HOWEST departement Hiepso

HOWEST – departement Hiepso

NIEUWE KIJK OP ADL BINNEN EEN WOON- EN ZORGCENTRUM BIJ LICHT DEMENTERENDE PERSONEN

Eindwerk aangeboden tot het behalen van de titel van Bachelor in de ergotherapie.

Onder begeleiding van: Mevr. Defour E. Mevr. Verraest E.

Sharon Maes Juni 2008

Hogeschool West-Vlaanderen - departement Hiepso R. de Rudderlaan 6 - 8500 Kortrijk T 056 23 98 60 - F 056 23 98 80 - [email protected]

HOWEST – departement Hiepso

NIEUWE KIJK OP ADL BINNEN EEN WOON- EN ZORGCENTRUM BIJ LICHT DEMENTERENDE PERSONEN

Eindwerk aangeboden tot het behalen van de titel van Bachelor in de ergotherapie.

Onder begeleiding van: Mevr. Defour E. Mevr. Verraest E.

Sharon Maes Juni 2008

Hogeschool West-Vlaanderen - departement Hiepso

R. de Rudderlaan 6 - 8500 Kortrijk T 056 23 98 60 - F 056 23 98 80 - [email protected]

DANKWOORD Graag richt ik een dankwoord aan alle mensen die me geholpen hebben bij het verwezenlijken van dit eindwerk. In het bijzonder mijn promotors, mevrouw Els Verraest en mevrouw Els Defour, die me de nodige hulp verstrekten om dit werk te schrijven. Ook wil ik mijn stagebegeleidster bedanken, mevrouw Ann Dejager, bij wie ik steeds terecht kon voor advies. Bedankt papa en mama voor het geduld en de aanmoedigingen tijdens het voorbije jaar. En zeker niet te vergeten, mijn speciale dank aan de bewoners en het zorgteam van het woonen zorgcentrum. Zonder hen kon dit eindwerk niet tot stand komen.

E en bedankje E en bedankje vrolijkt niet alleen anderen op, m aar ook jezelf. U iteraard zijn er m om enten w aarop je dankbaarheid niet direct kan uiten, en ben je verlegen. M aar laat je niet door verlegenheid tegenhouden, en spreek je dank alsnog uit zodra er zich een gelegenheid voordoet. Iem and die denkt alles te w eten, w eet m inder dan iem and die niets w eet en alles graag w il w eten. D ankbaarheid zet een kettingreactie in gang, die de m ensen om ons heen verandert, en onszelf. W ant iem and m iskent de m elodie van een dankbaar hart …

DE INHOUDSOPGAVE DANKWOORD ...................................................................................................................... 4 Lijst met de gebruikte afkortingen...................................................................................... 7 De inleiding .......................................................................................................................... 8 1. ADL ................................................................................................................................... 9 1.1 Begripsomschrijving ..................................................................................................... 9 1.1.1. Definitie: ADL ....................................................................................................... 9 1.1.2. Soorten ADL....................................................................................................... 10 1) Zorgactiviteiten (ZADL) ........................................................................................ 10 2) Bewegingsactiviteiten (BADL) .............................................................................. 12 3) Huishoudelijke activiteiten (HADL) ....................................................................... 13 4) Vrije tijdsactiviteiten of ontspanningactiviteiten (OADL) ........................................ 13 5) Arbeidsactiviteiten (AADL) ................................................................................... 14 6) Sociale activiteiten (SADL) ................................................................................... 14 1.1.3 Voorbeelden ADL activiteiten in een woonen zorgcentrum................................ 15 1.2. Het zorgteam betrekken tijdens ADL activiteiten ....................................................... 16 1.2.1 Middelen om het zorgteam te informeren over de ADL activiteiten ...................... 16 1.2.2. Beïnvloedende factoren...................................................................................... 16 1.3. Besluit ....................................................................................................................... 18 2. Doelgroep: personen met een beginnende dementie ................................................. 19 2.1 Dementie ................................................................................................................... 19 2.1.1 Definitie ............................................................................................................... 19 2.1.2 vormen van dementie.......................................................................................... 20 1) Beginnende dementie .......................................................................................... 20 2) Semantische dementie, ........................................................................................ 21 2.2 Beleving persoon met dementie ................................................................................. 22 2.2.1 Voorstadium ........................................................................................................ 22 2.2.2 Beginnende dementie ......................................................................................... 22 2.2.3 Milde/matige dementie ........................................................................................ 23 2.2.4 Ernstige/diepe dementie...................................................................................... 23 2.3 De behoeften van personen met dementie................................................................. 23 2.3.1 Behoeftepiramide van Maslow............................................................................. 24 2.3.2 Zorgbehoeften, .................................................................................................... 25 2.4 Besluit ........................................................................................................................ 26 3. Belang van Algemene Dagelijkse activiteiten binnen de Ergotherapie...................... 27 3.1 Algemene taakomschrijving van de ergotherapie ....................................................... 27 3.1.1 Doelstellingen:..................................................................................................... 27 3.1.2 Uitgangspunten: .................................................................................................. 28 3.2 Ergotherapie binnen het WZC Maria Rustoord........................................................... 29 3.2.2 Bevoegdheden .................................................................................................... 29 3.3 Besluit ........................................................................................................................ 29 PRAKTIJK 4. Voorbereidingen betreffende het eindwerk.................................................................. 31 4.1 Beeld bewoners ......................................................................................................... 31 4.1.1 Voorstelling bewoners ......................................................................................... 31 4.1.2 Vragenlijst ........................................................................................................... 34 4.1.3 Gewoonten bewoners ......................................................................................... 36 4.2 Beeld zorgteam.......................................................................................................... 37 4.2.1 Voorstellen eindwerk aan het zorgteam............................................................... 37 4.2.2 observatie werking van het zorgteam .................................................................. 37 4.3 Activiteitenplan........................................................................................................... 41 4.4 Besluit ........................................................................................................................ 41

5. Beleving van de ADL activiteiten.................................................................................. 42 6.1 Activiteiten in praktijk.................................................................................................. 42 6.1.1. Activiteiten Myriam ............................................................................................. 42 6.1.2. Activiteiten Werner ............................................................................................. 50 6.1.3. Activiteiten Marie ................................................................................................ 58 6.2 Evaluatie ADL activiteiten........................................................................................... 64 6.2.1 Activiteiten Myriam .............................................................................................. 64 Hoe was de samenwerking met de bewoner tijdens de activiteiten? ........................ 64 Is er een geschikte tijdsbesteding gevonden? .......................................................... 64 6.2.2 Activiteiten Werner .............................................................................................. 70 Hoe was de samenwerking met de bewoner tijdens de activiteiten? ........................ 70 Is er een geschikte tijdsbesteding gevonden? .......................................................... 70 6.2.3 Activiteiten Marie ................................................................................................. 72 Hoe was de samenwerking met de bewoner tijdens de activiteiten? ........................ 72 Is er een geschikte tijdsbesteding gevonden? .......................................................... 73 6.3 Besluit ........................................................................................................................ 77 6. Evaluatie......................................................................................................................... 78 6.1 De enquête ................................................................................................................ 78 6.1.1 Waarom neem ik de enquête af?......................................................................... 78 6.1.2 Voor wie is de enquête bedoeld? ........................................................................ 78 6.1.3 Hoe ziet de enquête eruit? .................................................................................. 78 6.1.4 Wanneer neem ik de enquête af?........................................................................ 79 6.2 Resultaten.................................................................................................................. 79 6.3 Besluit ........................................................................................................................ 82 Algemeen besluit ............................................................................................................... 83 Lijst met figuren................................................................................................................. 84 Lijst met grafieken ............................................................................................................. 84 De bijlagen ......................................................................................................................... 84 Bijlage I: modellen van Reed & Sanderson ...................................................................... 85 Bijlage II: vragenlijsten ..................................................................................................... 94 Bijlage III: maandplanningen van maart 2008 ................................................................ 101 Bijlage IV: informatiefolder over ADL.............................................................................. 106 Bijlage V: activiteitenaanbod van de ergotherapie en animatie....................................... 107 Bijlage VI: taakomschrijving verzorgende en verplegende ............................................. 109 Bijlage VII: activiteitenplannen ....................................................................................... 113 Bijlage IIX: blanco enquête ............................................................................................ 117 Bijlage IX: Foto’s bewoners aan het werk....................................................................... 118 Literatuurlijst.................................................................................................................... 122

Lijst met de gebruikte afkortingen a.d.h.v.

Aan de hand van

AADL

Arbeidsactiviteiten

ADL

Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen

ADL activiteiten

Algemene Dagelijkse activiteiten

BADL

Bewegingsactiviteiten

d.m.v.

door middel van

ev.

eventueel

HADL

huishoudelijke activiteiten

m.b.v.

met behulp van

OADL

Ontspanningsactiviteiten

PDL

Passiviteiten Dagelijks Leven

R&S

Reed & Sanderson

SADL

Sociale activiteiten

WZC

Woon- en zorgcentrum

ZADL

Zorgactiviteiten

8

De inleiding In mijn theoretische deel wordt mijn visie over ADL activiteiten omschreven. Zes activiteiten worden beschreven, nl. zorg-, bewegings-, huishoudelijke-, vrije tijds-, arbeids- en sociale activiteiten. Het zijn ADL activiteiten die de bewoners het meest zinvol vinden om dagelijks uit te voeren. Dit bleek uit een vragenlijst die afgenomen werd van de bewoners en uit de bevraging van de familie van de bewoners. Het doel van de nieuwe kijk is om het zorgteam zo actief mogelijk te betrekken tijdens ADL activiteiten en de meerwaarde van deze actieve betrokkenheid te beoordelen voor zowel de bewoners als het zorgteam. De doelgroep is gericht naar personen met een beginnende dementie. Het heeft me altijd al gefascineerd hoe die personen en de omgeving ervan omgaan met het beginnende ziekteproces. Vooral wanneer ze verblijven in een woonen zorgcentrum is het soms extra moeilijk om zich thuis te voelen. Vanuit die interesse wilde ik personen met een beginnende dementie een zinvolle dagbesteding bieden in een woonen zorgcentrum. In een volgend hoofdstuk wordt omschreven hoe personen met een beginnende tot matige dementie functioneren. Kennis over de beleving van dementerenden is belangrijk voor het zorgteam die de verschillende ADL activiteiten zal begeleiden. Kennis over de behoeften is belangrijk om een accent te kunnen leggen op de individuele interesses van de personen. Als afsluiter van het theoretische deel wordt het belang van dagelijkse activiteiten binnen de ergotherapie nader verklaard. Als voorbereiding op de praktische uitwerking van het eindwerk heb ik me verdiept in mijn drie volgbewoners. Dit met als doelstelling een activiteitenplan samen te stellen die gericht is op de persoonlijke interesses en noden van mijn drie volgbewoners. Naast onderzoek van de bewoners wordt ook de werking van verschillende zorgdisciplines besproken. Zo wil ik rekening kunnen houden met de specifieke taken die ze uitvoeren in een woonen zorgcentrum. Het zorgteam wordt betrokken tijdens ADL activiteiten die aansluiten bij die specifieke taken die ze uitvoeren. M.a.w. het zorgteam behoudt de werking maar ze zullen zicht meer richten naar de individuele interesses en noden van de bewoners. De verschillende activiteiten die in samenwerking met het zorgteam werden aangeboden aan mijn volgbewoners worden besproken. Zo vindt er een evaluatie plaats van de samenwerking van het zorgteam met de bewoners tijdens de activiteiten. Ook wordt nagegaan of de ADL activiteiten een meerwaarde waren voor de bewoners zelf. In het laatste hoofdstuk wordt een enquête verwerkt. De enquête ondervraagt het zorgteam rond de doelstellingen van mijn eindwerk. De doelstellingen in mijn eindwerk zijn: het zorgteam betrekken tijdens ADL activiteiten en nagaan of dit een meerwaarde is voor de bewoners.

9

1. ADL In dit hoofdstuk wil ik duidelijkheid scheppen over de nieuwe kijk op het begrip ADL. Om het begrip duidelijk te omschrijven, heb ik me verdiept in enkele bestaande definities. Daarna geef ik een nieuwe visie van de ADL activiteiten door deze uitgebreid te beschrijven. Het doel is om een nieuwe kijk op het begrip ADL tot stand te brengen bij het zorgteam. Hieronder beschrijf ik hoe het zorgteam op de hoogte gehouden wordt over de nieuwe beschrijving van ADL activiteiten. Belangrijk is ook de begeleiding van de bewoners waarbij bepaalde factoren de dagbesteding van de bewoners beïnvloeden.

1.1 Begripsomschrijving 1.1.1. Definitie: ADL1,2,3,4 1

“ADL zijn Algemene Dagelijkse levensverrichtingen. Algemeen dient te worden opgevat als universeel, met andere woorden die levensverrichtingen worden bedoeld die voor alle mensen gelijk zijn en dagelijks worden uitgevoerd, omdat zij elementair en levensnoodzakelijk zijn.” (Faasse, 1977)

2

“ADL (algemene actieve handelingen van het dagelijkse leven) staat voor een actieve benadering van de zorgvrager, waarbij men deze laatste zal stimuleren om nog zoveel mogelijk zelfstandig en actief te doen.” (Schollen & De Clerq, 2006)

3

“Met activiteiten van het dagelijkse leven wordt bedoeld: de zelfzorg, de handelingen, de verplaatsingen en bewegingen, de vrije tijdsbesteding, maar ook de communicatie die iedere dag nodig is om zich te kunnen verzorgen op alle gebieden.” (Nuyttens, 2006) 4

“Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen of ADL zijn de handelingen die mensen dagelijks verrichten om in leven te blijven. De lijst met ADL activiteiten is als volgt: eten, inclusief medicijnen innemen, drinken, slapen, bewegen, ontspannen, zinvolle activiteit (hobby, sport, …), sociaal contact (vriendschappen maken en onderhouden), seks, aan –en uitkleden, praten, horen, plassen, ontlasting, lichaamswarmte regelen (vb. dunne of dikke kleding uitkiezen), lichamelijke hygiëne.” (Wikipedia, 2008) Uit de bovenstaande definities stel ik als eerste vast dat het begrip ADL al jaren besproken wordt en doorheen de jaren niet veel veranderd is. In de beginjaren lag de nadruk vooral op gelijkheid, m.a.w. dagelijkse activiteiten die voor alle mensen gelijk uitgevoerd worden en noodzakelijk zijn om te overleven. In recentere beschrijvingen wordt ook de nadruk gelegd op het laatste vernoemde, maar de gelijkheid is minder belangrijk. Door de jaren heen is men het er over eens dat ADL, Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen, als doel overleven heeft. Ten tweede kan ik besluiten dat het begrip ADL verwijst naar ‘actieve’ dagelijkse activiteiten en ‘actieve’ handelingen om de activiteiten te kunnen uitvoeren. Om het begrip ADL te kunnen toepassen op de zorgvrager is het dus nodig dat de persoon nog over een bepaalde graad van zelfstandigheid beschikt.

1

FAASSE, J., De ADL-registratie in verzorgingstehuizen voor bejaarden. De tijdstroom, Lochem, 1977, p. 15-20 2 SCHOLLEN, E., & CLERCQ, J.D., Patientgestuurde zorg. Een nooit eindigend verhaal. Lannoo, Leuven, 2006, 39 p. 3 de NUYTTENS, L., Geriatrische problematiek. Cursus 2 jaar van de opleiding Ergotherapie, Hogeschool West-Vlaanderen, Departement Hiepso, 2006-2007, Kortrijk, 104 p. 4 http://nl.wikipedia.org/wiki/Algemene_Dagelijkse_Levensverrichtingen

10 Uiteindelijk haal ik aan dat het begrip Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen zeer ruim is. Dagelijks voeren we heel wat handelingen uit en ook als we niets doen en gewoon uitrusten is dit ADL. De voornaamste handelingen die we dagelijks uitvoeren zijn: persoonverzorgende activiteiten, bewegingsactiviteiten, huishoudelijke activiteiten, vrije tijdsbesteding, arbeidsactiviteiten en sociale activiteiten. Hieronder ga ik uitgebreider in op de soorten ADL activiteiten die de mens het meest uitvoert. Dit heeft als doel om een verruimde nieuwe kijk op de Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen tot stand te brengen bij het zorgteam. Om ze te kunnen betrekken bij de dagelijkse handelingen van de bewoners is het nodig dat het zorgteam een kijk krijgt op alle ADL activiteiten waarbij ze betrokken worden. Die zien ADL nog te veel als enkel en alleen zorgactiviteiten en een specifieke taak gericht naar de ergotherapeuten. De nieuwe kijk op ADL, is het zorgteam kennis bij brengen over de andere ADL activiteiten, buiten die van de zorgactiviteiten.

1.1.2. Soorten ADL5,6,7,8,9,10,11,12 1) Zorgactiviteiten (ZADL) Binnen de verschillende zorginstellingen zullen de zorgverleners op vlak van ADL, hoofdzakelijk oog hebben voor de verzorgingsactiviteiten. Zo zullen algemene dagelijkse levensverrichtingen geassocieerd worden met zorgen op vlak van eten, drinken, wassen, kleden, transfer, toiletsituatie en continentie. In mijn stage werden de zorgactiviteiten voornamelijk begeleid door het verzorgend personeel omdat die goed opgeleid waren om de juiste zorgen aan te bieden. Toch was het ook belangrijk om de ergotherapeutische visie in het oog te houden, zodat de autonomie van de bewoners niet verloren ging door de visie van het verzorgend personeel. Ze proberen de bewoners zoveel mogelijk te ondersteunen bij moeilijkheden en nemen zo ook veel handelingen van de bewoners over. Belangrijk is toch een graad van zelfstandigheid van de bewoners te bewaren.

5

http://aps.vlaanderen.be/cbgs/content/168.html DE COCK, L., Antwoorden op al u vragen over dementie. Davidsfonds, Leuven, 1997, 33 p. 7 BLOEMENDAL, G., Demente ouderen. Activiteiten en omgang. Intro, Nijkerk, 1990, 81 p. 8 GRADY, J., Zelfredzaamheid, ADL, Basiszorg. De tijdstroom, Lochem, 1986. 9 SCHOLLEN, E., & CLERQ, J.D., Patiëntgestuurde zorg. Een nooit eindigend verhaal. Lannoo, Leuven, 2006, 35 - 47 p. 10 GRAY, M., & MCKENZIE, H., Zorgen voor ouderen. Een praktische gids voor iedereen. Intro, Nijkerk, 1986, 96 – 108 p. 11 HULST, D., Veel te doen, weinig tijd? Meer kwaliteit van leven door een andere aanpak. Het Spectrum bv, Utrecht, 2000, 55 – 113 p. 12 Vandekerckhove, K., Beter omgaan met je tijd. Zo besteed je zinvoller je tijd. Tips van een tijdsconsulente. Lannoo nv, Tielt, 2001, 22 – 23 p. 6

11 Eten en drinken

Onder eten en drinken verstaan we o.a. het bereiden van een maaltijd; uitkiezen en gebruik van de gepaste voorwerpen en tafelgerei; voedsel of drank naar de mond brengen; schoonmaken van het gezicht, handen en kleren; zuigen, kauwen en slikken; het hanteren van alternatieve voedingsmethoden (hulpmiddelen).

Afbeelding 1: eten en drinken Eten en drinken zijn primaire behoeften van elk levend wezen. Zonder kan de mens niet overleven. De bovenstaande handelingen zijn broodnodig in het leven en worden als een gebruikelijk feit aanzien in onze dagelijkse activiteiten. Het laatste geeft aan dat eten en drinken ook gecategoriseerd kan worden bij andere ADL activiteiten. Daarbij denk ik aan een vrije tijdsactiviteit wanneer we een maaltijd gebruiken om ons te ontspannen. Maar het is ook een sociale activiteit want vaak is het een manier om contact te leggen met andere mensen. In een woonen zorgcentrum werkt men dan ook vaak met leefruimtes waar de maaltijden genomen kunnen worden. Zo komen de bewoners dagelijks in contact met anderen. Wassen Met wassen wordt bedoeld activiteiten die iemand uitvoert om de persoonlijke hygiëne van het lichaam te bevorderen. We denken dan ondermeer aan het aanbrengen en verwijderen van make-up; verzorgen van de haren; verzorgen van de nagels, verzorgen van de huid, oren en ogen; aanbrengen van een deodorant; tanden poetsen; inzepen, afspoelen en afdrogen van de lichaamsdelen; behouden van de badpositie; zich verplaatsen in en uit een badpositie. Het is een dagelijkse activiteit die bijdraagt tot een bepaalde graad van eigenwaarde. Het is een individuele activiteit waarbij iedereen aandacht schenkt aan zichzelf. Afbeelding 2: wassen Kleden Kleden is een handeling die vlug over het hoofd gezien wordt. Het gaat niet enkel over aan- en uitkleden maar ook over persoonlijke keuzes. Iedereen heeft een andere smaak waardoor we zoveel van elkaar verschillen. In een WZC is het belangrijk om die keuze niet te maken in de plaats van de bewoners maar ze te betrekken tijdens die handeling. Afbeelding 3: kleden

12 Transfer Onder het begrip transfer verstaan we: gaan, staan, zitten en liggen. Deze functies kunnen soms minder goed uitgevoerd worden door ouderdomskenmerken, zowel op cognitief als op fysiek vlak. Met als gevolg dat de bejaarden minder mobiel worden en voortdurend een beroep doen op een rolstoel. Het is dan ook zeer belangrijk dat de transfers nog zoveel mogelijk zelfstandig uitgevoerd worden door de bejaarde. Actief bewegen zorgt ervoor dat de bejaarde langer zelfstandige activiteiten kan uitvoeren. Toiletsituatie en continentie Incontinentie is een veel voorkomende moeilijkheid bij bejaarden. De oorzaak ligt vaak in de verminderde werking van spieren. Daarnaast moet ook rekening gehouden worden met cognitieve stoornissen die kunnen leiden tot incontinentie, zoals vergeetachtigheid, desoriëntatie, enzoverder. De gevolgen van incontinentie wegen vaak zwaar op de leefwereld van de bejaarde. Ze gaan zich onzeker en afhankelijk voelen van het verzorgend personeel omdat ze geen vat meer hebben op het toiletgebeuren. Vaak gaat een schaamtegevoel hiermee gepaard. 2) Bewegingsactiviteiten (BADL) Bewegingsactiviteiten zijn alle bewegingen die we uitvoeren binnen- en buitenshuis. Het maakt een groot verschil uit of iemand nog vrij kan bewegen of als iemand minder goed te been is. Het beperkt meteen de omgevingswereld van de persoon door de verminderde mobiliteit. Op mijn stageplaats moet bij de organisatie van bewegingsactiviteiten rekening gehouden worden met heel wat factoren. Ten eerste worden de bewegingsmogelijkheden onderzocht van de bewoners en wordt geprobeerd om die zoveel mogelijk nog te ondersteunen. Vaak worden hulpmiddelen zoals een wandelstok en een loopkader gebruikt om de bewoner toch te stimuleren tot beweging. Belangrijk is om de mentale toestand t.o.v. de bewegingsbeperkingen na te gaan bij de bewoners. Door regelmatige valpartijen kan het gebeuren dat de bewoners schrik krijgen om zich te bewegen buiten de kamer. Hierdoor nemen ze niet deel aan de verschillende activiteiten buiten het WZC of de kamer. Ook is het soms moeilijk te aanvaarden dat ze altijd vervoerd worden in een rolstoel tijdens lange afstanden. Ze moeten nog aanvaarden dat ze hulpbehoevend zijn. Afbeelding 4: bewegingsactiviteiten

13 3) Huishoudelijke activiteiten (HADL) Voorbeelden van huishoudelijke activiteiten zijn: koken, boodschappen doen, schoonmaken, opruimen, de was doen, strijken, zorgen voor de kinderen, … Sommige activiteiten worden niet dagelijks gedaan, maar we kunnen ze zeker geen week laten liggen. Hoewel iedereen het huishouden altijd heeft gedaan, staan we er in een woonen zorgcentrum te weinig bij stil dat de onderhoudsdienst ook een belangrijke rol speelt bij het vervullen van een dagelijkse activiteit. Deze zorgdiscipline doet eigenlijk het huishouden voor de bewoners, ook al zou de bejaarde deze activiteit nog prima kunnen uitvoeren. Tijdens mijn stage wordt dus ook rekening gehouden met de betrokkenheid van de onderhoudsdienst. Hoewel die vaak over het hoofd gezien wordt, kan ze een belangrijke meerwaarde betekenen voor de bewoners. Vooral de vrouwelijke bewoners kunnen zich bevestigd voelen doordat ze nog betrokken worden in de huishoudelijke taken. Daarnaast draagt het bij tot het zich goed voelen op de eigen kamer doordat ze actief betrokken worden tijdens het schoonmaken van de kamer. Huishoudelijke activiteiten

