miss.'1ris. Na enige toelicht ing bij deze pumen, sman we in het bijzonder stil bij: a) de voorwaarden rot erkenning en de organis:Hie van de procedures; b) de regeling van de voorlopige erkenning; c) de erkenni ngsperiode.
I. Het gevaar van de concen trat ie van de mandaten
Zoals onderstTl"tpt in zi jn jaarverslag 1993 !TI.b.t. het erkenningsreg lement va n de revisoren erkend door de C. B.F. is her Inst ituut der Bl,
Een voldoende aantal kantoren behouden die gemachtigd zijn om in de sectOr op te tnxkn is niet gemakkelijk te verwezenlijken op lange tNmijn. \'<'anneer er inderdaad een voorwaarde van individuele ervaring wordt gesteld, d;ln kan danr alleen aan worden tegemoet gekomen door een samenwerking met een erkend commissaris. Aangezien die niet allen sta~ giairs~revisoren opleiden, zal concentratie op nawurlijke wijze en vermoedelijk zeer vlug optreden. Liever dan die concencrarie aan re moedigen, zou voor de voorkoming ervan moeren gezorgd worden. 2. De problematiek van de m edewerkers \'<'e vertrekken van het principe dat de Conrrolediensr de beste krachten van het beroep, die zich wiJlen specialiseren in verzekeringen, de mogelijkheid wensr te lacen om een carrière uit ce bouwen. De ervaring op her vlak van verzekeringen worde opgedaan tijdens de srage en de eerste jaren van de loopbaan als me
113R -
J AAR VE RSJ-"'"
! 997
de titel van bedrijfsrevisor voeren. In haar jongste erkenningsprocedures heeft de Commissie voor her Bank- en Financiewezen zelf de nadruk gelegd op het onderzoek van de structuur van de revisorenvennoorschappen. De realiteit van de kantoren belangt ook zeer dnect de positie aan van de revisoren-medewerkers, die gespecialiseerd zijn in de sector verzekeringen.
A.
DE ORGANISATIE VAN DE ERKENNINGS PROCEDURES
Overeenkomst ig het bovenstaande, zouden de erkenningsprocedures een beoordeling moeten mogelijk maken van: de persoonlijke bekwaamheid van de kandidaat; zijn persoonlijke ervaring; de steun die zijn kantoorstructuur kan bieden. Indien de bekwaamheid en de ervaring van de kandidaat beoordeeld worden, dan moeten de erkenningsprocedures ook éen inrellectude invéstering en hec opdoen van ervaring mogelijk maken en aanmoedigen. Dit veronderstelt dat de kandidaat de gelegenhéid krijgt zich te omwikkelen in de sector, zonder dar de erkenning al te vlug in vraag wordt gesteld. Dit betekem eveneens dat hij min of meer lange rijd op voorhand op de hoogte wordt gebrachr van de datum van de proeven en dat hij óch daar kan op voorbereiden. In di t verband lijkt een termijn van zes maand aanvilardbaar. Deze termijn , die begin dit jaar werd vastgelegd , was aanvaardbaar en wij wensen te herhalen dar een aantal kandidaten, die zich in([érdaad tijdens dé zomer de moeite hebben get roost om zich voor te bereiden, ontegensprekelijk te koft zou worden gedaan indien zij niet eerlang door de Conrrolediensr zouden worden gehoord. Her begri p ervaring moet in een dynamisch perspectief worden gezien, dit wil zeggen dat rehning moet worden gf."houden met de mogelijkheid om snel de ervaring op re doen die voor de controle van een verzekeringsmamschappij nodig is in een bet rokken kantoor. Het Instituut der Bedrijfsrevisoren kan zich niet akkoord verklaren met een te stntkke Înterpretatie van die voorwaarde, omdat het ror ,gevolg zou hebben dat het onmogelijk wordt een erkenning [e bekomen, wanneer de revisor nier de gewone en vaste medewerker is van een erkende commÎssaris. Wij hebben de euvels die met etn dergel ijke beslissing gepaard ,gaan al aangestipt.
)I3R - ) IIARVFKS!.A(; 1997
Indiell het niet mogelijk is om de drie voornoemde voorwaardt·n louter op dossier te beoordelell, is het toch ook om objectieve redenen aanbevolell om cot een combinatie te kornell Wil een schriftelijke proef over de theoretische kennis (boekhoudwetgeVIng, conerole van verzekeringeIl) en eell onderhoud met de kandidtHen die geslaagd zijn voor de schriftelijke prot'f, om na te gaan of ze over de mogelijkheid beschikken om de vereiste ervaring in hun kanrooromgeving te kunnen o]xloen.
B . D E VOORLOPIGE ERKENNING
Heden worJt de voorlopige erkenning uitgereikt voor een l'erlo
De Raad van her lBR oordeelt dar de organ isatie van een examen nIer wenselijk is op her einde van de eerste periode van de voorlopige erkenmng.
C.
PERIODlC!TEIT VAN DE ERKENNING
Het lnstitllut der Bedri jfsrevisoren heeft altijd gepleit voor de regelmatige organisatie van erkenningssessies. De periodiciteit die in het verleden werd aangehouden, is verre van ideaal: 9 à JO jaar is veel te lang Her is waar dar her overdoen van de procedures om de twee jaar, misschien duur uitvalt. Een diepgaander onderzoek zou misschien kunnen aantonen dar het aamal kandidaten en het slaagpercenrage vaak in verhouding staan tot de periode die tussen (wee sessies verloopt. In die omstandigheden pleiten wij voor een periodiciteit van maximum vijf jaar. \'{tij blijven echtte wel van oordeel dat de personen, die begin dit jaar een regelmatige aanvraag hebben ingediend, moeten beschikken over een verworven recht voor de erkenningssessie, waarvan de inrichting reeds in her Belgisch Staatsblad werd bekendgemaakt. Het lOU wenselijk zijn dat dit examen zou plaatsvinden vóór het einde van dit jaar. Middels deze periode is een betere leeftijdsstruttuur mogelijk, en ook een aanvaardbaar loopbaanplan voor de medewerkers. Zij laat ook een aangepaste voorbereiding toe op een examen dar op regelmatige dara wordt ingericht en voorkomt de afremming van de expansie van nieuwe kantoren of van de herstructurering van bestaande kantoren.
2.3.
Wijzigingen van de wergevi ng
Een koninklijk besluit van 6 mei 1997 (Belg;sr!J Sta(ltsbl(ld. 6 augustus 1997) wijzigt de wet van 9 juli 1975 betreffende de comrole van de verzekeringsondernemingen. De wet wordt als vol,gt aan,gevuld:
"De erkellde mlllllliss"r;J brengl de COlllro!edielIJl I'oor de Verzekerillgen ollll/iddel/ijk op de boogIe 1'(.1/1 elkfeit of elke /JeJlissilig 1/'1/(/11 '((1/ bij bij de uil/wring IWI/ zijn o/}(!rt/r!J1 of 1'(1// eil! (.II/dere wetle/ijke opd/"{/(hl kel/llis heeft gekregm en dal I'all die twn! ij: 10 dal het een illbreuk teil gl"lJllde
0/' de btprdillgel/ /'(lil deze wet fII baär lIilr'OerillgJbeJ!lIiun en -r'fl"/m!euÎlIgm tot l'mlstel/iJlg /'(JJI de l'OOfll'r/(/nlen lol loelating of op andere speáfieke I/(!(!rsrbrifrell betreffende de Niloefening /'all de Il'l!rkwamhedell fI{m r'erzekeriJlgso/ldememÎ!lgm krill illbOlldff/: 0 2 dal hel de bedrijfs(()",illlti~eit I'{/!/ de I'erzekeringso/ldememi/lg ka" aanlasten:
3 ° dal her 101 de lI.'eige";llg /'tI1l de p,oedkem'illg '"lell 1'tI1I /'oorbcbo'/(!en kmI fridell."
/'(/1/
de j(/(lI'I1!kmillg of 101 hel
0(· Rand vestigt in her bijzonder de nandacht op her laatst(- aspect van deze bep.ding. De erkende commissaris dj(- voornem(-/lS is een verslag met voorbehoud af te geven betreffende de jaarrekening van een verzekeringsonderneming of van een pensioenfonds, h(-eft voortaan de wettelijke verplidning om voorafgaandelijk contact op t(- nemen met de Controleclienst voor de Verzekeringen. Verder kan aangestipt worden dat een ander koninklijk besluit van 6 mei 1997 (IJS , 15 juli 1997) de jaarrekening van vc-rzektringsondernemingen regeh, die gemachtigd zijn bij toepassing van de :lrbeidsongcvllllenwet van 10 april 197 1. Deze regeling omvat geen specifieke voorschriften voor wat de controle van de rekeningen betreft.
3. ZIEKENFOND SEN 3.1 . Herne m e n va n d e we rk zaam heden van de tec hni sc he werkgroep Op vraag van de Controledienst voor de Ziekenfondsen en Landsbonden van Ziekenfondsen, zijn de werkzaamheden van de technische werkgroep in de loop van het jnnr hernomen. Deze werkgroep, die door de Controledienst is opgericht met het OOg op een gewaarborgde coördinat ie met de vertegenwoordigers van de revisoren, heeft op zijn programma een aantal regels voor een uniforme voorstelling van de verslagen aan de Comroledienst ingeschreven. Gedurend(- d(-ze onderhoud(-n, hebben de venegenwoordigers van her Insrituut onder meer herinnerd aan hun bekommernis op het vlak van de omschrijving van de perimeter van de verbonden entiteiten (hoofdzakelijk VZW's) die vallen onder het processus van her financide verslag.
3.2.
In tern e contro le
In artikel 31 van de wet van 6 augustus 1990 betreffende de ziekenfondsen en de landsbonden van ziekenfondsen, is bepaald dar iedere landsbond moel beschikken over een sysreem van interne controle op de geldigheid,
I BR -
J IlAIIV~II~I""(;
1997
dc volledigheid en de juistheid W~larm{:e de financiële verrichtingen worden verwerkt in de boekhoudkundige documenten en rekeningen, zowel op het niveau van de landsbond zelf, als op het niveau van de erbij aangesloten ziekenfondsen. In antwoord op een parlementaire vraag()) heeft de Mini ster eraan herinnerd dat momenced door de Controledienst nog geen voorstel werd geformuleerd met betn.·kking tot de voorwaarden waaraan de IIlreme controle van de landsbonden en de ziekenfondsen dient re beantwoorden. Hij benadrukr evenwel dat het nazichr op her aangepasr karakter en de werking van de administratieve en boekhoudkundige organisatie en de interne controle ror de opdracht van de rev isoren, aangesteld lil de landsbonden en de ziekenfondsen, behoort.
De Controledienst acht her wenselijk zich in een (-erste fase terzake re baseren op het oprreden van de revisoren, en meer in het bijzonder op de aanbeveling van het Instiwut der Bedrijfsrevisoren betreffende de impact van de interne controle op de controlewerkZlLamheden. [n een omzendbrief van [5 mei 1995, verwijst de Conrrolediensr overigens n:wr de definitie van interne controle VlLn het Instituut der Bedrijfsrevisoren. Deze pragmiltische aanpak maake het ook mogelijk zich ervan te vergewissen dar de dOOf de Inndsbonden en de ziekenfondsen ingesrelde interne controle nauw aansluit bij de organisatie van de kwestieuze mutualistische instelling. De Minister herinnen bovendien aan het feir dat de revisoren verzocht worden om jaarlijks een af.wnderlijk verslag op te stellen waarin: een bondige omschrijvin,g wordt ,ge,geven van de or,ganisatie en de werking VlLn de «interne audit» op het niveau van de landsbond; 2° globaal wordt geëvalueerd of het door de landsbond ingestelde systeem van interne control e de nodige waarborgen biedt; 3° deze evaluatie specifiek wordt uitgevoerd met betrekking tot de eerbiediging van de bijzondere terugbemlingsvoorwaarden voor de prestaties, geneeskundige verzorging enerzi jds, en de terugvordering hij dc· indeplaalsstelling en onverschuldigde beralin,g anderzijds. [0
J. VAua:NIt:KS van 21 april 1997 in7,3ke Ziekenfondsen en Landsbonden van Zleh'n(ondsen, VM[;W ril lIufI,'(j(Jrdfll. Kamer, (GZ 1996-1997). nr. 87. p. I 1935.
(I) Vm.,,!; nr. 444 van Volksvertegenwoordiger
4 . POLITIEKE PARTIJEN 4. [. De ro l van de revisoren bij de eerSte tOepass ing van d e wet De Raad heeft begÎn 1997 kennis ,genomen van de ui rsprnken van de heer P. MORlA U. Volksverrc};;cnwoordiger. Her dubbelzinnige karakrer ervan heeft geleid tor de veronderstelling dar de bedrijfsrevisoren. die belast zijn mer de fina ncit:Je verslagen van de pol itieke pani jen, overleg pleegden tenei nde middelen rc vinden om de boekhouding re regulariseren (cn aanzien vun geheime inkomsren of in komsten, voortspruitend uit frnud uleuze pmkrijken. De Raad heeft de Voorzitters van de Kamer en de Senaat bren wc[(:n dar her beroep aanswot neemt aan deze uirlaringen. Aansluitend op het sc hrijven terzake aan de Voorûcn:rs van Kamer en Senaat , is de VoorzÎncr van her Instiruur, resamen m("f cl(" Direcreu rGen("raal, gehoord door de Controlecommissie, belast met d (" comrole van de verkiezingsui tgaven en de boekhouding van de politieke partijen. J)(" Voorzirter herinnerde Han de precieze rol van de bedrijfsrev isoren di(" belast zij n mer een opdracht in toepassing van de wer van 4 juli 1989, t("n("inde de srrucruur VHn <1(" financiële informHrie en van h("t lxx:khoudplan wn de politiek(" parrijen re srandaardiseren .
VHn bij her in voege treden van de wer van 4 juli 1989 betr("ITende de beperking en de controle VHn de verkiezingsuitgav("n, de finH nciering en de open boekhouding van de politieke panijen, heeft het Instinlllt een werkgrOép o pgt-richt om de technische toepassing van deze wenelijke bepali ngen te bestuderen, mer h("f oog op de door de wetgever gewi lde doorzichtigheid. Op verzoek van de Parlementaire Cont rolecommiss ie, heeft deze werkgroep een rekeningenschema uitgewerkt t'n voorgesteld, alsook een schema van jaarrekeni ng t'o van financieel verslag voor de politi eke pllrrijen. De jaarverslagen van d e RHad hebben getrouw weergegeven welke werkzaamheden er in de schoot van het Insriruur zij n uitgevoerd. Op geen enkel ogenbli k hebben d e berrokkc.-n confraters e<-n houding aangenomen om fraudule uze praktijken in te dekken. De Raad heeft verklaard met klem te wi llen reageren op elke verklaring die een verrekend beeld zou geven van d e aan de bedrijfsrevisoren toevertrouwd e olxlrachr in h("t kader
I BR _ j AAfl\"Ffl >l.A<; 1997
van het algemeen belang, of van hun zorg voor de doorzichtigheid bij het opstellen van de jaarrekening. Van zijn kam meldde de Directeur-Generaal van het Instituut, die de werkvergaderingen bijwoonde, aan de Parlementaire Controlecommissie dar de confraters tijdens deze werkzaamheden in zijn aanwezigheid nooit her bestaan van akkoorden omtrent beziuingen die niet uit de boekhouding blijken, hebben ter sprake gebracht. Verder heeft de Voorzitter eraan herinnerd dat het InstinJllt zich eer beschikking houde van de Conrrolecommissie om na te denken OVN specifieke maatregelen voor het verbeteren van de vergelijkbaarheid van de financiële verslagen van politieke partijen. Deze aanpak ligt in het verlengde van het onderzoekswerk dat werd aangevllt tijdens de vergaderingen van de Controk'commissie op 26 februari 1992 en 26 oktober 1994. Volgens her Instituut kunnen de belangrijkste beperkin.gen inzake de vergelijkbaarheid van de financ iële verslagen sleclHS worden weggewerkt door een politiek akkoord, of zelfs een wetswijziging waarvoor de bedrijfsrevisoren nier bevoegd zijn.
4.2.
Voors te l
tOt
he rvorm ing va n d e we tgev ing va n 1989
Aansluitend op de hoorzirrin.g met de vertegenwoordigers van het [nstituut door de Controlecommissie, is de Raad de vraag gesteld naar de opportuniteit van bepaalde hervormingen in het kader van de wet van 4 juli 1989 betreffende de beperking en de controle van verkiezingsuitgaven voor de verkiezingen van de federale kamers, de financiering en de open boekhoLJ(ling van de politieke partijen. De gestelde vragen hadden betrekking op de rol van de beheers-VZW, die dOOf de partijen in toepassing van her artikel 22 van voormelde wer moer worden opgericht, lilsook op het financieel verslag dat de partijen jaarlijks aan her Parlement moeten voorleggen in roepassing van :mikel 23 van dezelfde wer. Wat meer in het bijzonder het financieel verslag betreft, richrce de Raad de volgende voorstellen aan her Parlement. Sedert de hervorming van 1994, worden de rekeningen van de polirieke partijen opgesteld in overeenstemming met de regels van her boekhoudrechr volgens een schema dar aangepast is aan de specifieke si tuatie
tBR -
J AI\ RVrR ~I.A(;
1997
van d~ partijen. Dit schema werd door de Conrrolecommissie aangenomen en in het Be/gisdJ Staa(sb!m/ gepubl iceerd. Helaas wordr door het artikel 23 van de wet van 1989. gewijzigd lil 1994, aan de bedrijfsrevisoren een vrij dubbelzinnige rol toevertrouwd, aangezien bepaald wordt "dar de bcxlrijfsrevisor jaarlijks een financieel verslag opstelt". De verantwoordelijken van de pllrtij zouden bijgevolg geen enkele verantwoordelijkheid dragen voor de opstelling van de rekeningen, war nier her geval is voor de -beheerders van de VZW/, gelast mer her beheer. Meer nog, de wet beschikt nergens in welke mare de bedrijfsrevisor een controle moer uitoefenen, voorafgaand aan de redactie van zijn verslag. Volgens de Raad moeren de teksten hierover verduidelijkt warde!]. lndi~n d~
financiële activiteiten van een partij samengebracht worden bij één of meer erkende VZW/'s, dan zou het mogelijk zijn om te vereisen dat het financieel verslag zou opgesteld worden ondN de vera ntwoord ~ lijkheid van de beheerraad van de VZW/. Elke VZW zou alsdan een commissaris-revisor di~nen aan te stf~lI~n die zou gelast zijn met de controle op de rekeningen, overeenkomstig het gemeen recht. De commissaris-revisor zou als opdrachr hebben om de boekhouding en de rekeningen van de VZW/ re conrroleren en om een vers lag op te srellen, waarin hij zou verklaren in welke mare deze rekeningen op.gesreld zijn in overeenstemming met de toepasselijke werrelijke regels. Hierdoor zou de rol van elkeen verduidelijkt worden en zouden de verplichtingen en de verantwoordelijkheden van de betrokken revisoren zonder twijfel versterkt worden. Verder is her zo dat. indi~n h~t toepassingsgebied vun de wer zou worden uitgebreid ror de parrijgeledingen, zoals her Parlement terecht overweegt, mer name rot bepaalde VZW/'s of entit~ iten di~ b~horen tot de politieke familie op federaal of regionaal niveau, het volgende systeem zou kunnen toegepast worden: De beh~erraad van d~ koepelvereniging (die deze bedoeld lil artikel 22 van de wer zou kunn~n zijn) zou een vc:ronrwoordelijke beheerder moeren aansteJk-n die gelast zou worden met de opstelling en de voorstelling van een financieel verslag aan de Comrolecommissie. Dir versla,g zou in het biJwnder de rekeningen bevatten van de koepelvereniging en tevens de geconsolideerde informatie mer betrekking tot het geheel van de enrit~i ren die mer de partijen verbond~n zijn. Tevens zou in hc:t verslag aanvullende informati~ kunnc:n opgenomen worden die dOOf de Conrrole-
tBR -
J M RVD\S!.AG
1997
commissie zou vereist worden. De afgevaardigde van de lx.. heerraad van de koepdvereniging zou rev('ns de Controlecommissie dienen te woord re sraan over de vragen die betrekking hebben op de inhoud van de voorgelegde documenten. De commissaris-revisor van de koepelvereniging zou aan de Controlecommissie een verslag overmaken, waarin enerzijds zijn certifIcatieverslag over de jaarrekening van deze VZWI zou opgenomen worden, en anderzijds een bijzonder verslag waarin de volgende elementen zouden vermeld worden: een korte kritische beschrijving vun de administratieve organisatie van de VZW/'s die het voorwerp zouden uitmaken van zijn financiële verslaggeving; zijn oordeel omrrent de overeenstemming van de ingediende geconsolideerde informatie mer de bestaande wettelijke regels betreffende de boekhouding van de politieke partijen; de commentaar op de geconsolideerde rekeningen, waarin in her bijzonder aandachr zou besreed worden aan deze elementen die van belang zijn voor een goed begrip van de jaarrekelling en een vergelijking van de financiële gegevens met deze van andere partijen. Aansluitend op deze voorstellen, voegde de Raad twee precieze suggesties van financil'le verslagen roe die kunllen worden opgesteld, ofwel in de veronderstelling dat de wet verder een zogenaumde samenstellingsopdracht (<
een documem met de identificatie van de partij en haar geledingen; het opstellen van deze lijst lx-hoort (Ot de bevoegdheid van de beheersVZW, bedoeld in artikel 22 van de wet; een tabel met een samenvaning van de sleueeJcijfers van de rekeningen van de geledingen; de geconsolideerde rekening van het geheel, bestaande Uil de partij en haar geledingen; een verslag van de bedrijfsrevisor. Gezien hee feit dat de auteurs van het voorstel g{-cn wijziging hebben aangebracht aan het Stelsel van de vemntwoordelijkheden, h{-cfc de rol van de be
;. ONDERW l) SSECTOR ;. J. Hogescholen in de V laamse Gemeenschap Krachtens h('[ decreet van 13 juli 1994 betreffende de hogescholen in de Vlaamse G('meenschap, voeren de 28 Vlaamse hogescholen sinds I januari 1996 een autonoom financieel beleid, .gepaard gaande met een enveloppefinuncie ring en een grotere responsabilisering van hel beleid, In het kader hiervan d ient elke hogeschool en elke VZW SQVO (Sociale voorzienin gen) de rekeningen en boek houding jaarlijks aan {tn Ix-d rijfsrevisor voor re leggen (zie ook IBR-jaa,.,-rrs!{lg 1996, p, 258), In de schoot van her Insriruur is via de werkgroep .. Ilogescholen" een geregeld overleg fOt srand gebmdu russen de bedrijfsrevisoren die in de
sector optreden en het Commissariaat van de Vlaamse Regering bij de Hogescholen. Deze waardevolle contacten, die ook doof het regeringscommissariaat worden geappreci{"t.-rd, zoals blijkt uit hetJtüII"I'el"!/tlg 1'(1/1 de (011/lIIisstll'is-(oo;-,/i/l(((or (Jf'tr de werkillg /'tlll de bogeJcho/ell lijdelIs hel boekj(/{/r 1996 aan de Vlaamse Regering, hebben in d{" loop van her jaar aanleiding gegeven rot een aamal standpunten, adviezen en voorstellen. Zo is er in de werkgroep, mer me
He t Instituut heeft verder, op initiatief van de werkgroep, aan de Mmister Vice-President van de Vlaamse Regering en Vlaams Minister van Onderwijs en Ambtenarenzaken, de heer Luc VAN m:N B OSSCHE, een voorStel rot wijziglll,g van het hogeschooldecreer gericht. Inzake her optreden van de bedrijfsrevisor wordt in d{" huidige rekst (arrikel 233) Immers enkel gesteld dat de hogesch(X)J haar boekhouding en rekeniogen jaarlijks voorlegt aao eeo bedrijfsrevisor. Gesuggereerd wordt om een specifieke afdeling betreffende de revisorale controle en de inhoud van het controleverslag in te lassen, geïnspireerd d(X)r het venn(X)rschapsrechr en her COI1trolesrelsel zoals dat ,geldt voor handelsondernemingen. Ook is her nucrig geoordeeld om een duidelijke fasering in te bouwen voor de rocsrandkoming, goedkeuring en controle van de jaarrekening, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen het orgaan dar de jaarrekening opsrelt en her orgaan dat goedkeurt. D{" praktijk heeft immers aangetoond dat deze raakal1ijning en chronoJogie niN sreeds op consequeme wi jze worden nageleefd. Mer her oog op een grorere openheid inzake het beschikbaar stellen van flnanciHe gegevens d(X)r de hogescholen, heeft het Instituut het idee naar voren gebracht om te voorzien in een neerleggIng van de jaarrekening van de hogeschool, [esamen met het revisoraal verslag, bij de Balanscenrrale
lIJR -)M!lvt:KSJ.JIG 1997
van de Nationale Bank van België i). In de ImidJge stand van zaken brengen de hogescholen enkel verslag uir bij de Vlaamse Regering, die op haar beuH de documenten meedeelt aan het Vlaams Parlement. Rekening hou~ dend met het feit dar de hogescholen voor meer dan 80 % van hun werkingsopbrengsten afhankelijk zijn van overheidsgeld, lijkt een volledige 01:H'nheid een evidente noodzaak. In de loop van het jaar is het InstitLJut eveneens door het Deparremenr Onderwijs van het Mi nisterie van de Vlaamse Gemeenschap geraadpleegd omtrent het ontwerp van bes lui r van de Vlaamse Regering houdende vastlegging van de voorschriften voor het opstellen van het jaarverslag van de hogescholen in de Vlaamse Gemeenschap. Vastgesteld kan worden dar in het omwerp nergens sprake is van het revisoraal verslag. In her antwoord is erop gewezen dat het wenselijk zou zijn dat het besluir duidelijk vermelde dat er steeds drie documenten moeten voorhanden zijn, met name de jaarrekening, het jaarverslag en her revisoraal verslag, en dat deze documenten als een geheel bij de Vlaamse Regering worden ingediend. Volgens het ontwerpbesluit omvat het jaarverslag tenminste een achttal rubrieken (waaronder organisatiestructuur, onderwijs, onderzoek, personeel, dienstverlening, enz.) Het kan niet de bedoeling zijn dat de bedrijfsrevisor zich uitspreekt over elk van deze items. Er zou dan ook expliciet moeten bepaald worden dat het oordeel van de bedrijfsrevisor beperkt is rot de financiële informatie. Aansluitend op het eerste advies vanwege her IBR, is vervolgens een gewijzigde versie van het ontwerpbesluit voorgelf.'gd. Een standpunt wordt eind januari 1998 ingewacht.
5,2, H ogesc ho le n in d e l;r anse Ge m ee n sc h ap Ten aanzien van de hogescholen van de Franse Gemeenschap, bepaalt een decreet van 5 augustus 1995 (dat verschillende malen werd gewijzigd) de
(I)
Deze v~rpliclHe "p"nbaarmakin~ ~n nl"t."rI~~~In~ van dl' jaarrekenins bij de 13alan5_ cenuale zou uitdrukkelijk in het d'"Crt."t."1 moeten worden oPSenomen, a3ns"zien de Babnscenrrale enkel de jaarrekeningen mag onrvansen van ond.. rnem;n~l'n dil' wcnelijk ~erplichl zijn enertijds d,'rselijke jaarrt:kenin~ op Je stellen en anderzijds deze nel'r te Jesgen bij de Nationale Bank van BelSi!;' (çf. Parlemeorairt: vr:\a~ van de heer VISElR, Volksverregenwoordig~r, van 27 juni 1997. Vmgm til n1lfllwrdm. Kamer, GZ 1996-1997. nr. 97. p. I} 17}, die op bb.. 76-78 van ondtrhaviS Jaarverslas word I toeselichr ).
IBR -
JMRVJR~U\(;
1997
algemene inrichting van het hoger onderwIjs in Hogescholen. Een ander decrf."tt van 9 stptember 1996 handelt over de financiering van de door de Franst Gemeenschap ingerichte of gesubsidieerde Hogescholen: hoofdstuk IV re.gelt het toezicht op de Hogescholen. De Re,gering benQ{'mt vier commissarisst'n bij de Hogescholen, op voordracht van de Minister die bevoegd is voor her hoger onderwijs buiten de universiteiL Her decreer van 17 maart 1997 dat het sraruur van de commissarissen bij de Hogescho[en vastlegt, bepaalt dar de functie van commissaris «een hoofdambt is met vo][('(lige prestaties (artikel 2)", . Het ligt voor de hand dar een bedrijfsrevisor nooit commissaris kan worden benoemd bij een Hogeschool van de Franst Gemeenschap. De commissarissen bij de Ho.gescholen kijken erop tO{- dar de inrichrende macht of de overhticl van de Hogescholen via een machtiging, beslissingen nemen die overeenstemmen mer de wenen, decreten, en de met roepassing van deze wetten of decreten genomen besluiten en reglementen. Deze door de Regering aangestelde commissarissen zijn niet gelast mer de controle op de aanwending van de sociale coelagen die worden beheerd door een afzonderlijke c·ntiteit van de Hogeschool, namelijk de soc iale raacl. Deze Raad ontvllO,gt bijzondere subsidies ren behoeve van s[l[clenten die met bijzondere moeihjkheden zijn ,geconfronteerd. De boekhouding van die sociale raad moet door een bedrijfsrevisor worden gecontroleerd. De sociale raad is onder mc-er belaSt met het beheer, in overleg mer de nJad van bestuu r van de Hogeschoo[, van de fondsen die beschikbaar zijn voor de sociale behoeften van de studenten bedoeld in titel VII van het decreet van 5 augustuS 1995 betreffende de sociale coe[a.gen. Zo bepaalt artikel 91 van dir decreer dar de sociale raud een volledige b()("khouding bijhoudt die hij mer zijn rekenin.gen jaarlijks aan een bedrijfsrevisor voorle,gr.
Er werd conwcr opgenomen mer de MinÎster die bevoegd is voor her ho.ger onderwijs om de nadere uitvoeringsregels te bespreken voor die controk- en de dr:w.gwljdte van her verslag dar conform de bepalingen van artikel 91 van her decreer moet worden op,gesreld.
I I3R
- j AAKvEK '- I.A(,
1997
6. INSTELLINGEN VAN OPENBAAR NU T Naar luid van ht« koninklijk besluit van 3 april 1997 houdende maauegelen met het oog op de responsabilisering van de openbare instellingen van sociale zekerheid
onderworpen, met coepllssing van artikel 13 van de wet van 16 maan 1954. De nieuwe reglementering sch rijft voor dat de rekeningen systematisch worden gecontroleerd en dar her verslag van de revisor(en) overgezonden wordt aan de bevoegde Minister.
7. VENNOOTSCHAPPEN DIE GEHANDICAPTEN HUISVESTEN OF TEWERKSTELLEN 7. 1. Bedrijven voor aangepast werk Sinds 1997 zijn de ondernemingen voor aangepast werk, die vroeger .. beschermde werkplaatsf."n» werden genoemd. onderworpen aan een nieuwe reglementering inzake erkenning en subsidiëring, zowel in het Waals Gewest als in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Naar luid van de reglementering moet er een beroep worden gedaan op een bedrijfsrevisor voor de erkenning (Brussels Hoofdstedelijk Gewest) of de subsidiëring (Waals Gewest) van die ondernemingen voor aangepast werk. •
Erkenning e n su bsidi ër ing van de bed rij ven voor aangepast werk in Wallonië
Het besluit van de Waalse Regering van 23 januari 1997 bepaalt de voorwaarden waaronder de bedrijven voor aangepaSt werk worden erkend en gesubsidieerd (Belgisch StaalIblm/ van 14 februari 1997i l J. De bedrijven voor aangepaSt werk kunnen worden erkend door het Agmrt /l!allOllllt pOllr I'illtlgratioll des persolllle,s h(J/uliCtlpées (\Vaals Agentschap voor df." imf."gratif." van gf."handicapte personen), voor zovf."r zij bf."antwoorden aan een reeks in de reglementering bepaalde voorwaarden. Voor df." erkenning van die bedrijven voor aangepast werk, gaat die dif."nst (het AWl PH) over [Ot een controle op basis van diverse veramwoordingsstukken dif." door die ondernf."mingen worden verstrekt: de f." xploitarierekeningf."n en b..1Iansf."n (zoals bepaald door her A\V JP H), een flnancieel-f."cono misch verslag (eventued aangf."vuld met een behf."ersplan, of zelfs een (1) Hel is bij besluil van 4 denmber 1997 WdgiJch S/mfIJb!(/(I, 12 den'mber 1997) gl'wij-
"tigd. ml" bij"tondtre komsten.
bep.~lingen
beudftnde het bekomen van bijkomende lussen-
IBIt -
J AARVER~I.A(;
1')')7
omschakelingsplan), de sociale balans en een afschrift van de driemaandelijkse aangiften aan de RSZ, alsook de evenruele recJHzecringen d ie door de RSZ werden aangebracht. Artikel 21 voen een dubbele voorwaarde in voor het roekellnen van de subsidies aan het bed rijf voor aangepast werk, zoals bepaald in hoofdstuk Hl van het besluit: 10 het bedrijf ve rbindt zich ertoe, aan het e ind van het boekjaar een afschrift van zijn rekeningen en her verslag van een bedrijfsrevisor aan hct Agentschap te st uren; 0 2 hrt bedrijf biedt de diensten van het Agentschap de mogelijkheid om na te gaan of de toegezonden verklaringen met de werkeli jkheid overeenstemmen en om zich te vergewissen van de bestemming van de verleendt" toelagen en hen daartoe inzage laat nemen van alle registers, boeken, lijseen, boekingsstukken, briefw issding en andere nu rrige documenten .
•
Erke n n ing van de onde rne m ingen me t aange past werk in he t Brussels Hoofd stede li jk Gewest
Een besl u it van her College van de Franse Gemeenschapscommissie van l3 maart 1997, dat de voorwaarden en modaliteiten bepaalt voor de erkenning van ondernemingen mer aangepast we.-rk in he.-r Brussels Hoofdstedelijk Gewest, is verschene.-n in he t Belgisch Staatsblad van 11 juni
1997. De erkenning van de.- onderne.-mingen met aangepast werk is afllankelijk van de voorwaarde dat de jaarrekening, samen het verslag van een bedrijfsrevisor, ter beschikking wordt gest('ld van het f:ollds bmxe/lois fmllfophol/e pO/tI" I'illfigmrioll so.;(/It tr jll"ofwiol//te/lt des persofllles !J((I/{Ii(({pées (verder het Fonds) (B russels Franswlig Fonds voor de socinle integ ratie van de gehandimpten en hun inschakeli ng in her arbeidsproces). Onder de v(·rschillendC' erke.-nningsvoorwaarden dit.- opgesomd worden in artikel .1 van her besluit, vermeldt dt.- Rnad dat dit.- ondernemingen met aangepast werk: moeten beschikken over de technische, adminisrrarie.-ve.- e.-n budgennire autonomie om de uitvoering van hun opdracht en de controle daarvan door ht:r Fonds mogelij k te maken;
JI3R - )MRVI:RSLAl; 1997
l~n
bcx-khouding moeren voeren per begroringsjaar volgens het modd van h(.'( genormaliseerde rekeningenschema op b:tSis van het door het Fonds vastgelegde model; jaarlijks voor 30 april van lll't jaar dat op het boekjaar volgt. een inkomsten- en uirgavenrekening moeten overleggen die is goedgekeurd door de algemene vergaderins en ondertekend door een bestuurder, op bas is van her door het Fonds vasrgdegde model; die rekeningen moeten voorleggen aan de jaarlijkse controle door een bedrijfsrevisor wiens verslag aan her Fonds wordr overgem:wkt. Overeenkomstig de bepalingen van artikel 12 van her besluit, moeten de ondernemingen mer aangepast werk die een erkenning wensen, onder meer de verbimenis aangaan een afgevaardigde van her Fonds toe te laten comrole uit te ocfenen op de bestemming van de loelagen en tegemoetkomingen en ::Ille registers. boeken, stHeen, boekhoudkundige srukken, briefwisseling en andere nuuÎge documenten ce laren inkijken.
7.2.
Voor gehandicapte personen bestemde residentiële diensten, dagonthaaldiensten e n diensten voor plaatsing in gezinnen
I-Iet Belg isch Staatsblad van 25 december (tweede uitgave) publiceert een beslui r van de Waalse Re,gerin,g van 9 oktober 1997 ml'[ becrekkin,g tot de voorwaa rden voor erkenning en subsidiëring van de voor gehandicapte personen besremde residentiële diensten, dagonrhaaldiensren en diensten voor plaatsing in gezinnen. I-Ier besluit voorziet in l~n tweevoudige comrole van de boekhoudin,g van die diens[(~n: de controle door de inspectiediensren maar ook de cont role door een bedrijfsrevisor. De diensten die worden erkend door her Agrnct 1I'tIllollllt pollr I'illtlgra(ioll tin persolllles !Jol/(Iimples, voeren een boekhouding overeenkomst i!; de wet!;eving op de boekhouding en de jaarrekening van de ondernemingen en haar uirvoerin!;sbesluiren. In bijlage X II bij het besluif werden een minimumindelin!; van hel rekenin!;enstelsel, een Ixllan$ en een resultatenrekening opgenomen die rot 31 december 1999 in voege blijven. Artikel 75, § 2 van her besluit regelt op welke manier de financiële l5ijdmgen die door de dienst aan de mindervaliden (of aan hun wettelijke
II}R - ) Mllvrll~I.AI,1997
venegenwoordigers) gevraagd worden , boekhoudkundig moeten worden verwerkt, maur ook de toelagen die de overheid of door de overheid gesubsidieerde instellingen aan de diensten toekennen. Samen mer de jaarrekening van elke dienst, moer ook de geconsolideerde jaarrekening van de juridische entiteit waarvan de dienst deel uitmaakt of waarmee hij is verbonden door een enige directie in de zin van Hoofdscuk 111, afdeling I, pum IV.A. § 6 van de bijlagen tot het koninklijk besluit van 8 oktober 1976 op de jaarrekening van de ondernemingen, worden overgelegd. Met het oog op een correcte berekening van het aantal tewerkgestelde personen - te vermelden in de sociale balans - bepaalt anikeJ 75, § 5 dat wanneer de diensten verleend worden door een juridisch onderscheiden vereniging, die toch met de dienst is verbonden door een {'nige directie in de zin van her koninklijk besluit van 8 oktober 1976, de dienstenverleners hun aanwezigheid aantekenen in het personeelsregister van de dienst. Het besluit dat op I januari 1998 in werking is getreden, legt elke dienst - bedoeld in het decreet - op aan het A\'{I 1PH een beginbalans over te zenden binnen zes maand volgend op de bekendmaking in het Belgisch Smarsblad van h("t uittreksel van hun erkenningsbesluir. De jaarrekening van elke dienst moet aan her A\'{I1PI-I uiterlijk op 3 1 mei van het jaar dat volgt op het boekjaar worden overgezonden, samen mer het verslag van de bedrijfsrevisor waarvan de opdracht is «de rekeningen voor echt te verklaren en eventueel te rectificeren».
8. REISORGAN ISATO REN EN RE ISBEMIDDELAARS Sinds 1994 moeten alle reisorganisatoren cn/of -bemiddelaars Hantonen dar zij over voldoende garanties beschikken om ingeval van financieel onvermogen, hun verplichtingen verder te kunnen nakonwn jegens de reizigers (artikel 36 van de wet van 16 februari 1994). Artikel 2 van het koninklijk besluit van 25 april 1997 tot uitvoering van artikel 36 van de wet van 16 febrmui 1994 (Be/giJch Sf((((ub/m/, 13 juni 1997) stelt dat het bewijs van voldoende garanties slecllts kan worden ,geleverd door een verzeke-
ringsovNeenkomsr , aangegaan bij een verzekeringsonderneming die gemacluigd is dt.-rgelijkt.- vt.-rrichtingen uit te oefenen.(1) De voorwaarden voor het bekomen of het hernieuwen van de verzt.-kering worden in artikel 3 van het koninklijk besluit van 2S april 1997(2) opgt.-somd: minimumbedrag aan eigen vermogen; terbeschikkingstelling van de jaarrekening; beraling van BTW, RSZ en van de bedrijfsvoorheffing binnen de wettelijke termijnen. Bovendien kan de verzekeraar van de reisorganisatoren of reisbemiddelaars eisen: dat de ondernemingen een minimum aan liquiditeit bezitten (specifieke ratio's in arrikel 5); dat de jaarrekening van de onderneming wordt gecontroleerd door een accountant of een bed rijfsrevisor (artikel 6). Naar het advit.-s van de Raad , is het controleten van de jaarrekening van de reisorganisatoren of reisbemiddelaars een gebruikelijke opdracht van verklaring over de jaarrt.-kening, die in volkomen onafhankelijk heid tegenover de onderneming of een verbonden onderneming moer worden uitgevoerd. De beroepsbeoefenaar die dt.- boekhouding van die reisorganisawren of reisbemiddelaars voert, bi(-dt niCl d ie waarborg van onafhankelijkheid. Indien er geen commissaris-rt.-visor is, is de opdracht voorbes[t.-md voor een bedrijfsrevisor of voor een accountant die ingeschreven is op de externe ledenlijst van ht.-t [OAe en die niet als gewoonlijke raadgever voor die onderneming opt rt'ed t . Naast de verklaring over dt.- jaarrekening, vraagt de vt.-rzekeraar ook een bijzondere verklaring over de omzet en de uitsplitsing daarvan volgens bepaalde vastgelegde criteria. Dit.- verklaring kan wordt.-n afgegeven door de beroepsbcoeft.-naar na (-en specifieke controle. De aandacht moet worden (I) Rt"Cenr werden plulcmemain: vrJ-srn gcstdd rond dt· oprichtin g van htt " G~r1l1)(IC fonds Reizen . door do:: 'risst-cco, en het geva~r dat dit Fonds zijn dominame posidt zou misbruiken (Vraag nr. 171 van ti 311-sUStllS 1997 vnn "kvrollw VAN DlR \'V'I LDT, Vrflgm tJ/ Allllloordtll. Senaat, (Zillij<1 1996-1997). nr. 1-56. p. 2832 en Vr:I.lg nr. 180 van 19 St"ptemb<-r 1997 V3n de herr LooNI::;, VrfliWI m Amll"(x)rllm. Se113at . (Ziniid 1996-1997). nr. 1-57. p. 2890. (2) I·kt besluit is op 1 St"ptember 1997 in werking getn."(len. Om dcr-sdijh' vcr~chrin-S -srmak ketijker te kunncn bekomen , :.:al het c riterium mei betrekking tOl hct minimum eigen vcrm0-sen geleidelijk IOC in 1999 worden opg(·crokhn.
I13 R - J """R"'[R~LIIG 1997
gevesrigd op het feit dat de verklaring over dergel ij ke uitsplitsing van de omzet een aangepas te administratieve en boekhoudkundige organisatie vergt, die een onderscheid mogelijk maakt russen de verschillende re verzekeren categorieën van omzet. Het verdient aanbeveling dat een afzonderlijke verklaring zou worden opgesteld waarin de revisor verme ld t hoe hij zijn comroles heeft verricht, welk oordeel hij uitspreekt over de getrouwheid van de boekingen en, in voorkomend geval, het voorbehoud dat hij meent re moeren maken. Hl ; zal ook vermelden dat die verklaring uitsluitend ren behoeve van de verzekeraar werd opgesteld .
9. VASTGOEDSECTOR De Beroepsvereniging van de Vastgoedsecror (BVS) heefr de Regering verzocht een wijziging re overwegen van de wet van 9 juli 1971 rot de regeling van de wonIngbouw en de verkoop van tC bouwen of in aanbouw zijnde woningen, de wgenaamde .. \'(tet Breyne». Her is met name de bedoeling om de waarborgvereisten, waaraan de personen moeten voldoen, wiens geregelde werkzaamheid erin bestaat huizen of appartementen op te richten of te laten oprichten om ze onder bezwarende ti cel te vervreemden, te herzien. Deze Beroepsvereniging richere zich rot de Raad om te weren te komen welke mare de bedrijfsrevisoren het bestaan zouden kunnen atresteren van een coëfficiënt van de eigen middelen, waardoor een voldoende financiële en economische draagkracht van de verkoper of aannemer wordt aangetoond. 111
Volgens de Raad levert een dergelijke verklaring niet echt problemen op, voor zover deze verklaring uitgaat van de commissa ris- revisor die belast is met de controle van de jaarrekening van de onderneming. De verklaring over een coëfficiënt van de eigen middelen op basis van de gecontroleerde jaarreken ing of de semestriële rekeningen, onderworpen aan een bepe rkt nazicht, brengt geen bijzondere moeilijkheden met zich mee indien het gaat om een bijkomende opdracht in her kader van de commissari sfuncrie.
lB lt -
J MR \' I R~WI(,
1997
Voor zover her merendeel van de betrokken ondernemingen reeds zijn overgegaan rot de aanstelling van een commissaris-revisor voor de verklaring over hun jaarrekening, wenst de Raad geen specifieke commentaar op het ontwerp te geven. Het blijft daarentegen wenselijk dat de t(-nuÎrvoerlegging van dt'rgehjke procedure met hN Instituuc te gepasten tijde zou gecoördineerd worden.
10. CONTROLE VAN DE AUTONOME PROVI NCIEBEDR IJ VEN De Raad van hN Instituuc bet'fr kennis gt'nomen van de wt'c van 25 JLllll 1997 (Belgisch SltllJlsbltld van 5 juli 1997) ror wijziging van de provinciewet van 30 april 1836. In de wet wordt het toezichr op de financiële tOesrand en op de jaarrekeningen van de autonome provinciebedrijven opgedragen aan een college van drie commissarissen die door de provincieraad worden gekozen. Dir colk-ge moet ten minste één comm issaris rellen die de hoedanigheid heefr van lid van het Instituut der Bedrijfsrevisoren. Met uitzondering van de bt'drijfs revisor, worden de commissarissen aangewezen onder de leden vun dt' provincieraad die geen deel uitmaken van de raad van bestuur van her provinciebed rijf. De auronome provinciebedrijven zijn onderworpen nan de wer van 17 ju li 1975 op de boekhouding en de jaarrekeningen van de ondernem 1l1gen (artikel 114dflodecies van de WN). Verder zijn ook de artikelen 53 rot 67 van de vennootschappenwet toepasselijk op de auronome prov inciebedrijven, tenzij daarvan uitdrukh-lijk in de wet van 30 april 1836 wordr af,geweken (artikel I 14111uleáes van de wet). Aangezien de wetgever het toepassingsgebied van de wet van 17 juli 1975 heeft uitgebreid tot de ;\utonorne provinciebedrij ven, moer (moeten) de beJrijfsrevisor(en) die lid is (zIjn) van het college van commissarissen, een afzonderlijk controlevers lag opstellen. Een gelijkaardige bepaling besrond reeds sinds 1995 ten aanzien van de autOnome gemeentebedrijven . De bepaling kan vergeleken worden met die van her decreet van het \'Vaa lse Gewest van 5 december 1996 betreffende de \'Vaalse intercommunales, dar op impliciete wijze dit principe toepast (artikel 31, § I , tweede
JBH. -
J MKvrll~l.J\{~
1997
lid van her decreet) me[ een verschillende verwijzing naar her verslag van het college van com missarissen én het wrslag van de commissari s-revisor. Wij brengen in herinnering dat de wergevt-r in 1983 heefr voorgeschreven dm de commissa ris-revisor een af,lOllderiijk conrroleverslag moer neerleggen voor de intercommunale maatschappijen, Die regel werd opgenomen in de wet van 17 juli 1975 (artikel 17b;s, § 2) bij wet van I juli 1983.
11. PREVENTIE EN BEHEER VAN VERPAKK INGSA FVAL In mei 1996 hebben de respectieve regeringen van her Vlaams Gewesr, van her Brussels HoofdSTedelijk Gewest en vlln her \'
Dir akkoord is goeclgekeurd bij decreet van dé Vlaamsé GcmeC'nschup van 21 januari 1997, bij ordonnantie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 24 januari 1997 en bij decreet van het \'
I BR -
) IIAKVEK.'I.I\(;
1997
tionele regels inzake de verplichte aanstelling van een bedrijfsrevisor die belast is met de controle van hun jaarrekening. Indien het erkend organisme een bedrijfsrevisor heefe aangesteld, kan de gevolmachtigde (of zijn vervanger) die door de Interregionale Verpakkingscommissie is aangewezen en ermee belast is de naleving van de bepalingen van het akkoord te waarborgen, de revisor ondervragen om alle noodzakelijke door hem gewensre inlichtingen te bekomen. Aangezien deze mogelijkheid om de revisor te ondervragen in de wet is opgenomen, kan de exceptie van het beroepsgeheim hier niet worden ingeroepen. Volgens de Raad zou de revisor echter wel alleen kunnen antwoorden op die vragen die verband houden met de spec ifi eke opdrachten van de Interregionale Verpakkingscommissie. Voor het overige blijft hij gebonden door een algemene zwijgplicht. Verder onderstreept de Raad van het Instituut ook nog dar wanneer het erkend organ isme geen revisor heeft aangeduid, de Inrerregionale Verpakkingscommissie de boekhouding kan laten nazien door een bedrijfsrevisor die zij zelf aanstelt. Wanneer de Interregionale Verpakkingscommissie ambtshalve een revisor aanstelt, wordt diens opdracht ook op kosten van het erkend organisme uitgevoerd.
12. NIET-GOU VERNEMENTELE ORGANISATIES In de drie koninklijke besluiten van 12 maart 1991 betreffende de erkenning en financiering van niet-gouvernementele organisaties en federaties inzake onrwikkelingssamenwerking worden aan de bedrijfsrevisor de controleopdrachten roeveruouwd met betrekking rot het financieel verslag dat deel uitmaakt van hun jaarverslag, dat zij moeten overleggen aan de bevoegde Minister. De Raad heefr een memorandum uitgewerkt omtrent de uitoefening van de revisorale concrolefuncrie in deze sector Uaarverslag
1993, p. 289). In het Belgisch Staatsblad van 27 augUStuS 1997 werd het koninklijk besluit van 18 juli 1997 gepubliceerd betreffende de erkenning en subsidiëring van niet-gouvernementele ontwikkelingsorganisaties en van hun federaties, dat de vroegere koninklijke besluiten zal vervangen vanaf 3! december 1997.
"
IBR - J M~\'ER~LA(.1997
Artikel 10 van dit besluit stelt: " De NCO. dieet" sllbsidie geniet. diellf bij de Mil/ister etll ja(/I'I'frs/ag ill Ioor 31 lllei I'(m bet jaar I'o/gmd op dal 1I'({(lroP bet I-ers/ag bem!kkillg beeft. Dit jmll1'ers/flg beml ee!/ arli!-iteitem'frJ/(lg e/I et!! /;'/(111áeell'frs/(/g. opgmuwkt I'o/gens eell lIIode/l'mlge/egd door de Minister e/I gerOlltro/un/ door etll bedrijfsre/'isO/: ,. Artikel 2S voorziet in eenzelfde regeling voor de federaties. VOOrtS is in het Belgisch Staatsblad van [0 okwber 1997 her minisrerieel besluir van I [ september 1997 houdende de uitvoeringsmaarregelen gepubliceerd; in bij lage S wordt ingegaan op een m(}(lei voor een jaarverslag.
De Raad heeft her noodzakelij k geacht om de voorwaarden Voof de ui toefening van de rev isora le conrroJeopdracht in hé( kader van de nieuwe reglf.-menraire bepalingen re herzien. Deze werkzaamhedf.-tl geschieden in nauw over!f.-g met de vertegenwoordig{'rs van het Algf.-meen Bestuur voor O ntwikkelingssamenwerking (ABOS). In het bijzonder heeft her Instituut aangeboden een on t werp van mini-
mumindeling van rekeningenstelsel uit te werken, dat tegemoet komt aan de specifieke behoeften van enerzijds de NGO 's, die meestal opgericht zijn in de vorm van een VZW;, en anderzijds de overheid. Deze werkzaamheden zijn aan de gang.
!BR - ) IIIIIWFRSI.A(j
[997
IBR _ )
AAIl\,f.R"I ..A(,
1997
A. ALGEMENE VERGADERINGEN
I . GEWONE ALGEMENE VERGADERING
VAN DE LEDEN Algemene ve rgadering van 19 apri l 1997 De gewone algemene vergadering der leden werd, overeenkomstig artikel 9 van hct huishoudelijk reglement, gehouden op zaterdag 19 april 1997 te Brussel. Zij werd bii,gewoond door 177 leden-natuurlijke personen en 6\ leden-rechtspersonen. Tevens werden 67 leden vertegenwoordigd bij volmacht. De vergadering bewaarde een minuut stiltf [er nagedachtenis van de in de loop van 1996 overleden confraters: de hen'n Achiel CLYBOUW, Edgard E MBREÇlITS, K urt FEUER, D irk MOORKENS, Maurice LERUSSE, Guido ROMBA UT, Marc SONeK en Aimé VAN BRAGT. D e vergadering vernam tevens dar de Raad in het jaar 1996, overeenkomstig artikel 8 van het huishoudelijk regelemenr, de eicel van erebedrijfsrevisor toekende aan de heren Elie BEHAEGEl., Raymond EI:CKHOUT, I-Iarald GEI!L, Gustave KOEVOETS, Erienne LACROIX, Arnold RASKIN, M ichael $IU.s, H erman $vs, Julien VAN DEN BERGH en AchilIe VANDERVEREN. De Voorzitter brengr in het bijzonder hulde aan confrater Raymond EECKlIOUT, die Voorzitter was van het Instituut gedurende drie jaar. De VoofLirrer vroeS een warm applaus voor verscheidene confraters die
25 jaar ingeschreven zijn op de ledenlijst van het Jnsriruur: mevrouwen Alexandra BURGEL\lAN, H elga
P LAlTEAU;
de heren \X/alcer BAUWENS, Daniel
GOOSSENS, André HOSTE, Frank PETRE, Roger STASSIN, Jos VAN DER STEEN en Leo VAN GULCK. H ij belidute vervolgens uitvoerig het verslag van de Raad over het we rk jaar 1996. Na zijn uiteenzerting gaf de heer Paul P. BEI-IETS het woord aan de Secretaris- Penn ingmeester, de heer Luc H . J oos, die de rekeningen over 1996 en vervolgens de omwerpbegroting met bet rekking rot 1997 voorstelde en toel ichtte. De vergadering keurde de rekeningen eenparig goed, behoudens één stem tegen en verleende eenparig kwijting aan de leden van de Raad en
mR - .J AARV[R~U.G 1997
aan de commissarissen, de heren X:wier DOYEN en Dirk SMETS. De Ontwerpbegroting werd eenparig goedgekeu rd behoudens één stem regen. Overeenkomst ig arrikel 12 van her huishoudel ijk reglement ging de verg:lde ring ook over tot de verkiezing van één Raadslid van de Nederlandstalige taalrol, één lid van de Ne
IIr(/(lfllliJrb gedetlte 1"(111 de algt'lIlflle n'rgaderil/g Na de verwelkoming van de genodigden van de Raad, behclure de Voorzitter kon her belang van het ontwerp van wijzig ing van hoofdsruk 3 van de algemene comrolenormen met betrekking rot her verslag en verleende vervolgens hel woord aan confrater H ugo VAN PASSE!., Voorzitter van de Commissie Controlenormen, die het hervormingsvoorscel uitgebreid besprak. H ij bel ichtte de nagestreefde doelstellingen, zijnde: de verb("[ering van de kwaliteit wn h("[ verslag; de harmonis<1tie met de inrernationale standaarden, gewijzigd in 1994; de naleving van de wercelijke voorschriften in België; de vermindering van de «expectarion gap", H ij verduidelijkte daarenboven dar het nieuwe verslag zal onderverdeeld worden in drie onderscheiden delen: de inleiding, met de identificatie van de documenten waarop her verslag betrekking heeft; het oordeel over de jaarrekening met et'n beschrijving van de uirgevoerde werkzaamheden en het oordeel in strikte zin; de andere verklaringen met btrrekkin.g tot het jaarvt.-rslag, de nalevin.g van de boekhoudwetgeving, ere.
Confrater VAN PA~EI.Ix-spmk vervolgens op gedC"tailleerde wijze de formulNin,g van het nieuwe versla,g en legde daarbij vooral de nadruk op de voor,gestelde wijzigingt:n. Volgend op del(' inleidende uireenzening, werd de reactie ,gevraagd van een panel waarin de h(1.'r S. ERMENS (financieel analyst ), Mevrouw S. LIlRUT (advocate), de heren P. f\.·I E~· EI(S (financ ieel d irecteur) en J. VAN EMPTEN (journalist) plaatsnamen. Vóór hij dC" vergadering afsloot, wees de Voon:iuer onder meer Ilog op de noodzaak om de beroepsnormen af re stem men op de imernationale vereisten en onderstreepte hij C"veneens de principes die voorstaan in de onderhandelingen met bem:kking tot de evolutic van hC"t beroep: btvestÎging van de bedrijfsrevisor als specia list van de extc rne controle t:n van de certificatie van financiële staten van ondernemingen in de ruime zin van het woord; herdefiniëring, voorzover noodzakelijk, van de zogenaamde conrroleopdrachten; veilig stel len van de beroepsmatige ervaring op het vlak van de normen. standaarden, plichtenleer en know-how; uitwerking van geschikte en efficiënte interdisciplinaire werkstrucruren.
2. ALGEMENE VERGADERING VAN DE STAGIAIRS Op 19 april 1997 vergaderde eveneens de Vereniging der stagiairs. De VoorlÎtter van het Instituut, de heer Paul P. BUIIOTS, woonde de vergadering bij. De Voorzitter van de Vereniging, de heer Philippe BURTONIIOY bmcht verslag uit over de werkzaamheden van het voorbije jaar. \'(INden verkozen tot leden van het Uitvoerend Comité van de vereniging: op de Nederlandse taalrol: dC" l1("ren Christian BIEtEN, Yann DEKEYSEIt en Filip DE MEY op de Franse taalrol: l\levrouw Isabelle RASMONT; de hC"ren Manuel GUTII,RREZ- Rwz en Michel LECOQ
JIlR -
J AAR VllC~LA{;
1997
B. RAAD EN UITVOEREND COMITE
I. WERKZAAMHEDEN VAN DE RAAD EN
HET UITVOEREND COM ITE Ot Ra.1d heeft in h~t jaar 1997 elf gewone vergaderingen en (wee buitengewone vergaderingen gehouden. I-Iet Uitvoerend Comité
h(~f(
in het afgelopen jaar tien maal verga-
derd.
2. RELATIES MET DE HOGE RAAD VOOR HET BEDRIjFSREVISORAAT EN DE ACCOUNTANCY Tijdens hN voorbije jaar heeft cito Raad kennis genomen van de adviezen vanwege de Hoge Raad voor her BedrijfsTevisora:lt en de Accountancy in verband met volgende onderwerpen: Advies inzake de wijzigin.g van het huishoudelijk reglement; Advies inzake de onrwerpaanbtv('ling over de bevt'srigingen door de [('iding; Advies omtrent de normen inz.1ke de controle bij het voorstel tot Ontbinding van vennootschapj>t'n met beperkte aansprakdijkheid; Advies omtrent de onrwerpaanbeveling inzake de controle in een omgeving waarin gebruik wordt gemaakt van g('alltomatiseerde informatiesystemen; Aanbeveling mer betrek king rot de rol van bedrijfsrevisoren en externe accountants inzake ver);;issingcn, fraude en onregelm:ltighedcn; Advies mer betrekking rot het voorstel roe wijziging van de al);;emene controlenormen inzake her comroleverslag; Advies omtrent her omwerp van comroleaanl)(.'vel ing inzake de kwaliteitsbeheersing van de comrolewerkzaam heden.
Verder heeft de Raad aan de Hoge Raad voor hee Bedri jfsrevisoraat en de Accountancy volgende documenten overgema.1ke:
Een ontwerp van controle:l.1nbeveling inzake fraude en onwettige handelingen; Een beslissing van de Raad met berrekking tot een deontolog ische aanbeveling inzake de relaties tussen de leden van het IB R en van het [DAe in het kader van de beroepsuitoefening; De gebruikelijke inlichtingen om rrenr de ruchtprocedures en in het bijwnder in verband met twee beslissingen van het Hof van cassatie. Tenslmre kan de aandacht gevestigd worden op het feit dar de Voorzitrer en de secretaris van de Hoge Raad hun bemiddelingsrol in de besprekingen omtrent de reorganisatie van de boekhoudkundige beroepen hebben verdergezet; dit beeft geleid tot een wetsonrwerp dar in her eerste deel van onderhavig verslag wordt toegelichr.
3. TOEGANG TOT HET BEROE P VOOR NATUURLIJKE PERSONEN Toelating
tot
het examen van eind estage
Op voorstel van de Scagecommissie heeft de Raad 117 kandidaten toegelaren tot het examen van eindestage; 59 onder hen zijn niet voor deze proef geslaagd en werden naar een volgende proef doorverwezen.
Toelating
tO t
de eed
In 1997 hebben 62 kandidaten hun stage beëindigd en met succes deelgenomen aan her bekwaamheidsexamen, waarna zij door de Ibad tot de eed werden toegelaren .
4. REGISTER DER LEDEN Overlijd en s In de Joop van her jaar 1997 heeft de Raad met leedwezen het overlijden vernomen van onze confraters Robert H ELlRAETII, Mau rice L ER USSE, Marc
IBR -
J MRVI!RSLM~
1997
SoNCK en Carl VAN DEN ACKER. In naam van het revisorenkorps heeft de Raad aan de respectieve fami lies zijn medeleven en sympathie betui8d.
Onts lagnemingen In 1997 hebben de confraters 5uzy BASSJNE, Joseph BUNENS, Luc-Bernard BLANPAJN, Guilielmus J ANSSEN, R08er LEON"RD, Alfred PIlNNA, R08tT VANOENBORRE, Dirk VAN ENK, Johannes VAN Gn.s en Frans VERl!AEGEN hun omslag aangeboden na een lange loopbaan in het beroep. De Raad heeft dir omsl ag aanvaard en hen een welverdiende rust toegewensr. De Raad wenst in het bijzonder hulde te brengen aan confrmer Alfred PENNA, die zich op uitmuntende wijze voor her beroep heeft ingezer, in hN bijzonder als Ondervoorziuer van 1983 tor 1986 en vervolgens als Voorziuer van 1986 ror 1989. Verder heefr de Raad her omslag aanvaard van de confraters Ben A ERTS, Xavier BEDORET, Philippe BONAMJE, Jean-Marie CAL"", Ann D E CAUSMAECKER, J an DELVA UX, Fernand D ETAJLLE, j\Jlichel D E W'AEGI:NEI:R, Roeland DE \'{IOLF, Pascal GERARD, Stephan GEVAlORT, Anne G OUVERNWR, Jean -M arie H OUBEN, André 1-loUET, Maurice K NICHOWIECKI, 5rephan LEMAIRIO, Michèle M ALlSART, Raf MENNEs, Xavier PASCOl.lNI , Jean-Marie ROELANDT, Guy ROUVROV, Dom inique Roux, \'{Iill y THIF.LI:MANS, Lieven T VDGAT, Jacobus VAN DER ZANDEN, Narhalie VANHOVE en Stefaan \'{IouTERS, die her beroep hebben verlaten om ande re functies te bekleden in het bedrijfsleven. De Raad heeft hen veel succes toegewenst in hun verdere loopbaan.
Weglatingen In uitvoering van de uitspraken van de Tuchtcommissie ging de Raad over tot weglating van twee leden van de ledenlijst; het betreft de heren JeanMaTie CORNANT en Philippe PLETlNCJ..:X.
Jnschrijving in het register der leden In de loop van her voorbije jaar werden 67 nieuwe leden ingeschreven op de ledenlijst; 2 onder hen hebben in hetzelfde jaar hun omslag ingediend als lid van her InsritUut.
A. N AT UU RLIJKE PERSON EN Ne.
Naam
01678
AERTS Bert BASTOGNE Sandrine BEERNAE RT Ingcborg
01708
01673 01679 0165 3 0167 1 01687 Ol711 01681
BLOEMEN Frank BOESMANS Philippe BOGA ERTS Michel BOTIE Miehel BRANKAER Philippe
BREESCH Diane
01663 01689
CABOOT Bruno
01 7 16
CELEN Pascal
01690 01691 01656
CHAE RE LS Alain CORTHOUTS Didier COS IJNS Serge DEDQUIT Jean-Jacques DEGRYSEjan D EK EYS ER Maria DE LOORE Hans DELPQRTE Griet DE R ljC K E Ann DE WILD E Annie D'HON DT Peter Dll LEY burem EVERAERTS Harry FRANCûl$ Luc G l$TELlNCK Vinct'nt GRA\'{fEZ Emmanuel HEYVA ERT Geert J OOS l3enedikr LAITAT Pierre LAUW ERS Mark LEBR UN Vi=ronique LEFLOT Filip
0\ 701
01695 01718
01662 01696 01 7 14 01682
01674 01 7 12
01660 01698 01692
01694 0168 3
01664 01 7 15
01684 01693 01717
1B!{ -
Darum van eedaflr,g,ging
CAZIN d'I-IQN INCTHUN ]{égis
J . . ARVI R~LA (.