Afbeelding 5:

4) Vrije tijdsactiviteiten of ontspanningactiviteiten (OADL) Vrije tijdsactiviteiten zijn alle bestedingen die iemand uitvoert in zijn vrije tijd. Het zijn alle activiteiten naast werk, huishouden, slapen, eten en lichamelijke verzorging. Elke persoon voelt vrije tijd anders aan en zal het ook op een andere manier besteden. In punt 1.2.2 worden een aantal algemene factoren besproken die de tijdsbesteding van iemand beïnvloeden. De nadruk ligt vooral op activiteiten waarin de persoon zich niet verplicht voelt zoals terugkerende dagtaken als arbeid, onderwijs, huishoudelijke taken, persoonlijke verzorging en fysieke behoeftebevrediging. M.a.w. het is dus alle overige tijd waar een eigen inbreng aan de tijdsbesteding kan plaatsvinden. Voornamelijk persoonlijke vaardigheden en kwaliteiten kunnen tot stand gebracht worden tijdens vrije tijdsactiviteiten. De dagbesteding van iemand die verblijft in een WZC bestaat voornamelijk uit vrije tijdsactiviteiten. Ze hebben geen verplichtingen meer, bijvoorbeeld arbeid in de maatschappij en het uitvoeren van de huishoudelijke taken. De tijd die de bewoners vroeger aan die activiteiten besteedden kunnen ze nu benutten voor vrije tijdsactiviteiten. Tijdens mijn stage zullen dan ook een groot deel van activiteiten die ik organiseer, behoren tot de categorie vrije tijdsactiviteiten. Afbeelding 6: vrije tijdsactiviteiten

14 5) Arbeidsactiviteiten (AADL) Arbeid is alle lichamelijke en/of geestelijke krachten om iets tot stand te brengen. In tegenstelling tot de vrije tijdsbesteding waar keuzevrijheid is, zal tijdens de arbeid verplichtingen nageleefd moeten worden. Arbeid biedt elke mens de kans om zich te integreren in de maatschappij en draagt bij tot een positief gevoel van eigenwaarde. In een woonen zorgcentrum is arbeid leveren in de maatschappij minder van toepassing maar het zal wel een veel besproken onderwerp zijn tijdens het reminisceren. Veel ouderen praten graag over dit onderwerp. Tijdens het organiseren van dagelijkse activiteiten wordt dus rekening gehouden met de beleving van vroegere dagbestedingen. 6) Sociale activiteiten (SADL) Sociale activiteiten zijn alle activiteiten waarbij we ons richten naar de buitenwereld en contacten leggen met andere mensen. Ze betekenen een wereld van verschil bij bewoners van een woonen zorgcentrum. Ze hebben namelijk niet zoveel contacten meer met de buitenwereld doordat ze verblijven in een WZC. Door sociale interacties te leggen met de personeelsleden en met de familie kunnen ze toch nog een soort van sociaal contact aangaan. Afbeelding 7: sociale activiteiten Tijdens mijn stage heb ik dan ook iedereen van het personeel actief willen betrekken bij de sociale activiteiten van de bewoners. Met de toenemende leeftijd is het algemeen bekend dat de algemene dagelijkse activiteiten van iemand verminderen, waardoor ook de sociale contacten verminderen. Door ze een meer actievere dagbesteding aan te bieden, wil ik de bewoners ook terug een socialer leven aanbieden.

15

1.1.3 Voorbeelden ADL activiteiten in een woonen zorgcentrum Het woonen zorgcentrum Maria Rustoord te Ingelmunster waar ik stage liep, werkt via een gestructureerd en eenvoudig dagelijks activiteitenplan. Hieronder geef ik enkele voorbeelden van de ADL activiteiten die het woonen zorgcentrum aanbiedt aan de bewoners. Voormiddag - Persoonlijke contacten en individuele gesprekken met de bejaarden: * Kennismaking met de nieuwe bewoners; * Attentie voor de jarige bewoners; * Spontane babbel met de bewoners in de gang of de kamer; - Oefeningen gericht op het ochtendtoilet, badrelaxatie, PDL (Passiviteiten van het dagelijkse leven); - Maaltijdbegeleiding; - Oefeningen in de kinesitherapie. Namiddag: - Elke namiddag is er animatie in twee of drie verschillende leefruimten. De activiteiten kunnen zijn: * hobby: handwerk, knutselen, bloemschikken, …; * aankleden van de leefruimten volgens het seizoen; * gezelschapsspelen; * spelnamiddag: quiz, volksspelen, kruiswoordraadsel, memorie, enzoverder; * keukenactiviteit: - bakken van taart, koekjes, wafels, enzoverder; - maken van pudding, fruitsalade, enzoverder; - groenten snijden; * huishoudelijke activiteit: - handdoeken plooien; - servetten vouwen; * voorlezen uit: huiskrantje, weekbladen,…; * film: langspeelfilm of videofilm van voorbije activiteiten; * voetbaden geven. - Cafetaria: de bewoners kunnen er altijd gaan zitten in de cafetaria met bezoek of alleen om iets te gaan drinken of te eten. Uit de bovenstaande opsomming van ADL activiteiten kan opgemerkt worden dat er een diversiteit aan aanbod bestaat in het woonen zorgcentrum. Deze activiteiten werden hoofdzakelijk door de ergotherapeuten en animatrice gegeven omdat dit het best past in hun taakomschrijving. In hoofdstuk 3 worden de bevoegdheden van een ergotherapeut beter verklaard en in hoofdstuk 5 wordt verder ingegaan op de activiteiten die de ergotherapeuten organiseren in het WZC. In mijn stage is het de bedoeling om rekening te houden met het reeds aanwezige aanbod aan ADL activiteiten die hierboven vermeld staan. Maar ook dit aanbod verbreden naar de wensen en noden van de bewoners die ik zal benaderen. Daarbij rekening houdend dat het zorgteam een belangrijke inbreng kan doen tijdens de ADL activiteiten die gepland en georganiseerd worden voor de bewoners.

16

1.2. Het zorgteam betrekken tijdens ADL activiteiten 1.2.1 Middelen om het zorgteam te informeren over de ADL activiteiten13 In kader van mijn eindwerk is het nodig dat het zorgteam weet heeft van het activiteitenprogramma om uiteindelijk een persoonlijke inbreng te doen. In WZC Maria Rustoord worden al een aantal middelen aangewend om het zorgteam op de hoogte te houden. Die middelen probeer ik tijdens mijn stage aan te wenden om mijn doelstellingen i.v.m. mijn eindwerk over te brengen. Één van de middelen is een informatiebord die in elke gang aanwezig is. Dit richt zich voornamelijk naar de bewoners maar ook het zorgteam wordt er mee op de hoogte gehouden. Het bord bevat informatie over de wekelijkse animatieactiviteiten, de maandelijkse grote evenementen, besprekingen van de bewonersraad en een menukaart. Afbeelding 8: informatiebord Via maandelijkse teamvergaderingen worden belangrijke zaken over de bewoners besproken. Het team bestaat uit een hoofdverpleger, ergotherapeut, kinesitherapeut, logopedist en pastoraal werkster. Vooral de medische gegevens van de bewoners worden op elke dienst overlopen, maar ook andere inbrengen kunnen plaatsvinden tijdens de teamvergaderingen. Zoals ideeën van de logopedist om het taalvermogen van een bepaalde bewoner te stimuleren, een nieuwe activiteit die het verzorgend personeel wil organiseren, … Als laatste vindt er dagelijks een overdrachtsmoment plaats voor het verzorgenden verplegend personeel. Tijdens die momenten is het ook mogelijk om iets te vragen aan het personeel. Andere middelen die het WZC Maria Rustoord gebruiken zijn dienstvergaderingen en netpost (intern mailverkeer). Deze waren minder van belang voor mij om het zorgteam op de hoogte te houden over mijn eindwerk waardoor ik die niet heb toegepast.

1.2.2. Beïnvloedende factoren Elke soort ADL activiteit is onderhevig aan een paar beïnvloedende factoren, die het verloop en de keuze van de activiteit zullen bepalen. Om een zinvol activiteitenplan op te stellen voor de bewoners is het nodig om rekening te houden met de onderstaande factoren: 1) Leeftijd Onze dagelijkse activiteiten op 80-jarige leeftijd zullen er helemaal anders uitzien dan toen we nog 21 jaar waren. In een WZC zullen de dagelijkse activiteiten afhangen van fysische of psychische beperkingen, veranderende interesses, meer vrije tijd dan vroeger, minder verantwoordelijkheden, … Deze factoren zullen de dagbesteding van mijn volgbewoners beïnvloeden. Ik zal in contact komen met de beleving van de bewoners t.o.v. het ouder worden en de veranderende dagbesteding.

13

BLOEMENDAL, G., Demente ouderen. Activiteiten en omgang. Nijkerk, Uitgeverij Intro, 1990, 94 p.

17 2) Beroep Hoe iemand beslist welke activiteiten en hoelang hij deze uitvoert hangt grotendeels af van de rol die een persoon heeft in de maatschappij. Hoe meer verantwoordelijkheid, hoe meer de activiteiten daarop afgestemd worden. In een WZC hebben de bewoners veel minder verantwoordelijkheden dan wanneer die nog thuis zouden verblijven. De bewoners nemen daarom graag nog eens deel aan een reminiscentieactiviteit. Zo kunnen ze herinneringen ophalen over vroegere arbeidsactiviteiten, huishoudelijke activiteiten, zorgen voor de kinderen, … Tijdens bijvoorbeeld een huishoudelijke activiteit kan terug gedacht worden naar vroegere arbeidsactiviteiten die de bewoners uitvoerden. Even stilstaan bij de herinneringen van de bewoners zullen op die momenten een meerwaarde betekenen voor hen. 3) Persoonlijke doelen Elk mens heeft een verschillende visie op zijn of haar dagbesteding. Dit komt doordat iedereen streeft naar doelen die hij of zij wil bereiken in zijn leven. Een levenslange wens kan bestaan uit doorgroeimogelijkheden in zijn carrière. In een WZC liggen de doelen die iemand wil bereiken minder hoog want meestal hebben de bewoners alles al gerealiseerd of voelen ze zich te oud om nog iets te willen realiseren. Een doel is dan vaak nog zoveel mogelijk te kunnen genieten van het leven. In mijn stage probeer ik dit te realiseren door rekening te houden met individuele doelen. Die ga ik na d.m.v. bevraging van de bewoner, het zorgteam en de familie van de bewoner. 4) Opleiding De persoonlijke kwaliteiten en vaardigheden die iemand bezit zullen dikwijls de richting van de dagbesteding bepalen. Bijvoorbeeld de ene persoon voelt zich het best als hij kan werken met zijn handen, maar dit geldt niet voor iedereen. Dit bepaalt onder andere al snel wanneer iemand verder wil gaan studeren of meteen wil beginnen werken na het behalen van zijn of haar diploma. Zo’n keuzes beïnvloeden onze ervaringen die we in ons leven opdoen en hoe we onze activiteiten in het dagelijkse leven uitkiezen. In een WZC zullen de bewoners vaak terugdenken aan de keuzes die ze gemaakt hebben in het leven. Tijdens dagelijkse bezigheden kunnen vaak herinneringen naar boven komen over hoe iemand bepaalde vaardigheden heeft opgedaan in het leven. Tijdens het begeleiden van activiteiten zal het zorgteam zich niet enkel mogen fixeren op de handelingen die de bewoners uitvoeren. Vooral de beleving van de bewoners tijdens dagelijkse activiteiten zullen centraal staan.

18 5) Ervaringen Zoals hierboven omschreven doen we in ons leven ervaringen op en gaan we onze dagbesteding aanpassen naar de gebeurtenissen die zich in ons leven afspelen. Als een persoon bijvoorbeeld heel zijn leven de gewoonte had om rond 18u ’s avonds te eten, dan zal het op latere leeftijd moeilijk zijn om deze gewoonte af te leren. Het is dan ook belangrijk dat een WZC de gewoonten van de bewoners respecteert en er zoveel mogelijk rekening mee houdt. In mijn praktische deel ga ik dan ook eerst na wat de vaste tijdstippen zijn waarop iemand activiteiten uitvoert en in welke volgorde die plaatsvinden. Zo is het mogelijk om de gewoonten van de bewoners te analyseren en er rekening mee te houden in het toekomstige activiteitenplan. 6) Geslacht Ten slotte wordt opgemerkt dat de dagindeling van een vrouw er vaak helemaal anders uitziet dan een man. Hoewel we in de 21ste eeuw bevinden waarbij vrouwen en mannen als gelijk worden gezien, zullen de activiteiten van een vrouw er verschillend uitzien dan bij een man. Een vrouw zal zich richten op het huishouden en het verzorgen van de kinderen, terwijl een man meer ingeschakeld zal worden voor zwaardere werkactiviteiten zoals klusjes in het huis. Bij het organiseren van activiteiten voor mijn volgbewoners zal ik een onderscheid maken tussen mannelijke en vrouwelijke dagbestedingen. In een WZC zullen de vrouwen meer geïnteresseerd zijn in huishoudelijke activiteiten en zullen de mannen meer arbeidsgericht zijn.

1.3. Besluit Het vernieuwende is dat ADL niet enkel gezien wordt als zorgactiviteiten. Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen wordt meestal beschreven met de volgende basisbegrippen: eten en drinken, wassen, kleden, transfer, toiletsituatie en continentie. Daarnaast wordt het meestal omschreven binnen een taakomschrijving van de ergotherapie. Die visie wordt nader verklaard in hoofdstuk 7 waar het zorgteam ondervraagd wordt i.v.m. de oude en nieuwe visie rond het begrip ADL. In de nieuwe visie zie ik het begrip ADL in een veel ruimere context zodat het zorgteam een actieve bijdrage kan leveren in de dagbesteding van de bewoners. De volgende activiteiten vormen de basis van de nieuwe, ruimere kijk op ADL: zorgactiviteiten, bewegingsactiviteiten, huishoudelijke activiteiten, vrije tijdsactiviteiten, arbeidsactiviteiten en sociale activiteiten. Met andere woorden de nieuwe definitie van het begrip ADL is: alle dagelijkse activiteiten die iemand uitvoert omdat die het zinvol vindt om ze elke dag opnieuw uit te voeren. Iedereen hecht een verschillende waarde aan de ADL activiteiten waardoor ieders dagbesteding er anders zal uitzien. Tijdens de begeleiding wordt dan ook rekening gehouden met de individuele waarden die iemand geeft aan de verschillende activiteiten. Tijdens mijn stage zal de nieuwe kijk gebruikt worden om het zorgteam actief te betrekken in de dagbesteding van de bewoners. Door een nieuwe omschrijving te geven van de ADL activiteiten kan elke zorgdiscipline eigen vaardigheden omzetten naar ADL vaardigheden. Bijvoorbeeld kiné draagt belangrijke rol bij bewegingsactiviteiten, pastoraal werksters bij sociale activiteiten, onderhoudsdienst bij huishoudelijke activiteiten, enzoverder.

19

2. Doelgroep: personen met een beginnende dementie In dit hoofdstuk wordt de doelgroep in mijn eindwerk nader besproken. Zo begeleid ik drie bewoners waarvan twee de diagnose beginnend tot matige dementie hebben en één iemand lijdt aan semantische dementie. Om te voldoen aan individuele noden van de bewoners worden de beleving en de behoeften van dementerende personen nader verklaard. Hoewel ik me enkel richt tot beginnend dementerende personen, heb ik de verdere stadiums van dementie ook beschreven. Dit om rekening te kunnen houden met de verschuiving van behoeften doorheen het dementeringsproces.

2.1 Dementie 2.1.1 Definitie14 Dementie volgens de DSM-IV-criteria: “A. De ontwikkeling van multipele cognitieve stoornissen worden zichtbaar door beide volgende: 1) geheugenstoornissen (verminderd vermogen nieuwe informatie te leren); 2) een (of meer) van de volgende cognitieve stoornissen a. afasie (taalstoornis); b. apraxie (verminderd vermogen motorische handelingen uit te voeren ondanks intact motorische functies); c. agnosie (onvermogen objecten te herkennen) d. stoornis in uitvoerende functies (dat wil zeggen plannen maken, organiseren, opeenvolgend handelen, abstraheren); B. De cognitieve stoornissen in criterium A1 en A2 veroorzaken elk een significante beperking in het sociaal of beroepsmatig functioneren en betekenen een significante beperking ten opzichte van het vroegere niveau van functioneren. C. Het beloop wordt gekenmerkt door een geleidelijk begin en progressieve cognitieve achteruitgang. D. De cognitieve stoornissen in criterium A1 en A2 zijn niet het gevolg van een van de volgende: 1) Andere aandoeningen van het centraal zenuwstelsel die progressieve stoornissen in het geheugen en de cognitie veroorzaken 2) Systeemziekten waarvan bekend is dat deze dementie veroorzaken 3) Aandoeningen door middelen teweeggebracht E. De stoornissen komen niet uitsluitend voor tijdens het beloop van een delirium. F. De stoornis is niet eerder toe te schrijven aan een andere stoornis (bijvoorbeeld Depressieve stoornis, Schizofrenie)” Tijdens mijn stage zal er rekening gehouden worden met de voorgaande kenmerken zodat een gerichte aanpak tot stand kan komen. Specifieker worden de kenmerken en de begeleiding ervan vertaald bij personen met een beginnende dementie in onderstaand stuk. Als reden dat mijn eindwerk zich richt op personen met een beginnende dementie.

14

SWEPS & ZEITLINGER Bv., Beknopte handleiding bij de diagnostische criteria van de DSM-IV. e Krips Repro, Meppel, 4 druk 1998, 120-121 p.

20

2.1.2 vormen van dementie 1) Beginnende dementie15,16,17,18 In het begin wordt dementie soms vergeleken met ouderdomsvergeetachtigheid. Vaak zal er dan ook niet gepraat worden over de diagnose beginnende dementie. Pas wanneer iemand in latere fases terechtkomt, zal terug gekeken worden naar kenmerken in het verleden. Slechts dan zal men het hebben over dementie. De latere fases worden besproken in hoofdstuk 2.2 beleving personen met dementie. De eerste kenmerken die wijzen op beginnende dementie kunnen zijn: • • • • • •

stijgende vergeetachtigheid; verminderende schoolse vaardigheden, zoals schrijven, lezen, …; verward en angstig zijn in een nieuwe omgeving; verandering in gedrag waarbij meer tegenstand opgemerkt wordt; problemen met het uitvoeren van complexe taken; verdoezelen van fouten.

Tijdens de begeleiding van beginnende dementerende personen is het belangrijk om inzicht te hebben in de voorgaande kenmerken. Dit om op een subtiele en respectvolle manier de personen te benaderen. Iemand die veel vergeet heeft nood aan structuur en voelt zich veilig in een routine van dagelijkse bezigheden. Het is een manier om zo min mogelijk beroep te doen op het geheugen dat de persoon in de steek laat. Tijdens mijn stage zal ik rekening houden met vaste tijdstippen waarop de bewoners iets uitvoeren. De volgorde van uitvoering van ADL activiteiten zal behouden worden zodat de dementerende persoon zich kan vinden in de nieuwe activiteitenplanning. Dementerende personen kunnen vlug gefrustreerd raken door een desoriëntatie in plaats, tijd of persoon. In een vertrouwde omgeving zullen de personen nog goed functioneren. In een woonen zorgcentrum is het dus een meerwaarde om wegwijzers en/of tekeningen te hangen zodat de bejaarden zich gemakkelijk kunnen oriënteren. Tijdens mijn stage zal ik ervoor zorgen dat mijn volgbewoners altijd begeleid worden tijdens verplaatsingen in het WZC. Belangrijk is ook dat de dementerende personen zoveel mogelijk begeleid worden door dezelfde personen. Zo kunnen ze linken leggen tussen gekende gezichten en de verschillende ADL activiteiten die de bewoners uitvoeren. In mijn stage probeer ik dan ook elke zorgdiscipline een specifieke taak te geven zodat ze een band kunnen opbouwen met de dementerende persoon. Bijvoorbeeld de pastorale werkster gaat wandelen met de bewoners éénmaal in de week. Dit kon ook gevraagd worden aan de kiné maar omdat die vooral andere bewegingsactiviteiten organiseert, gaat die niet wandelen met de bewoners.

15 16

http://www.cm.be/nl/100/uwgezondheid/uwgezondheid/senioren/dementie.jsp

http://www.seniorennet.be/Pages/Gezond_leven/gezondheid_dementie_omgaan_met_beginnend.php 17 DRAULANS, D., Het hoofd wil niet meer: informatie over beginnende dementie. Garant, Leuven, 1998. 18 Video: Geheugen en verlies: een verhaal over beginnende dementie

21 2) Semantische dementie19,20 Bij semantische dementie treedt een geleidelijke achteruitgang op van het geheugen. De hoofdkenmerken zijn gericht op de spraak, vooral begrips- en benoemingsstoornissen doen zich voor. In onderstaande tabel staan de meest voorkomende kenmerken van een persoon met semantische dementie: I.

II.

19

kern diagnostische kenmerken (Semantische Dementie) A. sluipend begin en geleidelijke progressie B.

taalstoornis gekenmerkt door: 1. progressieve, vloeiende, lege spontane spraak 2. verlies van woord betekenis, manifest door gestoord benoemen en 3. begripsemantische parafasieën en/of

C.

perceptuele stoornis gekenmerkt door 1. prosopagnosie: gestoorde herkenning van identiteit van familiaire gezichten en/of 2. associatieve agnosie: gestoorde objectherkenning

D.

behouden perceptueel matchen en natekenen

E.

behouden enkel woord repetitie

F.

behouden vermogen regelmatige woorden hardop te lezen en schrijven en te schrijven

ondersteunende diagnostische kenmerken A. taal en spraak 1. spraakdrang 2. idiosyncratisch woordgebruik 3. afwezigheid van fonemische parafasieën 4. surface dyslexie en dysgrafie 5. behouden rekenen B.

gedrag 1. verlies van sympathie en empathie 2. preoccupaties 3. zuinigheid

C.

lichamelijke kenmerken 1. afwezige of late primitieve reflexen 2. akinesie, rigiditeit, tremor

D.

aanvullend onderzoek 1. neuropsychologie a. fors semantisch verlies, blijkend uit gestoord woord begrip en – benoemen, en/of gezichten object herkenning b. behouden fonologie en syntax, elementaire perceptuele verwerking, ruimtelijke vaardigheden, en episodisch geheugen 2. EEG: normaal 3. beeldvormend onderzoek (structureel en/of functioneel): voornamelijk anterior temporale afwijkingen (symmetrisch of asymmetrisch)

http://www.alzheimercentrum.nl/index.php?page=32#artikel34 HAZELHOF, T., & GARENFEL, W., & VERDONSCHOT, T., Dementie & psychiatrie. Een systematische handleiding in woord & beeld. Elsevier gezondheidszorg, Maarssen, 2004, p. 52-55 20

22

2.2 Beleving persoon met dementie21,22,23,24,25,26 2.2.1 Voorstadium Kernwoorden: vergeetachtigheid, desoriëntatie in tijd, problemen met het uitvoeren van ingewikkelde taken, vermijden nieuwigheden, verminderd sociaal leven, identiteitscrisis, façadegedrag, ontstaan gevoelens van frustratie, irritatie, depressie, onzekerheid, opstandigheid en ontkenning. Deze kernwoorden beschrijven de hoofdsymptomen die de omgeving observeert in het begin van het dementeringsproces. De grote kern in het voorstadium is dat de dementerende persoon hier en daar steken laat vallen door lichte geheugenstoornissen. De andere symptomen die hierboven vermeld staan zijn logische gevolgen van de toenemende vergeetachtigheid van de dementerende persoon. De persoon ervaart soms een achteruitgang in het functioneren en beleeft deze eerste fase soms alleen. De dementerende ondergaat een identiteitscrisis en kan zich bedreigd gaan voelen in zijn of haar bestaan. Opstandig gedrag kan opgemerkt worden door gevoelens van frustratie, irritatie, onzekerheid van de dementerende persoon over zijn of haar functioneren. De familie krijgt soms de schuld van de steken die dementerende laat vallen. Dit gedrag noemt men in het voorstadium ook wel eens façadegedrag, de persoon met dementie zal er alles aan doen om aan te tonen aan de buitenwereld dat alles in orde is.

2.2.2 Beginnende dementie Kernwoorden: opvallende geheugenstoornissen, desoriëntatie in tijd en ruimte, apathie, onveilig gevoel, afname ADL-zelfstandigheid, afname intellectuele functies, daling energie, identiteitsverwarring, herbelevingen verleden. Uit de bovenstaande kernwoorden zijn terug de geheugenstoornissen de grote boosdoener. De intellectuele functies nemen af waardoor zich problemen voordoen op vlak van taal, rekenen en uitvoeren van dagelijkse handelingen. De persoon ervaart verdwaald te zijn in zijn eigen wereld en gaat meer en meer het verleden herbeleven tijdens dagelijkse activiteiten. Er is sprake van een identiteitsverwarring, omdat de persoon met dementie merendeels van de tijd niet meer weet wie hij is en waar hij zich bevindt. Angstgevoelens kunnen de kop opsteken, omdat de persoon met dementie zich niet meer veilig voelt in zijn of haar eigen omgeving. Om een zekere houvast te behouden over zijn of haar leven klampt de dementerende zich vast aan vertrouwde personen, voorwerpen en situaties.

21

DR. DE COCK, L., Antwoorden op al u vragen over dementie. Davidsfonds, Leuven, 1997, 290 & 393 p. 22 VERDULT, R., Dement worden: een kindertijd in beeld. Belevingsgerichte begeleiding van demeterende ouderen. Lannoo, Nijkerk, 1993, 104 – 107 p. 23 VERSCHRAEGEN, J., De Corte, G., & Van Den Heuvel, B., E-dementie. Garant, AntwerpenApeldoorn, 2004. 24 BUIJSSEN, H., De heldere eenvoud van dementie. Een gids voor de familie. Tred, Tilberg, 2000, 50 – 67 p. 25 W. ROMMEL, A. Declerq, J. De Clercq, Ch. Van Audenhove & F. Lammertyn, Tussen autonomie en geborgenheid: Dementerende ouderen en hun omgeving. Garant, Leuven/Apeldoorn, 1998, 14 – 15 p. 26 VAN DER KOOIJ, C., Gewoon lief zijn. Lemma, Utrecht, 2004, 94 – 100 p.

23

2.2.3 Milde/matige dementie Kernwoorden: in zichzelf gekeerd gedrag, cognitief onvermogen, herhaalde bewegingen, hulpbehoevendheid, moeilijk gedrag Het kenmerk is het teruggetrokken gedrag van de dementerende persoon, dat meer en meer in zijn eigen realiteit begint te leven. De cognitieve vaardigheden ondergaan een enorme achteruitgang waardoor de persoon afhankelijk wordt van derden tijdens heel wat activiteiten van het dagelijkse leven. De dementerende persoon kan zijn wensen niet meer verwoorden, er vinden herhaalde, doelloze bewegingen plaats en moeilijk gedrag wordt gesteld. (schreeuwen, vloeken, slaan,…). Maar de dementerende persoon ervaart wel nog bepaalde gevoelens zoals schaamte tijdens verzorgingsactiviteiten. De verzorgende ervaart dit schaamtegevoel soms als een agressieve bui omdat de dementerende zijn gevoelens niet op een andere manier kan uiten.

2.2.4 Ernstige/diepe dementie Kernwoorden: bevredigen basisbehoeften, hulpbehoevendheid, vegeteren De dementerende persoon ervaart een verloren identiteit. Het bestaan van de dementerende lijkt verdwenen te zijn, toch kan er nog via sensorische en/of motorische prikkels contact gemaakt worden. Voornamelijk tijdens het vervullen van de basisbehoeften zoals eten- en drinken geven, warmte bieden, … zal het bestaan van de dementerende persoon nog bevestigd worden. (zie hoofdstuk 2.3 De behoeften van personen met dementie) Om mijn eindwerk te realiseren heb ik me gericht tot de beginnende dementerende. Deze doelgroep beschikt nog over zeer veel energie. In een woonen zorgcentrum vallen heel wat dagelijkse bezigheden weg, zoals huishoudelijke activiteiten en werkactiviteiten. Ik vond het een uitdaging om voor deze doelgroep zinvolle dagelijkse activiteiten te zoeken en te organiseren samen met het zorgteam.

2.3 De behoeften van personen met dementie Een doelstelling die ik aan mijn eindwerk koppel is een zinvolle dagbesteding aanbieden aan de bewoners van WZC Maria Rustoord. Belangrijk is dan om te weten wat de behoeften zijn van die bewoners om de activiteiten zinvol te organiseren. Dit kom ik te weten door open gesprekken te voeren, vragenlijst af te nemen, het zorgteam te ondervragen, … Deze middelen worden verder uitgelegd in mijn praktische deel. In mijn stage zal rekening gehouden worden met twee factoren, namelijk de behoeften van een mens en daaraan gelinkt zorgbehoeften van een persoon met dementie. Die twee factoren zullen in rekening genomen worden om zo een aangepast activiteitenplan op te stellen gericht naar de individuele noden van de bewoners.

24

2.3.1 Behoeftepiramide van Maslow27,2829 Vanuit de behoeftepiramide van Maslow kan gezegd worden dat de menselijke behoeften overeenkomen met die van een persoon met dementie. Maslow onderscheidt vijf basisbehoeften, namelijk primaire biologische behoeften, bestaanszekerheid, sociale behoeften, erkenning en zelfactualisatie. Volgens Maslow streven mensen pas naar het bevredigen van een hoger gelegen behoefte, wanneer onderliggende behoeften voldoende zijn bevredigd. Door middel van dagelijkse activiteiten kunnen we voldoen aan de behoeften. 1. Primaire biologische behoeften: voor het bevredigen van hoger liggende behoeften moet eerst voldaan worden aan de primaire levensbehoeften. Ook wel eens de lichamelijke of fysiologische behoeften genoemd zoals voedsel, drank, slaap, ontlasting, … Maar ook zaken zoals seks, warmte, sport en comfort horen hierbij.

Afbeelding 9: behoeftepiramide van Maslow 2. Bestaanszekerheid: behoefte aan zekerheid en veiligheid is nodig om je goed in je vel te voelen en om je volledig in te zetten tijdens activiteiten. Tijdens sociale contacten heeft de mens nood aan veiligheid (vb. liever individueel werken of in groep) maar ook op vlak van materiële zaken zoals onderdak. De financiële stand van zaken zal veel zekerheid kunnen bieden aan een persoon. 3. Sociale behoeften: de mens is niet gemaakt om op zijn eentje te leven. Sociale contacten kunnen aangaan met collega’s, vrienden, familie, … is een meerwaarde voor de mens. We sluiten ons op de eerste plaats aan bij verenigingen om sociale interacties met onze medemens te kunnen aangaan. 4. Erkenning: om te kunnen slagen in het ontwikkelen van onze mogelijkheden hebben we erkenning en waardering nodig van anderen in onze samenleving. Met erkenning wordt bedoeld een bepaalde rol krijgen in de samenleving, verantwoordelijkheid krijgen op het werk of in het gezin, een reputatie kunnen opbouwen, loon krijgen in ruil voor het verrichten van arbeid, … 5. Zelfactualisatie: wanneer alle onderliggende behoeften bevredigd zijn zal men in staat zijn om zichzelf te ontplooien. Behoefte aan kennis, waarheid, wijsheid zullen een rol spelen tijdens het ontwikkelen van de persoonlijke kwaliteiten en vaardigheden van iemand. Doorheen de fasen ontstaat een omkeringproces op vlak van de behoeften. Zoals de levensloop omkeert, zo keert ook de behoeftepiramide van Maslow om. M.a.w. de behoeften van de dementerende nemen af en op het laatste van het dementeringsproces zal enkel nog gestreefd worden naar de primaire biologische behoeften. 27

http://nl.wikipedia.org/wiki/Pyramide_van_Maslov VERDULT, R., Dement worden: een kindertijd in beeld. Belevingsgerichte begeleiding van demeterende ouderen. Lannoo, Nijkerk, 1993, 108-117 p. 29 MASLOW, A., Motivatie en persoonlijkheid. Lemniscaat, Rotterdam, 1981 28

25

2.3.2 Zorgbehoeften30,31 Tijdens het proces van dementie doorloopt de persoon een aantal belevingsfasen, dat voordien al uitgelegd werd in punt 2.2 beleving van personen met dementie. In dit stuk worden de behoeften van de dementerende persoon in evenwicht geplaatst met de zorgdoelen van het zorgteam in een woonen zorgcentrum. De zorgdoelen staan in verband met de wensen en noden van de persoon met dementie. Voorstadium De persoon met dementie wil ondanks zijn verminderde functioneren nog gezien worden als een mens. Stijgende kritiek op zijn verminderde functioneren, kan ervoor zorgen dat de persoon contacten met de omgeving vermijdt. In kader van mijn eindwerk is het zorgdoel ervoor zorgen dat de dementerende persoon harmonie vindt tussen zichzelf en de omgeving. Dit wil zeggen dat de omgeving niet de beperkingen gaat benadrukken, maar de mogelijkheden van de dementerende persoon zodat die terug contacten durft aan te gaan. Afbeelding 10: Schema zorgdoelen ↔ behoeften mens Beginnende dementie Erkenning krijgen voor de eigen identiteit speelt een grote rol voor de persoon met dementie. In deze belevingsfase ervaart de dementerende persoon soms er niet meer bij te horen doordat bepaalde bezigheden zijn weg gevallen zoals werk, autorijden, enzoverder. De zorg richt zich voornamelijk op het versterken van de eigenwaarde van de persoon en bevordert zo het welzijn van de persoon. Daarbij wil elke mens zich nuttig voelen en dit is niet anders bij de persoon met dementie. De nadruk ligt vooral op plezier beleven tijdens activiteiten die de persoon uitvoert. Tijdens mijn stage zullen de activiteiten die aangeboden worden dus berusten op zingeving en ontspanning en niet zomaar om de oudere bezig te houden. Als de persoon verblijft in een woonen zorgcentrum voelt die zich soms minder nuttig doordat er heel wat bezigheden wegvallen zoals huishoudelijke activiteiten, werkactiviteiten, enzoverder.

30

VERDULT, R., Dement worden: een kindertijd in beeld. Belevingsgerichte begeleiding van demeterende ouderen. Lannoo, Nijkerk, 1993, 114 - 116 p. 31 VAN DER KOOIJ, C., Gewoon lief zijn. Lemma, Utrecht, 2004, 100 - 105 p.

26 Milde/matige dementie De nood aan andere mensen blijft bestaan tijdens het dementeringsproces. De dementerende persoon heeft vooral de behoefte om via menselijke relaties warmte en nabijheid te ervaren. In een woon –en zorgcentrum zal contact met de zorgverleners, medebewoners en familieleden gestimuleerd worden. Doordat de cognitieve mogelijkheden het laten afweten is het voor de persoon met dementie moeilijk om overzicht te houden op de realiteit. Heden en verleden vloeien namelijk door elkaar. Hierdoor verliest de dementerende persoon al vlug het gevoel aan veiligheid. Veiligheid en geborgenheid bieden in een woonen zorgcentrum is de eerste basiszorg om de persoon met dementie thuis te laten voelen. Structuur en routines aanbieden kan al een grote stap zijn. Ernstige/diepe dementie Het bevredigen van de lichamelijke behoeften is de enige vereiste tijdens de laatste belevingsfase van een dementerende persoon. Dit betekent dat er enkel nog contact kan gelegd worden met de persoon door middel van bevrediging van de basisbehoeften. Door de grote afhankelijkheid zal het zorgteam de wensen van de dementerende persoon respecteren.

2.4 Besluit De doelgroep tijdens mijn eindwerkstage zijn personen met een beginnende dementie. Meestal verblijven die nog niet in een woonen zorgcentrum doordat het zelfstandig functioneren nog voldoende intact is. Komen ze toch al in een woonen zorgcentrum terecht, is het vaak moeilijk voor de dementerende persoon om zich aan te passen. In zijn of haar eigen omgeving heeft de persoon met dementie al het gevoel er niet meer bij te horen doordat bepaalde activiteiten wegvallen (werk, huishoudelijke taken, autorijden, boodschappen doen, …) In een woonen zorgcentrum wordt die beleving nog groter doordat veel dagelijkse activiteiten overgenomen worden door het zorgteam (wassen, kuisen, koken, financiën beheren, …) Essentieel bij het aanbieden van een dagbesteding is inzicht hebben in de beleving van de dementerende persoon. Vele gedragingen staan in overeenkomst met een behoefte. Het doel is te voldoen aan de behoeften van de dementerende persoon om zo een zinvolle dagbesteding aan te bieden.

27

3. Belang van Algemene Dagelijkse activiteiten binnen de Ergotherapie In dit hoofdstuk wordt de algemene taakomschrijving van een ergotherapeut in een woonen zorgcentrum omschreven. Specifieker beschrijf ik de bevoegdheden die de ergotherapeuten in WZC Maria Rustoord, te Ingelmunster uitvoeren op vlak van ADL.

3.1 Algemene taakomschrijving van de ergotherapie32,33 3.1.1 Doelstellingen: In een woonen zorgcentrum zal het grote doel van de ergotherapeut bestaan uit het onderhouden en stimuleren van het zelfstandig functioneren van de bejaarde. Als de zelfstandigheid niet meer te onderhouden is, zal gezorgd worden voor een zo groot mogelijk comfort dat leidt tot een betere levenskwaliteit. Een optimaal woon-, leef- en zorgklimaat komt tot stand door samen te werken met andere zorgdisciplines. Vanuit mijn eindwerk heb ik een tweetal doelstellingen vanuit de bovenstaande visie van de ergotherapie nader beschreven: - Nieuwe kijk op ADL realiseren ADL, Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen, is een begrip dat vooral gebruikt wordt door de ergotherapeuten. D.m.v. mijn eindwerk wil ik alle disciplines, werkzaam in een woonen zorgcentrum, betrekken tijdens de ADL activiteiten. In hoofdstuk 1 verwerk ik uitgebreid het begrip ADL, zodat het zorgteam een betere en correcte kijk krijgt op algemene dagelijkse activiteiten. Hoe en wanneer ze betrokken kunnen worden, is afhankelijk van de bewoner zelf die we een zinvolle dagbesteding aanbieden. In het praktische deel wordt ook rekening gehouden met de ideeën en opmerkingen van de verschillende zorgdisciplines. Die merken vaak ook heel wat belangrijke zaken op die anderen niet zien of ervaren, maar die toch zeer belangrijk kunnen zijn om een kwalitatieve zorg en een zinvolle tijdsbesteding te bieden aan de bejaarde. De opmerkingen van het zorgteam wordt nader besproken in mijn praktische deel. - Zinvolle dagbesteding aanbieden aan de bewoners Om een kwalitatieve tijdsinvulling aan te bieden aan de bejaarde is het belangrijk dat de activiteiten zinvol zijn voor de persoon zelf. De ergotherapie biedt hier een goede invalshoek omdat de bejaarde centraal staat met zijn behoeften en noden. De ergotherapeut maakt tijd om in te spelen op de beleving van de bejaarde. In kader van mijn eindwerk wordt in hoofdstuk 2 dieper ingegaan op de beleving van een dementerende persoon en de behoeften bij de verschillende fasen van dementie.

32

http://www.ergotherapie.be KINÉBANIAN, A., & LE GRANSE, M., Grondslagen van de ergotherapie. Elsevier gezondheidszorg, Maarssen, 2006, 136 – 141 p.

33

28

3.1.2 Uitgangspunten34: - Betekenisvolle deelname aan het leven van alledag: wonen, werken en vrije tijd De ergotherapie richt zich op dagelijkse activiteiten zoals wonen, werken en vrije tijd. De mogelijkheden van ieder mens worden in kaart gebracht tijdens activiteiten en therapieën zodat het leven zinvol wordt. Tijdens de uitwerking van mijn eindwerk wordt vooral rekening gehouden met de vroegere levensstijl van de bewoners. D.m.v. een vragenlijst, bevraging zorgteam en de familie wordt de levensstijl van mijn volgbewoners in kaart gebracht. Dit wordt nader besproken in mijn praktische deel, hoofdstuk 4.1. - De bewoner staat centraal In samenspraak met de bewoner wordt een doelgericht therapieplan opgesteld. Het is de bewoner die centraal staat met zijn verhaal, wensen, noden en behoeften. Het is een gerichte zorg met aandacht voor respect en kwaliteit van het individuele leven van elke mens. Om een dagbesteding te organiseren voor de bewoners moest ik eerst kennis hebben over de behoeften van de dementerende personen. Dit staat uitgeschreven in hoofdstuk 2, 2.3 de behoeften van personen met dementie zodat ik het therapieplan kon afstellen aan die behoeften. - Veranderen door te handelen Iedereen handelt de hele dag door om iets tot stand te brengen en zichzelf te manifesteren. Het handelen, kan verstoord zijn door een aandoening of beperking waardoor het leven niet meer zinvol is voor de persoon. Het is de taak van de ergotherapeut om middelen, aanpassingen en oplossingen te zoeken om het functioneren van de persoon terug zo optimaal mogelijk te maken. De ADL activiteiten die ik heb aangeboden en die beschreven staan in mijn praktische deel heb ik aangepast aan de mogelijkheden en de beperkingen van de bewoners. Als reden dat het handelen van de bewoners maximaal benut moeten worden tijdens de activiteiten. Aan de hand van het model van Reed & Sanderson die beschreven staat in mijn praktische deel, hoofdstuk 4.1, is het mogelijk om de mogelijkheden te achterhalen van de bewoners.

34

KINÉBANIAN, A., & LE GRANSE, M., Grondslagen van de ergotherapie. Tweede druk, Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, 2006, 189 – 342 p.

29

3.2 Ergotherapie binnen het WZC Maria Rustoord 3.2.2 Bevoegdheden - Organiseren en coördineren van activiteiten Met organiseren en coördineren van activiteiten wordt bedoeld het voorbereiden, organiseren, uitvoeren en uiteindelijk ook evalueren van activiteiten. Het gaat over zowel individuele als groepsactiviteiten waaraan specifiek, bewonersgerichte doelstellingen gelinkt zijn. De activiteiten die de ergotherapeuten organiseren en coördineren in WZC Maria Rustoord staan uitgebreid beschreven in het praktische deel bij de werking van de ergotherapeuten. Daarnaast wordt in 1.1.3 voorbeelden ADL activiteiten in een WZC, specifiek de ADL activiteiten toegelicht die de ergotherapeuten aanbieden. - Overdragen van de visie van de organisatie In het WZC Maria Rustoord werkt de ergotherapie en animatie zeer nauw samen met elkaar. Dit houdt in dat de ergotherapie over een sterke animatieve grondhouding moet beschikken. Samen met de animatie probeert de ergotherapie de visie van de organisatie van dagelijkse activiteiten over te dragen op het zorgteam. Daarbij denk ik aan kiné, logo, verzorging, verpleging, … - Samenwerking en overleg Overleg plegen met verschillende disciplines is belangrijk voor een goede samenwerking. De verschillende partijen die de ergotherapie benaderd zijn: de bewoners, de familie, de vrijwilligers, de studenten en het zorgteam. Belangrijk is inzicht te hebben op verschillende overlegstructuren (teamvergadering, welkomstgesprekken, bewonersraad, informatiebrochure, …).

3.3 Besluit Het kerndoel van de ergotherapie in een woonen zorgcentrum is het zelfstandig functioneren van de bewoners terugwinnen, verbeteren en/of in stand houden. In WZC Maria Rustoord proberen de ergotherapeuten het kerndoel te realiseren door activiteiten te organiseren. Doordat ik de vrijheid krijg om me individueel te richten naar de bewoners is het mogelijk om de ergotherapeutische visie dieper uit te werken in mijn eindwerk. Door middel van het aanbieden van individuele ADL activiteiten wordt het zelfstandig functioneren behandeld. Het geeft me de kans om zeer uitgebreid en gericht te werken op de actieve mogelijkheden van de bewoners.

30

Praktijk

31

4. Voorbereidingen betreffende het eindwerk Vooraleer ik kon beginnen aan de uitwerking van mijn eindwerk, moest ik me eerst in een aantal zaken beter verdiepen. Zoals onderzoek doen naar de achtergrondinformatie van mijn volgbewoners, de vroegere en de huidige tijdsbestedingen nagaan, de noden en interesses bevragen van mijn volgbewoners, … Deze items worden achterhaald aan de hand van een vragenlijst die hieronder beschreven wordt. Daarnaast heb ik me verder verdiept in de werkwijze van het zorgteam. Alle zorgdisciplines waarvan ik dacht ze te kunnen betrekken, heb ik van dichtbij geobserveerd en hun werking kort neergeschreven. Dit met als doel een overzicht te geven van wie allemaal betrokken kan worden tijdens de dagelijkse activiteiten (ADL activiteiten) van de bewoners. In dit hoofdstuk beschrijf ik dus als eerste de bewoners die ik benader tijdens mijn periode dat ik mijn eindwerk uitwerk. Vervolgens geef ik een voorstelling van het zorgteam die ik wil betrekken tijdens de ADL activiteiten van de bewoners.

4.1 Beeld bewoners Aan het begin van mijn eindwerkstage heb ik in overleg met mijn promotors drie bewoners geselecteerd die zouden meehelpen aan mijn eindwerk.

4.1.1 Voorstelling bewoners Myriam: - Anamnese: Geboortedatum: Geboorteplaats: Woonplaats: Burgerlijke stand: Kinderen: Werk:

26/11/1944 Roeselare Pittem weduwe 1 zoon textielarbeidster (weven) in een fabriek en schoonmaken bij zusters

- Diagnose: Ze lijdt aan semantische dementie die gekenmerkt wordt door taalproblemen. Zowel het spreken als het begrijpen van de taal is verstoord, waardoor de communicatie moeilijk verloopt. De kenmerken die behoren tot de semantische dementie staan uitgebreider beschreven in hoofdstuk 2. - Vroegere tijdsbesteding voor het verblijf in het woonen zorgcentrum: Tv kijken, winkelen, naar de plaatselijke markt gaan, handwerk (breien, naaien), huishoudelijke activiteiten (koken, poetsen, strijken), sporten (wandelen, fietsen, turnen), sociale activiteiten (verenigingen), …

32 - Beeld van de bewoners volgens Reed en Sanderson: Myriam heeft geen fysieke problemen. Het gaf me meteen een klare kijk in welke richting ik met haar ging werken. Namelijk productieve activiteiten waarbij ze haar fysieke mogelijkheden maximaal kan benutten. Daarnaast werd haar grote beperking, namelijk de communicatieve vaardigheden duidelijk. Door de beschrijving van haar aandoening op cognitief vlak wist ik dat het moeilijk te achterhalen ging zijn of ze de activiteiten wel zinvol zou vinden. Het volledige Reed & Sanderson model (1992)van Myriam staat beschreven in bijlage 1. Aan de hand van het model van R&S kan ik besluiten dat de ADL activiteiten afgestemd zullen worden op de volgende factoren: - leeftijd: door een jonge leeftijd (65 j.) kan ze nog zeer actieve bezigheden aan; - beroep: ze heeft de grootste periode van haar leven gewerkt bij de zusters als schoonmaakster waardoor huishoudelijke taken en de zusters veel voor haar betekenen; - persoonlijke doelen: een belangrijk doel is terug kunnen communiceren met anderen; - ervaringen: door de semantische dementie begrijpt Myriam vaak niet wat er van haar verwacht wordt. Door ervaringen op te bouwen en haar structuur aan te bieden is het voor haar gemakkelijker om alles te begrijpen; - geslacht: de ADL activiteiten worden afgestemd op een vrouw waardoor Myriam lichte klusjes aangeboden krijgt in het WZC. De bovenstaande beïnvloedende factoren staan beschreven in hoofdstuk 1.2 beïnvloedende factoren. Werner: Geboortedatum: Geboorteplaats: Woonplaats: Burgerlijke stand: Kinderen: Werk:

14/04/1914 Parijs Izegem weduwenaar 2 zonen en 1 dochter meubelmaker

- Diagnose: Hij lijdt aan beginnende tot matige dementie, vooral oriëntatie in tijd en ruimte is verstoord. Door evenwichtsstoornissen is hij aangesteld op hulp van derden voor verzorgingsactiviteiten zoals wassen en transfer. De kenmerken die behoren tot het stadium beginnende tot matige dementie staan beter verklaard in hoofdstuk 2. - Vroegere tijdsbestedingen voor het verblijf in het woonen zorgcentrum Tuinieren, dansen, wandelen, sociale activiteiten, muziek beluisteren en tv kijken.