1997
18/06/ 1997
29109/ 1997 08/04/ 1997
06/0611997 28101 / 1997 13/03/ 1997
24106/ 1997 02 / 10/ 1997
20106/ 1997 3 1/01 / 1997
25/0611997 22/09/ 1997 25/06/ 1997 25/O6/ ! 997
2910111997 10/09/ 1997 26/0611997 02/ 10/ 1997 05 /02/1997 26/0611997 06/ 10/ 1997 20/06 / 1997
16/0611997 02/ 10/ 1997
03/0211997 16/06/1997
25/06/1997 19/06/ 1997 20/06/ 1997 3 1/01/1997
08/ 10/ 1997
20/06/1997 25/0611997 26109/ 1997
(I)
Naam 01699 01 704 01 706 01 70 3 01685 01719 01680 01675 01669 01 709 01672 01697 01665 0 1666 0 1658 01700 01676 01667 0171 3 01707 0\657 01 7 \0 01702 01677 0166\ 0 1688 01654 01686 01655 01670 01668 01 705 01659
Datum van eedafle,g},;in,g
LEVA UX Pascale LQZIE Filip LUCA S Noëlle LUTEI)N Saskia MAENHA UT Hans MARIEN Carina MARTENS Luc MEGANCK Ban NICOLAJ) Ira OSTYN Katrien PEETER S )olwn PIRLOT Philippe SC HO UT!!ET Andrt: SM ITS)an SQH!!T Pierre STRYBQL Paul TAS ChriSlt'\ TYDGAT Lieven VAN BUTSEL!! Ann VANDECASTEELE Laun-nt VANDER STICI-lELEN Alain VANDEWALLE Peler VANOMMESLAEGHE Carine VAN PETEGHEM Geert VAN ROOST BenoÎr VERBELEN Nadine VERMEIREN Dirk VLECK Luc VOCHTEN Frank VOS Roland VUYlSTEKE Christine WEYMEERSCH Chrisrel WILLEKENS Arm
24/0711997 22/09/1997 24/09/1997 19/09/1997 20/06/1997 08/1 0/1997 18/06/ 1997 16/06/1997 19/02/ 1997 01 / 10/ 1997 26/03/1997 16/06/1997 04/02/1 997 06/02/1997 30101 / 1997 30/06/1997 16/06/1997 06/02/ \997 (I) 06/1 0/1997 24/09/\997 29/0 I/ 1997 01/10/ 1997 19/09/1997 16/06/1 997 03/0 211997 24/06/1 997 28/0 11 1997 20/06/1997 28/01 / 1997 19/02/ 1997 06/02 / 1997 23/09/1997 3 1/01/1997
( \) hebben ontslag genomen in 1997
113 1{ -
JAARVI:M SLAG
1997
Register d er leden op 3 I december 1997 Aantal revisoren TOTAAL waarvan op de Nederlandstalige rol waarvan op de Franstalige rol
01' 3 1.12. 1996 op31.12.1997
93 3 592 341
957 614 34 3
B. BURGERLIJKE VENNOOTSCHAPPEN Overeenkomstig artikel 33 van de wet van 22 juli 1953, geW ijzigd bij wet van 2 1 rebruari 1885, en artikel 14 van het koninklijk besluit van 15 mei 1985 heeft de Raad de hoedanigheid van lid van het Instituut der Bedrijfsrevisoren toegekend aan de volgende 36 burgerlijke vennootschappen: B 292 - 1997 : Burg. B.V. B.A. FRA N K VAN D ELANOTTE , BED R IJFSREV ISO R i\faarschappdijke zetel: Jan BreydeJsrraar 76, 85 30 HARELBE KE. T.056/61.48.69 Fax.056/61.03.5 2. B 293 - 1997: S.c. P.R.L. BERTRA ND et Associés - Rev iseu rs d 'Entreprises avtnu{' de la Gare 16, 6700 AHLON. Siège social: T.063 /23.47.57 Fax.063/23.46.31. B 294 - 1997: Burg. BV B.A. RO ECKE NS & Co Bredah(wn 1007, 2930 BRASSC H AAT. Maatschappelijke zetel: T. 03/633.17.4 3 Fax.03/6 33 .17 .4 3. B 295 - 1997: Burg. BVB.A. LIES VA N DERM ARLIER E Maatschappelijke zetel: Langve!d 13,8790 \XIAHEG EM. T.056/61.68.44 Fax.056/61.68.45. B 296 - 1997: Burg. B. V.B.A. J. VANSEUN INGEN, bedrij fs revisor Maatschappelijke zetel: Heisegemstraat 14,2800 MEC H ELEN. T.015 /41.18.68.
rBlt -
JAARVERSLAG
1997
B 297 - 1997: Burg. B.V.B.A. GOSSART, JOOS & ASSOCIES. Reviseurs d 'E ncreprises S.c. P. R.L. Maatschappelijke zetel: Keizer KareJlaan 124/7, 1083 BRUSSEL. T.02/468.28.80 Fax.02/465.62.08. Siège soci;ll: avo Charles-Quine 124/7 , 1083 BR UXELLES. T.02/468.28.80 rax.02/465.62.08. B 298 - 1997: Burg. B.V.B.A. nohert SNIJ KER S, bedrijfsrevisor Maatschnppelijke zetel: Min. Smnsmaar 41, 3650 DlLSEN-STOKKEl\-1. T.089/75 .77.2 1. B 299 - 1997: Burg. B.VB.A. j. DEKONING BEDR IJFSREVISOR Maatschappelijke zetel: Kasteelstraar 29a, 8500 KORTRIJK. T.056/22.47.42 Fax.056/22 .57.25. B 300 - 1997: Burg. B.VB.A. PATRICK DE SCHUTTER Maatschappelijke zetel: Aug. Vermeylen laan 28, 2630 AARTSELAAR. T03/887.6S.89. B 301 - 1997: Burg. B.V.B.A. MARC SMET Maatschappelijke zetel: Oude Putsebaan 50, 3140 KEERBERGEN. T.015 /52.93.43. B 302 - 1997: Burg. B.V.B.A. G ISLENUS BATS & Co Maacschappelljke zetel: Europark-Oost 7, 9100 SINT-N IKLAAS. T.0 3/777 . 18.19 Fax.03/77 8.07.40. B 303 - 1997: Burg. B.V.B.A. THEO VAN HERCK, BEDRijFSREVISO R Maatschappelijke zete!: Heremalsebaan 643, 2160 \XIOlvIMELGEM. T.03/353.22.08 Fax.03/3 53.02.28. B 304 - 1997: Burg. BVB.A. TORrS STEFAAN Maatschappel ijke zetel: Beveldorp 166 bus E, 2560 N IJLEN. T.03/481 . 76 .1 0 Fax.03/4 81.76.1 o. B 305 - 1997: S.c. P.H.L. Fcr nand MAILLARD & Co ;Jvenlle de Nivelles 107, 1300 \XIAVRE. Siège social: T. O10/4 1.19.28.
IBR -
J ...... MV[RSlAG
1997
B 306 - 1997: Burg. BVB.A. Luc OEYEN & Co Maatschappelijke zetel: Jachthoornlaan 29, 2980 ZOERSEL
T03/J 09.07.5J. 13 307 - 1997: Burg. BVB.A. BEERNAERT Bedrijfs revisor Maatschappelijke zetel: Houwaartstraar 85, 32 10 LUBBE EK . TO 16/62.12.17 Fax.016/62 .1 2.17 . B 308 - 1997: 8tlr8' 13 .VB.A. DEPAEPE - VAN DEN KEYB US S.c. P.H.L MaatschappelIjke zetel: Brand Whîrlocklaan 87, 1200 BRUSSEL T021743.88.70 Fax.021743 .88.98. Siè8e socÎaJ: Bd. Brand Whîrlock 87,1200 BRUXELLES. T021743.88.70 Fax.021743 .88.98. B 309 - 1997: Burg. B.VB.A . PA UWELS & Partners Bcdrijrsrcvisoren/ Hev isc urs d 'entreprises J\hatschappelijke zetel: Kollekasreelsrraat 27, 9030 MARIAKEHKEGENT. T. 09/226.63.20 Fax.09/236.67.53. B 3 10 - 1997: Burg. B.VB.A. R. VOS & PARTNERS, Bedri jfs revisore n Maatschappelijke zet!'."l: Galgenbergstraat 42, 351 1 KU RI NGEN. T. OlI123.35.85. B 31 1 - 1997: Burg. 8.VB.A. THISSEN , KO H NEN, ST AS & Co S.c. P.R.L Maatschappelijke zetel: Brugmanniaan 18, 1060 BR USSE L T.02/34Q .00.97 Fax.02/344.46.46. Siège social: avenue Brugmann 18, [060 BH UXELLES. T.02/340 .00.97 Fax.02/344.46.46. B 3 12 - 1997: S.c. P.H.L Vcrcruysse, Verbcurgt, Dclplace, Mortier & co- DVM Siège social: passage de la Poste 4,7700 MO USCRON. T.056/34.77.46 Fax.056/34.66.91. B 313 - 1997: S.Ç. P.R.L S.C.P.R.L MOUHIB & CO avenu!'." de la Résisrance J 3, 4300 WA REMME. Siège social: T.OI9/33. [9.30 Fax .O 19/32.49.98.
B 314 - 1997: Burg. B.VB.A. C. ROMBAUT, Bedrijfs rev isoren Maatschappelijke zetel: Jage rsstraar 20/9, 2140 BORGERHOUTANTWER PEN. T.03/272.57.59 Fax.03/272.4 [.81. B 315 - 1997: Burg. BVB.A. Bolle n, Mathay & CQ - Rev iseurs d 'entreprises/Bedrijfsrev isoren S.c. P.R.L. Maatschappelijh zetel: Lam bermonrlaan 430/3,1030 BRUSSEL. T.02/242 .83.93 Fax.02/242.8 1.61. Siège social: bel Lunbermont 430/3,1030 BRUXELLES. T.02/242 .83.93 Fax.02/242.8 [.61. B 316 - 1997: Burg. B.VB.A. Chaerels, Gistelinck & Parrners Maatschappel ijke zerel: Torleylaan 15, [654 H U IZ INGEN.
T 02/360.29.45. B 3 [7 - 1997: Burg. BVB.A. Erik CUNCK & e Maatschappelijke zetel: Priee]straar 18, 26 10 WILR IJK (Antwerpen).
T 01/449.92.87. B 3 [8 - 1997: Burg. B.V.B.A. J. VAN MERODE & C, Bedrijfsrevisore n Maatschappelij ke zetel: Alfons Servaislei [8/3 0,2900 SCHOTEN. T.03/658.68. 21 Fax.03/658.83.83. Q B 3 19- 1997: Bu rg. B.V.B.A . Boudew ijn VAN USSEL& C Maatschappelij ke zetel: L1ge Kaart 7 1,2930 BRASSC H AAT. T.03/652. 12.08 Fax .03/652.12.56. B 320- 1997: Burg. B.V.I3.A. Ann W l lLEKENS, Bedrijfsrevisor Maatschappelijke zetel: Sparrend reef 27, 1910 KAMPENHO UT.
T OI6/65.04.0S. B 32 1 - 1997, S.c. P.R.L BA STOGNE & Co Siège soc ia[: drève du Moulin 46A , [4 10 WATERLOO. T.02/354 .12.1 2. B 322 - 1997: Burg. BVB.A. Phil ippe DE$QMBERE Maatschappelij ke Zl'tel: Groendal 10, 1860 ME ISE.
T02l270.11 .67. lBI{ - J AA RVER~l.A{,
1997
B 323 - 1997: Burg. BVB.A. de GI-IELLJNCK & Co S.c. P.R. L Maacschappel ijke zen:]: Tenboschscraac 41, 1050 BRUSSEL. T02/648.72 .08 Fnx.02/648.72.08. rue TenOOsch 4 1, 1050 BRUXELLES. Siège social: T02/648.72.08 Fnx.02/648.72.08. B 324 - 1997: Burg. B.V.B.A. Ludo R U YSEN & Co Maatschappelijke zetel: Kreefthoeveweg 10,2812 M UIZEN (Mechelen). TO 15/4 1.27 .87. 13 325 - 1997: Bur!,: . B.V.B.A . LAMP ROYE & Co i'vlaarschappelijke zetel: Rijmenamsesteenwe!,: L36. 3 L50 HA ACHT TOI 6160.19.89 Fax.016160.19.89. B 326 - 1997: BLITg . B.VB.A. VeerIe VERSCI-IOORIS & Co Mamschappel ijke u·tel: Purkapelscraar 18, 9051 SINT- DEN I)SWESTREM. T09/245.27.20 Fax.09/24 5.0 1.21.
B 327 - 1997: Burg. e.V. CALLENS, GUEVAR, VAN JMPE & Co S.c. C. Maatschappelijke zerel: Tervurenlaan 313, 1150 BR USSEL. T02/772 .03.30 Fax.021772.46.71. Siège social: avenue de Tervueren 3 13, 1150 BR UXELLES. T02/772 .03.30 Fax.021772.46.7 1.
Aamal ingeschreven rev isorenven noocschappen: TOTAAL (de vennootschappen in vereffen l!1!,: uitgezonderd): Rechtsvorm : VO.F.: B.VB.A.: C. V.:
113R - J AAIlVEIl~I."'G
1997
op 31.12.96
op 31.12.97
243
274
I
0
196
227
46
47
Doorhaling op de ledenlijst Volgende ven nootschappen werden in 1997 doorgehaald op de ledenlijst:
B 044 B 082 B 125 B 131 B 238
B 263
G IS1 ENUS BATS & Co (in vereffening) H . Van Cakenberghe VE RSC H ELDEN P. STAS& Co Jacobs, Van der Steen, C1ybouw, Servais - Reviseurs d 'enrreprises/Bedri jfsrevisoren BIJN ENS & Co, Bedrijfsrevisoren
5. LIJST VAN DE EREBEDRIJFSREVISOREN In de loop van 1997 heeft de Raad, overeenkomst ig artikel 8 van het koninklijk besluit van 20 april 1989 tot vaststelling van her huishoudelijk reglement van het Instituut der Bedrijfsrevisoren, aan 9 confraters, die hun omslag aanboden als lid van het Instituut, de titel van erebedrijfsrevÎsor toegekend. Her betreft: Suzy BASSJNE, avenue Général Larcigue 29, 1200 Bruxelles Luc- Bernard BI.ANPAJN, avenue Brugmann 471, 1180 Bruxelles Guiliel m us J ANssEN, Te Boelaerlei 117 /3, 2140 Borgerhout-Antwerpen Roger LEONARD, rul.' de !'Epinaie 18,4100 Seraing Alfred PENNA, avenue du Jonc 58, 1190 Bruxelles Roger VANDENBORRE, Grote Mo1enweg 84, 3020 Herem D irk VAN ENK, Fruithoflaan 118 /38,2 600 Berchem J ohannes VAN GILS, J agerslaan 28, 3080 Tervu ren Frans VER IJAEGEN, Leopoldstraat 73 bus 3, 2000 Antwerpen
,
6. ETHISCHE ZAKEN Voo/'ZÎfler:
de heer P. Bm-rliTS
Ltdm:
de heren
J F. ens,
A. DE CLERCQ, F. GODEI' ROlD, L SWOI.FS en
J.
VLAM1NCKX.
D(' Commissie voor Ethische zaken heeft in de loop vlin her jaar nveemaal vergaderd. Zij heeft diverse adviezen uitgewerkt, die op,genomen zijn in het eerste deel van onderhavig verslag, meer in her bijzonder de adviezen met betrekking cot: de honoraria van de commissaris-revisor; de ondcHckeningsdelegurie in her kader van artikt:! 18 van het koninklijk besluit van \0 januari [994; de relaties russen de commissaris-revisor en ecn deskundige, aangesteld door een rcclubank op verzoek van minderheidsaandeel houders.
Verder heeft de Commissie haar werkzaamheden verd('rgezet omtrent de toepass ing van art ikel 30 van het koninklijk besluit van 10 januari 1994 met betrekking rot de inrerprofessionelc vennootschappen. Zoals weer8ct;even in het jaarverslag 1996, had df' Raad beslist om een casuïstisch onderzoek tf' doen van alle dossiers waarbij sprake is van een inrerprofessionele samenwf'rking of f'en inrf'rprofessionele vennootschap. Er werden 45 dossiers door de leden aan de Raad medegedeeld. Teneinde het onderzoek van de dossiers tC structureren, heeft de Commissie een standaardvragenlijst uitgewerkt die samcn met de Raadsleden, de heren 13. CU.LENS , F. C ALUWAERTS, L.I-!. J oos, M. MA SS ARl" en L. SWOLFS, wordt overlopen. Gezien de omvang van de analysewf'rkzaamhedcn, is het nier mogelijk 8('weest alle dossiers in de loop van het jaar re behandelen en de besluiten te trekken. Deze werkzaamheden zouden nochtans moeten kunnen worden af,gerond in het begin van volgend jaar, zooani,g dat de dossiers waarvoor de Raad zijn toestemming diem te verlenen, in roepassing van her bovenvermeld artikel 30, zonder verwijl kunnen worden bevestigd.
!BH -
J AAt{Vrl!.~I.A(j
1997
C. COMMISSIE VAN TOEZICHT
. Samcnstcll ing Voorzitter: de heer J.E CATS (tot 6 juni 1997), de heer P.P. juni 1997)
B EIIETS
(sedert 6
COIIIII/issieleden: SI/broll/milsir ToezidJl op de BeroepJl/áoejeniflg De heer H. VAN PASSEL (Voon:iner), de heren F. CALU\,\IAERTS, L. DE L. I-I. Joos, M. MAS51\11.1', F SAMYN (vanaf 19 december 1997), A. VAN APEREN, R. VAN ClITSE~1 K EULENAER, H. FRONVILLF., M. GIIYOOT, J.M. jOl RIS,
(vanaf 30 mei 1997).
SI/bcolll/llissie COl/frt/temele ColI/role De heer L. SWOLFS (Voorzircer), mevrouw P. T YTGAT, de heren A. DE CLERCQ, M. LUYTEN, E. MATHAY, L. VAN CO UTER, R. VERMOESEN (vanaf 16 mei 1997), F. WIL\I!:"!'.
De Raad van het lnstituur der Bedrijfsrevisoren hecht een grOOt belang aan de Commissie van Toezicht op de Beroepsuitoefening. H ij beschouwt deze Commissie als een esscmietl onderdeel voor de goede werking van het kwaliteitsroezicht op de bedrijfsrevisoren individueel en op het bedrij fsftvisoraat als geheel. Deze roeziclltsfunctie heeft de Raad roegewezen aan de Commissit' van Toezicht. Voor haar werking heeft de Commissit' viln Toezicht zich opgt'dt'eld in (wee subcommissies, enerzijds de Commissie Confraternele Controle en anderzijds de Commissie van ToeziclH op de Beroepsuitoefening. j-Ier is de Commissie als een geheel, die selast is mer de algemene opdraclH om roezicht uit te oefenen op de goede werking van het be
.. Ot'ereenkolllstig Zijll doel ziet hetlllstiowt foe op de goede lIiftioering door zijn leden 1"'" de hlln tOe/.-n·trOI(/I ,de opdrachtelI. h/ hef bijzol/der zief het Im';flIllt erop toe dat ze: 1° hlll/ beroepsketl1lis op perlIIaneme wijze 1'C'/Jolll1aken: 2° vooraleer em opdracht re aam'aarden. beschikkm Ol'er de bekwaamheid. medewerkálg eII tijd 11f!r(!ist 0111 deze opdracht goed "i! te voerm: 3° zich met de llodige zorg en ill Ilol/edige ollafoallke!;jkbeid kwijtell l!tUl de hun tOfflerfrollwde cOlllroleopdrachlell: 4 ° gtel/ opdrachten atl1lvaardell onder voorwaarden die teil objecfitl't lIitvoerillg daarvan 1/1 het gedrallg zOllflell kllllnen br('1/g('1/: 5° geell werkzaal/lheden IIltoefmell die ollt'erenigbaar zijn !lief de waardigheid of de ol/afhankelijkheid vall hl/II taak.
§ 2. Te dien einde kan het Illstit","." 1° de t'Oorlegging tiJen dmw zijllledm/!tlll elke illfrJrlllafie, I'all elke I'erklarillg en Val1 elk domme1lt en !I1eer in het bijzonder 1.'all hl/II werkschema envall bUll lIota's over lIitgevoerde cOlltroletaken; 2° eell ollderzoek laten iwtellen bij zijn leden lIaal" hUil werkmethodes eli hllll orgal/isatie alsmede lIaar de zorg Waarmee en de lI'ijze waarop zij hUil opdrach!enuitl'Oerm. ,.
De delegatie vanwege de Raad aan de Commissie van Toezicht wordt besproken in het Vademecum (1997), p. 148 e.v.
l. SUBCOMM ISSIE TOEZICHT OP D E
BE ROEPSUITOEFEN ING Alge me ne werkw ijze De bronnen waarover de Commissie beschikt om haar werkzanmheden uit te voeren, zijn hoofdzakelijk van tweeërlei aard. Enerzijds zijn er de onderzoeken, welke als technische onderzoeken kunnen worden geklasseerd, waarbij de dossiers bij de Commissie van Toezicht op de Beroepsuitoefening op een autonome wijze terechrkomen. Anderzijds zijn er dossiers van adminisrrarieve opvolging, waarbij de Commissie op zelfstandige wijze en via een gerichte onderzoeksmethode, haar werkzaamheden uitvoert.
I13R -
J MRvrR~I""'(.
1997
~'I e(
betrekking rot uxhnische onder..toeken kunnen de dossiers worden ingedeeld in hoofdzakelijk rwee GlIegorieën. Enerzijds zijn er dossiers die via de Raad bij de Commissie van ToeziclH op de Beroepsuitoefening worden ingediend. Deze dossiers kun nen afkomstig zijn van de ProcureurGener.wl, van de Procureur des Konings, van een rechtbank, van de Ho!:W Raad van het B("(lrijfsrevisomat en de Accountancy, of op auwnoom initiatief van de Raad zelf. hetzij na doorverw ijzing van dossiers uit de confratemeIe comrolé, hetzij anderé dossiers, waa.rbij de Raad aanbeveeh aan de Commissie van Toezicht op de Beroepsuitoefening een onderzoek uit re voeren. De dossiers die afkomstig zijn van de Commissie Confrarernele Controle, betreffen dossiers welke op ht"t niveau vun dezt- Commissie problemen hebben doen rijzen met betrekking rot de werkwijzen binnen het kamoor en in het bijzonder de Jossierbehandeling. zoals deze met betrekking rot de mandaren en/of andere wt"ttc.-lijke 0lxlrachten worden uitgevoerd. \Xlanneer de Commissie van Toezicht op de Beroepsuitoefening deze dossiers krijgt doorgegeven, ..tal zij in eerstt" instamie een \'oldocnde tijdssp.1nne laren, teneinde de betrokken confrater de mogelijkheid te geven aan de zwakheden die rijdens de confr.uernele comrole werden vastgesteld, re verhelpen. Daarna zal de Commissie van Toezicht op de BerOC'psuitoefenin.g een auwnoom onderzoek instellen naar de beroepsuitOC'fening door dir kanroor en naar de organisatie van het kantoor. In bepaalde gevallen kan de Raad aan de Commissit- van Toezichr op de Beroepsuitoefening vragen een versneld onderzoek uit te voeren. Dit gebeurt hoofdzakelijk wanneer de zwakheden die werden vastgesteld bij de confrarernele comrole belangrijke leemres ht"{"ft aangetoond mer betrekki ng rOl het naleven van de normen, de werkmethoden, ere. Een tweede reeks dossiers binnen deze technische onder..toeken worden geopend a:1I1 de hand V(ln informarit- die door clii.:nten, rl:visoren of toeziduhoudende organen aan het lnsticuLlt worden meegedeeld. $ommig(van deze J ossit:rs kunnen cen klacht betr(-ffen dil: door een cliënt van een Ix-drijfsrevisor of door cc-n conrrater-revisor aan her Instituut wordt mede~:wdeeld. Deze technische onderzoeken betreffen ook systematische onderzoeken. hetzij op verwek van dl' Haad, ht:tzij op verzoek van toezichthoudl:ndc organen. De Raad van her Instituut heeft recent de Commissie van l Oezichr op de Berocpsuit()('fening belast met (tn diepgaand nazicht van de mandaren dil: door de bedrijfsrevisor worden uitg(-()(:fend binnen de zie-
II3R -
J AI\ MV [R~IN.
1997
ktnhuissecwr. Bovendien heefr dit Commissit, dit jaar ("en onderzoek aangevat van de mandaten binnen de politieke sfeer. Vanuit de zogenaamde administratieve opvolging voert de Commissie een selectie uit van re openen dossiers, op basis van een gericht onderzoek waarbij de rol van de revisor naar het maatschappelijk verkeer toe, cenrraal staat. Zo is de Commissie sinds 1995 uirgebreid aandllcht gaan besteden aan de ondernemingen die in f.1.ling zijn gegaan. Daarbij doet zij, op basis vun (I!- gegevens vermeld op de CD- Rom van de Nationale Bank van België, een uitgebreid steekproefsgewijs onderzoek naar ondernemingen die in f.1.ling zijn gegaan en worden de verslagen nagelezen die door de commissarissen-revisoren met berrekking cor het laatste ;lfgesloten boekjaar werden neergelegd. [n bepaalde gevallen worden werkdossiers met berrekking ror deze mandaten van commissaris-revisor opgevTaligd en in een aanTal gevallen werd ook de commissaris-revisor op her Instituur bij de Commissie uitgenodigd om zijn verslag of wt'rkdossier toe re lichten. Andere bronnen voor de Commissie bij deze onderz(){·ken zijn: de Bijlagen COt het Belgisch Staatsblad, de pers, de mededelingen die de revisoren aan hN Instituut moeten doen, en overige indicaties van diverse aard. De mbel op de volgende bladzijde g("eft een overzicht van de oorsprong van de geopende dossie rs die door de Commissie van Toezicht op de Beroepsuitoefening werden behandekl voor de periode 1994-1997.
Doss ierbeh and eling [997 In 1997 werden in [Oraal 234 dossiers g(·o[x·nd binnen de Commissie van Toezichr op de Beroepsuitoefening. 10 dossiers daarvan waren afkomstig van de Raad en 41 dossiers vonden hun oorsprong in de informatie die versrrekr werd door cliënten, rtvisoren of tlX"zichthoudende organen (waarvan 11 klachten). Het onderzoek mtt betrekking tot faillissemenren heeft een onderzoek opgeleverd naar 116 dossiNS, waarbij htt overgrote deel na eersre lezing kon worden afgesloten om(bt de Commissie ervan uitgaar dat zowel door de jaarrekening zelf als door het verslag van de raad van bestuur en door het verslag van de co mmissaris-revisor, de lezer van de jaarrekening duidelijk is gtïnformeerd. Bij haar onderzoek legr de Commissie van Toezichr op de Beroepsuitoefening de accelHen hoofdzakelijk op de goede beroepsuiroefening en m{'t'r bepaald de onderbouwing Vlln de afgelegde verklaring en op her onafllankelijk optreden van de bedrijfs-
oon SPHONG VAN DE GEOPE N DE DOSS II~ R S VA N D E COMMISSIE VAN TOEZiC HT O P DE BEHOEPSU ITO I:FEN IN G
TECH N ISCH E O NDERZO EKEN I. Raad Procureur -~ ene raa I Hoge Raad Reç htbllnken Confmternel e Controle Overige Totaal 11 . Informatie Klac hten Verzoeken/mededel i nge n - cliënten - revisoren Toezichthoudende o r~ ane n Toraal 111 Systemat isc he onderzoe ke n Mandaten beursvennomsc happen
-
-
-
I
2
-
9
7
8
4
11
13
2 10
21
8
7
12
29
23
22
7 4
13
,
I
48
3 41
44
-
SI/b/o/(ud ADMIN ISTRATIEVE OPVOLG ING IV. Publiek e bron nen CD-ROM Bi jlage Belgisch $raatsblad Pers Tmaal V. Bro nn e n e igen aan de Commiss ie J aarlijkse mededel ingen en mandaatmeldinge n Andere commissies Correspo ndent ie met Instituut Diversen Totaal
1997
1996
1995
-
12
64
6,
6/
75 I
92
11 6
-
6
8
37 7
82
100
18 2 2
6 4
4
1
160
4 2 2
I
26
2 14
10
Sl/blo/(l(11
108
11 4
170
Algemee n tmaal
1(,')
17')
2H
revisor in het kader van de hem toevertrouwde 0lxlrachten. De Commissie heeft vastgesteld, in het kader vnn haar onderzoek naar gefailleerde onder~ nemingen of ondernemingen in moeilijkheden, dat C"en aantal revisoren aan hun opdracht en ver.mtwoordelijkheid niet hebben voldaan. Enkele revisoren gingen er bijvoorbeeld van uit dat, wannC"er het management voldoende wordt ingelicht, alsnog een verklaring zonder voorbehoud kan worden afgeleverd. In dergelijke gevallen worden in
II3R - ) AA I!. V1: I!.SLAG 1997
Gt-opcndc dOSSier.;
1995
1996
1<)97
169
179 36
23-1
Ui!,!;l-nodigde confraters
24 10
,
'0
Kmuoorbezoeken
9
9
6
OvtrgemaOlkt aan de Raad
-
2. SUBCOMMISSIE CONFRATERNELE CONTROLE Achtergrond
De eerste norm op confrarerncle controle werd aangenomen op 21 d('~em bef 1984. De eerste comroles werden in 198) en 1986 uirgev()('rd. Na een eerste periode van vijf jaar werd het dOOf de Raad nunig geoordt-eld de norm aangaande de confmternele comrole te herlien. De huidige norm is in voege sederr 1991 (zie Vademecu m, 1997. p. 150 e.v.). In deze norm is voorzien dat iedere bedrijfsrev isor minstens één maal in de vijf jaar een confmternele (Oluraie dient re ondergnan. Voor her jaar 1996, werd een li jst opgemaak t op basis van 185 revisoren, waarvan 16 1 handcekcnende rev isoren en 24 medewerkers en werknemers. Voor 1997 werd een lijS{ opgemaakt van 210 revisoren , wa;trvan 172 handtekenende revisoren en 38 revisoren-medewerkers en werknemers.
Voor deze comrole kan de Commissie Confnuernele Controle een beroep doen op méér dan 90 Nederlandsralige en méér dan 60 Fransml ige confraters, aangedu ide revisoren. Teneinde de confr..I[crnelc COntrole zo goed mogeli jk te laten verlopen, heeft de Com missie het nutt ig geoordeeld om alle aangeduide revisoren die in 1997 met een opdracht zouden worden belast, uit te nodigen op her Inst ituut tOt het bijwonen van een vormingsdag. Deze vormin,gsdag ging door op 24 juni 1997. Daarbij werd door diverse leden van de Commissie de werkwijze van de confrarerncle cOIurole toegelicht. Bovendien werden een aanral bevindi n,gen uit vroegere comroles aan,gegeven. De leden van de
JBIt -
) AAKIIIIll-LA( ,
1997
Commissie hebben aan de aangeduide revisoren aandachtspunten toegelicht die belangrijk zijn om de comroles zo homogeen mogelijk te laten verlop!'n. Deze vormingssessie werd tevens benut om aan informatieuitwisseling ce doen tussen de diverse aangeduide revisoren die in het verleden reeds confraternele conrrole hebben uitgevoerd enerzijds, en cen aanzien van diegenen die voor een eersec keer een con{raeernele concroleopdracht uitvoeren, anderzijds. De Commissie Confrarernele Conerole heeft tevens getracht een grotere coherentie na te streven tussen de controle zelf (de ingevulde vragenlijst) en het verslag, enerzijds, en een grotere homogeniteit russen de diverse aangeduide n:>visoren en gecomroleerde revisoren, anderzijds. De Commissie heeft hiertoe een instructie uitgewerkt aangaande het verslag over de confraternele controle, welke is opgenomen in de inleiding op de vragenIijst «Leid raad voor de confraternele controle».
Werkwijze De Commissie Confrarernele Controle bespreekt de verslagen die door de aangeduide r('"visOf aan het Instituut werden overgemaakt op basis van een syntheseverslag dat door de secrNaris van de Commissie Confraternele Controle worde voorbereid. In N'n aantal gevallen wenst de Commissie Confr;nernele Controle bijkomende informatie in te winnen omtrent opmerkingen of conclusies van de aangeduide revisor of om de homogeniteit van de procedure te waarborgen. Daartoe wordt dan contact genomen door één van de leden van de Commissie Confraternele Comrole met de aangeduide revisor, of evencued wordt de aangeduide revisor op het Instituut uitgenodigd voor een bijkomend gesprek. In een aantal gevallen wordt aan de gecontroleerde revisor gevraagd naar het Instituut ce komen, teneinde met hem een ,gesprek re hebben om de Commissie toe te laten de door de a;,ngeduide revisor ,geformule('rde opmerkingen naar hun juiste waarde in te sch;ncen. Na analyse en bespreking van her dossier binnen dc Commissie, stdt deze haar besluiten voor aan dc Raad, die de uiteindelijke beslissing neemt over hl't gevolg dat aan de confrnternele controle wordt gegeven. In alle gevallen wordt aan de gecontroleerde revisor een brief gesruurd. Al naargelang van de vaststelling, kLinnen de volgende situaties worden onderscheiden:
1I3]{ - J AA K V [R~ L'\{;
1997
•
•
•
•
vee:lal wordt de confraternele controle: afgesloten door de brief van de Voorziner, waarbij een aamal aanbevelingen en opmerkingen worden ge:formulee:rd die door de aangeduide revisor rec'(]s waren aangebmchr en die met dit schrijven worden bevestigd; wanneer de Raad van oordeel is dat de draagwijdte van de opmerkingen zulks verantwoordt, wordt tevens aan de gecontroleerde confrater gevraagd om aan de Raad mee te delen welke maatregelen zullen ge:nomen worden om aan de vastgestelde lacunes re verhelpen; indien inbreuken tegen de normell werden vastgesteld, kan de Raad aan de Commissie van Toezicht op de Beroepsuiroefening vmgen, een nieuw en onaAlankehjk onderzoek uit re voeren; in een aantal uitzonderlijke gevallen heeft de Raad de Voorzitter verzocht om de gecontroleerde bedrijfsrevisor uit te nodigen, teneinde met hem een gesprek te hebben over zijn toekomstige revisorale activiteiten.
Alle documente:n met betrekking ror de confraternele controle worden, op basis van een advies van de Juridische Commissie, twee maand na het afsluiten van de confraternele controle door de Raad vernietigd.
Concl us ies De kwalitatieve verbetering van de confraternele comrole is een bestendige zorg van de Commissie. Dit hangt niet alleen af van de medewerking van de gecontroleerde revisor, maar eveneens van de inzet van de aangeduide revisoren. Het feit dat de Commissie door deze aangeduide revisoren kan putten uit een reserw van 150 bedrijfsrevisoren, is een rijkdom, maar eist aan de andere kant ook het bewaken van de homogeniteit van de kwaliteit van de uitgevoerde controles. De vragenlijst voor de confraternele controle heeft duidelijk als bedoeling ervoor te zorgen dat de controles op een zo gelijkaardig mogelijh wijze worden uitgevoerd. Ook door de conmcte:n met de aang('(luide revisoren, door de vormingsdilg en door de eigen werkmethoden van de Commissie Confraterll{~le Controle, tracht zij zo got·d mogelijk een uniforme kwaliteit na te streven. De belangrijkste bedenkingen die door de Commissie worden geformllieerd op het einde van de confraternele controle, hebben betrekking op: •
de werkwijzen binnen de kamoren van de revisoren, waarbij de aandachl wordt gevestigd op de werkmethoden, her dossierbeheer en de opvolging van de medewerkers;
II3 R ~ JM RVERSLAG 1997
•
•
•
met betrekking Wt her mandaat van commissaris-revisor, hebben de bemerkingen hoofdzakelijk verband mee de interne controle (beschrijvmg, t esren en de band naar de substantieve eesten en de overige controlewerkzaamheden), de risicoanalyse, het werkprogramma, de werkdossiers en diverse controletechnische aspecten. Bovendien worden in dit kader een aanral opmerkingen geformuleerd aangaande de opdrachrbrief, het verslag van de commissaris-revisor en de opvolging van de neerlegging van de jaarrekening; ook in het kader van de overige weHelijke opdrachten, worden een aanral opmNkingen geformu leerd , die betrekking hebben op de 0lxlrachtbrief, her werkprogramma of her aangepaste werkprogramma en diverse technische aspecren mer betrekking Wt het audit-technisch onderzoek en de verslaglegging; renslorre kunnen ook een aantal opmerkingen worden geformuleerd met betrekking Wt de kantooradminisrratie, de kanroorsefuctllur en de verslaggeving naar het I.B.R. toe. Her is inderdaad zo, dat de Commissie alen blijft voor de omstandigheden, welke met de uitoefening van het beroep samenhangen, zoals een aangepaste organisatie van het revisoren kantoor in functie van de opgenomen mandaten, overige wettelijke opdrachten en andere werkzaamheden, evenals de onafllankelijkheid en de deskundigheid.
tB R -
J AAR VI;RSI.Ac.;
1997
D. TUCHT
I. SAMENSTELLING VAN DE T UCHTCOMMISSIE EN
DE COMMISSIE VA N BEROEP Voor de sam(-oseelling vnn de rUc!Hinstantif'S venvijzen wij na3f p. 4 e.v. van onderhavig Jaarverslag. In dit verband vermelden wij dat de ledenmagiscraren benoemd zijn voor zes jaar bij koninklijk besluit van II juli J 997
(B,S.. lokrober 1997).
In de Nederlandsralige kamer van dl." Commissie van Beroep heeft de algemene vergadering van het Instituut her manda(l[ van bedrijfsrevisor Daniël VAN \'VOEMEl \lNlengd. Her zelfde gebeurde mer de opc:lraclH van
bedrijfsrevisor Claudc POUR811IX. die zetelt in de Fmnsralige kamer van de Commissie van Beroep. Op her niveau van de Tuchtcommissie is her mandaat van de bedrijfsrevisoren in de Nederlandstalige Kamer door cl" Ibad van her l.B.H.. hernieuwd. Jn de Franstalige bmer van de Tuclucommissit h"efr de Ralld allngesreld als effectieve leden, Mevrouw Daniellt' )ACOIIS en de heer Jean Pierre VINCKE, t'n als plaatSvt'rvangende leden, de heren Henri LnmERGER en )oseph D[lfORGE.
2. T UC HTDOSSIERS 0 [Q9/9S/ F
Zoals vermeld in her I. B.R.-jaarverslag [996 (I" 202), heeft de Raad van her Insrituur de ujrspraak van de Commissie van Berex-p aan het Hof van cas§'1rie voorgelegd. De Commissie van Bt'roep had dl;' revisor, dif' door de Tuchrcommissie wegens inbreuken op de verbods~p:llingen in verb.'lOd met her beheer en de vertegenwoordiging van ondernemingen, ror de schrapping was veroordeeld, vrijgesproken omwille van procedurefouten.
Volgens de Commissie van Beroep was de Voorliner van her lnsriruur, die in een vroeger dossier regen de lx:rrokken revisor een klachr had ingedien(\' immers aanwezig op her ogenbl ik dar de Haad unaniem besliste om onderhavig dossier aan de fllchrinstamies over te maken. Door her feit dar de berrokken revisor hierdoor de «indruk .. zou kunnen krijgen dat hij niet door een onpartijdige reclubank - in de zin van artikel 6, § I van her Europees Verdrag van de Rechten van de Mens - is gehoord, oordeelde de Commissie van BNO('p dat tot de nierigheid van de procedure moest worden besloten, vandaar de vrijspraak. De Raad van het Insriruur kon zich met deze benadering nier verzoenen en heefr cassat ieberoep ing(",
Ol'er/l"egmde dal de o/lderzOfksgerecblm in principe lIiet ollden/"orpell zij/{ ({mi de 1'(}()I"J(briftell 1'(111 /l()ol"lI1dd (ll"likd 6. 0ll1d(11 zij lIiN geroepm zijl! te beslissel/ om' de gegrol/(/beid l'tIIl Cfll Sll"lljt'f!/'I'olgillg: Dat bet mIlIers ZOI/ zijl/ ill(/;m de Iliel -ill({(btnemillg 1'(11/ de l'treistm /'(/1/ deze /Jeptdillg alz'ore/lS de rechter te/! gronde is gemt. bel eerlijk k(/mkler /'(//1 hel prlJt:es efllstig in hel gedmllg ZO/l kll/Illen brmgm: OI'e/'lI'egende d(/I de (/(lIIgel'ocbte/l !JesliHillg de /lits/lr(wk 1"(111 de TlidJ/(o/lIl11;H;e 1'<1/1 bet lIlstilllIlt der Bedrijjsrel'isore/l ('emietigt. filet als motie! dal deze rtfhtsi"Shll/fie geml is door eell /;esliHifig fltllI de I?a(/(I /'(1/1 het IIIStltllllt die gebrekkig is: OI'f!rII'tgmde dllt. menijds. Il()lgm! m·!ikel 20 § 2 /'(11/ de wet 1'(111 22 jlfli 1953 bOlldtllde de oprirblinJ; /'(11/ bet IIIS!;fI/tll de,. IJedrijfsrel'isorw. de
T"dJlfO/lllllissÎe Il'ord! gel_'tI! door de I?tlod IWII het ft/Jfilfllll, die teil I'erslag ol'erlllt/tlkl, IIIt/tirill de lell It/ste gelegde feilet! lI'ol'den lIi/eel/gezel: dtll de opdrmhl /-'all deze Rm/d bijgevolg l'trgelijkbfl(/r is lIIel deze I'tI11 tm olldtr.l.oeksgerechl: O/'erll'egmde da/, anderzijds, de a(lIIgevorhtell beslissillg lIiet heeft /'aslgmeld dal hel gebrek dal werd IWJtgeJleld op bel lIil'MIi 1/(111 de I?a(ld teil illvltxd b"d /lilgetxftm/ op de beslissing/Wil de T!lchirolllllli!!ie of "(lil die tIIm/II'aJ 0111 ill de getst 1/(1/1 de I'en/edigillg em !wijfel tell'eeg te brellgen op bet ,J/ak I'tl/I de gesrhiklbeid I'all de l/lrblillJ/am;es /'(1/1 eerste (((Illleg en /'(11/ bllwp /!tIlI bel l/lJlillllll om op eerlijke wijze di! dossier te beoordelen: Dal de COllllllissie I'all Beroep IWI hel Imtillflll der Bedrijfsrel'isoml door "ilJ/waak Ie doell op die 111flIlier, teil olljlliJ/e toepaSJillg beeft gelllaakt I'all hel artike/ 6 l'fl1/ hel E"ropees Verdmg mil de Recbwl l'fW de Mem eli /'(1/1 bel algellltell recIJ/Jprillripe, zrkds ingeroepelI door de /'f:rdediging (.. ,)", (I'trltl!ing), De zaak is hangend voor de anders samengestelde Commissie van Beroep,
o112/95/N Tegen de beslissing van de Commissie van Beroep, waarbij een schorsing van één maand wordt opgelegd wegens her overtreden van de voorschriften inzake diensraanbod (zie ook uittreksel van de uitspraak van de Commissie van Beroep in her LB,R.-Jaarverslag 1996, p. 207 e.v.), bt-efr de betrokken revisor bij her Hof van cassatie een voorziening in cassatie ingesteld. Het middel houdt verband met de samenstelling van de Raad op het momell[ dat het ruchtdossier aan de fUchtinsranries is overgemaakt en bet reft de vermeende deelname van personeelsleden van de administratieve diensten van het Instituut aan de stemming, J-Jet Hof van cassatie verwerpr de voorziening, zodar de schorsing van één maand uitwerking krijgt:
«' \'lal hel tweede onderdeel bel ref!: Ol'erwegellde dal de beslredell beslissillg Msmelt d(l/ 1-1. OUVI/;'N, r/irfftellrgel/era(ll, e/I E. VAN Al/;'f:NSEt. adlllil/is/ra/ief direc/ell/: arm de 1!ergaderil1g
rB lt -
JAAkVER~LAG
1997
dee/lltIIllell t il oordeelt dal /lil hl/Il deelllame (Wil de l'el'gaderillg Iliel knil 11'01'dell lI[geleid dtJ{ zij de besliSJillg 1'(111 de /'(fadJ/dm Oll/Irellt 1)('/ (/{/Ilbtll/gii:, lIIakm I'{II/ de l/lrbword",-iJ/g ZOl/dm bebbeu beiill.Jwt!. bijl'om-bee/d door ook deel Ie lIell/tIl (/((/I de Jtelllll/illg: Ol'trl/'egtllde dtll dil oordeel I/iel geb(ueerd ij op een lIillegging f'tlll de il/ hel middel I'erllle/de 1I011l1eu: dal de COlli/lliJsie I'tIII Berwp zodwwle de beu'ljskmrhl (/'lW/! lIiellllisktlll: Orel'll'egmde dnt de (/{lIlgel'Of!,-de grief 1'001' hel ol'erige gem l'er/J(lJ/(/ bOlfdt IIItt telllllofil'erillgsgebrek II'({(}/"(Ioor tlrtikel 149 l'dll de Gromlwel 1.011 zijl! gesr/)olldell: Dnl brr olldcrdee/lI;et kt/II I/'ordfl/ tltl/lgmollltll: \fltll hel eersle Ollderdeel belrefl;
Ol'el"ll'egmdr di/I /lil de eukele ol/lsltllldightid dnt em perJooli die geell raadslid is /'(lil de Nand I'tlll bel /i/Slilllll/ der Brdrijfsm'iJorm, deelueell/I atl!l ttll I'ergt/duIIIg 1'1111 de !?({(ul /'(/11 hel 1111lillllll lijdenJ we/ke bes/iJ{ l/'ord1 een III(htproadllre {/tll/htlugig Ie I/ulkell, uiel 1'Olgl dal de I?(I(I(/ zelf ol/regelwtllig ;s Jtlll/mgeste/d: Dat hel ol/derdeel ill ZOI'ene lIiel kmi wordtIl (I(lIIgmOllltll: O/'en/'egmrle d"l de beslredm beslisJÎlIg oordeel! dtll uiel bell'ezeu is rial de I/IU persolleelsleden U '{/{IIWIIl spmke ill he, ollderdeel {UIIl de SI(I/(II/il/g bebbtll deelge1I0/lltll:
0 "1 bet ollderded ill zO/'erre bet en'tlll /lilgma dat die ptnolleelsledtll I/'el tltl/l de Jtelllll/ing bebbm dee/genoll/eII, feilt/ijke grondslag mist: (H')'" 011 4/95/N Een bedrijfsrevisor die als verce,genwoordi,ger van een revisorenvenno()[schap ,gelast is met de comrole van een m()('defven noorschap en haar elrie dochrervennootschappen (zie ook l.BR.-Jaarversla,g 1995, p. 195), wordt door de Raad van het Instituut verweten ,geen ontsla,g te hebben genomen op het o,genblik dar hij wist dat er onderhandelin,gen met het oo,g op ('en overname werden ,gevoerd tussen de door hem geconrroleerde moedervennootschap en een derde vennootschap met wi e hij een samenwerkin,gsverband h
II3R
~ J MRVERSL'oG
1997
op de onaOlankelijkheid, waardigheid en kiesheid. temeer daar hij ook als woordvoerder voor deze tmnsacties is opgetreden. De Commissie van Beroep hervormc de schorsing van drie maanden, zoals opgelegd door de Tuchtcommiss ie, en motiveert de beslissing van een berisping als volgt:
.. I" . O"'er de OIlt1flmllkelijkbeid IWIl de buh-ijjs,-e,'isor: Of,"l/-rge11lÜ dlll de COIIllIIiS!(lriJ·m·ÎJor door de algel/ltlle 1"1,(l(lerÎ1Ig
f'(Ol
dl'
(ullldee/lx)/(dtrJ //'ordl /x>1IfNlI/d l'OOr etll 1'fI'I1Îell//'wlrt Itrll/ijll 1"(111 drie jaar: dal de (Jf/afhnl1kelijkheid 1"(111 dl COllIIlJiJsaris·m';Jor legtllo/'tI· de (ligell/tlie l'trgadtril/g //'ordl btklelllioomi. 1'OOretf"SI dooIrIal dne la"lIfe. op Slmffe 1'(//1 srhodetlfrgoftlil1g. de opdmrbl ''
dtlt het de bedrijftreliisor. lltU/,. /uü/mll (11"1 . 7 I'(m belzel[de KB. I,"voden iJ. lIiet a/letll een opd/"{/[!Jt. etll/tll/oie o[ etl/ IIIllIIdmll te tUllIl'tltl/"{/eli /lw/Illeer de lIitoefenilig daarl'tlll hem ill eell/lOsilie mil belal/gencolI[!ia d,.eigtle pllUJISeli. 1'(111 /J(m/ hel QJ/tl[hmlkelijke oordeel drlt hij lIJoeI lIitv,.mgen ill hn get/mllg te vrengen. J/ltW,. ook deze o/ld/"(/(ht. /tll/flie o[ mandaal !'OOrt te Uilen: Ollel"U'egmde drlt eell eOl/llllissnris-rel'isor a!dllS. lijdms zijll drifjt/rige opdmebl. zelf omslag kil/I nell/m: d"l hij dil ill principe moel dom bij gelegenheid /"(/1/ eeJ/ a/gel/ltm m"g(/(/erillg /ladal hij dit orgaall sc/;,.i/telijk beeft inge/idJI over de beweegredtflfll 1'(111 zijn ol/tslrlg:
e/I
dt/I hij lIod;1tIllJ ook vuiten de a/gel/lene l'I!rgader;lIg OII1J/ag wag I/emen. IJIfwr JlecbtJ vij ge/l'ichtige persoonlijke redtllm (tlrl. 64. qllÎllqllit! Veml. U%): dul onder deze gewichlige penool/lijke redenen gerekend wordt: hel nitt It/l/ger gtll'(/(/rborgd zij1l Wil de regelI 1'(111 01/{Ifh(/1IkelijkbeiJ.!l: Ol.'tfll"fgel/{/e dal het !'erJ/ag tut1l de KOllillg. 1'OO/"{/[gtUlI/d afm hel KB /'(11/ 10 j(l/II/ari 1994 vnrt/Jende de plidJfeIl IWII de bed";jftret"ÎJorm. 1/og bet belallg heeft be!lfl(/mkr I'IJI! de 0Ilajhallke/ijkhe;d2J: d"l hie,.vij werd l'tIslgem!d dal het lIiel I'OIS1t/(Jt Ie ste/lm dat de bedrijjsret'lJor ill de /filoe[millg 1'(111 Zljll rel'isora/e opdrf/chlfll em ovjertiet'e ell oll/l"rtijt!;ge bOl/dillg //loet (((/lil/eli/eli: d,,1 t!'ellffl/S: .,f·lel beroep ... in /I'ezell (tiJ 01laf!JtI!/kl'lijk (moel) U'ordm er/'(lrm door al wie geroepelI iJ 0111 inzage Ie mlllen mil eel/ I'ers/tlg of I'flll effll'e/"k/arillg I'({I/ eell bedrijftl"e/'i!or o[ d(l(Ir gevmik /'til/Ie lIIt/ktllIO Ol: dt/I Olllfrellf de l'/"twg of eell dergelijke doelstellil/g kali u'fm/tII berákt zondel" loa1tmdell te I'ool"kollltll w(1arvij (Ivl/orll/ale dmkkil/gJ!IIiddelen tegmol'er de rer/i!o,. zOlldel1 kl/I/llen wordelI aal/geurend. ;11 de eerste plaats werd gedt/cht tuW de I'olgel/r/e s;rll((tia: • hel beJlt/((j/ l'tlll falllili((le of penoolllijke balldm t/IJIeIi de rel'i!or en de /eiding 1'(11/ de ollderl/eming: • fillallcide reltllia of 1'OO,·de/ell ill IU/Illm die gem rechWrtekJe bezoldigillg zijll l'Oor de l'erslrekte dimstm: V",le"'trt/1II. 1:x..d II.I.B.R.. 199~. p. 392. (2) Cfr. BdgÎJth S/(Ulub!ml. ! 8 januari! 994. I'. 94!. (3) IbMf"J. (I) Cfr.
lBR - JAARVERSLAG
1997
• UI/ ol'enlrel'tfl albal/kelijkbeid op brr /,/tlk /'rI1i de bOl/om";tl. Iet/ Ol'erJIlII/1/ 1'tII/ ééll 1'e//II00fS(&IP, ééll ;IIJlall/le ollill belallget/grwp: • de d;,rrte of indirecte dee/nemillg /'tI1J de re/'l.rOI" aall de beheel"sbe.r/iJ!illgeli 1'111/ eell ge(oll/ro/eerde l'mllootscbllP: • de berrokkfl/beid 1'tII1 degel/e die wllfro/eerl il/ de IOlsl(///(/ko/l/il/g 1'(111 de doclllilet/Iet/ U'lII/rOI'!!r bij etJl l'erk/arillg /lIOCI lIilbrel/ge/!: dat IIIW';11 bet tI/gemee/1 de nQ()(lulke/ijkheid I/'erd Iwstgesteld rege/.r IY/JI te Ieggeil dit (Olljli(IJitlliJlies mOflell 1'OO/"koll/t'II u'am/eer er eell emslig gelw((r IxS!(mf lOOI" Ixiill'l{)tding I'tlll de rel'isor die II/tl de (OI/frole op de rekmillg is geltJS{: dat ber dt/(lreJJ!ege/1 lIin lIodig I/'el"d geoordeeld. rekfl/illg bom/mde lIIel de doelstellillg 1'fI/1 de regel.r inUlke ollaflkwkelijkbeid. beperkil/gm ill te bOllll't'I/ /lWIlleer hel /'isico alJ oulxd"idtlld kllll wordelI !Je.rtholfll't!: IV.
Ovt:/' de gegrom/beid l:fllJ de iIJgestelde IlIchll/O/"derillg:
OI't'I"ll'egellde dat blijkl flit de Slib I I'/'/"/llelde feittll dt/I de bnrokkt'l/e ge/flSl uw //lel de {Oll/role op de rekmillg /'rI1I eell IItoeder-l'eJIIIOOfSe/J(lp til ha(/l' drie dOl.hler-I'elil/Ootsdkl/!Ptll : dat bij sil/ds begin //lei 1995 lI'ist dfl! er ol/der/kll/delil/gen waren /twel/ de door belll gefOllfroleerde llloeder-I1:/lIl00lsr!J({/! til eell de/,/e l'fIIllOOISCb(lpll/et wie bij eell s(/Inelll/'e,-i.>.illgS/'erbund bad: dut deze bes/Jrekillgw lI'erdeJI geroerd //Iel beloog o/J de koo/J/t'erkoop l'tl/l de (/(/Iule/ml'tl/l de d";e dOl.·bler-l'tlll/ootscb"ll/!w: dal de betrokkme de b{'(/oelillg hml ol/ts/ag te l1elllell il1 de dde dochlel"-I't'J/llOotsr!Jlf/!pm zodra de I/lIlIdelen ZOl/dm I'erkocbl zijll (/(/11 de J(lmel/lI"erkilJgsllerbI/mI-llt'IIl1ootsdJ(/p: dal bij bel, I'O/gms zijn zeggm lIa mggespmak !!Iel de I'oorzilfe/" l'tllI de COIIIlIIissie 1'0(11' hel l3allk- ell Fil/(lIIriru·-ezell, niet nodig oordeelde 0111 omslag Ie I/elllt'll fijdms de olulerb(wdeliilgm, ell bij de llloeder-I"{!/lIIoo!icba/J ook lIiel 1)(1 bet belindigm l'tII/ de Imprekillgeu. 1'001' zO/'er deze beà//(lig;'11i p/aalS bmI t'ÓÓr 30 juni 1995, daf/fllI U'(I(ll"OP rle !J,,!fjt/"I"/'jkse boekbolldklllu/ige Sl(/at, bedoeld ill ar!. 64. uxies Vnw. \\%, 1110el u'(wtlell opgesteld til. ,'oor tie l'ell/lOotSe/klppell die Q//(lerwol"Ptll zijl/ (1(111 (//'1. 3 1'1111 bet KB "tIlI 18 september 1990 ol'er de /'eljJIirblillgm bij opllelllillg 1'1111 ef/erlell lil de eersle IIlm·kl 1'(/11 eell l3elgise/Je l:.1ferfmbellrs. ook eel1 balfjll(/r/ijkJ l'tI"s/(lg QI'tr lJe! be(kijf til tie mll/f(lten ill de eerue ze.r /IItllmdm 1'1/11 hef boekjaar /lloer u'(Jrdell gePllbl;reerd, erelltllee/illt rOlltro/e riOOl" de wettelijke lotzich,holtt/el" op de rektllillgm:
Ol'eruregmde dal deze bOlldi/lg l'e1'Jebil/ende get'Olgwhad: dat de befrokkme l'OfJreerSI zijn II/ll1Idaal I'f:rder moesl blijl'f!11l!itoejel/e!I lijdem de o/lduballdelillgw l'II bi;gel'olg de l't,mlfll'oordelijkbeid 1'1111 de col//Illissm'isnt'isor bleef dragl'll til kOIl ger()(pl'll uwdm op te treden: dal de ttm/!,werkende kr(/chl m/l eell IllIer o/llslllg hierl/(111 /liels IIf/"(lIIdel'lllll de opdracht 1'1111 eell COlllIllissaris-rel'isor niet lil/een l'OfJrll,l()(it lIil ee1l kOll/rakl II/allr IeI'eIIS lIil de 1I'f'll'II gerichl is 1/(1(11' het IIIllalScbllppe/ijk I'erkeer. zwlal ee1/ 10lller colII'l!lIIiOlleel bedollgm lemgu'erkil/g geef! ge/lo/gell kmi hebbeN !laar derdeJl loe: dal de bell'Okkme er /'e/wo/gem, 1111 bel afi/r"'e1l 1'tII1 de onder/kOlddil/gen op
30 jlllti 1995, kon loe gebrachl u'ol'den bij de /mmgeuoumle IlfmllJOlSchap eel/ eo/"'-ole /fit te /'OeW/ op de boekhol/{Iklllulige gegel'em: dal hij Ims/olle OjJ hel eil/de /'1111 het boekjam· bij de lI1()(der-l'elJl/oolSebap de (oml'ole ZOII I/I()(UI/ I'f'rri(hltll. bedoeld ill flrt. 64 VrJ/JI_ \\1': ('IJ die ook betrtkkil/g beeft op de lijdelI! hel afgdopl'll }tUlr I'eniebte I'erkoop t'(f1l Il(l1Ideleu door de gecol/lrolee,'de 11f1l1/oolSfhap tlflll een fl!u/ere rechlspersooll II/et deu'I!lke bij een sfllllel/ll'erkll/gS/'erlxmd hf/d; O/'elll'egl'llde dlll de olJlslaJl(t;gheid dal de belrokkme bij de llIoeder-l'eJlnooISdkIP zijn opdracbt ui/I'oerde i/l (ol/ege !liet eel/ {//u/ere bedl'ijfil'tl'isor, terzake el'el/llliJi eli/ge IlIl'Ioed heeft. I'trll/;IS hij "ldaar zowd de /acto tdJ de illre - ril zOJlder dat tnhleml Iv/gells eell spits/lol/dige I'edtlleri/lg, lIIet /emgll'el"keJide kmcht deze sillwt;e de ;lIre werd lIitgewist - ;11 /llI/rlie bleef eII Ollllfrlll;llde,·d beroePSIIf/"{/IIIlI'OOrdelijkbeid droeg: O/'e/"/l"egmde dal de bell"okkme. illgel.'olge de ollderhandelingen gel'Oerd dOOI" de 1'e/fl/OOfscbap lIIet dewelke bij eell sall/mll 'erkillgJ/'erbal/d b"d, bijgel'Olg gebmrbl werd ill eell eOlifliClsitl/((lie twsw de gecollfJ"oleerde l'el/!Iootsrbappm - In bel bij'Zollde'- de lI/oNler-l'elllloolsrbtlp - ell de JtI!lIellll'trki/lgJ/ 'erblllld-I'e//noofscbap /{"(f(//·bij be! gel'flal" I'(JOI· beïm4oediJ/g ['(11/ de relliJor I/iet als ol/bedllidel/d kan lI'(}rdell a/gedlNw, II/a(/r lIllegendeel als I'o/doemle erl/stig !/loeI /I'orden bescbollll'd 0111 teil lIiet mleqlllile r('(/el;e 1'1/1/ de belrokkme te best/JOl/wen "Is ew pl"il/cipiélt tekortkomillg 1"111 bet botlfll besrbrellffl ()//tlfhal/kelijkheldsp'-;lIcipe: OI"'I'/t'ege/ide dal de betrokkem wel (JlIls/ag 1/(/111 il/ de docbter-l'elllloo!Se/)af!pel/, zij bel el/kelop bet ogwb/ik dtlt de !fllllelll/'i1·killgJ/'f/l/lOOIScbap eigel/alll" we,.d I'llll dn:;e dorbte,.-llfIIllOOISdkIPpell:
IBH
-jMRvERSLA(;
1997
dllt de OllJs!tIIu/igheid, dil! di! OlltJlllg IIrrd H!rI«lId IIJtt !tmgll'trktllde krach,. wijt' op he! dubbe/zil/Jligt ('(lil dnt Jillleltit: tijdms dt O1/fltrb,l1Ide/i"gm bleef de betrokkene de /llflO fOlllllliJSI,riJ. ook a/ boefi/m er gtdurellde deu periode geell l'trs/agen te 1I"O,dm opgel//(wkt. "'(((fr de jllre lI'erd zij" opl'O/ger cOll/miJl",.is /'(II/(if de 1.'()I"ige a/geil/file l'trgm/erillg: Ol"trll'tgemle d"l de btlrokkene ook loegeeft dal bij btgr..pm h(l(/ d(lt N' eell P/"(Jb/«III l/"dl lIIel de moeder-I'tIllI()()lJcbap. 1/11 bij beu"ttrt d"t bij Ol' dil I"'nt hel a(It·;es heeft gel'mt/gd I"(UI de l'OOnitler l't/1/ de COlllllliJsie l't/1/ bet Ballk- m Fillallátu'tZm: dat hij terecbt dit adl'ies l'rOeg, 1"erlllifJ de l"trllleidt 1'tlllloolJclk,p kllngmotterd was; dal bet probleem el'tllU'el ook ((I/(Iere dlptflm l'trloonde. zords bierbol'tll reeds I/"e/"fll'erllle/d, //leer hep(((fld eell l'tml()()/Jebtlprerbtelijk - de (!rie jaar dlfl"tlule rOlllllliSJariJopdrtlcht - ell teil IlIr!Jlr"tfbttlijk - de dreigmde schem/ing 1\:/1/ de ollttfballkelijkheid: dIl/ dt !Jttrokktllt aldus. il/(litll hij tlligt lu'ijfel hIId om/rml de IIIUJ Ie IItllltll bO/ldillg. ook zijll IIIrb/OI'trheÜ/. bel/mlil/IIII der Btdrijfsrn'isorell. bad moeItIl raflflpltgtl/(l) t'DOrnleer op iNl /Olller (/{It'it.l l'tIIl de l'DOniller /"tUI de COlllllliSJie l'DOr iNl Ballk- til FilltUlrÎeu'tZe/I Ie hes/iSJtll d,,1 dt 1't1l1100lJrbap. IIItI u'it bij eell J(llIlellll'erkillgH'erbfll/f1 biltl. bem "iet ill UIl rOllj/iflsirllalÎe kon b,.mgell door ollde,.b"l1delillgen Ie begill1lell lIIet ten door belll gerontrolee,.de II/Older-I'tII1I0olschap omtrml de koop-l't,.koop l'tII/ aonde/m ;'1 d,.ie tI'mems dOOI" helll geroflfro/eerde dorhter-I'tIIl/()()fJrJulp/lfll: dal blijkl /lil 1/111 l'OOmfgllflt d,,1 bel "d,.ies l'fllI de IIIdJlol'tl"htid I/iets mu/m kOIl zijll dali de r(/(Id dril/gmd olllJlag Ie IItll/m. ook ti/; COllllllisl(lr;1 I'nli de Illoeden'tII1l00!JCJu,p. en dezt opdrocht JlerhlJ opllit/lu' It 11(1II/'(IlIrdm 1I(1l1(l1 de omlerlxmde/illgen wartll bttïm/igt! til (14 daaropl'olgem/e jtltl,./ijkJt (I/gtll/me l'trgm/erillg. op het l'ers/tlg 1'tI1I /!til COII/l"flltr. bierol'" Ju,,1 heslisl: OI'tJ'II'tgmde dIt! de hell"okkellt "Idm P,.il1ápieel is tekol"tgekollletl 1/(1II bel bOl'tll besd)J'(!I,(!/I btgime/I'llll ollt/flJtlllke/ijkbeid: dt/I bij 1XJ,'t1/(/itll gtllletlld bttft. t/Is 1/'()()/"(h'Oh"de,. I'tlll bel Jallle/llI't/"killgS/'trfml/(/, zelf de pers It IIIOlItfI i,,/icbllll Ol'tr dt gesloIeli ol"eree"kolllsl: (I) Cff. Vndnmrllm, Dttl 11, I.B.R., 199), p. 392, waar het verh.aal wonh gedaan van de
"ersclllllende vragen d,e op d,t pum renls werden gesteld.
[ 13R -
J iII\~VFR~!.AG
1997
dat de p";llcipie1e sc/mulillg /,{111 de onafba/lkelljkheid door dil oPlreden ook deels eell inbreuk betekeIlt op de IIwardigheid en de kiesbeid. l'oorgeJdJrl:I'en door arl. 3 /'(/1/ bet KB 10 jtllll/m"i 1994: Ol'erll'egende dal de bewezen prillcipiele sebel/ding l 'Im hel olltifbll1lkelijkheids-. I/'{/{IIdiF,beids- en kieJbeidsprillcÎpe lIiel boeft geJll!lrfiolleet-d te lI'ol"dm door CC/I tijdelijke sebomllg. roottent Ollld(ll de uit/eg I'tlll de Velrokkmf. Ie gMder IrO/lIl' Ie bebben geballdeld. geloofll'(lfm/ig /('Ordl genltlllkl. 0./11. door de raadpleging /,(11I de CO/lllI/issie 1'001" bet B(lllk- m F illallcÎell'ezen: dal 1'f1'1'olgens ee!1 ojlzetfe/ijke, ltUlt J!(I(I!I kwam/lI·iJIlge ol'erl/'edillg /'lI1I de drol/totogisrlJe regels terzake /liel bewezm is: d"l , oll/wille I'lm deze gelell/I,ede zl/ 'aal"lI'irbflgbeid 1'(11/ de ftitm, eell berispillg 1'Oldoende l'ergeldel/d m afirbrikkend zal zijn lIIe! bet oog op 1Je! dooI" de !IIr!JlI'order/llg beoogde be!JO/Id. ;11 1Je! opel/bll(lr beilIng. ww teil ollberispelijke kieJbeid, teil lI'lIardige SI((/ult'aSligbeid in bet gedrag Cf! ten ol/gesrbonden IHllel'eli /'all de geldende zeden(l): ("')'"
Ol I 5/96/N 0116/96/N Zoals reeds aangegeven in het I.B.R.-jaarversla.g 1996 (pp_ 210-2 11) berreft her voorwerp van deze (samengevoegde) cuchrdossiers een revisoraal verslag over een omzettin.g, opgemaakt door een bedrijfsrevisor die medewerker is van een revisorenvennootschap. Eén van de vennoten van de revisorenvennootschap, en tevens héscuurder, is aandeelhouder van de om re zetten vennootschap. De Commissie van Beroep herleidt de sanctie van de revisor-medewerker (in het uittreksel bedrijfsrevisor A) en de revisorvennoot (in het uittreksel bedrijfsrevisor B), door de Tuchtcommissie vast.gelegd op een schorsing voor een duur van respeccievelijk 15 dagen en één maand, tot een waarschuwing: d e olfaflu/IIkelijkbeid 01/1)(11"1 ijdigbeid: .. /fl ,
Oli e ,.
Ol'enl'egende dal arl. 3 l'flIl hef KB begimell'llll det"". 7his, 4° en 8. § I (!)
litllI
/'(111
1',111
de bedrijfsrellisol" ell ove,- zijll 10 jtll/alltl"; 1994 hel tllgell/eell de WIel mI/ 22 jllli /953 if/ heril/-
err. J. . an S,\C!'. _Autonomi .... de I'anion dlsc;plinaire~_ l?~'. 0,', VUL 4. 1991, dit: l'en FrJns C'dssatiearresf van 12 mei 1827 aanhaalt als volgt: _.. 'fat/jolJ til di/tip/illt' ... a
i"/Im,,.k /"Illr lIIai"fmn JmlJ l'i1llml pllblir In Jil.fnl( dmll I" It mr,mtrt tI /'imigrlfi t/'lIIlles IIIrtllrJ ... ~ .
i l(
II3R -
JAARV[R~I.J\G
1997
,{(/i({lltJlt,
I" ,hgll/li dl/m
nering brtllgl: de btdrijftrtt'iJor //lot! irr!el"e hal/{leIillg of hol/ding l'trll/ijdtll die ill slI"ijd ZOII zijn//lrt de ol/(iflxlI1ktlijkhrid die de l'Iije btroepen JUlIIlIlrkl; dtll de art. 7bis, 4° til 8. § 1 "1111 dl \Vel l'ml 22 jllli 1953 rtsperliet't/ijk IJmulde/l 01'(1" de oll/'cl'flligbflfll'bede/l /IIel bel be/'()I:/' 1'11/1 btd/'ijftrel'isol' fII o/'(/' hel 1'er/'lfl/t'II "(111 ttl/ 1'0Ilf/'0/et({(Ik: d(l/ Jeu bepflli/lgell lIil de \Vel "1111 22 jldi 1953 /log //Iotltll Stlllltllgeleztll 1I'0l'dell 11111 arl, 64bis 1"1111 de VUllloo{J(hllppelll/'ll dlll Uil bijzolldert I"lgel ilJbolfdl Ollllmll de COlflllliSSllrisjJmaie: 401 hel algellltfll btgimell'fIIJ art. 3 "1111 bel KlJ ,'all 10 jtllllfl/I"i 1994 wordt ,,"dflidelijkl door de (dgell/t'IIe /'erbodsbepali/lge/I ill dc 111'1. 4 101 7 1'1111 bel KB I'atl 10 j({1IlIfI"; /994; Ol'tru~tlldt
dtlf de (I/'t. 4 t'II 5 1'<111 dil KB ''trl/'ijzt'll/lllllr bepldil/gt'll omlrtll! dc ol/l'tmligwltll,htdt'lll'lf!I 111'1, 7bis 1'<111 de \Vel, /er/àjl de arl. 6 CII 7 1'1111 bef KB befrekkil/g heMelI ol' de ol/lIjbl/llkelijkheid bij Im lIiloefmel/ 1'11// teil cOl/fro/eopdl'l/chr!); OI'tru'tgtlJtlt dlll deze /t""SIt I'tgels om/rml de ollllflxlllkelijklxid bij be/llÎlotfe/uil 1'1/11 em cOllfrolropdrt1chr itl de Ilrl. 8 tOf t111IIt'1 14 I'.IIJ lXI KB 1I0g "I'trSlt'rkr I/'ordtll 0111 uker Ie zijll 4(11 ill t'fllieders ogell de olll/fhrlllkelijkhtid is J!,lll'l/llrborgd,. C?); dlll (11'1. 9 ,,!dIIS bepllllll: .. Ol bedrijfsrel'isor IIIflg gem mkde /'wisorl/le o/l(//'(Icbl 11(1I11'((1".,lell ill etll olldel1lelllillg 11'11111" bij:.t'lf zijl/ reblgmoof (... ) éé" 1'1f// de 1'Olgmde /'OSifilJ INkleedl: 1'OOY/lIIIIIIIJ/e "'lIIdtt/hom/l/' 1'1/11 de l'tm/DOIscbap of(... ) oolllfmler, ulllk,'Otrrler (... ),.: Ol,"u.'tgmde d"llIil dl'U regt'1s m de hierbo,'tJ/ oochm'tl/ filtll dflidelijk blijkl d(ll tr l'OOr (btdrijftm'iJor B) teil l'trslerkll'ff'bod btslol/(I 0111 dt' comrol, I/iltt l'otrm bij de 01l1l'OI"",iIl8 1'(1/1 de PVBA (... ) /['(10""111 bijz.tlf m zijll (('hlgmolt a(lIIdetlhollder U'IIn", Îeder loor 49,6 %. m zijll «bIgmOlt' bo,'t'lIdim. 1'Ulgms de /'OOrgelegde pflbliklll ie, d, Sfllllllllin ulIlkl'oerder 1I'1lJ: dlll IrYZflke de 1'/'{/(/8 rijJI of dil l'erbod ook gold 1'001' (bedl'ijftm'Îsol' A) ollldll' zij lI/edt'lI'erker II'IIS 1'(111 de 1'elll/oolScbllP II'tmri" (brdrijfsrl'dsol' B) zijll (II"bl 1'(111 bdrijfsret'isor lIilotftllde: (I) (h'er het bc-grlp _controloopdr.oclu_, cfr. het bc..grip .revisor.. ll· opdrolCht_
In arl_ 1.1) KB 10 januari 1994. (2) Cfr. het Ve:-lSlag a;ln de:- KOning. voor.. fgaand :lan hel KB van 10 ,arlUJrl 1994, B. SI ..
1994, p. 941. vierde al. IBR -
JMRV[R ~u\(;
1997
dtt! i// di! I'erbillul mer;;.ijds I'em'nel/ wordt //(/al" (I/'!, I, 3° IWI be! KB 1'(1/1 /0 jUlIl/ari /994: "Elk l'Oonchrift dalloepasselijk is op eell /I(ll/tlldijkt perSooll, is tel'ell! 1'(111 rtfblHloege loepasselijk ol' de rel'isorelll'etlllootsrhtlp, 1I'(/iIlWI/I dne perSOO/l deell/illlltlttkl, {t/sook op ,t/le I'I!III/oletl I'tll/ deze I'elilloo/scha/!,,. bepalillg 1I'{Wrt'(l/1 1110el I'aslgesteld wordel! dal zij lI'el de reI1i!orefll'tlllloolsrhap en baar I'em/olm /'trllle/dl, ""Ulr I/itl de lIIedclI'e,.kers; dtt! (Illfierzijdl ook lil'!. 8 I'UI/ het KB /'(/1/ 10 jll1l11Ur! 1994 II'O/"{I! lItll/ge/)(1(11(/: .. De bedrijfslW,ism' lII(lg slechls Uil /'e7.'islmde opdmrbl Ilill'()tl"tll ell eel! I'n's/tlg of teil oordeel gn'eII, i/l zotff"re zijn ollpllrlijdigheid wordl gell",arOOrgd door zijn eigell redJ/scha/JeIl eII objerlie/'e ho/lt/ing. alsook dool' de bOllding /'lll/ de Illedewerken ell der/ulI/digen Il'tIarop hij beroep doel.,. - bep,t/ing lI'llllrill wel bef begriP lIIedet/"trker I'oorkoml: Ol'er/l"egende dllf deze lat/lsle bepalillg een "I'erSlerkt,. l'erOOd /;el'tlt ill l'er/x",d /lief de ollpal"!ijdigheid. gewaarborgd dool' em rechtschaptII til objecliel"t homling bij bef lIilroemt t'llJl de opd/"{/(ht. lIief ldleell /'(IJl de bedrijfsret'Îsor en 1'(11/ zijll l't/lllootschttp e/I btwr re/II/otell (arl . 1,3° I.'(ill bef KB) maar tel'ms IWII alle I/{etleu'l:rkers til desklll/(ligm - hel hele kallloor dlli I): dal blijkt lIif eell tllll/dufblige lezillg /'tI1I bel l'trIlag I'llll de I?tllltl. dal gekozm werd - gelef 0/1 bet feit dlll (bedrijfsre/liJor Al geell /'('111100/ is l'llll de l'ell1l(H)!JChap (, .. J - I'ool' teil ol'erllWlillg /'(/11 "rl. 8 KB 10 j"I/IWr; 1994: Ol'trl/'egende dal deze ol'er/redillg door bel ollderzoek ill hoger beroep ook bell'ezw is gel/'ordw: dal illllllers //loeI belladmkl I/'ordeu dal de ouafbllllkelijkbeid til de onpar/ ijdigbeid I",n eell bedrijfsrn'iJOI' il/ 1I·'fzel/ //loef worde/! el1'lIrtll door al lI,ip geroepe// is 0/11 illzage Ie IIP//ItII /'all etl/ I'prs/ag of etll l"trklal'Î//g of dtllllTall gebmik //loef //laken: dal de o//lJftlluligheid. dtll het forlllele rerbod /'tlll b1oed- of aal/l'erl/'llllfSchllP. ZW"I tltl! l'OO/"kO//lt i// ar!, 9 l'tllI bet KB l'tII/ 10 jtll//ltI/"i 1994, I/iel geldt u'(l/II/eer deze fillllilieballden bes'(UIII ill hoofde I'llll eell Illedewerker /'tI1I de CO/ltrolerellde bedrijfs/"etlisor, lIiet lI'tglleelllt dat derdm etll srhijll IWI/ partijdigheid en aflJlIllkelijkhnd lI'aal"/le//len uw/meer zij I'astsfellm, ZOtlls terZake. dal em ro1lfrolerende bedrijfsrevisOl: die StIlIItII /liet teil (ollfmter l'OOrkOIll! op bet brie/plljlier I'tlll dezelfde l'enIiOOIJrb/lp, et// cO//lrole l'f,./"irhl bij etll l'e1l1100ISch(ljl. (I)
eff. het Versl3g aan de Koning. voorafgaand 1994. p. 941, neg!'m!e al.
IBR-J"""RV[Il~I""(;
1997
a.~n
het KB van 10 jammri 1994.8. SI ..
ll'tltlril1 die cOl1frater til dims echtgmote ieder 49,6 % I'(/!/ de a(mde/en bezitfm e1/ de «b/gmo/e feiWIS SIallllt/irt ztlakl'oerde," is: OI'tI1l'egel/(/e [JI'(:rÎgem d(lt ook ill het jr/(Iff-ersltlg orer 1993 de gecill'trde I/(ISSIIS OI'fr de b1otd- en (/tllII'I'rIl't/lltscb(lp ;/1 hoofde ['(111 een lIIetlell'l'I"ker-llie/-I't!l1lool wordl gelll/(/ I!reerd dooI" de (/(IIIVet'tlil1g "da! de rel'isor ZOIf uag(um of de f(//Ili~ liebtllu/m l'rII/ eel1 lIIedell'erker die geel1 l'tlllloot. sltlgi,,;,' of P,l'1/'fJ()/1 personeelslid is, //lel vept/alde persollen dil' eeH /'er(lIIfll'oordeiijke flllletie lIi/oefellel/ ;11 de gecol//roleerde ol/derllellJÎl/g, !liet //Ioe/ell belefftll dat die lIledeli -erker I/oor (Olllro~ leItIkelI ;'1 dl' gecol/lrolel'rde ondernemil/g /I'o/'{I! illgezef... Ol; OI'l'I"/l'l'fjellde dril (bed";jfs/'l'l'isor Bl illgl'l/{Jlge de /t/ulkl' vell'tzell gOide profes~ siol/ele l'trholltlingm WiJfI/ helll, zijll «htgel/ole til zijl! medewerker. (bedrijfsre~ Ilisor Al, btld 1I/f}{'/l'1I 1I'tlel/ dtll deze Itlt/tsle a(lfIgezochf werd om een rontrolt I/il /e I'oerm die hijzelf IlÎe/lI/()('bl doen: dal bij al/eszim keil/lis lIalll I'all deze /liet teil Jfhijll l'tll1 p(lrtijdigheid m afh(ll/kelijkheid omget'i'll rn 'isomle opdmrbl op de r"gell/me l'l'rgpderillg Wil de gerolllroleerde /'l'IIIIOOIJfhap. I//(UII' bel /'(I'Slag l'tllI (bedrijfs/'l'llisor Al door zijll uhlgmote werd l'Oorgdezw fIl /I'tlt/r hijzelf 2/1 + 1 + 2 (/(lIIddm l'fJll de gefOlllroleerde I'elllioo/Jrh(lp l'l'rtegel/lI'oordigde. be/zij sall/ell 2 J4 op de 425: dal bij. t/Is vedrijfsrel,jsO/: millslem vij deze ItIlltste gdegmbeid b(/(I lIloetm reageren fII eisen dt/I el'11 ook //(/(/1' de schijl1 ol/partijdige fII Ol/(lp)(/!/kelijke COiIfmler IIIfl de opdmc/JI werd Inlml: dal hij aidlIS op el'l1 deolltologisch 1'l'/'vodl'l1/ájze beeft llleegell'e,·kt (UIIl dl' scbfll~ dillg 1'tI1l bet onap)(lIIkelijkJJádj~ m ol'P(/rlijdigbeidsprillripe: I V 0 ver de s/"(I/I/It/I/I:
OI'l'J'wegmde d(lt lIil de beht/!/{Ie!illg let· zitting (... ) is geblekl'll dal etli ll'({m"~ srlJl/win!; zall'f)ls/tltlll olNltll dl' betrokkl'llell, l/'aarl'(1/1 niet be/l'l'fnl 1I'0rdl dal zij l'Oorr/;l'II al hmlden gezolldigd legm de deol/tologie. zirh ;11 de toekOlllil ZOIl~ dell ombolldell 1'(11/ ge/ijktltudige feiteN. lI'r/(frJ'tIl/ OI'erigells ook lIin be/l,'ezell wordt dal zij U il nefmle i/ll,fOf!d /kulden op de kll'aliteil 1'tII/ hel I'l',-slag: (... )'"
OI22/96/N Naar aanleiding van het schri ftelijk benaderen van een klam, waarvan de revisor duidelijk wist dat de confrater met wie hij vroeger in associatie (I) efr. bc( J:mrverslag ovcr 1993, op. ril., p. 28.
lBR - J "'AKVER~J-A(; 1997
was, duar (in het uiHreksel "de Belgische vennootschappen .. ) het mandaat van commissaris- revisor bekleedde. besliS( de Raad betrokkene naar de Tuch rcommissie door re verwijzen wegens overtre vermeld artikel bewezen: I. nu de betrokkene in dezelfde brief laat blijken dar hi j enerzijds een grote revisorale kwaliu'ir heeft aan u' bieekn en bovendien dat hij , door zij n in dit dossier opgebouwde kennis, een voordelige offerte kan aanbit""(len; 2. nu de aangeboden honoraria voor het manda.1t van commiSSo1ris-revisor niet gespeend blijken te zij n van enige commerciHe ingesteld heid; 3. nu de betrokkene in Stt-ed.s dezelfde brief verwijst naar ct'n a.1ngena.1m onderhoud dar hij mer de vemnlwoordeli jke van deze vennootschap had op 30 november 1994. zijnde anderhalf jaar vóór het sch ri jven van die brief; De Commissie van Beroep, aan wie h('[ dossier op initiatief van de betrokken revisor is voorgelegd, bevestigt voor het overgrote dL'!'1 de analyse in eerste aanleg: ,, 11. O,·e,. de geg/wulbeid 1" 111 de t IIChll!onle/'illg:
Ol'trwtgmdt dal de britj tI.(l 3 1 mei 1996 I'rm tIt wlrokkmt ftll lXII! ditllJtr/{mfxxl bei'al ";:.MIJ ,'trfxxlm dour riff. 26 I'(J/I Ix, KB 1'(/11 10 jtlllllllri 1994: dul de belrokkf1le l/"e/isu'(l(ll' beween. "lom/e,' dmll'l'tll/ mig bell'ijJ l'OOrle leggell. dul hij tie ('f!rll/elde brief ( 1(111 de IlulitUlIISt 1'tllllootJrhtl/J (... ) J(bretf op l'f!rz.oek 1'«11 de Belgiscbe 1'f!llIIoolsrlklppm ( ... ): dal /lit de ulm "tlll de brief ulf tl'f"IIII't1 b/ijkl dal bij gesebrfl'f"lI werd op etll ogmblik dal de bf/rokkme. /lit zijll trI'urillgm (lIJ eOlllll/iJJlIriJ-rn1iJor ;11 de BelgiJdx f-elll/oo{Jemlpptll. kOIl btJltáwl dIJt Ixt lII,md'llJt / '(1/1 de rrl'iJorem'ellIlootJfmlp (. .. ) ill dt:.t/fdt 1"tIlllOOIJrlkiPpeli berilldigd lI"trd bij de 1I1gell/el1l! t"f1"grtderillg /'(11/ 1996: I13R -
J AARVERSLAG
1997
dal /lil de lrulls door de Ixlrokkme l'OOrgelegde Jll/kkm bOl'ffulim blijkt dot de ((Igemem I'ergaderillgtll /'(11/ (dt 8 elgiJebe l'ell1/OolJdJt'ppm) doorglllgm op 28 //Ie; /996, drie d(f":'!:/I l'OOr de brief /'(/11 J I lIfei /996, ell rIt" J/eeblJ ee/f Iliwuoe (OlllllliJJ((riJ- ,r:t hor /l'enl bmotl/ld bij de blliulIgw'Olfe al,.:,tllfllll' l'trc,aderi/lg 1'(111 /8 IfOI't!/IIber J 996: d(lf de ftitm, (... ), bijget'O/g beu'tZm geblet't'll zij/l door bet o/lderzoek iJl boger
"""-pc Ol'truoef!,tfult, IJI( lIil de ,bflllS l'OOrgelegde JI/,kkm blijkt dut ,/.: (8elgiJrbe) l'tllllootuboppell op b/lll (llgellJme I'erg(uleriug I'all 28 //lei /996 gem IIltllll'e rtl'iJo,' hebben ((ollgeJteld, dtl/ /liet bell'ezm is. ZOtlIJ ;/1 de Imlmule[!J;il/g ( ... ) word, gwt/d. dal bij deze 1't'llIIoo/SdJtlppel/ op J J //Je; J996 ilO;: em lII(wdtltll /loerd bekleed dooI' teil (()ljfmter I'd/l de betrokkene: d(l/ deze l'tls/ltel/ilJg tf't'IIII't'/ lIitll aftlMI tI(1II de dtloyalt /kl/ultll/'ij::t I'(m dt belrokkml' die, zouder kOlltakl te I/tl//ell II/el de fOl/fmltl" 1'(11/ l/'ie bij I/'ill dlll bij 101 dali lot bel l/ul/ul(wIJkU/ kklted. tert lxIII diel/l/(Hlllbot/ dm/ Oll/tl'fllt de l'tr/llefde 1'f!/f/fOOfjJ'IJtIPptll: OIV!/'lt'tgmde dflr lIil de door de btlrokkme gtcireerde teJwm belell/(I(I/ lIier ktlll (lfge/eid I/'fm/tli d", bij ;/1 persool/lijke 11""111 of imf/illf ,,"lO/lae I/'(!I'(/ bmoemd door (de Be/giJr/Je 1'(!/IIloo/Sr/}('/I/lfII):
..
( .)
dm I'o/gel/l de I'oorgelegde teJwm de belrokkmt mke/I/'erd (ulI/gmt/d aIJ "IV!/'tegmll'Ofmligtr,. I'(m dt rtl'iJOI'fI/l'f!III/oo/SJ'ruP (.. ,J, btlgtell sell/((/J1iJrb m jllridiJrh lIits/Uit dtll bij il/ eigwlltUlIII of illlllillf jlersOlltle lI'tfd ((til/gesuld: dfll ook iu de brief 1'<11/ J I flJe; 1996 door de belrokktlle ulf I/oordt gesteld dot de reviJO/"f!/Il't'III/ootlrhtlp ( .. ,) teU II/((//(/tltlt rud tot 0(111 de fllgemellt l'trg"der;ug 1'(111 1996: dal (UIII ol deze l'tlJlltel/ingeli /liels I/'Ordt afgedaall door de o/Jderb((/u/elillgtll die, lUI bel tlileeugtl((/I 1'111/ de l'tI'isorelll'f:IIllOOllCbtl/J (.. ,), werden gel'oerd I/lJlell de betrokkene ell (de bedl'ijftrtl'ÎJol' mN wie bij lil tlll(}(iatie 1/'(11) omlrent de OI'tf'lImlle l,tII/lxpa(lMe c/iltllrn, II'flarOlllln' de ( Belgilcht) l'tIlIlOOlJrbappen: O/'eru'tge1/de dat de bllit/igt IlIrhtl'Ort/tri/lg he/tlllalll /liel gWelmt/ iJ op em lrlxnr/i/lg 1'(11/ lillof (flit/er rollOln'tlllielxdillg, I//(/(Ir op bet ditllSltlllllbot! dat door de belrokkelle op J 1 lIIei 1996 /loert! get/aall:
OI'f!/"II'egeJ/(!e dal de bierbO/'f!/J (... ) "erme/de en gekll'rl/ifirterde feiten bijge/'olg l'OOr het O/'ergl"Ol/' deel beu·'f!ztll geblea!1l zijn dooI" bel ollderzoek ill hoger /JerOtp: ( ... ) 0.
De Commissie acll[ echter de (enlastele,ggmg van de Raad, volgens dewelke beuokkene in een bepaalde vorm zelfs denig rerend zou zijn opgerreden ren aanzien van zijn oud-vennoot. onvoldoende bewezen.
De Commissie besluit: "Ol'trl/"egende dal /lif de btbtllulelillg ftr ziflillg (... ) iJ gebleken d"t de hOI/dillg /'tI1I de belrokkene /lltef" IJ d(lll eell /(;1 de h(llld ge/open mzie I/lssell IlI'u bedrij!srel'isorm: dlll hij. IllIIgs /Jtf ol/(!rollf%giscb diew1rulII!md 0111. beeft I/"(/fhffll te bekolllfll 11'111 bij door ollderbande/illgell lIIel zijll cof//rater (... ) /liel kOl1 bereikel/: d", hij. lIiel " I/een fegelJ(JI'er zijl/ rOl/frater. II/(/(/ r ook tegmol 'er de rlii'ilfell. aldm etl/ bOl/ding beeft ilflllge/wlI/fII. een bedrij!srell;sor OIlIl'(I(/ld;g: d(l' hef ook /lfI de behalldeling i1l hoger beroep 1't/'(l/Ifll'OOn/ blijft heli/ /'oor de ,bam bewezen fiiten eel/ sr!Jorsing op Ie leggen. die bij gebrek (/(III hoger beroep /'(/l/lI'ege de R({(u/ lIiet boger kmi zijn dan l'ijftien dagen. lemiwle hem dllidelijk te II/(Ikel/ dnt bij zijll bouding op dil pl/lII grol/dig /IIOff l'tr(mdeffll. tl/ dil ;11 hel be/allg I'fIIl de 1Il(ItI/Jrhappij. /'tI1/ de diitilftll. 1'(1// de bedrij!sret'isoft'1/ ;11 bel a/geil/eetl. 1'(111 de illdit'idllfle rOI//mlers il/ hel bijzollde,: II/((((r ook ;11 zij/l eigm pmooll/ijk be/allg: (. .. )>> .
De bedrijfsrevisor krijgt een schorsing van 15 dagen op,gde,gd.
Nie u we tllc htd oss ie rs ingedi e nd
111
1997
Ol 23!97!F
Na re hebben vasr,gesteld dat de betrokkene stelselmatig nalaat re reageren op herhaalde verzoeken van her Insriruur om de verklaring op en.·woord in re sturen, heefr de Raad het dossier overgezonden aan de Tuchtcommi ss ie. De Tuchrcommissie legt de betrokkene de sanctie van de berisping op:
.. OI't:rtI'f!gmde dlll de b. (... ) Ier u lke teil dllbbtlzÎ1l11ige bOlldil/g ({(IIII/teml ill zOl'erre bij ImdJl Ie !'11eI1 ge/oren dal de /"frlmgil/g lI'r1m'/lIte bij zijl! /'trk/arillg il/ l"frbtll/(/ //Iel de /'er(///(Iedijke bijdmge imf/lllrl. Ie U'ijlfll ZOIi zijll tUil!
IB R -
JAIIRV[Rl>L-It,
1997
bel feil dal bij teil tWlllal briN'e1l l'tJl/lm IflSlitflllt niet beeft OIllI'(lIIgel/, il/s;Illfe7'elul dal bel de brielleJ! zOl/deJ! zijll bell'effel/de de bedoe/de I'erklarillg, 11.'''Il'ijl bij aw/eruJds materide II!geJ/slag ill"Ofpr die bem ill de loop I'tlll hef IlI'ude Irillle11(' .. f996 ZOII zijll Q/1erl'llllen e/I belll I'e ..bil/tlerd ZO/l bebbm die l'erkl(l";//1', lijdil', tcmg re uIIdm, el/ ook de jaarlijkse mededelillgm I'tlll zijll I'('fl//oolsfbtip op Ie slcllm zes /IIoalld 1/(1 bel "fi//tilen /'tII1 hel bOfkjaa ..: Dal tijdew zijll I'e..hoo/' is geblekell dal de ol'('r/!/t/(//Sing mn de II/t/(llScm,pjll'lijke zele/"tUl de 1,(,fl/IOOlscbt/p, (, .. ) (die bij in zijn bOfdtllligbeid 1'(111 zaflkl'Ofl'r/er m ellige l'elU1OOllijdig tlml bel IWljlll/tI bad I//oefen meldell), blijkbaar en ol!lll:ille 1'(111 bet feit dat bij fallli/iale b(///(/el/ berft beholldm op bet I'or/ge ar/res, geell illl'loed heeft geb(J(/ op de ol'e/'ll/tJkil/g l'tl/l de briefwim/il/g: D(lt (//u/erzijds, dam' /lw/r de /'('rkl(lrillg betrefftnde de /'emllderlijke bijdmgc bell'ekkillg beeft op bOllomria die ill de /001' 1'tI1/ bet I'orige k"lendeljatlr zijll Oflfl'tllJgm. de b. (... ) len ol/l'(!dJle amll'oef! d,,1 bij I'oor de illdienillg da(ll'1'tl1l Ol'fl' een kortere tem/ijn ZOI! bescbikkell tlt/II de ret,iSorm-I'eIlIIOlw l'tlll teil re/liJofelll'eIlI/OOlsr/)ajl U'{/(II'/'all bet boekj
0"1 wamdien de begill- w eÎllddt/wlIl 1'111/ bel boekjaar /'1111 de I'etmoolscbajl (... ) I'O/kowe/I "l/tOIlOOI/! u.'en/en I'a!lgeste/d m niets bew dil! I'l'rplicb, 0111 zes IIItUllldm IItl bel eillde Wil bel bOfkjat/r te I/'(/cbull 0111 de jaarrekmillg 1'tI1I de /'('1lI1oo/jfbap op Ie s/ellm, ;lIdil'll bij /I'Cl/SI d"l de indienillg /'tII1 de I'erklar;ng berreffmde de l'ertlllderlijke bijtlt'llge ZO!! sallltlllw/lm /liet bet opjfellm 1'1111 de j(f({rrekmillg: Dat teil slolle ,lil de l'frkla/'illgm /'(/11 Al. (.. ) lIiet bhjkl dal de inge''OI!pen tegetlJ/ag zielJ Iwr 31 j/di 1996 ZOlf hebbelI lloo/'ge(/(I(II/, dtllmll 1/'(/(//,01' hij z;jll I'('rk/n";"g op erewoord "I bad moetm imtlffell: Ol'erll'fgmde. dlw/'enlegen, d
0125/97/N
Voor gelijbardige feiten als het dossier Ol23/97/F legt de Tuchtcom missie een waarschuwing op:
"Uil de op de zittillg medegedeelde illfomllltie m I'oorgelegde slltkkm, is gebleketI da' eell II/;f/'C/'slalld is olllJltltlll belrefftllde bet ol'l'/'Illtlkm /'til/ de l'erk/tlrillg
113R -
J MRV"k~U.(,
1997
op trel/'oord. Dil hm/ kllfllltll /'oorkoll/tII U'ordtll illdim/xlrokkmt de brief ('IllI 20 seplell/brr 1996 l'tl1l de I?(/(Il/lliel OIlIx'l1Ill1oord hm/ ge/t/lm. Belrokkmt erkml dil. II/llt/r In·k/lUl/·1 dm dil bel get'(Jlg INli 1'11/1 Hli l'trgele/beid /'lI11 zijn J«rdaresse. Hij sieil dt/I bel derball't lliellllel opzeI is d"l de l'trk/t/";lIg op ere/l W,tI "iel werd doorgeJllIIO'd. Dil be/el lIiet dal alltI geleid beeft lol bijkolllmde lt'trkuulI"bedm ril kostm die dooI" IJ" g(l11Se beroep u'tl"dtfl gedrll/!,m. Bij de be","i1Ig /'(111 dl' //fehlsllllefie u'i/ de T"ebuollllllissie rekmill/!, ho"dtll IIItt dl' t'eYk/tlrillg 1'(111 btlrokkme. de IIfXlige II/t/(ltrtgt/m te htbbell getroffeIl 0111 dezt prob/tlllell ill de I«kolllst te 1,"lIIijdm.
..
(. ..)
01 29/97/ F
Voor feiren die vergelijkbaar zijn mer doss ier Ol 23/97/ F, legt de Tuchtcomm issie een waa rschuwing op:
. OI't'r"II'tgmdt dllt de fH'siliel't hom/illg 1'(111 dl' b. (... ) ill deze. die nog wordl bn"6ligd door hel ftil dllt de btlll/illg 1'11/1 de bijdmge lI,"d gttlmlll 1I0g loor hij de lIilllfXligillg o"''';lIg 0111 l'OOr de Tuchlcomlllissie te l't'r"sdJijllm. eli het Olllbrekm 1'(111 Ilfrhlllllleeedmull Itlldllilzitll 1'(111 de bttrokkme. ''era1lf1l'OOI"t!e1l ddl de helll rJp Ie /eggell stlllctie tOl ftll U'lIfl/"schmál/g ZO" wordelI /xdtid: (. . .).» (',"1IJ/illg).
oI 24/97/F De rekorrkomingen die (en laste worden gelegd, zijn vergelij kbaar mer die van de vorige dossiers (OI23 /97 /F, OI2S/97/N en Ol 29/97/F) . De Tuchtcom missie oordeelde evenwel dar een sanctie van schorsing \'oor een duur van één maand diende re worden ui tgesproken:
. Ol'eru'egtill/e dal "il bel globale donier blijkt dal de ("erIragin/!, die {de rwisor} beeft opgelopf1l bij lxI illfliellell I 'd" de Ilerk/(/,.ilIR /liet bt/rekking 101 de 1'N"lIlider/ijke bijdl"llge. toegeJCbret'ell diellt te u"OIdel/ I/(III l/a/tltiRlxid lil /ichl:imliglxid :ijl/erzij(1J, III(/(/r d'll Mj (he 'Ó//I/Utl doorgllllll l'OOr ol/opullt/ijk 11I hij NI/ oud tIIloorbijgmretfi/mediJch gel/(igschrift ol't'rlegt: Dl/I dergelijke hom/illJ!, ftn erllJlige lIfll/flllifit/g is 1'(/11 de priud,," 1'1111 U"lIilrdiglxid. rtfhlJ(Ik/~/llxid ell kieslxid die hel btrotp ItII groml!l(lg /iggl1l e11 derIk,kt '""tlllll/oordl dill (de rtf'iJor) Ntl Jc/mrs/llg wordt opgelegd:
IB R - )
Dt/t ;11 (lcht gmO/lffli hel feit d(ll (de "erisor) zich daama ollllliddrllijk 1',111 zijll I't'rp/ic/lling 0111 de l'er(l1ulerlijkt bijdrage Ie belfdm huft geku't'ltII, de srhors;lIg die bem motl 1I'0rdm opgelegd temggebm(hl kali /l'ordeli 101 féll 1111lI1I/d: (... ),. (',"I(//illg).
0126/97/N Na re hebben vasQ,esteld dal de confl"..tter stdsdmatig nalaat re anrwoor· den op de herhaalde verweken van her Inst ituu t om zi jn vf'rklari n8 op ere· woord in re sturen en zich in regel re nellen met de bijdrageplichr, h,-eft de Raad her dossier overgemaakf a.1n de Tuchtcommissie. De Tuchtcom· missie heefr een schorsing van 8 dagen opgelc8d.
"Ter zillfflg zegl hij zich elw", beu'lISl te zijll teil ff(lIIltt/llw/m 1/tt/tllig Ie Zijll geu't:fsl, lI/a(l1' lIit! syslt'l/{(Ilisch l1t1ge/tllm ft hebbelI Ie tllltwoordtIJ illZllke de I'ff'kltlrillf,m m de behdj//f,tIJ 1'1111 de bijdrtlgm, BOI 'tlllorl'lIIeltle gegelfllJ 1I'ttr/eggm de=e sullillg. Dtltlrmbol't1l 11/otl belrokkLlle Il'tlm dtlt de bertlhllf, !'tI1I de bijdmgell til/xI olfflllt/kell "11/1 de l'N'kI"ri/lgm sleeds ,'ÓÓr etll befultlltle dllllllil lIloeIelI ~,tJd;irdw. Or tll/tlrre btdmkillgm /tI zipi 1't"II'ttl'scbl'ijt zijll ine/tl'tIIll - betrokkene zegl 'rOIlIl'('IIS ulf dl/I ze getIJ ol/ll/iddellijk l'er{;tII/t/ hOlldel1 lIIet de feilel/kwestie II'fltll'I'()()/' hij /'()()r de 'Jild)/(olllfllissie motl I'('rs(hijlltll, - til I'f'r· sdJQI/e1/ gUIIIZim zijll illgtbrrke blijl\'II. Wallllrtl' bnrokkl'11t zich Ie bek/tlgen heeft Ol't/" de /xlI/de/l/'ijze /'flll rol/frtllers, rliel/l bij zich ft ri(hlell lof de f?{/{!d. Bij de Ixp(//illg 1'(111 de Jlrtlfll/{f(ff wil de TIIChlfOlllllliJsie /tflm op de (ulI/gtbodm 1'N'olltsdJII/digillgm. Il}{/((I' ktlll 1/iel /'()()rbijgaill/ flllll de retds lrotgtl' opgelegde II/e"/stllielies, om/er /liet/" ook lI'f'gtTIS hel Oflbt
Ol 27/97/N Een bedrijfsrevisor, die zich had opgegeven om op u: treden als aang("(lu ide revisor in her kader van de confrmernele controle, laat na een versla8 op te maken over een uitgevoerde comrole, Na herhaaldelijk berrokkene te heb· ben verzocht zijn verslag vooralsnog in te dienen , besluit de Raad uiteindelijk het dossier over te maken mln de Tuchtcommissie.
lOR - )Iu\RVlIlSLA{; IY97
De Tuchtcommissie spreekt een schrapping bij verstek uit. De betrokken revisor heeft verlet aangetekend bij de Tuchtcommissie, die een schorsing van les maanden oplegt. Het dossier is momentf'el hangend voor de Commissie van Ber()(v.
oI 28/97/F De verwijten die de Raad formulee rt, hebben betrekking op twee aangelegenheden, een eerste betreffende f'en vroegere stagiaire van dc· revisor en l-en tweede waarbij een vennootschap de honomria betwist die de revisor a~iIlrekende.
In beide gevallen verwijt de Raad van her Instituut de f(·visor dat hij niet her respen heeft opgebmcht dat de bed rijfsrevisoren versch uldigd zijn aan de voorliner van her Instituut , die ({'vens voorliner is van de Stagecommissie, alsook aan lijn confmters die in de Commissie van Toelicht zirring hebben. Daarmee heeft hij artikel 3 van het koninklijk besluit van 10 januari 1994 betreffende de plichten van de bedrijfsrevisoren (regIemem van pliclm:nleer) overtreden. Bovendien heeft hij door zijn inertie de uitoefening belemmerd van de opdracht van de Commissie van Toelicht, waarmee deze mer toepassing van arcikel 18/er van de wet van 22 juli 1953 is belasr. In het geval van de stagiaire verwijr de Raad van het In stituut de revisor tenslone dat hij de financiHe toestand niet heeft geregeld en oordeelt dat dit tevens een ovenrt
«I . Teil (u",ziell //(111 de bouding jegem de COIIIJ//issie OIJ de BeroejJsuifoejellillg:
''''11
ToeziclJ!
01'trl/"egel/de d((l IlIgel'olge de re.rperfie/'e k/arbfl!l/ 1'((11 {de stagiaire} ell /'(11/ de 1'tlll1o()fJrbflp (... ). gerirbt rum de o/"erheden /'(/11 bet l/lSt;tllf(t. {de l"e/,jsOI"} lI;tgtllodigd 1I'f1"fl op etll 1'fl"g(ule/";lIg /'tI1i de CommiSSie /'tI1i Toezirbf die ge!Jol/{ltII wmlo/; 30 Ill/gm/1IS 1996: 0(/1 ill eetl fit". / '(11/ deze /(/(/ts/e d.d. 25 septell/her /996. {de re1'iJOr! gel"r(/(Jgd werd dril bij de be/offe!! gult/tlll op deze I'ergm/er;!lg ZOIl Nakomen e!! de COllImissie lIiter/ijk de dt/g /lt/difll . /lllI/fe/ijk 26 septel/{ber. Ie iuformeren:
IBR -jMKVEIl51'}'(; 1997
Dal (de H!llisor}liOIgende l(IlZeggiligm deed: • /11 hel dOHier belreflel/(Ie bel geschilllill de slagitlire: de belwiJlillg Ie rege/m l'OOr woemdtlg 4 sepu//Iber 1996 m de CO//l//lissie /'11/1 Toezicht em aftcbrift U bezorgm I'tl/l tille briefl/'iHeli1lg: • /11 hel d/mier toeziC/)I, zijn lI'erkdoH;el' at{// de COIII//liuie Ol'el' Ie //It/ken: Dal eell eente hel'inne";lIg aall (de re/l;sOI'l per fax d.d. 16oklober 1996 werd gestlllml, til eell tweede beril/I/erillg in eell Ier posl t/tlllgelekmde brief of! 4 noI'ell/ber 1996: DIllol' gten I'flll beide teil «bu 1'Cf/cfie kll'alll: de botxlschapptll die dool' (de rtt'isor) of il/ zijn l/(/(III1 1/(11I bet hlJli/lllll I/'erden ol'eYge//lilakt, maakten alIuIl geU'ag I'flll eelll'n'I'olg dtll1l()(Jil kll'tlm: OI'erU'egmde dal (de rel'Îsor) lijdmJ zij1l l'trhool' m ook ill zijll 1'tI'U'urschrift de [eilfll /'(/n de hellll'fru'tUlI ukonkomillg lIief belll'iJf: DIII hij ;'Iroe/II d"t .. de I'ertmgillg" bij bellen lIin'Of!I' brengmlwlI zijll belo/tfll O/I/Irijll'illig lI'as, m toe te Jcbl'ijl'ell /l(1II ziekte fII de dtl(/((/(/II I'erbolldm (/(1111 inislml it/'f //loei!ijkbedm: DIII hiemil gefllszills km lI'ordm a[ge/eu! dal (de I'et'isor) zieb il/ de 01l1ll0gelijkheid be!lQlld 0//1 de op 30 tll/glIJtllS 1996 (/(1/1 de COII/llliuie /'(//1 Toezicht gedmle beloften bart! te I/I"km, dal zijn loeslal/d lXIII ollerigew /lief belefte om zich hjdew die periode bezig te bOlfdm /lief beide dOJsÎers (efr. De km/ieI1lQllt's of1gelllaakt op 30 JepulI/her 1996): Dat.
11,,,1
dit p/lllt betreft. de 1'CI'II'Cten tekortkomillg dm beU'CZf" is:
2 , \\7" , hel /liel rege!elJ betreft:
I!(/ II
de filJ(flJ ciille toeS/(I/IC! WIII d e s/tlgiaire
Olll!rwegende dat pel' brief 1'1111 3 april 1996 /'tl/l de "oorzitter I'tlll de Slageco!llmIJsie, die ook I'oorzifter is IW" hel I,B,/? .. (de I'e/'isor) etI/ etrJle /11",,1 iIJ gebreke werd geJte/d 011/ hef zijn sftlgi"ire l'el'Schllldigde bedrtIg te bet"lell ( .. ), lIiterlijk 0/1 19 af!ril: Dal gem bel'redigmd gel'olg (/(11/ deze i/lgebrekestelling /l'ert! gegel'tII, fI'tl/llti'l alJ t/(III die /'(111 4 1l01'f/llber 1996, aal/gezim//(/J op 19 ftbl'l/ari 1997 de he'l/ling werd gedat/llf IIII hel opellslt/(//ule saldo: J
O/'frll'egel/(!e dal (de re/'isor) /tm( /'f,·Sltmll dtl! deze ,'e,'!ragilJg il1 de beltt/ilJg ft wijten ZOI/ zijl! t/(1I1 /Jtl feil dtll hij uwe/J//e of! de !oelieb!i/lg I'tl/l (de Jfa -
[B R -
J AARVERSLAG
[997
gla/re} bij de tlfrekmins /'(m de I'ersoedingell, l!)elirhling die bij "ooil ZOI/ bebÓm ollfl'tmgen: (
... )
Dtll hij I/iel k(m 1I'0rdw ger'olgd (. ,.) in zijn pogilll!, (JI!I de bijko/llmde Iflflllijdige beM/illg - hij Il'tlrhlle lIog /If!ruhillende "'aar/dm 0111 1Je! l'I!rsrhllldigde bedmg uit Ie bel(l/m - lOf fe /lllel/ srbrij/'m lIllII zijl//'r()(!gere sltlgiaire: Dat ten ({(wûm is:
/'(11/
dil pI/lil, de /'I!/'Irelen tekortkomillg dffS el'elletw beu'tZeI1
( ... )
Dlll de erwt mI/ de tekOl·tko/llil/gw dillm laste I'tm (de rl!1'isor) lI'ordell il/geroepen, de Jtlllctie l'tI'lmtll'oordt /WII em schors;lIg 1'001' eell dI/lil' l'll1l flier (, .. ) lJl(ltl1ldclI: (.. .)>> , (flCrttdillg) ,
o130/97/ F Na te hebben vastgesu.'ld dat de confrater systematisch nalaat tt' antwoorden op de herhaalde verzoeken van het [nStituLlf betreffende de vaste bijdrage, heeft de Raad het dossier overgezonden aan de Tuchtcommissie, die een schrapping he(·ft uit,gesproken: "O/'erll'egende dal 11Ixh lil zijll l'i!l'II'CerJrbrift. IIMh tijdens zijll l'I:rboQl' door de Tl/eb/roIIllIIÎJS;e, de IJ. (.. .) het lIiet beftdeIl1'(f1/ de bedoelde bijdrage belll'ime: Dal bij e/'el/lI'e/ dil'tl'Ie olJllt((]/(/igbedm illroept die l'erb(l11(1 bOlldell /lief zijl/ profwio!lele pOJÎlie: Dl/f bij ollde"lIleer ,,;fem:et dat hij sinds septtmber (... ) Ilf!rbOlldtllll'f1S II/et de rCfliso/"tfl/'em/oolsr/)(Ip (. ..) lIIel dewelke bij (. . .) tell JtI/JIcl/lI'erkillgsot'el"tenkolllst bl,d ges/Oltll die;1I (ln;ke/ 16 bep{/(dde dat de /'tlllloolJrhap de I'asle til {'eml/der/ijkt bijdmgtllltllltlJle ZOII I/el/Ull die tie b. (, .. ) /'ersdJ/lldigd ZOII zijll 111111 bet l.B.!?: D~I! ~r "rief ti. ti. 13 //lei 1996. /'()()/"IIOfmde 1'ellllooISrhtl!, IJ/' bmIale e/I ot'tJrbl/mle lI'ijze een einde llelde lIllII de relaties tI/Sltll partijelI, lI'l/t lot eell gesrbil tllSSe/i /larlijcn tllm/rit/ing gllf (... ):
Dal pal op dOllde/"d(lg 10Ilpr;/ 1997 ('('/I tI/gell/tlie t'tl"C,llderilig /'tll/ IJtI kllllloo,' (.. .) bijw/ku1tIIll 0/11 Ie bertlt/(Is/tlgell (}I't" zijll //iIJ/llitil/g ill de boedtllligbeid /'tIIl l'tm/oot:
IBR _ JAARVERSLAG
1997
Dllf de b. ( ... ) de,·brd,'e oordeelf drl! bil kml!oor /IIrt de mrt/eddi,,}; (({lil bet Imlilll/ll. in {(/tgltStlls 1996. dl/f bij «zijl/ dienst /)ml,-edatm", een ol/jllÎSte il/lirhtil/g doorspeelt. lIIel de bedoelillg de fe1lllil1'oedeggil/g IW/I zijll rollfral"!/le/e I'Nplirht/lI); /lief befrekkillg tot de belalillg /'{lil de kll'estintu bijdrage te omzeilel/: D"t bij. IJlI bet probleem is opgl'lloll/tIl ill bef gebeell'tlll bet gesrbil d(ll srbeidsrecbferlijk !/JOfI 1I'0rdl'll /Jtslecbl . de T/lrblrolllmissie l'ft"Zoekt geell lI/rbWII/rl;e tegfll btll/ /lil te sprekm:
tI""
Ol'enregellde el'f!/Iu'f!l dtlt de belalillg 1'fI1I dt bijdrage hel Imfjtl/lIl een /'trplirbling IJ die lIIelloeprwillg 1'111/ "rlikel 6. eerSle lid. I'tlll de uw 1'
Ol'f!rlf'tgmde drlt Ier zillill1'. ( .. J. de TllrbtcOil/Il/issie de tlt/1ulmlJf 1'1111 de IJ. (... ) l'eIligde op zijll persoolilijke I/"Cllelijke I'tlJllieblillJ!, lIIel beln:kkillg tOl de helr/lillg I'all de bijdra};e ell op de gtt"(llgm I'rll/ de /lief-llalelli1lg 1'111/ die mplirbfillg. zorJ!j die blijkfll lIil de '/lcb'rechtsprr",k die o/,e/lbtltlr wordt gel/lt/tlkl ill de publiml ies 1'!I1l hel lml illlll!: Ot/I de COII/l/lissie lIildmkkelijk dc IJ. (. .. ) beeft IIi/gmwligd 0111 zirh /"(/IJ zijll bijdmge te kwijlen. zelfs ill rle pe"iwle II'(/"rill de ul(lk i" bemat! wtrd genoll/eN:
IBR - )IIARVFRSI.AG 1997
0(11 dtl11geziell de h. (.. .) blijkbaar ({all dit l'I!rzoek geell ge/liJlg heeft gegtllfll. gecolldm/eerd II/Qel /I'Qrdell dat hij re.!o/lIIlt weigert zijll l'frp/irhting ter u/ke n(/ le kUil/ei!: BEOORDELING Ol'fru."egende dal de ol't!rlreding l'fIn de h. (... ) niel stJ"/Jokt lIIet de principe.! die (/(111 de grollf/slag I'({n hel beroep ligsm: D(ll derh(dl'e de sPl/uie /'(1lI schm/JIJfllg diem opgelegd te worden: (... )... (I'erlalil/g).
o131197/f Na te hebben vastgesteld dar de confrater systemat Îsch nalaat te antwoorden op dl' hc.--rhaalde verweken van het Instituut betreffende de vaste en veranderlijke bijdrage, heeft de Raad her dossier overgezonden aan de Tuchtcommissie. Overwegende dat de revisor zich nicc voor de Tuchtcommissie heeft gemeld, heeft deze een schrapping bij verstek uitgesproken.
Ol32 /97/N De feiten in dit tuchtdossier hebben betrekking op een vennootschap, waaraan de betrokken revisor assistentie verleende bij de afsluiting van het boekjaar, hetgeen bestond in een beperkte review van de voorraad en van de leningen. Op een bepaald ogenblik wordt deze vennootschap bij verstekvonnis faillie t verklaa rd; hiertegen Stelt de vennootschap verzet in. Als antwoord op een telefonische vraag vanwege de advocaat van de vennootschap in het kader van deze verzetsprocedure, maakt de betrokken bedrijfsrevisor een staat van activa en passiva over met volgend begeleidend schrijven:
., Verl/Jijzend II(/ar 1111) Ielefon/sehe vraagstellillg /'(11/ Ilorige week dOl/derdag. I(ull ik U 11/ bijlage e(ll o/lerziehl gewonlen t'rll/ af/ilW en PfllÛt'P legmot'tr derden Il'tIam;' - op basis 1'(/1/ de boekholldgege~'1!11s per 31 december 1995 /'{Jn de N. V (... ) -tel/ eigent/erll/ogen I'olgll'm/ (... ) F. Gegf/!m dit eigm l'erll/ogm lijklim lIIij {fllasi onlllogelijk dal de l'fll1100ISchap niel ill ft(/(lf ZOII zijll ballr sdJIIldeisers Ie betfIlelI. tlllllgezit1l il/ de passÎI'II legemJI'I!r derde" lIog tel/ scb,,/d is opgt1loll/t1I /'(111 (. .. ) I~ tegeJ/O/'t!'· de S.A. (... ). l'emloo!Jebap die geen echIe derde pl/rtij is.
II3R - J M J!V EII.SIN' 1997
111 de hoop U lIIet deze gegl!1'fIIJ l'O!docnde illforllltltie Ie hebben bezorgd en gmtlg bereid lof I'eldere loelichling. lekell ik• ... ~ De curawren van her faillisst"mt"m dit" dt" zaak aan I]("t Instituut hebben overgemaakt. voegden hieraan nog toe dat de bednjfsrevisor deze verklaring op de zitting monde ling heefr wegel ichr, ja zelfs mondeling verklaard heefr dm er geen sprake was van een toeStand van f.1illissement. Ot" Raad v("[wijt de bedrijfsrevisor:
",I. in overrreding van arr. 1.1 van dt" algement" comrolenormen en [(1 strijd met de behoorlijke beroepsuiHx-ft"ning die van een Ix-drijfsrev isor mag verwacht worden: • A. op 21 okcober 1996, na her faillissemem d.d. 10 okcolx-r 1996 van de N.V., omtrent het eigen vermogen van de gefailleerde vennootschap een verklaring te hebben afgeleverd die gesteld was op het briefhoofd van {de revisorenvennomschap van de bedrijfsrevisor] en ondertekend door de betrokkene, handrekening waardoor de indruk werd gewekr dat Iwt om een certificaar zou gaan renvijl geen t"nkelf" revisorale· comrole werd uitgevoerd en her uitsluirend om et"n accoumanrsopdrachr ging; • B. op 31 okcober 1996, ter ge\f"genh("id van de behandeling van het verzet van de aandeelhouders regen het faillissemf"nt, df"zt" verklaring te hebben tocge!Jcht voor de rechtbank van koophandel: 11 . ce hebben lacen veronderstellen dat de onafhanke\ijkh("id en de objectiviteit van de berrokkene (naar buiren coe) niet sreeds was gewaarborgd, doordat hl) in zIjn verklaring d,d. 21 okcober 1996 uitsluitend bevestigde war bij nalezing van de jaarrekening reeds kon worden vastgesteld door iedere de rde en waarmee de indruk werd gewekt dat het dokument iets wenste roe te voegen wat cmciaal was in het kader van her verzet dar door de aandeelhouders werd ingesreld tegen her f.1illisstmenrsvonnis; [[ I.htt gaan verde<[igen (<< pleiten ,, ) voor de rechtbank van kooph:llldel van her vermelde dokument, dat niet gt"srocld was op een nallwgezet nazicht en dat moet gezien worden in het kader van her faillissemem van df" verme lde vennootschap wallfregen de a
IBR
~ ) MRVI R51.A(;
1997
• B. van d(- art . 3 van h(-t r(-gl(-ment van plichtenleer (de verplichtÎng om i(-dtre hand(-ling afhouding te vermijden in strijd m(-t de onafhankelijkheid die de vrije berO{'pen kenmerkt); • C. en art. 8 V~ln het reglement van plich tenleer (de verplichting slechts een oordeel te geven in wverre de onallHLnkelijkheid wordt gewaarborgd door d(- eigen objeniev(- houding van de bedrij fsrevisor)>>. 0(- Tuchtcommissie legt een tuchtstwf op wn een schorsing van twee maanden. De bed ri jfsrevisor legt de zaak voor aan de Commissie van Beroep, die de sann ie herleidt rot een schorsing van 8 dagen en de besl issing als volgt motiveert:
", Over be/ olJ/retlelJ I WIJ (til< betlrijfsrelJisOI') ba"k lWII kool,bal/tle! ti.ti. 3 1 ok/oher /9 96:
Ier
zillillg
WUI
tie recb/-
OJII'/"II'egwtle (/ti/ de COlllllliHie l'tllJ Bnwp. ter beoordeling /'(1/1 dit opfredetl slec/JfJ lJeJcbikl Ol'!!!" luw legellJrrijdige gellligenlJsen: de (/fmloml btwerell d(a (tie hedrijfsrt1'IJor) el' beeft geplei!. !enl'ijl de 1'(/(ItlSIIIIII/ 1'111/ et1l scbuldeiser getlligl tltI! hij sIerbIJ achU/'(Iall il/ de u((I1 zat en /lie! is /I/sJel/gekomen: dtl! ill deze olllJt(//uligbeden d;, (U{1/ (tie betlrijfsl'elllJol') l'eI"U'I!!en ftit. ill zijll 1'I!l"Jcbi//ende kU'I1lificatieJ. ol/l'Old/}(!lIde beu'I!zeJ/ IJ: tltI! de Iflebll'Ort!erillg op dir 1"1111 (!Is ongegrONd /}J/}(!I u/on/en afgewezen bogel' beroep bier bijgel'o/g gegrolld is: Oller de brief d.d. 2 / ok/ ober 1996 mll'Okatif (... ):
('(lil
til
(d e bedrij/sl'clJisol')
OI'trl/'egelHle dt/t lIiel betl/'iJl wordt dt/t de betrokktlle 1I00it I"1:1';Jor beeft l'tn'llid bij de N. \~ (... ):
etll
bet
(/(I/I
II/tmdtlt/! 1'(/11
Ol'erll'egmde d(/t bet geJcbrift l'tlll 21 okIober 1996. ook al werd btt opgweld op bet bl'iefp(/jlier I'tll/ (de rn1isol'elll'ell"00tJfb,,jI) t!II ol1dertekmd dool' (de bedrijjm:l'iJol'). /liet k((11 worden geklmlificeerd "I! eell 1'el"k/(/I';Jlg. afgelegd 1/(1 eell I"n'isomle C/JII!l'o!e; d"t ill bet bij zOIlder de (/(/i'Okll!e/l -rt/mforen /'(/11 teil jtlil/iJJe/lleJ/I. (. ..) /lit de tekst zelf /'tlll dit gesc/;rijt e//;/I be! b;;zollder flit de I'er/rijzillg lIa((l' de .:te/efolIisd)e l'I'{ltlgsle//i/lg ... . bet forl/m/erm I'a" de co"dmie (",Iijkl bet lIIij !fllmi ol/ll/ogdijk dt/! de l'eI/lIOOISCWfP lIiet iJl Slaaf ZOII zij",,) ell de S/lIifi"g ( .. I" de /;oop U //lef deze gegel'fIlJ I'(Jldoellde iJlforll/atie te beb/Jt!II bezorgd ...... ). /lie!
geloofu'(fardig hebbelI kll//IIer! af/tidm dal hel hier '1.011 g(l(m 0111 Cell l'Cfklm"illg 11(1 eell ,'eviso/'(lle cOlltrole: Ol'f!ru'tgellde dill bij lezillg ['(lIl deze brief wel II/(}I!t wordeli l'tlJtgesteld. Z(kIIs ook de I?aad d(}l!t, dat ge.rttlllulll'ordt op twee gegel/em die iedereelI kali lezell ill de jaml"ekellillg: op 31 deulllber 1995 lI'flS er eell eigm I'e/"/l/ogell 1'(11/ (, .. ) F. m tllssell de st/mldm is er eelt bedmg (... ) F ugel/OI'/'1· de S.A, (. .. J, IJfIlI/oolsch(lp die gem er/Jfe de,de par'flj is»: dal de belrokkme (um deze Iwet gege/'tm /fil de j(/arrekmillg iets loe/loegl ill de /'Orlll I'(m em l'OOrl/'aardelijk oordeel: .,Iijkl heIlIlij q//asi oUlI/ogelijk dflt de lY!mloolsrba/J lIiel ;/1 Slaal ZO/f zijll h(l(/r srb"ldeisers Ie betalell .. : dal, ;/lr!;eII dit I'ool"/['(I(l/delijk oordeellliet geloofwa(lrdig als teil I'erkltlrillg 1/(1 rel'/somle romrole kaN u'Ordm (ltmgnien , bet uKh 1110/'( wonlell beoordeeld, ZOals de Raad lerecht heefl ge.rr/)rn'tll. ill hel kader 1'(111 /xl bes/Jmken faillissemelIl en dal aldIIs //10/'1 ll'Ordm beslolm dal (de bedrijfsl'e/lisor), zij bel zOllder re/'isomle o/,dmrbl, 1I/(l(Ir lorh als IU/I'((I/ het IWlil/ml der Bedr;jfsrel';sortll, .,iets» - UY!'l.t hel uilehulelljk sIerbIJ eell l'ool"Ul(um/elijke I'erpakkilll?, -Ioemegt (11111 de cijfers L'tI11 de jtltlll"ek/'l/ing /'1/ aldIIS de kalll kiesl 1'(111 eell jlroresparlij ;11 een gedillg o//ltrem hel jilillisumcllt Mil eell h(/1/{/el(l(ll·:
teil
dtlt de belrokkmt "ldlls ee/I fUllldeiing heeft gesuld en 1'1'11 boudillg heefl (ulllge11011//'1/ die ill strijd is lIlel de ollafhankelijkheid dje de Ilrije beroepeIJ kmlllerkt (art. 3 KB 10 jallf/ar; 1994): dat hij zich II/eer beplUdd derwale geïdelllificeerd beeft met bel beltlllg f'(11/ zijll dii/rtl, de N , V. (, . .), dat zijll IIlflatscbappelijke f'ertlllll/'Oordelijkheid, l'ooreersl legenOf'f!r de mlt.'okaal mil zijll diiàlf, m({ar l'trliO/gem ook fegmOl'er de ,whtbtmk 1'tI1I kooI/bIJl/dei ell de II/tlSsa I'a}/ de schllideisers, n"lloor ill de IY!rdmkkillg kOIl gert/kw; Ol'f!rl/'f:gwde ill/II/ers dat alle 11f)(J,-gelegde bewijssltlkken erop wijzeI! dal de brief 1'(1/1 21 oklobtJ· 1996 gUIi l'/'rtrollwe/ijk karflkter bad, ill die zill dal bij lIitSillifelltl besfemd uw l'OOr atll'Okaal (. .. ); dal /'/'I/ dergelijk t'/'rlrolll/'llijk kamkIer lIiet blijkl lIit de brief zelf dal adl'Oka(ft (, ,.) dne briefl,ert'Olgem onmiddellijk wrwerkt heeft ill eell fOlldflJie (, .,): dlll eell bedrijfireviso/: u'tlll!leer bij zollder re/'isomle f01llrole Uil dergelijke brief scbrijft. geel/ oordeel, UY!'l.e hef eell /'OOrtI'fIflrdelijk oordeel, /l/a8 tO/'l'oegf1l (/(/II de jatlnekenlllg op sIraffe en '(111 II/'rdacht te I/ ,'Orden op een ol/lY!m1llu'Oorde /lUW ier
IBIt -
J IlARVE~"lN;
1997
Pllrlij ft heblxll gtkozm m bijgrt'rJ/g lIin 1IIt:tr OIltIpkwlulijkbtid:
ft
/'rJldom
IUIII
dt
f'fI?IJ/m
"'111
d,,! bef ill die zill ij dal de ftilm. die lum de wlrokkene !ellimre ll'Crdm gelegd wl/'tZm zijl! ell moe/Cl! grkll'aliflu..-,·d lI'ordtll alJ etll i"bnllk op (1/'/, 3 KB 10 j'lIl1/llrÎ 1994: IV. Ol'el'tfe l1tcb/J(1IJ(/ie: Ol'trll'i:gtllde dlll de wiJZt 1I'1l11roP dt brlrokktllt zicb door mh'rJk,,((1 (... ) hteft 1(lttll ,'{''''tidm 0111 de britf 1'111/ 2 I oktokr 1996 Ie JchriJI'tII, "'1 dllidelijkt OI'l:rtrrdÎllg IIit//laak, 1'11/1"" klaar gtforlllllieerde ruhuregrl: d,,/ eell lI'tIltrJfbllll'illg lIoeb teil btriIpillg UIl/til IVlIJ/tlllll 0111 de btlrokkme el'l'(1I/ Ie OIoerllligm dlll bij er il/ de loeko//lJ/llloel 01'('1' lI'IIktll zicb lI;cl re ide11l;fiarm mei bel belllllg mil zijll dieilf , zrlft lIiet opl'trzrxk 1'111/ diclI! (/dl'okl/(/I: dl/I III/dtrzijds de /x1l'CZ.(II fom /JOk gem mbJ/llmij,te Jcbor1illp, 1'((// II/'ee 11/1/((//dm l'treil/ zonlJ door de 7ilrb/colI/lIIlJsie Iloerd 1/i/geJproken: OM DEZE REDENEN, DE COMM ISSI E VA N
BEROE/~
Vtrkla(lrl hel hogtr beroep ollfl·'lIIkehjk. m 8.tgrol/(! "IJ I'olgl: Verkll/rlrl de 11111/ (de btdrij/m!I'isor) I't:nt'tlell ftilell bel/'l.'ZtII ill die zllI d", deze 1/fI/rijfin!I'IJOI: ill eell b";e! d.d, 21 oklowr 1996 fl((// IIdl'okllll! (... ), 111111 de IOlllert oo'eSligillg /'1111 lI'''f bij I/lllezillg lIif de jllllrrektllilig /Ier 31 deftl/lber 1995 I'tm de N, V. (.. ,) kOIl IIvmlm btJlofm. ill bel km/er /'111/ bet l'('rUI 1'111/ dnt 1l:IJIIOO/JChtIP Itgm IkUlr jrlil/iJJtlllelll. 11111/ deze J""mkmil/g inJ 1ot1'Otgl u'1I1m/oor dt ;,/(/mk /loert! gewekt dlll (de btdrijfirttiJor) ju btt geroerdt proctJ de klllil kOOl 1'(11/ de l'trll/eldt l'tIl/IOOIJChtIP tri (/ldllJ «11 Ikll/delillg luidt ell etll holldillX 11"/11111111 die ill strijd iJ 1111'1 de ollflj/umk.elijkbtlf/ die de I'/'Ije berotpell ktrllllerkl (IIrt, 3 KB /0 Jtlllllllri 1994): (... ),.,
0I3 J/97/N Her voorwerp van onderhavig wchrclossier is her com missarisverslag en de managemem [etter die door de bed rijfsrevisor zi jn op,gemaakr op respecti(-vcl ij k 24 en 25 mei 1991 in her kader van een N.V, die op 29 jun i 1995 in sra.1f van fai ll issemem werd vi'rklaard.
lBR - JMRVFRSI .... C. 1997
Niettegenstaande zijn goedkeurend commissarisverslag, ricll[ de bedrijfsrevisor 's anderendaags een brief aan de raad van bestuur van de N.V., waaruit blijkt dat er een comradictie bestaat russen datgene wat de bedrijfsrevisor in zijn werkzaamheden heeft vastgesteld (en dat hij in de brief van 25 mei 1994 vermeldt) en datgene wat hij in zijn verslag heeft verklaard. De Tuchtcommissie oordeelt dat de betrokkene bedrijfsrevisor zich niet béhoorl ij k van zijn commissarisopdracht heeft gekweten en legt een schorsing van negen maanden op. De bedrijfsrevisor heeft beroep aangerekend.
OI J4197/F 0 135/97/F In b("ide dossiers worden de bedrijfsrevisoren verweren hun bijdrag("verplichtingen niet te zijn nagekomen. De Tuchtcom missie heefr respectieve. lijk een schorsing van 15 dagen en een schrapping uitgesproken.
OI36/97/N De Hoge Raad voor het Bedrijfsr("visorJat en de Accoumancy heeft, overeenkomStig arrikel lOl , § 3 van de W("t van 21 februari 1985, bij de Tuchrcommissie een klacht ing('(liend tegen de bedrijfsrevisor. De klachr berust op de volgendé motiévcn:
«tekortkolllillg (/(11/ de eiJm betreffende de il/bo/((//'(III INt /'trs/"g bom/ende rertificerillg l'tII/ de (/(111 de olldemeIllÎlIgJr(/(/(j Ie /'t/"Jtl"ekkm erOIlOll/isebe m fill(lIIrilde illforll/tltie. lIiel-(OI/(ordmllie /"(/11 bet bie.-!J{)/'eIl/'el"lIIe/d l'el·Jlag fIIerzijds I!II hel j·ofllro/el'l'/"s/tlg Ier tllle/ifie 1'(1/1 de a/geil/tm l'i'rgtJ(/el"illg tlllder::.ijds. en dl/s J(!:Jew/illg /"(/11 de /Jorll/fII lIIet betrekkillg fot è opdl"!lc!:Jt /'(111 de btdrijjsrel';sor bij de ollderllelllings'·(f((d. die op 7 febwafi 1992 gf)edgekerm/lI'erdel/ door de RlUU/"(I1IINI!mfitlflff der Bedrijjsret'iso/"ell. (... ) >> . De Voorzitter van de Tuchtcommissie heefl her dossier aan de Raad van het Instituut voor verder onderzoek overgemaakt. Dit v(:rder onderzoek heeft aan leiding gegeven tor een verslag van de Raad aan de Tuchtcommissie. De zaak is momenteel hllngend voor de Tuchtcommissie.
IBR - )AI\RV!cRSI.M ' 1997
0137/97/ F Een bedrijfsrevisor, die als stagemeester oprreedt, heefr een stageovereenkomst ondertekend die lomer voor d ... vorm en met het oog op de toelating tot de stage van de scagiair is opgesteld. De stagiair is immers «de facro" werkza~lm voor een and ... re vennootschap, die niet op de I.B.R. ledenlijst is ingeschreven (zie ook dossier I 38/97/S/F). De Raad heeft dit dossier :lfln de Tuchtcommissie overgemaakt; de zaak is in behandeling.
OI38/97 /S/ F
Een stagiair-bedrijfsrevisor wordt door de Stagecommissie geschrapt omwdle van her feit dar zIJn scageovereenkomst, zoals aan het InstituUl overgemaakt, lourer voor de vorm met zijn stagemeester werd opgesteld. Feitelijk is de sragiair werkzaam voor een vennootschap die niet erkend is door her lnsri tuuL De stagiair heeft tegen de uitspraak van de Stagecommissie beroep ingesteld bij de Commissie van Beroep, in toepassing van artikel 32, § 2 van het koninklijk besluit van 13 oktober 1987 betreffende de stage van de kandidaat-bedrijfsrevisor.
De zaak is hangend.
IBR -
J AAR V[R~LA('
1997
E. STAGECOMMISSIE
De Commissie is samengesteld lIif d e VoorZiTter van her 113 R, de heer Paul P. B",":TS, de Ondervoorzi tter van her IB R, de heer J.E CA1~, die her voorzitterschap van de Sr:l};lf'Comm issie wa.1rgenomen heeft v:lnaf 6 Ju ni 1997.
ffl'lid d e heer Hendrik J. BLOC". erebed rijfsrevisor et!1I
drie Idm/'tl/l de Rtltul de heren Boudew ijn C"!.tEN.'), Andrf KILESSE en Herman
V AN IM PE
drie eX/fmt ledm de heren G eorges H D'NI'R , Danit=l VAN CUTSEM en Jan VANI' RAECII EM
(to[ 5 seprember 1997). bc:d rijfsrevisoren drÎI p/tIllIJl'f'rl'llllgtrJ
fo.·lev rouw Vinciane M ARICQ, de heren Paul LUlIKIN en Ren tl VAN ASIlI!.OECK,
bedrijfs revisoren
De Commissie heeft in 1997 tienmaal vergaderd. [n her bijzonder heeft de Commissie op 10 oktober een diepgaande bezinning georgan iseerd omrrenr d e inhoud en d e perspe<:rievcn van d e srage. Deze srmregische overwe};;in};;en hadden enerzijds berrekk ing op de administr.nieve en or};;anisawrische aspecten en andenijds op de dodstcllin};;en van d e vormin};;. De analyse zou worden verder};;ezet in de loop van her komend jaM.
I. GOEDKEURING VAN DE STAGEOVEHEENKOMSTEN In april 1997 heefr de Sra};;ecommissie 123 overeenkomsten };;oedgckf.u rd. Verschillende overeenkomsten werden vóór hun goedkeuri n};; aan d e betrokkenen teruggestuurd, omdar ze geen rek t'ni ng hieldt'n mer de maximumtermijn (d rie jaar) van her nier-concu rrt' nri t'bedin};;. Andere zi jn
IBH. - JAAR \ll:Il~I.A{, 1997
teruggeswurd omdat er geen proefperiode van één jaar was bepaald; nog andere omdat er steeds een vooropzeg was bepaald van 48 uur ingeval van zware four, hergeen niet in overeenstemming is met het stagereglemenr. Op 31 december 1997 waren er op het Instituut 315 stagiairs ingeschreven. Stagiairs Stagiairs Sra,giairs Stagiairs
in het eerste jaar - aanvang van de stage april 1997: in het tweede jaar - aanvang van de sta,ge april 1996: in her derde jaar - aanvang van de stage april 1995: met verlenging - aanvang van de sta,ge vóór april 1995:
104 76 74 61
2. VERM1NDER1NG EN VERLENG1NG VAN DE STAGEDUU R 2.1.
Ve r mindering van de stageduur
Geen enkele stagiair heeft een vermindering van de stageduur bekomen in 1997.