33 - Beeld van de bewoners volgens Reed en Sanderson: In tegenstelling tot de vorige casus ligt het grote probleem bij Werner vooral bij de fysieke beperkingen. Mede kreeg ik zicht op zijn psychische vaardigheden die me vertelde dat Werner geen gemakkelijk persoon ging zijn om te benaderen. Hij is erg op zichzelf gesteld en voelt zich veilig op zijn kamer. Hierdoor is het moeilijk is om hem nog te stimuleren tot groepsactiviteiten. In de bijlage 1 staat het volledige model van R&S (1992) van Werner uitgeschreven. Aan de hand van het model van R&S kan ik besluiten dat de ADL activiteiten afgestemd zullen worden op de volgende factoren: - leeftijd: de activiteiten zullen afgestemd moeten worden op de mogelijkheden van iemand van 94 jaar; - beroep: hij heeft heel zijn leven gewerkt bij zijn vader als meubelmaker waardoor hij hier veel waarde aan hechtte in zijn leven; - persoonlijke doelen: door de hoge leeftijd en de dementie stelt hij weinig persoonlijke doelen op voor zijn leven, met die beleving zal rekening gehouden worden; - ervaringen: Werner heeft al veel ervaringen opgedaan in zijn leven en heeft gewoonten opgebouwd waarmee rekening gehouden zal worden; - geslacht: Werner is een man en er zullen dus mannelijke klussen aangeboden moeten worden. De bovenstaande beïnvloedende factoren staan beschreven in punt 1.2 beïnvloedende factoren. Marie: - Anamnese: Geboortedatum: Geboorteplaats: Woonplaats: Burgerlijke stand: Kinderen: Werk:

1/11/1923 Pittem Pittem weduwe 2 zonen en 1 dochter hulp bij de boeren en huishoudster

- Diagnose: Ze lijdt aan een beginnende vorm van dementie. Voornamelijk door een verstoorde korte- en lange termijn geheugen heeft ze een verkeerd beeld van de realiteit, ze leeft in haar eigen wereldje. De kenmerken die behoren tot het stadium beginnende dementie staan beter verklaard in hoofdstuk 2. - Vroegere tijdsbesteding voor het verblijf in het woonen zorgcentrum: Tuinieren of planten verzorgen, winkelen, plaatselijke markt bezoeken, sporten (wandelen, turnen), handwerk (naaien, breien), televisie kijken en dieren verzorgen.

34 - Beeld van de bewoners volgens Reed en Sanderson: Het stadium van dementie waarin Marie vertoeft, werd een heel stuk duidelijker door het model. Er komen namelijk heel wat zaken naar voor die verband houden met de kenmerken van iemand met dementie in het beginstadium die verder verklaard wordt in hoofdstuk 2. Zoals het verstoorde geheugen (weet nog veel van vroeger maar haar leven nadat ze trouwde is moeilijk voor haar om te herinneren), wil nog controle over haar leven (haar kleren moeten altijd netjes en op de juiste plaats liggen in haar kast), wil zich nog nuttig voelen (ruimt veel haar kamer op en voelt zich verantwoordelijk voor haar kamergenoot), leeft in haar eigen wereldje (kan weinig inbrengen tijdens gesprekken), oriëntatie in tijd en plaats is verstoord. Ik kreeg zicht op haar reacties naar de buitenwereld toe en haar karaktereigenschappen. Ze heeft namelijk een laag zelfbeeld. Tijdens het sturen van de activiteiten zullen haar vaardigheden maximaal benut moeten worden. In bijlage 1 staat het model van R&S volledig uitgeschreven. Aan de hand van het model van R&S kan ik besluiten dat de ADL activiteiten afgestemd zullen worden op de volgende factoren: - leeftijd: de activiteiten zullen aangepast worden aan de leeftijd van iemand van 85 jaar; - beroep: ze heeft nog veel herinneringen aan het ‘boerenleven’ waarmee rekening zal gehouden worden; - persoonlijke doelen: ze is graag nuttig bezig; - ervaringen: ze heeft veel ervaringen op vlak van werken; - geslacht: ze is een vrouw en heeft naast het werken op het land ook veel ervaring met huishoudelijke taken. De bovenstaande beïnvloedende factoren staan beschreven in punt 1.2 beïnvloedende factoren.

4.1.2 Vragenlijst De vragenlijst richtte zich op licht dementerende personen, met als doel de dagelijkse bezigheden te achterhalen. De bewoners werden individueel benaderd waardoor een familiair gesprek tot stand kon komen. Doorheen het gesprek stonden uiteraard de antwoorden i.v.m. de interesses, noden en behoeften van de bewoners centraal. De volledige vragenlijst ingevuld met de antwoorden van mijn drie volgbewoners is terug te vinden in bijlage 2. Het bleek al vlug dat de vragenlijst niet erg geschikt was voor dementerende personen. Hieronder bespreek ik enkele problemen die zich voordeden tijdens het afnemen van de vragenlijst. Probleem 1: de communicatievaardigheden De communicatie met de bewoners verliep niet altijd even gemakkelijk. Zo had ik een volgbewoner die lijdt aan semantische dementie, dat gekenmerkt wordt met taalproblemen. Tijdens het afnemen van de vragenlijst begreep ze de vragen niet en was het moeilijk als ondervrager om haar antwoorden te begrijpen.

35 Probleem 2: geheugenproblemen Licht dementerende personen hebben problemen op vlak van het korte- en lange termijn geheugen. De herinneringen die recent gebeuren, vervagen eerder dan de levensgebeurtenissen die verder in het verleden plaats vinden. Zo merkte ik op dat de antwoorden die ik verzamelde niet volledig waren door geheugenstoornissen. Probleem 3: aandachtsstoornissen Soms was het moeilijk voor de bewoners om de aandacht te richten op de vragen die ik stelde. Een samenhang was soms moeilijk te bemerken in het verhaal van de bewoners, doordat heden en verleden door elkaar vloeien. Als ondervrager was er een grote inspanning nodig om te volgen en de juiste informatie te verzamelen. Probleem 4: apathie Wanneer ik directe vragen stelde aan mijn bewoners over hun dagbesteding, werd er meestal zeer kort geantwoord. Grote en diepere verhalen en gesprekken kwamen dus niet tot stand door mijn vragenlijst. Daarnaast was het zeer moeilijk om te achterhalen hoe mijn volgbewoners bepaalde gevoelens ervaren. Zo konden de metingen i.v.m. het welzijn van het uitvoeren van dagelijkse bezigheden niet gescoord worden. Probleem 5: opstandig gedrag De bewoners die ik benaderde voelden zich minder op hun gemak wanneer het louter om een ondervraging of test ging. Dit was dan ook te merken in het begin van het gesprek die ik met mijn volgbewoners aanging. Ik was een nieuw gezicht en de bewoners hadden er moeite mee om me meteen te vertrouwen. Dat deze vijf problemen naar voor kwamen tijdens het gebruik van mijn vragenlijst was niet zo verwonderlijk. Het zijn namelijk typische kenmerken voor beginnende tot matige dementerende personen. In het theoretisch deel staat in hoofdstuk 2 de kenmerken van iemand met dementie nader omschreven. Daaraan gekoppeld is ook in het theoretisch deel een benaderingswijze te vinden, die ik hieronder nader wil verklaren. Andere middelen die ik aangewend heb naast de vragenlijst zijn de volgende: Middel 1: medisch dossier inkijken Het middel dat het meeste resultaat opbracht was het persoonlijk medisch dossier van de bewoners. Daar was vaak nog veel informatie te vinden over vroegere en huidige bezigheden. Maar ook andere zaken zoals het ergotherapeutisch en kinesitherapeutisch rapport gaven een goed zicht over het functioneren van mijn volgbewoners. Middel 2: bevragen andere mensen (zorgteam, familie) Informatie verzamelen van de bewoners zelf was positief om na te gaan hoe ze zelf denken over hun dagbesteding. Echter door de dementie kreeg ik geen volledig beeld van de interesses van de bewoners. Ik vond het interessant om ook de familie te ondervragen, over hoe zij denken over de dagbesteding van hun geliefde. Zo heb ik een werkgroep bijgewoond voor zonen en/of dochters van jong dementerende personen. Het gaf een beeld over hoe de familie omgaat met een opname in een woonen zorgcentrum en met de ziekte van hun geliefde.

36 Daarnaast heb ik ook het zorgteam ondervraagd om zicht te krijgen op de mogelijkheden en beperkingen van mijn volgbewoners. Hierdoor kon een activiteitenplan opgesteld worden die aangepast was aan de mogelijkheden van de bewoners. Middel 3: bewonersgerichte aanpak Doordat ik als stagiair een onbekend gezicht was voor mijn drie volgbewoners heb ik geprobeerd om eerst het vertrouwen van ze te winnen. Door ze in een omgeving te brengen waar ze zich veilig voelen, probeerde ik ze meer open te stellen naar mij toe. Ik heb dan ook verschillende keren de vragenlijst afgenomen, maar telkens op een ander tijdstip en in een andere omgeving. Zo werden ze ondervraagd in de kamer, in buitenlucht, in de leefruimte, in het bijzijn van familie, enzoverder. De vragenlijst werd uiteraard niet zomaar afgenomen als vraag en daarna antwoord van de dementerende persoon. De benadering was zo familiair mogelijk waardoor telkens een gewoon gesprek over de dagbesteding van de bewoners tot stand kon komen. Door het hoge frustratieniveau van sommige bewoners heb ik ervoor geopteerd om de vragen zo kort en eenvoudig mogelijk te houden. Hierdoor kregen ze niet het gevoel ondervraagd te worden maar ervaren ze het als een alledaags gesprek.

4.1.3 Gewoonten bewoners Bij dementerende personen is het belangrijk om de gewoonten die ze opgebouwd hebben in hun leven te behouden en te respecteren. Ze kunnen zich veel gemakkelijker aanpassen aan het leven in een woonen zorgcentrum en ze zullen gemakkelijker in omgang zijn. In kader van mijn eindwerk ga ik dan ook als eerste de gewoonten van de bewoners na op vlak van de activiteiten die ze dagelijks uitvoeren. Het zorgteam heb ik actief betrokken om te achterhalen, welke activiteiten telkens terugkwamen in de dagplanning van de bewoners. Het schema dat ze moesten invullen zag er als volgt uit: Uur van uitvoering activiteit? vb. 7u30

Welke activiteit voert de bewoner uit?

vb. 14u

vb. activiteit in de leefruimte: paaseieren schilderen

vb. wassen en aankleden van de bewoner

Welke zorgdiscipline werd betrokken? vb. verzorging vb. ergotherapeut

Aan de hand van bovenstaand schema kon achterhaald worden op welk tijdstip, bepaalde activiteiten dagelijks terugkeerden. In kader van mijn eindwerk heb ik ook de betrokkenheid van het zorgteam ondervraagd. Dit om kennis te hebben over waar en hoe ze reeds betrokken zijn in de dagbesteding van de bewoners die ze behandelen. Dit schema werd een hele maand opgevolgd door het zorgteam zodat ik daarna een goed beeld kreeg over de gewoonten van de bewoners die ik volgde. Die maandplanning is te vinden in bijlage 3.

37

4.2 Beeld zorgteam 4.2.1 Voorstellen eindwerk aan het zorgteam Ik heb me persoonlijk voorgesteld aan alle disciplines die werkzaam zijn in het woonen zorgcentrum. Dit maakte het voor mij een stuk gemakkelijker om het doel van mijn eindwerk nauwkeurig uit te leggen. Namelijk het aanbieden van een zinvolle dagbesteding aan de bewoners van een woonen zorgcentrum door het zorgteam erbij te betrekken. Het zorgteam bestaat uit: ergotherapie, animatie, verpleging, verzorging, kinesitherapie, pastoraal werkster, onderhoudsdienst, kapper, enzoverder. Naarmate de stage vorderde, werd het duidelijk dat de zorgdisciplines zich weinig konden voorstellen bij mijn aanwezigheid. Hoewel ik ze persoonlijk had benaderd om mijn eindwerk voor te stellen, moest ik toch op zoek gaan naar andere middelen om ze te informeren. A.d.h.v. een informatiefolder over Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen, probeerde ik elke zorgdiscipline meer inzicht te geven over mijn aanwezigheid en doelstellingen rond mijn eindwerk. In bijlage 4 vind u een voorbeeld van de informatiefolder. De informatiefolder bracht weinig reacties naar boven. Ook uit de enquête, waarvan de gegevens verwerkt zijn in hoofdstuk 6, bleek dat ik een groot deel van het zorgteam niet heb kunnen bereiken.

4.2.2 observatie werking van het zorgteam Ergotherapie: In WZC Maria Rustoord zijn er vier ergotherapeuten werkzaam en één animatrice. Ze zijn allemaal werkzaam binnen een bepaalde dienst in het woonen zorgcentrum. Bij grote evenementen steken ze de koppen bij elkaar en werken ze samen. Als stagiaire ergotherapie draaide ik mee in de werking van de ergotherapeuten en de animatrice. Vooral de eerste paar weken concentreerde ik me op de organisatie van activiteiten die ze aanboden aan de bewoners. Die activiteiten staan in bijlage 5 uitgebreid omschreven. Daarna richtte ik me meer individueel naar mijn drie volgbewoners. Dit betekende dat ik in een andere richting ging werken dan de werking van de ergotherapeuten. Vooral individuele werking stond op de voorgrond om mijn doelstellingen te realiseren. 35

Kinesitherapie:

Er zijn vier kinesitherapeuten werkzaam in WZC Maria Rustoord. Ze bezitten een eigen kinélokaal met goed uitgeruste materialen om de bewoners doelgericht te behandelen. Elke voormiddag komen de bewoners oefeningen uitvoeren op de kinétoestellen, onder begeleiding van de kinesitherapeuten. Die gaan de minder mobiele ouderen altijd halen van de kamer en brengen ze na de therapie terug. De gemiddelde duur die een bewoner doorbrengt in het kinélokaal is ongeveer een half uur. De huisdokter bepaalt of de bewoner kiné wordt voorgeschreven.

35

http://www.WZCingelmunster.be/hda-medisch-en-paramedisch.asp

38 Meerwaarde kinesitherapeuten voor het eindwerk: - Doordat de kinesitherapeuten goed bemand zijn, kunnen ze een goed contact opbouwen met de bewoners die ze behandelen. (sociale activiteit) - De bewoners durven de fysieke vaardigheden maximaal benutten in een professioneel opgebouwd kinélokaal. (bewegingsactiviteit) - De huisdokter van de bewoners werkt nauw samen met de kiné waardoor geen onnodige risico’s genomen worden op vlak van fysieke problemen. (zorgactiviteit) - De activiteit neemt plaats in het kinélokaal waardoor de bewoners eens uit de kamer van het woonen zorgcentrum komen. (sociale activiteit) Er vinden ook individuele trainingen plaats op de kamer en/of in de gang van het WZC. Namelijk elke dinsdag-, woensdag- en vrijdagnamiddag worden meer hulpbehoevende ouderen behandeld. Meerwaarde kinesitherapeuten voor het eindwerk: - Door individueel de fysieke vaardigheden te trainen van de bewoners kunnen de mogelijkheden maximaal benut worden. (bewegingsactiviteit) - Door individuele contacten te leggen kan het sociale en emotionele aspect ook benadrukt worden tijdens de training. (sociale activiteit) Als laatste vindt er elke maandagnamiddag gymnastiek plaats, onder begeleiding van een kinesitherapeut. Het gaat meestal over een homogene groep van een 8-tal bewoners. Iedere week wordt een andere activiteit georganiseerd in het kader van bewegingstherapie met verschillende doelstellingen. Bijvoorbeeld stoeldansen, evenwichtsparcours, volksspelen, enzoverder. Meerwaarde kinesitherapeuten voor het eindwerk: - De bewoners kunnen sociale contacten aangaan tegen zowel de kinesitherapeut als tegen de medebewoners die deelnemen aan de gymnastiek. (sociale activiteit) - De bewoners kunnen deel nemen aan een activiteit waarvoor ze zich interesseren, nl. gymnastiek waarbij elke week iets anders georganiseerd wordt. (reminiscentie activiteit + bewegingsactiviteit) - De activiteit neemt plaats in het kinélokaal waardoor de bewoners eens uit de kamer van het woonen zorgcentrum komen. (sociale activiteit) 36

Pastorale werkster:

De pastorale werkster richt zich zowel individueel als naar de familie van de bewoners. Individuele ontmoetingen, bezoeken en gesprekken met de bewoners en de familie is een belangrijke taak van de pastorale werkster. Het doel is het helpen verwerken van het verouderingsproces van personen die verblijven in een woonen zorgcentrum. Meerwaarde pastorale werkster voor het eindwerk: - De pastorale werkster zet de bewoners centraal waardoor de individuele noden en interesses benaderd worden van de bewoners. - De familie wordt actief betrokken. - Individuele ontmoetingen kan ervoor zorgen dat het sociale contact nog meer gestimuleerd wordt bij de bewoners. (sociale activiteit)

36

http://www.WZCingelmunster.be/hda-begeleiding-en-beleving.asp

39 37

Logopedie:

De logopediste van het WZC Maria Rustoord behandelt de spraakmoeilijkheden van de bewoners aan de hand van gerichte oefeningen. Dit vindt meestal plaats op de kamer van de bewoners of in een privélokaal waarover de logopediste beschikt. De duur is afhankelijk van de problemen van de bewoners. Daarnaast biedt de logopedist ook hulp bij bewoners met slikstoornissen. Meerwaarde logopedist voor het eindwerk: - De logopediste werkt alleen en kan zich gemakkelijk richten naar de individuele problemen/noden van de bewoners. - Ze behandelt de bewoners meestal op de kamer zodat een goed en veilig contact kan ontstaan om de oefeningen uit te voeren. (sociale activiteit) Naast de voor de hand liggende taken van een logopediste is ze ook betrokken tijdens een aantal andere activiteiten. Zo organiseert ze tweemaal in de week een reminiscentieactiviteit voor een beperkte groep bewoners. Meerwaarde logopedist voor het eindwerk: - De logopediste ziet een reminiscentieactiviteit als een goede training in haar takenpakket om de spraakmoeilijkheden te verbeteren. (arbeidsactiviteit/reminiscentieactiviteit) - De bewoners kunnen sociale contacten aangaan met de logopedist en met de medebewoners die deelnemen aan de reminiscentieactiviteit. (sociale activiteit) - Door een tekort aan ergotherapeuten begeleidt de logopediste een activiteit die anders georganiseerd wordt door een ergotherapeut. Zo kunnen de bewoners toch deelnemen aan een activiteit in de namiddag. (vrije tijdsactiviteit) 38

Onderhoudsdienst:

De personeelsleden van het onderhoud geven de kamer van de bewoners wekelijks een grondige schoonmaakbeurt. Meerwaarde kuisvrouwen voor het eindwerk: - De bewoners ontmoeten de onderhoudsdienst dagelijks in het woonen zorgcentrum en gaan sociale interacties aan met ze. (sociale activiteit) - De onderhoudsdienst kan de bewoners betrekken tijdens de taken die ze uitvoeren, waardoor de bewoners zinvol bezig kunnen zijn. (vrije tijdsactiviteit/arbeidsactiviteit) - De onderhoudsdienst neemt taken over van de bewoners die ze vroeger meestal zelf veel hebben uitgevoerd. Dit zorgt ervoor dat de bewoners vaak herinneringen gaan ophalen bij het zien van de onderhoudsdienst. (reminiscentieactiviteit)

37 38

http://www.WZCingelmunster.be/hda-medisch-en-paramedisch.asp http://www.WZCingelmunster.be/hda-hygiene.asp

40 Verplegend- en verzorgend personeel: Het verplegend- en verzorgend personeel zijn de mensen die het meest in contact komen met de bewoners tijdens verschillende dagelijkse activiteiten die ze uitvoeren. De voornaamste taken die ze uitvoeren staan in kader van de verzorging van de bewoners. De taakomschrijving van een verzorgende en een verpleegkundige staat uitgebreid beschreven in bijlage 6. Meerwaarde verpleging en verzorging voor het eindwerk: - Ze zijn professioneel opgeleid voor de verzorging en verpleging van de bewoners waardoor ze een belangrijke rol spelen tijdens zorgactiviteiten. De meerwaarde kan zijn dat ze iets langer stil blijven staan bij de individuele wensen van de bewoners tijdens de zorgactiviteiten. (zorgactiviteiten) - De bewoners kunnen dagelijks sociale contacten aangaan met het verplegend- en verzorgend personeel doordat ze altijd aanwezig zijn. (sociale activiteit) - Het verzorgend personeel heeft een goed contact met de bewoners en hebben kennis over de verschillende activiteiten die aangeboden worden in het WZC. Ze kunnen gemakkelijk een activiteit overnemen van de ergotherapeuten die in de namiddag in de leefruimten plaatsvindt. (vrije tijdsactiviteit) Klusjesmannen: De klusjesmannen staan een stuk buiten de gewone werking van het zorgteam. Ze worden ingeschakeld tijdens allerlei klussen die opgeknapt moeten worden in het WZC. Daarbij kan het gebeuren dat ze regelmatig in contact komen met de bewoners en rekening zullen houden met hun aanwezigheid. Meerwaarde klusjesmannen voor het eindwerk: - De klusjesmannen richten zich naar de individuele problemen van de bewoners op vlak van kapotte meubels, rolstoelen, …Ze kunnen zich dus gemakkelijk richten naar de individuele noden en behoeften van de bewoners. - De klusjesmannen werken in het WZC waardoor ze ook rekening moeten houden met de aanwezigheid van de bewoners. Ze gaan dan ook sociale contacten aan met iedereen die ze tegen komen in het WZC. (sociale activiteit) 39

Kapster:

Het WZC Maria Rustoord beschikt over een eigen kapster waar de bewoners altijd beroep op kunnen doen. Ze beschikt over een kapsalon waar ze alle bewoners de nodige zorgen kan aanbieden. Daarbij horen ook de dementerende personen op hun gemak stellen en klaar staan voor een gesprek tijdens de verzorging.

39

http://www.WZCingelmunster.be/hda-lichaamsverzorging.asp

41 Meerwaarde kapster voor het eindwerk: - Tijdens de verzorging van de haren hoort altijd een vriendelijk gesprek. (sociale activiteit) - Het is een activiteit die elke bewoner kent en doordat de kapster werkt in een eigen lokaal kan het snel herinneringen oproepen bij de bewoners. (reminiscentieactiviteit) - De bewoners nemen deel aan een activiteit die buiten de kamer plaats vindt. De fysieke mogelijkheden worden bij de mobiele personen gestimuleerd. (bewegingsactiviteit) - Veel bewoners zullen het verzorgen van de haren zien als een meerwaarde voor het zelfbeeld. Ze zien een andere verschijning in de spiegel en voelen zich meestal meteen beter in hun vel. (vrije tijdsactiviteit)

4.3 Activiteitenplan Een activiteitenplan wordt per volgbewoners samengesteld aan het begin van de stage. Dit om een goed zicht te krijgen op de ADL activiteiten die georganiseerd worden voor de personen. Het activiteitenplan van mijn drie volgbewoners is te vinden in bijlage 7. De gegevens die opgenomen worden in het activiteitenplan zijn de volgende: • belangrijke achtergrondinformatie over de persoon; • noden, interesses en aandachtspunten over de persoon; • vroegere activiteiten die reeds aangeboden werden aan de persoon; • vernieuwde activiteiten die aangeboden worden aan de persoon; • betrokken zorgdiscipline tijdens de ADL activiteiten.