2.2.
Verlenging van de stageduur
2.2. [. Aan achttien stagiairs werd een verlenging van hun sra,ge opgelegd omdat hun sragedagboek niet binnen de door de Commissie vooropgestelde termijn werd ingediend. De uiterste datum was 7 februari 1997. 2.2.2. De stage van negenenveerrig kandidaten wefd verlengd na beraadslaging over de toelating rot het bekwaamheidsexamen. Artikel 3, (wet"(le lid van het koninklijk besluit van 13 oktober 1987 bepaalt inderdaad: .. \Vtametr de Stageco!lllllissie de opleiding /1(11/ de stagiair om'oldoende (lcht. kali zij de dIlIfr vall de stage teIJ hoogslt drielIlaaI !liet maxim"'ll één ftJa,. ver/engm ,. . Met toepassing van deze bepaling, werd de stageduur verlengd voor alle kandidaten die geen bevredigende resultaten hadden bekomen bij de door de Commissie ingerichte examens. De verlenging duurt tot de volgende examenzirrijd.
IBR - j MMvEMSU,(, 1997
Zes~ndertig
van deze stagia irs hebben hun stage aange\'angen in 1995 en kregen dus voor de t.>erste maal een verlenging van de srageduur. De denien overigen hebben al één of meer verlengingen opgelopen. Indien een kandidaat na drie verleng ingen van één jaar, nog steeds niet geslaagd is in de stage-examens, zal hij ambtshalve (Ot het bek wa.1mheidsexamen roegelaten worden. Z ijn dossit'r zal evenwel een negatief adv ies van de Stagecom missie krijgen. In 1997 bevonden vier kandidaten zich in dt'ze situatie. Zij slaagden niet voor de twee zinijden van het bekwaamheidsexamen, d ie in de loop van her jaar georganiseerd werden, en beschi kken nu nog over drie zittijden.
3. CONTROLE VAN DE STAGEDAGBOEKEN 3.1.
A lgemeen
In de loop van her voorbije jaar heeft de Sragecommissie de stagedagboeken van 1997 ondenochr en nagega.1n of de stage over(-enkomstig de wettelijke voorschriften verliep. De Commissie heeft verschillende stagemeesn:rs en stag iairs gehoord betreffende het aamal, de duur en/of de aard van bep'1lI1de werkzaamheden of aCtiv iteiten die in de Stagt.,
mR -
) III1 IlVFIl'IJ\( ,
1997
3.2. Tweejaarlijkse controle van de stagedagboeken De tweejaarlijkse comrole van de stagedagboeken heeft zijn vruchten afgeworpen. Praktisch geen enkele eerstejaarsstagiair werd gestraft voor het laarrijdig indienen van het smgedagboek. H un scagedagboek was reeds ingevuld rot de maand oktober. De maatregel Beidt nu ook voor de overige stagejaten en de Commissie hoopt dat deze maatregel een gunstige invloed zal blijven uitoefenen bij de indiening van de stagedagboeken.
4. W IJ ZIGINGEN IN DE LOOP VAN DE STAGE
4.1. Sc hrapping Artikel 25, 4de lid van het koninklijk besluit van 13 oktober 1987, luidt als volgr:
" De opsc!;or';lIg of de opmlll()/ge/ull' opJCbOrfillgl'1I /'tl1/ de sltlge ill hel gebee! gmolllen //logen lIiel Illeer dali I'ijf jaar bedmgm. Illdim deze lerlllij/} ol'e1'Jchredm I/'ordl. bet'eelt de Rtltul. 0/1 IVOrste! l'tl1l de Sltli{el.'ollllllissil'. de JdJrafiPil/g 1'(111 de JlagÎ{/;,:" Overeenkomstig dir artikel werden vierendenis stagiai rs, die hun srage sinds meer dan vijf jaar hadden opgeschort. geschrapt. Her is wel zo dat zij tenminste één maand voor de schrapping verwittigd zijn van de mogelijke schrapping. Indien zij toch hun activiteit als stagiair terug zouden willen opnemen, m(){'ten zij opnieuw de nodi,ge stappen ondernemen voor het ingangsexamen. Eén stasiair werd ,geschrapt. omwille van het feit dat de opeenvolgende opschortingen meer dan vijf jaar bed roegen.
4 .2.
\Vijziging van stage m eester
In 1997 zijn drieënrwincig aanvragen voor de wijziging van stagemeeseer goedgekeurd.
1131{ -
J MM\'lR~LA(;
1997
4.3. Opscho n ing van d e s tag e In de loop van het jaar 1997, hebben honderdendrie kandidaten hun sta!:e onderbroken. Indien de proefperiode reeds was verstreken, deden ze dit in overleg met de stagemeester; indien de opschoning in de loop van het eerste stagejaar plaatsvond, deden ze dit eenzijdig. Zij kunnen die stage terug opnemen mits zij, binnen een termijn van maximum vijf jaar, met een bed rijfsrevisor een nieuwe stageovereenkomst die door de Stagecommissie wordt !:oedgekeurd, aan!:aan. Elke stagiair die zijn stage opschort, moet zijn laatste stagedagboek indienen. Op die wijze kunnen, bij een eventuele hervanin!: van de Stage, de voor rekening van de eerste stagemeester verstrekte diensten in acht genomen worden.
4.4. Stage in het buite n land In 1997 kregen vier kandidaten de toestemming om een gedeelte van hun stage in het buitenland te lopen, in toepassing van artikel 4 van het koninklijk beslui t van 13 oktober 1987. Er werd hen medegedee ld dat een stage in het buitenland door de Stagecommissie aanvaard wordt na meld ing aan de Commissie en op voorwaarde: dat twee derde van de sta!:eduur in België wordt volbracht, dat een persoon die in het buiten land een hoedanigheid heeft die gelijkwaardig is met deze van bedrijfsrev isor de stage volgt en dat de Belgische stagemeesrer verantwoordelijk bl ijft voor de stage. H et is evident dat de stagiairs, die t ijdelijk in het buitenland verblijven, vaak een stage langer dan drie jaar volbrengen. Z ij kunnen inderdaad niet systematisch teru!:komen voor de seminaries enlof de examens. Daarentegen hebben zij altijd de verplichting hun stagedagboek tijdig in re dienen. Vele smgiairs en stagemeesters blijken hiervan nier op de hoogte te zijn, niettegenstaande het feit dat dit elk jaar vermeld wordt in het Jaarverslag . Een gevolg hiervan is dat deze stagiairs al te vaak nog een bijkomende stageverlenging oplopen voor het niet-indienen van hun stagedagboek. Bepaalde stagiairs, die een deel van hun Stage in het buitenland volbrengen, vergeten dit te melden aan de Stagecommissie. Het is dan ook
II3R - JMNVlèNSI.... C. 1997
bij de indiening van hun smgedagboek dat de Stagecommissie dit verblijf vaststelt, dut soms langer is dan de door het reglement toegestane duu r (één jaar, dus één derde van de wettelijke srageduur). Dez.e omstandigheden geven eveneens aanleidmg tot t't'n stageverlenging.
4 5 . Hervatting van de stage Twee kandidaten werden opnieuw tor de stage roegeluten na een opschorting van minder van vijf jaar.
5. UITREI KI NG VAN DE GETU IGSCHRIFTEN EI NDE STAGE In tegenstelling tot de vorige jaren, is slechts één zitting waarop de sragegetuigschriften uitgereikt werden, georganiseerd. In aanwezigheid van de Raadsle
6. TOELATINGSEXAMEN TOT DE STAGE Her toelatingsexamen tOr de stage werd in de loop van het tweede semes[ef van 1997 ingericht, overeenkomstig de proct-durt' bepaald 111 artikel 15
IBR -
JIlARVEKSI.M,
1997
van het koninklijk besluit van 13 okrober 1987 betreffende de stage van de kandidaat-bedrijfsrevisoren. De proeven werden in Brussel op volgende dam gehouden: 6, 13 en [ 5 november.
Resu lraten 366 kandidaten (417 in 1996) hadden zich voor het toelatingsexamen ingeschreven. 70 kandidaten hebben her examen uitgesteld roe 1998; 51 kandidaten hebben zich nier gemeld; 245 kandidaten hebben aan de proeven deelgenomen; 109 kandidaten zijn geslaagd; 35 waren vrijgesteld; 101 kandidaten zullen zich opnieuw moeten melden voor de proeven waarop ze geen 50 % haalden. Bij de 101 kandid:uen, moeten nog 70 kandidaeen worden gerekend die uitstel hebben gevraagd rot 1998, zodat cr voor 1998 reeds 171 kandidaten zijn ingeschreven. Hierna volgt een overzicht van de resultaten.
7. STATISTIEKEN Resu ltaten toela(ingsexamen 3de zireijd N Deelnemers Geslaagd % geslaagden
3dc zittijd F
7 6 86 %
6
4 67 %
IIlR -
)MRVER~I""G
1997
Deelnemers Geslaagd % geslaagden
Deelnemers Geslaagd % geslaagden Globa le resu ltaten Deelnemers Geslnagd % geslaagden
2de zinijd N
2dc zinijd F
41 29 71 %
26 16 62 %
1ste z ittijd N
l ste zini jd f
108 60 56 %
57 29 51 %
N
F
156 95
89 49 55 %
61 %
% globaal slaagpercenrage: 144 /245 = 59 %
HesuItaten s tage· exam e n s (alle z ittijden) Cycl i
I.
11. liL IV.
Tests
Dct:l · neme rs
5 technische vakken Conrrole Het beroep 8ekwanmheids{-xnmen
139 140 129 117
Geslaagd
64 (46 73 (52 78 (60 59 (50
%) %) %) %)
N ie t· ges laagd
75 67 51 59
8. DANKBETUIG INGEN De Raad dankt al diegenen die hun mc
/B R -
J...... RVF.RSI.AG
1997
Toegangsexamen tot de stage /\ /gemene boekl)(JIIdillg: de heren professoren J. ANTOINE,). Ci-IRISTIAENS en Chr. LEFEIlVRE. A I/(dyse el/ kritisrhe ber)(m/e!;lIg / 'rlll de j(1(11"1'ekening: de heren professoren J. CHlUSTJi\ENS, Chr. LEI'EIIVRE en ~L RENOUPREZ, bedri jfsrevisor. A lui/ylÎsche boekbollt/illg: de professoren Mevrouwen 1-1. T!l WNISSE en N. Dr:SCENI)RE Veil llootsrhrl/,s/'erht: de heren professoren J. LIEVENS en H. OI.lVIER. Be/as'll/gm:b,: de heer professor P. MINNE. B"rge,.fijk en brll/de/srerb,: de heren professoren). LIEVI:NSen H. OUVIER. SocÎfwll'«bl: de heer professor P. MINNE. IlIfol"l"tlIÎca: de heren professoren L. GOl.vERS en R. PAEMElEIRE, bedrijfsrevisor. Bedrijfw:olI/)!II ie: de ht-ren professoren L. KEULENEER en Ch. VAN \XlYMEERSC!l. IVisklllu/e e// stt/tistiek: de heren professoren D . JUSTENS en R . PAEMELEIRE, bedr; Jfsrevisor. Fil/(lIlcÎul belmr: de heren professoren L. KElJLENEER en Ch . Vi\N \XlVMEERSCH. Afrol/lila IIIS0llderzoek: de heren professoren I. DE BEEwE en P. LURKIN, bedrijfsrevisor. Geco1/so/idem/e jamrekeni1/g: de professoren Mevrouw M. - L. VER DE BOUT en de heer K. VAN OOSTVELDT, bedrijfsrevisOft-n. Interne contI"(J/e: de professoren Mevrouw M.- L. VERDI:1l0UT, be
BOfkbollt/,.«hl: de heren professoren H . Ou VIER en K. VAN I-I UIJ.E. Plif!J'et/leer: de heren professoren H .J. BLOCK, erebedrijfsrevisor en H . OUVIER.
II3R -
J AARVF.R~LI(j
1997
Stagetests 1su jaar - 5 techllische I'tlkkm: Mevrouwen en de heren N. O ESCENORE, B. OUfOURNY, H . OLiV1ER, professoren, ) .-Ph. BONTE, jurist, Ph. MENEVE, P. LURKIN, O. SMETS, Y. VANOENPLAS et M.-L. VERDEBOUT, bedrijfsrevisoren, en S. VAN BoxSTAEt. 2de jaar
Schriftelijk exalllm: (o/ltrole: de heren X. DOYEN en W/. GROFl'lLS, bedrijfsrevisoren.
Praktische sfl/(Iie: de heren). BASTOGNE,). BW])EGENOODTS, G. OELVAUX, \VI. GOYVAERTS, A. KILESSE, M. SMET, P. VAN CA UTER, O. VAN C UTSI:M en J. VANl'I
3de )tU/r: hef beroep: de heren J. CHR1ST1AENS, E. GOI.ENVAUX, Ph. ODENT, M. T EfN1N, W. VAN OE \'<'ALLE, L VAN HOYWI:GHEN en P. WEYERS, bedrijfsrevisoren.
Bekll'p(llIIheülJexPlllflJ ; de heren H.). BtOCK, J. VANDERNOOT en K.M. VAN OOSTVELDT.
9. BIJZONDERE GEVALLEN - RECHTSPRAAK Een sta,giair die ,geslaa,gd was voor het bekwaamheidsexamen, IS moeren verschijnen voor de Stagecommissie die zetelde als TlIchtinstamie en is ,geschrapt. Oe sta,giair heeft beroep aangerekend te,gen deze uitspraak bij de Commissie van Beroep.
lO. OPLEIDING VAN DE STAGIAIRS Op de volgende bladzijde vindr u het s<:hcma van de sta,geactiviteiten.
IBR -
J...... II.Vf.II$I..-\(; 1997
NOVEMBE R Toelatingsexamen
't J ANUARI (
't APR IL Beg in van de stage
't JUNI Ui cd iepi ng sse m inaries - Boekhoudtt-c h n ,eken - Financii'le analyse - Vcnnootschapsrt-chr - Consolidarie - Boe khoudrt-clu
SEPTEMBE R Test
't -
-
DECEMBE R Seminarie ~Comro!e ~ Aspecten van interne controle Aspecten van externe controle Bijzondere thema 's - comrole
I
;"IE I Tes t
I
't DECEr-.IB ER Seminarie «liet Beroep,.
JANUARI -MEI Tes t
't JUNI Seminarie « Plidltenl~r ,.
't OKTOBER-DECEMBER Bckwaamheidsexamen
IBR -
j MRvFRSI.AG
1997
10.1. I nleidingssessie voor het begin van de stage De illirodlfclievool'middllg heeft tot doel de kandidaten die geslaagd zijn voor het toelatingsexamen, vertrouwd te maken mer de structuren en de insti t utionele en deonrologische aspecten van het revisoraar. H et is ook d e gelegenheid voor een eerste contact tussen de nieuwe stagiairs en de verantwoordelijken van her I.B .R. Volgende personen hebben hun medewerking verleend aan die halve dag in januari 1997: Mevrouwen eh. BOURG (I BR ) en V. VAN DE WAUE (l BR ); de heren P.P. Bm ETs, J.F. Cns, P. LURKJN, D. SMETS, M. T EFNIN, J. VANI'RAECHEM, bedrijfsrevisoren, Ph. BURTONaOY en J. D EGRYSE (stagiairs) en H . OUVJER (I BR ).
10.2 . U itdi e pingsse min aties - Iste jaat De lIildiefJillgssemillllri es over boekhoudrechnieken, financiële analyse, vennootschapsrecht, consolidatie en boekhoudrecht, hebben rot doel aan de geïnteresseerden de mogelijkheid re bieden hun persoonlijk werk aan te vullen door gesprekken met specialisten in d eze belangrijke domeinen en om over te gaan tor een analyse, gesteund op praktische gevallen. Oe Stagiairs zijn verplicht zich in te schrijven voor d rie van deze semi naries. Volgende personen hebben hun medewerking verleend: CO//Jolid({fie:
de heren B. D UFOURNY , Y. VANDENPLAS, B. VAN DIEST
VeIIllOOfJr!JapJrer!Jt: de herenJ.- Ph . BONTE, H. OU VJER
lJoekhOlfdrrc!Jt: de heren P. LURKJN, Ph. M ENEVE
BoekhOl/dter/JIJ ieke/l: Mevrouw M.-L VI)ROEOOUT en de heer S. VAN BOXSTAEL
Fil/al/rMe ({lIalyse: Mevrouw N. D ESCENDRE en de heer O. SMETS.
1I3R - J M RVUI,SLAG 1997
10.3. Se minarie «controle » - 2de jaar (Houth alen-H elc hteren , 17, 18 e n 19 november) Her SCIII;Ufl1";C «conlrole,. omvat de interne en externe controle, aangevuld met een reeks specia le thema's die de deelnt'mers toelaten een thema bt>horend tot deze domeinen te kiezen, in functie van hun bt>langsrell ing, hun opleiding en hun specialisatie. Volgende persom'n hebbt>n hun nu.'Xlewerking verleend: Mevrouwen S. GOETHALS, M.- L VI:RDEBOUT, M. VI:IlMEERSCII; de heren L Acta, E. BERTELS, L CAlLAERT, D. CU:YMANS, P. Coox, OL-M. Dil MONTI>ELLIER O' ANNEVOJE, M. J. DE SAMlilANX, PH. DL~mllll: RI: , X. DOYEN, B. DUfOUIlNY, \VI. GROI'HlS, j. -L. LJI:NAIlT, ). -1'. 1.001'5, PI!. MAHYAFRT, M. NICOl.AS, L. ROMIIAUT, J.-L. SERVAlS, M. T EfN1N. R. TIJOST, L. VAN BAH. ~L VAN DoREN, L VAN MONTfORT, B. Wns.
10.04. Se minari e «Het b eroep » - 3de jaar (Houth alen-Helc h teren, 1,2 en 3 d ece mber) Het selll ;lIm"Îe " Hel be,.oep,. handelt hoofdzakelijk over een meer diepgaande analyse van de bijzondere opdrachten va n de bedrijfsrevisor, de ondernemingsraad en het opmaken van het verslag. Dit seminarie bt>han delt ook een reeks problemen die de stag iairs mü<:ten toelaten hun kennis bij re schaven in de domeinen die de bedrijfsrevisor rechrs[[eeks aanbt>langen. Volgende personen hebben hun medewerking verleend: de heren J.- Ph. BONTE, P. DE,\II:ESTEIl, Ph . O DENT. 1-1 . SALAnS, J.L. SERVAlS. M. T EFNIN. W. VAN DE \VlAllE. L. VAN HOYWJ:GIIEN, L. VAN STEENIIERGE, B. WETS. P. WI:YERS.
10.5. Sem in ar ie «P lichtenleer » - voorafgaand aan het bekwaam he idsexa men De sJmliedag ;IIZl1ke de plichJe,,'ee,. heefl een grond ige wijziging ondergaan. Deze studiedag wcrd hoofdzakelijk rocge'spitsr op een zeer uitgebreid praktisch geval, dat zeker borg stond voor het succes ervan. IBR -
jAIIRVrRM.A(,
1997
Vol,gende personen hebben hun medewerking verleL"nd: Mevrouw V. V... N DI: W"'ll.E (I BR); de heren P.P. BEHETS, P. LURKIN, bedrijfsrevisoren en de heren M.). DE S... MBI. ... NX en H . Ou VIER (lBR). De Raad dankt de talrijke sprekers die hun tijd, inspanning en ervaring in,gebrachr hebben en op die manier hun kennis overdroegen aan de stagillirs.
11 . VERENIG ING DER STAG I AIR S Het Comiré voor de Stagiairs is in 1997 ~lChtmaal bijeengekomen. Samensteltin,g van de Vereniging sinds april 1997: de heer FiJip DE MEY, Voorzirrer; de heer Michel LECOQ, Ondervoorzirrer; mevrouw IsabelJe R"'SMONT, d e heren Chrisrian BI ELEN, Yann D EKEYSER en ManueJ G UTlERREZ- RUIZ. De Vereniging heeft een avond «Vragen & Amwoorden» ,georganiseerd voor de examens van her eerste stage jaar (basismareries) en het tweede stagejaar (comrole). Deze avonden hebben een groot succes gekend. Vele sprekers en de personen die de examens verbeteren, hebben daaraan meegewerkt. De Verenigi ng houdt eraan hen hartelijk re danken. De Vereni,gin,g heefr, zoa ls elk jaar, de vragenlijsten die gericht zijn aan de revisoren die in 1996 de eed hebben afgelegd, behandeld. De Vereniging heeft Je «lay our» van zij n newslerrer veranderd. DL" aanpak is ongetwijfeld meer dynamisch.
IB R -
J..,..RVER~LJI{,
1997
F. BEKWAAMHEIDSEXAMEN
ATA De eerstf' 1.irtijd van 1997 werd Ln mei en juni 8chouden. Vijfendertig kandidaten waren ingeschreven: Zeventien kandidaum zijn geslaagd, hetzij negenenveertig procenl.
De [weede zinijd werd in oktOber en december 1997 gehouden. Tweeënrachrig kandidaten waren ingesch reven . Eenenveertig kandidaten zijn geslaagd , hetzij vijfeig procent; Zelfs al zijn de resultaten beter dan die van vorige zirrijden, toch is het nUffig re herhalen dut de belangrijkste redenen van de mislukkingen zich situeren op her vlak vun een gebrek aan professionele mawrireir van de kandidaten, et"n onvoldoende kennis van her vennoorschapsr(-(ht, van de plichten l ~r ton niet in het minst t'en onvoldoende ervaring in de bijzondere opdrachten en de reglementering inzake de ondernemingsraden. Het is (-ens te meer aangewezen d e aandacht te vestigen op het feit dat voor her slagen in dit examen een g rondige kennis van he r " Vademecum van de Bedrijfsrevisor» noodzakelijk is.
SAMENSTELLING VAN DE EXAMENJURY'S A. Nederlandstalige jury's:
NL 1: d e he ren K.M. VAN ÛOS1VELOT, VoorzÎtte r, M . BooNF., \VI. CAERS,). VANDERIIOEGIIT, bedrijfsrev isoren. de heer ). GEVSEN, ext e rn lid. NL 2: d e heren
J.
VANFRA[CHEM,
J.
BRANSON Voorzitters, G. J-I ERREWI)N,
O. SATIN, G. $PAENIIOVEN, bedrijfsrevisoren. de heer F. VAN TlIIUO. extern lid.
NL 3: de heren B. CALLENS. Voorzitter, R. AORIAENSSENS, F. M AS, G. WlvGAERTS, bedrijfsrevisoren. de heer R. D E LI;WW, extern lid.
IBR - JAAMVERSl.AG 1997
Nl 4: de heren R. TII~'IT, Vooïliner, A. ClYROUW, Ph . RO[LANTS, D. VAN CUTSEM, bed rijfsrevisoren. mevrouw B. VAN DliN BOSSCHIi, exrern lid. B. FI"'.lnsralige jury's: FR I: d e heren D. LEIlIIUN, Voorûner, J -M. DELAIIAUT, G . DElVAUX, A. DESCIIAMI'S, bedrijfsrevisoren . de hef."r J-M. VANDENIlEIIGII , extern lid. I;R2: de heren P. LUR KI N, VoorZÎuer, J LENOIR , J VA NDERNOOT, M. VAN DoREN, bedrijfsrevisoren. d e hef."r M. FLAGOTIIIER, exrern lid. Omdat sommige leden verhinderd waren om in de eersre en/of tweede zinijd zitti ng te hebben , is er vaak beroep gedaan op de door de Raad aanSewezen pJaatsvervansers.
De lijS( van de p Jaarsvervansende leden wordt hieronder weergegeven: Franstaligen: de heren M. BlIION, H. FIiONVll.lE, M.-L. J ACQUES, H. LAfOSSE, M. MASSART, E. MATlIIIY, R. PI!IRCE, Pil. PIR[, JL. STRUYF, R. VAN ClJTSliM, M.A. VERBEURE. Neder I a I1(lstali gen: Mevrouw V. SPIWA!:IIT, de heren J BWDEGENOODTS, D. BlANCKAEIIT, H.J BlOCK, J . ÜIRISTIAENS, A. Cl.mouw, J. Dli Ba.\l VAN D RIIiSSCIIIi, F. DEGEEST, L. 0 " KEULENAIiR, J. DE LANDSllEER , L. DEllUUR, P. Dli \'(fEERD,., L. DJSCRY, \'(f. G IiOFflLS, L. H EU.EIlAUT, G . HOF, B. M EYNENOONCKX, S. RAIlAEY, J. RAMI)SEN, M. SMET, A. VAN APEREN, L. VAN G ULCK, H . VAN IMPE, L. VA N STliENIlERGE.
JB R -
J AARVERSL\G
1997
Ir. COMMISSIE CONTROLENORMEN r.
Conrroleaanbevc]ingcn
2.
llijzo ndcre opdrachten
VOQrz;m,.: de Heer H. VAN P"'SSEL Leden: de heren E. DAMS, P. LI:RUSSE, H. DERNOOT en M.VAN Do REN
OUVIER,
P. PAUWHS,
J.
VAN-
De Commissie Comrolenormen is belast !TIer de coördinatie van de werkzaamheden in verband met de uitwerking van beroepsnormen en aanbevelingen omtrent controleopdradl[en. \'\far de activiteiten gedurende her voorbije jaar betreft, is het van belang de aandacht re vestigen op de goedkeuring vun: d e wijziging van hoofdstuk 111 van de algemene conrrolenormen inzake
het conrro[everslag, de normen inzake de comrole bij het voorstel tot ontbinding van vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid, de wi jziging van hoofdstuk 111 van de normen inzake de certificatie van de geconsolideerde jaarrekening, een aanbeveling inzake de controle in een omgeving waarin gebruik word r gemaakt van geautomatiseerde informatiesystemen, een controleaanrn-veling inzake bev!'stigingen door de leiding. Dez!' acrivireiten maken lwt voorwerp uit van een gederailleerde welichting in her eerste deel van onderhavig verslag van de Raad.
!BR -
J I>I\RVI'R~I."G
1997
I. CONTROLEAANBEVELINGEN \Xlijziging van de algemene controlenormen [n het Jaarverslag 1996 werd ondersucepr dar her voorste! tot wijziging van de algemene comrolenormen betreffende het verslag in het be,gin van het jaar 1997 aan de Raad moest worden voorgelegd. Deze timing werd nageleefd, aangezien de Raad reeds bt-gin februari een voorontwerp van normen kon aannemen dar aan de leden voor commentaar werd wcgezonden. De Commissie heeft zich .g,-"bogen over de talrijke reacties die zijn binnengekomen en heeft aan de Raad een gewijzigde versie voorgelegd waarin hif.-rmcto rekening werd l:lehouden. Deze J:;cwijzigcle versie werd
begin juli goedgekeurd en overgewnden aan de Hoge Raad voor het Bedrijfsrevisoraar en de Accountancy. Eind november zond de Hoge Raad zijn advies aan htr Insrimllf en de Raad heeft dan ook ter vergadering van 5 december de normen definitief goedgekeurd. In de loop van her jaar heefr de Commissie een aanzienlijk deel van haar werkzaamheden gewijd aan de roepassing VHn de nieuwe normen, Zij heeft een reeks voorbeelden uitgewt'rkt die bedoeld zijn om de brochure te vervangen die het SrudiecemrUI11 van her Instituut in 1988 heeft uitgegeven en die uitvoerig in de opleidingsprogramma's werd gebruikt. Rekenins houdend met de ervaring opgedaan tijdens de bespreking van de tekst zelf van de normen, geeft de Commissie er inderdaad de voorkeur aan zelf dit werk re doen, liever dan dit aan een stUdiecommissie toe te vertrouwen. Het omwerp zou in de eerste weken van 199R moeten klaar zijn. Er dient ook te worden aangestipt dac vier leden van de Commissie Controlenormen uirSenodiSd werden om de vormingssessies te leiden over het nieuwe controleverslag die eind 1997 werden georganiseerd.
Controleaanbevc1ingen [n de loop van het jaar 1997 heeft de Commissie kennis genomen van de adviezen van de Hoge Raad voor her Bedrijfsrevisoraar en de Accoumancy over twee omwerpen van comro[eaanbevelingen. Zij heeft de geformuleerde opmerkingen besrudeerd mer het oog op een aanpassing van de omwerpen. De teksten werden vervolgens ter goedkeuring aan de Raad voorgelegd.
1131\
~ J AII RV f
RSI..... '; 1997
Ve rd~r
kan nog in herinnering gebracht worden dat twee nieuwe Ontwerpen van aanbeveling in de loop van 1997 aan de Hoge Raad werden overgezonden. Het advies daarover wordt in het eerste semeSter van 1998 verwachc. De ontwerpen hebben betrekking op: kwal Î teitsbeheersing; fraude en onwettige handelingen. Uit een diepgaand onderzoek dat de Commissie voor internationale betrekkingen heeft gevoerd met betrekking rot de toepassing van de internationale audirnormen, blijkt dat verschillende comroleaanbevelingen in de loop van de eerstkomende jaren zullen moeten worden bestudeerd. Dit b("tr("ft voornamelijk: de controle van de ondernemingen in moeilqkheden (hypothese van de bedrijfscontinuïreit). Deze aanbeveling zal bij voorrang worden bestudeerd; de initide opdrachten en de comrole op de beginsaldi. Deze vraag wordt behandeld in een advies van de Raad, Vademecum 1997, p. 563 en volgende. Het lijkt echter aangewezen dit advies te bevestigen in de vorm van een controleaanbevehng; aandachtspunten voor een audit van entiteiten di(" een beroep doen op kamoordiensren; vergelijkende gegevens; het onderzoek van financiël(" prognoses. Naa.H de studie van een ontw("rp van aanbeveling met betrekking rot de ondernemingen in moeilijkheden, waarvan de hoogdringendheid her gevolg is van de gewijzigde vennootschapswetgeving ingevolge de invoeging van artikel 64Jcxies, § 2, zullen de werkzaamheden van de Commissie Concrolenormen in de loop van het jaar 1998 ongetwijfeld bij voorrang betrekking hebben op de aanpassing van de aanbeveling betreffende fraude en onwettige handelingen, na de verwachte opmerkingen van de I-loge Raad VOOr het Beclrijfsrevisoraar en de Accountancy.
lDR - J tlAIlVE Il~ I.A{; 1997
2. BIJZONDERE OPDRACHTEN Voorzitter: de heer A. KILESSE I/(III/ms beIlBI?: de heren G. BATS, J. P. DEJAEGIIERE. D. LEflOUTI"E, L. VERRIJSSEN en P. WEVERS. Delegtlfie 1/rlll/ell! hel /OAC: Mevrouwen M, CLAES en J. LERM1NIAU; de heren
Delegt'lit
G. DELVAUX,
J.
DE LEENHEER, B. VAN DER P OORTEN en G.
JACOIIS.
Bij wijze van inleiding kan eraan herinnerd worden dat deze gemengde commissie van het Instituut der Bedrijfsrevisoren en van her Instituut der Accountants, tot doel heeft na te denken over de wijze waarop opdrachten, die in de vennoorschappenwer of in andere wetgeving met betrekking tor de contole van boekhoudkundige bescheiden zowel aan bedrijfsrevisoren als aan accountants toevertrouwd worden, kunnen worden genormaliseerd.
2. 1. Norme n betreffe nd e de ontbind ing [n de loop van het jaar 1997 heeft de Commissie kennis genomen van het advies van de Hoge Raad voor het Bedrijfsrevisoraar en de Accountancy betreffende de onrwerpnormen inzake de controle bij het voorstel COt 011[binding van vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid. Zoals werd uiteengezet in het eerste deel van dit verslag, werden de normen afgestemd op het advies van de Hoge Raad, onder voorbehoud van een aantal uitzonderingen die de Commissie heeft verantwoord; deze veranrwoording is aan de Hoge Raad overgemaakt.
2.2. Wijz ig ing van rechtsvorm Zoals reeds in het J aarverslag 1996 werd onderstreept, heeft de Commissie een herziening aangevat van de normen betreffende de opdracht van de beroepsheoefenaar bij de wijziging van de rechtsvorm van een vennootschap.
Df.- huidige tekst schenkt geen voldoening, omdat een beperkt nazicht wordt aanbevolen, tenv ijl de conclusie van het verslag, rekening houdend met de bewoordingen van de wettekst, in positieve vorm dient te worden opgesteld. De Commissie heeft zich hierbij neergelegd en heeft dan ook vasq;esreld dat een globale herwt'rking van de norm van 1978 zich
opdrong. Voor de werkzaamheden kon men overigens een beroep doen op meer recente documenten, onder meer mer betrekking tot de fusies en splitsingen of de verrichtingen inzake ombinding, in de mate dat de wijziging meer betrekking heeft op de conrroleprocedures dan op de inhoud zelf van het verslag . De Commissie heeft haar werkzaamheden afgerond en de respectieve Raden van het Instituut der Bedrijfsrevisoren en van het Instituut der Accountanrs een ontwerp voorgelegd van nieuwe normen ter zake. Overeenkomstig het gebruik inzake controlenormen, is de tekst opgedeeld in vier hoofdstukken die respectievelijk betrekking hebben op de algemene beginselen (definitie, toepassingsgebied, boekhoudkundige aspecten, voorwerp van de opdracht en deonrologische aspecten), de comrolewerkzaamheden, het verslag en de conclusie. De Commissie heeft zich ook gebogen over de wensdijkheid om de srelling die traditioneel door de Haad van her Instituut der Bedrijfsrevi soren is ingenomen en die gebaseerd is op een juridisch advies, te wijzi gen. Volgens dir standpunt wordt de termijn van drie maand binnen dewelke de boekhoudsraat moer worden opgesteld, berekend vanaf de datum van de sraat van activa en passiva, tot aan de datum van de algemene vergadering die zich over de omzetting uitspreekt. Aangezien geen enkel nieuwelemem deze voorzichtige houding in vraag doet stellen, heeft de Commissie geoordedd dar deze zienswijze kan bevestigd worden (zie advies van de J uridische Commissie, p. 252). De normen brengen in herinnering dat de controleolx!rachr rot dod heeft na te gaan in welke mate de boekhoudstaat de aandeelhouders en het maatschappelijk verkeer een inzicht verschaft in de werkelijkheid van het eigen vermogen op een bepaald ogenblik en in de collten van de omzetting. In dergd ijke omstandigheden is het uitgesloten dat comroleprocedures ten uitvoer zouden worden gelegd die vergdijkbaar zijn mer deze die vereiSt zijn voor de comrole van de jaarrekening van een vennootschap en die tegelijkertijd betrekking hebben op het vNmogen, de financiële positie en de resultaten van de onderneming, rekening houdend met een zeer ui tgebreide werrelijke: roe!i chring. Inregéndc:eL in het geval van een opdracht naar annleiding van een omzerring, schrijft de wet enkel een staat van activa en passiva voor die voornamdijk tot dod hc:eft her eigen vermogen uit te lichten. Het geheel van de werkznnmheden moet dan ook in het lichr staan van die specifieke en beperkte doelstelling.
rBR -
J AARV[R~J.A(;
r 997
De Commissie oordeelde evenwel dat dé structuur van de conrrolewerkzaamheden op de boekhoudstaar normaliter dezelfde benadering moer volgen als deze die toepasselijk is op de controle: van de jaarrekening. Dit veronderstelt een idenrificering van de onderneming en van de voorgenomen verrichting, de analyse van de administratie:ve organisatie, het inzamelen van bewijskrachtig materiaal dat toelaat de saldi van de rekeningen re conrroleren, zoa ls die blijken uit de Staat van activa en passiva die gevoegd wordt bij het verslag van het bestulJrsorgaan, alsook een specifiek onderzoek van het net to-actief en de naleving van de wettelijke en Statutaire bepalingen die de samenstelling van het maatschappelijk ka pitaal van de vennootschap beïnvloeden. Het ontwérp van normen maakt een onderscheid tussen het verslag en de conclusie. Volgens het gebruik zal he:t verslag, na de identificering en de uiteenzetting van de uitgevoerde controles, de staat van activa en passiva overnemen of die in bijlage roevoegen. Het verslag bevat verder de commentaar en verklarende nota's die belangrijk zijn voor een goc-d begrip ervan en vermeldt eveneens de betékenisvolle correct ies die de berrn:psbeoefenaar meent aan de staat té moeten aanbrengen. Inzonderheid zal de nadruk gelegd worden op de berekening van het netto-actief, dit is het hoofddoel van de opdracht. In zijn verslag moet de beroepsbeoefenaar de betekenisvolle en nietgeboekte correcties vermelden die aan de staat van activa en passiva moeten worden aangebracht. Ingeval die corrt'l:t ies tot gevolg zouden hebben dat her netto-actief kleiner is dan her maatschappelijk kapitaal, zal hij de door hem gecorrigeerde cijfers hanteren om het netto-actief te berekenen dat hij in zijn conclusie vermelde. Ten slotte bevat het vooromwerp van normen een specifieke commentaar betreffende de conclusie van het verslag, aangezien die conclusie moet worden geïdemificeerd om overgenomen te worden in de akte van omzetting. Her voorontwerp van normen zal verschijnen in de Periodieke Berichten nr. 1/ 1998 .
2.3. Commissaris in zak e opschorting Rekening houdend met her feit dat de wet van 17 juli 1997 berreffende het geredltelijk akkoord de bedrijfsrevisoren en de accountants toelaat om als commissaris inzake opschorting op te treden en de leden van beide Instituten voorrang verleent bij de keuze die de rechtbanken maken, hebben de Raden van beide Instituten het wenselijk gt.'oordet'ld dat de Commissie ûch zou buigen over een technische nota die de beroepsbeoefenaars kan leiden in de uitvoering van deze bijzonder delicate opdracht. Eind 1997 vatte de Commissie haar werkza.amheden aan en verwacht wordt dat zij in de loop van 1998 haar conclusies neerlegt. De Commissie zal zich eveneens bui};;en over de fllllCtie van de beroepsbeoefenaars van de aCCQuntancysecror als raad};;cver in dc fase die de aanvraa};; van een gerechtelijk akkoord voorafgaat. Er mag inderdaad worden aangenomen dat het welslagen van de procedu re afhangt van de snelheid wllarmee een akkoordaanvraag word t ingediend , maar ook van de kwaliteit van de voorstellen die door de onderneming worden gedaan. Tenslotte kan worden a.1.ngestipt dat het nummer 7/ 1997 van .. Opinies Beschouwingen ,. van het IBR (-en eerste analyse bevat van de wettelijke bepalingen om trent de commissaris inzake opschorting vanwege Mevrouw Vcerle VAN DE \'V'ALLE, juridisch adviseur van het Instituut der Bedrijfsrevisoren.
&
I13R -
) IIA I<. VF. RSLAG
1997
lil. JURIDISCHE COMMISSIE
Samenstelling: Voorzitter: de heer Pierre P. BERGER (bedrijfsrevisor)
Ledeu: 1'vlevrouwen Française H ERB/W (Commissie voor het Bank- en Financiewezen) ten Gilberte R AUCQ (notaris), de heren P. BJDAINE ( F~dération des industrÎ t.-s chimiques), H erman BRA1:CKMANS, (advocaat, professor), Lieven ACKE (bedrijfsrevisor), Michel DE WOLF (bedrijfsrevisor), Paul-Alain FORIERS (advocaat), H ugues FRONV!LLE (bedrijfsrevisor), Jean -Puul KOEVQETS (bedrijfsrevi sor), Henri OLJVJER, (d irecteur-generaal LB.R.), Francis W .U SC!-!OT (Fabrimetal )
\'(/ett1l1rhaP/'eJ,jk Sec7'(/ariutlt: M evrouw Veerle VAN DE WALLE [n de loop van 1997 is de Juridische Commissie viermaal bijeengekomen, teneinde een aantal juridi sche problemen die de bedrijfsrevisor aanbelangen, re besp reken. De bespreklngc.-n in de schoot van de Juri dische Commissie hebben geleid rot een aantal adviezen, mee algemene draagwijdte, waarbij de Raad zich heeft aangesloten: deze standpunten worden dan ook opgenomen in deel I van het onderhavig jaarverslag. Het betreft volgende materies: Pat ri man i u m vennootschappen; Bijwndere informarieprocedures bij ondernemingen in moeilijkheden; Consulratiedocument van de Europese Commissie betreffende het vennooeschapsrecllt Daarnaast heeft de Juridi sche Commissie ook adviezen geformuleerd als antwoord op concrete vraagstellingen. Een selectie wordt hierna opgenomen. Tenslotte volgen nog een aantal antwoorden die door de J uridische dienst werden verstrekt op concrete vragen die in de loop van het jaar werden gesteld.
II3R -
J AIIRVJ:RSLAG
1997
A. J URIDI SC H E COMMI SSIE •
O p mak e n , contro lere n e n o p e nbaarm ake n van d e jaarrek e ning ingeval van fu s ie
Twef." vennootschappen, die allebei afsluiten op 31 december, wensen over te gaun tOt een fusie. De notaridC" akte wordt in januari 1997 verleden, maar de fusie vinde plaats met terugwerkende kr~lCht op 30 seprembéT 1996. De vrilag wordt gesteld welke rekeningen moeten word('ll opgemaakt, gecomroleerd en 0p{'nbaar gemaakt. \'V'at de overgenomen vennootschap betreft, kan verwezen worden naar
artikel 174/13 van dC:' vennootschappenwN, waarin uitdrukkelijk gesteld wordt dar de jaarrekening over de periode verlopen sinds de jaarafsluiting van her laatste boekjtlar waarvoor de rekeningen zIjn goedgekeurd en de datum vanaf dewelke de fusie uitwerking krijgt, door her bestuursorgaan van de overgenomen vennootschap op.gema:lkr wordt. [n principe zal de aJ.gemene vergadering van de overnemende vennoocschap deze jaarrekenin,g ,g~dkeuren en kwijting verlenen aan de besruurs- en toezichtsorganen van de overgenomen vennoorschap. In voorlim;end .geval zal aan de algemene vergadering v:ln de overnemende vennootschap d e jaarrekenin.g van de overgenomen vennootschap over de fX'riode van 1 januari 1996 tor 30 september 1996 ter .goedkeuring worden voor,gelegd. De Juridische Commissie vestigt echter de aandacht op hc:r feit dat hc:r ook mogelijk is dar de a[,gemene vergadering van de Ol'frgmolllei/ vennootschap zelf de rekeningen nog goedkeurt, voor zover dir tenminste gebeurt vooraleer de vergadering die over de fusie beslist, plaatsvindt. De overnemende vennootschap za[ in haar jaarrekening over de periode van 1 januari 1996 tor 31 december 1996 tevens de situ.uie moeren overnemen van de overgenomen vennootschap voor het tijdvak begrepen russen I oktober 1996 en 31 december 1996. \'
I\3R -
j AIIRVt:RSl.J\G
1997
\Xfel kan gesuggereerd worden om deze aangelegenheid uitdrukkelijk onder partijen te regelen, zodat de rekeningen op de datum van de algemene vergadering die tot de fusie besluit, kunnen worden goedgekeurd, voor zover deze tenminste vergezeld zijn van een conrroleverslag.
De Juridische Commissie oordeelt tenslotte dat artikel 80 van de vennootschappenwet onverkort van toepassing is, en dat vermelde jaarrekeningen binnen de dertig dagen na goedkeuring door de algemene vergadering van de overnemende vennootschap bij de Nationale Bank van België moeten worden neergelegd .
•
Gevo lgen van d e «uitgesteld e » verwerving va n rechtspersoo nlijkheid voor de benoeming van de comm issan s-revisor
Sinds de wijziging van de vennootschappen wet verkrijgt een vennootschap slechts re<:htspersoonlijkheid vanaf de dag van neerlegging van een uittreksel uit de opricht ingsakte in het vennootschapsdossier op de griffie van de rechtbank van koophandel van het rechtsgebied waarbinnen zij haar zerel gevestigd heefr (artikel 2, lid 2 Venn.W., wals gewijzigd door de wet van 13 april 1995). Voorheen, d.w.z. vóór I juli 1996 (de datum van inwerkingcreding van de wet van 13 april 1995), verkreeg een vennootschap reeds de rechtspersoonlijkheid op het momenr van de overeenkomst van vennootschap, tenzij de akte een latere datum bepaalde (artikel 1843 van het B.\Xf.) De voortaan «uitgestelde» verwerving van rechtspersoonlijkheid heeft ongetwijfeld gevolgen op het vlak van de benoeming van de commissarisrevIsor. In artikel 64, § 1 van de vennootschappenwet wordt uitdrukkel ijk bepaald dat de commissa ris door de algemene vergadering van aandeelhouders wordt benoemd. Aangezien de vennootschap nier kan beginnen werken vooraleer de noodzakelijke neerlegging is gebeurd, Stelt zich de vraag of de praktijk, waarbij men in een algemene vergadering - gehouden onmiddellijk ná de oprichting - overgaat rot de benoeming van de commissari s, nog wel aanvaludbaar is. De Juridische Commissie is van oordeel dat een duidelijk onderscheid dienr gemaak t te worden tussen enerzijds de geldigheid van het bestaan
JI3R -
J AA R VEIl.~LA(;
1997
van de vennootschap tussen de parrijen en anderzijds de tegenwerpelijkheid ten aanzien van derden. Her kan niet ontkend worden dat, in tOf'passing van arrikel 184 3 van het Burgerlijk \'\fetboek, de vennootschap vanaf dE.- oprichtingsakte daadwerkelijk "bestaat». \'\fdi swaar kan dE.- opgerichte entiteit vóór de neerlegging nog niet beschouwd worden als een vennootschap m('c rechtspersoonlijkheid, maar dit verhinden niet dat vóór de neerlegging toch kan overgegaan worden COt de aanstelling van her con troleorgaan en dit op louter contractuele basis. De controle zal dan in deze fase veeleer een comrole zijn over een onverdeeld patrimonium. De louter conrracruele verhouding is uiteraard beperkt tot de contracrsparnjen: zo zou de kwijting in principe geen uitwerking h(·bbcn ten aanzien van de rechtspersoon. Volgens de Juridische Commissie is deze benadering, volgens dewelke de vennootschap dus organen kan hebben op louter contractuele basis vooraleer rechtspersoonlijkheid is verkregen, juridisch aanvaardbaar en vanuit praktisch oogpunt bijzonder wenselijk .
• Te rmijn va n drie maande n voo r d e staat van ac t iva e n pass iva ingeval van d oe1 swij z ig ing ArtikE.-l 70bis van de vennoOfschappenwet inzake de doelswijziging van een vennootschap, bepaalt dat de raad van bestuur de doelswijziging omstandig in een verslag moet verantwoorden, en dat daarbij een stallt van activa en passiva dient te worden gevoegd die lIiet lllee,. dali dfie 1J/(l(lIIdeu ('oOl·dien is vastgesteld. Omtrent deze staat van activa en passiva zal de commissaris-revisor verslag mOf'ten uitbrengen. Na,u analogie met artikel 167 van de vennoorschappenwer berreffendE.de omzerring van vennootschappen, dient men ervan uit te gaan dat de vervaldag van de termijn van drie maandt-n de datum is van de algemene vergadering die beslist over de statutenwij ziging. Die scanclpum worde evenwel nice unaniem aanvaard en hierbi j worden volgende argumenten «a contrario» ingeroepen: AangeziE.-n in de wettekst zelf ("Bij dat verslag wordt een staat van activa en passiva gevoegd die nier meer dan drie maanden voordien is vastgesteld. ») uitdrukkdijk wordr verwezen naar "dar verslag», dient niet de algemene vergadering binnen de drie maanden plaats te vinden, maar is de referentie de datum van her verslag van de raad van beStuur.
Il3R -
J AI\R\'[R~L-\(;
1997
De analogie mer artikel 167 is omerecht, wam beide bepalingen hebben een verschillend doel. Bovendien is het belang van het verslag over de staat anders ingekleurd, vooreerst door het feit dat enkel bij omzettingen de conclusie van het conrroleverslag in de notariële akte wordt overgenomen; vervolgens omdat het comroleverslag van artikd 70biJ enkel vereist is als er een commissaris in functie is. Ook is het nauwelijks haalba.1r voor de prakt ijk om alle formaliteiten af te handelen binnnen de drie maand. Artikel 70bis. dat van dwingend recht is, moet strikt worden geïmerprereerd wals de wetgever her heeft geformuleerd. De Juridisch(- Commissie erkent dat er omtrent de termijn van drie maand(-n in de doctrine diverse opvattingen bestaan. Toch oordeelt zij her nier wenselijk t(-rug t(- kom(-n op de controverse, omdat geen nieuwe elementen voorhanden zijn. Zij verwijst dan ook naar de meerderheidsopvatring, wals het !B R die volgr, krach tens dewelke de staat van activa en passiva, die bij her verslag wn de raad van bestuur dient g(-voegd te worden, niet meer dan drie maanden vóór het verlijden van de notariële akte mag opgesreld zijn. De volgende redenering ondersteunt deze b(-nad(-ring: Bij de parlementaire voorbereiding van de wet van 6 januari 1958, waarbij arrikel 70bis wordt ingevoegd, werd g(-steld: ,,/I falll
(flit
les fl(I;()IIIW;res (/;elll ti leNr d;sposilion
II/el/IS il/d;spmstlbles JlOllr JI/"tlldre
til
Ie
lIIaX/J11I1I1I de I"eImigne-
pleil/e fOll1laiJj(/lIre de rame I/lle dérision
({ui. JII" Ie plall prtl/;qm. est dlle,.lI/hulI/le en re q"i rOllrem e f'(//'fllll" srxiélé.,. (Pllri. SI .. Kallie/: 1956- 1957. bijlflgebij I'e,.slflg 641. lil; 2)
de
1(1
Her is dus duide lijk dat df." formalit(-iten ingegeven zijn door de bewrgdheid om de aandeelhouders w gocd mogelijk in te lichrf."n omHem de roestand van het vermogen van de v(·nnootschap op her ogenblik dar een dergelijke belangrijke besl issing wordt genomen. Vandaar dar her f."videnr is dar rekening moer gehouden worden met de datum van de algf."mene vergadf."ring die de beslissing zal nemen, en niet mer df." datLlm van het verslag van de raad van bestuur, om de termijn van drie maanden re berekenen. Indien mf."n bijvoorbeeld zou aanvaardf."n dar een algemf."ne vergadering zou plaatsvinden één jaar ná her opstellen van de verslagen, en dat het de darum van her verslag is in plaats van de algemene vergadering, hoe kunnen df." aandeelhouders zich dan, met een verslag van meer dan één jaar,
IBR - ) MRVI K' lM; 199 7
een beeld vormen over de toestand van de vennoouchap op her ogenblik van de wijziging? Eigenlijk is het zo dat de datum, waarop her besruur het document opmaakt dat zal dienen als basis voor zijn verslag aan de algemene vergadering, geen bijzondere betekenis heeft en dus nier in aanmerking kan genomen worden bij de berekening van de rermijn van de drie maanden. Overeenkomstig artikel 70bü. is het aan de algemene vergadering dat de raad van bestuur verslag uitbrengt en de darum van her verslag is de darum van de algemene vergadering. Het documem dar het besruursorgaan opmaakt vóór de algemene vergadering en overgemaakt wordr aan de aandeel houders, is her onrwerpverslag dat moet gericht worden aan de algemene vergadering om de aandeelhouders voor te lichten. In ons vennoorschapsrechtelijk systeem is her in de schoot van de algemene vergadering dat de aandeelhouders hun beslissing nemen; her is dus in de algemene vergadering dat zij in het bezir moeren gesreld worden van alle elementen om hen toe te lmen de beslissi ng, op dar ogenblik , met kennis van zaken te nemen. Volledigheidshalve wenst de J uridische Commissie hiera.1n toe re voegen dat her feit dar nier alleen de sraar van activa en passiva, maar ook her conrroleverslag zelf binnen de drie maanden moet opgesteld zijn, uitei ndeli jk in het belang van de commissaris- revisor is. Het is immers steeds wenselijk om op basis van recenre sra ren re werken. Tenslotte wordt ook nog aangestipt dar bij een doclswijziging (in tegensrelling tot een omzening)(l ) desgevallend kan overgegaan worden tor de bijeenroeping van een tweede algemene vergaderi ng, mN name wanneer her aanwezigheidsquorum nier was bereikt (artikel 70biJ, vierde lid). Desalnierremin dienr voor de termijn van d rie maanden de datum van de eerste vergadering in acht re worden genomen .
•
Inbreng van een vordering in sc hij ven
In een naamloze vennootschap wenSt men over te gaan tot een kapitaalverhoging via een inbreng van een vordering ten bedrage van 10 miljoen BEF.
(I ) Maar niet de om~nmS van e-t'n CVA ofttn CV in ttn NV, efr. an. 168. § 4. derde I,d.
mR -
J "AII.VFl(~U.(;
1997
Bij deze inbren!: in natura zou in een eerste fase het bpitaal worden verhoo!:d mer 5 miljoen BE F, waarvan slechts 2,5 miljoen BE F vol!:estort. Pas in een rweede f.'lSe zou de verdere volsronin!: gebeuren met het reste· rend deel van de vordering. De vraag wordt gesteld of deze handelswijze ;li1nvaardbaar is in het licht van de vennoolschappenwer. De Juridische Commissie bren!:t in dit verband anikei 29, § 2 van de vennootschappenwet in herinnerin!:, wuurin !:esteld wordt dat op ieder a.mdeel dat geheel of [en dele overeenstemt met e<::n inbreng in natura e<::n vierde moet worden gestOrr. In het geval van de inbreng van een schuld· vorderin!:, moet er echter van uÎrgeg:wn worden dat de vordering alsdus· danig aan dc· vennootschap «beloofd» werd en in de tussenperiode dan ook niet kan worden terugbetaald: zij wordt als het ware «bevroren» ten behoeve van de vennootschap. Vanaf het moment dat de vordering is ingebracht, is zij nier meer opeisbaar. Bijgevolg is compensatie voor de latere schijven onmogelijk geworden. Uiteraard ;wl de nodige aandaclH moeten worden besteed aan de waardering Vim de vordering. Verder stipt de Commissie aan dar her revisor.ml v('rslag slechts op het ogenblik van de eigenlijke bpitaalverhogin,g de notariële akte vereist is. De latere volstOrting verplicht dus niet meer tOt enige formaliteit. De Commissie acht het tenslotte aangewezen dat in het revisoraal verslag de aandacht wordt gevestigd op de uit!:estelde volstoning .
•
Individuee l onderzoeks- en controlerecht van de vennoten en benoeming van een commissaris-revisor
In f.>en onderneming, die gezien haar omvang niet verplicht IS om een commissaris-revisor aan re stellen, wordr aan de minderheidsaandeelhoudf.>rs de roegang geweigerd om de boekhouding in te kijken. Aansluitend hierop gaar de algemene ver!:udering over tot df.> aanstelling van een commissaris-revisor; de mindi'rheidsaandeeJhouders kunnen bijgevolg hun conrrolerechr (arrikel64, § 2, lid 2 Venn.\Xf.) nier meer laten gelden. Aan de Juridische Commissie wordr de vraag gesteld in welke mace deze situatie aanvaatdbanr is, rekening houdend met het feit dat de aanstelling van de commissaris-revisor beschouwd zou kunnen worden als een simulatie, uitsluitend bedoeld om het inciJvidueel onderzoeks- en conrrolerecht van de vennoten te omzeilen.
Jl3R - j .v.Kvrllsl....(. [997
Vooreerst wenst de Juridische Commissie eraan te herinneren dat de vrijwillige aanstelling van een commissaris-rev isor (dus zonder dat de onderneming enoc wettelijk verplicht is) niet dient gemotiveerd te zijn. De vrijwillige benoeming kan bijvoorbeeld ingegeven zijn door de overweging dat gemakkelijker bankkredieten worden toegekend aan een gecontroleerde onderneming, of dat de onderneming naar derden toe her bewijs wil leveren dar de jaarrekening wel degelijk een gerrouw beeld geeft van de vennootschap. De Commissie verwijS[ verder naar rechtspraak , waarin gesteld wordt dat het individueel controlerecht van de vennoten zal gelden «zelfs ({lil/orb, illll/iddeIJ em cOII/lllissaris-re/iisor 1I'0rdtll tUlI/geIleld l'Oor alle boekbolf(lklflulige sfllkkm ZMIJ dne besfaall op df/fl/III /'all deze gebel/dijke fltlllJfellilig /'tllI teil COIIIlIlissaris-rt/'isor door de tllgell/ene l'ergaderillg ... ( Kort Ged. Kooph. Dendermonde, I maart 1989, TR. V, 1989, 223 met nOOt G EENS, K. , .. Over de uitgestrektheid van de individuele onderzoeks- en controlebevoegdheid van de vennoot en over zijn vertegenwoordiging door een accountant .. ). In dir verband meent de Commissie dar het aangewezen is een duidelijk onderscheid re maken naargelang de aanstelling (op vrijwillige basis) van de commissaris-revisor al dan niet volgt op het verzoek van bepaalde vennoten om inzage ce krijgen in de stukken van de onderneming. Indien de aanvraag rot uitoefening van her individueel controle- en onderzoeksrecht van indiv iduele vennoten de aanstellingsprocedu re van een commissaris daadwerkelijk voorafga.1t, is de Commissie van oordeel dat de vennoten hun inzageredlt vooralsnog moeten kunnen laten gelden, zelfs al werd inmiddels een commissaris aangesreld. Op basis van een reksruele inrerpreratie van artikel 64, § 2, lid 2 van de vennoorschappenwer ( ...\\I'ordr gem COl/lIIlissm'iJ belloemd dali heeft. ieder I'el/lloot illdil,idlltel de (jmlerZl}{'ks- ell COIItrolebevoegdbeid l'tllI teil comlllissaris . ... ) mCt'nt de Commissie evenwel dat her individueel controle recht enkel betrekking kan hebben op de periode vóór dar de commissaris werd ben~md. Eens de commissaris is benoemd, is bovenvermeld tweede lid immers nier meer van toepassing. De Commissie wensr hier nog aan we te voegen dat als zou blijken dat het de individuele vennoot nier zozeer om de controle gaat, dan wel om de storing alsook om de informatie op zich, de vraag dient gesteld te worden of er geen sprake kan zijn van misbruik van het controlerecht, in strijd met de principes van goede trOuw (zie ook Geens, K., bovenvermeld).
rBR -
JAAII.VER~LAC;
1997
Daarnaast kan de situatie zich voordoen dar in de statuten van de vennootschap uitdrukkelijk opgenomen is dat de vennootschap niet onder de regeling wn her commissariaat valt en dar de aandeelhouders een individueel concrolerecht hebben. H ier dienr men zich af te vragen welke de draagwijdte is van het artikel 64 inzake de benoeming van een commissaris-revisor. Volgens de Juridische Commissie belangt de controle door een commissaris-revisor nict enkel de vennomschap en de aand(-elhouders aan, maar ook her maatschappelijk verkeer. Zonder te willen stellen dat deze bepalingen daardoor van openbare orde zijn, hebben zij toch een dwingend karakter, hetgeen zou impliceren dar zij roepassin,g villden niettegenstaande anders luidende statutaire bepalingen. Het lijkt dan ook logisch dat men, ongeacht een afwijkende regeling in de statuten , toch steeds rot de aanstelling van een commissaris-revisor kan overgaan. Bovendien is de raad vnn bestUur, op verzoek van één of meer vennoten, trouwens verplicht de nlgemene vergadering bijeen te roepen om te beraadslagen over de benoeming van een commissaris (arri kel 64, § 2, derde lid van de vennootschappenwet) .
•
Toepass ing va n artikel 60 Venn . W. en verslaggeving aan d e «eerstvolgende » a lgemene vergadering
De nieuwe re,geling inzake de strijdige belangen sch rijft voortaan voor dat de raad van bestuur de beslissing, waaromtrent een belangenconflict bestaat, in de notulen omschrijft en verantwoordt cn dat dit document in het jaarverslag wordt opgenomen. Ook in het verslag van de commissarisrevisor wordt een afzonderl ijke omschrijving van de vermogensrechtelijke gevolgen voor de vennootschap opgenomen. De vraag kan gesteld worden in welke mate de vroegere vc.-rplichting om verslag uit ce brengen aan de «eerstvolgende algemene vergadering» nog steeds geldr, niettegenstaande dit niet meer uitdrukkelijk door de wet wordt vereist. l3ijvoorbeeld: de transacrie vindt plaats in her begin van het bof'kjaar, op een moment dat de algemene vergadering de jllarrekenin,g over het vorige bOf'kjalir nog nier heeft behandeld. Volgens de J uridische Co mmissie is her V;\O belang om na te gaan in welke mate de transactie, wilaromtrenc een strijdig belang bestaat, aanleiding ,geeft tot een ovenreding van de vennoorschappenwet of van de statuten. In deze omstandigheden komt de bestuurdersaanspfllkelijk heid
rI3 R
-
J AII R\'FRM.A(;
1997
immers in het gedrang. De bestuurders worden van die aansprakelijkheid sleclHs ontheven indien hun geen schuld kan worden verweten en indien zij die overtredingen hebben aangeklaagd op de eerste ({!gell/tlle I'rrgm!erillg (artikel 62, dcrde lid Venn.\V). De commissaris-revisor van zijn kant diell[ deze overtredingen aan [e klagen bij de raad van bestuur en, indien daaraan geen passend gevolg werd gcgcven, op de eerste ({!gtll/flJt /'ergadt,.;lIg nadar hij er kennis her.-f[ van gekregen (artikel 64Q(!;es Venn.\XI. ). Gaar hr.-c om een transacrir.- gepaard mct een st ri jdig belang die gekwalificeerd kunnen worden als cen belangrijke gebeurtenis na her eindr.- van het boekjaar, dan is hr.-[ aan het bestuursorgaan om deze in!iclltingf.'n reeds in het jaarverslag op te nemen (artikel 77, derde lid Venn. \V), dat aan de algemene vergadering wordt voorgelegd. Buiten her geval van een overtreding of een belangrijkt· gebeurtenis, zou dus mer de mededeling kunnen wordcn gewacht ror de algemene ver-
gadering, die de rekeningen behandelt van he( boekjaar tijdens hetwelk het belangenconflict zich heeft voorgcdaan.
B. JURIDISCHE DIENST •
Beroepsgeheim in het kader van een «duc diligence »-opdrach r
In het kader van een vooropgestelde overname van een onderneming wordt een bedrijfsrevisor door de eventuele overnemer verzochr een duc diligence onderzoek re voeren omtrent de over te nemen vt:nnootschap. Ot: gedelegeerd bestuurder van deze laatSTe vennootschap verbindt zich cr schriftelijk toe om alle gegevens op eersre verzoek ann de bedrijfsrevisor mede te delen. De bedrijfsrevisor ondertekent een verl..:larin,g dar hij zich strikr zal houden aan de bepalingen inzake het beroeps,geheîm, en dit eveneens lil het kader van de rapportering aan de opdrachc,gever. Op het ogenblIk dar zIJn werkzaamheden zIJn behndl,gd, neemt de ,gecontroleerde ondernemin,g CO!HaCt op met de bedrijfsrevisor mer her verzoek om zIjn verslag voorafgalIndelijk re kunnen inkijken, ceneinde na te gaan of een medc
IBIt - J MRvrRSl.AG 1997
Vanui t juridisch oogpunt kan vastgeste ld worden d:H een overeenkomst werd aangegaan russen de bedrijfsrcvisor en zijn opdrachtgever en dat her voorwerp van deze 0lxlracht cen derde onderneming betreft. Het blijkt dat deze derde onderneming als dusdanig niet is tussengekomen in de overeenkomst met de opdrachtgever. De vaststellingen die de bedrijfsrevisor heeft geda:m in deze derde onderneming vallen onder het beroepsgeheim, voor zover her vertrouwelijke gegevens betreft, en kunnen bijgevolg niet meeg!êdeeld worden aan personen die niet over deze gegevens beschikken, ongeacht of hieromtrent een overeenkomst is gesloten. In principe zou de bedrij fsrevisor dus pas tot de mededeling van zIJn verslag kunnen overgaan, wanneer de gecontroleerde onderneming hem de toestemming zou verlenen om de vertrouwelijke gegevens aan de opdrachtgever over te maken.
Men kan zich echter afvragen in welke mate de strikte houding van de gecontroleerde vennootschap in overeenstemming is met de eerder uitgedrukte bereidheid tot het verstrekken van alle inlichtingen. Bovendien is de eventuele weigering van de gecontroleerde onderneming en daarbij aansluitend de onmogelijkheid voor de bed rijfsrevisor om het verslag over te maken, wellicht voor de opdrachtgever op zichzelf al voldoende als signaal.
• Optred e n van (exclus ieve) med ewe rkers na m e ns ee n rev isore n ve nnootschap Een bedrijfsrevisor, dic een contract van exclusief medewerker heeft afgesloten met een revisoren vennootschap, vraagt zich af in welke mate hij mee kan tekenen als revisor (voor weuelijke opdrachten) en als commissaris-revisor. Vooreerst kan verwezen worden naar artikel 33, § 2 van de wet van 22 juli 1953 houdende oprichting van een Instiruut der Bedrijfsrevisoren, waarin gesreld warde dat enkel een vennoot, zaakvoerder of bestuu rder ecn revisoren vennootschap kan vertegenwoordigen. D ir impliceert dat een bedrijfsrevisor, die enkel medewerker is van een revisorenvennootschap, bij 8ebrek (Ian verte8emvoordigingsbevoegdheid , geen versla8en namens de betrokken revisorenvennoo[schap kan ondertekenen.
IB R - j MltvrRslo\G 1997
In aansluiting hierop kan de vmag gesreld worden in welke mate de nwdew~rker, naast de revisorenvennomschap, daadwerkelijk zou kunnen ben()('md worden en bijgevolg het verslag rezamen mer een vertegenwoordiger van de revisorenvennootschap zou kunnen ondertekenen. Deze mogelijkheid, die de f.'lcto e~n benoeming van ~en college inhoudt, zal enerzijds aOlankelijk zijn van het akkoord van de cliënt om een college aan te stellen en anderzijds van de interpretatie van de exclusiviteit van de overeenkomst, gtoslOlen tussen de revisor-medewerker en het revisorenkantoor. In her concreet voorgelegde geval. lijkt deze situatie \"01.gens de samenwerkingsovereenkomst aanvaardbaar, voor zover de revisorenvennoorschap zich hiermee voorafgaandelijk en schriftelijk akkoord heeft verklaard. Tenslotte k,1O erop gewezen worden dar de bijkomende handtekening van een bedrijfsrevisor-medewerker, nuast die van de vaste vertegenwoordiger, zonder dar eerstgenoemde me.::le benoemd is, enkel tot verwarring kan leiden en daarom af re raden is .
•
Kapitaalverhoging in ecn BVBA door inbreng in natura, gevolgd door een kapitaalvermindering door vrijstelling van volstorting , gevo lgd door een omzetting in NV.
Een BVBA is opgericht met een kapitaal van 2.500.000 BEF (onderschrijving in gdd). Het kapitaal werd gestort ten belope van 1.660.000 BEF (rest dus nog 840.000 BEI: re storten).
De voorgenomen verrichringen zijn: kapitaalverhoging door inbreng in natura van een grond geraamd op 840.000 BEF; .gevolgd door een kapimalvermindering van 840.000 BEF via vrijstelling van StOHÎng van kapiulal d'lt nog nier is volgesrorr bij de oprichting van de vennootschap; .gevolgd door een omvorming van de vennoorschap in NV.
De vraag is onder meer in welke mate de kapita:llbewt.'gingen in rekening moeren worden gebrachr in de boekhoudkundige staat die aan de omzetti ng voorafgaat. Een bijkomende vraag heeft betrekking op de procedure van kapirrudverminderin.g.
\Xlat de boekhoudsraar berreft, staat vast dat her te vermelden kapitaal het kapitaal moer zijn dat ook in de staturen is vermeld op de datum die geldt voor de afsluiting van (Ie boekhoudsraar die voor de omzettin,g van de vennootschap is vereist. Indien vereist is dar de diverse kapiraalbewe,gingen op dezelfde datum zouden ,geschieden als de omzetting van de reclHsvorm om te komen tot her wettelijk minimumkapiranl, dan bebben die verrichtingen geen invloed op de boekhoudsraar, aangezien die niet hebben plaürs,gevonden . Her komt evenwel aan de ondernemingsleiding toe om in het bijzonder verslag dat zij moet opHelJen, en in voorkomend geval, aan de be
mR
- J MRV(lt' ..... G
1997
IV SECTORALE COMMISSIES I. Controle van de ziekenfondsen 2. COl1trole van de verzekeringson dernemingen
3. Pol itieke partijen 4. Hogescholen 5. Comrole van dc NGO's
I . CONTROLE VAN DE Z IEKENFONDSEN Voorz;lfer: de heer B. CALLENS
Leden:
de heren P. ANCJAUX, P. D EMEESTER, V. D E \V ULF, J.P.
J.
L ABIUE
en
VERI-t... EGEN
PlfIOISt'ert'allgemle
IedelI: Mevrouw R.
en W. VAN
VERMAELEN,
de heren B. THEUNISSEN
AERDE
In de loop van hN jaar heeft de werkgroep zijn werkzaamheden verdergezet mer betrekking Wf de voorstelling van de verslagen van de commissarissen-rev isoren, meer in het bijzonder betreffende de opdeling van het algemeen verslag in enerzijds een verslag over de jaarrekening en, anderzijds, een verslag over de organisatieaspecren.
Bovendien heeft de Commissie zich gebogen over he[ uit te voeren controleprogramma in drie opdrachten met bet rekking fOt dewelke de erkende commissarissen hun bijzonder verslag mOeten opmaken [en behoeve van de Conrroledienst voor de Ziekenfondsen: Chronologie van de derde-betalende; Recuperatie ingeval van subrogatie en onverschuldigde betalingen; Bijzondere modaliteiten van terugbetaling.
I13R - ) M RV ERSLAG 19 97
Ik voornaamste documenten, zoals voorbereid door de Commissie, zijn voorgelegd aan de Controledienst voor de Ziekenfondsen. Op die manier kon een algemene discussie worden gevoerd voomleer de stellingen in een synthesenora werden samengevat die zou moeten verspreid worden onder de betrokken confraters in d e loop van 1998. Verder volgt de Commissie de activiteiten op van de technische groePI die is samengeroepen door de Controledit"nst voor de Ziekenfondsen in de loop van het tweede semesu:r van het jaar. De groep heeft in her bijzonder aandacht gehad voor de diverse documenten dit" sinds 1993 doo r de Commissie zijn uitgewerkt en in het bijzonder voor het ontwerp van technische nora dat een comrolepr.ogmmma omvat, alsook voorstellen van versla};;en voor de Controledienst en de termijn voor de ind iening van deze verslagen.
2. CONTROLE VAN DE VERZEKERINGSONDERNEM INGEN V()()rZ;lIer: de heer R. VANDEIl.STICHI:LEN Olldm'Oorzilfer: Mevrouw I.
Bons
Let/eli: de heren R. A Dl\lAENSS~NS, L. CARIS,j. r OSS10N, G. HOf en M . LANG!: In het eerste deel van dit jaarverslag wordt aandacht beHeed aan de diverse wijzigingen van de wetteliJke context voor de uitvoering van de opdrachten. Meer in het bijzonder heeft de Commissie ten behoeve van de Raad een gedetailleerde nOta voorbereid met betrekking rot de erkenning van de commissaris door de Controlt'<:lienst voor de Verzekeringen. Deze nota is opgenomen her het eerste deel van dit J aarverslag. Verder heeft de Commissie op 6 maart 1997 een lunchonrmoeting gehouden tijdens dewelke de nieuwe Voorzitter van de Conrroled ienst voor de Verzekerin,gen, de heer W. LIlNAE RTS, zich heeft ,gericht tot een vijfrigml confmters, erkend door de Conrrolediensr. Bij deze gelegenheid heeft j\·levrouw I. BOETS, Onde rvoorziner, de werkzaamheden van de Commissie roe,geJichr. Zij bradu onder meer de doelstellingen van de Commissie in herinnering: Vooreerst rracht de Commissie de contacten russen het IB R en meer in het bijzonder de ,groep van de erkende commissarissen en de Comrolf.··
113 R - ) IIARVERSLAG 1997
dienst re bevesrigen; zij wil eveneens comacren ror srand brengen mer d!" bt>r{){'psft'deraties van ond!"rnemingen en mer de organisaries van erkend!" actuarissen; Het tWf.'ede onderdeel van de activi teiten van de Commissie heefr betrekking op de rechnische aspecten van de verzekeringsst'Cror inzake boekhouding en comrole. Ht t is nier de bedoeling om op normatieve wijze tussen re komen, maar wel om de confraters de nodige informatie rer beschikking re srellen en de Raad van het Instituur re ondersteunen bij her uitbrengen van de spec ifie ke adviezen.
De werkzaamht'den die in de loop van 1996 zijn aan,gevar betreff!"nde de jaarrekening van de ve rzekeringsven noorschappen zijn afgerond; dit heeft aanleid ing gegeven tot een sy nrhesenota die is gericht naar alle erkende comm issarissen. Verder hebben de vertegenwoordigers van de Commissie in de loop van het jaar eveneens de gelegenhe id gehad om een afvaardiging van de Koninklijke Vereniging van de Actuarissen van België re ontmoeten.
3. POLITIEKE PAIlT IJEN de heer H. V AN hiP!'. de COlllllliJsie: alle confraters die een mandaar uitocfenen in de pol itieke partijen, zij n uirgenodigd om ded te nemen aan de werkzaamht'den van deze Commissie.
Coiirdillflfie /'a1l de 1I't"kuwlllbeden: l....edm I'flfl
Oe confrarers die oprreden in deze sector, worden jaarlij ks uit,genodigd op een coördinarievergaderin,g reneinde diverse probl emen, die zich bi j dc uicocfening van deze 0lxl rachr stellen, te bespreken. In de loop van her voorbije jaar is de Commissie ertoe gebracht , omwille van mocieven die ruimschoots aan bod zijn gekomen in het eerste deel van di r verslag van de Raad , om op meer regelmat ige wijze bijeen re komen. De Commissie heeft inderdaad verschillende brieven voorbereid die gericht zij n aan de Voorzirrers van Kamer en Scn3.1t, mer berrekking tor de organisatie van de boekhoudin,g van de polirieke 1J.1rtijen en hel versla,g dal in dir verband door de bedrijfsrevisor wordr opgem3.1kr.
IB H -
J II ....(VER~j.A(,
1997
InlOnderheid is een subwerkgoep opgericlH, samengesteld uit Mevrouw A. VAN RYSSEGHEM, de heren A. CLYHOUW, F MAIUARD, P. VAN DAMME, H. VAN IMPE en F VERSCHELDEN; deze subwerkgroep heeft ten behoeve van de plenaire Commissie een nieuw schema uitgewerkt in de geest van her wetsvoorstel 1158/ 1-98/96 van 1 augusms 1997 tot de wijziging en vervollediging van de wet van 4 juli 1989 betreffende de beperking en de controle van de verkiezingsuitgaven, voor de verkiezingen van de federale kamers, de financiering en de open boekhouding van de politieke partijen . Deze werkzaamheden zouden moeten verdergezet worden in de loop van het jaar 1998. De voornaamSte aspecten van de voorstellen die werden gedaan, werden evenwel overgemaakt aan alle betrokken confraters, zoclanig dat zi j hi ermee, in voorkomend geval, rekening kunnen houden vanaf her begin van het jaar 1998.
4 . HOGESC HOLEN In het eerste deel van dit Jaarverslag geeft de Raad een overzi cht van de voornaamste werkzaamheden van de IBR-we rkgroep Hogescholen (I'. 153). Op de plenaire vergaderingen van deze werkgroep, die plaHtsvinden onder her voorzirrerschap van bedrijfsrevisor Herman VAN IMPE, worden systematisch alle bedrijfsrevisoren die in de hogeschoolsecror acrief zijn , uitgenodigd. Bovendien kan gerekend worden op de gewaardeerde deelname van her regeringscommissariaat VHn de VIHamse regering bij de Hogescholen. De documenten dje aan bod komen, worden vooraf uitgewerkt in zogenaamde subwerkgroepen, dje el k specifieke aspecten behandelen. Hierna wordt een beknopt overzicht gegeven van de werkzaamheden van de subwerkgroepen. Voor de samenstelling van één van de drie subwerkgroepen is ervoor geopteerd om tevens beroep te doen op een aamal financieel verantwoordelijken van de hogescholen zelf, zodat de behandelde ropics vanuit verschillende invalshoeken belicht worden. Tenslotte kan nog vermeld worden dar op initiatief Wil de werkgroep het Instituut op 14 oktober 1997 re Sint-Niklaas een geslaagde scudi edag organiseerde omtrent de «Financ iering en cont role van onderwijsinstellingen » (zie ook p. 294).
lBlt - J MR VERSLAG
1997
• Sub werkgroep I «Boe kho udku nd ige asp ecten »: V{)()rzifler: de heer G. VAN DE VELDE udm: - Bedrijjsrel'iJorm: mevrouwen R. VA N MAE!.E, A. LAMIlH.J:CIIT en H. PLA"lTEAU, de heren G. D EGH.ANDE, W. VAN DE WAUE, E. BEH.HLS, K. VEH.HEYDEN en A. D E BACKEH.
-
Ref!.erillgscommiJJar;(1al: mevrouwen N. VAN H AECKE en A. R U1TENS, de heren P. CorrENIE, R. VA NDEN UEH.GHJ: en R.
D' H AUWERS
F;,wllcieel I'erfllllll'oordehjkell I'an de Hogesrbolen: mevrouwen K. VAN LIEDEKERCKE, G. COCK en L. VAN DEN BROJ:CK, de heren R. BLEYAERT, \VI. VA N DER ./ WGT, G. FOQuf::, J. HI NDH.YCKX en 1\01. SIEMENS Tijdens het afgelopen jaar is een eerste reeks van b(){-khoudkundige adviezen afgerond en aan de plenaire vergad('rin,g van de werkgroep H ogescholen ter goedkeuring voorgelegd. Deze technische adviezen betreffen hoofdzakelijk vragen en praktische toepassingsproblemen betreffende de jaarafsluiting 1996 (b(){-king van de envelopJX' bij toe kenning, verwerking van personeelskosten, ...). Na bekrachtiging in de schoot van d e plenaire werkgroep zijn deze documenten overgemaakt aan het Departement Onderwijs van het Minisrerie van de Vlaamse Gemeenschap. Een tweede reeks van adviezen is in voorbereiding: komen onder meer uirvoerig aan bod, de boekhoudkundige verwerking van de nieuwe uirrredingsregeling «terbeschikkingstelling 55+" (vervroegde pensionering mer behoud van 75 % van de wedde), de verhouding loonkosr en werkingsuirkering (80/20-regel), alsook de boekhoudkundige aspeHen van de voorzieningen voor grote onderhouds- en hersrellingswerken. Verder is een diepgaande technische discussie gevoerd betreffende de rario-analyse: her is de bedoeling dat de werkgroep op min of meer korte termijn een aamal voor de hogeschools("ctor r("levant(" ratio's op punt stelt. Daarnaast is vanuit de subwerkgrocp contact opgenomen met her Departement Onderwijs van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 111 verband mer de achcersrallige RSZ-schulden. Her is immers zo dar de spec ifieke RSZ-regeling in de onderwijssecror het voor de bedrijfsrevisor uirersr moeilijk, zon ier onmogelijk maakr een conrrole lIir re voeren op deze rekening en zekerheid re krijgen over de volledigheid van de ,geboekte RSZ-schulden . Om re vermijden dar de revisorale verslagen
I(}R - J MRI'( R ~I./I{;
1997
sreeds een voorbehoud, of zelfs een onthoudende verklaring zouden bevatten betreffende de RSZ-schulden, is aangedrongen op een confirmatie vanwege h("t O("panement Onderwijs over de totale RSZ-schuld per jaareinde .
•
Subwerkgroep 2 .. Controleprogramma»: W/. VAN DE WI ALLE mevrouw R. VAN i\hEIoE, de heren H.). VAN IMPE, W. DE NEEF, J. VANDERHAEGEN, G. VAN RYCKEGHEM en R. ADRJAENSSENS
Voorzifler: de heer
Ledm:
In de schoot van deze subwerkgroep is aandacht besreed aan de uitwerking van een conrroleprogramma, naar her voorbeeld van de Controlegids voor de ziekenhuisinstellingen (BCNAR. 4/ 91). Verwacht wordt dat dit document in her voorjaar van 1998 aan de betrokken revisoren t("r beschikking kan worden gesteld, zodat hiervan gebruik kan gemaakt worden in het kader van de controle over 1997. Verder heeft de subwerkgroep ten behoeve van de plenair(" vergadering van de werkgroep het voorstel van aanpassing van het hogeschooldecreet voorbereid , alsook het advies aan de Minister omrrent het omwerp van besluit van de Vlaamse Regering inzake het jaarverslag. Tevens zijn modellen van confirmat jebrieven en rrpl"tsrllt(lfioll lettel" uirgewerkt .
• Subwerkg roep 3 «Vers laggeving »: V()(Il"zit/er: de heer J. VERHAEGEN
Lede/!:
de heren WI. VAN DE \'V'ALLE, G. VAN DE VELDE, A. DE BACKER, E. n'HAENS en R. ADRJ AENSSENS
Na een gedetailleerde analyse van alle revisorale verslagen die over het boekjaar 1996 zijn afgegeven, heefr de subwerkgroep een moclel van controleversla,g voorgesteld, zowel wat de hogescholen, als wat de vzw voor sociale voorzienin,gen (SOVO) betrek Eventuele problemen op het vlak van de rapportering ingeval van een zwakke interne controle en her daarmee gepaard gaande probleem im:ake volledigheid , alsook de stroeve werking van her Deparn~menr Onderwijs van her Ministerie als sociaal secrerariaat, kregen hierbij de nodige aandaclH.
IBR - j MRVER.SLM; 1997
;. CONTROLE VAN DE NGO'S VOQrz;flt:r: de heer A. CLYIlOUW
let/lil:
mevrouw eh. Joos, de heren S. M. Of. WOLF co). MAS
aAlCAEN,
A.
Ü -IAEKELS ,
A. Dlis-
CHAMPS,
Jn het Belgisch Staatsblad van 27 augustus 1997 werd een koninklijk besluit van 18 juli 1997 gepubliceerd betreffend ... cl", (>ckcnning en de subsidit.'ring van nier-gouvernemenrele ontwikkelingsorganisaties (NGO 's), terwijl een ministerieel uitvoeringsbesluit van 18 september 1997 verscheen in h('[ Belgisch Sraatsblad van \0 ohober 1997. Deze nieuwe teksten vervangen de vroegere koninklijke besluiten en miniSH.·riële uitvoeringsbesluiten vanaf 31 december 1997.
De Raad uchnc her dan ook nuttig om opnieuw de werkgroep «Controle van de NGO's» samen te S[f~][en onder hf.>t voorzitterschap van confrater André O .YIIQU\'\I om na te gaan in welke mate de nieuwe teksten de opdracht van de bedrijfsrevisor wijzigen en om d/:: nodige conmcten te leggen met her Algemeen Bestuur voor Onnvikkelingssamenwerking (ABOS). Oe nieuwe tekstt:n vragen, zoals dir ook in de oude reglememering het geval was, dat een bedrijfsrevisor het financieel verslag, dat een onderdeel vormt van het jaarverslag van de NGO, comroleerr. Nieuw is ook dat de NGO's aangezet worden tot her vorm('n van «samenwerkingsvt'rbanden», die e('n gecoördine('rde boekhouding moeren voeren. Het ministerieel besluit van I1 september 1997 bevat een bijlage 5 waarin reeds e('n ruwe schets wordt gegeven van c('n model van jaarverslag, dat later met een bijlag(' 5biJ zal v('rvolledigd worden, waarin nader lal worden bepaald hoe de controle zal v('dopen en op welke wijze de verslagen moeren opgesteld worden. Her ABOS heeft onder meer een eerste omwerp van financieel verslag voorgesteld tijdens één van de vergaderingen van de werkgroep. Dit financieel vers lag zou uit een algemeen gedee lte en een specifiek gedeelte bestaan. Alleen her algemeen gedeelte, bestaande uir de balans, de resultatenrekening en samenvattende specifieke rabellen, zou door de bedrijfsrevisor moeten gecontroleerd worden. Oe comroleopdraclu wordt daarenboven beperkt tot de inkomsren en uitgaven van de NGO's in Belgit:, dit wil zeggen tot en mer de geldtrans(errs naar ontwikkelingslanden.
!BR -
J ...... RVEN.....(;
1997
Om re komen [Ot meer vergelijkbare en transparante boekhoudingen in de sector van de NCO's, heefr her IBR tevens aan her ABOS voorgeHeld om het al~emeen rekeningensrelsel (koninklijk besluit van 12 september 1983) aan re passen aan de realiteit van de NGO's. Een bqx'rkte subwerkgroep, bestaande uit Mevrouw Chantal Joos, de heren André CI.YIIOUW, Alain ClIAERELS, Michel DE WOLF en J an MAS, w('rkt di!'naangaande in samenspraak mer de federaties van de NGO's en her ABOS ec:-n voorstel UiL
tBR - j M RVERSI.A(; 1997
V. EXTERN E BETREKKING EN
A.
B.
Intcri n Sl illllcn coürdina riccomi té 1.
Institutionele :1<; 11'11(1.',[..,11
2.
EJda ronisdu:' communiC;lflt
).
Euro-projl"Cr
Inte rnatio nale be trek kingen I.
Iml.'"TlllsrilllU' ll(ommissil' ,'oor imern:u;onal(· bcln-kkmg(·n
2.
lnu'rnalional I'cder:nion or Accounrams (I FAC)
j.
Imcrna!lonal Ac{ouIII,ng SlanJar
i.
F6Jérotlion JI"$ EXpNIS CompmbJes Europrt'ns (FE E)
S.
F&lémtion Im('rn"donaJI' des Expcns Complabll'S Franwphones (HOE F)
6.
Bdgisch-Noocrlandse gcsprd,:sJ; rocp
7.
Samenw{'rk,ngspro!tmmm,l's
A. INTERINSTITUTENCOORDlN ATIECOMITE Hee InrerÎnsritutencoördinarie<'omÎré heeft f."en paritaire samensrelling van vertegenwoordi};:ers van her Instituut der Accountants en h('( InSliruur der Bedrijfsrevisoren. De heren P. OHIF.TS, J.F. C<\TS, P. ANCIAUX, L. I-!. J oos en F. \XfILJ.tET hebben zirtin8 in na.1rn van het Instituut der Bedrijfsrev isoren.
I. I NSTI T U TI ONE LE ACTI VITEITEN In de loop van her jaar hebben beide instituten nauwe contacten ondt' rhou~ den, cnert.ijds mer her oog op her onderzoek en de verwerking van dossiers van gemeenschappelijk belang OJ> natÎona.al niveau en, anderlijds, met het oog op een coörd inarie van hun activitei ten in de internat ionale comexr.
IB R -
J MRVFRSI .... t ,
1997
In het eerstc d(tl vun dir verslug vermeldde de Ruad de werkzaamheden rond de erkenning van de titel van belastingconsulent in de SChOOl van het Instituut der Accountllnts en van erkende fisca list in de schoor van het Beroepsinstituut van Boekhouders. I-Iet Interin sti tutencoördinatiecomité heeft in de loop van het jaar voorrang verleend aan twee concrete projenen die betrekking hebben, enerzijds op de elektron ische com municatie en anderzijds op de bi jsrand aan ondernemingen naar aanleiding van de overstap naar de eenheidsmunt. Beide aangelegenheden komen v('rd('r nog uan bod. In de loop van die twee vergaderingen heeft het Comité ook nog drie specifieke aspecren behandeld: In de eerste plaars is een deontolog isc he aanbeveling besproken die betrekking heefr op de relaties tussen de Jec:len van het [DAC en van het IBR in her ranm vnn d(' uitoefening van hun beroepsuctiviteiten. Het betrefr voornnmel ijk ethische uspenen die verbnnd houden met de confraterniteit onder de leden van beide Instituten. In het eerste deel vnn dit verslag wordt deze deontolog ische annbeveling toegelicht. De toegangsvoorwaarden tOt het beroep en inzonderheid de vereiste diplomn's werden eveneens in d(' schoot vnn het Comité besproken. Meer in het bijzonder ond('rzoekt het Camitt: de voorwaarden waaronder een vierde jnn r hoger onderw ijs zou kunnen worden inger icht, voornnmel ijk ren behoeve van de houders van een graduantSdipJomn, in het kader vnn de toegang tot de twee beroepen. Er is een werkgroep opgericht die de problematiek samen mer de verantwoordelij ken van het hoger onderwijs verder zal uitdiepen. li.-n slotte zi jn eveneens in de schoot van her Comité d iverse vragen ann bod gekomen betreffende verschillende besrnancle wetgevende teksten of voorstellen.
2. ELEKTRON ISCHE COMM U N1 CATIE In gemeenschappelijk overleg heeft het ImerinstitutencoördinatitXomicé besloten een elektron ische si te op Imernet te lanceren. De coörd inatie.- \'an de werkzaamheden werd nan twee leden van het Comité toevertrouwd , de
IIllt - )MRVI' RM.i\" 1997
heren J.-F. CATS en J. DE LEENHEHI. Her hek jaar door is er gewerkt om de site te kunnen openen op 24 december 1997. De site omvat drie delen onder de gemeenschappelijke benamln,g www.accountancy.be. Een eerste deel is voor beide Insritmen gemeenschappelijk. De site wordt aangeboden in her Nl..:lerlands, her Frans en het Engels: het is het resultaat van een akkoord in de schoor van her Interinsrirutencoördinatiecomité. De andere twee delen hebben specifiek betrekking, enerzijds op het Instituut der Accountants, onder de benaming IEC· IDAC en, anderzijds, op het Instiruut der Bedrijfsrevisoren, onder de benaming IBR - IRE. Elk In stiwut beheen op autonome wij ze zijn specifiek ded, hoewel een akkoord werd gesloten betreffende enerzIJds een gemeenschappelIjke structuur en, anderzijds, een onderling advies betreffende de inhoud. \'\fa[ her deel betreft dat specifiek aan het Instituut der Bedrijfsrevisoren is gewijd, is besloten de verschillende onlangs gocdgekeurde teksten of teksten in omwerp van teclm ische aa rd tcr beschikking van de leden en van het publiek te stellen. Zo werden de algemene controlenormen en de normen betreffende de opdracht van de beroepsbeocfenaar ingeval van ombinding onmiddellijk via elektronische weg verspreid. \'\fe verheugen ons niet alleen over her wels lagen van het initiatier, maar ook over het omhaal in de pers die de titel van «site van de week " toekende en bij het publiek dat sinds de opening regelmatig de site heeft bezocht.
3. EURO- PROJECT In zijn Jaarverslag 1996 had de Raad al onderstreept dat de verannvoordelijken van beide Instituten bijzonder gewonnen zijn voor her ren uirvoer lessen van gemee nschappel ijke llC tiviteiten met het oog op de bijstand van de ondernem insen bij de nOlXlzakelijke voorbereiding op de invoering van de Euro, de Europese eenheidsmunt. In de loop van het jaar kregen deze bedoclingen concreet gestalte, met de steun van de Mi nister van Landbouw en KMO en van verschillende sponsors. Onder de leidlllg van de heer R. KRocKAERT, Voorzicrer van het Instiruur der Accountants, werd onder de benaming Euro-Challenger een computerprog ramma uitgewerkt. Het programma anrwoordt in demi! op
lBR -
) AARVEIlSI ....G 1997
mttr dan 100 vragen die de ondernemingen rer zake kunnen stellen. De software zal aan de pers worden voorgesreld op een manifestatie die gezamenlijk door her Instituut der Accounranrs, het Beroepsinst iruur van Boekhouders en her Instituut der Bedrijfsrevisoren wordr georgan iseerd op vrijdng 13 febr uari 1998. De software zal 1;eswu rd worden aan al le Belgische beroepsbeoefenaars die op hun beurt de informat ie naar de ondernem ingen kunnen doorspelen en ze helpen om de nieuwe mogel ijkheden, die mer de invoering van de Euro gepaard zullen gaan, ten volle te benutren. Een parallel projecr is ook uitgewerkr onder de coördinatie van de heren P. ANclAUx en J. MOWLJG, respectievelijk lid van her Uitvoerend Comité van het IBR en van het IOAe. Her is de bedoeli ng om enerzijds ten cnquêce te coördineren die wordt opgezet dOOf de F/dél"lllirJII des Ex/Jfrls COllljJltlbles EllrojJÜIIJ in een selectie van ondernemingen uit de Europese Unie. en, anderzijds. om de FM/ra/ioll te documenreren betreffende de werkzaamheden die in de lidst:lren van de Unie worden gevoerd mer betrekking rot de voorbereiding op de overstap naar de eenheidsmunr, zowel in de besturen als in de ondernemingen.
B. INTERNATION ALE BETREKKINGEN Het lnterinstirurencoördinatiecomité heeft zijn verantwoordelijkheden op het internationale vlak ge
113 R -
J'\ A KV[R~LAG
1997
I. INTER I NSTlTUTENCOMM ISSIE VOOH INTEHNATIONALE BETREK KI NGEN Voor:.iutf': de I-leer G. V~rltgeflll'()()rdig"!
TIMMERMAN
lBR bij tie Itrh"lum werkgroep: d(· heren
VANsnr.NvOORDE en
J.
FULTON,
M.
J. P. VINCKE
Vtrfegellll'o(mligen /DAC hij de tec/JlliJr/)e I/'erkgroel!; de heren j.M. ANSI'AClI,
J.
.\I OFHLlG en G.JI\COIIS
Vmegtllll'OOrdigm I/3R bij de II'l'rkgrotp "brxkholfdil/g ,. ; dc heren L. DIS( II.V, Th. VAN LoocKf. en K.M. VAN OosrvEWT Vrrlrgmwoordigm IDAe bij de lI'd'kgrotp _botkoollfhl/g" : Mevrouw J. LERMINIAUX, de heren F. M ~I\N en ). M OEIIU{; Ex/tm lid bij de 1I't',-kXroep "boekbofl(lillg ,,; M ev rouw F. !-/!' Rllt.V (c.n. F.) De Commissie voor imernarÎonale betrekkingen heeCt voornamelijk ror taak de activ ireiten van her InsrilUu( re coörd ineren in her kader van de beroepsorganisat ies op Europees en op wereldvlak, op delegatie van her InrerinsrirurencOÖrd inarÎecomité. Zij zorg t voor d e aarl\vezigheid van de InstÎtuten via de aanwi jzÎn!: van de Belgische venegenwoordi};;ers in de voornaamste commi ssies, wuar zulks mogelijk is, en wuakt erover dat het Belgische smndpulH correct is weergegeven in de diverse studies en aunbeveli ngen die door d e instel lin};;en worden bekendgemaakr.
De anÎvitciten van deze beide afdeli ngen van de Commissie voor imernationale betrekkingen worden hierna be liclH , naar aanleidin};; vlIn de voorstelling van de werkzuamhed cn van de internat ional e beroepsorganisaties.
2. INTEHNAT IONAL FEDERATION OF ACCOUNTANTS (lFAC) De IlIltrl/(lt;Ollal F tderiltÎOII of A((OIfl/llI1lIJ is de beroepsorgan isatie op wereldvlak. I-laar olxlrnclu beStaat in het ontwikkelen en het verstevigen vun het beroep om het zo in Staat ({.' stellen kwalitatief hoogstaande diensten in het algemeen belung te verst rekken. De aansluiting bij het IFAC biedt de leden de mogelijkhe id:
IBR -
)AARVERlou\'(,
]997
zich ervan te ver,gew Îssen dar de beroepsnormen zich op een internationaal aanvaard peil bevinden; de normen vast te le,ggen voor een hoo,gsraande opleiding en aldus de uitda,gingen , die aan her beroep worden gesteld, [I' kunnen aangaan en diens maatschappelijke verantwoordelijkheden te kunnen opnemen; de- ei,gen leden de nodige begeleiding ter beschikking re stel len om binnen de economische omgeving succesvol te kunnen optrede-n; hen correcr voor re lichten over de recentste internationale ontwikkelUlgen in gebieden zoa ls de bllr,gerlijke aansprakelijkheid van deaccountants, de informarierechnologieën, de verzekeringsdiensten en de strekkin,gen in de beheersboekhollding; bij re dragen rot de ontwikkeling van efficiënte kapitaalmarkten. De comités die in de schoor van het IFAC werkzaam zijn, zijn: het comité opleidin,g, het consultatief comité inzake ethiek, het comité voor de beheersboekhouding, het 111IenltJfirJl/,d AlIflihllg Pmrfices CO/lllI/iffee, het comité openbare secror en het roelaringscomitf. Her Insriwllt der Bed rijfsrevisoren volgt met een bijzonde-re belangstelling de werkzaamheden op in de schoot van het IllfenwfiOIl"/ Al/di/illK Prllrf;CeJ COII/II/Înre en van her consultarief comiré inzake ethiek. Meer in het bijzonder moet voor dir jaar melding worden gemaakt van het volgende:
Algem e ne vergad e ring van het J FAC De algemene vergadering werd in Parijs gehouden op 25 okrober 1997, op de vooravond van het \'V'ereldcongres. De vergadering aanhoorde eerst een verslag van de Voorzitter van het [ASC, de heer Michael S!lIlRPE, die de stand van zaken roeliclnte van het dossier betreffende de erkenning van de lAS-normen door de Illfemafiolla/ Orgallisd/iol/ ofSecm"ities COlllllliSSÎOIIS en de oprichting van een vast comité voor de interpretatie van de IASC-normen. Ve-rvolgens hoorde de vergadering het verslag van de Voorzirrer van her IFAC, de heer Jllan H ERRERA. Deze ond(-rsrreepte met name de toename van het aanrallFAC-leden (in de loop van het jaar werden 13 nieuwe leden ((x·gelaten), her belang van de liberalisatiewerkzaamh("(len die in de schoot van de Task Force van de GATS (Cmem/ A gree/lfem 0/1 Tmde ;/1 St/wim ), de ontwerpen van her comité openbare sector, alsook her uirwerken van een ni(-uwe communicatiestrategie.
IBR -
J IlARVr~SI."'(;
1997
Verder kre(·g de vergadering her verslag van de directeur-generaalschatbewaarder te horen, die de vooruitzichten voor de dric·jaarlijkse ~gro[ing 1999-2001 toelichrtt-. H ij onderstreepte dat een zekere (ot'name van de uirgaven te verwachten is, onder meer de uirgaven op her vlak van communicatie, her tlltnwerven V(ln nieuwe medewerkers en een srijging van de kosten voor gebouwen. Ten slotte ging de vergadering over tOr de benoeming van leden in de schoor van de Raad van het IFAC In dir verband was België geen kandidaat voor een func t ie omdat de Belgische beroepsorganisaties hun kandidatuur hadden ingediend om een functie te Jxkleden in de schoor van de diverse comités van her IFAC. De kandidaturen werden -aanvaard voor het lidmaatschap van her comiré et hiek en van her comité opleiding. In het comité ethiek komr er een gemeenschappelijke afvaardiging van het InstituUt der Bedrijfsrevisoren en van her Koninklijk N IVRA. Het Instiwur wordt vertegenwoordigd door confrater P. BEJlETs. In her comité opleiding is de delegatie samengesteld uit vertegenwoordigers van her Instituur der Bedrijfsrevisoren en van het Instituut der Accountants. Her Instituut der Bedrijfsrevisoren wordt vertegenwoordigd door confrater R. PAEMELEIRE.
Wereld cong res te Par ijs In Parijs vond van 26 tot 29 oktober 1997 het XVste \X!ereldcongres van
de boekhouding plams rond het thema " De boekhoudi ng en de vennootschap ten dienste van het algemeen belang". Onder de 4 .500 deelnemers, werd België vertegenwoordigd door een veertigtal accountants en bedrijfsrevisoren. Tijdens de vier dagen van het congres, kregen de deelnemers de gelegenheid vier voltallige vergaderingen, een twintigtal debargroepen en een nog groter aantal fOflJms en lezingen bij re wonen. Gedurende de ol:>eningsvergadering onder het voorzitterschap van Junn HERRERA, de Voorzir ter van het IFAC, lanceerde de voorzirrer van de wereldbank, de heer J ames WOI.I'ENSIlON, een dringende oproep tot de beroeps~oefenaars dar zij zouden meewerken aan de strijd tegen de corruptie t'n tegen de ontwikkeling van de financiële criminaliteit, met inbegrip van Je strijd tegen het witwassen van geld dat eveneens een probleem is voor de ontwikkelingslanden.
II3R - J tlARVI'R~LM;
1997
In de plenaire vergadering, die gewijd was aan hl't .. algemeen belang in een samenleving in volle ontwikkeling en tegenover de internationalisering van de markten en de reglementeringen», lidute professor \XlIlJTNEY de zwakke punten van de klassieke audit we: de flnancide smtell zijn geen betrouwbare indicatoren om zich een oordeel over de gezondheid van de onderneming te vormen. Spreker stelde voor de comrole van de ad ministratil've en beh("érssysremen re ontwikkelen, van de prognoseprocessen en een werkstuk af re leveren dat nuttiger zou zijn voor de beheerders van de ondernemingen. H ij onderstreepte eveneens de opkomst van de informatie ilf redl time, een fenomC<.'n dat de audirors niet ongemerkr kunnen laeen voorbijgaltn. Naar aanleiding van de voltallige ver,gadering inz:lke de confrontatie eussen de boekhoudkundige refercmickad<:rs en het algemeen belang, alsook het tegemoet komen aan de 'l('rwachtingen van het publiek, hebben de diverse sprekers niet nagelaten de aandach t te 'l('scigen op de gevaren die verbonden zijn aan de spraakverwarring die de boekhoud wereld nu hnmerkt. De inspanningen van her IASe om et'n gemténschappelijke taal te omwikkelen, zijn uiteraard verdienstelijk, maar blijven toch onderworpen aan de goede wi l van de beursauroriteiten, vooral dan van de Amerikmlllse. De heer r...1. P IlA[)A, voon:itrer van het uitvoerend comité van het 11If/!/"Illlfi()/wl OrgtllfÎJatiolf of Sm/ritÎe] COIII/IJÎHÎOIII (lOSeO), verklaarde 0'1('rigens dat de tijd voorbij was waarin elk land, rehnin8 houdend met de eigen juridische kenmerken, alleen een referentiekader kon ,gaan uitwerken dat rum het individuele land aangepast lijkL De inrernationalisering van de kapicaalmarkcen noopc tot her beschikbaar srellen vun ucriemiddelen en ver,gelijkingspumen cussen de ondernemingen in de ruimte en per g rOte beroepscategorie ... De benaderio8 die het IASe erop nahoudt, stn-e(t hetzd(de doel na. De derde voltallige ver8adNin8 was gewijd aan her al8emeen helan,g in dt; landen die openstaan voor de markteconomie. De slorzÎ ning, waarop de president VlUl de Franse Republiek, de heer Jacques ClIlRAC de deelnemers t()('sprak, was meteen ook de gelegenheid om de organisatie voor ce stellen van het XVlste \'Vereldcoll,g res, dat in 2002 in Hong Kong za l worden 8chouden.
\Xferkzaamheden van het internat ionaal com ité cont ro lenorme n Bij de comités die voor het Institum bijzonder belangrijk zijn, vermelden wij het IlIlerllatiQII,d AaQ/llllill/!, !'m(/ireJ CQ/lllllillet (JA PC). I-Iet COllllllilltt heeft het Instituut in d" loop van het voorbi je jaar verschillende normen en ontwerpnormen oversezonden. Daarnaast vermelden wij ook nog: Framework for Reporr ing on rhe Credibiliry of Informarion; The Consideration of Environmental matters in audit of financial statements; Going concern. Verder zIjn volgend!' ontwerpen ingeschreven op de asenda van het IAPC: Prospecrive financial information; Communicat ion; External confirmations; Sm:dl audits. Her Interinscitutencoördinatiecomité voor internationale betrekkingen heeft het IAPC specifieke commentaar toegezonden betreffende de ontwerpen mer beuekkins tor de controle van de ondernemingen in moeilijkheden en her conceptueel kader van de verzekeringsopdrachten.
De hervo rming van de Code of Eth ics De Code of EthiCi van het IFAC is voor het Instituut een uitermate belangrijk document, in de mare dat het beschouwd wordt als een aanvaardbare basis voor de inrichting van interprofessionele samenwerking. De Commissie voor Ethische zaken heeft dan ook mer bijzondere aandacht kennis genomen van de wijziginssvoorstellen die op het einde van het jaar 1996 werden overgezonden. De Commissie heeft een aantal opmerkingen over!;em:l..1kr aan de Raad van her IFAC. Het document is uiteindelijk op de versadering van het Comit~ in september 1997 in Rome goedgekeurd. Daarnaast heeft her Comité ook nog (-en algemene beleidsnota gOl."dgf.-kf.-urd met bet rekking tor de tenui tvoerleggi ng van de ethische vereisten: "Jmp!tlllt"'"tioll '/1/d EllforrtllltlJ/ of Ethica! Rtqllirt"'t11lJ ~ .
De ove rige werkzaamheden van her I FAC \'Vij sti ppen nog aan dat het IFAC eveneens zeer anief is in andere domeinen, bij voorbeeld op hf."t vlak van "!fll/f/Rellltlil Arrollll/iJ/f!,. lJ/forllla/ioJ/ lecbI/%gy en openbare sectoren. In het bijzonder vermelden we de inspanningen van het !FA C om de aanges locen instellingen bewuSt te maken van de nood aan veiligheid op het vlak van de elektronische communicatie.
3. INTERNATIONAL ACCOUNTI NG STANDARDS COMM ITTEE (IASC) Hel IA SC publiceert international e aanbevelingen betreffende de boekhouding en de voorstelling V:1!1 de janrrekening en de geconsolideerde jaarrekening. I-Iet IASC heeft 33 standaarden uitgevaardigd die in een groot aantal landen zijn gebruikt bi j de uitwerking van de boekhoud normen. Zelfs de Europese Commissie heeft gerefereerd aan de mogel ijkheid het referentiekader van het !ASC re gebruiken als basis voor de Europese ondernemi ngen die voornamelijk op de financiële markr actief zijn .
N ieuwe IASC-norll1 e n I-Iet voornaamste doel van het Commirtee bestaat cr mom enteel in de erkenni ng te bekomen van de internationale normen door de IlIltnlf/liO/IfI! O"gllllÎwrioli of Semri/ieJ COlllllliJJif)llJ (lOSCO), in het kader van de internationale beursnOteringen. Met her oog daarop heeft het IASC et.-n belangrijke herliening aa.ngevat van de 33 bestaande standaarden. m('( de bedoeling de voor de ondernemi ngen optnstaande keuzes te beptrken en aldus een :mnzien lijke internationale afstemming op het vlak van her financieel verslaJ:: re bewerkstelligen. In de loop van het jaar ht't:rt her Instituut versc hill ende documenten ontvanJ::en die betrekkinJ:: hebben op volJ::ende onderwerpen: / /IIp(/irlllem of Am/J (ED55);
ulIIn (EO 56); /lIIt,.illl Fina/láfrl RrporlÎllg (EO 57); D iscoli/illl/ilig Opera/ioll (EO 58); Pro";!ÎOII. COlllingtlll l..illbÎlilÎeJ (/1/(1 COlltillgm/ Am/J (EO 59);
II3 R - JAIIRVERSI.AG 1997
fllfal/gib/e Aml.f (EO 60); BflJil/tsJ Combil/tlfi01lJ (EO 61).
Voor elk van deze aan her Insciruur over!:ezonden ontwerpen, voerr de Interinstituten-comm issie voor internationale betrekkingen een diepgaand onderzoek uit; zIj maakt aan de vertegenwoordigers van het Instituut in de sclloot van de Ffdémlioll de! Expert! Comlltab/eJ Ellropéem en aan het IASC de opmerkingen over die ZlJ Hl di t verband meent te moeten maken in het licht van de Belgische ju ridische conu:xc Er kan herinnerd worden aan het feit dat confrater K.M. VAN OOSTlid was van het comité dat het ontwerp van aan~veling mel betrekking tot de voorstelling van de financie \e staten opstelde en dat de heer F. MEAN, aCCOuntant, deelnam aan het comité tef voorbereiding van de norm betreffende de voorzieningen en verplichtingen.
VELDT
Daarnaast werd de definItieve tekst van de- lAS-norm 33 " Et/wil/gs pel' Shm'e» definitief aangenomen en aan de leden in februari 199 7 roegezonden. Er moer ook na!: worden ve-rmeld dat her lnsriruur rea!:eerde op de bedoel ing van het Uitvoerend Comité van het IASe om in het geheel van de imernarion;tle boekhoudnornwn, de Amerikaanse norm betreffende de financiele instrumemen op te nemen, Vanuit de overweging dat deze beslissing ontegensprekelijk nadelig zou zijn voor de faam en de verdere ontw ikkeling van het [ASe, werd een brief gestll urd aan de sec retarisgeneraal van het Comité, de heer Bryan CARSnERG, om de bezorgdheid van de Belgische Instituten over te- maken,
4 . FEDERATION DES EXPERTS COMPTABLES EU ROPEENS (FEE) Belgie wordt in de schoot van de FfdémtiOI/ des Expert! COlllp/t/bleJ EIII"Opéell! vertegen woordigd door: de Belgische delegatie iJl de Raad van de FMlr,,/iOIl : de heer G. TIM~IERMAN, (x..:lri jfs revisor, Vice-Voorzitter van de FEE en nationaal afgevaardigde en de heer J.M. ANSPACII, accou mam, technisch adviseur;
I13R - J IlARVE RSl. ... G
1997
de vertegenwoordigers in de verschillende werkgroepen, onder meer de heren bet:lrijfsrevisoren F. CALUWAERTS. P. FIVEZ, L RUYSEN, K.M. VAN OOSTVEWT, R. VERSTRAHEN. P. ANCIAUX, evenals de directeur-generaal van het Insrituut, de heer 1-1. ÛUVIER en de adjunct-direcTeur-generaal van ber InsriruUt, de heer M.J. DE SAJ'.IBLANX.
Regle m e mering van het beroe p De FMirH/iOIl volgde de ontwikkeling op van het Grombl)fk dat door de Europese Commissie werd gepubliceerd betreffende de rol, de positie en de aansprakelijkheid van de wettelijke controleur in de Europese Unie. [-Ier document is overgemaakt aan de organen van de Europese Unie en was het voorwerp van commissiewerkzaamheden waaraan de Pidiml;oll een bijzondete aandacht besteedde. In her kader van de conclusies van deze studie, beveelt de Europese
Commissie aan dar de werkzaamheden in het domein van de audit zouden worden voortgezet in de schoot van een bijzondere afdeling van het conractcomité dat door de 4de en 7de Europese richtlijn werd ingesteld. Her was onder meer de bedoeling de systemen voor kwaliteitscontrole, alsook de conrrolenormen door te lichten die in de lidstaten in voege zijn. Vooroplopend op dit project, heefr de Pédémtiol1 een werkgroep upgericht die speciaal met het underzoek van deze beide onderwerpen belasr werd. In de loop van het jaar 1997 werd een enquêre naar de Instituten toe gehouden om nadere inlichtingen 111 re zamelen betreffende hun systeem van confraternele COntrole en de toepasselijke conrrolenormen. Een eerste versie van het document beueffende de kwaliteitscontrole en de confraternele comrole is op her einde van het jaar 1997 aan de Jnsriwren voorgelegd. Het werkstuk zal besproken worden in de schoot van de Inrerinstitutencommissie voor internationale betrekkingen. Deze Commissie heeft overigens een bijzondere vergadering gewijd aan een diepgaand onderzoek van de conformiteit van de in België toepasselijke controlenormen met de internationale conrrolenormen van het IA PC, op verzoek van het reeds aangehaalde comit~ van de FEE. De besluiten van de Europese studie inzake de controlenormen zouden in de loop van 1998 beschikbaar moeten zijn.
I BR - J A AIl V EIl~I.A(;
1997
Onderzoek beu·effende de techn ische problemen in verband mee de invoe ri ng van de Eu ro De FMhwioll deI Experls COII/pltlb/es Em·o/,éel/J heeft besloren een gerichre activ iteit op plint te stellen op het vhlk V;Jn de bijstand aan de KMO's naar aanleiding van de invoering van de Europese eenheidsmullt. DE.- Fédlmtion nam het besluit een leidersrol in re nemen in alle boekhoudkundige en financiële vraagstukken die met de invoering van de Eu ro verband houden. Tal van mededelingen werden voorgesteld naar aanleiding van studiedagen en colloquia rond het thema. [n de loop van het jaar werd, in samenwerking met de Instituten, een groot scheepse enqutte gehouden betreffende de voorbereiding van de ondernemingen op de invoering van de eenheidsmunt. Daarnaast heeft de FM/rtllion een gegevensbank ontwikkeld die bewcht kan worden op Internetad res www.fee.be.
Financië le informatie Centraal in de politieke en technische anivireir van de Pidémliol/ staat de btzinning rond de probleme n inzake de finnncii:le informatie van de ondernemingen. De Fédlrtltioll neemt deel aan de verga
Andere activiteiten H et is moeil ijk om in enkele lijnen de talrijke activiteiten van de Europese Fed eratie samen te varten. \'\Iel moet echter de belang rijke actiViteit worden vermeld d ie zij blijft voer!'n in de voor het bero!'p r!'Jevant!' domeinen . Zo kan onder m!'er v!'rwezen worden naaf de udviezen omrrent de fiscaliteit, de milieuboekhouding, de openbare sector, de behet'rsboekhouding, de elektronisch!' ge,gevensuirwisseling, de ontwikkelin,g van het beroep in de landen van Oost-Europa.
mR -
J IlARVERS!.AC.
1997
Op uitdrukkelijk verzoek van de Belgische delegatie, heeft de Fidéralioll een specifieke coördinatie omwikkeld van de verschillende projecten die met de kleine en middelgrote ondernemingen verband houden. In de loop van het jaar werd daartoe een nieuwe werkgroep opgericht. De Raad heeft confrater F. CALUWAERTS verzocht om het Instituut in die groep te vertegenwoordigen. Met het oog op een globale evaluarie van deze werkzaamheden, heeft de Voorliner van de Fldét·(lfioll , de heer D. DARJlYSIIIRE, de FEE-leden een strategisch reflexiedocumem over de toekomst van de Fidérufiol1 roegezonden. Het documem werd met bijzondere aandacht besproken in de schoot van de Imerinstirutencommissie voor imernationale betrekkingen. De Comm issie heeft een gedetailleerd amwoord voorbereid dat onder de handtekening van de voorzitters van de twee Instiruten aan voorzitter DARBYSHIRE werd gestuurd.
; . FEDERATIQN INTERNATIONALE DES EXPERTS COMPTABLES FRANCOPHONES (FIDEl') De FidérttfiOIl Illferl/(lfio//(rle r!eJ Experts Compftlble.r FrrwcopbolleJ is opge~ichr in 1981. Het betreft een regionale organisatie, die lid is van het IFAC en de professionele organisaties en waarnemende leden groepeert die afkomstig zijn van België, Bénin, Cameroun, Ivoorkust , Frankrijk , Gabon , Guinea, Libanon , Madagascar, Marokko, Mauritanië, Senegal, Syrië, Tunesië, Democratische Republiek Congo. Op het Congres van 1997, dat plaatsvond te Madagascar, is her Insriruut vertegenwoordigd door de heer Paul LURKIN, die overigens ViceVoorzitter is van de Fidérafioll. Bij de algemene vergadering te Parijs in oktober 1997, is de FMéraf;OIl overgegaan rot de verkiezing van een nieuwe Voorzitter, Rached Fourati. De heer Paul LURKIN zal in de schoor van het F1DE F het Instituut der Bedri jfsrevisoren verder bi ijven vertegenwoordigen als Vice- Voorziner. Verder heeft het FIDEF de Canadese organisatie van de «comprables généraux agréés (LGA)>> als lid aanvaard.
IBR - J AAk\'E k ~LA( ;
1997
6. BELGISCH- N EDERLANDSE GESPREKSGR O EP Afvaardiging van her IBR :
Ejfer:tirl'e leden: de heren L. I-! . J oos (ddegaticvoorzincr), R . ADKli\ENSSENS, R. SNI)KERS, J. VANDrRIIOE(;IIT en E. V AN M EENSEL De Belgisch-Nederlandse gespreksgroep vergaderde [wet maal in her voorbije jaar. In de vergaderingen van de gcspreksg roep werden in het bijzonder geJ:;cvens uitgewisseld mer betrekking [m omwikkelingen in het beroep in beide landen. Van Belgische zijde werd onder meer ingegaan op de stand van zaken mer betrekking ror de hervorming van de economische Ix-roepen. VOOrtS werd ook toelichting gegeven op de wijzigingen in de vennoOtschapswcrgeving, de we[gevin},: op her faillissemem en hel gen.-chtclijk akkoord. Tevens werd ook her belang van het imerregionaal sl.Imenwerkingsakkoord berreffende de preventie en her beheer van verpakkingsafval voor her beroep geschersL De Nederlandse delegatie ging van haar kant uirvoerig in op de resulran:n van de operatie Markn\'erking , Deregulering en \'Vetgevingskwaliteil (MD\'V), waarbij ook het Nt"i:lerlands accountamsberoep werd doorgelicht. De door de Nederlandse overheid ingesrelde MD\'V-werkgroep Accountanc)' stelde in zijn rapport dat de weuelijke controle van de jaarekening van grote en middelgrote ondernemingen en daaraan gekoppeld analoge controles en verklaringen op jaarrekeningen van andere rechrssubjecten het voorwerp dient re blijven van het domeinmonopolie van RA 's en [Ot certificeren bev()('gde AA's. Onafhankelijkheid is. aldus de MD\'<'werkgroep, een essentieel element van de wettelijke makuitoefening van de :lCcounrant. Het combineren van die werrelijke raak met het geven van advies, brengt onherroepelijk een zeker risico voor de onaOlankeiijkheid met zich mee. Naar de mening van de werkgroep kan alleen een absolute scheiding van comrole- en adviesfunctie her behoud van de onafhankelijkheid van de accountant gar.mderen. Voorts voert de r.,·IDW-werkgroep ook aan dat de wettelijke voorgesc hreven comrole van de jaarrekening de accountam een voorsprong geeft bij het verkrijgen van adviesolxlrachten: .. alleen een strikte scheiding van controle en advies kan de marktpositie
IB H - .I "' II~VIR~I_II(; 1997
van andere partijen verbeteren,.. De werkgrO<'l' meent echter ook dat moet bekeken worden of zijn voorstellen wenselijk en haalbaar zijn in het kader van lopend internationaal onderzoek. Het Koninklijk N lVRA en het NOvA A betreuren dat beide beroepsorganisaties pas door de M DW-werkgrocp werden gehoord nadat dezé zijn rapporr reeds had opgesteld.
7. SAMENWERKINGSPROGRAMMA 'S Het Insrituut is vNdef de omwikkeling van het "Institut d(;s Reviseurs Comptables» in dé Démocratische Republiek Congo blijven ondersteunen, en verleende onder meer zijn steun aan de kandidatuur van dit Instirull[ als lid van her IFAC. Daarnaast heeft het Uitvoerend Comité ook beslOten bij te dragen ror de uirrusring van het Instituut, via een schenking van materiaal. Verschillende buitenlandse delegaties zijn in de loop van her jaar in België omvangen. In elk van die gevallen werden inleidende seminaries ingericht over de praktijk van de boekhouding en van de audit. De delegaties kwamen onder meer van de Chinese Volksrepubliek en van de Democratische R(;]Jubliek Viërnam.
De Europese Unie financiert éen belangrijk project [0[ omwikkeling van de boekhouding en van dé audit in Viétnam. Onder de deskundigen die her project begeleidén, bévindr zich onder meer Philippe LONGERSTAY, be<[ rijfsrevisor, naast éen tienta l andere vaste deskundigen die afkomstig zijn uit verschillende Europese landen. Her project startte in novémber 1995 en zou nog ecn aantal jaren moeten lopen. Hct is de bedoeling een insritutionele, wetgevendc en verord(;!lende omgeving inzake boekhouding in [e richten, de omwikkeling te stimuleren van nationale boekhoud- en auditkantoren en een geheel van struCturen uit te werken op h('[ vlak van theoretische en praktische opleiding die bestemd zijn om de kaders te vormen die het beroep in Viërnam nodig heeft. In januari 1997 vond in Hanoi" een internarionale conferentie plaats die de evoll![ie van het project zou evalueren. Zo'n vierhonderd personen nu men aan de Conferentie deel, onder her voorzitterschap van de Vice-
I13 R - J MRVERSlAC ~ 1997
minisrer van Financiën van de Socia listische Republiek Viëtnam. Een cwimigral nationale en imernacionale beroepsinstel!ingen waren op de conferentie vertegenwoordigd. De heer jean- François C ..,.s, ondervoorzitter, woonde namens het Insriwur der Bedri jfsrevisoren de conferemie bij. Georges TIMMERMAN, verregenwoordigde de FédémfiOIl de; E>..llem COlllpfables EI/rop/ms (FEE). Een groot aantal deelnemers onderstreepten het welslagen van de Conferentie. Ter afronding bracht de Voorzitter van het lFAC, de heer JR. H ERRERA, in herinnering dut de internationa le erkenning niet vóór de nat ionale erkenning kan komen. De voornaamste inspanningen van het accoumancyberoep in Viëtnam moeten dan ook gericht zijn op een erkenning door de Vii;=tnamese maatschappij, aldus H ERRERA.
I BR _ j i\i\RVERSI.A(; 1997
VI. COMMISSIE PERMANENTE VORMING
Voorzimr: de heer H .). Vlir-;. ut/tIJ:
IMPF.
mevrouw M.-L. VFlmrIlOtrr-)A(:QuES; de heren H. BI.()(K, "'LJ. OF. SAMDLANX. \VI. I>I10N,
D.
VAN CUTSlOM. P. VAN
IMPf. en).P.
GROFflLS,
).-Cl.
VIr-;rKF..
StcrrlariJ: de heer C. H ll'\)RJ(KX.
PERMANENTE VORMING VOOR DE BEDRIJFSREVISOR EN Z IJN PROFESSIONELE MEDEWERKERS In 1997 heeft h('[ Instituut een volledig programma permanente vorming ingericht voor de lx-drijfsrcvisoren en hun professiont'le medewerkers. Her programma is opgebouwd als volgt: door de- organisatie van specialisatieseminaries wordt <:cn updating (-n intensieve uitdieping nagesrreefd van thema's binnen de vakgebie.::k·n controle-het beroep, recht-fiscaliteit, accounmncy, financierins en informariea;
voor de organisatie van p rakt ijksem inaries wordt aan de hand van diverse casestudies een training geboden bestemd voor la:usrejaarsstagiairs en jonge revisoren. In de praktijk is gebleken dar revisoren mer meerdere jaren ervaring ook sterk in deze vorm van seminaries zijn geïnreresseerd ; door de organisatie van studiedagen wil her IBR aan informatieoverdrachr doen. De studi('{lagen zijn een ideaal forum voor cOntacten mer ander(' professionelen. Bovendien werden ook in 1997 lunch-ontmoeti ngen georganiseerd. De be<1<X'ling is om tijdens een lunch mer een beperkte groep revisorIOn. van IOcn vooraanstaand persoon uir her socio-economisch milicu die als gasrspreker optreedt, dIO mening rIO hor('n over her bedrijfsrevisoraar IOn daarna rot een vrije discussie over te gaan.
IBR - J ..v.Il\'[R~I""G 1997
Ook in 1997 werd dit progmmma door de leden zeer positief onrhaald. Zowel het kwalitatief niveau als de deelname was uiterst bevredigend. In 1997 werden in tom:ll liS seminaries ingericht (ten opzichte van 74 in 1996) voor ongeveer 3.400 deelnemers (ten opzichte van ± 2.600 in 1996). Die jaa r werd de deelname - net als vorig jaM - nangemoedigd door een vormingsk rediet, w:larvan jonge revisoren konden gebruik maken. Deze jonge revisoren hebben dit vormingskredier :mngewend voor een totaal bedrag van 5,0 MBE F.
1995
1996
1997
Aantal sem inaries
64
74
118
Aam a l d eelneme rs
2 . .)00
2.600
,.400
Graag wiIJen we hierbij onze harrelijke dank beruigen aan de diverse sprekers die door hun inzet deze specialisaliedagen op een hoog kwalirarief nive:1U hebben gebracht. In OIldersraande rabel vindt u de diverse behandelde onderwerpen en de betreffende sprekers.
PERMA N EN TE VO RM ING 1997 -SP EC IA LI SATIESEM IN AR IES I. CONTRO LE - H ET BE ROE P OPSO~tI: R
Algemene controleaanpak
1-1.
Approche générale de la révision
P. BOG,\ERTS
Conrrole-Jspecten van bal:lnsrekeningen
M . Nrcol.,\s, \VI. GROFFILS
Controle:lspecren van de resulr:ltenrt'kening
\VI. GROHII.s, j.. P. LooTS
Aspects de comröle du comprc de résultats
G. Dr:l.v,\ux
Comroleaspecten van de toelichting (met inbegrip van de sociale balans)
W.GIIOHIl~~
Aspecrs de comrole de I'annexe (y comp ris Ie bilan soda\)
G. Dn.v'\ux
IBn _ j ...... RvERsLM.1997
De opdracht van de revisor LO.V. ondernemingsraden (workshop)
E. B ERTELS, P. VAN GEY"!'
L'l m ission du reviseur auprès du conseil
E.
GOI.ENVAUX
d'entreprise (workshop) Bdangcnconnicten tussen ven noren
H. LAGA
Connirs d'intértts entTe associés
H.OUVIER
Her nieuwe controleverslag
H. VAN PASSEL,
Le nouveuu rapport de révision
H.OUVIER,
E. DAMS
). VANDERNOOT
De revisor en de plichtenleer (casesrudy)
P. P. BEIIETS,
M.).
Le reviseur er la déontologie
D E $AMBLANX
P.P. BEIlETS, H. OLiVIER
(éwde de cas) Nieuwe tendensen in de administratieve organisatie
R. VAN
Controle bij bedrijven in m()('ilijkheden
R.
Aspects de conrr01e de l'emreprise en difficulrés
H . LAFOSSE
Controle op de ju ridische verhoudmg van de ondernemin,g met derden
R.
Contróle des relarions juridiques de l'entrcprise avec les riers
D. LKLERCQ
Inbren,g in natura ('n quasi-inbren,g: basisprincipes
G.
Apporrs en nature et quasi-appons: principes df.> bas('
A. KII.ESSE, M. TEFNIN
Comroleaspecten bij fusies en splitsingen
H.
Aspecrs de comrole des fusions et scissions
A. K ILESSE,
Fraude en onwettige handelingen: conrroleaanbevel ing
R. ADRIAENSSENS
Fraudes er acres illégaux: recommandarion de révision
). VANDERNOQT
IBR - JA ARVERSLAG 1997
LOON
ADRIAENSSENS
NIEUWDORP
BATS
VAN
IMl'E, P.
WEVERS
M . TEI'NIN
Updating sociaal recht (hoe sociale aspecten controleren)
O. VANACHTER
Comrok'aspecten van bestellingen en werken in uitvoering
D. $,\Ins
Aspecrs de concrOle des commandes ('[ des travaux en cours
E. GOLENVAUX
Audit van voorraden
D. VAN VLAENDEREN
Euro: invoering in de ondernemingen en het conrrolesrandpunr
W. VANDENBERGHE
Inrroouction de l'Euro dans les emreprises et Ie point de vue du reviseur
P. ANCIAUX,).F. H UBIN ). ADAM, E. MONIER
Inleiding rot het conrroleproces van wrzekeringsondernemingen
13. SWEERT, I. Bons
Initiarion à la révision des emreprises cl 'assurances
). FOSSION, P. PLAS
Juridische, fiscale, concrolc- en mana}Jemenraspecten van non-profit or}Janisaries
F. MAILLAlW, T. PEETERS
Aspens juridiq ues, fiscaux, de gestion et de comrole des organismes sans bUt llLcrarif
F. MAILlARO
Conrrok'aanpak van ziekenhuizen
A. VAN VU,ENDEREN,
P.
DHIE E~-rER,
B. DE MEULEMEESTER Elémenrs de controle des hopitaux
L. VAN STEI:NIIERGE, M . BOGAERT
2. RECHT - FISCALITEIT K.M.O. - opvolging, successieplannin}J
L. ACKF., M. T H!I\AUT
P.M.E. - transfert d'enrreprises et préparatÎon de la sucession
J.-M. VINCENT
GereclHelijke expertises: procedures, minnelijke schikkin}Jcn en arbirra}Je
P. VAN H ELMONT, H . VAN HOUlTE
Les expertises judic iaires: les procédures. les tmnsactions et I'arbitrage
G. KWTGEN,). BIG\VOOD
I13R -
J A ... RVER~LAG
1997
De beursgang van de onderneming
J -L D U!'LAT, J NEVEN, A. VlEM!NCKX, J. BEIlIElS
L'lIltroduction en bou rse de I'enrreprise
J -L D UPLAT, O . LEfEilVRE,
H. TlIys,J. BEIllELS Vennootschapsgesch iI{en
B.
Litiges au sein d 'une enrreprise
B. DE MOOR
De revisor en de vennootschapsweegeving: special wpics
J-P. K OI:VOETS, J LII:VENS
Le reviseur ec Je droit d es sociétés: aspects parrÎculiers
M. DE Wou'
UpdatÎng boekhoud recht 1997 Actualité du droit comptable 1997
J VERHOEYE J .-L. SERVAlS
De nieuwe faillissemenrswetgeving 1997
E.DIR!X
T IU.EMAN
Le nouveau régime de f.,illites et des concordats M. DE \'
JP.
VINCKE
Commissaire du sursis: la loi relativ(' au COI1Cordat judiciaire
JP.
VINCKE
De gronden van ontbinding
B.
Het nieuwe beleid inzake de vereffening van vennootschappen (vanuit een com rolestandpunt)
PH. COl.l.E
TII.l.EMAN
Le nouveau régime de liquidation des sociérés A. KllI:SSE (norme de controle spécifique) Het witwassen van geld voorkomen: juridisch-technische aspecten
P. Coox
La pr-évemion du blanchimenc des capiraux:
O. MACQ
éJéments juridico-techniques Hen'nre omwikkeli ngen in de ondernemings- L. CASSIMAN fiscaliteit Développemenrs récencs dans la fisca lité d es entrepris('s
IB R -
j AAR VERSI.,\G
1997
R. Rosoux
Fiscale aspecten bij éénmalige opdrachten
J.
Les aspecrs fiscaux dans les rnissions spéciales
A. KILESSE, M. DE \'VOLF
HAUSTRAETE
3. ACCO UNTANCY
De acrualireir van de internationale
D. TI ,\IMFRMAN
boekhoudkundige normen I Les normes COml)[ables internationales: aetualité Milieu en accountancy
B. DE KLERCK
L1 compwbilité envlronnemenmle
B. DE KLERCK
Milieuaudit
J.
L1 rtvision environnemenmle
V. DE \'VULF, D. KROES
FOST Plus: evaluarie van de verslaggeving
ENGEI.I;N
R. VAN MAEl.E,
B. DE KI.ERCK, F. MIClIIELS FOST Plus: évalWlrion du reporting
R. VAN MAELE, B. DE KI.ERCK, F. J\·llC1-HELS
4. FIN ANCI ËN Waardebepaling van een onderneming
P. VANOllllERGEN
L'évaluation des entreprises
P. VANQBBERGEN
I nvesteri ngsanal yse
E. LAVEREN
lnvesreringsanalyse: oefeningen
E. LAVEREN
Sék-nion des projers d'inve$t issemems: une nouvelle approche
P. MICIIEL
Kririsch zicht op de jaarrekening en fa I i ngspre.:1 iet iernode I len
Crr. VAN \'VYMEERSCII
Analyse cririque des compres annueIs er modèles de prév ision de f;lillire
Crr. VAN \'VnlEERSCII
Financide analyse van de geconsolideerde jaarrekening
Cl!. VAN \'VnIEERSCIl
Analyse financière des com ptes consolidés
CII. VAN WYMEERSCH
Risico-nnalyse bij KMO's
R.
La problématiguc du risgue dans les Pj\'l E
P.
MICIIEL
De revisor en intf.>rnet
L.
GOI.VJ:RS
De betrouwbaarheid van informatica toepassingen
L.
GOI.VERS
La fiabilit~ des applications informati
L.
GOI.VERS
Financiële audit en informatica audit
C.
VERDONCK
Inrerne comrole in een geautomariseerde omgeving
C.
VERIX)NCK
Comrûle incerne dans un enVlronnemem informarisé
H . VAN DEI.~T
Ondervrag ingstech n ieken
C.
DoNCKELS,). LAMIlRECIIT
VERIX)NCK
PRAKTIJKSEMI N ARIE S Permaneme Opdrachten: Casesrudy I W. G ROFI'lLS (De comrole van de voorradf.>n en de werken in uitvoering in een productievennootschap en gevolgen voor de rap ponering) Permanenre Opdrachten: Casestudy 2 (De conrrole op de verkoop en een g roord isrri bu r ie-ondernem ing)
WI. GROI'HIS
Permanente Ojxlrachten: Casestudy 3 (Onderneming in de dienstensecror, mer nadruk op de comrole van het personeelsbeheer en de waardering van de bestellingt'n in uitvoering)
W/.
GROI'FUS
Eenmalige 0 lxlraclHen: Casestudy I (Splitsingen)
j-1.
VAN [ MPE
Missions Spéciales: Etude de cas! (Scissions)
JP. VINCKE, A. CHAERELS
Eenmalige O pd rachten: Caseswdy 2 (Fusies)
P. WEYERS
Missions Spéciales: Ewde de cas 2 (Fusions)
J P. VINCKE, A. CHAERELS
Eenmalige Opd rachten: Casestudy 3 (Inbreng in nawra)
G . BATS
Missions Spéciales : Ewde de cas 3 (Apporrs en nawre)
J
Eenmalige Opd rachten: Casestudy 4 (Waardebepaling van een onderneming)
T H. VAN LCXXKE
Missions Spéciales: Etude de (as 4 (Eval uation de l'emreprise)
P. VANOBBERGEN
Special Topics: Caseswdy 2 (Comroleaspeccen en revisomle aspecten bij bedrijven in moeilijkheden)
L AC,",E
ROSMEULEN, H . VAESEN
STUDIEDAGEN O p 5 jun i 1997: Bedrijven in moeilijkhedw. het nie/fll'e faillisselllwtsrecht eli hel gerechtelijk akkoord. \'\tij dan ken hiervoor: Mevrouw H . SPIRITUS- DASSESSE; De heren P.P. BEHETS, S. DE CLERCK, CH. A. LEUNEN, ). F G OfI'IN, A. ZENNER, M . MERSCI-I, PI-I. H AMER, ). P. VINCKE, P. COI'I'IETERS en B. TILLEMAN.