4.4 Besluit Voor de uitwerking van activiteiten was het belangrijk dat ik eerst een goed beeld kreeg van mijn drie volgbewoners. Via de gegevens van het medisch dossier, paste ik het model van Reed & Sanderson toe. Het gaf achtergrondinformatie op vlak van de pathologie, de tijdsbestedingen, aandachtspunten, mogelijkheden en beperkingen. Daarnaast wilde ik via een vragenlijst de huidige wensen nagaan op vlak van hun tijdsbesteding in een woonen zorgcentrum. Het was echter niet een geschikt middel om meer te weten te komen. Andere middelen werden aangewend zodat een activiteitenplan opgesteld kon worden, die paste bij de individuele noden van de bewoners. Voor mijn scriptie stond het volledig zorgteam centraal. De doelstellingen van mijn eindwerk werden voorgesteld en hun medewerking werd individueel ondervraagd. Zo heb ik ook de werking van het zorgteam kort beschreven. Het geeft een beter idee over hoe en waar ze reeds betrokken worden in de dagbesteding van de bewoners. Daarnaast geef ik de meerwaarde die elke zorgdiscipline kan leveren in mijn eindwerk. Na het verzamelen van al die gegevens kon ik aan de slag om een gepast activiteitenplan op te stellen en die uit te voeren samen met verschillende zorgdisciplines.

42

5. Beleving van de ADL activiteiten Na het beter leren kennen van mijn volgbewoners en de werking van verschillende zorgdisciplines kon ik starten met de uitwerking van het activiteitenplan. In dit hoofdstuk leg ik de nadruk op de activiteiten die ik organiseerde voor mijn volgbewoners. Dit om zicht te krijgen op een aantal ADL activiteiten dat het zorgteam kan begeleiden. Vervolgens geef ik ook een evaluatie van de activiteiten. Het geeft de mogelijkheid om na te gaan waar eventuele aanpassingen plaats kunnen vinden in de toekomst.

6.1 Activiteiten in praktijk 6.1.1. Activiteiten Myriam • • • • •

Zorgactiviteit: wassen Huishoudelijke activiteit: gang dweilen Bewegingsactiviteit: gymnastiek Vrije tijdsactiviteit: verjaardagsfeest in de feestzaal Sociale activiteit: maaltijd in de leefruimte

Zorgactiviteit: wassen Datum: 28 februari 2008 Betrokken zorgdiscipline: verzorgend personeel Omschrijving van de activiteit: Het verzorgend personeel staat Myriam bij tijdens het wassen en aankleden. Ze voert alle handelingen zelfstandig uit en bij moeilijkheden wordt er bijgestuurd. Het overnemen van de zorg vindt op een zo’n tactvolle manier plaats. Zo wordt Myriam niet geconfronteerd met haar eigen falen. Meerwaarde eindwerk: Myriam waste zich zelf maar zonder begeleiding. Ze had controle nodig op de kledij die ze aantrok, ze veranderde vaak van kledij en deed dan soms haar ‘oude’ kledij terug aan. Daarnaast voerde ze bepaalde handelingen zeer snel uit waardoor de grondigheid soms verloren ging tijdens het wassen. Door het verzorgend personeel te betrekken, is het mogelijk om haar enige ondersteuning te geven tijdens het wassen en aankleden. Vooral de sociale contacten die ze kan aangaan zijn belangrijk. Observatie en verloop van de activiteit: Begin activiteit: Myriam had haar kleren al klaargelegd op tafel en stond te wachten aan de deur totdat iemand van het verzorgend personeel haar kwam begeleiden. Tijdens activiteit: Myriam moest weinig instructies krijgen, ze wist heel goed waar ze mee bezig was. In het begin was ze even verward over waar ze haar kleren gelegd had en welke kleren ze moest af doen. Maar eenmaal ze goed bezig was met de activiteit, werd er weinig bijgestuurd.

43 Ze heeft geen last van motorische beperkingen waardoor ze zich zelfstandig kon wassen en aankleden. Ze moest vooral afgeremd worden in haar handelingen. Ze werkte erg snel, waardoor de grondigheid van het wassen verloren raakte. Tijdens het aankleden nam ze plotseling een ander kledingsstuk uit haar kast. De kleren die ze klaargelegd had, vond ze niet goed en ze koos spontaan andere kleren uit. Einde activiteit: Myriam is zeer ordelijk ingesteld, ze kuiste zelf haar lavabo uit. Ze legde haar vuile handdoeken en kleren in de wasmand. Ze was het verzorgend personeel dankbaar dat die er waren om haar te begeleiden. Evaluatie vooropgestelde doelstellingen: Fysiek: - zelfredzaamheid behouden - fysieke mogelijkheden onderhouden - activeren De zelfredzaamheid werd behouden doordat het verzorgend personeel haar enkel bijstand gaf waar nodig. De volgorde van de handelingen werd gecontroleerd, omdat ze in een rap tempo soms handelingen over het hoofd ziet. Sociaal: - stimuleren 1-1 relatie Het verzorgend personeel heeft een goede band opgebouwd met Myriam. Ze voelde zich veilig voor het oog van het verzorgend personeel om zich te wassen. Cognitie: - bevorderen concentratie - bevorderen oriëntatie in tijd, plaats en persoon In het begin van de activiteit moest ze gestimuleerd worden, maar daarna moest ze weinig bijgestuurd worden. Tijdens het wassen moet erop toegezien worden, dat ze zich niet te snel wast en dat ze vers ondergoed aantrekt. Ze wist zeer goed waar alle materialen stonden en waarvoor ze dienden. Daaruit blijkt dat ze een goede oriëntatie in tijd, plaats en persoon heeft. Psychisch: - gevoel van eigenwaarde vergroten - zelfbeeld bevorderen Doordat ze de ADL zelfstandig uitvoerde, werd haar zelfbeeld bevorderd. Het verzorgend personeel probeerde op een tactvolle manier haar te begeleiden. Zo kreeg ze niet het gevoel bevelen te krijgen. Conclusie en advies naar volgende therapie: De aanwezigheid van het verzorgend personeel werd goed aanvaard van Myriam tijdens de zorgactiviteit. In de toekomst is het aangeraden om haar verder te begeleiden tijdens het wassen en aankleden. Aandachtspunt is het begin van de activiteit waar ze begeleidt moet worden. Naar het einde toe is de aanwezigheid van het verzorgend personeel minder van belang. Vooral het sociale aspect staat dan meer centraal.

44 Huishoudelijke activiteiten: gang dweilen Datum: 14 april Betrokken zorgdiscipline: onderhoudsdienst Omschrijving van de activiteit: Tijdens het wekelijks onderhoud van de leefruimte probeert de onderhoudsdienst Myriam te betrekken. Ze mocht zelf beslissen of ze wilde mee helpen en voor hoe lang. Voornamelijk het sociaal contact met de onderhoudsdienst stond op de voorgrond. Meerwaarde eindwerk: Vroeger was Myriam een zeer actief persoon op vlak van huishoudelijke activiteiten. Ze bloeide dan ook telkens open wanneer ze in contact kwam met de onderhoudsdienst. Door haar regelmatig te betrekken tijdens de bezigheden van de onderhoudsdienst, kan Myriam zich nuttig voelen in het woonen zorgcentrum. De onderhoudsdienst werd enkel betrokken in de dagbesteding van Myriam tijdens het plooien van doekjes. Vanuit die gedachte heb ik in kader van mijn eindwerk voorgesteld om Myriam tijdens nog meer huishoudelijke activiteiten te betrekken. Uit eigen initiatief van de onderhoudsdienst werd Myriam aangesproken om mee te helpen. Observatie en verloop van de activiteit: Begin activiteit: Myriam kwam uit haar kamer en ging een praatje maken met de onderhoudsdienst die de leefruimte aan het dweilen was. Wanneer die haar vroegen of ze wilde mee wilde helpen, stemde ze meteen toe. Tijdens activiteit: De onderhoudsdienst gaf haar een zwabber en ze mocht hiermee de gang reinigen. Myriam had een goed contact met de onderhoudsdienst. Ze hadden er geen enkel probleem mee om haar te stimuleren tot een actievere bezigheid. Myriam vond het vooral zeer leuk omdat ze sociale interacties kon leggen met de onderhoudsdienst. Ze toonde zeer trots aan de andere personeelsleden, die rondliepen in de gang, dat ze mocht mee helpen. Einde activiteit: Myriam zag dat de onderhoudsdienst klaar was met de leefruimte te dweilen. Ze ging terug dichter bij hen staan en gaf de zwabber terug aan hen. Ze gaf aan dat ze terug naar haar kamer wilde en de onderhoudsdienst lieten dan natuurlijk haar gang gaan. Evaluatie vooropgestelde doelstellingen: Fysiek: - fysieke mogelijkheden onderhouden - actieve bezigheden aanbieden De onderhoudsdienst bood haar een actieve rol aan binnen het schoonmaken van het woonen zorgcentrum. Ze kon haar fysieke mogelijkheden maximaal benutten doordat ze de gang mocht dweilen. Sociaal: - sociale vaardigheden stimuleren - sociaal isolement doorbreken De onderhoudsdienst komt op verschillende plaatsen en kan Myriam gemakkelijk motiveren om mee te gaan naar die andere plaatsen, buiten haar eigen kamer. Doordat de onderhoudsdienst aanwezig was in de leefruimte, kwam Myriam uit eigen initiatief uit haar kamer. Ze was ook een hele tijd bezig in de gang waardoor ze in contact kwam met andere mensen.

45 Het is echter moeilijk, door de semantische dementie, om met Myriam lange conversaties aan te gaan. Maar doordat Myriam zich zeer goed op haar gemak voelt tijdens huishoudelijke activiteiten, legt ze gemakkelijk sociale contacten met de onderhoudsdienst. Cognitie: - verbeteren oriëntatie in ruimte - interesses stimuleren Door Myriam regelmatig activiteiten aan te bieden buiten haar eigen kamer, werd haar oriëntatie in het woonen zorgcentrum gestimuleerd. Na onderzoek van haar interesses was namelijk gebleken dat Myriam vroeger veel bezig was met huishoudelijke taken. Door haar te betrekken tijdens werkzaamheden van de onderhoudsdienst was het mogelijk om oude ervaringen op te wekken. Psychisch: - zelfvertrouwen stimuleren - zelfbeeld bevorderen - gevoel van eigenwaarde bevorderen - bieden van ontspanning Ze was zeer trots dat ze de onderhoudsdienst mocht helpen met dweilen. Ze liet dit dan ook merken aan alle mensen die langs haar passeerden. Ze vond het leuk om mee te helpen, waaruit ik concludeer dat ze het een ontspannende activiteit vond. Conclusie en advies naar volgende therapie: Myriam is altijd bereidt om de onderhoudsdienst te helpen. Ze voelt zich er goed bij en ze wordt met open armen ontvangen door de onderhoudsdienst. Naar de toekomst toe mogen er nog meer huishoudelijke activiteiten aangeboden worden aan Myriam. Bijvoorbeeld eigen kamer kuisen, ramen kuisen van het woonen zorgcentrum, helpen opdienen over de middag, … Telkens wanneer de onderhoudsdienst de mogelijkheid vind om haar te betrekken, is het aangeraden om haar te laten mee helpen. Bewegingsactiviteit: gymnastiek Datum: 3 maart 2008 Betrokken zorgdiscipline: kinesitherapeuten Omschrijving van de activiteit: Het trainen van het evenwicht staat centraal door middel van een evenwichtsparcours. Dit parcours bevat een aantal oefeningen aangepast aan de bewoners. Als eerste oefening moeten ze over en op een kussen stappen. Bij de tweede oefening moeten ze proberen recht te lopen op één lijn. Bij de derde oefening zitten twee bewoners t.o.v. elkaar en moesten ze een bal naar elkaar gooien of rollen over de vloer. Meerwaarde eindwerk: Uit haar medisch dossier was gebleken dat Myriam vroeger interesses had voor allerlei bewegingssporten. Zo was het idee om haar te laten deelnemen aan de wekelijkse gymnastiek dat een kinesitherapeut organiseert. Zo komt ze in contact met medebewoners en kan ze actief bezig zijn.

46 Observatie en verloop van de activiteit: Begin activiteit: Myriam zat op haar kamer televisie te kijken, toen de kinesitherapeut haar kwam halen voor de gymnastiek. Ze herkende meteen de kinesitherapeut, maar begreep niet waarom ze moest meekomen. Er was dan ook enige tijd nodig om Myriam te overhalen deel te nemen aan de activiteit. Uiteindelijk wilde ze het toch een poging geven en nam ze de kinesitherapeut in vertrouwen. Tijdens activiteit: Tijdens de begeleiding naar het kinélokaal was het duidelijk te merken dat Myriam nog steeds geen idee had wat haar te wachten stond. Hoewel ze er zich niet helemaal goed bij voelde, ging ze toch gemakkelijk sociale contacten aan met de kinesitherapeut. Bij het naderen van het kinélokaal herkende ze plotseling waar ze was. Het was meteen te merken dat Myriam zich niet thuis voelde. Ze wilde het kinélokaal nog binnen gaan maar toen ze nog een aantal andere bewoners zag zitten, werden haar angstgevoelens omgezet in kwaadheid. Ze wilde zo snel mogelijk terugkeren naar haar kamer en liep het lokaal uit. Einde activiteit: De kinesitherapeut probeerde Myriam nog aan te moedigen om te blijven maar het was niet meer mogelijk om haar van andere gedachten te doen veranderen. Ze wilde meteen terug naar haar kamer en liep dan ook zeer snel door de gang. Omdat ze een slechte oriëntatie heeft in de ruimte liep ze dan ook de verkeerde kant op. De kinesitherapeut moest haar eerst in de juiste richting begeleiden en dit gebaar aanvaardde ze wel. Terug op de kamer was ze terug in haar gewone doen, maar benadrukte ze er wel op dat ze niet meer naar de kiné wilde… Evaluatie vooropgestelde doelstellingen: Fysiek: - evenwicht onderhouden - fysieke mogelijkheden onderhouden - actieve bezigheden aanbieden De bovenstaande doelstellingen zijn niet gerealiseerd. Myriam wilde niet deelnemen aan de activiteit waardoor de fysieke mogelijkheden niet benut werden. Sociaal: - sociale vaardigheden stimuleren - sociaal isolement doorbreken (activiteit aanbieden in een ander omgeving) Ze ging sociale contacten aan met de kinesitherapeut maar het jaagde haar schrik aan wanneer ze contacten moest leggen met medebewoners. Het sociaal isolement werd tijdelijk doorbroken doordat ze eventjes weg was uit de kamer. Cognitie: - verbeteren / in stand houden van oriëntatie in ruimte - interesses stimuleren Om het kinélokaal te bereiken moest Myriam een aantal gangen doorlopen. Haar oriëntatie in het woonen zorgcentrum was onvoldoende aanwezig om zonder begeleiding het kinélokaal te vinden. Haar interesse om deel te nemen aan de activiteit werd verstoord door een communicatieprobleem en angstgevoelens. Ze begreep niet wat de bedoeling was van de activiteit en ze was niet te vinden voor een groepsactiviteit.

47 Psychisch: - zelfvertrouwen stimuleren - bieden van ontspanning Haar zelfvertrouwen werd niet gestimuleerd doordat de kinesitherapeut haar niet kon overtuigen om deel te nemen aan de activiteit. Ze vluchtte weg uit het kinélokaal en ze heeft niet kunnen genieten van de gymnastiek. Conclusie en advies naar volgende therapie: In de toekomst zou deze activiteit wegvallen. Door de semantische dementie was het op de eerste plaats al zeer moeilijk om Myriam mee te krijgen naar een andere afdeling in het WZC. Ook is ze niet graag lang onder de medebewoners omdat ze soms schrik heeft dat niemand haar zou begrijpen. Groepsactiviteiten zoals gymnastiek zijn dus moeilijk om Myriam aan deel te laten nemen. Een aanpassing kan zijn een gymnastieknamiddag op haar gang organiseren. Het verzorgend personeel is daar meestal aanwezig om haar te begeleiden. De ruimte is meer herkenbaar voor haar en voelt ze zich misschien veiliger om deel te nemen. Vrije tijdsactiviteit: verjaardagsfeest in de feestzaal Datum: 9 april 2008 Betrokken zorgdiscipline: ergotherapeuten, animatrice en vrijwilligers. Omschrijving van de activiteit: Elke maand worden de jarige bewoners in de bloemetjes gezet tijdens een verjaardagsfeest, waar alle bewoners op uitgenodigd worden. In de maand april kwam een accordeonist de bewoners animeren en na de voorstelling kon iedereen genieten van een kopje koffie met een gebakje. Meerwaarde eindwerk: Het is moeilijk om Myriam te motiveren om deel te nemen aan een groepsactiviteit. Toch door de juiste mensen naast haar te plaatsen, tijdens een groepsactiviteit, is het mogelijk om haar te laten deelnemen aan een groter evenement. Vooral tijdens het maandelijks verjaardagsfeest, dat doorgaat in de feestzaal, is het mogelijk om Myriam te laten genieten van de activiteit. De ergotherapeuten, animatrice en vrijwilligers zijn dan ook de ideale personen om betrokken te worden tijdens een vrije tijdsactiviteit die Myriam graag uitvoert. De ergotherapeuten en animatrice motiveren Myriam op de gepaste wijze. De vrijwilligers hebben de leeftijd van Myriam waardoor ze zich op haar gemak kan voelen bij hen. Observatie en verloop van de activiteit: Begin activiteit: Ze was moeilijk te stimuleren om mee te komen naar het verjaardagsfeest. Ze stond in de deuropening van haar kamer, met de deur op een kiertje. Toen er iemand van het personeel passeerde langs haar deur, deed ze vlug terug haar deur toe. Ze vertrouwde het zaakje niet en begreep niet waar iedereen naar toe ging. Toen ik haar persoonlijk uitnodigde en uitlegde wat we gingen doen, wilde ze toch meegaan. Tijdens activiteit: In de feestzaal ging ze zitten waar er plaats was en ze deed ook gebaren naar me dat er nog plaats was naast haar om te zitten. Ze was verbaasd toen ik niet naast haar ging zitten.

48 Toen de accordeonist begon te spelen, luisterde ze niet aandachtig naar de muziek. Ze keek vooral rond, hoe andere mensen reageerden op de muziek. Ze klapte en zwaaide niet enthousiast mee maar ze vroeg wel om te dansen. Op de dansvloer gaf ze instructies over hoe ik moest bewegen met mijn voeten. Tijdens het dansen was ze wel een beetje beschaamd omdat iedereen naar haar aan het kijken was. Op het einde van de dans wilde ze meteen terug gaan zitten want ze zei dat ze moe was. Einde activiteit: Toen de koffietafels in de feestzaal geplaatst werden, had Myriam waarschijnlijk graag geholpen. Ze werd namelijk een klein beetje kwaad toen ze aan de kanten moest gaan staan. Uiteindelijk was ze tevreden toen ze kon gaan zitten en ze liet dit blijken aan de bewoners die naast haar aan tafel zaten. Ze at vlug haar taartje op en stond toen op om te vertrekken. Evaluatie vooropgestelde doelstellingen: Fysiek: - activeren De accordeonmuziek zorgde ervoor dat ze geactiveerd werd om te dansen. Ze nam meteen zelf het initiatief om mij uit te nodigen om te dansen. Sociaal: - bevorderen sociaal contact - sociale vaardigheden stimuleren Het verjaardagsfeest stimuleerde Myriam om in contact te komen met medebewoners die ze nog nooit had gezien. Ze ging sociale contacten aan met vrijwilligers, animatie, ergotherapeuten en bewoners. Cognitie: - bevorderen aandacht / concentratie - herinneringen ophalen (reminisceren) Ze had geen problemen om haar aandacht te richten op de muziekactiviteit. Tijdens het dansen kwamen er herinneringen naar boven bij Myriam over vroeger. Ze benutte oude vaardigheden zoals het dansen en gaf zelfs instructies aan mij hoe ik moest dansen. Psychisch: - gevoel van eigenwaarde vergroten - zelfbeeld bevorderen - bieden van ontspanning Ze vond de activiteit zeer plezant en doordat de vrijwilligers en animatie haar betrokken tijdens het dansen werd haar zelfbeeld bevorderd. Ze had voldoende zelfvertrouwen om te dansen op de dansvloer voor de hele groep. Conclusie en advies naar volgende therapie: In de toekomst is het aangeraden om dezelfde zorgdisciplines in te schakelen om Myriam te motiveren. Zo kan ze toch deelnemen aan grotere evenementen in het WZC. Aandachtspunt is dat ze Myriam in het begin van de activiteit in de gaten moeten houden. Ze zou wel eens durven terugkeren naar haar kamer wanneer de activiteit niet meteen start. Ook op het einde van de activiteit moet aan haar duidelijk worden gemaakt dat er nog een koffietafel komt. Haar betrekken tijdens het plaatsen van de tafels kan ervoor zorgen dat ze alles beter begrijpt wat rondom haar gebeurd. Ze eet zeer rap en het is aangeraden om haar na de koffie meteen te begeleiden naar haar kamer. Ze zou zelf eens het initiatief kunnen nemen om te vertrekken.

49 Sociale activiteit: maaltijd in de leefruimte Datum: 10 maart 2008 Betrokken zorgdiscipline: ergotherapeuten, verzorgenden verplegend personeel. Omschrijving van de activiteit: Myriam wordt door het verzorgenden verplegend personeel gehaald van de kamer voor het middagmaal in de leefruimte. Het verzorgenden verplegend personeel dienen samen met de ergotherapeut het middagmaal op, zodat de bewoners daarna op hun gemak de maaltijd kunnen verorberen. De ergotherapeut, die aanwezig is voor de maaltijdbegeleiding, probeert Myriam na de maaltijd nog een tijdje in de leefruimte te houden. Meerwaarde eindwerk: Een wens van de familie is Myriam zoveel mogelijk uit de kamer te halen. Ze zou zich durven isoleren van alles en iedereen. Door het middagmaal in de leefruimte te nemen is het mogelijk om haar isolement te doorbreken. Ze komt in contact met de medebewoners en ze kan sociale contacten aangaan met de verschillende zorgdisciplines. Observatie en verloop van de activiteit: Begin activiteit: Iedereen had al plaatsgenomen aan de tafels in de leefruimte en Myriam kwam als laatste binnen. Ze wist zeer goed waar ze mocht gaan zitten, namelijk aan het verste tafeltje aan het raam. Maar na 5 minuten kon ze niet meer blijven stilzitten, ze sprong recht en ging aan de opdientafel staan. Tijdens activiteit: Er werd soep voor Myriam uitgeschonken maar ze wilde deze niet opdrinken aan de tafel waar ze normaal gezien altijd zit. Ik heb haar dan aangeboden om te gaan zitten op een andere plaats en na enige stimulatie ging ze aan tafel zitten om haar soep uit te drinken. Toen ze haar soep uit had, wilde ze verlost zijn van haar soepkom. Ze liep naar de maaltijdkar en zette er haar kom op. Wanneer de collega’s de kommen met het warme eten op tafel plaatsten stond Myriam naast de tafel. Het was niet duidelijk of ze daar nu stond om mee te helpen of omdat ze niet bij de medebewoners aan tafel wilde zitten. Toen ze haar bord kreeg, gaf ze de opmerking dat ze geen honger had. Terug met enige stimulatie, nam ze toch plaats aan tafel. Ze at zeer snel haar bord uit zodat ze snel terug naar haar kamer kon gaan. Einde activiteit: Myriam had de leefruimte net verlaten, toen ze terug binnenkwam. Ze had haar schortje vergeten en wilde het absoluut niet kwijtraken. Ze zag dat er nog afwas stond in de wasbak en begon meteen af te wassen. Ze werkte goed zelfstandig en had enkel verbale sturing nodig in het begin van de activiteit, namelijk een handdoek geven, tonen waar ze de propere dingen neer mocht leggen en bevestigen dat ze mocht beginnen. Ze ging terug naar kamer wanneer ze klaar was. Evaluatie vooropgestelde doelstellingen: Fysiek: - zelfredzaamheid stimuleren - op peil houden van fysieke mogelijkheden Door Myriam de kans te geven om zelfstandig haar maaltijd op te eten wordt haar zelfredzaamheid gestimuleerd. Haar fysieke mogelijkheden zijn nog goed aanwezig en door haar te stimuleren om zelfstandig te eten worden haar fysieke mogelijkheden op peil gehouden.