O p 14 oktober 1997: Fil/al/cierlllg ell comrole Elan onderUJijsi/lJlellillgw .,jillallriele alllol1oll,;e /1(11/ het onderwijs: ee1/ et'all/(/Iie (/(1/1 de hal/d /'(1/1 twee j(/(/r ertJ(/rálg /lief het hogcsfhooldecnet JO Wij dan ken hiervoor: Mevrouw A.VERHAEGEN, R. c... aus en R. VAN MAEtE; De heren P. P. BEHETS, H .j. VAN IMPE, W. VAN DE WALLE, \'\t. DE NEEF, G . VAN DE VELDE, E. Bml.TELS, K. VERHEYDEN, G . AELTERMAN, P. Con'ENIE, R. VANDENIlERGHE, K. VERHEYDEN en 1. VAN DEN BOSSCHE.
!BR - J""RVJ'RStAt; 1997
LUNCH ONTMOETINGEN Zoals hierboven reeds aanSegeven, heeft het Instituut ook dir jaar een reeks .. naja:usommoecinsen» geor~anisee rd. Her doel hiNvan is om tijdens een lunch mer een beperkte };;roep revisoren de mening van vooraanstaande personaliteiten uit het socio-economisch milieu te horen aangaande het bedrijfsrev isoJ"'.lur en daarna (Or een vrije discussie over re gaan. Deze lunchoncmocringen vonden plaats als volge:
Op woensdag 3 september 1997 heeft het Instituut een lunchommoering georganiseerd, met als gastspreker de heer J ean STEPIIENNE, gedelegeerd bestuurder bij Smirh Kline, Beecham Biolog icais. Een tweede lunchomrnoeting had plaats op dinsdag 18 novembe r 1997 met als gastspreker de heer Pierre $cOlliER, Voorzitter van de Raad van Bestuur van CO BEPA.
Tenslotte werd een derde lunchommoeting georganiseerd op wocns· dag JO december 1997 met als genodigde de heer Luc 0" BRUYCKERE, ge
REGIONALE AVONDONTMOETINGEN M et her oog op een betere doorstroming van de informatie tussen het Instituut en haar k-den en het scheppen van mogelijkheden om beter met elkaa r kennis te maken. hebben wij opnieuw het initiarief genomen om regionale avondommoetingen re organiseren. De bedoeli ng is dar gedurende een maaltijd informeel van gedachten kan gewisseld worden over de meest uiteenlopende onderwerpen die her beroep aanbelangen; ook de evaluatie vnn her beroep, de beslissingen van de Raad. etc.
!BR -
JAARVERSLAG
1997
Dele re.gionale avondommoctin,gen hebben plaars gevonden op: Donderdag 9 oktober 1997 t(. Gent (Mei Ie); Donderdag 6 novembre 1997 re Antwerpen; Donderdag [3 november 1997 ce Bouge; Donderdag 4 december 1997 te Brussel.
IBR - JAA RVERSLAG
1997
VII. STUDIES EN PUBLICATIES I. Tech n ische studiecommissies l.I . Audit e n milieu 1.2. Commissies
(Cf
voorbereidin!: van het Forum
1. 3. Werk,g roept:n inzake Euro
2. Activ ite iten van d e Studi edi ens t 3. Pub licati es
I. T ECH N ISCHE ST U DIECOMMISSIES 1. 1.
Audic en Mi lieu
Voorzitter: de heer L. HEllEBAUT Leden: mevrouw R. VAN MAElE, de heren T. M.J. DE
SAMBLANX,
RUYSEN en
Sefrettlfis: de heer
C.
L.
BUTENEERS,
V. DE WULF, M.
DOUMEN,
B. DE KLERCK, O. KROES, L.
STAMMEN
HENDKICKX
De Commissie Audit en Milieu heeft van de Raad de opdracht gekregen om de strategische ontwikkelingen op het milieuvlak op te volgen; de contacten, die ook reeds in het verleden werden gelegd, re onderhouden en nieuwe contacten re legglOn met betrekking tor de milieuproblemariek, voor zover deze voor de bedrijfsrevisoren van belang kunnen zijn. In 1995 heeft de Commissie een technische nota uitgewerkt, die de bedrijfsrevisoren w r richtlijn dient om hun werkzaamheden uir re voeren met berrekkin.g ror de cemficatie binnen het kader van FOST PlI/S (zie Periodieke Berichten, nr. 6 van 1995). In 1996 heeft de Commissie een ontwerpverslag voorbereid, dar als standaardverslag kan opgemaakt worden bij de certificatie in het kader van FOST PIIIS (bijla.ge bij de Periodieke Berichten, nr. 3/1996). Met de verantwoordelijken van FOST plllS
IBR -
J MIlVI. R~I.A(,
1997
werd een evaluatievergadering gehouden, waarbij de ervaringen wetden uitgewisseld na de eerste verslagen die dit jaar werden opgesteld, Tijdens een seminarie van het Instituut (27 en 28 mei 1997) werd aan de bedri jfsrevisoren de mogelijkheid geboden een feedback dienaHngaande te krijgen . Bovendien heeft de Commissie haar technische nom en het onrwerpvers lag herbestudeerd en aangepaSt, nadat POST Pll/! een aantal wijzigingen in haar werkingsmerhoden had aangepast. Deze nieuwe tekSten zullen begin 1998 ter beschikking zijn van de bedrijfsrevisoren. Een gelijkaardig clocumem met betrekking tot een technische nota en een onrwetpverslag werd door de Commissie uitgewerkt in her kader van BEBAT. Ook deze documenten zullen begin 1998 ter beschikking worden gesteld van de bedrijfsrevisoren.
De verschil1endt- leden van de Commissit- zijn, zonls dit ook rttds in het verl("(len het gevnl WHS, betrokken bij de discussies die op het federaal niveau (Beleert) en op het Europees niveau (v ia de werkgroep van de FEE) mee betrekki ng tot de milieuverificaceur worden gevoerd. \'Qar betreft de aanverwante mi lieuproblemen, onderhoudt het Instituut contacten met diverse overheden. Die was ook voor het voorbije jaar her geval in het kader van de opvolgingscom missie Ecotaks en met betrekking tot de diverse onderwerpen die door de overhe id terzake worden voorbereid. Dezt' contacten verliepen niet alleen op f("(leraal, manr ook op regionaal niveau. De Commissie Audit en Mi lieu heeft tevens haar act ieve medewerking verleend aan het programma Permanente Vorming VHn het Inseiruut der Bedrijfsrevisoren. Ook voor het volgend jaar zal er ttn uitgebreide inbreng VHn de Commissie Audit en Milieu in het programma van Permanente Vorming van het Instituut terug te vinden zijn. Ook in het verleden is gebleken dat heel wat revisoren op een heel d irecte manier begann zijn met de milieu problemat iek. De Commissie Audit en Milieu stelt ook in de toekomst een actieve com m unicatie mct de bed ri jfsrevisoren bijzonder op prijs.
1.2. Co mmi ss ies ter voor be reid ing van he t Fo rllm De voorbereidi ng van hel vierde Forum van het Revisor:tat heeft gedurtnde een aanzienlijk deel van het jaar heel wat werkzaamheden gevergd.
Elk thema is geanalyseerd door een Commissie, wiens rap port ter goedkeuring aan de Raad is voorgelegd, alvorens dir werd verspreid. De conclusies van het \;orum komen uirvoe rig aan bod in her eerste deel van onderhavig versla,g.
1.2.1.
Relatief be lang
Voorziffer: de heer E. OAMS
LedeJ/:
mevrouw J VAN INGELGOM, de heren J O ELMOTl"E, G. OESMET, M. TEFNIN, bijgestaan dOOf H . OUVIER en V. VAN DE WALLE
Oe Commissie heeft het noodzakelijk geacht om haar analyse te baseren op de internationale audicnormen en op een grondige studie van de praktijk in de ons omringende landen. Naast een uiter.-nzetting van de algemene principes, stelde het verslag een kwantitatief model voor ter evaluatie van het relatief bdang. Deze benadering is zeer uitvoerig besproken op het Forum, zelfs indien het model niet is weerhouden in het eindrapport dat ror besluit van de werkzaamheden is opgesteld.
1.2.2.
Toege .... oegde waarde: n ieuwe produkre n en nieu we markten F. SAMYN de heren J OE LUYCK, X. [)oYEN, JP. VINCKE, bijgestaan door C. OENDAUW en M.J O E $AMBI.ANX
VoorZÎlle,.: de heer
Ledell:
Oe Commissie heeft van b ij hel begin haar werkzaamheden Ix-perkt tot de valorisatie van de audit en van de opdrnchren die onmiddellijk hiermee in verband staan. Her was niet de bedoeling om t't'n uitbrt'iding van de activiteiten van de revisoren voor te stellen naar de accountancy- of naar de consliltancyopdrachten toe. Oe Commissie stelde vast dat er onontgonnen rerreinen bestaan, ter valorisatie van de controlewerkzaamheden. Zij stelt voor om in talrijke domeinen bijkomende werkzaamheden uit te voeren, en onder meer op her vlak van het syntheseverslag, de audit van prognoses, de analyse van de systemen, enz.
1.2.3.
D e bedrij fs re .... isor e n d e papie rlo ze m aatsc h appij
Voo,.zilfer: de her.-r L. VERRIjSEN
'..,tdm:
IBR -
de heren T. LF.JUSTE, O. RO USSELI.E, P. VAN C,\uTEJl., bijgestaan door C. H r'N[)RICKX en E. VAN MEENSEl.
J AAR VERSLAG
1997
De Commissie '1Clute het wenselijk om de problematiek vanuit diverse invalshoeken te benaderen, met name op het vlak van de vormins , de deontologie en de uitvoering van de controle. Zij stelde vast dat de EDIw('passin1:len zullen verhinderen dat een doeltreffende audit wordt uitsevoerd, als men geen oog heeft voor de analyse van de informaticasystemen. Die houdt een fund'lmentele verandering in van de revisorale aanpak; her is evenwel dringend tijd om zich hierop voor te bereiden. Om de sleutelrol die de revisor momenteel in de ondernemingen vervult te behouden, moet hij zijn kennis en zijn informaticaervaring verbeteren. De stageprogramma's en de permanente vormin1:l moeten hiermee rekening houden.
1.3. \"X'erkgroepe n in zake Euro Parallel met het uitwerken wn de software .. Eurochallenger®» , waarvan sprake in het verslag over de activiteiten van het InterinstitLltencoördinatiecomité (zie hierboven p. 272), zijn werk1:lroepen oP1:lericln om de Ontwikkelingen te volgen in diverse domeinen die verband houden met de invoering van de Euro. De coördinat ie wordr waargenomen door de heren P. ANCIAUX, bedrijfsrevisor en J. MOEIILlG, accountant.
1.3. 1. Ledl'!/:
Boekho uding e n fin a nc ië n de heren P. VAN C"UTER, J. VANDERNOOT, bedrijfsrevisoren en de heren C. JANSSENS en J. VERIIOEYE, accountants
De doelstelling van deze werkgroep bestaat erin de impact van de adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen op de boekhoudkundige systemen en de interne controle in de ondernem ingen te analyseren. Bovendien dient sewaarbor1:ld te worden dat de essentiële gegevens van de voormelde adviezen daadwerktlijk ter kennis van de leden worden gebracht.
1.3.2. Ledl'!/:
Fi scaliteit de heren P. BEGIIIN en r-.L DE Wou:, bedrijfsrevisoren en de heren A. DE VIRON en E. VAN RI)SWIjCK en B. VANDERSTICHELEN , accountants
Deze werkgroep heeft een synthesedocumem uitgewerkt inzake de verschillende aspecten van de dinècte en indirecte belastingen , waarmee reke-
IBR - j AAIWERSI.AC, 1997
ning moet gehoudt'n wordt'n. I)(' nauwe contacten met de fiscale adminis~ tmtie laten bovendien roe om de posirie van de beroepsbeoefenaars terzake te bewerksrt'lIigen. 1.3.3. 11dcl/:
Juridische en commerc iële aspecten de heren F. FANK en J.P. KOEVOETS, bedrijfsrevisoren, de heren J.M. COUGNON, H . D ESCHEEMAEKER en H . VANDELANOTTE, accountants
Her is onvoldoende om her principe van de continuïteit van de contractt'n te bcvt'stigen. Er zij n zeer mlrijke vragen die op praktische wijze mlX'ten behandeld worden in de onderscheiden aspecten van hé[ ondernt'mingsge~ beuren. Deze werkgroep heeft de ambi tie om na re gaan of deze vragen worden onde rkend en of zij een gepast antwoord krij,gen. Er zal ten behoeve van de leden vnn de twec Instituten verslag worden uitgebracht.
2. ACTIVITEITEN VAN DE STUDIEDIENST De activiteiten van de Studiedienst bestaan erin om informatie die de revisorcn aanbelangt in her kader van hun opdrachten tcr beschikking te stellen. Dit heeft uiteraard bcuckking op het uitwerken van brochures, arti~ kels .... die verspreid worden onder de leden (Studies IBR , Periodieke Berichten van het Insriruur der Bedrijfsrevisoren, Opinif'S en Beschouwin~ gen, enz.). Eveneens betreft dir her beheer van ecn bibliotheek die bij voorrang voor de leden en de stagia irs beschikbaar is. De bibliotheek omvat de voornaamste werken en tijdschriften inzake audit. boekhouding, vennootschapsrecht, enz. De Srudiedienst beantwoordt evem-ens een bepaald aamal technische vragen die de leden std len, zOl.lls de vragen inzake bock houcl rccht. De Raad heeft in 1997 de Studie
vanaf de kennismaking met de onderneming [Ot op het moment van her opstellen van het conrrolevcrslag. Volgende aspecten komen aan bod: de inrerimfase vnn de opdracht, het controledossier van de rekeningen. de eindwerkzaamheden van de opdracht. De software 1:t.1t eveneens toe om de boekhoudkundige gegevens te onderzoeken. alsook de financiële staten, en om de imerne comrole of de risicoanalyse na re gaan. De voornaamste aanpnssingen aan de Belgische comext hebben hoofdzakelijk betrekking op het niveHu vHn de comrole vHn de rekeningen. waarvoor moet gerefereerd worden aan het minimumrekeningenstelsel. Een voorlopige versie van deze software is voorgesteld ter gelegenheid van her Forum V:ln het Revisoraat in november 1997; op die manier kon een eerste kennismaking met het pro
3. PUBLICAT IES In 1997 zijn acht nummers van de Periodieke Berichten van het Instituut der Bedrijfsrevisoren aan de leden overgemnnkr. Naasr de verslaggeving over de actualiteiten op het vluk van her beroep (n ieuwe reglemenreringen, nieuwe opdrJ.chren, activiteiten van de Ra.ad ... ), heeft het Redncriecomitc: VHn de Periodieke Berichten de organisatie van interviews met personaliteiten verder1::ezer. Er werd eveneens beslist om in elk nummer van de Periodieke Berichten een artikel met een spec ifiek aspect omm:1H de overgnn,g naar de Euro op te nemen. Dit initiatief zal worden verdCf1::eZet 10 1998. Als ,gevolg van de goedkeuring van de nieuwe wetgeving omtrent het gerechtelijk akkoord en de fui llissementen. is in 1997 c:c:n nummer in de reeks .,Opi ni("S en Beschouwingen .. gepubliceerd:
711997: De nieuwe wef op her gereclnelijk akkoord - Eerste interpretaties. Verder zijn in de reeks .. Studies tBR ,. twee nummers gepubl iceerd: Beroep 1197: De rol, het Sfatuut en de aansprakelijkheid van de wettelijke rekeningconrrolellr in de Europese Unie Recht 3/97: Her statuur vnn de commissari s-revisor - Ben oemin1::' beëindiging en ondefzoeksbcvoesdheden.
IBR -
JMII.V[II.SL\G
1997
Tenslotte werd aan de leden een nieuw Vademecum van de Bedrijfsrevisor overgema.akt. In 1996 had de Raad beslist om in de toekomst het Vademecum te beperken Wt de bepalingen die spec ifiek op de revisoren van toepassing zijn. Het nieuwe Vademecum omvat de deoncolog ie en de comro]enormen en is samengesteld uit één boekdeel van ongeveer 700 pag ina's.
De wijzigingen van hoofdstuk 3 van de algemene comrolenormen, alsook de goedkeuring van een aamal nieuwe normen en comroleaanbeveli ngen, zullen de publicatie van ecn nieuwe editie van het Vademecum in de loop van 1998 noodzakelijk maken.
1!3I{ -
JAARVERSLAG
1997
,)
BIJl 4,(,1 I
ALGEMEN E CON THOLEN ORMEN
OI,"ufg~",/~
dt illf(r'''tlliQII,,/t
de N(JIJ
l~1
l'erJl
N~rlllell;
O,~n{'tgflldt dt il'O/lllft ",111 dt 1/'.llItl';IIS hw,kt Ihllultlsl'I'IIII/}(I!Jrb"ppell, til 1IItn' m/xl bljiumder dt hiJkollmuft illlid!liNgm dir ill ba ',"II"g I"" dr (OIIIII,iss",i!-rf/ ·/JQr 1I,~lm utm/m opgn/omm:
Gdtl op "'·I,ke//Rlm 1'1111 de BtlMjfim'isoml:
1/'1'1 I~'"
22 111/' /95 3 bOlide/ui, oprirhlillg
Geftl op /xl tIllr·Îtl mil de /-10111 I({/",I l'OOr /X, Bl'drljfim'Îlortltll lIo/,tll/be,1997:
til
nlll
hn illJ/iflllll der
de 1\«Ollllftlllry ''''" 27
H'ffl dt I(t/(,,/ I',UI Ixl /1IS1illil" der Btdrijfim·iloo·(II op ziJII ziltillg /Wil 5 d..ml/ber 1997 ix/ltS/lxI dml.. hooflülllk 'YIII dl "lgtlllfllt ron/rtlltl/OI·"',II Ie !~'7'(m;:m door dt /ehT di, !'O/;:T.
On, /i'ijzi].:i"g i; lotp.melijk op,j, ,,"kItlril/g ktllillg. (lfgls/olm a"utj 3 1 dml/llJf, 1997.
Ol'"
d, l"tlrrelUllillg of dl ;:tColISolideerde ;ámTt-
3.
NO I~MEN
3.1.
Elk urs/fI!; '"",I etll bed,·ijfsre ,·isor ut! schriftelijk ell oll/stflm/ig rijII. Er II/rJet eell '/llidelijk om/er/cbei./ gell/fwkl 1l'~,.d('11 IIIJ/ell ellerzij,1J de l'('rkl'lrillg OI·er fi1ltlllriële II"leli ell (lI/derIijds. ;11 'TJ
3.1.1.
D ..le l"n dl."" hil"rml volgtndl" norml'n word~n bij voorrang fOCgl'pas! op l1<"t vl"rslag d3t de com mi ssarrs-revisor aan de alg .. m~Iw vergadering m(){'! richtNl ov.. rel"nkomstig het vennootschapsredu, Naar an alogil."", zullen zij, mI.""! uirwnd .. ring van dl" nornwn 3.9. 101 ['n ml"f ).14, ['Vl'nl'tnS fOepasselijk 1.i jn op elke andcr(' opdrach! w"'lrbij rmancii.'ll' S{3te!1 mocwn ,!;ecl"nif"iccl"rJ worelen.
).1.2.
Hl'{ (omroll"verslag is noodzakl'lijkerwijze <,<,n gt"SChrevl"n v~rslag. In dl' tltd worden de hoc<13nigheid van dl" ondertekena.ar en de voorna.~mste bestemmeli ng van hct n·rslag vermtld.
MET I} ET REKKI NG TOT HET V ERSLAG
\'(I:mn(~r de rl"visar een verslag OpSftl! in de hocdilniglwid van commissaris. (bn zal die hoedanigheid worden vermeld. In de ,mdl"rl" gl'vallen zal de voo rkeu r ge,!;l"ven worden aan de beroeps!i!el van be
Nurmaal zal dl" voorna.~mste bestemm tling van het controlevl"rs13g de algemene ve rgadering zijn. Wanneer de opdrac ht aan de revisor is toevertrouwd door de voorzi tter van de rechtba nk van koophandel . zal dele ni('( beschouwd worden als voorlmamSfl" bc:slcmmding van hl"f v('rslag: zelfs In d i! geval verdil'n! hl"[ de vonrkl'ur te verwijztn naar dl' " lg('mt'ne verg:,dtring van aandcdhoucll"rs. \'(fan!WtT het gaal om el'n conrranuele opdmcht, kan d.·ll" beste mm l" ling ook het lx'StuursaTgaan van dl" vennootschap zijn.
IIlR - JtlARVf,RSWI(;
1997
3.1.3.
Hef versla.g moc! onlS1andi.g zijn. Bij IWI lezen van he! versla.g mOCf de lezer in staa! zijn om dl' draagwijd!l" van de opnwrkingen. die erin verval zijn. tc be.grij" pen. Het vcrslag van de commissaris"revisor moe! duidelijk en bondig ûjn. Ailn.gezi{·n Iwt vl."rsbg normaal Iwt voorwerp lal ui{maken van een openbaarma" king, mocten en kel de betekenisvolle ek'mc'nlen erin wordl"n vernwld. Ii el feil dal een versbg omslandig m(l{"t zijn. mag niel uil Iwt uog doen verliezen dat de beJrijfsrevisor gdlOuden is {Ol her Ix'roepsgcheim.
3. 1A.
Het verslas van de commissaris-revisor omvat een inleiding en twee a{7.onderlijke dl·len. Het eersle dl'{'l hL't'ft betrekking op de verk lari ng over dl' jaarrekening. H et tweede dl'!'l omval dl' bijkoml·nde verklaringl·n di,· Vrrl.. ist zijn door de Vennoo{schappt:nwN. alsook de mlichlingen d,e de comm Issaris mL'en! te moeten meedelen a.1n de aandeelhnuders en aan dl'f(len. Elk dl't'l Vlm hN verslag van de commissaris-revisor over dl' jaarrekenin.g word! voorafgegaan door l'en gepaste titel. In principe wordt het verslag ov('r de geçonsolidec:rde jaarrekl'ning opgesteld volgens hetul{de mode! als het verslag on"r de jaarrekeninS. Wanneer de revisor {-ehter oordeelt gl't'n en kele bijkomendc inlichting tI· moetl'n vcr.;chaffl·n, kan dl' titd van hel {Wl'ede deel van hel verslag worden weggt'laten: het zal daaren{l·Sen Sttt
3.1.5.
De verkla ring over de financii:'le staten. ml't'staJ dl." jaarrekening of de geçonsoJi
3.1 .6. Onder de bij komende verklaringen l'n informatie,
kU!lIl~n hoofdzakelijk ondergebracht worden het oordeel over het jaarverslag, hel oord(>{"1 over de oVert""Cn§I,'mming van hl'{ bockhoudsysl/."l·m met de w"!lelijke regels, ,,150ok. in het verslag van de commissaris-revisor, de bi jzondere verklari ngen die vereist zijn duor de Vl."tl!loolschappen wet. Normalcrwijze zal d" bijkomende infQ rmatil' verwijzen naar een geldentjficeerd u;nreksd van de g(-eomrok""Crde documenten. me! inbeg rip van de bijla/;en en het jaarverslag. [)('ze bij komende informatie mas de
I NI.UUING VAN 11~:rCONTKOI.f.\' I'R 'J"'\{,
3.2.
/Je illleidillg
'·'111
bef rOllf rolen!rsl(lg idelilifireel"l de dommelIteIl I/ie ber
''(JIJ'.-
u·e'1! IIÎI!/wke" ' ·'111 de rO lilro/e. D e ,-e!'isor ,"{"rme"'r u'Clk orgtl'O/ dtlmTOOr de ,-emlllll'(JIJ /·de/ijkbeül,/mtlgl . .;.2. 1.
In de idemiflciuie van de documenten di" her voorwerp uitma ken Vlm de controle, wordt h~t voorwerp van de documenten /;especificeerd (jaa rreh·nin/; . .geconsolidt..,rdl." jaarrekening nf andere) alsook hel bock jaar waarop zij belrekking hebben.
I BR -
J~ARVERSJ.A(,
1997
j·!ct is teven. aangewezen om de sleutekljfers van de gl"<:onuolttrde rekeningen. zoals balans(Ora,,1 en saldo van de resultatenrekening, te ,'ermelden. 3.2.2.
Het verslag vermeldt het maatschapfX'liJk orgaan dat. On"rl"Cnknm~tlg de toepas~ !lelijke wettelijke voorsçhriften, de ver:unwoordeiijkhei<1 draagt om de documen· ten die het voorwerp uitmaken van de controle, op en vast te stelkn. In IWf ver· slag wordt aangeduid dat hct (Ot doellll"t"fr de~c rekeningen, wals opgesteld door vermdd ma:m;chappdijk orga:lI1, te comrokrtcn .
.\.3 .
De bed"ijfirl'l'isol" ,·e,.,,,eldl ill IJl:I eersl" dec/mil zijll "c"s/ilg de toe,~epllSle cOIII ..o/ellormell. Hij ut ill ,dgl'm('lI(' be,/"Oordillgell de doelstellillgell 1'111/ zijll colllm/e "iteell. "hook de tl'iju II'''III"(}P bij zijll (olll."(}les beeftllitgel'lJerd.
.1 ..1.1.
De revisor dl,finiten d" omvang van ûjn comrolewcrbaamh"den en verwijst daarbij naar de algemene control"llormen van het InstitulI! dl'r BeJrijfsrl'visoren. In uin:nnderlijke gl'va llen, die verantwoord zijn door de comex t waarin zijn verslag hoofdlakeli)k zal gcbn'i kt worden, kan hij evelleens verwijzen naar andere comrolenormen. voor zover dele nil"f strijdig zijn met ollderhavige normen. Zo za! de (l"visor l'nkel kunntn vtrwij1.l'n naar de normen van het lmernational Al.diling Pracrin-s ComminC<.· van het JFA C, wanneer de financi;:le Sr:l(~n zijn 0]>1:\('steld overeenkomstil:\ de norm~n van het Jmernacional Accollllring Pmctices (ommiul"e. Dc~~ uitlonderin,g is niet van tocpassin,g op het vl'rslag van de commissaris·revisor OVer de jaarrekening.
3,.).2,
Hel verslag moet preciseren dat dl' cornrolewerkzaalllhedl'" wdanig werden gepland ('n uifgt"Vocrd teneinde ttn redelijke ~ekerh~id Ie Ix'komen dat de ,gecon· troleerde document(-n geen onjuistheid van materieel belang bevallen: onder onjuistheid mOCt worden verstaan zowel I":"n vergissing als een onregdmatigheid .
.) . .).,3.
Het verslag van de revisor moet zijn controlewerbaamhed('n omschrijn'n l"n ver· mdden d:1( zij een rl-
"'lil
Het ,<erslag kan andere gegl-vens vermelden d,e be,ekenls\
ll4. Bij de uitvoering v;m l"en wettel ijkt conuokopdrachr. is he, de lxxirijfsrevisor nie, ,oel,wla'l-n om comractued l"(-11 lx-perkil1g van dl- omvang V;1I1 zijn wakzaamhedl-n Ie aanva.~rden. Ix- VI'IlUOOISChappenwn VoorlU.'1 o\"'ngl'ns in een s,rafl"t"Chlelijke sannIe voor de bestuurders die de vuificatll"$ wa,Iraan lIJ llch moelen onderwerpl"n. verhind.-ren (artikel 204. 6° v:ln de vellllOO{schapprn"·el). \'('anneer de revisor bijgevolg gcconfronteerd wordl mei o:en a~n:"enhJke beperkUIS v:ln de om'-Jng ''an zijn controle door ,oc-doc.-n v:ln hel Ix-sruursorgaan ''aU de ondernemong, ui hij UI ~I,n "erslag .-en \'oorht-houd maken of ('t'n omhoudende "erkbnn h ,<eromwoorden (lIl' h,erna .\.7.2. of :;'8. I .). \'('annttr hll "~n dl- btstuurdeTS ,-n aauhesteldl-n de onllehllugl'n nU.-1 httfl verkregen d,e hl' heeft gevraagd. "erpIlcIn J(- vennootsch:.ppenwel de r~v isor om hier,'an melding te m~kl-n in lIjn verslag over de ja:tm:kcning o( de hcconsolldeerde pltrrt·kening. Dt'lC oms!:lndigh('id la l slechts l1<"t voorwerp IIl1m;Iken van el-n voorbehoud of van l"('n onthoudong_ on het geval hel ontbrt'ken van dil gel;even de behoorlijke ultvoerong van dc: COlllrolewerb:1.1mhwen belel. }_3.5_
]-let kan gelxurt'n dat dl' rt'visor gt:'Confromeerd word, mei ttn Ixperking v:ln dt' omv:lng '-Jn ll)n werkzaamhc.-dt:-n lengevolge van welbepaalde omslandil;hwen. Dt-rgelijke omSlanrbeeld tcn gevolge· van ('t:n gert'Chtdljk Ixsbg): bepaalde mldO<]lrocedures nO(" len l",Voer kunnen worden gelegd. In dergelijke umSlarwlghwen zal dl' revisor allt"$ in hel werk siellen om rwelijke alternatÎeve controleprocwures {en uitvoer Ie leggen, tc ncinde voldoende en gej:"'$1 Ixwijskr.ochllg materi"",] Ie Ixkun1(.'n om een oordttl zonder \"Oorbehoud 11' geven.
3.}.6.
Wanneer in dl' omstandlglwdcn, Ix-doeld on de par..gr..(en 3 .\.4 en 3.}''>_, de beperking van dt' controlt'w(-rkl."'~Jllhedcn aanleiding g«ft lut hl'l (ormuleren van c.:n voorbehoud o( een unthoudl-mk- verklaring. mON l1<"t wrsb.ll de beperking omsclmjven en hel de bClrokken elemem(en) van de firmncit:lt· simen ;Ianduiden.
or
3_3_7_
Indien de interne controle belangrijke tekortkomingl-n vertOOnl_ en indien de rev isor gecn genu"gen heefl kunlll.'n nemen ml:t alternam'vt: controleprocwurt'S. lal hij in zijn verslag vtrmelden on wt.-!ke onderdelen Van de organi5aIÎI: deze leemtes voorkomen I:n welke rubrieken door dc-te leemie een aarulenh)k rrsico lopen. DaaruI' zal <"t'n voor\x-houd 0.7_2.) of C'en onthoudende ,<erk13rong (}.8.1.) vOOM:,
!BR
- JAAMVH ~LA(,
1997
Indi~n de revisor voldocndt· gepaste alternarie~c eonHoles hl-eft kunnen uirvocren, moet IlIi deze tekortkomingen niet vermelden in het deel van hl'! verslag dat de verklaring over de financiële staten belreft. rn voorkomend geval zullen deze kun~ nl·n worden toegelicht in het {Wl-roe clt-el van het verslag (zie hierna 3.10.).
rn ondernemingen waarvan de administr:uicve organisatie berUSt op een zeer beperkt aanlal personen en "oornameJijk in kleine ondernemin.!;cn, kan mcn W:ell interne controlt" v~nvachten di~ all~ nodige waarbor.!;en biedt welke in grow ondernemingen als noodz:,ktlijk .!;eadlt wordt"n. Hel feit dat een kleine of middelgrote onderneming niet alle principes "an de interne contrnle kan "alt.·ven. motl de revisor cr niet noodzakelijkerwijzl' loe bn,,"ge" om een commenti'ilr in dil verb.~nd in het tweede dl"l') van zijn verslag op u' twmen. Een dergelijke vermddin.!; zal vermeden worden wanneer de admmistmlieve organisalie. met inbegrip van de i!llerne CO!llrolemech:lIlismen, als aangepast aan de aard en de omvang Van het bedrijf wordt .!;e:lcht.
3A.
De bedriJ!sIY'l'isor l'erme"'l iu uJu ..ers/flg of 'Nwr ~ iju oon/eel ,Ie jm/rrekeuiug of ,Ie gecouso/i,{eenle j,wrrekellillg eell ge/rolllfl beeld geefl 1"111/ bel l'erlllogeil, /"<1" ,Ie filltlllrië/e loeslmulell 1"1111 de res"llalell 1'11// de ollde,.uemillg of bel gecolI$olideerd geheel, rekeuillg bOlldel/d mei tie U'tllelijkt t i l beltlll"'rrecbIe/ijkt l"OQ"schriftell, ,,/rook lIIel,/e ill tie loelkb/illg opgellollle/l I'erllleldillgell.
3.4.1.
In zijn verklaring vermeld! dt revisor het boekhoudkundig referenciesYS{l-em waarop de ja.arrekening of de ge<:onsolideerde jaarrekenin); is );ebasc.-erd.
3.4.2.
De jaarreh'nin); of de ge<:onsolidl'erde jaarl"t'kenin);. op);l'Stdd over~'enkomstig de regels van hel Belgische bot-khoudredu, wordt verondersteld een gel rouw bedd te );even van het vcrmo);co. van de financië]l· Tot"Stancl en van de resulraten van de onderneming of hel geconsolideerd geheel. De v('rklaring van de r~visor houdt in dat hij rekening lK'('ft gehouden 1111'1 alle elementen dil' ,'lUl belang zijn voor het getrouw betld van de jaarrekenin!; of de S~-consolideerde jaarrekening. Informatie is van materieel belang voor hel gelrouw beeld indien het weg!:.ten ofhet onjuist Wel·rg(·Vl·n di13rvan de economische bc."Slissingen die gebruikers op basis van de jaarr(·kenmg nemen, kan beïnvloeden. Vandaar dat een inbreuk op her bockhoud· recht niet noodzakelijkerwijze hel .!;etrouw beeld in hct gedrang breng\.
}.'i.}.
Overeenkomstig de boekhoudregkmentering. moeten bijkomende inlkhting<'n in de toelichting worden vermdd. wannttr d~ Ioc.·passing van de bestuursrechlclijh· bepalingen niel voldoet aan de beginselen van duidelijkheid en getrouwheid. De revisor za l bijzom!ere aandacht best('(ltn a.-1I1 de gepaste iL~rd van de inlichlingen opgenomen in ,!<- loclichling. ICIl aanzil·n van hel gt·trouw beeld. Hij zal de aanpassingen van dl· waard(·ringsreg(·ls nagaan in g('va l van discontinuïteit. Overigens I11OC(('n de ond ... neming(·(l :lfwijh'n van dl' w:mrderingsresels, die opgenom('n zijn in de reglementering, in de uitzonderlijke gevallen waarin de tocpaSSlflg ervan niet leidt tOt het verschafTen van het getrouw beeld. Dergelijke aanpassingen worden vermeld cn veranlwoord in de loelichting. De I"t'visor z:ll na];aan of de "crtiSIC a,"1I1passinS(·n Wl·,
I13R
- J..... RVH~LiI<.;
1997
3.4.4.
\"Vann~r de ja"rr~kening of d~ g{'t:onsolidttrde jaarreh·ning eijrerg~gevens vermeldt met betrekking tOt het voorgaand boekj,,-u. bestrijkt dl· verklaring de ver· gdijhnde cijf~rs, t~nzij d~ bedrijfsrt-visor uitdrukkelijk het tegended bevestigl. Indk·nl"t"n ,·oorbehoud 10Iuiring werd gebr..dll ov~ r de rekeningtn van het voor· gaand boekjaar. ditll1 de rt·visor Ie onder..:oek~n dhtt nodig is om in zijn v~rslag er opnieuw na,tr IC verwijzen.
3.5.
U' mll/eer ,Ie I'erklttring ~I'er de jumTekenillg of de gecollsolitfccn/e jam-reke. lIillg geell 1'OO,.fn,b~lUllltXb (~mlllelll(U/,. inzake bel besltl,/I/ ,.m, een ~lIzeke ,·· bl'itf (,el'lll, UIl bel tIeel /'tI1I bel .-ersl"g tI,,1 de l'Crldarilig 01111'111, ~"gesleld II'or· den ''D/gem bel IIIOt/el ({,,/ is opgenomen ill /Jamgmllf 3.;; . j . /'(/ 1/ olU/erha,'ige IIQrl/le/l. Dit tleelltll filM/eli geli/eld zijll . Verklarillg ol'e " de jamTeli't!llillg lO l/de,· l'OOrbeJwf/(l. of tlesge ml/elltl " Ve,·klarillg OI'CI" (Ie geromolideenll' jam'. rekel/ing zonder I'oorbelwltd~.
3.5.1.
Htt eerst~ .led van ttn comrole\"erslag, met eetl verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoud. noch commrnrnar inzake h~r besraan van een onzekerheid. zal opgest~ld zijn als volgt: «Ve rklaring
ov~ r
de jaarrekening zonde r voorbe houd
Onze controles werden verricht ovaeenkomstig de normen vall het InstItuut dtr Bl..:lrijfsrevisoren. Deze beroepsnormen tisen dat onze controle w wordt georgani. s{-erd en uitgevoerd dar een redelijke mare v~n ztkerheid wordr v{"rkregen dat de ja.urekening geen onjuistht..:kn van marerieel belang bev~r, rektning holtdl·nd met de Belgische wettelijke t n bestltursrt"Chltlijh· voorschrirten mtt betrt·kking tot de jaarrekening. Ovt'rt-enkonmig deze normen htbben wij rek~ning gehouden mer de administratieve en boekhoudkundige organisatie v~n de vennootschap, alsook met de procedures van inrerne controle. De verantwoordt"lijken van de vennootschap hebben OrlZt vragen naar opheldering of inlichtingen duidelijk Ix·antwoord. Wij hebben op basis van steekproeven de verJnrwoording onderzocht van de bedragen opge· nomen in de jaarrekening. \"Vij hebben de wa.1rdl·ringsregtls. de bet~kenisvolle bo<·khoudkundige ram ingen die de onderneming maahe en de voorstelling van de jaarrekening in haar gehl~1 beoordl"t"ld. Wij zijn van mtning ,br deze werk· l.aamheden een rt'delijke basis Vorml'n voor het uirb rengen van ons oordeel. Na.u ons oordeel, rt"kening houdend met de toepasselijkt wettelijke en beSfUUfSrechtelijke voorschrifren. gl1:ft de jaarrekening afgesloten op ...... een getrouw ~Id van het ,"(·rmogen. van de financiële roesr.tnd en van de resultaten van dl' vennOOTschap en wordt et:n p.usende verantwoording g{"geven in de toelichting.» [)(. hierna volgende tekst zal worden gebruikt \"oor de g{'t:onsolidtt rdc jaarrekening: «Verkla ring over de geco llsolidec nl e jaarrekening zo nd er voorbehoud Onzt comroks wl·rden verricht overeen komstig dl' normen van hef Instituu t der Bedrijfsrevisoren. Deze beroepsnnrm en eisen dat onze controle zo wordt georgani${."t"rd en uitgevoerd dat een re
O"ereenkomstig dele normen Ilt"bben wij rekening gehouden met de administratieve tn botkhoud kundige organisatie V!1Il hel gl"Consolidet"rd gehet!, alsook met de procedures van imerne cont role. Wij hebben de voor onze co!Hrolc.-s vereistt ophelderingen en inlichti ngen verkreg..-n. \'(Iij hebben op basis van steekproeven dt- venmtwoording onder1.ocht van de Ix-dmgen opgenomen in de st"Consolideerde jaam.-kening. \'(lij hebben de w""rderingsregds, de consoliJaril'grondslagen. de Ix-ttkenisvolle botk houdkundige ramingen die de onderneming maakte en de voorstelling van de gl"Consolideerde j;mm-kening in haar gtheel beoordeeld. Wij ~ijn Van mening dat deze werkzaamheden ~-cn reddijke b:lsis vormen voor het U;tbrengen va n ons oordeel. Naar ons oord~~l geeft de geconsolideerde jaarr{·kening afgt"Sloll'n op ...... een Sl"!rOUW Ix-cld van hu vermogen. van de financii'le toestand en Vim de resu ltaten van h..-! geconsoliclt1.'rd gehet:! in overeenstemming mt{ de in Bel!;ii' toepasselijke wettelIjke en bestuursr{"Chte!ijke voorschriften. en wordt een passende verant_ woording gegeven in de toelicht ing._
3.5.2.
De "erkbring bn skdn s mnder voorbehOlld worden afgegev/'n, indien aan volgend/' punten voldaan werd: de jaarrekening of de gf."Consolidttrde jaarrekening werd gecontroleerd in overeenstemming met de ("onrrol/'normen Van het l.B.R ", onverminderd para_ grnaf 3.3.1. Van onderhavige normen; b) de jaarrek/'ning of de geconsolidl1;'rde ia:Irrekening bevat geen onjuistheden van mater i~"I.'1 be la ng, rekenmg houd{·tld m{'t de wettelijke en reglementaire voorschriften, alsook met dt, boekhoudstand"arden wa:lrnan word! gaefcrttrcl: cl de waarde ringsregels werden op consl1.luente wijze tO("gepast de nodige inlichtingen ovcr de wijziglIlgen en hun invloed op het resuI1:l:[( wordcn În de toelichting verstrek t: d) alle nodige inlichtingen word{·n duidelijk in de ja:trrekening of dc gl"Consolideerde jaarrekening verstrekt. wdanig da~. volgens de rt"isor, ~n getrouw beeld van het vermogen, van de financii'lr positie en van de rcsulr.uen V"" de onderneming ofvan de groep wordt gegeven. a)
or
3.5 . ~ .
(ndien de revisor een verklaring "fgeeft of diem af te gl·'·en over het getrouw Ix-eld ~an de jaarn.·kening of de gt"Consolideerde jaarrekening, mag hij nooit zijn oordl-el in een negatieve vorm uildrukken. Zo moeten zinnen als deze vermeden worden: . O n~e aand"cht werd nil"! ge"t"Stigd op f.... iten waaruit blijkt dat de jaarrl'kening geen getrouw beeld weergeeft4 of .Wij heblx'n gl.'{'n h'nnis gl-had van fl·irtn dil' het getTOuwe beeld in het gedrnng brengen ... ». (-(et uitvOl:ren van l-en opdmcht onder de vorm van een beptrkt n"7.icht. da"r waar dit is 1000gelaten (zie hiervoor \.4.3.), diem daarentegen wc:! mei een \"l'rklaring in negatieve vorm te worden besloten.
3.6.
\V"'Uleer eeu be/ekeujH'Qlle ou zekerheid best,wl die gee ll (1IIlbol/demle /"I,rk l,, riJ/g l'ertl",,,"OO ,·dl. Rm'l/e re"hor U I/ loolirhleude fia .."g ..''''! "1111 zij" ,-e ..kl,,..illg lomIe.. ,'oorbebolllll fle l'Oege". E l'I/ loelicblelllt.- IMm gn",! is l'('nist ".111/lIel"/" zicb U I/ be/ekelliH'OI ,"'QblcclII i/lZa ke ,Ie bet/dJf5CfI"liu/Jileil ."OOrtloet. tu dil gu," MI d e lil el mil bel eer51e ,Ieel "'111 hel I'ers /ag " Is 1'lIlgl I/lidell; • Ve,-kl" ri"g orer de j ,u"'rekel/ill!; zo m/er I-oo rbebolill. I/Iel eell loelieMe",/e
I Bil. - )MRVERSL,o,G 1997
/I
De [oel,d1!~nde paragraaf moel de verklaring steeds vo!gl'n. De p.1ragraaf kan gl'Cn bet rekking h~bben op een element dat t't'n neg:nieve \Vl-ers!ag heefl op hel oordeel van d~ revisor. Opdat et'n toelichtl'nd{, paragr:~1f mag toegevoegd worden, moel dl' revisor kunnen verwijlen naar {'t'n melding v,m dl' onlekerheid in de r(lelich l in.'; \'lUI de (geconsolicl{'t'rcle) jaar['('kening of in het (g«=onsolidttrcl) ja:lfverslag . ZoniN . moet hij ('Cn voorbehoud overwegen.
3.6.2.
De ['('visor diem [I' overwegen of een toelich tende paragmaf moet tOt'gevoegd worden ingeval er een betekenisvolle onzekerheid inuke een elemem van de ja,mckening of de g{'Consolideerde jaarrekening besraaI. Onder on~kerheld moel worden ,'ersl:,an. {'{'n si,u3[;e waarvan dl' anoop afhankelijk is ,'an toe komstige verrichtin gen of gebeurtenissen. die niet onder de rt"ChtstR't'kst' comrol<- vallen van de onderneming en d,l' een wl'ersla.'; op de (.';t"Consol id~erde) jaarrekening kunnen hebben.
3. 6,.~,
De revisor is ertot' behnuden ttn toelichtende parJ.grJaf loe U~ vOlegen, wanneer er reJen{'n voorhand{'n lijn Om dl' aandacht te ves[;gen op rtn betekenisvol probk'{'m inlake dl' be.:lrijfsconrinuïteil. In bepaalde bevallen, wals "e rmdd in paragraaf 3.8.1..1.11 hij evenwel nitt kunnen volst(l3n me! een toelidtlende paragraaf, aan.';ezien dele situatie het gel rouw bedd op rundamcmele wijze in het gedrang brenbt.
j.7 ,
/11 zij" ''e''sl''8 Uil de bedriJfsl'f' ,'isor kllll'l" el/ d/tidelijk " rl ,'om·brhom l ,·cn"l'I· dell Cl! I'el'
3.7.1.
De revisor lal een voorbehoud m:,kt'n wannea zich ~~n \~1I1 de volbeodc twee sit"afies voordoet: helli) et'n N' fX'rking van de omvang van de werbaamheden (3.7.2.), IllO(zij oncn;.';ll<'id mct dl' leiding ;n ve rb.1nd me t de "'ttrhouden bo!:lconsolidel:rde) jaarreh'ning wordt gebeven 0 .7,3.). Het voorbehoud zal worden uil.';edrukt in hN gcval het be t ~ke n i~vol is voor (I<- oc'OOrdeling van de (geconsolideerde) ja:trrckenin b .
,\. 7.2.
W anneer bij de controle niet kon word{'n gl~leund op ~"t n afdoende interne controle en de revisor ge.:n .';tn~gen hl.1.>fl kunnen nemen met :t lternaliev{' comroJrproclod ures, or ;([(IIe'l een gedeelte van dl' (geconsolideerde) jaarrckening niet kon worden gecontroleerd, oveTtenkomsfig onderh,,,,ige normen. l~ l het verslag een voo rbehoud bevatten of. OV{'f('cnkomstit: 3.8.1., ~l'n onthoude nde verklaring. In dil bl-val ~a l het vcrslag in een I:rJrngrnaf die de vcrklaring voor:lfgaal, vermel den: de aard van de felien die de rl-visnr hebben aant:tzet mt hel maken "'Hl hrt voorbehoud; de rlodenen van dit voorlx'houd: de lx'lrokken rubriek of rubrieken ,
3,7.3.
Indien dl' revisor zich niet ak koord kan vtrk bren mn d{, tflholtd or dl' voorst{'lting van één of mrtr elementen van de (gcconsolidl'('rde) jaarrekening. lal hij t'Cn voorbehoud maken over dele bijwnd ..['(' aSJX'Clen.
l BR -
) AARV ERSLI(,
1997
Ot- tekSt Van het verslag mag de le~er niet in het ongewisse laten over de betekeni s en de dr.I,~gwijdte van het voorlx-houd dat werd geformuleerd in verband met de (geconsolideerde> jaarrekening. Bijgevolg zal de revisor in een p.ullgraaf die dr' verklaring voorafgaat. vermelden: dt:" aard van het feil dat tot dit voorlx-houd noopt; de redenen van dit voorbehoud; dt:" cijfermatige neerslag op de financit=k toestand en de rt'sultaten van de onderneming of het ge<:onsoJidl"t"rd gcht"t"l. voor zover dit kan Ix-rekend wor_ den,
Ot- cijfermatige weerslag wordt uitgtodrukt in absolute bedragen, in een vork of in relatieve wa~rden. In de gevallen waar een kwantiflcering niet mogelijk is, kan de rcvisor hct nuttig achten hierop Ie wijzen.
3.7.4.
Hel voorlx-holld mag niet van die aard zijn dat de verklaring van elke draagwijdte wordt ontdaan. In voorkomend geval zullen de omst3ndigheJt:"n. vermeld in par~. gr~af 3.7.2., de r«viso r ertoe moeten brengen !:"en onthoudend", ve rklaring te ge"':n (zie hierna 3.8. J .), en deu vermeld in paragraaf 3.7 .3., een afkeurende verklaring ovt:"r de jaarre kening IC formulert'n (zie hierna 3J).2.).
3.7.;.
Ot- revisor ui de omstandigheJen en de motivering die hem ertoe brengen om een voorlx-houd te maken, lIiteenzenen in Un of meerdere p.uagrofen die zij n oor{led voor:lfga:m, en hij za l er na:" verwijzen in zijn verklaring. De titel van hel eerste deel van het verslag lllidt als volgt: . Verkla ring over de jaMrt'kening met voorbehoud .. or desgevallend ~Verk laring over de gt'Consolidttrde jaarrekening met voorlx-houd .. .
lR
fe l/ "ier-g()(',fkell,.ellde I'erk l"rillg behelsl twee 1'Olkollle/l lusrbillellde û lllfllies die ;1I de Iwklilem luu r "/l l.V/gl U'o,.,fell lUlIIgeduitl: de outhom/eude l-e,.k ffll"illg 1'11 ,Ie ,,/k.e m·em/e /)erk/"rillg ol'er de re kel/iuge". Hel ,feel 1"111/ bel I'errlag i"zLlke Iie l-erkl" ,.;'lg om sch,.ij/I kl"tl r eu d" idelijk de /e ilell die de ret·ilor e,.loe hebbelI geb/"(/chl eeu lIjkelIreIlde l-e rkfil,.illg Ol-el' ,Ie jlltlrr-ekellil/g 0/ de geco/lsolilleerde j(ltI"" ekeui"g te gel'ell, 0/0111 eell olllhoudelUle 1.-erk.I,,";/Ig Ie gl'/"(!II.
3.8.1.
De revisor kan slechts in de volgcnde tWee !;evalJen een omhoudende verklaring ,!;leven: I.
Indien dl." verstrekie in(ormatie dermate onroert'ikend is dat het onmogelijk is om een gefundeerd oordeel te geven over het genouwe beeld van hl."t vermogen, de flnanciële positie en de result aten wn d,· ollderneming of het geconsolideerd geheel. Als voorbeeld kan worden !;eciteerd: de onlllogelijkheid om bepaalde essent;t=1e comroleprocedures ujt te vocren: de accidentele "erdwijning van dt· vermnwoordin!;sstukkell en/o( boeken van de boekhouding: ttn (undamcnteel lwa k ke interne controle die ni,'[ kan opgevangen Wllr_ den door voldoening gevende alternatieve procedures.
2.
JBR -
Wanneer de tOesmnd van de onderneming gekenmerkt wordt door ralrijke onzekerheden. die op Ix-tekellisvolJe wij~e de jaarrekening of de geconsoli-
J AARvr.N~IN,
1997
det'rd .. j:J.arrek.. nlO,!: be,nvloo:<.kn, h.. nij vanUI! h..1 oo,.:pum van 0... bnlrijfsconnnU'lell, hel:ÓI wal de "'houd van be.,....l<.lt rekellIngrubTleken beUt"fI, wdanig dal de «nvoudi,':e tocvocglng "an tTn f(Jt'hch'l'nde p:II'a!;r.l:lf onder de vl'rkluTlng, niel :ds "oldocnde wu kunnen beschouwd worden. De revIsor mag zich enkel onthouden "an hel anl'!;,.;ell van een \'('rklaring nada, hij alk-s hli:ft gl... I:\ó1l1 011> "ast Ie stellen da, l'r gl't'll enkele llllngepaSH' conlfolru,'chnlt·k lX"slam 011> dl' onzch'rlll'd~n op ,,' herren d,e ziJo om hOIl.lende ,'erklar;n8 SI3"en en na Ie gaan of .I.. PMrekcnm,.: of dl" !;e<:oltsolidl't'rde jaarr,'kcning tTn g"'rouw bedd ,!:tTft.
j,8.2.
Indien de revIsor dt' I'\'kenlO,!:l"n filet kan gOl.'dkt'<m'n OI1lOC' zIJn oorsprong vinden 10 hl;( fl.'l! dal dc J:I~ rrckenlOg of de ge<:onsolld,'t'rdc JaarrckenlOg g''t'n setrouw beeld Seefl "an hel VerlllOj.:t'n, de financii'k wcstar1<1 of de resulmren. of 111 lwt feil dal de jaam'kcnU\,.; niet werd opg"Sldd 0\'t'R't:nkuIll5I1g de voorschrifr,'n van Iwr gebruIkIe boekhoudkundig refNelllil'S}'Sleelll, ~.odal twr !W,rouw Ix't'ld fund am enteel wordt 3an,.;elas[, In beide verondl'Tstdhnj.:l"o wntd. in hN "crslag llllngOOU;11 d,1I de 1a;lTrcktnlllg of de gt"<:onsolidl-crdt jaarrtkemng SI't'n g('{r(MJW bn,ld g,-cfl ,'an h,,! ""rmug,'n, de financii'k !ocs!and of d" resul!-aten \';jn de ondernt'mi ng of \,;In hel j.:C'Consolidttrd gehrd. 1-11.'1 verslag ui de cijferm~lIgo: weersl~g vt'rmc:lden d,t' d,! I1lI;n"I~$,'ersch,J hecf! op he! "ermogen, dl" financidl' positie en dl" !'\'Sulta[en van dl" OIldeTlll'ming of ,'~n het gl'ConsolidtTrd gclwel. Dt, ci)rrrmallge wttrsla~ wORII uitgtodruk, III absohlle lx-dragen, in een "ark of 111 relallevt waardl'n. In Ile ge\-allen wa:lT ,'1:11 kw"m ificering niet mogl"lijk IS, kan de r"vlSor he' nunig achten hIerop te wlj~t'n.
J.S.j.
De revisor lml de omsranlh;: hcden en de mori"eTmg die Iwm ertoC brengen om ('t'n afkeurende "e,klaring ovcr de reh'ningen af [C ";l'ven, Illtl't'nZI'u,"n in één of mttrdere pard};rJ.(en d,e ziJlI oord,-cl voordrg:>;,n, cn 1111 l<11 cr naar "crwllZI'n 111 zijn verklaring, "'''''1'\',111 hl'l opschrifl luid, als volgl: .. Afkeurtndt \,('rkI3nng o"er d(' );u.rrch'n;ng . or desgevallend .. Afkcurende "erkb"ng O\{"( de geconsol,deerde !;u.rl'\'keninS~·
IJK],cn I\{'! ..cnlag t'l.'n umhoudende verklaring bcv:al, mOCll'n de redenelI hiel'\-an duidelijk worden op,.;egeven, aang,'z,en di, soon van verk l;mng de gebruiker van de (gecOllsolidt-crdc> Jaarl'\'kelllllg gl't:n enkele Ind,a!! ic "erschaf! OVe' de geloofwaardigheid '-all de );~1rreh'nmS als gdll'cJ. H ('{ opsc:hrif! '~J n de "crklanng lUIdt als voIS[ ; . Onth uudendl' "e,k la,in,.; ove r de ja3rrl'keninj.: ~ of
J,9,
Hel l'en/flg /"(IJI de ,.,t"iJor ol'('r (Ie ;""rl't'keu;IIg of OI'er dt! ge«iIIJoI;dt'f'rtle ;I"'r_ rekening UI' el'eIlt'f'.1S ,fieus lIIellilig belwUelJ orer bel ;""rrers/"g l'flU bel beslllur. Hlï UIl I'l'rllleldt!n of.", doorde wet l'ereis/e infort/Ullie ill diJ f'en/lig ,,'('rtl opgeullmto, tol of (Ieu II l'('reem/eml mei de gege l'ells .Iit! "il ,Ie rekel/illg
blijkelI. IJe mellillg "m l ,Ie co mm ÎJmrÎJ-"e"hol" O/"('l" hel jtlfllTersltlg of ol"el" bel ge{()IIsolideenl j ,ulI"''''Ûtlg ""'t/k l geell deelllill"(l il dit'lIs ,·e,.k lt/,.illg. }.9.1.
De revisor mot'l l'r zich v:m ver!;ewissen dat het jaarverslag of het gl"Consolidttrd ja.1lverslag all., door de wet voorgeschreven inlichtingelllx'va r. " Iocht crn v('rt:istc inlichtin!; olllbr~kell, dan vermeldt hij dil.
Het parversla!; of het !;e<:onsolitkerd jaarverslas maakl mtlding van de omstandigheden die een aanmerkelijke invlocd kunnen hebben ol' de ontwikkelin!; van de !;l"Controlttrde emildt. tenzij deze et.'tt "rnstis nadeel kan berokkl'nen :"Hl de venno01schap of antt her ge<:onsolidttrd J;eh'"I:!. De im.'rprewrie ptr exceptie b!:hooTl !;ezmnenlijk aan het b!:Stuursorgaan. dat l1<"t verslag opstelt. en aan de com mi ssa ris-revisor, dit' vaststelt of l1<"t verslag de vereiste inlichtinw:n b!:var. Bij!;evolg ~al bij l"t'n cvemul"l'l "crsclill in mening, de comrnissaris-rtovisor vermeiden dat h~1 ja"T"crslag Olwollt>dig is.
3.9.2.
Hel wrslag van de commissaris_Tt·visor \"('rn1<"ldl of cr gl"t'n gebrek aan OVeTt"l'nstemming b!:staat rusS"n het j:mrverslag en de jaarrekenin.!( of russcn het gl"Consolidttrd jaarverslag en d., gt"Consolideerde jaarr,'kelling. Het mocl geen uitspm.~k bcvanen Il'n a.~nzien van {Ic oprf"(hte en geITouwe aard van d,'ze versbgen. Indien hel b!:swursorgann in zijn verslag l"l'n cashflow-l:lbcl of een zal de revisordne t~\"l'ns onderzoeken.
r~tio-analyse
opn~cml.
H~t is (lIet de opdracht van (Ilo r('visoT ee n kritisch advies te geve n over de };.'trouwt' en oprt"Cht,· :lard van de analyse van de positie van de venno01schap, van haar voonienb.1fe ontwikkelIng or van de belangrijk.' invloed van an of and~r relt 0l' de toekomstige ontwikkeling. [ndi.·n nuchl1lns het b!:sCllursor/,;aan een ver_ wachte lOekomstigl.' omwikkeling van de vennootschap getrt en hierbij sleunt op mrormati.· die kl.'nneli)k onredelijk of tegenstrijdig is met anderl' Illform:ui.· die in h~t algemeen juist ;s(ll. z:11 de revisor dit in zijn verslag vl.'rmeldelt.
}.9 ..\.
Ind,en dl' /,;l"Cotttrol'"l:rd~ emite;t dermate in financiële moeilijkheden v(·rke,·ft dat haar voonb!:staan in het ge.Jnlll';; komt. 7d11 het Ix'SCllursorga:m het als etn nor_ mail' zaak bescllOuwl·n dl.' algernenl' n·rgadering IHerover in te li,h(('n. De: revisor lal de inhoud van deze informmll'verstrekktn/,; zorgvu ldig "",lerlocken ten eindt na I.· gaan of zij \"oldOl'ning getft en vermeden wordt dar til- gebTl!ik~r van de reken111gen ZOu misleid wnrden doonbl v:.n het conrinuïtcilsprincipe bij de OPStcJllllg van de reketlin);m wordt gebruik gemaakt. Bij wijze van uitzondering up pam1;m.~f 3.1 .4. V:lIl ondtrhavi.!(~ nOrm('n, za l zijn beoordeling ov('r hl,t (geconsolidl'trd) j:.arvcrsJag rnt'! b!:uekking tOl dil punt worden verrndd. samen ml'1 zijn oonk",1 Over de relev:llltie van Ill" continuïtl"Îtsprmcipe overeenkumstig paragrafen 3.6.3. en 3.8.1. \'(Iann.-er lli, de bal:ms een uvcr/,;edmJ;.'n vl'dies blijkt. of Wantl'"I'r UH de resultaItnr~kt'ning !;l>durendl' twee olx"t'n,·ol.!(,·n,k boekjaren een verlies van lll't but'kjaar blijkt. /,;Jat de lx.Jrijrsrcvisor na ofhl'1 j:wrvtrslag een voldoend.' Vemnrwoor_ din/,; be,'n t vOor de [{Iepassing V:l!1 dl.' waard~ringsregels in de veronderstelling van comlnuïteit.
(I)
ZtC .,,,kd 2U "an )",( rt"!:lenlfnl "on plid1!,"tlJ,,,r.
3.9.'1.
Wanneer de ondernemlflg "oldOo:'I aan de welleliJke voorwaarden om geen ja:nversb g te moelen opstellen e" een ..erslag, dat beanrwoordt aan deu wellelijke voo~hTiften, is loch opgesteld. dan ui de revisor lich uitspreken overeenkomstig hetgt..," in bovensraan(ll' lJilf"Jgr-Jfen is omschreven. Indit'n dl' vennootschap niet vl'rplicht is een p :lfvers lag op te maken en indit"n l'f gl"t'n doc:ument. conform artikel 77 van de v~nnoot sch:lppl'n wl'l is opgl"Sll"kl. verwii~t d~ r<'visor uitdrukkelijk naar de in wet bepaalde vrijstelling. Wel zal hij naga~n of g«n misleIdende mformatie werd vt"tStrekt a:1n de algemene ,·etgadering.
3.10.
De n!f'Îsor IUII/ iill of murdere paf
3.10. 1. De bijkomende II1llchlll1gen Inzake l"t'n element met beui."kklng tOl d<· (g«on5Olideerde) jaarrekening mogen geenuins de df:lagwijdlc van hct oordl"{'l uitgedrukt in het etrste detl wijligen. Ze vormen noch cen voorbc.·holld, noch et'n toelichtende paragraaf zoal$ Ixodoc.-Id in paragraaf 3.6. 3. 10.2. De revisor zal in ht"t bilzonder a.~ndacht besteden :lan de vtrmelding van de W:latdenngsregels lil de toelichting. Indien de weergavt" ervan getn voldoening schtnkt. zal hij dil melden m het tweede deel "an zlln vef$bg. Speciale unduht zal e\'eneens geschonken worden u n het principe v:an de consiStentIe \";In de waar· denngsmethodes. [ndi t"n de reVIsor oordeelt dat de informalIe OIl,'oldoende is, zal hij uitdrukkelIjk In z'Jn verslag de aard van de wijzlgmgen vermelden. en - "oor ZOVe( dit mogelijk is - de cijfermatige weerslag op de voorgelegdt I"arrektning in vergelijking met de voorga:mdl.'. Indien de revisor het noodzakelijk acht melding tt" maken v:m betekcni~volle letmlt."n JO het systeem V:II\ interne controle, en voor ZOVt"f h'J van oordl"t'l is dat deze situatie geen voorbehoud vereist overeenkomstig parag ......1f 3.3.7., kan hij dit nochtans in het tweede deel van zijn yerslag melden. j.IO.3. De bijkomende mliçhrmgen kunnen t\leneens betrekkmg hebben op elementen d,e geen directe weef$lag hebben op de (geconsolIdeerde> lurrekenmg. maar d.e verband houden met mformalle die wordt verstrekt in het (geconsolideerd) jaarverslag of in een meer uIIgebreid document dat de gecontroleerde IalIrrekening omval.
3.10.4. De bijkomende inlichtingen dienen gelimiteerd te ziln en mogen g«n onnodige uitweidingen bt·villten. Onverminderd p.1ragraa( 3. 1n,Z. dienen deze inlichtingen uitsluitend te( vl"rdlliddiJking van de (getonsolideerde) j:larrc.
Hel l-erslag ol-rr til' ellRelml/dige jutlrrdellillg 1"1111 tie rOllrmissur;s-rel"isor f"trme/JI lIitdrultlteliil! of Je botltlHmdillg u'ordl ge l"otrd el/ de j""rn!Rellillg J/'ordJ opgeslelJ, o,-ertt"ltomll;g Je I/'elulijlu til rtgltmt",,,,'re 'YJOrsebriftell dit d"arop ,·tllI lotptlssi"g lijll. Deze l'tr//leldilJg. die ollJtNrbeiJell is ,."" dl' '"trltlaring o,"tr de j'lt/M"tltellillg, z,r/ J/'orJell opgellomt'1/ ;', INI JII'eedt' dul '~III
bel f'ers/lIg. zelfs illdit"11 INzwlIrt"1I lI'On/ell gn';l. !'f)6r lOf'U (!t"u !Jt"1 gt"l rolfll '
huid mil INI I'er/llogell. mil Je jilUl/lrii.Je IMSI,wJ t'll 1'1'" Je nSII!t"u"
f'''"
,Ie rnmoorub"p lIier !Jt";'IfI "oe,/ell. D eu lIfio/lilerlijke f'er'JIf:ftlillg is ',;el mil roe/muillg op (Ie gerrmJolitleenfe j,w'Tekellillg.
llLL Voor lOVe r hel niet-nllkven van de welsvoors(hriflen van 17 julI 197~ mef belrekkin.;; 101 de boekhoud,n.;; en de jaarrekenin!; v~n de onJtrm·min.;;tn. alsml-de van haar uilvoc:rlngsbt'Sluilen, hel voorwerp ullm,~~kl V,U1 een SlrJfrcrhwlijke sanclie. Z111 de bedTljfsrcvisor lerlake hel principe van de relevanlle fl'Slrinief ulterprt'leren. Rekenon.;; houdend meI hel feil evenwel dal vaslslellongen van ondergeschlkl beianI; hCI meesl voorkomen op hel vlak van de {ormde aspeclen Vlm het boekhouds)'sll'em lil complexe enliteiten. is hel aan.;;eWtZen dal Jt. commIssaris-revisor de d .....l;wijdle van delt' ,·crmeldmg afzwak, door ~n gepaste commentaar. Voorbeelden daarvan zIJn. hel meI boo-ken, zonder m isIel, van de verplichlingen bUllen bal:tns on rtn commerç;i;'le of industriële onderneming. of lwl niet a:l!\p:tssen van onluisthed(.,., die niel van malcTltd Ix-lang zi)n . .\.11.2, Er wlkn oclwaren m()('fl'n worden geui, indien de boekhoulling nlN overeenkomslig de Belgischl' IxJ.e,khoudwl'l is gt'Orgalllseerd uf ind'en de ja:Hrekening deze wel niel nal •..,fl. 3.11.3. Kr.lCllIens de weuelijke principes van hel boo-khoudm:hl zal men zich b'J 001SIcmenis van we!! .. I'lke of r..glememaire bepahngen " chu' n na"r hl'1 goed gebru,k en onder meer na", de :u!vil'zen van dl' Comm,ssle voor bol'khoudkundise nonnen en naar de mlernallonal .. nandaarden "oor de j.... rrekenins. 3.11.4, \'(Iannrtr een afwI)kin/o; kr-.lChlens de Wl'1 aan de ondernemins wordt I()('gestaan, kan de revisor lwt nuttIg oordden om dit in zijn verslag ft' vermdden mei verwij_ lUlg na.~r lwl voorwap erv;Ul.
3.II.S.
OVl'rwl'~ende dm hel artikel 6~, 2° van d/: v('nnoolschapp/:IlWtl n;el d('zelfde dr:lagwijdle ht't·fllll$ artIkel n, 2° van het konIOkiijk b.-slull v;m 6 maart 1990. werd de verklanng UI verband ml'1 de ge-consolidce,de laarrekenmg aangepast. Bijgt"olg zijn parog ..... f .,. 11 . 1. tOl /:n meI 3. I 1.4. mei van toepassing.
3.1 2.
H el f'ers/Ilg
f ·tl lI
Je
c(I/II/IIÎsmris-rel'isor """ de tI/gell/elle l'ergml,.rillg ("(111 eell
l't"III/OOlsd",p guft """ of (Ie remll'lfI/l't"rll't"rkil/g ,.11. ill I'oorl!ollleml gt>I'
3.12. 1. \'(Iann eer de \'ennoolschap ,s overgega.~n 101 de u'lh'rlllg van één of meerdere inrerimdivi(lend.·n,
lOR _ J ...... R\'l:RSl.AG 1997
3. 13.
Im/iell bel /·c,"$/
3.13.1. De :tlgcmene vergadcri ll8 die moel Ix-slisscn over dl' kwijlin8 vall de beSIUUrdCrs or za.~kvoenlns. moel educr con·en 1Il8chchl worden O'·l"r dkt" ovtrfn:dmg v~n dt" Sial Uien or van de ven noOlschappenwel die dt" commISS3rls- rev isor b'J dl· conIrol .. ,'an de boekhoud ins zou vaslgesleJd hebben. Ik~e meldinsspJidu heer, enkel bcuekkmg op de ovenreJins ..... n de SIalUIen en ..... n de vennOOlschal'pt·nwel en andere weuen w;l;lrna~r 111 deze wel ulldrukkt'l'Jk word, ,"e{WNtn. Ik ovt·nredmg.. n 1'",10 andtre wellehJk~ beschikkingen d,e een 11",loe
3.14.
111
een
H~f ,"trsltlS nlll de uJlllllliss.,,·is-re,'isor be",,' de 1"e'·lIIeI,lillg~/I die Il'reisl zij" door ,/e ' ·C IIII QQJJ<"b"ppellll'el. 1l'(III1Uer Je rtltltl '·'"1 I,ell llllr eell hes/issillg /leemlof eell Il',...kbli/lg ,1(Hf1 w(/m·b,j cen bUIIIIII·der eCII slrijdig I·el"l/l ogelll_ 'l'("blclijJt be/lW!; beeft ("rliJte/ 60) of (Iic tUlI/Il'idilig k.w geIl''' d", CC/I /l"·1/I0gem ,w,",leel ,,"Ordl rer/ulltl "'111 U il ""'Idee/hoftf!..,. die Uil IHs/issellf!.. illl"locJ "f eell ;'II·/«d ,."" lHuke" is lI it«felll op dl" ""n,, ·,jzing ,,/lil de lHullllrrlers (
3.14. 1. \'(Iunneer de mad van bestuur In et'n na~mloze venrHlOl5Ch;,\> non besllssmg nt'l.·nu wa.~rbij ttn bestuurder reçhtSlrlOCks of onr«h,SIrt....,ks l-cn strijdig belang van vermogl'nsr..chlelijh' aard hetfl. d:Ul moet hel verslag van de COmmi$$Ufl5-revlsm et"n omschrijving bt-vullell Van de vt·rl1log('nsrt"Ch[(~lijke gl'volgt'n ervan voor de vennootschap. I)çze bepahng 1$ evenrt'lls van loepussing lil dt· comm~ndtr~ire ,·enn()()(5Chappen op :o;I.ndden. alsook 111 alle BVBA's d,,, bestuurd worden door et"1l college v:m zaakvoerders. 3.14.2. In de na:<mloZl! ~ennOOl5Ch~ppen \\':~'I"\·an de (·fft'Cu:n zIJn opgenomen lil de offi. ciële nOI"rlll8 van een eITCÇlenl:lI:urs gelegen lil l-en L,d-SI;lUI van de Eurupese Ull/e. moel 11<"1 Vt·rslag "an de cOfnmissaris-rel'isor etn omschrijvlllg omvuLlen V"11
IBH - JAAM\TM'\'[.A(; 1997
de Ix-slissingen van de ra:ld van bestuur die ~rroe a:mleiding kunnl"n g,"ven dat een re<:htsueeks of onrechtstreeks vermogensvoordl-el wordt verll-end aan l't'n 3andedhouder die ,-en beslissende invloe
3. [ 5.
Hel l'erll!s Uil ,Ie /I!tll/IS / ·11 11 ollllerleke'lillg l'('rll/eM 11 "01",IelI.
3. 15,1 . De contrule van de jaarrekening omVat het nazicht wn de docum'"nt,"n zoals deze overtocnkomSt ig artikel 77, 107, I} 7 of 158 vall de vennootsch:l]>swet door de raad "'''' beswur or het college van zaakvoerders werden vastgesteld. Vandaar dat her verslag "all de revisor altijd zal volgen op de datum waarop de jaarrekening door het bestu ursorgaan wordt vastgL'$(dd. \ . 1; .2. De verslaglegging van de bedrijfsrevisor strekt zich ujt over gebeurtenissen die lich ht"hben voorged:"1n ofbt,kend werden na het ,·aststeJlen van de jaarrekenin);, maar voor de bei'indiging der voornaamste controlewerbaamh,"(len W31lIlt-er: zij re<:htslfeeks de afgesloten jaarrekening of geconsolidttrde jaarrekening beïnvloc
De in het vorige lid beJoeldl· Voorm\amsw comrolewerbaamheden zullen niet als beëindigd kunnen Ix-schouwd worden vóór de datum waarop het bemmr50rgaan van de onderneming de jaarrekening vaststelt. aangezien volgens de boekhoudreglementering rekening moet gt'houden worden _met alle voorzienbare risico's_ mogelijke verliezen en omwaarding.. n, ontstaan tijtkns het boekjaar waarop de jaarrekening betrekking hl-eft of tijdens voorgaande boekjaren. zdfs indien deze risico's. verliezen of omwaardmgen sk-chts gekend zijn tussen de balansdatum en het oSenblik waarop de jaarrekening door het bestuursorgaan van de onderneming wordt opgesteJd _ (arti kel 19. derde lid van het koninklijk besluit van 8 oktober 1976). 5"! ; ..~ . Ind ,en de revi50r, na het verzenden van zij" verslab a.~n de vennootschap, vaststelt dat cr wijzi);ingen we rden aangebracht aan de jaarrekt·ning. hNzij door het hestuursorg:~1n, hetzij door de algemene vergadering. lal hij onder~oeken of hij (ocn nieuwe ver klaring moel nl-erleggen dil- OVl"reensremt met de definitief goedgekeurde ja.1rrekening_ [x'ze ni,"uwe verklaring zal gehecht wordl'n aan de ja:IrR"kening d ie openhaar gemaakt wordt.
3.15.4. In bepaalde wettelij k vooniene gevalle n. mOCten de financit'le Stalen en hel verslag van de revisor worden nt-crgdegd binnen ren door de Wet vastgestelde !trmijn. Indi('n de financii.:!c Slaten nict beschikbaar zijn bi n nen de voorziene term ijn. zal de revisor de noodza kelij ke maatregl'kn m:(fen. met name her opslellen van een verslag van niN-bevinding gl'richt !Ot de algeme ne ve rgadering. In een c:ommc:rude comrokopdrnchl lullen deze lfde principes naar analogi,' van toepassing zijn. 3.16.
If!(//Illee r tie jilltlllciifie sffl /ell. "f5oolt. be/ rrmt,.o!eN,,.s!a!:t het ''00'''''1''1' "i/nUt,.,111 een fJ"bfiwlie. rl'ardl de het!rij[ sre l'Îsm' (/lll/bew!ell /UI Ie S ,U/II of de puhfimlie o,-e"eellSfelllt III/.'f de jm, ,.,-eJullilig I/ie dO(J" bem II·e,.tI gual/l ro feert!.
lu...
I-k t bc-stuUrsorgaan van de onderneming is "elllnrwoorde lijk voor de we{leliJke publi!:""lie en andere publicaties m.b.t. de jaarrekening. Het is niet zonder belang dat de revisor begaan is met de overet'nstem m ing VJn dl' gepubliceerde en goedge keurde jaarrekening alsook met de verwijzing. overeenkomstig anikel80biJ Van dl' \"(·nnootschappcnw(·t . naar het cont roleverslag. Overeenkomstig het artikel 76 va n het koninklijk besl "it van 6 maart 1990 op de geconsolideerde jaarn:kening zijn dezelfde principes \"3n tot'passing op de ge<:onsolideerde jaarrekening.
VOOHBEELD VE RSLAG ZONDER VOORBE HOUD Vf.~Sl.',G \ ' AN D[ COM MI SSA~IS-~EV I SO~ Ov E~ II~T IIOE"JAA~ AI'GESLOTEN O~
GERICHT TOT DE ALGUU:NE Vf.RGADF.RI .... G VAN AA .... UEELIlOIJUfRS
VAN' DE VF.NNOOTSCII AI' .
OVl:reenkomslig de wNletijke en Slatutair<' bltpalingt·n. brengen wij U verslag uit over d.· uitvoering van de controleopdracht die ons werd t~vertrouwd (i" Iwrko/llenJ gll'"I: door de voortitter van de rcchtb;mk van koophandel). Wi j hebben de cOl1lro le uitgevoerd van dl' jaarrekening. opgesteld onder de w:ranrwoordelijkheid van de raad van besruur van de vennootschap, over het boekjaar (iN Iwrkollimd gel·"I: over ...... maanden). afgesloten op ...... , met I."('n bahmstotaal van. BEF 1:11 Waarvan de resultalenrekening afsluil met een winst (verlies) van hel boekj:.:" van BEF. \'(I ij hebben evenwIls de bijkomende specifieke controles uitgevoerd die door dl' wel zijn VaelSL Ve rklaring ove r de jaarrekeni ng zonder voorbehoud Onze cOlliroles werden verricht overeenkomstig de norm{'n van hel InSIltuUl der Bedrijfsrevisoren. Deze beroepsnormen eisen da! onze controle zo wordt g •..,rganiseerd tn uitgevoerd dat een r~delijke mate van zekerheid wordl verkregen dal de j:larrekening geen onjuisthcJen van materied belang bev3t, rekening homknd met de Bdgische wettdijke en bestuursrechtelijke voorschriflen mei beuekking rol de jaarrekening. Overeenkomstig deu normen htbben wij n,·kening gehouden meI de administradeve en boekhoudkundige organisatie van de vennootschap, alsook mI'! de PTlx:edures van illierne controle. De yerannvoordelijken van d.' vennootschap hebben ome vragen naar opheldering of inlichlingen duidelijk beantwoord. Wij hebben op bas is van s[('I'kpr~ven de \'eramwoording onclerzocln van dl' bedragen opgenom{'n 111 d(' jaarrekening. \'(Iij hebben de w3arderingsregtls, de betekenisvolle boekhoudkundige ramingen dil:" de o ndernemin g maakte en d~ voorstelling van de jaarrekening in haar geheel beoordct:ld. \'(I;j zijn van menIlIg dal dezt werkz3.1mheden een rede lijke basis vormen voor hel uitbrengen van ons oordeeL Naar ons oo rdeel , rekening houdend m('t de I~]lasselijke weuelijke en besUlursrechtelijke voorschriften. gee ft de j3.1rreh·ning afgesImen op ...... een getrouw Ix-eld van hel \wmogen. van de financii'le [oestand en van de res ldtalcn van de vcnnootschap en word[ een passende verantwoording gegeven in de totlichcing. Bijkomende verkla r ingen (en inl ic htinge n ) W ij vullen ons verslag aal1 met de volgendl' bijkomende verklaringen (en inlichlingen) die nie[ van ~"rd zijn om de draagwijdte van onze verklaring ovcr de jaarrekening [e wijzlgt'n: Hel ja:lrverslag beval de door de ja:lrrekening,
WC!
vcrt'is[e inlichlingen en Ste ml OVerc(:n met dl'
11/ loo"koJ/ltliJ sn'"I: Andere inlichling('n die bedoeld zijn om de a.~ndacht Van de lezer [I' vestigen op een kenmerk van de g('Conrroleerde documenten. bijvoorbeeld: ~Zoals
aangeduid in d.. lo.-liçhtlflS bIt de jaar..,".. ning, zijn d.. wurderUlgs ....Sels di .. zijn to.-sepasr bij het opstellen van de f1nançitle staten, gewIjzIgd Il'genoyer hel yoorgaan,-" ......• Onverminderd formde ;>sp«len yan ondergeschikt belang, wordl de boekhouding gcvo.-rd en de jaarrekening opsesl,-1d oyen:enkomsriS de in België «)C:I).~sselijke wetlelijke .. n ooluursre<:hl .. lijke voorschriften. Wij di .. m.-n U geen enkele verrichting ofb..slissing med .. Ie dl'len die in ovenn:ding met de Staluren of de vennOQ(schappc:nwl"I zou zijn ged:llln or genomen. De.- r<'Sulra.us"erwerkins di .. un dc alseml'ne vergadering wordt voorgesleId, stemt O"l'n... n mei de weneli jkl' en statutaIR' bepahngen.
'" ,_,u,mNJ V"'/: TIjdens hel boekpar werd een interimdividend Uitgekeerd w:aar· oVl'r WIt her hIerbijgaande verslag hl'bbc-n opg<"Steld. overeenkomsllg de welfelijke
YerI'ISI<,n.
IN Iw,iUmlt1lJ gft "I: Ov,'reenkomslig artikel (60 of 6Obis) van dl' vennOOlschappenwel. dienen wij levens verslag Uil Ie brengcn over de hiern"volgl'ndc yerrichtlngen die lwbbcn pla.~rsgevond'-n sinds de 13:llsle gewone algemene vergadl·nng: (lx-schrijving)
Brussel. ......
Vl'nnom,schap XYZ, ycrtegenwoordlgd door de heer X, Commlssaris·revisor.
nlJI.At,E 2
NOHl\IEN I NZAKE DE CONTHOLE BIJ li ET VQonSTEL TOT ONTBIND I NG VAN VENNOOTSCHAPP EN MET BEPEHKTE AANSPHAKEUJKHEID (178bis Vellll, Wo)
GdtllJfl dt u"tlmll 22111ft 19}J boNJf/I,k ,,"i(bllllg 1't1ll"1I IIISfIINNI d".IJtJ~/ffim,üort1l. aall gtu-lfZ/t:d bIJ dt U"tllllll 21 /tiJr/((I~1 198'. m 111 MI blrJ}/I{I". df arlliu/m 2. J fll /Bhis:
O,."."rgmdf Jnl
ONJtr'h.ll1gt _ _11
:iJII
Nl/gw.".l!! IN
Jallltllu.".l!/Ng IIItI MI ' "IIIIIINI
tkr
" (('(}NNI"NIJ;
Gdft op /xl ",kits rml d, /logt H"",/ nllwMI Btdriffim'lJlmUII m dl " «OHN!(lIIry: Ilrt/1 dt {?",uf d, NO~lIItN IllZi,kt df (O"lrolt bij bel /WI"sld lOf 01ll11/l1l1lllg /\111 lt'IIII()()IS{ht'p~1I 11"/ fNptrlUt "(I"Ip~"ktli}klNid g{)f,/gtl!tlm/ op %Ijl! %lIIINg /'aN 7 IIOI'l:/II«r 1997.
Omkrbn/'igt NO<1I""
ZNlltN 1{)f~mftJk ZIJN ",..f IlIg"IIg ,'''/
I
"mN,1r/
1998.
I.
IN LEIDING
l .I.
1"""'fhl$lÎ/lglgebied O /'u /lOrllle" ûjll loePilssillg op de (o,,'roll!(Jpdrl/rh! JO(>r {II! beroep/beoe/t. 1U1
f',,,,
""'1
1. 1.1.
Art,kel 178his Vl!nn.\V.I. heeft bc:t rek king op hel voon.ld tot Ontbinding van de naa m loze Venno01SChal'. de btslOle n vennoolSChap met bepe rk tl! aansprakt'lijkheid. de eoöperadeve vennoocsch3p met beperkte a3nsprakehjkheid en de eom· mand'(",lIrt' "ennoofschal' op a3ndelen. I-kf artIkel ,s met ,';In tOCJ>'lSSlIlg op het Voon.lellOl olllbmdlng van de '"tnnootschap onder firma. de gewone com manditaire '·ffinoorschap. de cooper:lt'l"\'e ven· noon.ehap met onbeperkte a3nsprakdij khei d. l'let ,s evenmm van toepassi ng op de landbouwvennootschap. het ("Conom isch samcnwl'rki ngsveroond en hl."f Europese <xonomisch saml."nwerk ingsvc roond , de vl'rcnig mg lon
1.1 2.
Art ikel I 78biJ Ve nn .W . bt"lrefl (Ic gev-J llen waarm aan de algemene vergadering de ombinding van de v(-nnoonc hap word t voorgesteld. Is er geen voorstel (Ot Ont· binding van d e vennootschap. dan ,s de p rocoourt' niet v:l.n (Ol'I);lSSlIlg. [n hel kader van de anokelen 1O}. 140 en 15Bbil Venn. W _ of van ten J;erc
Bt>shsi de algemene vergotdermg en'nwt'1 tt'r 21111ng om tOl de ontbinding van de vt'nnOOIschap ovt'r It' g:i:ln w nder dal haar daartOl: ten VOOf'SIel is gC'daan. dan is arrikell 78biJ Venn.W. wel van toepassing. 1.2.
IJoeklxwdlwllllige "(f{llirlJliligCli
De sI,,,,1 , '(lil
f'''''
1.2. 1.
Het bc:sfllursorgaan 20U, >'oor de g('V:lllt'n wa:arm wordl \'OoröeSleld om de acl"'ilelum >-an de ooderm:'ming te oc·('jndigen of indien r r n,el langl'r kan van worden UJfgega:m dal dt' ondernem,nS haar bt-driJf zal voorlzellen. een staal "an acti>-a en passiva moelen opstdk'n lil disconlinuïleil. O\'t'reenkomSl ig de w;aarderrnssft'gels vaslgt'SIt'ld in arlikel40 van het koninklijk besluit V3n 8oktobt'r 1976_ De naaI van activa tn passiva mocl 'tonder toevotgHlg, noch wt'gbt mg VOOftvloeien uil de balans van de rrkrningt·n. [)(" boekhoudkundige corrKlitS mOl'ten verwerkt worden in de boekhouding (zit' 2.5.). O nder gelljkaardJSe IUssemijdse St;l..;ll wordl velSt:a:In een SI:I.:II van a(IIVa en p:lSSJV"d, opgl'Steld volgens Je prilleiIX'S en omvaul'ndt lenml1lSte de rubneken zoals weerge,!;t"en in hl't jaarn:keningbeslUIl du' voortvloeIen 1111 de loepassmg ''an bovetwermeld afllkt'1 -10.
Voor Ot' gevallt'n waarlll ht'f bc:sluursorgaan voolSleh om de ~Cllvllt'iftn gedurrndt' Je ven:ffenlllg ~OOfl It zeilen. ;rou het bc:sftlursorgaan een SI~I "an au iva en passIva 111 COIlrIllU"It'1I kunnen opslellen. Ot- afwijklllg wu gtrn:llI\"aarJigJ kunnt'n zijn als waarschIjnlijk is dat dl' explOItalle - ond~lnks d .... vereffening m<."tr d:tn een Jaar ~al duren (zie 2.5.1. ). I-kt beslllllfSOrgaan J, . . m zijn beslisslIlg IC motiveren (arr. 17Sb'J. §2, 2de l,d Vcnrl. W .). De Slaal V3n 3cr,va Cl! passiva moet word .... n opgesteld londer over te gaan 101 de vt' rwerking van het resu lta~t ~an ht't 10penJt boekjnr. I kt resultaal ''an hl·t lopende boekjaar 101 op Jl' datum vall de afslulllng van de Sl;i.lt zal "ermdJ worden ondt'r een afzondt'rJljke rubriek van hel (I\'ergedrogen result:l.:lt. 1.2.2.
Als h .... , bc-slllursorgaan (Tn staal ..... n acrh-a ton p;>lisi,'a 0]l51t'h 111 J,sconunuïleil. dan is ht't: aan Ie Ix-velen om J('U" Stllal in Je vt'rkbft'ode bJJlagt' It' \"t'rgd'Jkt'1I meI
1.2. \.
De regt'ls van J .... VennOOlsch:lppen wel mei bel rekking 101 Je gOl.·.Jkcu rlll g v:tn de la"rrekening blijv('n onverminderd van toepassing. 11 .... 1 beSt uursorgaan lal ten jaarrekening ops lelll'n m'er hCI laatste volledige boekjaar en em jaarrekt-ning owr de pe ri ode tussen de JafUm v~n jaarofslulIlllg van het I~alsle /xx·kjaar en Je Jamm Van dt' besllssmg 101 OOlblllJing vall Je vt'nnOOIschap. De commlSsaflsrev isor. als die er is. uI er verslas over uitbrengen oful, 111 ,'oorkomenJ geval. als er geen jaarrekeOlng WOrdl opgesIdJ. een "erslag ,.,.n nltl-Ix-vindlllg opmaken.
J .3.
1/"",·wI"·" m" de "!J(/mebl IJl' opdmehllYlII de beroepsbeoefe m",,· beS/(UlI eri " O'·"e'· de s/(w l ,."" "clil"" ""
pmsim opgesleld door bet beslm"·so,x"",, l'e'"Ûl/g u it Ie b,·ellgell 1'11 illzomlerbeid 1/(1 Ie gm", of da(ll·i" de loesltll,,1 '·"11 de l'eI/1I00Isr/Mp op ,·olledige . gelmu".e e" juiste wij ze is li'eergegu·ell . Ne! doe f ,.tllJ de o/Hlrl/chl is //(/ Ie gmm ofdl' 1/(/(/ 1 de (ulllrieefbollders ell (Ie l"erefft"'''''·, 1''' i" l'OO rkolllelld ge lw/, ,Ie olJtfer" I'", ingsr"t/lI. ee ll i ll zid" /."er1ch,,/t i " de lI"erkelijkheitll·" " he! " ello-"c!ief 1'11 dil ill prilleipe ;" hel /lersfJeclief 1·'111 de I",."lis"lie. J .3. J.
Het versh.g over de Staat vun aktief en passief moet worden opgesteld door de commissaris-revisor van de vennootschap indien er ttn is. \Xfanueer gITn commissaris is benoemd. mag het verslag opgesteld worden door ("(Cn beroepslJ.eot,renaar die daartoe sp«iaal wordt aangesteld door het bestuursorgaan. Onder de /Jtl"lJfp,Woiftilddr wordt in deze normen verstaan de bedrijfsrevisor of de accountant ingeschreven op het tableau van de externe accountants van het Insti_ tuut der Accountants.
1 •. ).1.
Deze controJeopdmclu oc"OOgr na Ie ga.~n of de sraat a.~n de a,mdedhouders en de vtreffenaar ("(Cn inzicht verschart in de werkelijkheid van het netw-actief op een bepaald ogenblik, rekening houdend met de onvermijdelijk akawirt' aard van de realisatievooruitzicluen van de activa in het kader van de vereffening. Dit dot."! is te onderscheiden van wat wordt beoogd door de controle van dr· jaarn:hning. die ttn (jnancit'le staat is die aan de aandttlhoudtrs en derden periodiek informatie verschart over het vermogen, de financii'le positie en her resultaat van de onderneming. De beroepsbeoef(·naar zal zijn comrolewerkz.~amheden aanpassen aan het speci(jeke doel van deze controloopdrache.
1.3.3.
H N ~erslag van de beroepsbeocfenaar ~al ttn uitvoerig verslag zijn, dit wij zeggen dat ttn gepaste besc;hrijving van de berekenisvolle ]>C)!iten van de Staat van activa en passiva wordt gegeven met bijzOIldere aandacht voor de waarderingsregels en voor de voorna:tmste uitgevoerde eontrolewerhaamheden. Het verslag moet bijdrage'l tot het verschaffen van inzichl aan de aandt't'lhoude~ en de vereffena... r in de wcrkelijkJwid van het nNro-actief. Dit verslag dient niet te worden nttrgelegd ter griffie van de rechtbank van koophandel. In de authentieke akte die de beslissing tot ontbinding vaslsrt'lt, worden de conclusies overgenomen van het verslag van dl· ber()(·psoc-oefenaar. Het uitrreksd uit dew authentieke akte, dat diem nCt'rgekgd rer griffie en bekendgemaakt in her Belgisch St:l:llsblad. moet de~e conclusies niel bevatten.
1.3.4 .
De boekhoudkundige staat moet '·oll("()ig ûjn. Dat betekent dat hij alle activa- en passiv:t-bestanddelen moc! bevatten die voorkomen in een vermogenstocstand opgesteld overeenkomstig her boekhoudrechr. Aandacht moct worden Ix-sreed aan het reit dal uit de smat Van vereffening volgt dat latente schulden omgezet wor_ den in va5r sr:~l11de schulden, die in cont inuïteit van de exploiratie niet in aanmer-
king werden genomen of opgenomen werden onder de verbintenissen; dat is bijvoorbeeld het geval voor het aanleggen, dat verplklu gewordl:n is, van voor.(ieningen voor risico's en kosten, voortvloeiend lÜt sociale verpliduingcn (socia~l p:\Ssie!) or inzake milieu (ecologisch passi(·!) I:n mee de v<'rplichtingen die vOOrtspruiten uit de verbreking van de huuroverct'nkomsten. l .~ . ;.
Ot' boekhoudkundige staat moet juist zijn. Dat betekent dal hij cO!lform m(l(·t zijn met de boekhouding. De correcties te verrichten voor en na de waarde-a"npassingen vereist door de boekhoudreglemenrering moeten behoorlijk worden geboekt, nietlegensraande de beslissing om de vennOOtschap te ontbinden maar zeker zal worden na de beslissing van de algemene vergad,·ring. Als die beslissing niet zou worden genomen, dan is het a.1n htt lx'SIlJUrsorgaan om te beoordelen in welke mate bepaalde verrichtingen moeten worden tegengeboekt.
l. j .6.
De boekhoudkundige slaat moel getrouw zijn aan de werkelijkheid. Dal belekent dal de waarderingen Ie goeder trouw moeten worden verricht en dal het hestuursorgaan. indien nodig. de boekhoud kundi ge staat moel ""rvolledigen meI een "erkhlTende bijlagl: o"er de keuzes die het het'ft gema:lkt op het vlak vBn de waardering.
1. ~ . 7.
Het ondernemingshoofd is ertoe gdlOuden om aan de leden yan de ondernemingsraad alle documenten re overhandigen die aan de vennoten worden m~-clege deeld (artikel 2. koninklijk besluit van 27 november 197j). D,· commiss;lTisrevisor dient zich ervan te vergewissen dal de ondcrn,·mingsrnad behoorlijk is geïnformct'rd overeenkomstIg de vereisten van de artikelen 2 en 25 van het koninklijk besluit van 27 november 1973.
IA.
T el'lIIijm'/1 ill I'dell "[ges/Olen op eell d(/I/lm die IIiel meer d,m drie mll(/,,,/ell lel'l' gg"al LOOI' de dt/I,"" IYIII de IIlgelllelie "t'rglldefillg, bijeellgeroepfll om ûrb lIif Ie sprekeIl ol-er de beslissillg om ,Ie "e""/)(Jud"'IJ Ie olilbilldell.
I A . I.
Ot' termijn van drie maanden wOrdl nil:l gewijzigd door de bijeenroeping van een
twt:t-cle algemene vergad"ring, als het nie[ berei ken van het aanwezigheidsquorum de algemene vergadering "erhinderd heeft om geldig te beraadslagen. I A .2.
In zoverre de boekhoudkundige staal. naar analogie meI artikel 77 Venn. W., hem overhandigd zou zijn een maand vóór de algemene vergadering die moet beslissen over de ontbinding. moet de beroepsbeoefenaar zijn verslag minstens vijftien dagen voor diezelfde datum overmaken aan de vennootschap. Als hij de documenl"n ni'·1 lijdig heefl onrvang,·n, ,·n hij niet in de mogelijkheid is om de weuelijke termijn re et'rbiedigen, zal hij dal verantwoorden in zijn verslag aan de algemene vergadering, met melding, in voorkomend ge~al, van de wijle waarop zijn controles daardoor zijn beïnvloed.
I A.~.
Als het voorslel [Ol ontbinding voortvloeil uil de loepassing "'Jn de regels voorzien in geval van ct'n gedeeltelijk verlil'!; van hel maarschappelijk kapitaal (art. 103 Venn.W,), dan moet de algemene vergadering worden bijeengeroepen bin_
nen de twee maanden na de vastStelling van het ,·erlies. Uit de combinatie van tI<· beide wecre[ijke bepalingen volgt dat de ttrmijn voor de opstelling en de controle van de informatie in het oote geva l herkid wordt tot ;tCS weken. De bcrot"psbeoefenaar moet zich bewUSt zijn van dele tcrmijne n bij de aanvaardin;!; van zijn opdracht.
l .S.
DW II/ rdogisdJl: ,lsl,er/ell
1.5 I.
Het verdient aanbevelin;!; etn o[xlrachtovertt"nkomst tt" !aten ondertekenen en daarin vol;!;ende vermeldingen op t(, nem('n: een omsch rijving van de opf;!;aan voor de juistheid. de gettouwheid en de vollceigheid van de aan de beroepslx-ocftnaar ter beschikkin;!; gestelde informatie; de verantwoordelij kheid van het bestuursorgaan voor het tett ;!;epasten tijdt" tcr beschikking stdll'n van alle nodige documenten en gegevens, inlx'grepen het versla;!; van het bestuursorgaan: de termijn voor de afgifte van het comro[t"verslag; de berekeningswijze t"n dc Ix'calingsvoorwaarclen van de honoraria.
1.5.1.
In de vennootschappen zonder commissaris mag dt" beroepsbeoefenaar niet de gewoonlijke raadgever ~ijn van de vellllootsthap W:~lrvoor her verslag moet worden opgesteld. De bere>epsbeot"fenaar mag geen geregelde opdrachten. andl're dan controleopdrachten. hebbt"n uilgevoerd in cle vennootschap tijdens de rwee voorgaande jaren. De Ix'roepsb.,oefenaar die een controleverslag met het oog op de ontbinding heeft op;!;Cjjteld. kan worden aangesteld als vereffenaar van dl' ontbonden vennootschap. \'(I nnneer een gevaar voor een bdangt"nconflict besta"t, of Wann(-er het algemeen onafhankelijkhcidsprincipe in het gcerang bn worden gebracht. za l de beroep$beoefenaar van de opdracht moeten afzien.
r. 5.}.
De commissaris-revisor zal de algemene vergadering bijwonen die rc ber.ladslagen heeft op grond van een verslag door hem opgemaakt. tenzij hij om (-en wl:nige rceen ve rhinderd wu zijn.
Op uitdrukkelijke vraag van het bestuursorga,,,, en met toelating van de a[gemene vergadering. zal de beroepslx'OCfcnaar de beraadslagingen van de algemene verbaderin!> bijwonen.
l. S.-i.
De beroepsbeoefenaar zal bij de vervuil in!> van zijn opdracht ten aanzien van derden een bijzondere discretie aan de dag leggen o\'er (lt" aard van dt" h('m toevertrouwde npdracht. Zo zal hij bij het vragen van {-en saldobevestigin b aan een derde niet vermelden dat zijn vraag bden in een procceutt' lot ontbinding van de vennootSCh:lp.
2.
CONTn O LEWE n KZAAM I-i EDEN
2.1.
De berot'psbeoefe /UU/r ,'oerl z ij ll opd /"(/("!Jt ui/ ro/gells ee ll gepasl lI"erkprograww" . Zij n ,'us("billende COIlI I"O/ell'erk uru/IIbede/l ell de bell'ijssl ukkell Ier ll/ulerUellllillg ,,,.,:,,,, wll/·de" olJge nomell iJl eell werkt/oISier.
1.1.1.
He[ werkprogramma nwr !x,trt:kkinS [Ol Jt" volkomen controlt- van d~ brx'khoudkundige smat 0pSI'S[eld bij dl' ontbinding van dt· vennoorsch"p omvar in principe volgende elementen: de beoordeling van d ... adminislr.ui ... ve organisalie van de v('nnoorschap en de bij~ondere risico's waaman zij is blootgl'Sldd; de verificatie van dc getrouwheid van de boekhoudkundige smal die voonvloeit "ir de brx'khoudins 0p/:les[eld volgens hc[ COn[inuïtei[sbtginscl; de verificatie Van de waarucrorrenil'S v("rcÎsr door anikeI 40 van h~[ konink_ lijk besluit van 8oktobtr 1976; her nazichl van hel bijzonder verslag van hel beswursorgaan; de opstelling van het controleverslag.
L
Bij de uitvoering van zijn olxlradu brengt d~ btroepsbeoefen:I:lr alle snIkken en gegevens sumen. die kunnen dienen om de mmrolewerkzaamhed('n die hij heeft verricht tC verantwoorden. De~e stuk ken zullen worden !x,waard glodurende tcn minstl' vijf jaM na dc alsemene v('rsadering die heeft beslist tot de ombindrng van de vennootschap.
:1
2.1.3.
Het
comro[edos~ier
moet in princiJ>'-" volgende gesev~ns btv:ltlen:
een stuk dm de toekennins van Je comroleoJxlnlCht bevestigt: een memorandum dat de vaststellingen mer berrekking rot dl' boekhoudkundige organisatie samenvat; de laa[s[e door de algemene vcrgadering gocdsekeurde jaarrekening en in voorkomend geval het omwerp van jaarrekening van hl'( laa{ste bot-kjaar Jat nog nicl zou zijn voorgelegd aan de ~ocdkeuring van de algemene vergadering; he[ colllrolepro~ramma van de rekeningen van de ontbinding: de boekhoud kundige smat, alvorens artikel 40 v,m hCl koninklijk besluit van 8 okmbtr 1976 is tQesepast, di(· niet meer dan 3 m:I:lnden oud is; hel bewijskrachtig ma!('riaal dat de posten van de boe k holldkundi~e Sla,,! valid,"t'rr; dezel(de boekhoudkundige Staal /:lecorrigl"Crd naar liquidat;ewaard"n; het verslag van het beS!l,urso rgaan dhet omwerp-versIaS.
2.2.
l/l de ee rsle fase /."" z ;j" amlro/ell"ukz
rers/ag ' ."all bel bnlliursr.>rgllml 1."<111 de 1'f!/Il1ootsrbtlJ! t/t/ll de "/geme,,e I'f!rg"de_ '·;lIg. H'j l-e,.zm"e/I hIJ /'elldiell ,,/Ie illf m"llllllie /lodig 0111 fe il I'o!doem!e ke"/l is Ie 1·'f!n/'f!"l'ell 1"<1 11 de /'ellllool$(/)al', /)" ",. risico's ell de t'{ollollliscbe o/llgel"illg /f'al/ rill zij bell"eeg l. 2.2.1.
Het versla,g van het beStuursorgaan van de "ennoolsch:l[l mocl I\("t voorstel tot ontbinding Verantwoorden en moel dl' waarderingsrcgels verantwoorden tocgepaSt in de boekhoudkundige staal die gehe-ch[ is "an dit verslag. In dl' male
!Bil -
J iII\RVH~I""(.
1997
waarin de bijgevoegde boekhoudkundig!.> smat niet IS opgl'$tcld overte nkomsrig artike l 40 van hel koninklijk bt.-slult Van 8 oktober 1976, moet hel verslag dl' afwijking veramwoordtll (zie hierboven 1.2.1.). De lx'nll'pslx"OCfenaar za l in voorkomtnd gt"val a.~ n deze motivatie (:t'n bijwndere a~ndacht bes tooen. 2.2.2.
Als hel verslag van het bt.-stuursorgaan van de vennootsch"p n;,·( beschi kb"'Jr is op h('r ogenblik waarop hij zijn werba"m hedcn begi nt. dan zal de beroepslx"OCfenaar de leiding va n de ondernem ing vrJgen srdlcn teneinde een duidelijk beeld Ie ver· krijg!.>n van het nagestrt. tJde docl!.>n de omsrandightden voorzien voor de verdTe· ning. Hi j mOCI nochrans slet'ds in het bezit zijn van het behoor li jk gel("kend versh.g van hel lx'Swursorgaan, alvorens zijn eigen verslag re rekenen (zie 3.7. 1.).
l.l ...~.
De identificatie van de ","rrichting beo(}gl de elemtnte n te bep"len die van im·locd kunnen zijn op dl' opstelling van de boekhoud kun
2.2.1.
De kennis V;ln de t'Conomische omgeving is nOOlbwkeiijk om zich ('{'n oordttJ Ie kunnen vormen OVer de pertinentie van de V\lslg{"srdcle wa.1rcl{"ringsregels en hun locp,~ssing.
2.3,
111 de Iweedeji,sl' 1'(111 zi/II lI'erkUullllb('(!ell roel'1 de beroepsbeoefe"''''f eell ",wlyse uif "(/11 de "dmillislralie,'e o/'!;fmiwfie "all de relll/oofsdutp. hoofdUlke/tjk /IJel heffekkill!; lol de fI""'ffegelel/ die de bel''I)lIIl'b(/''fbeid ,uzck"feu ,',lil ,/e boekooudill!;.
l.ll.
De lx"rocpslx'Oefena:1T moel bestuderen in welke omsrandi,gJ1l'dtn de boekhoudkundige info rm atie wordt opgestdd , Al s hij de commiSS:lris-rl'visor is van de ven· nOOlschap moet hij zich alleen vcrg{·wissen vall de COlllillulleit van her sys~n'm van interne controle sinds zijn vorige controle. :2'.0 niel, dan mocl hij de nodige werkzaamlwden "erric ht en om 7.Îch I{· vergewissen v:m hel bt-sman van inft'me pmcedurl'$. aangepasl aan de aard en de omvang van het [>e.·(jrij( , Iie de bt- lroUWbaarheid van de gegevens gamnderen,
2.5.2.
Als de bt-roepsbe{)("fenaar vaslstelt dal de admlllistm tieve en boekhoudkundi ge or,ganisatie a"ngq,:/st is voor de opstelling van de boekhoudkundige smal van de ontbindi ng. dan kan hij zijn cOlllmlcwe rk zaamh<> zwakten van de administratieve en boekhoudkundige orga ni sa· lie de uitwerking van een aa ngep.U I prognlmm" voor subsmlllieve I/.'S!en van ,kboek houdposrcn onmogelijk maken, dan zal hij in zijn verslag de (onclusil'$ da;u. uil trekkt·n. ovefl'Cnkomstig hetgeen vermdd is in afdeling 4.
2.1.
111 dl' flert/e fiue ,'(111 zil" Itp,lrl/Cbf wl de heroepsbcoefellllfll' de lu ...i/SSfllkkell "erUl/lleiell die bem foel"fell de wldi fe ('olll''I)/el'ell "(111 ,Ie blllllllSl'ekelliugeli. w,,1s ,lil' rool'fdoeiell lIif de boekbltlfdillg. "h'ornls de {/tfrerf;n "ereisl dool' "rlikel40 ,·tIll hef kOllil/kli/k beslllil /'(/11 8 oJnober 1976 ...enlell ,"mgebntrhl.
JBR - j MK \ lhl.A<. 1997
1..1. 1.
De ver~ameJing van de bewijsstukken heeft betrt:kking op de "erif!catil' van de doelstelling van de opdrJ.çht. zoals die is Oepaa ld in de wet en geo;:ommentarieerd in p:lrJl:;raaf 1.3. van delt' norml·n.
De controlewerha3mhedcn omvatten het onderzoek van de resultatenrekening, alsook de rechlen en verbintenisse n buiten balans _ 1..1.1.
Dc beroepsbeoefenaar bepaalt de aard en de omvang van het hewijskrJ.chtig controlemateriaal. nodig om zich een oord(~1 te vormen in fun ctie van:
de besluiten van 'lijn beoordeling van de administratieve en boekhoudkundil:;e organisatIe; de specifieke risico's verbondtn aan dl' tOf'Swnd van dl' onderneming; het algtmeen m"terialiteitsheginSl'I. Dit bewijskrachtig materia.11 dient hem
IOC
tI' laten zijn beslissingen te motiveren.
2A ..t
111 deU' COnteXt (2.4.2.). zal de bt'roepsbeoefenaar, voor het geven van zijn oord(~I. een bijzondere aandacht besteden :mn dl' eigendom van de aCliva. hl·t ocstaan "an de activa en de passiva en aan de volledigheId van de schulden en de ,·oorziening{·n.
2.5.
111 ,Ie Ilierde fi/Se 1',/11 zij" wer"-uw/IIbed/'n beSlmleerl de heroe/JSbeoe/elUlflr de IlwtlJy/uorrulies mlllgeb ft/ ebl "'111 de rekellingell i" toepassillg 1',111 ",·/ikel-lO '''''' bel "-Ollin"-lij"- be$lllill'l1ll8 ok/obe,./976.
2.5.1.
Het bcsmursorgaan kan \'l'rannvoorden dat arrikd 40 van het kon inkl ijk besluit van 8 oktober 1976 nitt wordt lOCgl'past op her geht'l'1 of ~~n dl-el van de boekhoudposten (zie hi erboven 1.2.1.). Dit zou bijvoorbt'tld het gtval kunnen zijn als bt'p aaldl' ond.'rdden van de activiteiten nog zouden worden Voortgezet gedurende verschillende j:uen (voorbt'l'l d: s(I1.·nkoolmijnen). Hct ~stuursorgaan zou ook kunnen verantwoorden d"t !;een enkele co rreçtie wordt aangtbrachl op grond van artikel 40 van het koninklijk besluit van 8 oktobe r 1976 als de rei'J(" mogelijklwid besta.1t dat de ontbinding rot geen gl'hdl' gedeeltelij ke discontinuïteit zalleidl·n . omdat erns tige vooruitzichten besta~n van ovadracht van her gebed {-en dl>t:1 van de exploit"t ie. aan een andere ondernt"mi ng. die de exploitatie zal voorrzenen.
or
or
2.5.2.
De vereiste correcties betreffen all een de verminderingen vnn de w"arde van de ,,([iva-elementen om ze te brengen rot de waarschijnlijke realis;l1iewa;",!e.
In locpassing van de bockhoudwetgeving : moeten de oprichtingskosten volledig worden afgeschreven; worden op de act iva in "oorko mend !;eval aanvullende "fsch rijvingen waardeverminderingen toegl'past om Imn waarde tt brengen rot de vermoedelijke realisatiew"arde; moeten voorzieningen worden gr·vo rmd voor de stopzetting van de wl'fkzaamhedtn; als voorbt>t:lden van wlke voorzieningen kan men aanhalen. de vergoedingen te betaltll aan het personl,(·1. de kosten vall herslelling in de oorspronkdij ke staat van I:;ehuurde l:;ot.Jcren, de milieukosten. bodemsanering. de hot-tebe
or
[BH -
J IlAR\! R~I""',
19\)'''
l'
Bij het weken naar de vermoedelijke realisatiewaarde, geeft het bestuursorgaan van de onderneming een oordeel Ie gOlxler Irouw o\'er de lx'Ste aCluel .. Sd13t{ing Van de realisatievooruirzichten van de activa, 0.. bel1',>epsbeoefenaar za l maar een ander oorcled g('Vl·n als. naar zijn mening. de schattingen maniftst afwijken van de appreciatil.' dil.' et'n gOlxl ingelichte en vooróchtige beJrijfsleidl.'r. seplaatst in dezelfde omstandisheden. zou maken.
2,S,i.
De boekhoudkundige Staal mag sll..:hts herwaarderingsmttrwaarde n omvallen. voor zover deze beamwoorden aan de algtmene principes van artikel 34 van het koninklijk besluit van 8 oktober 1976. 0.. beroepslx-oeCenaar zou het bestuursorgaan .. venwel kunJlcn aanlx'velen om in et'11 verklarl.'nde bijl3ge bij de boekhoudkundige Staar van de ombinding de waarschijnlijke latente mttrwaardrn tI.' vermeiden. meI inbegrip van d.. ze op de immateriëk waarelen, in het geval deze infor. matie Iwm onontbeerlijk lijkt voor de g<)(xle inCormatie van de aandeclhouders.
2.6.
De beroeJJJbeoefe,/(/(/r //loeI oll(lenockeli ill u'elke IJlale tIc lt'elfelijke cu ngle//Iel//t/ire bep("il/.~t'lI meI belrekkÎ"g lal tie boekWtttliug cu (Ie jllm-rekel/il/g u·Ortleu ''''ge/edd. Hel ",,~irbt l'tlJl de IltIlel'illg I't/ II de l'e,lI/oolsch"ppellrl'el 1'11 l'(IJt (fe slllllllell, kO//l/loe (/{fit tie COItIllIÎSS,II'Îs-re";Jor, o..erel:llkoll1slÎg tIe tl/gemel/e prÎl/rÎjles "(lI/ l Îj" optfr"c/}I.
2.6.1.
Ovefl.'eken regelmatig worden gehouden: het rekeningenstelsd a,~ngep..lsl is en de boekhoudkundige smal van de vereff('nin,!; zonder toevoeging nocll weglating "oorrvloeit uil de balans van de rekl.'ningen; enz.
2.6.2.
Als de bcroepsbeoefen:l:lf kennis neemt van""n reit o(.,.,n beslissing die de sch('nding zou kunnen uitmaken van l-en wettelijke 0( reglementaire ht:paling. die l-t'n beteh·nisvolil.' invloed heeft op de I1.'keningen onderworpen aan zijn onderloek. dan mON hij in de eerste plaats alle nodige informatie vtr...ameltn over de draagwijdte van het feit 0( de betrokken beslissing en over het werh'lijk onl1.'gelmatig karakter ervan. H ij zal zijn vaststellingen documeml.'ren {'n zal de kwestie b<:spreken nlCl de leiding van de ondertwming.
Als d,' gevolg,'n van de O,H"t."g," lmalige t~swnd op de rekeningen. gelet op de omstan(li gh,x!en. niet gecorrig',,::ru kunnen worden . dan za l J,' berocpsbcoef~naar. zonder afb,....uk t~ dOt>I1 :L1n de specifieke rtgels die op de commissaris-revisor van tOt>passing zij n. kunntn ki nen voor {..,ln van dl' volgtndt gtx!mgsIlJ,wn: ofwe l dl' v:1S1g(~teld,· zah'n schriftelijk meed,'len a,1n l1("t besmursor.gaan en weigeren zijn opdracht verutr te zetten; ofwel de vaSt.gestelJe zaken sch riftel ij k meedtien aan h<"1 oc~tuu rsorgaan en een uitdrokkelijk voorbehoud maken in zijn verslag mN betrekkin.g !Ot d~ gcvolgtn van de on regelmatig heden op de gecomrolff rde rekeningen. 2 .6 .}.
Als de commis5.1ris-revisor ,-en inbreuk vaststel, op h,'r "ennootschappenrc,hr of de staruren, die niet het voorwerp zou zijn gewet'st van een gtpas"... correçlle door het OCstuursor.gaan aJ.·orens hij zijn eigen verslag !lt't.'r legr, dan mON hij 111 overw"gin.g nem,'n de aJ.gcmene vergade rin g zonder verwijl in te lichten, zo.,ls bepaald ,n artikel 64rKliu Venn. \XI .
},
VE RSLAG
},I,
D e beroepsbeoefe",/({I' rermeMI in ~ijn I'e'·s/"g. in "Igemen" bew/)Or,fingl'll. de o/u/me'" die bem is toc/'ulroliln/. de referel/tie //(1<11' bet (/'lI/slellirlgsdrKllmenl 1"1,11' /I'iju I/·,l(//'QP bij ~ijn Hwlrole beeft lIitgeoefelid ol' ,Ie boekbomlklllulige S/II
3 .1. J.
Ot· berocpsbeodenaM za l in de identificatie van de verrichting opnem~n:
de idcmifi(';lri,· van de vennootschap (de maatschappelij ke benaming en ~etd. in voorkomend .g~val hrt hand,. ls,....gister. enz.); b) de darum waarop de bot, kh oudkundige s!:lat werd ar.geSIOlen door hel besnoursorga'ln van de onderne min g, met duidelijke vermelding dat deze stam is opgesttld onder de verJmwoordelljkheid van d it orgaan; ç) in wtlke mate de vennootschap specifieke w"arderingsregels tocpast. in g,'va! de co,,,inu'r',eit van de onde rneming nier meer verzekerd is: d) e,·n samenvatting van
3 .2 .
D I' bcroepsbeoefewU/r uI ,Ie wiju I/ileell 1/',/tIrop bij ujn
steJllJel/ Ol' een ",1Jl/iJlis,,,,,,iel'c 1'11 boekb(mdkllluiige orglll/ÎSfltie die /'olsIa,{1 iJl bet kader 1'<11/ de /'errirbti/lg. 3.2.1.
Het "crs!ag van de bemepsbcoerena:Lr za l uirl'eI1Z.'rlen of de administratie"e en bot,khoudkundig" organisatie van de ven noot schap het hem mo.gdijk heeft gemaa kt zich een oordl'Cl te vorm,'n over de vollc<:ligheid en de juistheid VlL1l dc boekhoudkundige staat. Als de gebruikre procedures en het syst~em grote I,-emtcn Vertonl-n. dan zal de bertx·psoc'o.J,'nmu InlChwn voJdOt>nJ ... alternatieve cO!l!ro l (~ uit tC werken. Als dat niet mogelijk is. zal hij - !wargdan); hel geval - een verklaring met voorlx-houd. een onrhoudtnde verkbrrng of een af);~urtnde verklarin.g moeren afgeven.
!BH: -
J MIt\lr~ SI.M,
1997
j.j.
1-If!1 nmd"g mil IHrwpslNtN'ff!lIIwr II/tw/ de gebeur/ellisse" l",rll/eltJe .. ,tie ~kb hebbelI '_rget/""" of die he", Ur Item/is lijll gebm{h/ 1111 de IIftllli/illS 1"<11/ de boekhoud/ulI/dige 1/'1111, ill de I/lille 1I'''llrill zij ' .(/11 l>elekell;s zij" l'f)Or de beslissing IrJl otllbim/i"s.
j.3.1.
De berocpsbt-ot·fem'i,r v~rlllekh elk felt dat h~m ter h'fUlIS werd ,t;ebmcht na :ln dezf! $taat [Of gevolg zou hebben gehad, :,ls dJt fe't voor die da[um bekend was geweest.
3.j.2.
De beroel'wro..-fenaar vermt'ldt elk feil dal hem [er kemus ..... t·rd gebrac hl na Jt. d alum van de OJl5u~lhng van de boekhoudkundige $ [ a:I[ en d:1[ van aard is L"{'n a:anzienlijke mvloed [I' hebben op de voorml"l;ichttm v'"1 lk verelTenmg, zdfs als het en mvloed heçfl op de prnc-nlatle ..... n de boekhoudkundige Staal.
3.4.
De bel"ocpslH:ocfelllu,,' ,·c,.,neltJl ill z'ï" IW'slag ,/e fei/ell rlie hij heeft /"(/s/Sl'suft/eli dil' hij IIfM/ig ,,{bllcr Il/fOrt/III/ie 1',11/ ,11' aIgemelIc l'I:'"8"'/I'rill8 il/ l'er_ b",,,1 meI de Oll ibi/II/illg /',,,, ,Ie '"elIllOOfJchap, i"diell ,/ie lIiel '"QQrkome" i" hell'ers/as / " 111 bel besl,wrsorg"'III.
3A.1.
Het doel van de opJr.ldll hC<'fl ullsluHend betrekking op de boekIloudkundige naaI. De andl"te inllchllngl"n, W;a:;lrvan de beroepsbroefenaar de opnem ing in zijn \"I·rsJag noodzakelijk ach[. beïn"loeden hel besluil '':In 11<'1 verslag lilt! .
3.4.2.
"Is de benll:psJx.oefenaar van menmg IS dat Jt. ,oerklarende bIjlage (onder meer mzake de niet-uugedrul.:te meerwaarden) van belang is voor hel begrip \'an de boekhoudkundige $(allt, dan kan h'l de aandacht van de Ieler vt'$tlgen op dil pUlli lil lijn verslag.
3.5.
A/s tie bel·o.'Jlsbeo.'fellllllr ,."" IJ(l I·tIul is om ofwel eell /·oo,.bebo",//e lI/o.'lell maken. ofu'el U il "flte/llymde /"I',.I1I"";,,g, ofil'e/ etll olllbout/I"IIde I't'rkll/ring U mtwlen gl"l't'II. ,/a" UIl bij '/1' redl'lIell da"r,"QQr I/mSI'u"/;g 1111 ill duidelijkl" bell"QQrdillgell ;1/ zijll "trsl"g ui,nllUlte".
3.5.1. "Is de beroc:psbroc..fenur mei m de mogelijkheId IS gl"weesl de Inforlll:lt,e Ie verzamelen noolg voor liJn COllIroles, ofwel omdal de gege~ells verstrekt door de part ijen onvoldoende lijn, ofwel omdat de beroepsbeoefl·naar gl:<:onfrolHl.'f!rd wordt met ren belangrijke omekerhdd lxuelTende de waarderlllg van de aCllva in realis:l{itwaardtn of betrtlTe nd e de w:mrdering van de l),~sslva (inclusit.f de kos[(·n en v(K,rzieningen naar ilanlddlllg van de vl·rdfening), dm. IS hij gert'C hligd zid. Ie o1llhouden vall hel gcven van etn oor,kel. !-l ij moel de n.·dl'lwn van zi jn beslissing op omstandige wij'.e uiteenzelten.
j.5.2.
De beroepsbeoefenaar, die ,n de loop van zijn contro lewe rkuamheden een IIlb~uk vaslslelt op lk botklloudwel 1"11 haar uitvoeringsbesluiten in verband met de opslelling van de boekhoudkundige staa[. zal dal'/Van mddlllg moelen maken lil zijn versbg, oVl"rl.'f!nkomSllg artikel 17 Vlln de wel van 17 JUIo 1915 ml"t betrekking tOl de boekhoudIlIg en de jaarrekening van dl" ondl"memmgen.
Hm - )MllvrRSl....c;
19<)7
i.5.j.
De ~~ps~fena.lr :t;Il $lecl\ls een voorbehoud 101 uudrukkmg bn'ngf'n w;ln net.'r zulks belf'ke'lISVol 1$ voor
.\.6.
De beroepsbeoefellIl"'· /lee/lll (I" boekbomlkllluligt' 6/aal fJ/1 ill zijll !"ers/ag, of ,W!gt bem t'rb,l
.\ .7.
/-Iet I"t'rslt'g ,'all de beroepsbeMftmtar za/ gedilleer(1 ell ge/f'/ulIIllI'orrlell op de dllg Wilt/roP de (olilrolt'werltuwmWeli ,, ~rdt'II bûïlldigd.
.i.7. 1.
Als de berot'p:s~fena;;rr hel schrrflf'll,k "f'!"Slag van hf'1 bestuursorgaan tf'r "erantwoording V:1Il df' onrblndlng van de ..ennootschap nlf'1 httfl kunnen bekomf'n vóór hij zdf zijn verslag htt:ft opgesteld, dan kan hIj zIJn ..erslag nIet anen·ren. Indi/:n de commissaris-rl'visor het dour het beslllursorga:rn goc.Jgekeurde "l'rslag. tesamen meI df' SIa.ll ..an II(UVa en passiva, nif't heeft ontvangen vijftien d".gen vóór de ..oor de ILigemene ..ergaderin.g ,'oor.dene d
L
BESL U I T
4.1 ,
H el beslujt 1'tII' het ,'ersifIS moel de I"t!rkl"rjng !.emllell. dil wil Zl'gge ll bel oor(Ieel 1'''1/ 11t' berocpsbelH'fl1l1(/{,r Ol'!! ,. bel gebetd " 111/ lIl' 1111'1111'1/11'11 , '(/ 1/ de hoelt1",,,,lIwmligt 11",,1 i" hel !(/(/er 1''''1 (Ie Iwrgtllo/llell 1'l""firlJlillg.
f. l .
Eell lV!rlt"''';lIg lomIe r ,wrbehollll/lloel ;,uo",lerheitl ,'er",eltlell nJige'll u·elke 1I'",,,rderillglregûs (1i1/1I;11"lie ,,·,wrdell of ro/lI;'lIIneiIS/l'" "nltll) Ile boe!homl!u"dige 11",,1 ÎJ opgtSIÛ'/ f'II of hij dt' loeslalld nUl (It' l'rIlIlOO/UJu,p op IYJllt,lige, ge/ro,,,,'t' 1"1 juisft u"ï1.e u·eerguft.
4,2,1,
AI§ de bo.okhoudkundlge sla"l i§ opgf'SlelJ mei gf'bruik V<.111 l'lIUld,uiewaardf'n, dan zal de g~keurend/: verklarrng 'Zonder voorbehoud de prrnclPf'\'ermeldlllg bevatten dat het besluursorgaml gel,..~dll het·Ct df' rt':rlrs,11Iewaarde van de activa. alsook d~ kos\tn en voorzieningen naar aanleiding van de verdTening Ie voorzien, maar dal 3:U\ duf' wa:ltc[('rrngen l'Cn belangrijke marge van om.•·kerh,·id 1000komt.
Als df' IxIf'khoudkundigt 51:1.31 is opgesleId in contlmr"l·rell swaard,·n. dan zal de goNkf'urende verklarrng zonder voorbehoud uitdrukkelijk vermelden dat de berot'ps~fena:lr df'zf' a(wl,klllg "erJnrwoord ach!.
4.j.
tt/s d" buoepsbeoeftl/(/(Ir IYI II oor/leel is 011/ ofll't'l t"" ,'OOrlH/)Qml t" 1II000U" /lUlke", of...el u " af!e",·e"dt ,~rltI" rillg, ofwtl Uil olllhoudt'lId" ,,,,rklll";/Ig It
mQClel/ tlfgn 't:/!, tItllI moet dit k/,wr CI/ dl/idelijle ill m,t bN I"il "'lil zijl/ 1'f~1' s/lIg geforllluleerd wordt l/, De redenen en.'(j()r zul/tm korl won/el/ Sll IIIe/lgemt, 4.3.1.
4.4 .
Als de beroepsbrot'fenaar;n d.., loop van ~;jn conrroltwerkzaamhe
I lufinl ,fe boekboudklflu/ige sI(/,/1 , 'tI/I de (Jl/lbilldillg eell " c/tr' -I,msicf ,'e rm,t betlrag /lifdrukkelijk i" ,Ic cOl/dI/sic 1'tII1 bel I'ers/llg tI'OI'den I'ermeld.
100 111, mocl
lBR -
J AAR\'tR~LA{;
1997
BIJ LAGI: Voorbeeld /."" ee" besl"il /'(UI el'" l'eulag zOl/llerl'oorbe/,Q"d In hel kader van de procedure tOl ontbinding voorlien door het venno(){schaps/('Clu heeft de raad van bestuur van de vennoOlschap ...... crn boekhoud kundige Staat afgeslmen op ...... , opgesteld, die, rektning houdend meI de vooruitzich ten van de verelTening van dl.' vennootschap. et'n balansrot3a! opgeeft van ...... BEF en ren netw-actiefvan ...... BEF. Uit de contro!ewerbaamheden, die wij hebben uitgevoerd overeenkomslig de toepasselijke professionele normen, blijkt dat dezl.' Slaat dl' toestand van de vennootschap volledig, getrouwen juisi wl"Crgeefr. in zoverre de vooruiuichtcn van de raad van bestuur met succes gerealiseerd zullen worden door de verelTenaar.
Vr.f'rheeld "(111 Uil besillil
/'(1/1
eell I'ers/tlg mei /'o("1,,,!Jolitl flnt/ke ,Ie /wllh"tie/'OO"/Jil-
~ irlJle/i
In het kader van de procedu re tOt ontbinding voorzien door Iwt vennootschapsredu, het'ft de ...ad van bestuur van de vennootschap ...... een boekhoud kundige staat afgesloten op opgesteld, die, rekening houdend met de vooruitzic hten van de verelTening van de vennootschap, een balanstotaal opgeef! van ...... BEF en een netto-aCtief van ...... BEF. O p grond van de colllrolewerbaamheden. die wij hebben ui tgevoerd overeenkomstig de rocpasselij ke professionele normen, kunnen wij bevestigen dat deze boekhoudkundige staat op juiste wijze voortvloeit uir de boekhouding van de ven nootschap. Anderzijds lijken de vooruitzichTen van de vereffening ons, gezien de aard van de activa en de passiva, uilermate aleatoir, zooat hel ons niet mogelij k is op ten redelijke wijze te bepalen in wel ke male deze Staat de toestand van de vennootschap in het vooruitzicht van de vereffening volledig en getrouw weergeeft.
Voodxe!d ,'(/// ce" hesl"il
,·tI" eell ''ers/"g op eell Olilbilldillg meI Uil 1/(!IfQ-pmJÎe!
In hel kader van de procedure lOt ontbinding voorûen door hel vennoolschapsr~ht heert de raad van hl'stuur van de vennootschap ...... een Ixlek houd ku ndige staat afgeslmen op ..... opgesteld, die, rtkening houdend mtt de voorui nichten van de vereffening van de BEF. Uit vennootschap, een balanstotaal opgeeft van ...... BEF en een IIe/1fJ-p<1JÛt! ,·all . de coll1rolewerkzaamheden, die wij hebben uitgevoerd overeenkomstig de toepasselijke professionele no rmen, blijk! dat deze Staat de IOcstand van de vennootschap volledig, getrouwen juist weergeeft, in zoverre de voorui tzic hten van de raad van heslUur gereaJi. secrd ~ullen worden door de vereffenaar.
BlJI .H, 1 \
CONI ROLEMNll l;YE!.I NG U "kwht'r 1997)
CONTROLE IN EEN OMGEVING WAAHIN GEBR U IK WORDT GEMAAKT VAN GEA UTOMATI SEERDE INFORMATIESY STEMEN
INH OU D Inl eid in!; Vaardigh eden en bckw;lIunheid Planning Ri s ico- in ~c h ;mÎng
Com rolt:st ra tegÎe
,'00 1'
G IS-o m gev in gen
Bijlage ,\ : Alge men e IT ·contmles Bijlage U: T oepass in gscontmies
I.
IN LEID ING
l . I.
l:kze a.,nb!,v(·I,ng steum op de nlgemene connolenormen van het l.lI.R. en p'lSt de lI'AC.aanbtveling _Auditing In;l. Computer Infl)rm~tion SyStemS Environment_ t~nl. Verder houdt dne aantx-.·eling ook rl'kenmg met de prmcipes die worden geformul('Crtl m de _eomrok.a;lnlx-veling: comrolerisico_. Onderhavl;!;t.' aanbcvdmg geeft een i'illltal ridltllinen voor de rcvlsor:de comrole lil een oOl!;cving wailr dc diEnt gebru ik ma.'!k[ van geautom at iseerde informa tie_ systemen (GIS). In hf'l kader ~an deze aanbt~elmg is sprake ~an n-n GIS-<Jmgeving mdien n:-n computer "lm welke grooue dan ook. door de ocg31l1s:111e wo«1! gebrUIkt "oor de "erwerbng ''an financiEle mformnue welke voor de controle Van belang IS. onge· u(h, het feit of de verwerking bij de ondernemmg zelf of bij derden plaatsvindt.
(I) D"Of IUnbc,,,~hos word, ,-." '1)('p:.>SSIOS op 1 I"0"~" 19911 (1) f.lt, .;o.>nbt.din).lco . ... 0 I,.., Ins,,,u,,' ~ '''Cl IIIOVCn"'ns,em"""1l mft dl' H)()r",dtl~ oanhev.lon)!en. OU)!""all"od moe, hll J" kun""n rech,vaardi1Wo (AI)!~mt""conlrol,,"urmfo 1 l.l.c). (}) [)e,,' '~Mt worJ, door 110:1 IFAC nu a;on1lnlu .. r als Sub,.." M,,,"r 1(11. ''OOI'mo ISA 15.
lI3 R - J MRvrll.".AG 1997
D., hierond ... r uIIgewerkte cOlHroleslTalegie ;5 emp g('rlchl om in ttn GIS-omgl'vin/,: de inherl'ml' risico's en ,Ic imerne comrolerisico's op IC sporen die de inlcrprefatie van de jaarrekenlnll kunnen bc:ïn ... lo.,dl'n. 2.
Or: algeml'ne doelstelling en de re.kwiJdte van een cOl1ll"<)le ,·crondert.'n niet lil een G IS-omgevmg. Het gebruik v:l.n een computer vemnden wel lk ,·erwerklllg, de opslag en de communiClllle van de financiële informatie en kan v:l.1I IIIvlOl"d zl,n op de admlllisualÎeve organisatie en interne (Controle van de huishouding. Derhalve bn ttn GIS-omgeving va11 Illvloed zijn op: • •
1:>1, Il· verrichten werhaamht-den Van de bt.'
ondl'rd~l
•
2.
De opzei en de uitvoering van de syst~mgerich le en gegevensgerichte ""l"rkzaamhedcn, dil' vere,SI zijn voor helocreiken Van dl" cOlltroledodstelhng.
VAA IU)IGIIEDEN EN 13EK\'(IAAM I-IEID Or: bednJrs/"l""Vlsor dienl voldoende kenms te hezmen oml .... nt de GIS om de (It·) ..errodue(n) werkzaamhedt.-n te kunnl"n plannen, SlUren, begeleiden rn te beoordelen . De bedrijfsrevisor dient Ie overwegen or er len behoeve van de controle behoefll' is ~;In speóalistische G IS-kenniS. Deze kan nodig zIJn voor: •
li et verkrijgen van voldoende inzichl in de :Idrnini~tratieve organlsmu: en interne controle waarop de G IS-omgevlllg Van invloed is.
•
Ilcl "'.lSt~lcllen van hel efT«1 van de GJS-omgevin~ op de inschalting v~n hel risico op jaarrckemngn,vCölu en op hel risico op h~t nl\"l':lu van d~ jaarrekeningpo$len en de soorten tranSólClil'S.
•
Or: 0I'U'1 en dt" uitvoering van ade<:luatl' systttmgetichtl' en gegevensgenchle werbaamheden.
Indien er behoefle is a:m sl'«Î:llislisclw kennis. rocpl (Il- bedrijrsrevisor de hulp 111 van een •.k-skundîge dî~ dergelijke kt"nn is bc-"ic. De dloskundige kan van de eigen organ,sa tle van d .... OOlrijrsft'\ItSOr 21Jn or "ln durbUltrrl. Als {>en d('rgt'IIJkl" cll'Skundige word! ingeschakeld dient de b\'drîjfsreviSOf toereikende comrole-lIlrOfmailt" Ie V(·rkriJgen dat lkrgeliJke werkzaamheden Iocrelkend lijn ,'OOr ll,n COntroledoelstelhngen. mei onacinnemlllg van helget'n Ilierovt"r is opgenomen 11\ de .CumrolC".aanbevding 111zake hct gebruik maken van de werkzaamheden van deskundigen_.
}.
PLA NN ING
3.1.
Or: bedrljfsrC\'lsor dient lIlzlehl Ie V(·rkrijgrn on Ilt't belang en lk complcxltelt van de G1S-aClJvltelten en de bcsclu kbaarheld Van gegevens voor de controle ten behoevl· "',1n hel l'lannl'n ...Jn d(" onderdelen van de controle w.aarop de G IS-omgeving van de hUishouding van invlot:(l kan zijn. Dit in~lcht omvat onderw("r]).::n zo.1ls:
IIJR -
J AARH R"u • •
] <)IP
•
Ht't bebng I."n d .. complexitl:it van dl." gf.>:lutomarist't:rd/: verwerking van elk/: belangrijke lldminisWlliew [()('passing. De belangrijkheid is afh:tnkelijk van hN materit"t'1 belang van dl." beweringen in dl." jaarrekening waarop de geauwmatis('(>rdt" gegt'Vtflsvcrwnking van invloed is. Een toepassing wordt als complex :L1ngem<erkc ~Is bijvoorbedd: H('t a~nml transacties wdanig is dat hN voor d" g,'bruihrs moeilijk is om tijd('ns d(' gegevl:nsv('rwt'rking fouten te idemificnen ('n tI: corrigeren. De computer aUTOmatisch transacties van mm«rieeJ bdang g('n."reert d mU(:J.ties g(·nattTl in ~ndere toepassingen. De computer gecomplicttrde bewerkingen van financi~le informatil." uitvoert eold automatisch tr.lr15acties v~n materittl belang d journaalposten genereert waarvoor geen af;.underlijke gocxlh"uring wor(1t segeven. T ransacties op Sf.>:lutomatiseerde wijze met andt·re organisaties ph,atsvinden (zo.lls in systemen waarmee gesevens op ge3utomatiSt.... rde wijze mt"t elkaar verbonden zijn (ED I)) zonder voorafgaande beoordeling van de juistheid of aanvaardbaarheid.