50 Sociaal: - bevorderen sociaal contact Het sociaal contact werd bevorderd wanneer ze aan tafel ging zitten bij haar medebewoners. Ze is niet zo graag onder de dementerende personen, maar ze maakt graag een praatje tegen de verzorging die aanwezig is. Cognitie: - bevorderen aandacht / concentratie - verbeteren / in stand houden van verstandelijke functies De verstandelijke functies worden in stand gehouden doordat ze haar aandacht moet richten op het maaltijdgebeuren. Psychisch: - gevoel van eigenwaarde vergroten - vergroten zelfvertrouwen Door haar nog zelfstandig dingen te laten doen, zoals het eetgebeuren en de afwas, wordt het zelfvertrouwen van Myriam vergroot. Het geeft haar het gevoel nog nuttig te bezig te kunnen zijn waardoor haar eigenwaarde ook vergroot. Conclusie en advies naar volgende therapie: Myriam komt elke middag eten in de leefruimte, maar ze voelt zich niet altijd even goed op haar gemak bij de medebewoners. Wanneer ze te lang moet wachten op het middagmaal kan Myriam soms niet blijven zitten aan tafel bij haar medebewoners. In de toekomst is het aangeraden om haar pas te halen voor het middagmaal wanneer het eten opgediend kan worden. Zo moet ze niet te lang blijven wachten en kan ze toch genieten van de maaltijd samen met haar medebewoners.

6.1.2. Activiteiten Werner • • • •

bewegingsactiviteit: gymnastiek vrije tijdsactiviteit: tuinieren vrije tijdsactiviteit: verjaardagsfeest in de feestzaal sociale activiteit: buitenwandeling

Bewegingsactiviteit: gymnastiek Datum: 14 april 2008 Betrokken zorgdiscipline: kinesitherapeut Omschrijving van de activiteit: Stoeldansen heeft als doelstelling stimuleren van de fysieke mogelijkheden. De kinesitherapeut legt muziek op en toont hoe de bewoners erop moeten bewegen. Meerwaarde eindwerk: Gymnastiek is een bestaande wekelijkse activiteit die georganiseerd wordt door een kinesitherapeut. Werner nam hier niet aan deel omdat de kinesitherapeuten met een beperkte homogene groep werken, die over een bepaalde graad van autonomie beschikken.

51 Werner is meestal in zichzelf gekeerd maar tijdens de kiné in de voormiddag stelt hij zich redelijk snel open naar de kinesitherapeuten. Zo heb ik aan de kinesitherapeut voorgesteld om hem eens te laten deelnemen aan de gymnastiek. Met als doel dat Werner ook even sociaal zou open bloeien naar de medebewoners. Observatie en verloop van de activiteit: Begin activiteit: Werner had geen moeite om een activiteit mee te volgen die hij nog nooit had gedaan. Hij kwam terecht in de groep en was meteen op zijn gemak. Hij vroeg geen specifieke vragen over het doel van zijn aanwezigheid. Hij herkende wel meteen de kinesitherapeut die de activiteit ging begeleiden. Hij praatte tegen haar en de groep. Hij vertelde over zijn ouderdomskwalen en zijn valpartijen. Tijdens activiteit: Hij luisterde niet echt aandachtig naar de instructies van de kinesitherapeut. Toen ze daadwerkelijk begon met bewegingen uit te voeren, samen met de groep, deed hij wel mee. Doordat hij zijn aandacht niet volledig kon richten op de uitleg van de kiné voerde hij de bewegingen niet meteen uit. Het was nodig om Werner individueel aan te spreken over de opdracht die hij moest uitvoeren. Tussen de oefeningen door praatte hij luid tegen de groep en maakte hij nu en dan een grapje. Hij liet vaak aan de groep blijken dat de oefening absoluut niet moeilijk was. Bijvoorbeeld: omhoog heffen van het linkerbeen. Werner hief meteen alle twee de benen op en hij zei tegen de groep dat het ook ging met twee benen. Het was nodig om Werner goed in het oog te houden. Hij stond soms zonder reden op vanuit zijn rolstoel. Hij wilde het graag eens alleen proberen om rond te lopen maar door evenwichtsstoornissen is dit niet mogelijk voor hem. Einde activiteit: Tijdens het terugkeren naar de kamer was Werner zeer positief over de namiddagactiviteit. Hij vond het absoluut niet erg dat hij deelgenomen had. Eenmaal in de kamer was hij blij dat hij terug was en een beetje kon rusten. Evaluatie vooropgestelde doelstellingen: Fysiek: - verbeteren lichamelijke conditie - verbeteren fysieke mogelijkheden - activeren Door middel van gymnastiek te geven in een beperkte groep konden de fysieke mogelijkheden verbeterd worden. Hij heeft bewegingen uitgevoerd met het hele lichaam waardoor hij een actieve namiddag heeft beleefd. Sociaal: - bevorderen sociaal contact in groep De gymnastiek ging door in het kinélokaal met een beperkt aantal mensen. Het was mogelijk voor Werner om zijn gevoelens mee te delen aan de groepsleden. Hij maakte regelmatig een grapje en de begeleiders reageerden regelmatig op zijn vertellingen.

52 Cognitie: - bevorderen aandacht / concentratie - stimuleren interesses - zinvolle tijdsbesteding aanbieden Hij neemt al deel aan de kiné-activiteiten in de voormiddag, maar het was de eerste keer dat aan Werner aangeboden werd om deel te nemen aan de gymnastiek. Het gaf hem een dagbesteding waarbij nieuwe interesses tot de oppervlakte kwamen. Het was moeilijk voor hem om zijn aandacht te richten naar de uitleg van de begeleider. Door de oefening individueel nog eens uit te leggen aan Werner, kon hij toch volgen. Psychisch: - stimuleren gevoel van eigenwaarde Door lichte oefeningen aan te leren was het mogelijk om het zelfbeeld te bevorderen van Werner. Hij ondervond geen problemen bij het uitvoeren van de oefeningen. Hij zei zelfs tegen de begeleiders dat hij de hele namiddag zou kunnen doorgaan. Conclusie en advies naar volgende therapie: Werner voelde zich duidelijk op zijn gemak in de groep. In de toekomst is het aangeraden om Werner verder te betrekken tijdens de gymnastiek. Hij neemt niet veel deel aan groepsactiviteiten maar tijdens die activiteit ging hij zeer gemakkelijk sociale contacten aan. Aandachtspunt naar de toekomst toe is dat Werner niet alleen mag gelaten worden. Door de dementie zou hij alleen rechtstaan en dit is een te groot risico voor Werner. Hij heeft namelijk last van evenwichtsstoornissen. Wanneer er gymnastiek plaats vindt is het aangeraden om de activiteit telkens met twee kinesitherapeuten te laten doorgaan als Werner mee doet. Zo kan er tijdig ingegrepen worden wanneer Werner zelfstandig wil rechtstaan. Vrije tijdsactiviteit: tuinieren Datum: 10 april 2008 Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapie Omschrijving van de activiteit: Door een aangepaste kweekbak voor bewoners in een rolstoel is er de mogelijkheid voor Werner om te tuinieren. Eerst en vooral word een wandeling gemaakt in de tuin van het woonen zorgcentrum zodat hij kan wennen aan de omgeving. Daarna wordt er getuinierd in de kweekbak. Meerwaarde eindwerk: Door de dementie is het moeilijk om door te dringen tot Werner. Enig contact kan gelegd worden via activiteiten die in buitenlucht plaatsvinden. Een vroegere tijdsbesteding was tuinieren. Door evenwichtsstoornissen werd het een te groot risico om die activiteit nog uit te voeren. Zo kwam ik op het idee om een aangepaste kweekbak te maken zodat minder mobiele bewoners kunnen tuinieren. Als student begeleidde ik de activiteit, met als doel na te gaan of de kweekbak interessant kan zijn voor de bewoners. In de toekomst is het de bedoeling dat de werkende ergotherapeut de kweekbak verder gebruikt.

53 Observatie en verloop van de activiteit: Begin activiteit: Werner was enthousiast om een wandeling te maken buiten. Hij wilde meteen opstaan vanuit zijn zetel maar dit moest ik afremmen want het risico was te groot dat hij ging vallen. Ik begeleidde hem tot in zijn rolstoel en hij vroeg om zijn jas aan te trekken. Hij was ook bezorgd om mijn kledij, hij wilde niet dat ik kou zou lijden. Tijdens activiteit: Werner praatte niet zoveel tegen me toen we buiten waren maar nu en dan zei hij wel spontaan iets. Zoals er zijn veel mensen op de baan, het is nog frisse wind maar gelukkig straalt de zon genoeg warmte af, het is lastig om oud te zijn, enzoverder. Werner vertelde meer toen ik gerichter vragen begon te stellen. Zoals hoe voelt het om buiten te zijn, ging je vroeger veel wandelen, ken je bepaalde mensen die hier zitten, enzoverder. Hij antwoordde vaak met ja of nee maar soms vertelde hij ook dingen over vroeger. Zoals dat hij een grote tuin had, hij veel ging wandelen met zijn vrouw, … Toen we eventjes op een bankje gingen zitten, begon hij zelfs te zingen in het Frans. Toen we stil bleven staan bij de kweekbak was Werner onder de indruk. Hij wist niet precies wat de bedoeling was van de bak. Ik legde hem uit dat het doel was bepaalde kruiden en groenten te planten in de kweekbak. Ik toonde hem het zakje met zaadjes in van de radijzen en wortels maar Werner gaf weinig blijk van interesse. Ik vroeg hem of hij de aarde wilde bijharken en hij werkte meteen mee. Hij had weinig begeleiding nodig. Hij had genoeg zelfvertrouwen om alleen te werken. Einde activiteit: Op het einde van de activiteit klaagde Werner dat hij te warm had. Ik deed zijn jas uit en hij was meteen terug tevreden. Hij vroeg wel of het mogelijk was om niet te lang meer buiten te zijn, hij wilde graag terug op zijn kamer zijn. Evaluatie vooropgestelde doelstellingen: Fysiek: - activeren - bevorderen fijne handmotoriek Werner werkte actief mee en was ook meteen enthousiast om mee te gaan wandelen in de tuin. Hij hielp de aarde harken waardoor de handen armmotoriek gestimuleerd werd. Sociaal: - stimuleren 1-1 relatie - sociaal isolement doorbreken Hij werd individueel benaderd waardoor een goed contact tot stand kon komen. De activiteit ging eens niet door in zijn kamer, maar in buitenlucht. De zon bracht meteen een andere beleving op bij Werner. Hij praatte meer, hij glimlachte en zong een lied. Cognitie: - bevorderen aandacht / concentratie - zintuiglijke stimulatie, vnl. reuk en tast - interesses stimuleren - herinneringen ophalen - bevorderen oriëntatie in tijd, ruimte en persoon - zinvolle tijdsbesteding aanbieden

54 Verschillende zintuigen konden geprikkeld worden doordat de activiteit in buitenlucht doorging. Voornamelijk de geur van gras, bloemen, aarde, enzoverder konden opgenomen worden door Werner. Door zijn beperkte mogelijkheden is het moeilijk voor Werner om nog te functioneren buiten het woonen zorgcentrum. Door middel van de aangepaste kweekbak was het mogelijk om zijn interesse in tuinieren terug op te wekken en hem een zinvolle tijdsbesteding aan te bieden. Hij kon zijn aandacht voor een uurtje op de activiteit richten voordat hij terug wilde naar zijn kamer. Hij vond het niet erg om de hele namiddag in de tuin te verblijven. Hij had goed besef dat hij in de tuin was, maar hij was verstoord in tijd. Psychisch: - gevoel van eigenwaarde vergroten - zelfbeeld bevorderen - stimuleren zelfvertrouwen Hij werd zoveel mogelijk gestimuleerd om zelfstandig te werken. Hij mocht de aarde harken, de plantjes in de aarde plaatsen en de aarde terug toe duwen. Hij had voldoende zelfvertrouwen om me te helpen. Hij vond het geen probleem om zelfstandig te werken. Conclusie en advies naar volgende therapie: Werner werkte zeer graag aan de kweekbak. Hij bloeide helemaal open naar de therapeut en hij had er geen moeite mee om zelfstandig te werken. In de toekomst is het aangeraden om de kweekbak verder te gebruiken samen met andere bewoners. Aandachtspunt is dat het zeer warm kan worden aan de kweekbak. Het beste is dat er getuinierd wordt in de schaduw. Door de dementie wist Werner ook al snel niet meer wat hij aan het planten was. Beter is om naamkaartjes op de werktuigen en de kweekbak te plakken. Zo kan hij gemakkelijker een naam geven aan de dingen die hij plant. Vrije tijdsactiviteit: verjaardagsfeest in de feestzaal Datum: 9 april 2008 Betrokken zorgdiscipline: ergotherapeuten, animatrice en vrijwilligers. Omschrijving van de activiteit: Elke maand worden de jarige bewoners in de bloemetjes gezet tijdens een verjaardagsfeest, waar alle bewoners op uitgenodigd worden. Een accordeonist animeert de bewoners. Na de voorstelling kan iedereen genieten van een kopje koffie met een gebakje. Meerwaarde eindwerk: Werner heeft een grote interesse voor muziek en hij heeft vroeger nog veel gedanst. Een verjaardagsfeest met een accordeonist heeft bij Werner als doel vroegere interesses op te wekken. Met de nodige zorgdisciplines zoals een animatrice en vrijwilligers is er de mogelijkheid om Werner actief te betrekken bij de festiviteit.

55 Observatie en verloop van de activiteit: Begin activiteit: Werner kwam gemakkelijk mee naar de feestzaal toen de vrijwilligers hem gingen ophalen. Eenmaal in de zaal was hij rustig en keek hij rond zich naar de andere bewoners, die ook binnen kwamen. Tijdens activiteit: Toen de accordeonist begon te spelen was hij duidelijk tevreden over wat hij hoorde. Hij glimlachte en deed enthousiast mee met de aanwijzingen die de accordeonist aangaf. Hij klapte even in de handen, hij riep ‘olé’, hij zwaaide met de armen in de lucht. Hij deed dit telkens in het begin van het liedje, op het einde werd het voor hem te lastig om de instructies te volgen. Wanneer ik hem ging opwekken, begon hij spontaan te praten tegen me over vroeger. Hij vond het erg dat hij niet mee kon dansen, want hij had dit altijd veel gedaan. Hij vond de muziek zeer mooi en keek graag naar de medebewoners die aan het dansen waren. Einde activiteit: Werner was zeer tevreden over het optreden van de accordeonist. Hij klapte zeer enthousiast in de handen toen ze afscheid nam van de mensen. Evaluatie vooropgestelde doelstellingen Fysiek: - activeren Door de muziek van de accordeonist was het mogelijk om Werner actief te laten bewegen op de muziek. Beperkte bewegingen zoals klappen in de handen, zwaaien met de armen en heen en weer wiegen in de rolstoel kwamen tot stand. Sociaal: - bevorderen sociaal contact - sociale vaardigheden stimuleren Door middel van een groepsactiviteit aan te bieden, kwam Werner in contact met andere mensen die hij gewoonlijk niet ziet. Hij kon gemakkelijk zijn gevoelens uiten t.o.v. de animatie en de ergotherapie. Hij praatte veel over zijn gevoelens toen de animatie bij hem ging staan en meebewoog op de muziek. Cognitie: - bevorderen aandacht / concentratie - herinneringen ophalen (reminisceren) Werner danste vroeger zeer graag. Hij herleefde helemaal tijdens het verjaardagsfeest wanneer de accordeonist speelde. Hij luisterde dan ook aandachtig naar de muziek die ze speelde.

56 Psychisch: - gevoel van eigenwaarde vergroten - zelfbeeld bevorderen - bieden van ontspanning Zijn zelfbeeld werd positief gestimuleerd doordat ik stil stond bij de herinneringen die bij hem opkwam. Ik probeerde hem zoveel mogelijk te betrekken door zijn handen vast te nemen en mee te dansen naast hem. Zo kon hem het gevoel geven er bij te horen en hem een ontspannende namiddag aanbieden. Conclusie en advies naar volgende therapie: Door deze activiteit was op te merken dat Werner toch kan genieten van een groepsactiviteit. In de toekomst is het aangeraden om Werner individueel te benaderen en hem te stimuleren om deel te nemen aan grotere evenementen. Vooral tijdens muziekevenementen kan tot hem doorgedrongen worden. Sociale activiteit: buitenwandeling Datum: 12 februari 2008 Betrokken zorgdiscipline: ergotherapeut en pastoraal werkster Omschrijving van de activiteit: Bij mooi weer gaat een ergotherapeut of de pastoraal werkster Werner halen van zijn kamer om eens een buitenwandeling te maken. De wandeling duurt slecht een 15-tal minuten en dit in de tuin van het woonen zorgcentrum. Meerwaarde eindwerk: Werner gaat niet vlug sociale contacten aan met het zorgteam. Telkens wanneer ik met hem een buitenwandeling ging maken, was het voor Werner gemakkelijker om zich open te stellen. Hij geniet met volle teugen van de warme buitenlucht en de individuele aandacht dat hij op dat moment krijgt van de therapeut. De werkende ergotherapeut kan zich niet altijd vrij maken om wekelijks een wandeling te maken met Werner. Het idee was om de pastorale werkster te betrekken tijdens een sociale activiteit, nl. een buitenwandeling maken waarbij sociale interacties centraal staan. Observatie en verloop van de activiteit: Begin van de activiteit: Werner zat te kijken naar de televisie maar er stond niets speciaals op. Hij was niet echt enthousiast over het idee om te gaan wandelen maar hij ging toch akkoord. Hij werkte zeer gemakkelijk mee toen ik hem zijn jas aandeed en begeleidde in zijn rolstoel. Tijdens de activiteit: Tijdens de wandeling was Werner zeer spraakzaam als je hem iets vroeg. Hij vertelde toen over vroeger: over zijn vrouw, zijn vroegere werk, de dieren, … Maar als ik stopte met praten toen had hij ook niets meer te vertellen. Hij vond het leuk dat de zon scheen en het niet te koud was om buiten te zijn. Bij het kruisen van andere mensen op onze weg, toonde hij weinig interesse voor hen. Sommige herkenden hem en vroegen me of dat Werner was. Maar hijzelf reageerde niet op deze opmerking, hoewel hij ze wel opgemerkt had. Einde van de activiteit: Toen we eenmaal in zijn kamer waren had hij positieve commentaar over de wandeling maar hij was ook tevreden om terug op zijn kamer te zijn. Hij vertoeft het liefst van al in zijn zetel en kijkt graag rustig naar de televisie.

57 Evaluatie vooropgestelde doelstellingen: Fysiek: - activeren - zintuiglijke stimulatie: visueel, reuk Doordat hij in een andere omgeving terecht kwam buiten de omgeving die hij gewoon is, namelijk zijn kamer in het woonen zorgcentrum, kon hij andere zintuigen stimuleren. Vooral een andere geur en een ander zicht kwamen tot stand door de buitenlucht en de natuur. Cognitief: - herinneringen ophalen: reminisceren Tijdens de wandeling werd hij een totaal ander mens. Hij vertelde veel meer dan anders over zijn verleden. Voornamelijk zijn vroegere beroep en hobby’s zoals tuinieren en wandelen waren onderwerpen. Sociaal: - stimuleren van de 1-1 relatie - vertrouwen stellen in begeleider Hoewel hij me nog maar een dag kende, stelde hij veel vertrouwen in mij. Hij had er geen probleem mee om zich open te stellen naar mij toe en dingen te vertellen over zijn verleden. Psychisch: - gevoel van eigenwaarde vergroten - zelfbeeld bevorderen - interesses stimuleren - ontspannen Zijn interesses werden duidelijk benadrukt door een wandeling te maken met Werner. Hij vond het zeer leuk om eens buiten te kunnen zijn en dat iemand hem speciale aandacht gaf. Conclusie en advies naar volgende therapie: Werner zijn gedragingen zijn zeer verschillend door de dementie. Meestal stelt hij zich zeer terugtrekkend op naar het zorgteam. Door hem meer buiten zijn kamer te brengen, kwam ook een meer socialer persoon op de voorgrond. In de toekomst is het dus aangeraden om de pastorale werkster en ergotherapeut te laten samenwerken. Aandachtspunt is dat hij enkel kan genieten van de buitenwandelingen wanneer het warm weer is. Als het bijvoorbeeld een klein beetje waait dan kan het al gebeuren dat Werner tegenstribbelt.

58

6.1.3. Activiteiten Marie • • •

zorgactiviteit: wassen bewegingsactiviteit: post rond delen huishoudelijke activiteit: kookactiviteit

Zorgactiviteit: wassen Datum: 20 februari 2008 Betrokken zorgdiscipline: ergotherapeut, verzorgenden verplegend personeel. Omschrijving van de activiteit: Marie is fysiek en mentaal nog goed om zichzelf te wassen en aan te kleden. Toch klaagt ze vaak dat ze het zeer lastig vind om alles zelfstandig uit te voeren. Het verzorgend personeel en een ergotherapeut proberen Marie meer aandacht te geven tijdens het wasgebeuren. Ze wassen haar rug en laten Marie daarna verder alleen werken. Het sociaal contact stimuleren stond voornamelijk centraal. Meerwaarde eindwerk: Door de dementie vergeet Marie zeer veel. Ze gaat zich vaak onterecht eenzaam voelen en belangrijk is dat het sociale contact gestimuleerd wordt. Door het verzorgend personeel te betrekken tijdens het wasgebeuren voelt Marie zich niet in de steek gelaten. Het idee was om het verzorgend personeel haar rug te laten wassen en de rest over te laten aan Marie. Zo werd haar zelfstandigheid toch gestimuleerd en kon ze kort sociale interacties leggen met het verzorgend personeel. Observatie en verloop van de activiteit: Begin activiteit: Marie was nog bezig met eten toen ik haar kamer binnenging. Toen ik haar zei dat ik binnen 5 minuten ging terugkeren om eens te kijken hoe ze zich waste, reageerde ze verbaasd. Ze vond het belachelijk dat ik het nog moest leren hoe iemand zich wast. Tijdens activiteit: Marie wachtte op me om zich te wassen. Ze had wel kritiek dat ze het vervelend vond om te wachten. Ze had haar wasgerief al klaargelegd en haar kleren verzamelt en kon dus gemakkelijk de weg vinden richting de wasplaats. Tijdens het wassen legde ze me uit wat ze deed. Ze toonde me haar rekje waar haar handdoeken en washandje hing en waar het wasgerief van haar medebewoner hing. Ze gaf uitleg over de vuilbak en het bakje waar ze haar vuile was ingooit. Na het wassen somde ze al haar handelingen op waar ze zich gewassen had, als controle voor zichzelf. Daarna kleedde ze zich zonder moeite aan. Ze lachte vooral met de situatie dat ik haar moest observeren. Ze vond het lachwekkend dat iemand van mijn leeftijd nog niet wist hoe iemand zich wast. Ze gaf aan dat het in haar tijd er niet zo aan toe ging.

59 Einde activiteit: Op het einde was haar concentratie een beetje verdwenen op het wasgebeuren. Ze praatte enorm veel tegen mij en raakte daarmee soms de aandacht kwijt op bepaalde zaken. Zo had ze twee handdoeken die aan het rekje moesten gehangen worden, wanneer ze de ene opgehangen had zag ze plotseling de andere en nam ze de eerste er terug af. Dit heeft ze een paar keer uitgevoerd, totdat ik haar zei dat ze beide handdoeken aan het rekje kon hangen. Evaluatie vooropgestelde doelstellingen Fysiek: - zelfredzaamheid behouden - fysieke mogelijkheden onderhouden - activeren Marie werd gestimuleerd om zoveel mogelijk zelfstandig uit te voeren. Mijn taak was haar enkel te begeleiden op vlakken waar ze moeite mee had, zoals haar rug wassen. Haar fysieke mogelijkheden waren nog voldoende aanwezig waardoor ze weinig problemen ondervond. Sociaal: - stimuleren 1-1 relatie Ze klaagt vaak dat ze niet zoveel aandacht krijgt van het verzorgenden verplegend personeel op vlak van ADL. Dit is ook niet nodig doordat haar fysieke mogelijkheden nog zeer goed intact zijn. Het sociale contact werd gestimuleerd doordat de verzorging even stil stond bij haar ’s morgens tijdens het wasgebeuren. Cognitie: - bevorderen concentratie - inzicht in handelingen, deelhandelingen - inzicht in het materiaal Marie moest de voorwerpen die ze ter beschikking had eigenhandig manipuleren. Ze moest dus haar concentratie goed erbij houden om de juiste handelingen uit te voeren. Psychisch: - gevoel van eigenwaarde vergroten - zelfbeeld bevorderen Haar zelfbeeld werd bevorderd doordat ze alles zelfstandig uitvoerde. Toch kreeg ik niet het gevoel dat dit een wens was van haar. Ze klaagde vooral dat ze weinig aandacht krijgt en ze het lastig vond om zich te wassen. Conclusie en advies naar volgende therapie: In de toekomst is het aangeraden dat het verzorgend personeel Marie blijft bezoeken tijdens het wasgebeuren. Ze klaagt veel minder dat ze in de steek gelaten wordt door iedereen en kan zich gemakkelijker ontspannen tijdens de rest van de dag.