•
[k organiSl'lÎestructuur van de GIS-activiteiten Van de opdrachtgever en de matl." waarin dl." geautomatiseerde verwerking in de hUIshouding is glXentralis('(>rd d gedt'Cemraliseerd, in h('t bijzonder als di t van invloed is op dl· functiescheidingen.
•
De beschikbaarheid van geg('vt'ns. i3asisdocumenrcn, bepaalde computerbesranden en ander btwijsmat('ri:l:ll wanroV("r de bedrijfsrevisor wil Ix>schikken kan slechts tijdelijk d alleen maa r in geautomatiseerde vorm beschikb~ar zijn. Het G IS Vlm dl' opdrJchrgl'ver kan interne rapportage opleveren die van nU! kunnen zijn voor her verrichten van gegevensgerichte werkzaamheden {in h~t bijzond~r cijferanalysd. De mogdijkheid voor het Toepassen van door dl: computer ondersteunde conrroletechnieken kan leiden tot verhoogde efTicii.'ntie in de uitvoering van dt· comrolewerkzaamheden of kan de bedriffsrevisor in StMt st(,lIen om op een t'Conomische wij1.e btpaalde werbmamheden met betrekking tot een gehele populatie Vall posten of transacties uil te voeren.
Als de GIS van grool belang zijn, dient de bedrijfsrevisor ook inzicht te verkrijgen in d.. GIS-omgeving en in welke mate deze van invloed kan zijn op de beoordeling van hN inlwrl'nt risico en h(·1 interne ontrolerisico. De aard van de risico's en de eig('nsch"ppen van de interne comrolcmaatrcgelen in een G IS-omgevins omVatten onder meer: •
Het gemis aan vastleggingen v~n d(' transacties. i3 .. paalde G IS zijn zo opgezet dllt een vastiegSing van een volltxlig(' transactie welke voor controloooekinden nuttig is slechts tifdelijk of alleen maar in gea ulOmatiseerde leesbare ,'orm beschikbaar is. In de situatie dat ("('n compkx toepassingsprogramma ttn groot aamal swpp.. n in de verwerking omvat kan hct zijn dat cr geen volledige controkerbare vastlt·gging beschikba.1T is. Dienov('r(,enkomstig kan her moeilijk zijn om met handmatise procedures tijdig fouten in d(' logische bewerkingen van h.. t tocpassingsprogramma te ontdekken.
•
Uniforme verwNking van transacties. De geautomatiseerde ,'e rwerking behandelt gelijksoortige transacties met dezelfde vtrwerkingsinstruclies. Aldus
IBR - J ""'~\TK~I
1997
tiln n:-ken(oolen welke In hel algenl«Tl voorkomen bIl h~ndm;l!;ge verwerking vrilWl"1 ulfgeslo!ell" Onlgekl"t"rd zullen progr:unm~(()lJum (of 3ndl"~ systemati!iChe foml"n In de hardwa~ of software) 11\ het algemeen lelden tOl onjmste wrwl
Het I:\l'mis:l:1Il funell<·schl'i
•
Kans op (ooIen en onluostlu.'(kn. De kans op ml'n'l("I'lke (outen b,) dc ()Il(wlkkehng, hel ondl'rhoud en dl' wcrking va n hel GIS kan grotcr ZI,II dan lil halldmallge sysleffi("n, lil hel bijwnder '"3n"'cge de ,.;e.:lela,lIe-erdheid welke inherem is aan deze activII"ilen. Derhalve is dc kans dal lX-fSO!len ongeaUfOriSI."t'rd loegang n·rknlgen 101 ootandcn of oolandcn kunnen w"zigcn zondl"r dal dil sport:n oab,11 is 111 dl' G IS I:\rolcr dan in handm:'tlgt: s)'slt:nwn.
•
Verder kan de a(/;enomt:1l menst'lijke betrokkenheId bij het lItl,andelen "an de door de GIS "crwcrkte ImnS3ctit'S de aamlachl "oor fouten cn onjuislhe
•
Hel 1Il1lll'll'n of UItvoeren van lransactlt'S. De GIS kunnen in Slaat lIjn om bepaalde 1I'J.ns:K1l1'S aUlom:l.lIsch 11' IIlllimn o( UIt Ie "otn:-n. De aUlOtls:.1l1e van de~e l",n$aC1l1'S of proctdum; hot(t niet op dc-td(de w,j~e als b'l handm~ tig(: sysll'mt-n Ie zlln v'lSlgelegd en de aUlOrisa!ie door de ltidmg "an de huishoudmg \';ln dezl." trJn$llcties kan Impliciet begrcJX"n z'ln 111 de acccplati(: van het ontwt'rp van de G IS en de lalert: a.:mpassingen erv:lI1,
•
Afhankelijkh eid van a nd e re op de geautomatiSel'rdl" gt/;(-vensve rwe rking beIrekkIng hebbende 'nterne co nlrole maatregelcn, GeaUlonwt;Sftrdt, gegcvensverwerkmg kan verslagen or ander" vasilegglll/;cn "{lOnbn:ngen wc:lkl' worden gebruikl voor handmatige Controll"werkuamheden lil d ... gebruikersomgev mg. De: dk",v lleit van deze handmatig," cOlllrolewerkzaam hel" wntrolem;"llll',.;elen op de gt:luwmatlSl."("rdl" gl."ge'·... lls..ef\\·l"rking vaak afhankl"lijk van de I."fT«flvi!l."l! van dl." al/;emene beh~rsingsproce
.1"
•
De mog elijkh eid van locnlUlW van ht:t I~zich l door J c le,dll1g van Je hui shouding. l)e G IS kan d e leiding van de huishouding ct:n ,'ersc heidenhe,d aan analyti schl" middden vl."rschafTl"n. die kunn en wonlen I;ebnllkt om de 3n; .. i1I."III'n van Je hUIshouding It hroordell"n cn hCI loezidll d'larover Ie houden. De I:....·sdllkba.arhe,d van deze aanvullende illlerne comroll"maal rtgl"ll"n kan, indil"n ze worden gebruIkI, versll."rken de /;ehde t111l"1I1t controleslructuur.
•
De mogl"lilkhl"id 101 ht:1 gebruik maken van door de compUl er ondl."rsll."und.. comroll"lf'Ch ni ekcn , Hel feil dal voor de verwerking en hel ~n3lysell'n van gtole hoc ...~lheden gcgevens gebn' ik kan wordl"n gem""k! van een compUI'"
IBR - J ...... MVI:R~!.Au 1997
schept voor de bedrijfsrevisor de mogdijkheid om algemene or specifieke, door de computer ondtrst~unde cOlllroletechnieken toe Ie passen. J)(, risico's en de illlerne cOIHrolemaatregelen die h,·t gevolg zijn van dele eigenschappen van de G IS kunnen van invloed zijn op de inschattingen Van de beJrijfsrevisor van de risico's en op de aard, het tijdstip van uitvoering en de omvang van de controlewerkzaamheden,
4.
RI SICO INSCl-I A1TING
4.1.
I-Iet inhereme risico en het inteme c01l!wlerisico In ten GIS-omgeving kunnen zowel een algemeen effecr als ~~n posl-speöfiek effect hebben op de waars<:hijnlijkh~'id Van onjuiSlhC'1kn Van mal"ried belang en \V(,I als volgl: •
J)(, risico's kunnen het gevolg 7.ijn van onvolkomenheJen in essentiël e GISactiviteiten zoals de ontwikkeling en h~t onderhoud Van d,' programma's, h~t gebmik VUIl sysleemsoftware, de verwerking, de fysieke beveiliging van de GIS en het gebruik van specifieke hulpprogramma's die de geautnmatiseerde gegevensvnwerking ondersteunen (u lililies). J)(,~e onvolkomcnill-dcn kunlwn ~-en algem~'en effecl hebben op :IJle W:bruikle t()('passingsprogmmmatuur.
•
De risico's kunnen de kans op fouten of frauduleu7.(' handelingen in specifieke toepassing(·n. in lx'pa:,lde gl·vcnsbesrnnden. of in specifieke vcrwerkingsacriviteitcn vetgroten. Fouten zijn bijvoorbeeld nict ongewoon bij system~n die complexe logische bewerkingen of berekeningen uirvoeren, or worurbij rekening m()('1 worden gehouden mei ,"~~I verschillende uitlOndedngsbcpalingen. Systenwn die kasbetalingen of :mdere li<]uide middelen cOllIroleren zijn z~r gevoelig ,'oor fraudul ~uze hunddingen door g(·bruikers of GIS-p"rsont-el.
4,2.
Als zich nieuwe ontwikkelingen in de GIS-technologie voordoen worden deze door de opdrachtgev~r vaak g~bruikl om stt't'ds complexere compU1crsyslem,·n Ie bouwen wals bijvoorbeeld aansluitingen van microcomputers op mainframes, gedecentraliseerde 1:;eg~vensbeslanden. ,"erwerking door eindgeb ruik ers en bedrijfsondersteun~nde systemen die infolmalie direct in hel a(lministrJri~\"(' systeem overbreng~n. J)(,ze systemen verhogen de algehele compl~xileil van de specifieke toepassingen waarop de GIS van i",·loed zijn. Als gevolg daarvan kunnen zij het lisico verhogen en is verder~' beoordeling vereist.
;.
CONTROLESTR AT liG IIi VOO R G IS-OMGEVINGE N
5 I.
' 'i'c rksche m a Hel di:tgram op d~ volg~nd~ bladzijde gttfl n'n oV('rlicht van de Slappen die men bn onderkennen bij het uitvoeren van de comrolewerba,unh«lm in GIS-omgevingen. Bij de ten "itvoerlegging van zijn controlewerkzaamheden in ("('n GIS-omgeving 7.al de revisor de volgende werkQamhL-den uilv,*~n:
lBR - J AA RVERSLAG 1997
Slap 1
Ac hte rgrondin[ormat ie Plann ing
SI"P 2
Voorafgaandelijke a nalyse
Benadering gesteund op de ime-rne comrole
SMp J Beslissing
BenaderinS gesteund op subsramiële controll'$
>--
SMp 4 O nderzoek "an de algemene 11' comroles
Stap 5
Gebrekkige algemene [1' comroll'S
llesl issing
•
Voldocninggevende algemene [1' comroles
r-----'-----,. Slap 6
ndenoek van de toepas sin gscontroles
Stap 7
Aanpassi ng
co m ro l es lra- I ~"'
______________________.1
tegie
Sra p I: het verlamden Van aclHersrondinformatie en de planning van de controlewerkza.1mheden. Snip 2: hel uitvoeren van ttn voororgaandeJijkc an alyse die de volgende werkzaamhooen omvuc her uitvoeren van een algemene diagnostiek lOegespitst op d .. sleute1comrolt'S die bin nen de G[S-omgeving werden voorzien; hel cvallll·ren Van de inhereme- en de conlrolerisico's die door de geautomati. seerde gegevensverwerking worden seïnduccrrd, waarbij de nadruk word! Selegd op integriteit en continuïtcit. Stap 3: het nemen van een beslissing met belrt"k kinS lOt de te ,·oISen controle· st rategie en dit op basis van de in dit stadium beschikbare informatie:
!B it -
J.o\i\lI Vf M"!.A' ,
1997
ofWI'l beslisi Je re"'-sor Ie SI<,wlt'n op de mleme mmmie; ofwel zal de re ... isor dne ... ervangen door aangep;l5le SUbsl~lIIiële controles I'n o... ergaan naar Slap 7,
or
mdien de G IS-omgt... lng belll'erd wordt door een andere entilell "'~n de groep, t'en dtonk Cn
Slap 4: dc uil\'oering \'an t'Cn gedto[2dlcerel ondcr.rock \'an de aJgeml'n~ 111formatil' lechnologie comroles (afgekort: 11'-<:omroles). Slap 5: dl' beslissing om O\'er Ie gaan [Ol hl'l onderzoek van de Iot'passingscontroles: als de algemene 11'-<:OOlroJes gwrekkil; blijken, kan de revisor beslissen nicl o\'er re gaan 101 hel onder~ock '-.. n de Ioc:passingsconrrolcs en o ...er IC gaan naar stap 7. Smp 6: h<'1 l;edl'lallleerd onderwek Vlln de inlernl' comrolemechanlsmen die in en rond de di\'erse locpassinöen gl'ÏmpJemt'meerd werden. Slap 7: de aanpassinl; "an a':' conrrolt'slr.lll·öie ... oor war bel reft h(·t ana lytisch onder~k ton de subslmHiiilc 11'$I"n. Elk \'an dczl' slappen wordl hierna "t'reler uitgewerkl.
5.l.
H tol , 'erzamelen ,'an Je :u:hll'fgrunJinform:Hie en de planning 'an de contwle" crkzaamht"1.lcn (slap I) De l't'\'isor moct basismformalle inwinnen aangaande de G IS-omgevmg en mCI 113ml' I.a ..... : a)
de lT-slralcgie ton -planning die de onderneming tHlwerkre, de werkmethodes bll1lll'll hel deparreml'nI 'nformadea. de IT-be ... eiligingspolitiek en hel beSta.111 \'all imeme l,roCt-dures binnen dt' mforma!i".. :
b) de lechnologici'n die de enlileil aanwendr. meI inbegrip ... an de tt'lecommuni".. tiene[werken, de daarop berrekkmg hebbende procedurt'S. mei name wal de communicalle mei derden belrerl, o.m. banken, le\'eranClers. klaJllen .... ; c)
de [ocpassings:archllectuur en voor e lkt' wt'p;l5sing: oorsprong. a:lrd Vlln de ~'erwerking t'fl ondt'rJmge Inlt'nlClI('$;
d) de melhodes dit' werden gt'hanrl't'rd bij ht'1 Ofllwt'rllCn. hel onlwtkkdt'n en hel Oflderhooden "'~n loepasstngen: c)
de belekenlsvoJlt' wij~tl:pngcn. die zich in de loop ... an de comrolt'JlCriodt' ht"bben \'oorgedaan, de hiswriek \'an de belangrijke problemen d,e ZICh hebben g('$ldd en de 111 dil verband iI.lJ1gt"rt'ikle oplossingen.
Deze informalie Siell de n, ... isor in staat hel belang van de G IS-omgl"\'ing ... oor de onderneming in Ie schallen en schtolSt hel kader ... oor de verdere werkz..,.mheden. 5 ..t
Voorafgaandclijke anal) '>C (~Iap 2) Met hel oog op de utlwerking van zi,n tonrmlestr.ltegle uI de revisor: a)
lBR
bepalt'n wt'lke b' Jkomende JIIhereme risico's ...eroonat'n zlIn aan dt' GISomgev-i nl;;
) M. RH R".JI{; 1')")7
bl ('I,"n voorofg.... n
SA.
in ,·oorkQmcnd '·OOfllcn.
gl·v~ l.
hc! gebruik van
geïnformause~rde
comrole!f."Chnieken
Hel bepalen van de conlroles trJttogie btap 3) De ~Igemene IT -comroles kunnton de kwalliell en de betrouwbaarheid ""n dt" vt"rwt"rkingen door de tOl'raSSIflgsprogramma's beïnvloc:-dt'll . II ~ I ombrekt"n '·an gepaste controlts kan bo-.·endien de integriteit '";lil de '"l"rwerkll.' gegevens in hl'{ g<'
al
controk~trnlcgic
beschikt de reVIsor OVtof
i'<"l'e
mogdijk-
inditon hil bc.'Sllst op de interne controle Ie steuncn. moet hij Je comroles die gddl·n voor Je ganst' GIS-omgl·ving (_ algemene rr -commles_) ondtr:weken. alsook dcze die 'etV"~t zlln in of goorganiseerd Zlln rolKl elke 1I1(IIViduele 1eK'passing ( ~ toepaMing5ComroJt"S_). Indien ooe controles OIl\"oldot-nde blijken. kan de rt'visor beslullen lerug Ie vallen op '"oor hande zlJndto compt"nsen-ndt" manuelt" procedures;
b) indien hij beslist om nIet Ie 5fcunton ol' hel s)·slt"t'm vall Interne comrolt". mot"f hij 0 ...·rg3an 101 1Il1gtobn-idto subslamii.'le control".
Dt- ""('I," rhOllden optie wor(1! 111 behmgrijke mat .. beïnvloo....:! door efliöi'nllcoverwe_ gingen en ....~I nWI 11.lm~ gdxlst1.·f{! zijn op de n:sultm en Y~n dl' voor:'(ga.1ndelijke analyst".
S5,
Gedetailleerd onder1.ock va n de algemene IT -co mmles (stap 4)
Dt- algemene IT -con!toles ~I)n gericht op ht>t gehed van Je ~eaulOmatiSft'rde ac tiviteilen. Zij hl.len loe een =klijke "lt'kerhe,d te v('rwerven d:ll hmnen de GISomgevillg dto algement" doelsteJllilgen van interne controle wor([(.n bereik!. De"l." algeme~ IT -col1lroll'$ kunnen In volgende ("ategorittll wor(kn ondtorgebrochr: conrrolt"S dil' bc."u-ekkin~ heblx-n op het Ix-het'r en d .. org~nlsatle van de infor_ matica-afdto ling; (omrol" die betrekkIng hcbben op de impkmentlll;e van dl· tocpassingen; lI;th.~t Ingscolll roll'S; logisch ... tocgang$Çon troks; comrok'S m.b.t. de fysische Ix-veiliging en m.b.t. hel ramptnplan. Voor meerderaIls in JII ,·.. rband verwlj2en wij naar bijlage A.
Dt- revisor rnot't r.. kenmg houden mei de ,mpact vall d ..1.e (ontrol" op de geautl)matiSt"t'rde loepassmgen, w:l.IUl('l,"r deze toepassingen mrormalle voortbrengen die verwerkt wordt m de jaarrekening.
tBR - JAARHR'I.AG 1997
;,6,
Beslissing m .b.l. h..,1 onJ..,rzock van ck U>el>assingscomroles (slap ;) Indi..,n dte algcmenl> IT·controles voldoening schenken zal de revisor overgaan ror htr ondl'rzot'k van de locpasslngscontroles (Stap 6). Komt de revisor rol 11("1 besluit da, de toep.lssingscomroll'S bdangrijkl: gebrekl:n vertonen. dan zal hij nil:l op dt·ze controles kunnen $leunen voor hel verder verloop van zijn opdmdu . H ij zal dit vastleggen in zijn werkdocumenten en nagaan lil wdh- mllle het zinvol is om de imerne controle verder Ir ondertocken. Indien htl onderLOek VUn de inll:rne controle wordt afgebrokten. zal hij nagaa11 in wel ke male hij alll'rnaliew controkprocl'dures kan uitvoeren. die roeblen hl'[ gNroUW beeld van de jaarreh'ning IC bevI'sd gcn overeenkomstig de a~nbeveling bt-trefTende de impact van de inrerne (omrole op dl' conrrolrwerkza:lmhWI·n.
5.7.
Onderzoek van d ... wepassings<.:ontrules (s mp 6 ) Ondl'r ~ loep.1ssingscontroles ~ VI'rstaal men enerzijds, de ge-.. utom"rist.... rde (ontroleprocedures die bitmen dl' IOCI>llssing werden voorlien. en ander/.ijds. de ma_ nuelc verific.uil·procedurl'S waarop een org'lIlisatie Steum om dl' verwerking ""11 gegen'ns IC controleren . Deze twee types ""n controles zu ll en door dl' revisor lx"OOrdl'l'ld worden en dit zowel individu!... 1 als In hun onderling verband. Het geheel van dl'ze comroles gamndl'ert immers de vollt-diglll'id. de juistht-id. het geauthoriscl'Td karaktl'r en (11' validiteit van de fln anciUe en nptmtionele informatie verVat in hef systeem, MI'\'r til m!"(cr wordt vastgesteld, dat de nil'uwl' tffhnologid:'n aril1leiding geven tot de v~rvanging van m:mut!1' comroles door geautomatist'l'rdl' comrol!'s. Voor ml't'r d<'rails :mngaande de tOCfXlSsingscontroles verwijzen wij naar bijlage B.
5.8.
Aanpassing van de contrnlcstralegie (sn.p 7) Op basis van zijn gedl'lllillI'Crd ondl'rloek van de algemene IT -controles en van de interne controlemaarregelen ingl'bouwd in of uitgevot'rd rond. de verschillendl' toepassingen. zal (Ir revisor nagaan of de Itllerne comrole in haar geheel beschouwd voldocning schl'nkl. Indil'll dl' revisor op b.1sis van zijn ond!'rzock vasrstelt d~t het syStl'\'m van interne comrole belangrijke leem u's vertoom, zal hij zijn Sl.bstanriële controles uitb reiden. Indien dl' interne conrroleprocedurl's voldoening g~ven. zal hij op beduidende wijze zijn subsrami('[e conrrolc-s kunnen beperkl'l!.
IBR -
J...... kVI:R'I.AG
1997
B IJL AG E A: Algem e ne IT-c OlllfOlcs
DEFINITIE De alt;t'mene IT-comroles omvatten connoleme<:hanismen die gelden voor de t;dwle GISomt;eving. Zij laten toe een redelijk~ zekerheid te verwe",','n dm de ,ilgemene doelstellingen van de interne comrolc worden bereikt. Deze controles kunnen in vijf categorieën worden ing.xledd:
controles die betrekking hebben op het bt:hl~r en de organisatie van de informaticaafdeling; conuoles die betrekking hebben op de im plementatie van de toepassingen; ui tb3t;ngscontroles; logische toegangscomrolrs; fysische beveilit;int; en rampenplan.
l.
CO NT RO Ll:S D IE I3 ET R EKK I NG [-l EB BEN O P liET B EHEER EN D E O RGAN ISATlJO VAN D E INFO RMATI CA- A F D ELI NG
[n dit kader worden O.m, volgende aspecten
geëvalu{~rd:
de plaats van de informnrica-afdeling binnen her algemene ort;anogram van het bedrijf; d" kwaliteit van de IT-stffitegie. V:ln het IT-plan en her voorhanden zijn van een inrormat'cJbudger; de samenstelling, (Il· rol. (Il· verantwoordelijkheden en de wijze waarop de stuurg roep informurica werkr: de wijze waarop de directie de diverse informaticaprojecten opvolt;t en de mate waarin zij russenkomt bij het tocwijzen van informaricamiddelen: de betrokkenheid en rol van de interne a(,dit afdeling m.b.t. de geauwmatiseerde informatieverwerking; hN bestaan van een evenwicht tUSSl:n de informaticamiddelen die beschikbaar zijn en de noden die voortvloeien uit het inrormaticaplan; de relatit"'S tussen de eindt;ebruikers en de informatica-afdelint;; de StrUctUur van de informatica-afdeling. het best'l.~n van functiebeschrijvin gen en de realisatie van een functiescheiding tussen om wikkeling. gegevensbeheer tn uitbating; de inhoud en de kwaliteit van de personeelspolitiek voor dl' informmit"a-ardeling (aanwerving, omslat;, evaluatie, promotie, opleid;!!g); de inhoud, de kwaliteit en de naleving van de tx'veiligingspolitiek; de naleving van spr.-cificke wetgeving m.b.t. GI S-omgevingen (wet tOt bescherming van de persoonlijke !evensfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens, wet ter bescherming van dt, aUfeUrSfl'CItten op computerprogramma's, ... t l )
(1)
Indien d.,~~ "'~(t;eving door d.· cI;~m n;~, word< In de .management btcr-
t;e=pect~rd. di~n,
de r""isor
I< O\"crwcg~n
dit
2.
CONTROLI,S MET B ETHEKK I NG TOT DE IM PLEMENTATI E VAN TOEPASSINGEN Deze comroles htbb~:n belrekking op de wij~e waarop informaricacoepassingen worden onrwikkeld, nangeschafr en onderhouden. Zij dr..gen in belangrijke male bij rot de kwnliteir van de loepassingen die worden g6mplememeerd . Binnen deze calegorie kan
t~n
onderscheid worden gemaakt ws-o;en:
mam werk door eigen personeel of door een tneleverancier; de aanschaffing, hN parameut'rt'n. de t'vt'nmde a~npassins en de implementati" van IMk ketlen: onderhoud v~n til- loep'lSsingen. 2 .1.
Maal w e rk d"o r eige n pc r~on ed ~)f dour et n wtl eve rancit'r Her succes van belungrijke omwikkelingsprojcrl('n is in hoge mate anlankelijk van d .. kwalileit van het projt'Ctm:m:lt;emem. Een gedesen projcrtstllring Vtrondersteh onder meer: een duidelijk engagemem en anieve lusst'nkornsr van de direccie; de rned(·wcrking van ervaren projectleiders: een aangepasle onrwikkelingsmclhodologie, aangevuld mct duidelijke nlltwikkdingsprocedurcs en -standaarden: het besta.ln van gedegen kwalileitscontroJ,:s; llirsewerktc budgetten: een ,gedemilJ ...... rcle omschrijving vun cle uit te voeren taken; l'(tn dllidelijke omschrijving v:m de veramwoorddijk heden; sYSf('matisc he opvolging door geschrcvNl rapport('rin,g gericht aan alle parlijen en de ondernem ingsleid ing. Daarnaast zijn vanuit l'en revisoraal SlandpullI volg('ncle r,ICwren belangrijk: het beStaan van gescheiden technische omS('vingen voor (Ie olltwikkelins, voor hu lesten en voor het productief gebruik: formt·le verantwoording van het onrwikkelingsproject op basis van een haalbaarheidsswdie en de formclt· spI'Cific~ti<"S van de behoeften van de gebruikers; ('Cn correcle inlegratie van de toepassing in de wepassingsarchile<:ruur; het in acht nemen VlIn be\'eiligings- tn comrolevereisrcn in elk stadium van helontwik kdi ng5t mje<:t; de uilvoerin,g van lests V:1n individuele modules. van systeemIesIs, van imegral;elesrs en van accept:IC,etests waarbij wordt naSeSann of de progrnmmaluur lec h nisch corren werk! en reJ;emoel koml aan d(· behoeften v~n de J;ebru,kers; proje<:l ~n mneren form("tl worden geacceptL~rd door de gebruikers vóór hn in produktie ncm .. n; cr moec worden naJ;tgaan of de toepassingen werden onrwikkeld en gedoeumemL'Crd volSt'ns clt· geldend,' Tegtls: Iwc bestaan van e~n st'ConrroJeertle procedure voor overdracht van de onrwik_ kellngsomgning naar de produkrie,"" omgt·ving. parallel aan de technische implemenl!l!ie moeten de org:lnisamrische en procedurele aspeclen van de administratieve orsanisatie worden herzien:
IB R ~ j.u.RI'rR".At; 1997
de gebruikers moelen bt:hoorlijk worden opgeleid; bijkomendl' doc umentatie moet waar nodig wordcn opgestdd met her oog op de integmli!- ,":m de ([)(:_ passing in de admirllstraticve omgeving. 10 het geva l dat ma.~lwerk door l"t:n derde wordt olllwikkeld, dient aandacht te
wordt-n besll'e
Aan sc harfin g, parametrcring en implementatie van p:tkeuen De aankoop en de implemtruatie Van pakke1!etl moet zoals elk ander project beheerd wordcn, Daarenbuven moet mtt dt, volgende 35pt:cten n:kening wordt,u gehouden: pakkenen dicoen te worden gescleo;;tec:rd op basis van t"t:n rormele Ixohoeftcndefinitie. waarbij in voorkomcml gcv,,1 de hurdige werkmethodes en procedures in vmag worden gesteld c11 de duelstdlingen rndien nodig worden gehcrdefinieerd; het aankoopconrract dicm duiddijh- spc:cificatics tt' omvatten m.b.!. de verwachle perrormamie, dt, fnnctionaliteiten. de door de levcmnçin tc leveren documentatie, dc eigendom of neerlegging van dc broncode, technischt, ondersteuning bij de implementatie_ toekomstig onderholrd en opleiding Van de gebruikers Daarna351 dient (luiddijk te wordt'n gen:reTt't'rd aan de werkdocumemen en briefwissding die alm de seleo;;tit, van her pakker vooraf grngen: bij de selecli e V.111 pakketten dient 0,01 . rekening te worden gehoudt:n met: • de betrouwooarht:id en repurmi(' van de leverancier; • de rUrlClionelt: kenmerken, de controle- en be"ciligingskamkreristieken van h(-t p,~kket; • de kwaliteit V'lIl Je door rOOukti(- wordt genomen; hel pakket moet geinlegreerd worden in de bestaande loepassingsarchitt1:tuur, en de"" integratie moet wordt:n gedocumenrttrd; na de aankoop van cen ]xtkket moeten upgradt'S op l,<,n systematisdte manier worden opgevolgd. T enslotte ditrtl opgemerkt dat alle belangrijke aanpassingen dienen te verlopen volgens de hierboven aangehaalde regels voor eigen ontwi kkeling (2 , I.).
2.3.
Onderhoud Voor belangrijkc aanpassingen aan bestaande programmatuUr gtld(·n uiteraard dezclfde regels als voor nieuwe omwikkelingen. Alhoe wel voor courartl onderhoud normalcrwij~e niet op ec:n projeo;;tbasis wordt gewcrkr. blijven de basisprinci pes van toepassing. I-lit:rbij is h(,t vooral van belang om ov~r {'Cn duiddijk systeem tt' beschikken voor hel regisrrercn, bcoordclen, uitvoeren en rot'wijzt'n van prioriteiten van de gevraagdc aanpassingen. Het is essentirtl om bij het .,;(voeren van w;j~igingen dt: documentatie a.~n te passen.
IBR -
J...... RV HSLAG
1997
J.
UITI3AT INGSCQNT RQ LloS Uitbatingsçontroks waarborgen dat de dagdag~ l ijkse informalieverwerking op l'en ("orrl..:!e en l"Cn betrouwbare wijze v~rI ()opt!."n laten de onderneming toe doel· matig in te spekn op eventuele incidenten. In dit "erb:",J
~ullen
volgende "spexten worden onderLocht:
3.1.
T!."chnisc h-npNalion!."el beheer De :lC!ivil~ilen d,e onder dne hoofding worden l>(·grocpc.~rd. heblx·n enerzijds belrekking op hel behoud van de performamie van hN sysu'em en ander~ijds. op de coördinatie en .Ic.' planning van dl' evolutie van de IT·infra5lrUCtuur.
3.2.
_Serv ice level mal1<'gement » - Het behl't" van de "O(lN>P gestelde dÎe nstvedening Dele activileiten lullen uitmonden in overeenkomsten tussen de diverse partijen die bij de geautomatiseerde inform.uieverwerking bet rokken zijn (de eindgebn,i. ker. dc.· systttmonrwik kelaar. de uitbating, ... ) en drng!."n bij tot een k\,·aliteits· volk diensTvc.'rlening.
,3.,3 .
.Ch:"'ge manageme n t .. - Beheer va" de tec hnisç he evolutÎe van de infra_ SlrUCl lIur Hel belrt"fl de procedures, dil' gti'mpkmtmttrd werden om dc.· wij,dgingen IC coördilWrtn en op Ie volgen die aan d~ G.I.S.-omgeving worden a'l11gebr;,cht (materieel. syst{~m. IlNw!."rk, em.).
,3.4.
~Confirgura don managclllcllI» - Bcheer van de ;n format ;caconfiguratic Dele anivil{'ilen hebben berrekkin!; op de identificatie en htt beheer van het materic.~1 en dl< b.1sisprogrnmmawu r.
j .;.
. P roblem ma" "gement. -Beheer van incident e n One procedures beschrijven de wiju wa.1rop problemen waarmee de informaticaafdeling Ie kampen lll."ft worden beh"ndeld (vastleg!;in!; van de probJ~men en ~bnormale situaties, '"erwijzing naar de oorsprong van het incident. opvol!;ing en bijsturing, interactie tussen de systt~montwikkel"'trs en de !;ebruikers.... ).
,3 .6.
Ui{b
3.7.
Back up e" n:slOreproceclures Zowd van de !;egevens als van de pmgmmma's I."n de systetmomgtving mOClt'u veiligheids kopieen genomtn worden. Dez!' kopieën mocten op I."tn beveiligde locatie worden bewaard, Voldoende re<:cnte veiligheidskol'iet'n moelen eXlern worden bew,l.,1rd.
J.8.
Archiverings- I."n desarchi\·l." ringsprocedure s Er mocten formde proc{-
rI3R -
J...... RVERSlAG
1997
3.9.
Pr"c"d u res vuur het bche" r va n gq:ev" nsJrag"rs Er moeten duidelijke richtlijnen besta."'!" I"n aanzien van hel beheer ",m J;':gevensdragers (inventaris. hergebruik, identificade),
3,IIl,
Planning 'an de uitbaling De b3tchverwerking moet worden gepland, gepammetreerd en uitgevuerd op basis van voomf vastgestelde richtlijnen.
3,1 I,
• Lugging ~ - Cuntn>lespoo,
Er moet een conrrolespoor best""n beu'effende dr uitvoering van alle belangrijke geaulOmadseerde processen.
4.
LOG ISCHETO EGANGSCON TRO LES Logische toegangseontfol"s laten toe de toegang tot het systeem te beperken rot geaurorisl'erde gebmikers. Meestal maakt men gebruik van een combinatie van gebruikersidentifieaties (user ID's) en paswoorden om deze doelstellingen t<" n."aliscrl'n. Om de doelmatigheid van dit systeem te garande",n, moet aan de waarden voldaan worden:
"olgend~
voor-
individuele idtnrificarie van de verschillende gebruikers: duiJdijke procooun.'s voor het bchertn van de gebruikefsprofielen ld{'finii'",n van nieuwe gebruikers, vl"wijderen van personedsleden die de organisatie verlaten, aanpassing van het profiel wannn'r il'mand van runetie verandert, tnL.);
richtlijnen en comrolema"t"'gel"n met betrekking rot de confidentialiteit, de structuur en het behee r van de P'Lswoorden (lengte van de geheime code, periodieke wijziging, ... ); controle Over gebruikersprofielen mei bebngrijke privileges (syst~mploeg. security officer.... ); imesriteil van htct beveiligingspakkei en hef besturingssysteem zdf. Bovl'ndien moeten maat regden worden senomen on1 dl' tocgang van de Sebruikers te beperken COl die pro..,ramma's. transacties. bt"Slanden. gegevens en «udlities _ die rechlslreeks verband houden met hun runctie in de entil~it. Een mmroI..spoor alle verwerkingen dient voor handen te zijn.
'"'lil
Daarnaast moeten dNectieve conlfoles worden opgezN om de effecti"ve ",erkin!:; van het beveiligingssysteem te bevestigen en, in voorkomtcnd geval, inbreuken te r.Lppone",n l'n op tl' volgl'n. Ttcnslolle moet ook dl' 100"gang lor het netwl'rk op een specifieke wijze woreltcn gecomrol{'t'rd. Bijkomende conrroks op dil vlak zijn van btobng inJil·n externe panijen via het netwerk toegang kunnen hebben lOt hN sysrl'em (b.v. via dial-up verbindin!:;en).
JBR -
J MItVr lt ~ I,,,",,
1997
5,
DE I'YSIEKE BEVE ILIGING EN liET HAMPENP LAN
5.1.
De f}'~ickc bc"cil iging Er mO(;t"n pn.·vemitve en dell'uiemaautgelcn genomen worden om het sysu:em tc beveiligen ttgl'n gevaren wals brand. waterschade. stroomonderbreking, inbraak .. Een gedegen fysieke beveiliging is gcbasrerd op "olg,'n,k principes: Sil/I,'·;"/{.
I.,," INI rektJICflllmm
Bij het Llirbouwen V,HI een computerz3lI1 dient rekening t~ worden gehouden met de aanw"zige externe bedreiging"n zoals inJustrit'!e activitdt. watervoorraden. voorraden van brundb.1ar materiaal, enz.. TrJtg
Er moelen sl>\.,<:ifieke maatregelen voor branddetccrie en -bestrijding genomen worden. SIYfJOIIIIT1.w"Ûmillg
De continuïTeit van Je elt'<:tTische stroomvoorzicning dient Ie worden verzekerd. Typische maatrege!cn in diT veroond zijn: het plaatstn van apparawur d ie de nelsp.1nning nivel!t-en, backtIp banerijl'n, noodaggregaten. ere. Wtrkolllgtl'wg
Er moet"n aangepaste maatregelen worden gelroffen voor het conditioneren "an de informat;çn.zaal (temperatUl" , vochtigheidsgraad. enz.). Ne/uerkm
1>laatrcgclen dienen te worden genomen om de beschikbaarlwid van lwi Iwrw"rk re verzekert'n (triangulatie. alrernar ieve communicatieverbindingen •... l.
5.2.
Harnpcllplan Een rampenplan waarborgt de continuïteit van de krisrische bedrijfsfuncti,'s indien de GIS-omgevillg door een calamiteit plots onbeschikbaar wordt. Een effccrief rampenplan word! uitg~werkr op basis van l'en methodologie waarin volgende aspecten aan bod komen: idemificatie van tossemiHe bedrijfsfuilcries op basis van ttn risico-analyse; vast5telling van hel verband en de aflmnkelijklwden tussen deze runcries; bepaling van de uit\Vi j k/herstdslrnt~gie: analyse vall de poremi;:le bedrei~ingen: beschrijvinl> van mogelijke oplossing"n "11 dt erm~-e gepaard gaande kosrcn; documem:uie van hel herstelpbn en de procedures; omwikkeling en documenratie van alternatieve procedures voor de gebruikers; testen van het hersrdplan; I~wijzen van de veranrwoorddijkhl-tlt'n voor onderhoud van het plan; en training van de betrokken personeelsleJen.
6.
EN D US ER CO MP UTI NG Onder de term ~end l1ser computmg~ wordt het gebruik ver:sraan. van IT-middelen door eindgebruikI''''; in dl.' onderneming. Deze middelen kunnen zowel centrllal als gedecentraliseerd ter beschikking worden geSteld (microcomputers). Sommige controles en vei ligheidsm,wtrq;ekn die toepasselijk (of essemil"Cl) ~iin voor grot,", systemen, ~ijn praktisch niel haalbaar in dit SOOrt omgeving. In de praktijk ~al dir aanleiding geven tot "ccentverschuivingen binnen de comroleomgeving. Door de lage t~gangsdn:'mpel en enkel omwille van het feir dat de gegl"Vens worden verw,",rkt door _eerl» compurer, bestaat bovendien het ge,.,.ar dal de eindgebruikers een onvoorwaardelijk vertrouwen stellen in dl.' financiHe informatie dil.' door dergelijke systemen wordt opgeslagen en gegenereerd. Gezien end user computer tools eerder gericht zijn op de individuele eindgebruikers. wordt dl.' graad van aCCUr.ltess,' l"n betrouwbaarheid van informatie in belangrijke mate ml"C bep.uld door de interne com rol'·I1la.~In:'gtkn, die door het mana;:ement worden opgelegd en worden toegep.~st door dl.' gebruikers. Hierond,'r volgen een aanta l punten die mede bepalend zijn voor d" comrol"benadering in dergelijke omgl'vingen en erop gericht ~ijn de beschikbaarheid. confidentialiteit en integrrtei! v~n infornmties)'slcmen bcb.~sl"('rd op _end U5er compudng_ (.~ciliteiren te garanderen: het bestaan van Cormele voorschriftl"n van de leiding inzake het gebruik en de controle van microcomputerS in de onderneming: maatregelen inzake fysieke veiligheid: verminderen van hl'! risico op diefstal. op accidentde schade en op oneigenlijk gebruik. controle op htt gebruik van de programma's (licemieverplichringen, 101'gan!;scomrolc, op!eidings\'e~islen, enz ... ); comrole op de t(l(:gang tot door dl.' eindgebflliker ontwikkelde rO!'passingl>n en segevens, maantgel,·n dir erop );nidu ~ijn niet geallthoriseerde wijzigingen t,· verhindl'ren: instntni,'5 m.b,t. de Ix,veil iging en hel gebruik V,U1 tKterne opslagmedia (diskettes, tap<.'5, removable harddisks, ... ): comrole op til, Ix,trouwb.~arheid van dl' door de eindgebruiker ontwikkelde ro~:p:lssing"n:
controle op de uitvO!'ring van back ups van soCrwart, omwikkelde ,tpplicaties en gegevens; maatn:'gclen ter voorkoming van inf~-ct ies door compml'rvirussl'n: comrol,·mamrcl>el .. n en instructies m.b.t. verbindingsmogclijkheclen rond ttNwerken.
I13R _ JAARVER~!.A'; 1997
BIJLAGE B: Tocpass ingscomrolcs DEFI N ITIE Ondl"r .toep.assingscunrroll:5 ~ verstaar mtn cn,'n!ijds, dl- g((IIIfQ/I""iJ«rd~ rolllroltftl1Xttluw die binnen dt to<:p:lssing werden voorlicn. en :lndrrlijds. de 11/'illlIt ft tuijiflllieftro.wlllrtJ waarop ttn organisade srrum om de v~rwl'rking v'LIl g"geVl'IlS te cuntroll'ren. f.-kt gl"herl van dne comroles garJndeen de volll-dighl·id. de juistheid, het gl":luthoriSl'l:rJ br:lkrer en de v:llidirel! van de financii'le en 0lx,r:uionele informatie vervat in h('t sys1tx"m.
I.
G EAUTOM ATI SEEHD!: CONTHOL.EPHOCED URES Hierond .. r
~olgt
een nil't-limitatieve lijst "an geal!lomatisc:erde controJcprocwures:
ffhocontroles kJit checks); deze categorie omvat de controles op het formaat. d .. juistheid. het besw;ln tn de r(-ddijklwid van gegtvens di" voor verwerking worden aangdXKlen. Zij verhinderen dat fourieve g..gevens worden vl'rwerkt; verificatie "lUl dl' numerisch .. sequentie: ttn controle van deze aard Stelt ttn organisatie in smal na te gaan of alle gegl'vens werden ingevoerd. het beudt hier dus (-en volkodigheidsconrrole: gt'aurom:lli~rJe afstemming (matching): indien nieuw ingebrachtl' gegevens kunnen worden ver!;ell'ken met gegevens die rttds op het systttm beschik_ IxLU zijn kunnen ze op hun Tl'delijkhtid worden genX'tst; aumris:ui"syst"men: in 11<'1:1 Wa! l~passinBen worden rr.ms."lClil:5 zonder met.'r gocdgekNtrd op bllSis van de g"gl'wns in het ~utofls:ltieprofieJ v~n de gebruiker. Dit laaI de scheiding van funct ies toe.
2.
MANU ELE CONT IW L. EPROCED URES Ondtr dezl' categorie vallen ~lle comrol{'s die h;lndmarig door d,' gl'bruiktrs worden uitgevoerd. Hel gaat ollder m('Cr om: de analyse van bestuurlijke infnrmatie; de opvolging op uit~onderingsr:lpporlen: de uirv(I("ring '-an reconciliaties; hrt vergelijken van gegevens. di~ door her informatiesysw:m wordl'n loegeleverd. met dl' rl'alileil (voorr:l:ldopnaml:5, a(stemming mer ..... kcninguittreksels v-an klanten of levemncil'rs. CIC); de formell' gIX.Jkturing van rr.tnsanics.
3,
INTERACTIE TUSSEN TOI-;PA SS ING SCONTRO LES EN AL.G HIE N E lTCO NTROLES Toepassingscontroles en algemene IT-controles zijn sterk met ,-jk:mr verbonden. De algemenl" IT -comroles zijn noodzakdij k om de betrouwbaarll<-id It waarborgen ,-an de toepassingscontrolt-s, die gl"lx'lSttrd zijn op ge-aummatist:erde vl"rwerking.
IBR -
J...... RVHSI.IIL
1997
De volgende voorbt'dden vl'rduidclijken dit;
indien de controles m.b.t. de implemem:nie, de omwikkeling n1 d,· aanpassing vun tOl'passingen zwak werden uitgebouwd. bestaat de mogelijkheid dat de il1form3ti ... van de leiding onbt·trouwba.u is. dat ~ed i[ çh<xks ~ niN op een corre"e manier w~rken. dal comroldijsu'n verkeerd of onvolledig zijn. \'\fannttr de marllleel "ilg{'voerd{' comroles Sfeunen op weini,g betrrluwb.ue mppOf({·n. wordt afbreuk gNI3:in aan de dOl"lmati,gheid van hel inrerne controlesysteem; indien de logische toegangscontrole over het syStl~m belangrijke I<<('mfen ver_ foom. kan de binnen de ond~rntming uit,gtbouwde funnies<:heidin,g in hel gedmng komen.
BI J l -\(,1' I
CONTROl.EAANBEV HI NG Cf, )UIl' 1997)
BEVEST IG IN GEN DOOR DE LE ID ING I.
INLEIDI NG
I. I.
In IXirngraaf 2.).4. van de algemene controlenormen wordl als bew,)skrnchl'g gege"en ~houwd dto .NIrJligmg nm mf_alle Joor Je Jlrfellt •. (h'erigens wordl in de vennoolschappenwe! duideh)k hl.>! rKhl van de commiss~tIS-re" i50r t'rkt'oo om bij de bestuurders. personctlslcden tn aangesrelde" V'Jn cic velllHlOlschap alle vt·rkbringen en inlichtlnl!en d,e hij noodz.akeliik acht, op te vragen. I)c~e aanbeveling verduidcliikt hoe vall de leiding OIltV:IIlI!"'n verklaringen als bewiiskrnchrig gcgcvl'n kunntn worden gebruik!, wtlkt procedures mOClen worden len ulI\'OI'r gdegd om die v~rklaringl'n re t'valueren en Ie documenteren en wdke houdll1g de reVI50r moel aannemen Indien cle leidmg weigtn de g .... r.mgde "erklaringen te gen'n.
I. l.
(h'ereenkomslIg de IIllernallQnalc praktl)k moet de revisor hel fx.wljs bekomen dal de ondememingsleidlllg ha.~r verantwoordeIlikheid \'oor de getrouwe vool'5tdling van de financiële slalen. opgesleld volgens algemeen aanvaarde normen. erkent en dar het daartOl.' bevoegde bt-slUursorgaan inderdaad (he financit:le Slalen heeft vaslgesleld. IIls brwiJs voor dt' vastsrelling van de )a.~rn:kt·nlllg is g<:<,n specjfkke schriftelijke wrklarl1lg vereisl; hf.'l 111 België vigcrr:'ndt' wl'({elij k sielsel is op d,r pUlli voldOl.'ndt, prl'Cies. Manr wd zal de revisor nagaan ,.bl de jJarrekening of de geconsolideerde jaHrekenll1g wt'1 degelijk ol'ereenkomSI'g de wellelijke "omwereisten werd vasl};esleld. door de lezmg I'an de notult'n van de vt'rgadering V"~n het bestuursorgaan dat delt- besli5sing heefl genomen. Is dn 1\11'1 hel geval dan kan de re\'i50r, O\'ereenkomSllg paragraaf 3.10 van de algemene comrolenormen. de jaarrekening nil.'l cerllfit:ll'n.
] ,.\.
Ql1
1.;1.1.
Onder de 10Uier mon(ldmge be\'l'Sligmgen. rangschIkken wc vcrklarIngen die cle reV'SOL a) in een vcrslag over (-en onderhoud hCt'r{ genotuleerd:
(1)
1)00 .aanlle",·llllsm. \r,ln I,,:. InsooulI! d<-r ]kdnlfs",~iSIln d.., ..,dkt all dut,d"n,!! wonkn
U"I!"v:aard,sd. Zij kun""n d" vorm ... nncm"n VfUCt'tlurn ,~". ook al zqn JeU' ",,,, '" O>~rttfI· .. "mmIllS ....,r de .oormdd<- unlle'fllng"" IXss"VllII~ moe< hl] dIl I
b) in een schrlJ"en ""n ~Iin gcspreksparmer !x,'·CSIlSI. zond er om ulldrukkdijke be"cslIgmg 11: vl':1.,I:('n, .... ~t het risico op misverstand IU~Sl'n de revisor en de ond.. rnemingsleidmg bn !x,pcrken. 1.3.2.
Cl<: lx'wijskradll van sdlrlfldiJh bevcstigingl'n is ved grolcr d"" dez!.' v:m mondeling!.' !x,VCSI igingen. &hriftelijke !x,vl'S"gingen kunnen cn "~n de direuil' heeft !x,grepen. en ......L:Irover de Jeidln,g zich sch rI flelI jk akkoord "erklaart; cl de nOIuIen V'~n de vtrgadcrmgen v:m de raad van bestuur . V'J n hN direnieco. mil':; of "an l-en gellJk .... aardlg orb'3:1n e"cnals de onderl ekende kopie van de J~arrekenmg. ,'an de geconsolid et' rde jaarrekenIng of "an ttll ,'e <slag van tx..·enverml'lde org~nen,
2.
DE I3EVESTIG INGEN VAN DE MATER IAAl.
2.1.
De bevcsligmg..,n van de ICldmg "(ijn ondergeschikt !x,wijskmclllig matcriaal. [).., revisor dil'nt van tic leldmg van de onderneming scllflftl'llJk!.' bevcsllgmgl'n Ie ,'!.' rhijgen over de felien en de omSI~ndigheden d,e voor de jaarrekening van m:lI!.'rieel bel:mg zijn en waarvan m ralclijkheid niet kan worJen ver.... achl dal 11II'romtrenl ander toc:relkend !x,wijskrnchlig malcnul b..schlkbaar IS.
LI~ ID I NG
M .5 BE\,\IIJ SK I{ACIITIG
0.- be.,·cs[igmgen V'.m de ondc:'rrlcmmgsleiding kunnen mei m de plaals .... orden gcs[eld van ,.n"ll're gegt'\'en5 ...."",...·an de rC\'isor reclel'Jk!.'rw'Js mag a.~nnemen dal die beschikbaar zijn . Zo lullen biJvoorbe-cld de ver kl~rmgen van de ondernemmgsleidmg nU:I als bewijskmchllg malcriaal wordl'n beschouwd wanneer he[ gaal om dl' bevestiging \';111 l'tOn b;lflks;lIdo, dl' I'lgl'ndom \'an ecn goed, .... n a'111o( ...:rkoopprlJs. 2.2.
Schriftelijke bevl'StiglllJ>tn ~Cniell'n de voork!.'ur bovcn hN nOluleren door de revisor van ttn gl'SI'I'\'k. Indien de I'l'visor kan verwachten d~1 hij !x,wijskr...::htige gegevens vindl d,e ml-er gewld" hebben dan fllonddlflgl' of lclf$ sclmfldiike verklaringen, moo=t hIJ dat !x,wljskrachtig malerlaai bekomen. Inen en. in voorkomt·nd gc'·al. ook mei bI.',rekkmg [Ol de inhoud van lIjn verslag.
2.3.
Gtbruik<,lijk zulJl'n til' 111','11;<'1\ 101 ht-v<,sriging ~cbllndcld wordt" Ifl wat algcmeen uls _bI.'vesllgingsbrief_ van de lcidlflg wordt OInschl'\'vcn. Het verdient a.~n!x,vehng dl' schrifrdiJkl' be"esliglflgen van de ondernemlllgslei· ding op aanvraag Ie Jx-perh'n lOl die onderwerpen d,e arzondtrlljk of globaal bescho.u wd belangtIjk l Il" voor dl' Ja:J,rt'kenlllg. Voor een aantal mbril'ken zal de revisor indien nlx],g tl'n !x,hoevl: van de leiding IIIICt'nlt'lIen wal hIJ als !x,lJngtiJk beschouwi. Het ;n bijlage 101 dl' un!x,veJing lOegevOt'gde "oorbct-Jd Illuslft'l'rt welkc ondcr· werpen kunnen worJ!.'n opgenolll<.'fl in een be,·t'Stlglflgsbtler van de ondern!.'mlng.
jI3R - J MII.III:R~I .... ,.
1997
2.4.
In de loop van dt' comrole legt de ondernemingsleiding ('Cn grom aantal verkla_ ringen af, al dan niet op vraag van de revisor, \'{/anneer deze verklaringen belrekking hebben op voor de jaurekening belangrijke informatie, moet de revisor: nagaan of diegenen die verklaringen afleggen. beschouwd kunnen worden als goed ingelicht lx·treffende de hedodde aangeJegenht-den; binnen of buiten de onderneming bewifskmchtige gegevens verzamelen die deze verklaringen bevestigen; beoordden of de informatie die de undernemingsleiding meedtth als reJeJijk kan worden beschouwd en als samenhangend met de elders bekomen informatie.
1.5.
In ten aantal gevallen kan een bevestiging van de ondernemingsleiding het enige bewijskrachlig materiaal zijn dat de revisor redelijkerwijze mag verwachten te bekomen. Zo hoefl dt" rt'visor er zich niet noodzakelijk aan te verwaduen dat andere bewijskrachtige gegevens de bedoding van dt' leiding kunnen onderbouwen, bijvoorbeeld de bedoeling om een d~lneming aan 11' houden of die van Jc hand te doen, of de bedoeling om een bedrijfsrak van de onderneming StOp Ie zeIlen. enz. Indien de bevestiging door de leiding het enige beschikbare bewijskraduig stuk is, Jan moet de revisor de gevolgen beoordelen van deze toestand op de inhoud van zijn verslag.
2.6.
Indien de bevestiging van de ondernemingsleiding strijdig is met ander bewijskrachtig materiaal, moet de rt"visor reken ing houden met de omstandigheden en, indien nodig, na hierover met de leiding etn onderhoud Ie hebben gehad, de betrouwbaarheid van de andere door de ondernemingsleiding gedane verklaringen in vraag SteJJen.
3.
OOCU M I~N TAT I E VAN DE VAN DE ON DER N EMI NGS LEID ING BEKOMEN BEVEST IG INGE N
3.1.
In zijn werkdocumenr bewaart de revisor een spoor van de bevestigingen die hij van de ondernemingsleiding heeft bekomen en die hij als bewijskrachtig materiaal wil aanwenden, ongeacht of het om mondelinge dan wel schriftelijk bevestigingen gaat.
3.2.
Een bevesligingsbri(·f is normaliter gedal(,erd ol' een datum die niet ver ligt van de damm van hel verslag over de jaarrekening. In ~n a."lntal gevallen dje belrekking hebben op bijzondere verrichtingen, kan ook in de 1001' van de opdracht een afzonderlijke brief worden bekomen.
~.3.
De bevestigingsbrief van de ondernemingsleiding moet ondertekend worden door leden van de leiding op her hoogste niveau van de onderneming, meI inbegrip van het financieel beleid (normaliter zijn dat de afgevaardigd beSTUurder of de algemeen direcleur en de financieel dirt'Cteur), rekeoing houdend mei hun kennis van Je feiten en hun gezag. Het is in bepaalde gevallen ook mogelijk dat de revisor een brief wenst te bekomen die door een ander lid Van Je direclie wordt ondertekend, bijvoorbeeld door de persoon die instaat voor de notulen van de vergaderingen van de raad van beSTUur of van belangrijke comités.
I B R ~ j ...... R'·EKSL!l{; 1997
".
". 1.
INV LOED VA N DE \'\/ EIGER ING O M EE N BEVESTIGI NGS I3H IEF T E TEKI,N EN \Xlannttr J .. onJcrncminplciJing weigert ....,,, informatic schriftelijk te bevesligen, 11l000t ,k f(·visor de r{"
4.2.
Wanneer de leiding weigen om ccn aantal door de revisor als noodzakelijk beschouwde inlkhtingcn te bev''!;lÎgcn. dan mot'l de revisor dit feit vermelden in lijn verslag in overet'nsttmming mer de b..paling van artikel 65. 1° Vcnn. \XleL Verder moe! hij ook beoordelen "f dele toestand moct leiden !Ot het opnemtn V:1I1 ''tn voorbehoud in zijn verslag of ttn onthoudende verklaring.
4.3.
Onder die omsrandightden z,,1 de revisor nok het venrouwcn in VTl'ag st(·lltn dat hij verlet'nt aan bevestigingen die de leiding in dc loop van zijn opdrJcln h..,.(t gedaan en on,krzockt hil in hot·'·,· r ,... n weigenng om et'n beveStigingsbrief af te !:t,"ven nog .. tn andtr .. inl'lot'd kan htbbtn op zijn verslag.
BIJLAGE
Lijsl van bc,cstigingen die kunnen "oorkofllen in een bevestigingsbrief OIl//(rS!tJtl/ul ,"IJI)~bnld ij gtm S!lmJ"lmllllodel. Dt ill~IIJ /'all dt be,'tlligil/gJbritf 1~,,"Îtt"1 1/(I(I'1;eI,mg /Wil de umlerlle1Jlillg fI1 ook nm Je lijd.
HoeI/ri ,Ie l'OOrlUWI1/JIt bedllf/illg /"tn"itbIÎllgm die /liel
,'{/tl " " bel'llJligiugJbrlff is re ptilmll"iI' iufu"''''lit VI'" btp(J(I/dt door tJtldNY nmbrxlm k/{/illm 1I'0rdtil Olldtrvxbl. k,1IJ dirgtlijkt britf ook 11'/11"-
dm gtbmikl 011/ de {"'IItI{lcb!
f nleidl'/I{II'
IWI
de Iridillg op
"'1 (UIlIlIJ! p/lll/filft ('Uligm.
!1iI ,."g,.,,,,f
(T"r 3nemie van de commiss:tris-revisor - datum) DNI' brief wordt opt;estulIrd in hel raam V;ln uw comrolropdmclll mei betrekkint; lOt de jaarrekenmg zoals opt;/'Steld ond"r de vemntwoordelijheid v'lIl (vaslt;esleld door) de raad "an tx"Stllur van .... Naar ons besle j,lzkhl. bevesrisen wij de volgende (ei ten:
Voorbeeldl'Il /'1111 l'/'rzlX'keli di/'. I/((I,/'gel"lIg bel geml. ill ,Ie b/'iej klfl/JIeli tnl/'lleII ofige110/111'11;
A. n el'eJliging
"1'" illjor",,,'ie ore/' de re,·billle"ilSell: j~arrekening,
L
MeI uilwndering van de zekerhedt'n vermeld m tlldichling X bij de bezwaart gl>t"1l enkel ... lakdijkc- lekerheid de aCliva.
2.
Ot: nodige voorlkningen werden naar behoren geboekt en de toelichting bij de jaarrekening omVal op correcll' wijze de n·rmddin,gen met betrek king [Ot persoonlijke en zak"lijke zl·kerheden die door d{' ondtrnemin,g wer(len gesleId of onherroepelijk toe,gezl',gd ter zekerheidstelling van $Chuld"n of verbintenissen VUil derden.
3.
De uitbatingsvergunnmgen zijn nog t;eldig en de nodige ma.~Irt"gelc-n lijn gelrofTen om re "oldoen aan de milieuwetgeving en -reglementenng.
4.
Alle belangrijke ge$Chillen, die moeten vermeld wordl'n in wdicllling XVII bij de jaarrt"kt·nin~. werden daar naar behoren opg"nomen.
S. Toelichring XVII !x-vat de vereisle inlichtingen met betrek king lot alle belangrijke verbintenissen WI aan- or verkoop van vasle aCliva of andere inlichlingen met betrekklllg lot de termijnmarkt ;n goederen nf valum.
n.
13l.'1'1'11 igi lig
1.
Ik raad van beswur )wefl geen Wf'{'1 van cle bc.:loeling van de controle-aandeelhouders om hun stlalegil· inzake sleun aan de vemloolschap Ie wijzigen.
2.
Ot: mad van bestuur heefl van de conlfole-aamk-elhouders van d~ "ennoot$Chap alle w3llfborgl'll kunnen vI'rkrijg<'n omtl~m de verdl°r7.ening van hUil finallciëlt Sll'Un dil' noodzakelijk is voor d~ cominuïl{'il in de bedrijrsuil{){'fenin~.
Iwer tIe COl/I hili ïfe il i 11 Ile bellriJfm i I(H"j.", ;"g:
C. / IIjo,",,"'lie OL'er de groep: I.
Wij bevestigen dat de informatie met bl:trekking tot de identilicmie van de verbonden ondernemingen vollt-clig is; mt't'r in het bijwnder beStaat er. bij ons wecrn, g(,'('n enkele vennootschap die gffomroleerd wordt door onze dochters of door <"en onderneming die onz(' vennootschap ((}nrroleen, en die niet op b~.. hoorlijke wij~e werd gcïdenriliceerd.
2.
De saldo's van verrichtingen mN de verbond,'n ondernemingen zijn regelrmui.g I:;eboekt "n .geïdentificeerd in de jaar~kenins.
3.
Wij heb!x'n op dit o.genblik geen plannen or bedoelingen om een deelnemin.g over cc dragen, die ('('n belekenisvolle wijziging zou II."wttgbn:·ng(·n van de waarderin.g van de aCtiva, passiva en verplicheingen in de jaarrekenin.g afgeslOlen op.
D. /i/ell/elilell 1.
I'(IJI
{}/uekerheid..
BtI'Wigilig I'dll «11 illlerPl'l'ltllit. bijl'flOrfNtld:
Wij hebben geen plannen of bedoelingen die van aard zijn Om de waarde of de classilicatie van de aniva en passiva. zoals geboekt in de iaar~kening, op betekenisvolle wijze te beïnvloeden (bijvoorbeeld dltltrl..aam karakter van een deelneming). 2.
Brr't.ltigillg I'a/I tl'1I rolllroltprob/tI'lIl. biJF(I()r,","ld:
Wij zijn niet in de mogelijkheid om U bijkomende dementen te verstrekken [er ondersteuning van Iw{ bedra.g van ...... geboekt als voorlienin.g voor risico's en kosten voor . 3.
Wij hebben geen weN van enige onregelmatigheid waarbij een persoon. die een belangrijke rol speelt in de inH.. rn~ controlemaatregelen, zou zijn betrokken en die een !x'{ekenisvolle invloed 20u kunnen uitoefenen op de jaarrekening.
E. Alge me",! illjorllull ie:
1.
Wij hebben U alle verJmwoorclingsstukh'n ter beschikking gesteld, alsook cle notulen van de algemene vergadering, van de vergaderingen van de raden van bestuur, van het directiecomité en van de ondernemingsraden.
2.
Naar ons oordeel is er geen belangrijke gebeurtenis na baJansdantm die een betekenisvolle wijziging van de jaarrekening.
De Financieel Dirffteur
~ou
nopen tot
De Afgevaardigd Bestuurder of de Directeur-Generaal
I BR - JAARI' lRSLA{ ; 1991
BlJI.H,J ')
W IJ Z IGING VAN DE CONTROLEAANBEVELI NGEN VAN HET INST ITUUT DE I{ BEDRJ)FSREV ISO REN TEN GEVOLGE VAN DE W IJZ IGING VAN HOOFDST U K 3 VAN DE ALGEMENE CONTROLEN ORMEN
CoNTKOl.[KI~ll.O
In parJgra'lf 1..3 .. Iw~~cle streepje, wordl dto I\V('(.-d~ zin als volgl gtowijzigd: .. [n dil verb.,nd v.:,me[dl p,1ra b f'Jaf .3.7.1. 11/ fillt van de algtmene comrolcnorml·n dal «h"'l voorlx'houd Zo,1 WOrcll·n uitgl-drukl in hel geval he( lx'lektonisvo[ is voor d.: bc:oord",linb van clto (geconsolideerde) jaarrekeninj,:»", b Wo\CT Vo\t>. l)~ I-:Tfltt>.f. CONTROLE Ol' l)fo U)N11101.E"';-ERK%o\o\MItf.llf.N
In par:'graaf7. eerst~ lid. wOrdl dto leksl ~[s volgl vervangen: .Paragro"f 3 . .3.7 .. derde lid van de algemen", conlro!cnormen siell: _I-ll'l feit dat een kleine of m,clddgrme onderneming niel alle principes van d(· imerne comro[e bn na[even. moel de revisor ",r ni"'l nood~ah'lijkerwijzto IOC brengen om d", COmm"'n1aar in dir verband in htt tweeclto ded van 7.ijn verslag op Ie nern(·n. Een derge[ijk", verme[dinj,: zal vermeden word"n W,Ul1ll't'r de administratieve organisatie. mei inlx'grip van de interne comrolcml'Ch~nisrnen. als ":1!lgepaSI aan cl", aard en de omvang V
In paraSro ..f 1.6. word I de \'erwij~ing .. Is volgl aangepast: (A.CN . .3.5.2 .... )
In par:'j,:ra.,f5.1.;" fillt wordl dl' verwijzlllg "Is volgt aang"'p.'l$I: (norm .3 ..3.3. lid j van (Ie algCnlelll' cOlliroknormen). 13 f.\'fs n c.IN(.f.N (xxm I) f. Lf. I IJl N{,
In IXIragraaf 1.2 .. wordt de "erwijzing als volgl a:lIlgtpaSI: (A.CN . .3.15)
!BR - J M R" ER'(JI(. 1997
In pamgmaf l.I .. tw~>t:de lid, worden dl' verwifzingl'n vervangl'!l. respectltvelijk door de volgl:nde pllragrafen van de algemene comrolenormen: 3.4.3 .. 3.4.3. en 3.10.2., eerste lid. In parngmaf 4.2 .. tweede lid, worden (Ie verwijzingen vervangen, R'SjX'Cl itvt'lijk dour de volg(·nde ]»rngrafen van de algemene comro1cnormen: 3.4.3. l'n 3. 10.2., (>('r5te lid. In pamgraaf 4.3., eerstl' lid, wordt de verwijzing COl1twltnormen tocg{·voegd.
n",~r
p;lmgr.... r 3. 10. 2. van de 1IIg{'ml:ne
Co,-..-rI!OU' VA": Iwr JAAII\'I:I!~I •.u,
In paragraaf 1.1 ., derde lid. wor
In pamgr.wf 5. 1. wordt Je verwijzing nattr de alsem"ne contrQlcnormen vang"n door 3.9. Jllfillt.
gewjf~igd
en ver-
In p;lmgr.mf '.3. word, het tw ...'tle l,d vervaogt'n duor de volgeode ,eksr: ~ H ct ja~rverslag bevat de door de wet vtreiste Inlichtingen en ~temr overeen met de jaarrekening, . CoI'I"IIOU: \',\": [)f. \'OIlM\'I'I!UST~": I": \TIIUANIJ Mt:T I >E \'\STSTLtJ .tM,. Uh (;OI"UIo..U IIt'", 1;1, t)t: Ut
jo,., • ..:t)~IA"ti'o{'
, . .\N tm JA'\I!H"l"t ." (; EN UH (,un"SOU UU:llnr JAMlIlt " t: "t/'o'(,
In paragraaf 2.1., ~'(;rste lid. wordt de verwijzing naar de algemene controJenorme'l vervangen door 3.1 ,. 111 Pltragmaf 2.3., rw('t'de Jid, wordt de v('rwij?ing naar de alg"menr conrroJenormell vervangen dwr 3.1 '.3. In Pllfagraaf 4.2., eerste lid, wordt de vangen door 3.16.
verwij~.ing
naar d" algemene conrrolenormen ver-