60 Bewegingsactiviteit: post rond delen Datum: 11 maart 2008 Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: Elke morgen wordt de post rond gedeeld door een ergotherapeut bij de bewoners. Marie mag helpen de post te dragen en de ergotherapeut gaat de kamers binnen om de post af te geven. Meerwaarde eindwerk: Marie zag je vaak rondlopen in de gang wanneer ze zich verveelde. Door een verminderd besef in tijd kon het gebeuren dat ze zich erg opjaagde in de voormiddag. Als student deelde ik vaak de post rond en het idee was om Marie mee te nemen op die ronde. Het doel is haar meer in contact te brengen met medebewoners. Observatie en verloop van de activiteit: Begin activiteit: Marie was bezig met haar kast in orde te leggen. Ze klaagde dat ze haar helemaal alleen had moeten wassen en dat de medebewoners veel meer zorgen krijgen dan zij. Ze had veel te weinig tijd om alles in orde te leggen en had schrik dat ze niet op tijd zou klaar geraken voor het middagmaal. Ik stimuleerde haar door alles weg te lachen en kalmeerde haar door te zeggen dat we een klein rustig wandelingetje gingen maken. Eenmaal we uit haar kamer vertrokken waren, was ze plotseling erg bezorgd om haar kamergenoot. Ze wilde niet dat ze achtergelaten werd, ze dacht dat ik haar ging vergeten. Ik kalmeerde haar opnieuw door aan te halen dat ik haar later zou komen halen. Tijdens activiteit: Toen we aan het wandelen waren in de gang, klaagde ze tegen iedereen die ze tegenkwam. Ze vond het absoluut niet plezant om te gaan wandelen. Ze had nog zoveel werk te doen in haar kamer en ze had al heel de voormiddag alles zelf moeten doen. Ze verlangde achter rust en ze zag het nut er niet om met mij mee de post te helpen uitdelen. Bij het passeren van de andere kamers, gaf ze de opmerking dat die wel met rust gelaten worden. Ze wilde net zoals hen ook op haar gemak op de kamer kunnen zitten. Einde activiteit: Marie was tevreden toen ze terug in haar kamer was. Ze vroeg zich vooral af wanneer ze kon gaan eten. Dit was zeker nog een half uurtje maar ze had geen tijdsbesef, ook al hing er een grote klok in haar kamer en gaf ik aan dat het zeker nog een half uur was voordat ze kon gaan eten. Ze bleef zich nerveus maken en begin terug met haar kamer in orde te brengen en te praten tegen haar kamergenoot, ook al reageerde die niet. Evaluatie vooropgestelde doelstellingen Fysiek: - op peil houden / verbeteren lichamelijke conditie - stimuleren fysieke mogelijkheden - activeren Door een korte wandeling in de gang werden de fysieke mogelijkheden gestimuleerd. Het vroeg van Marie een zekere lichamelijke conditie om mee te stappen. Het bracht Marie in beweging en bracht haar voor een 10-tal minuten uit haar kamer. Ze kon actief deelnemen aan de activiteit.

61 Sociaal: - bevorderen sociaal contact Ze kwam verschillende mensen tegen op de gang en ze kon met haar klachten terecht bij de therapeut. Cognitie: - stimuleren interesses - in stand houden oriëntatie in tijd, plaats, persoon Deze doelstelling heb ik niet kunnen realiseren. Het was een nieuwe activiteit voor Marie waar ze deugd van had maar het tijdstip was er helemaal verkeerd voor. Ze is ’s morgens erg nerveus en is dan het liefst met rust gelaten. Ze had weinig tijdsbesef doorheen de activiteit. Ze had veel schrik dat ze het middagmaal niet zou halen, ook al was het nog een uur voordat het tijd was. Ze had wel besef van plaats en persoon. Ze wist dat ze in het woonen zorgcentrum verbleef en ze herkende regelmatig personen die ze op haar wandeling passeerde. Psychisch: - stimuleren gevoel van eigenwaarde Ze voelde zich tijdens de wandeling niet geapprecieerd. Ze verlangde naar rust en ze begreep niet dat zij moest gaan wandelen en de rest op hun kamer met rust gelaten werden. Conclusie en advies naar volgende therapie: In de toekomst zou ik de activiteit niet meer laten doorgaan. Ze vond het tijdverspilling om mee te gaan met mij op de postronde. Ze jaagde zich er nog meer in op dan voordien en ze is liever gerust gelaten in de voormiddag. Beter is in de toekomst haar gewoon vergezellen wanneer opgemerkt wordt dat ze een wandeling aan het maken is. Ze kan een spontaan gesprek veel meer appreciëren dan een postronde waar ze constant vergezeld wordt. Huishoudelijke activiteit: kookactiviteit Datum: 17 april 2008 Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: Het doel is een maaltijd te bereiden samen met Marie en daarna in een aangename, rustige sfeer te lunchen. Er worden boodschappen gedaan om een maaltijd te bereiden. Over de middag wordt dan samen met Marie een maaltijd klaargemaakt. Hier wordt ze zoveel mogelijk gestimuleerd om de kookhandelingen zelfstandig uit voeren. Meerwaarde eindwerk: Marie praat veel over de tijd dat ze moest helpen bij de boeren. Ze heeft veel gekookt voor hen en dit wekt herinneringen op. Doordat dit haar veel bezig hielt in het woonen zorgcentrum vond ik het een goed idee dat Marie nog eens zelf een maaltijd klaar maakte. Als student kon ik tijd vrij maken om die activiteit tot in de puntjes uit te werken. Het doel was haar herinneringen aan vroeger om te zetten in positieve herinneringen. Wanneer dit lukte zou de activiteit verder uitgewerkt kunnen worden door de werkende ergotherapeuten.

62 Observatie en verloop van de activiteit: Begin activiteit: Na de uitstap naar de winkel gingen we eerst naar Marie haar kamer zodat ze haar jas kon opbergen. Op de kamer vroeg ze zich meteen af waar haar kamergenoot was. Ze vond het verbazend dat ze haar al hadden komen halen voor het middagmaal in de leefruimte. Ze had meteen schrik dat ze te laat ging zijn voor het middagmaal. Ik legde haar uit dat ze met mij mee mocht gaan eten en dat ze daardoor zeker niet te laat ging zijn. Marie heeft anders geen goed tijdsbesef. Maar toen ik haar aangaf dat het nog maar 10u was, begreep ze dat het nog drie kwartier was voordat ze begonnen op te dienen in de leefruimte. Door het goede tijdsbesef vertrok ze kalm de kamer met mij. Tijdens activiteit: Marie herkende de eetplaats niet, ze herinnerde zich wel dat in die gang de kapel en het kapsalon lag. Hoewel ik haar al de hele dag had uitgelegd dat ze met mij alleen mocht eten en niet in de leefruimte, begreep ze niet wat ze beneden deed. Toen ik de aardappelen uithaalde en zei dat we die eerst gingen schellen en daarna samen gingen opeten begon ze te realiseren wat de bedoeling was. Ze begon meteen uit eigen initiatief de aardappelen te schellen. Ze had geen enkele moeite om deze activiteit goed uit te voeren, bovendien was ze in een paar minuten klaar om enkele aardappelen te schellen. Tijdens de activiteit gaf ze de opmerking dat de bruine plekken er uit gesneden moeten worden en de aardappelen zeker goed gewassen moesten worden voordat je ze kon koken. Ze zei vaak dat ik niet zoveel moeite voor haar moest doen want ze had niet veel honger. Maar de achterliggende reden werd al vlug duidelijker. Ze vond dat haar plaats boven was in de leefruimte. Ze had vooral schrik dat ze haar gingen buiten smijten omdat ze niet aanwezig was. Ook had ze veel schrik van de reacties van haar dochter. Toen ik de aardappelen begon te koken, gaf ze de opmerking dat het lang ging duren voordat de aardappelen gingen gaar zijn omdat er geen deksel op de pot lag. Later bij het opwarmen van de worsten en appelmoes hielp ze minder mee omdat ze enorm veel praatte en de aandacht niet genoeg kon richten op wat er gebeurde op het fornuis. Door haar rechtstreeks aan te spreken en haar te vragen om nu en dan in de appelmoes te roeren had ze terug een beetje aandacht voor de activiteit. Tijdens het eetgebeuren praatte ze veel over vroeger, vnl. over haar man en het leven op de boerderij waar ze veel gewerkt heeft. Einde activiteit: Na de maaltijd was ze meteen bereidt om te helpen afwassen. Ze gaf instructies hoe ze vroeger afdroogde, namelijk eerst met een zeemvel over de natte pan wrijven en daarna afdrogen met de handdoek. Terug in de kamer bedankte ze me voor alle moeite die ik had gedaan voor haar. Ze had ervan genoten en was tevreden om terug in de kamer te zijn zodat ze een beetje kon rusten in haar zetel.

63 Evaluatie vooropgestelde doelstellingen: Fysiek: - activeren - stimuleren fysieke mogelijkheden (oog-handcoördinatie, handen armmotoriek) - zelfstandigheid bevorderen De fysieke mogelijkheden werden gestimuleerd door haar te betrekken tijdens bepaalde kookhandelingen. De volgende bewegingen voerde ze uit: roeren in de appelmoes, schillen aardappelen, voedsel naar de mond brengen, snijden vlees, … Die bewegingen voerde ze zelfstandig uit en ze had geen stimulatie nodig. Sociaal: - bevorderen sociaal contact - stimuleren 1-1 relatie Ze genoot van de individuele aandacht die ze kreeg. Ze kan zich niet snel plaatsen in de schoenen van iemand anders. Toch luisterde ze gemakkelijk naar de therapeut en reageerde ze snel op de vragen. Cognitie: - interesses stimuleren - herinneringen ophalen - oude vaardigheden herwinnen (kookhandelingen herinneringen) De vroegere interesses en vaardigheden werden gestimuleerd door een kookactiviteit aan te bieden. Sinds haar verblijf in het woonen zorgcentrum had ze niet meer gekookt en het bracht oude herinneringen naar boven. Door haar actief te betrekken tijdens het koken kon ze oude vaardigheden goed benutten. Psychisch: - zinvolle dagbesteding aanbieden - gevoel eigenwaarde bevorderen Een zinvolle dagbesteding werd aangeboden door haar mogelijkheden actief te benutten tijdens de kookactiviteit. Ze kreeg het gevoel nog nuttig te zijn en haar gevoel van eigenwaarde werd regelmatig bevorderd doordat ze complimentjes kreeg. Conclusie en advies naar volgende therapie: Marie genoot van de individuele aandacht die ze kreeg tijdens het koken. Ze kon vele herinneringen ophalen aan vroeger en vond het leuk om die te vertellen aan mij. In de toekomst zou het dus aangenaam zijn voor Marie als die kookactiviteit herhaald werd. Aandachtspunt is dat ze veel meer op voorhand op de hoogte moest gebracht worden van de activiteit. Ze had enorm veel schrik dat ze kwaad op haar gingen zijn omdat ze niet aanwezig was in de leefruimte. Beter is haar te betrekken tijdens de organisatie en haar mee te nemen naar de hoofdverpleger. Zo kan ze op haar gemak vertrekken naar een andere eetplaats.

64

6.2 Evaluatie ADL activiteiten 6.2.1 Activiteiten Myriam Hoe was de samenwerking met de bewoner tijdens de activiteiten? Ze is een zeer actief persoon tijdens activiteiten maar ze moest gestimuleerd worden om deel te nemen. Door de semantische dementie begreep ze vaak de redevoeringen niet van het zorgteam. Hierdoor raakte ze vlug in paniek wanneer ze terecht kwam in een situatie die nieuw en onbekend was voor haar. Vooral tijdens grote groepsactiviteiten (zangnamiddag, verjaardagsfeest, kinesitherapie, crea-activiteit in de leefruimte, …) had ze de neiging om te vluchten naar een plaats waar ze zich meer veilig voelde (meestal haar kamer). In het activiteitenplan van Myriam, die ik opstelde in kader van mijn eindwerk werden volgende zorgdisciplines betrokken: verzorgenden verplegend personeel, onderhoudsdienst, pastoraal werkster, ergotherapeuten, animatrice, kapster, kinesitherapeuten, logopedist, vrijwilligers. Verschillende activiteiten werden reeds begeleid door bepaalde zorgdisciplines waardoor Myriam zich sneller op haar gemak voelde tijdens nieuwe activiteiten bij het zorgteam. In tegenstelling tot de vroegere tijdsbesteding van Myriam werd nu meer overleg gepleegd tussen de zorgdisciplines. Die staken vlugger de koppen bij elkaar wanneer er iets opgemerkt werd of iemand ideeën had rond de dagbesteding van Myriam. De meerwaarde voor mijn eindwerk was dat er een goede vertrouwensband tussen het zorgteam en Myriam tot stand kwam. Die zagen vlugger verschillende mogelijkheden die ze konden doen met Myriam. Daarnaast was een gemakkelijkere omgang met Myriam merkbaar bij verschillende zorgdisciplines. Myriam kreeg meer het gevoel begrepen te zijn in haar dagelijkse activiteiten die ze uitvoerde. Is er een geschikte tijdsbesteding gevonden? Huishoudelijke activiteiten: *

Plooien van stofdoekjes en handdoeken:

Betrokken zorgdiscipline: onderhoudsdienst Omschrijving van de activiteit: Myriam krijgt dagelijks stofdoeken van de onderhoudsdienst die ze mag plooien. Wanneer de onderhoudsdienst opmerkt dat Myriam niets om handen heeft, geven ze haar de doekjes. Als ze klaar is met plooien, kan ze die dan gewoon terug afgeven aan de onderhoudsdienst of aan het verzorgend personeel. Meerwaarde eindwerk: De doeken die de onderhoudsdienst geeft aan Myriam was een activiteit die al aanwezig was voor mijn stage. De meerwaarde voor mijn eindwerk was dat er door deze activiteit reeds een goede vertrouwensband was met de onderhoudsdienst. In de toekomst: Deze activiteit kan nog uitgebreid worden op vlak van doelstellingen. Op het einde van mijn stage werd duidelijk de volgende doelstelling gerealiseerd: zinvolle dagbesteding aanbieden. Wanneer je haar de doeken laat plooien in de leefruimte wanneer een groepsactiviteit plaats vindt, kan dit bijdragen tot het stimuleren van sociale contacten.

65 *

Helpen opdienen over de middag in de leefruimte:

Betrokken zorgdiscipline: ergotherapeut, verzorgenden verplegend personeel Omschrijving van de activiteit: Over de middag dienen het verzorgenden verplegend personeel het middagmaal op in de leefruimte. Myriam mag de borden brengen naar de bewoners onder begeleiding van een ergotherapeut. Meerwaarde eindwerk: Het idee was haar mee te helpen opdienen over de middag samen met het verzorgenden verplegend personeel. Met als doelstelling een zinvolle dagbesteding aan Myriam bieden en haar de mogelijkheid geven zich thuis te voelen in de leefruimte tussen de medebewoners. In de toekomst: Beter was geweest om meteen het verzorgenden verplegend personeel in te lichten over mijn idee. Zo ging een betere samenwerking tot stand gekomen zijn tussen ergotherapeut en verzorgend personeel. Op mijn eentje is het niet gelukt, hulp is nodig van het verzorgend personeel om Myriam te motiveren. *

Afwassen in de leefruimte:

Betrokken zorgdiscipline: ergotherapeut, verzorgenden verplegend personeel Omschrijving van de activiteit: Myriam eet zeer snel in de leefruimte en blijft dan ook niet lang meer zitten nadat ze het middagmaal op heeft. Daarna mag ze nog de afwas doen in de leefruimte zodat ze nog eventjes sociale contacten kan aangaan met het verzorgenden verplegend personeel. Meerwaarde eindwerk: Deze activiteit was al een bestaande activiteit die onder begeleiding stond van de werkende ergotherapeut. Het speelde een belangrijke rol in mijn eindwerk doordat het verzorgend personeel reeds een actief rol had in haar dagbesteding. De werkende ergotherapeut begeleid Myriam maar wanneer ze eens niet aanwezig kan zijn neemt de verzorging vlug over. Hierdoor kon Myriam gemakkelijk wennen aan het idee om elke middag de afwas te doen, ook al viel de begeleiding soms weg. In de toekomst: Deze activiteit kan verder uitgevoerd worden door Myriam. Ze is de activiteit al goed gewend geraakt doorheen mijn stage waardoor er de mogelijkheid bestaat om Myriam zelfstandig te laten afwassen. *

Kamer poetsen:

Betrokken zorgdiscipline: onderhoudsdienst Omschrijving van de activiteit: Eenmaal in de week betrok de onderhoudsdienst Myriam tijdens het poetsen van haar kamer. Zo kreeg ze kleine klusje zoals de ramen wassen, bed opmaken, de badkamer kuisen, de gang dweilen, … Meerwaarde eindwerk: De onderhoudsdienst had er geen problemen mee om haar in verdere huishoudelijke activiteiten te betrekken. Dit met als motivatie dat Myriam het ontspannend vond om haar eigen kamer op te ruimen. Daarbovenop werd het sociale contact gestimuleerd doordat ze alles samen met de onderhoudsdienst kon uitvoeren. Toekomst: In de toekomst is het aangeraden om de kamer verder te blijven kuisen met Myriam. Ze geniet met volle teugen van de aandacht en misschien is er de mogelijkheid om ook onder begeleiding bepaalde klussen uit te voeren in het woonen zorgcentrum. Bijvoorbeeld alle ramen wassen.

66 *

Kapster helpen:

Betrokken zorgdiscipline: kapster, ergotherapeut, verzorgenden verplegend personeel Omschrijving van de activiteit: De kapster verzamelt in de week opgevouwen papiertje die ze gebruikt om permanenten kapsels te steken. De bedoeling is dat Myriam de papiertjes terug open vouwt, zodat de kapster die terug kan gebruiken. De ergotherapeut haalt de papiertjes bij de kapster en die geeft ze af aan het verzorgend personeel. De verzorging geven Myriam pas werk als ze opmerken dat ze niets om handen heeft. Meerwaarde eindwerk: De kapster wordt niet rechtstreeks betrokken in de tijdsbesteding van Myriam, maar ze werd wel betrokken in het verzamelen van ideeën rond haar tijdsbesteding. In het proces van het verzamelen tot en met het afgeven van de papiertjes aan Myriam, worden een paar disciplines betrokken. Dit vroeg een goede samenwerking tussen de kapster, het verzorgend personeel en de ergotherapeut. Toekomst: In het weekend heeft Myriam soms niets om handen en het zou ideaal zijn als ze die activiteit kan uitvoeren in de weekends. *

Kookactiviteit:

Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: Samen met de therapeut worden er boodschappen gedaan. De inkopen zijn gebaseerd op de persoonlijke wensen van Myriam. Wat ze graag eet word over de middag samen met de ergotherapeut klaargemaakt. Alles gaat door in een aparte ruimte zodat de nadruk gelegd kan worden op de individuele aandacht en rustige sfeer. Na de maaltijd wordt alles opgeruimd en afgewassen. Meerwaarde eindwerk: De bedoeling was een oude, bekende activiteit te laten herbeleven. De individuele aandacht die Myriam kreeg en doordat ze oude vaardigheden terug kon uitvoeren was de kookactiviteit een grote meerwaarde voor haar. Toekomst: De activiteit kan in de toekomst terug uitgevoerd worden maar er is zeker aandacht nodig voor individuele begeleiding. Nog beter was geweest als de maaltijd door zou kunnen gaan in de kamer zelf. Het zou kunnen bijdragen tot een thuisgevoel van de bewoner. Bewegingsactiviteiten: *

Wandeling maken:

Betrokken zorgdiscipline: kinesitherapeuten, ergotherapeuten, pastoraal werkster, familie Omschrijving van de activiteit: Myriam wordt van tijd tot tijd uitgenodigd om een wandeling te maken buiten het woonen zorgcentrum. Dit gaat over een korte wandeling in de tuin tot een wandeling aan een cafeetje waar Myriam op het gemak iets kan drinken met de begeleiding. Meerwaarde eindwerk: Myriam vond het leuk om eens weg te kunnen zijn uit haar kamer. Door middel van een wandeling kwam ze in contact met de buitenwereld. Haar fysieke mogelijkheden werden optimaal benut. Heel wat personen zorgden ervoor dat ze regelmatig mee kon op wandeling. Zoals de familie, kinesitherapeuten, ergotherapeuten en pastoraal werkster. Dit zorgde ervoor dat Myriam heel wat individuele aandacht kreeg en dat de verschillende zorgdisciplines moesten overleggen over wanneer ze haar meenamen.

67 Toekomst: Deze activiteit zou nog meer in de voormiddag kunnen uitgevoerd worden. Meestal heeft ze dan niets om handen en ze wil dan graag eens naar buiten. Door personeelstekort is het moeilijk om altijd in te gaan op haar wens, maar door een goede samenwerking moet het mogelijk zijn om in de toekomst wel te kunnen gaan in gaan op haar wensen. *

Gaan fietsen:

Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapie, familie Omschrijving van de activiteit: Vanuit de bevraging van de familie van Myriam werd duidelijk dat ze zeer graag en veel fietste vroeger. Door de verhuizing naar het woonen zorgcentrum was die activiteit even uit oog verloren geraakt. Het idee was om af en toe samen met haar een fietstochtje te maken. Meerwaarde eindwerk: Omdat ik mezelf nog te onervaren vond en nog geen optimale vertrouwenband met Myriam had, vond ik het niet positief om deze activiteit te begeleiden. Daarom was ik aangenaam verrast wanneer de familie met het idee kwam dat ze haar zelf regelmatig zouden ophalen met de fiets zodat ze die activiteit toch terug kon uitvoeren. In kader van mijn eindwerk vond ik het positief dat de familie betrokken kon worden. Toekomst: In de toekomst kan uitgekeken worden naar een vrijwilliger die de tijd heeft om Myriam beter te leren kennen. Het zou positief zij als die persoon zich zou kunnen inzetten voor activiteiten zoals een fietstochtje. *

Gymnastiek doen (zie p. 45 voor uitgebreide beschrijving activiteit):

Betrokken zorgdiscipline: kinesitherapeut Omschrijving van de activiteit: Myriam wordt uitgenodigd om deel te nemen aan een gymnastieknamiddag die wekelijks plaatsvindt in het kinélokaal. De soort activiteit is verschillend en hangt af van de kinesitherapeut die de gymnastiek organiseert. Het doel is telkens een uurtje te bewegen en de fysieke mogelijkheden stimuleren. Meerwaarde eindwerk: De interesses van Myriam liggen veelal op vlak van stimuleren van de aanwezige fysieke vaardigheden. Een gymnastieknamiddag kan Myriam gemakkelijk aan en daarnaast is de kinesitherapeut gemakkelijk te betrekken tijdens die activiteit. Hun vak ligt namelijk in het onderhouden of stimuleren van de fysieke vaardigheden. In de toekomst: Doordat de gymnastiek doorging in groepsverband was het moeilijk om haar te motiveren om deel te nemen. In de toekomst zou ik de activiteit laten wegvallen. Beter zou zijn de activiteit te laten doorgaan op haar eigen gang in een meer vertrouwde omgeving zoals de leefruimte. *

Therapie volgen in het kinélokaal:

Betrokken zorgdiscipline: kinesitherapeut Omschrijving van de activiteit: Elke voormiddag ging een kinesitherapeut om Myriam zodat ze een aantal oefeningen kon uitvoeren op de materialen die ter beschikking staan in het kinélokaal. De oefeningen die Myriam uitvoert zijn o.a. fietsen en roeien.

68 Meerwaarde eindwerk: Ze ontmoet een andere doelgroep dan de afdeling waar ze verblijft in het woonen zorgcentrum, nl. meer mobiele bewoners. Daarnaast kan een goede band opgebouwd worden met de kinesitherapeuten doordat de oefeningen plaatsvinden in hun kinélokaal. Ze is nog een zeer actief persoon en kan haar aanwezige fysieke vaardigheden optimaal benutten in de aanwezigheid van kinesitherapeuten. In de toekomst: Myriam wil minder en minder oefeningen uit voeren in het kinélokaal. Door haar te blijven stimuleren om terug deel te nemen moet het mogelijk zijn om haar te herstimuleren tot het uitvoeren van de oefeningen. Vrije tijdsactiviteiten: *

Activiteiten in de leefruimte (zie p. 47 voor uitgebreide beschrijving activiteit):

Betrokken zorgdiscipline: ergotherapeuten, verzorgenden verplegend personeel Omschrijving van de activiteit: Ze neemt weinig deel aan de activiteiten in de leefruimte, die georganiseerd worden door een ergotherapeut. Ze komt wel altijd om een tas koffie en gaat dan sociale contacten aan met de ergotherapeut. Meerwaarde eindwerk: De activiteiten in de namiddag zorgen ervoor dat het sociaal isolement toch voor een half uurtje doorbroken wordt. Ze overwint zo haar angst voor haar medebewoners (schrik dat ze haar niet zullen begrijpen en omgekeerd door de semantische dementie). In de toekomst: Verdere stimulatie om deel te nemen aan de groepsactiviteiten is een meerwaarde bij Myriam. Ze begint zich meer en meer af te zonderen op haar kamer en de groepsactiviteiten kan dit isolement doorbreken. Als idee voor de toekomst kan ze de ergotherapeut helpen om de activiteit te helpen opzetten en terug af te ruimen. Dit zorgt ervoor dat ze beter begrijpt wat er in de namiddag zal plaatsvinden. *

Verbeteren communicatie

Betrokken zorgdiscipline: logopedist Omschrijving van de activiteit: De logopedist traint de problemen op vlak van spraak die Myriam ondervindt. Voornamelijk rond begrips- en benoemingsstoornissen wordt gewerkt met als doelstelling meer sociale interacties kunnen leggen met haar omgeving. Hoewel de logopedist bijna dagelijks langskomt, kan het geen training genoemd worden want dit frustreerde Myriam te veel. Daarom werkt de logopedist op een andere manier zoals het aanleggen van een fotoalbum waarbij Myriam uitgebreid kan vertellen over de foto’s aan iedereen die langskomt. Meerwaarde activiteit: De logopedist werkt niet op haar eentje maar gaat telkens te rade bij het zorgteam die in contact komt met Myriam. Ze houdt rekening met de frustraties van Myriam op vlak van training en is daar dan ook snel van afgestapt. Ze werkt ideeën uit rond het verbeteren van de communicatie met haar die niet alleen positief zijn voor de logopedist maar ook voor de rest van het zorgteam. Zoals het uitwerken van een fotoalbum waarbij iedereen Myriam hierover kan aanspreken. In de toekomst: Vooral tussen ergotherapeut en de logopedist is er al een goede samenwerking. Deze samenwerking kan nog sterker met de rest van het zorgteam zodat verdere ideeën kunnen uitgewerkt worden.

69 Sociale activiteiten: *

Sociale contacten met de verschillende zorgdisciplines:

Betrokken zorgdiscipline: Het voltallige zorgteam Omschrijving van de activiteit: Positief was dat Myriam altijd kon rekenen op een goed gesprek met alle zorgdisciplines. Hierbij denk ik aan de onderhoudsdienst, het verzorgend– en verplegend personeel, de pastoraal werkster en de ergotherapeuten. Meerwaarde eindwerk: Omdat ze niet graag in groep aan activiteiten deel neemt, kan ze toch door het zorgteam haar sociale contacten bevorderen. Echte interacties kan men niet aangaan maar Myriam was al tevreden wanneer er naar haar geluisterd werd. In de toekomst: Het is positief dat Myriam altijd kan rekenen op het zorgteam. In de toekomst is het aangeraden om zo te blijven werken naar Myriam toe. *

Marktbezoek:

Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: Elke vrijdagvoormiddag vindt er een markt plaats in Ingelmunster. De marktplaats bevindt zich slecht een aantal meter van het woonen zorgcentrum waardoor het voor Myriam gemakkelijk bereikbaar was te voet. Op de markt kocht ze meestal een beetje fruit die ze daarna kon opeten op haar kamer. Meerwaarde eindwerk: Door een wekelijks marktbezoek kwam ze in contact met mensen van haar eigen leeftijd. Ze kreeg het gevoel deel uit te maken van de maatschappij. In de toekomst: Als student kon ik me wekelijks vrij maken om Myriam mee te nemen naar de markt. Jammer genoeg hebben de ergotherapeuten die er werken in het WZC veel minder ruimte om dit te realiseren. Als idee voor de toekomst zou een vrijwilliger zich kunnen inzetten om wekelijks met Myriam een uitstap naar de markt te doen. *

Begeleiden rouwproces:

Betrokken zorgdiscipline: pastoraal werkster Omschrijving van de activiteit: Na elke misviering stond de pastorale werkster klaar om Myriam op te vangen. Ze had het op die momenten soms zwaar om de dood van haar man te verwerken. De therapie bestond eruit dat Myriam haar verhaal kwijt kon en dat ze haar gevoelens kon uiten aan de pastorale werkster. Meerwaarde eindwerk: De pastorale werkster was goed in omgang met Myriam en dit had een positieve invloed op het rouwproces van Myriam. In de toekomst: Ook de familie gaat door een rouwproces die het best begeleidt wordt door de pastorale werkster. Belangrijk is dat ook die hun gevoelens kwijt kunnen aan de pastorale werkster.

70

6.2.2 Activiteiten Werner Hoe was de samenwerking met de bewoner tijdens de activiteiten? Werner is erg in zichzelf gekeerd door de dementie. Hij vindt het bijvoorbeeld geen probleem om een hele dag op zijn kamer door te brengen en televisie te kijken. Tijdens bepaalde activiteiten die ik voor hem organiseerde kon het dan eens gebeuren dat Werner tegenstribbelde. Hij kon soms erg koppig uit de hoek komen en dan was het beter om hem even met rust te laten. In het activiteitenplan van Werner, die ik opstelde in kader van mijn eindwerk werden volgende zorgdisciplines betrokken: verzorgenden verplegend personeel, kinesitherapeuten, ergotherapeuten, pastoraal werkster, kapster. De meeste activiteiten die opgenomen zijn in het activiteitenplan van Werner waren eigen inbreng. Hierdoor was het zowel voor het zorgteam als voor mij als student wikken en wegen hoe ver we konden gaan met Werner. Het werd al vlug duidelijk dat Werner vaak onderschat werd in zijn mogelijkheden. Hij kon soms zeer slechte periodes hebben waarbij hij erg in het verleden leefde en het zorgteam had dan ook moeilijkheden om het te motiveren tot de activiteiten. Echter tijdens goede momenten was hij een erg sociaal en open persoon die erg actief meewerkte, zowel tijdens individuele als groepsactiviteiten. De meerwaarde van mijn eindwerk voor Werner was vooral de individuele aandacht die hij kreeg van de verschillende zorgdisciplines. Doordat zijn persoonlijke interesses en wensen op de voorgrond kwamen te staan, kon Werner open bloeien tijdens de activiteiten. Het zorgteam kreeg uiteindelijk een andere kijk op de persoonlijkheid van de Werner. Is er een geschikte tijdsbesteding gevonden? Vrije tijdsactiviteiten: *

Wandeling maken in de tuin van het WZC:

Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut, pastoraal werkster Omschrijving van de activiteit: Bij mooi weer word Werner meegenomen op een buitenwandeling in de tuin van het WZC in zijn rolstoel. De wandeling duurt niet langer dan een half uurtje. Ook de pastorale werkster wordt betrokken en neemt hem regelmatig mee voor een goed gesprek maar dan in buitenlucht. Meerwaarde eindwerk: Tijdens de wandelingen in buitenlucht kwam Werner terecht in een andere omgeving. Het was duidelijk dat het een aangename ontspanning was voor hem. Dit was te merken aan zijn gedragingen, hij werd veel positiever en had veel te vertellen. In die omgeving kon de pastorale werkster meer betekenen voor Werner doordat hij veel opener is. In de toekomst: Het is de bedoeling dat de pastorale werkster de activiteit helemaal overneemt. De ergotherapeuten hebben hun handen vaak vol met andere activiteiten en de pastorale werkster kan zich gemakkelijk individueel richten naar Werner. Uiteraard staat het sociale contact centraal.

71 *

Tuinieren (zie p. 52 voor uitgebreide beschrijving activiteit):

Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: Door een aangepaste kweekbak voor bewoners in een rolstoel is er de mogelijkheid voor Werner om te tuinieren. Eerst en vooral word een wandeling gemaakt in de tuin van het woonen zorgcentrum zodat hij kan wennen aan de omgeving. Daarna wordt er getuinierd in de kweekbak. Meerwaarde eindwerk: Door hem te betrekken in een activiteit in buitenlucht werd het aangename gekoppeld aan een productieve activiteit. Hij kon zijn vaardigheden positief benutten waardoor zijn zelfbeeld bevorderd kon worden. Daarnaast was de ergotherapeut de geschikte persoon om de activiteit te begeleiden, die werkt naar het doel zelfstandigheid bevorderen. In de toekomst: De kweekbak kan in de toekomst verder toegepast worden bij andere minder mobiele bewoners. Zo kunnen de volgroeide groenten terug uitgepland worden en nieuwe in de plaats gepland worden met de bewoners. Sociale activiteiten: *

Kamerbezoek:

Betrokken zorgdisciplines: Het voltallige zorgteam Omschrijving van de activiteit: Iedereen van het zorgteam zegt dagelijks een goedendag tegen Werner. Hij is meestal op zijn kamer en kan ervan genieten als hij tegen iemand een praatje kan maken. Meerwaarde eindwerk: Iedereen van het zorgteam is slecht een aantal minuten binnen in de kamer van Werner. Toch is dit voor Werner een grote verandering doordat hij anders veel minder mensen over de vloer krijgt. Het beïnvloedde zijn humeur enorm en hij was aangenamer in omgang met het zorgteam. In de toekomst: Het is aangeraden dat iedereen van het zorgteam zich blijft inzetten om Werner regelmatig aan te spreken in de kamer. Bewegingsactiviteiten: *

Individuele therapie in de voormiddag bij de kiné:

Betrokken zorgdiscipline: kinesitherapeut Omschrijving van de activiteit: De kinesitherapeut gaat Werner halen van de kamer in de voormiddag. In het kinélokaal wordt Werner begeleidt om een drietal oefeningen uit te voeren. Na de therapie wordt hij terug, in zijn rolstoel, naar zijn kamer gebracht. Meerwaarde eindwerk: Zijn fysieke vaardigheden kunnen maximaal benut worden doordat er weinig valrisico bestaat in het kinélokaal en onder begeleiding van de kinesitherapeuten. Hij voelde zich duidelijk zeer veilig bij de kinesitherapeuten en is een totaal ander mens tijdens de therapieën. Door de evenwichtsproblemen en de dementie is het risico te groot om buiten de kiné zijn fysieke mogelijkheden te stimuleren waardoor de kinesitherapeuten ideale begeleiders zijn.

72 In de toekomst: Het zou goed zijn als Werner ook eens kon stappen in de gang van zijn afdeling waar hij verblijft. Zo kan hij in contact komen met de personeelsleden die hem verzorgen en kunnen die zijn fysieke mogelijkheden eens opmerken. *

Gymnastiek (zie p. 51 voor uitgebreide beschrijving activiteit):

Betrokken zorgdiscipline: kinesitherapeut, student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: Elke maandagnamiddag haalt de kinesitherapeut Werner zodat hij kan deelnemen aan de gymnastiek. Elke week vindt er een andere activiteit plaats in teken van stimuleren of onderhouden van de fysieke mogelijkheden. Het is een groepsactiviteit waarbij een achttal bewoners aan mee doen die nog over een goede fysieke toestand beschikken. Meerwaarde eindwerk: Werner zijn fysieke mogelijkheden werden benut en goed begeleid door de kinesitherapeut. Maar vooral het sociaal isolement van Werner werd doorbroken doordat hij deelnam aan een groepsactiviteit. Hij kwam in contact met medebewoners die hij anders nooit sprak en deed hem deugd om tussen leeftijdsgenoten te kunnen zijn. In de toekomst: Wanneer Werner wil deelnemen is het aangeraden om twee kinesitherapeuten de gymnastiek te laten leiden. Werner vraagt enorm veel aandacht want hij zou durven rechtstaan en dit vergroot het risico op valpartijen. Daarnaast begrijpt hij niet altijd de opdracht en extra mondelinge uitleg is vereist bij Werner.

6.2.3 Activiteiten Marie Hoe was de samenwerking met de bewoner tijdens de activiteiten? Het korte termijn geheugen van Marie is verstoord, waardoor het soms moeilijk was om tot haar door te dringen. Ze was meestal gemakkelijk te motiveren om deel te nemen aan de activiteiten die georganiseerd werden. Echter tijdens de activiteiten toonde ze weinig interesse om deel te nemen. In het activiteitenplan van Marie, die ik opstelde in kader van mijn eindwerk werden volgende zorgdisciplines betrokken: verzorgenden verplegend personeel, kinesitherapeuten, ergotherapeuten, onderhoudsdienst, vrijwilligers, klusjesmannen, pastoraal werkster, kapster. Zowel bestaande als vernieuwende activiteiten werden in het activiteitenplan van Marie opgenomen. Meestal werden de bestaande activiteiten aangepast aan de persoonlijke interesses van Marie, waardoor die activiteiten ook een belangrijke rol speelden in mijn eindwerk. Het zorgteam gaf meer aandacht aan de individuele noden en wensen van Marie, waardoor die zich soms onwennig gedroeg in de buurt van het zorgteam. De meerwaarde van mijn eindwerk was dat ze naar het einde toe van de stage het zorgteam erg kon appreciëren.

73 Is er een geschikte tijdsbesteding gevonden? Zorgactiviteiten: *

Wassen rug tijdens het wasgebeuren (zie p. 58 voor uitgebreide beschrijving activiteit):

Betrokken zorgdiscipline: verzorgenden verplegend personeel Omschrijving van de activiteit: Het verzorgend personeel komt eventjes binnen kijken bij Marie op het moment dat ze zich aan het wassen is. Ze wassen haar rug en daarna kan ze verder zelfstandig werken. Meerwaarde eindwerk: Door middel van een kort bezoekje tijdens het wassen, was het mogelijk om haar gevoel van eigenwaarde te bevorderen. Ze kreeg aandacht en ze voelde zich gerespecteerd waardoor het Marie’s gedrag positief beïnvloedde. Het verzorgende- en verplegend personeel zijn op dat moment in de buurt en kunnen haar gemakkelijk begeleiden. In de toekomst: Het is aangeraden om in de toekomst verder het verzorgend personeel in te zetten. Ze zijn gespecialiseerd in het wassen van bewoners en kunnen een belangrijk rol spelen in de dagbesteding van Marie. Bewegingsactiviteiten: *

Gymnastiek:

Betrokken zorgdiscipline: kinesitherapeut Omschrijving van de activiteit: elke maandagnamiddag organiseert de kinesitherapeut een gymnastiekmiddag. Elke week vindt er een andere activiteit plaats zodat het aanbod zeer gevarieerd blijft. Het doel blijft telkens stimuleren van de fysieke mogelijkheden. Meerwaarde eindwerk: Marie haar fysieke vaardigheden konden benut worden. Ze kwam in contact met een andere doelgroep waar ze anders niet in contact mee komt. Ze moet rekening houden met anderen in de groep doordat het een groepsactiviteit is. Toch door een lage interesse voor de activiteit was het geen meerwaarde voor Marie. In de toekomst: De gymnastiek wordt best in de toekomst niet opnieuw gedaan. Ze is liever in de leefruimte waar een activiteit georganiseerd wordt door de ergotherapeut. *

Post rond delen (zie p. 60 voor uitgebreide beschrijving activiteit):

Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: De post wordt in de voormiddag rond gedeeld door een ergotherapeut. Marie wandelt mee en gaat sociale contacten aan met de ergotherapeut en de bewoners die ze tegen het lijf loopt op de gang. Meerwaarde activiteit: Haar gedachten werden even verzet wanneer ze mee ging op wandeling. Ze kon haar verhaal kwijt tegen de ergotherapeut en ze ging sociale contacten aan met de personen die ze tegenkwam in de gang.

74 In de toekomst: Het is niet aangeraden deze activiteit te herhalen. Het doel was haar een ontspanning te bieden maar ze jaagde zich nog meer op. Ze wil het liefst met rust gelaten worden in de voormiddag zodat ze haar kamer kan opruimen. In de toekomst kan ze begeleiding krijgen van de ergotherapeut om haar kamer en kast netjes te leggen. *

Marktbezoek:

Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: Elke vrijdagvoormiddag wordt aan Marie gevraagd of ze zin heeft om een marktbezoek te doen. Ze wordt gevoerd tot aan de marktplaats en daar wandelt ze eventjes rond. Meerwaarde eindwerk: Vroeger bleef ze altijd zitten in haar rolstoel en klaagde ze vaak dat ze behandeld werd als een klein kindje in een ‘buggy’. Door meer aandacht te geven aan de wens van Marie werd duidelijk dat ze graag zelfstandig wilde wandelen op de marktplaats. In de toekomst: Marie wordt soms onderschat in haar fysieke mogelijkheden. Het kan haalbaar zijn om haar de hele afstand te laten wandelen naar de marktplaats. *

Wandeling tuin WZC:

Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut, pastoraal werkster Omschrijving van de activiteit: Bij mooi weer wordt ze meegenomen om een wandeling te maken in de tuin van het WZC. Er is de mogelijkheid om eventjes stil te zitten op een bank en te genieten van de natuur. Meerwaarde eindwerk: Tijdens de wandelingen was ze tevreden dat ze eens terecht kwam in een andere omgeving. Ze liet dit blijken door sociale contacten aan te gaan met iedereen die ze tegenkwam. Vroeger werd ze enkel meegenomen naar buiten door de familie maar door mijn eindwerk zette de pastorale werkster zich in om Marie ook regelmatig mee te nemen. In de toekomst: Nog meer zorgdisciplines kunnen zich vrij maken om Marie regelmatig mee te nemen naar buiten. Bijvoorbeeld de kinesitherapeut gaat regelmatig met bewoners een stapje zetten waardoor de fysieke mogelijkheden gestimuleerd worden. Zo kan ook Marie hierin betrokken worden. Huishoudelijke activiteiten: De huishoudelijke taken die Marie aangeboden kreeg in haar nieuwe activiteitenplan waren: bloemen water geven, stof afdoen in haar eigen kamer, kleerkast in orde leggen, boodschappen doen, kookactiviteit en naar de markt gaan. *

Bloemen water geven in de leefruimte:

Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: Tweemaal in de week krijgen de bloemen water in de leefruimte. De ergotherapeut vult de gieter en geeft instructies aan Marie over hoeveel water de bloemen krijgen.

75 Meerwaarde eindwerk: Marie had een vroeger een grote passie voor het verzorgen van bloemen. Sinds haar verblijf in het WZC had ze vaak de opmerking dat er niet veel bloemen aanwezig zijn en dat ze dit jammer vond. Door haar actief te betrekken tijdens het verzorgen van de bloemen was het mogelijk om een oude interesse terug op te wekken. In de toekomst: De werkende ergotherapeut zal in de toekomst de activiteit verder opvolgen met Marie. *

Kamer poetsen (stof afdoen, kleerkast in orde leggen):

Betrokken zorgdiscipline: onderhoudsdienst, student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: Marie mag samen met de onderhoudsdienst haar kamer kuisen. Zo wordt elke week iets anders opgeruimd waar Marie veel waarde aan hecht op dat moment. Meerwaarde eindwerk: Door haar actief te betrekken tijdens de huishoudelijke klussen in haar eigen kamer, kreeg ze het gevoel toch een thuis te hebben en controle te hebben over haar kamer. De onderhoudsdienst wordt graag betrokken bij de dagbesteding van de bewoners en ze kunnen op die manier actief hun steentje bijdragen. In de toekomst: Marie moet nog veel begeleid worden tijdens het opruimen van haar kamer. In de toekomst zou verder gewerkt kunnen worden met de onderhoudsdienst waardoor ze met tijd misschien bepaalde zaken zelf kan opruimen/kuisen. *

Boodschappen doen:

Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: Marie wordt in een rolstoel gevoerd tot aan de supermarkt. Eenmaal daar kan ze rondlopen in de winkel. Aan de hand van haar persoonlijke voorkeuren worden boodschappen gedaan. Meerwaarde eindwerk: Ze kwam in contact met de maatschappij en kon alles zelfstandig uitvoeren. Zoals voedsel aankopen, geld gebruiken, kassierster aanspreken, … De ergotherapeut was de geschikte persoon om deze activiteit te begeleiden, in kader van zelfstandigheid. In de toekomst: Een bezoek naar een groter shoppinggebied zou Marie aangenaam vinden. Zo kan een groepsactiviteit naar bijvoorbeeld stad Kortrijk altijd georganiseerd worden. *

Kookactiviteit (zie p. 61 voor uitgebreide beschrijving activiteit):

Betrokken zorgdiscipline: student ergotherapeut Omschrijving van de activiteit: Over de middag wordt samen met de therapeut een maaltijd klaargemaakt. Daarna wordt de maaltijd in intieme sfeer verorberd. Meerwaarde eindwerk: Een oude interesse werd terug opgewekt waardoor oude vaardigheden hergestimuleerd werden. Het bracht veel naar boven bij Marie waardoor een hechtere band ontstond met de begeleiding. In de toekomst: Marie kon zich niet helemaal ontspannen doordat ze schrik had dat niemand wist waar ze was. Door haar te betrekken in de organisatie (nl. toestemming vragen aan hoofdverpleging) kan het Marie meer geruststellen tijdens de maaltijd.

76 Vrije tijdsactiviteiten: *

Activiteit in de leefruimte, feestzaal:

Betrokken zorgdiscipline: Omschrijving van de activiteit: Elke namiddag worden er in de leefruimtes van het WZC activiteiten georganiseerd door de ergotherapeuten. Bij grotere evenementen kan de activiteit doorgaan in de feestzaal. Meerwaarde eindwerk: De activiteiten die in de namiddag georganiseerd worden, geven Marie de mogelijkheid om zich voor een tweetal uurtjes te ontspannen. Ze ontmoette er andere bewoners en het gaf haar een aangename namiddag waar ze iets om handen had. Door de beginnende dementie had ze een onterecht eenzaam gevoel en door haar actief te betrekken tijdens de namiddagactiviteiten konden haar gedachten even verzet worden. In de toekomst: Het is aangeraden om Marie te blijven stimuleren om deel te nemen aan de namiddagactiviteiten. Ook al heeft ze geen interesse voor een bepaalde activiteit dan nog kan het sociale contact een meerwaarde betekenen voor Marie. *

Voetbadje:

Betrokken zorgdiscipline: verzorgenden verplegend personeel, ergotherapeuten Omschrijving van de activiteit: De studenten verzorgenden verplegend personeel bezoeken soms bepaalde bewoners en geven ze een voetbadje. Zo was het idee om ook Marie af en toe te verrassen met een voetbadje. Meerwaarde activiteit: Marie komt in contact met een ontspanningactiviteit die ze nooit gekend heeft in haar leven. Daarenboven kan ze in een rustige sfeer sociale contacten leggen met het verzorgend personeel. Die maken tijd voor de individuele noden van Marie en ze krijgt het gevoel aanvaard te zijn in het WZC. In de toekomst: Een snoezelbad kan de volgende stap zijn richting een meer ontspannende activiteit. Sociale activiteiten: *

Kamerbezoek:

Betrokken zorgdiscipline: het voltallige zorgteam Omschrijving van de activiteit: Telkens wanneer het zorgteam opmerkt dat Marie een beetje somber is, gaan ze haar opzoeken in haar kamer. Ze luisteren naar haar verhaal en bevestigen haar gevoelens. Meerwaarde activiteit: Door de dementie vergeet ze namelijk alle bezoeken die ze ontvangt van familie, kennissen, enz. Het deed haar altijd veel deugd als ze haar hart kon luchten tegen iemand. Ze voelde zich begrepen wanneer verschillende zorgdisciplines oor hadden voor haar verhaal. Ze voelde zich gerespecteerd en dit activeerde haar om deel te nemen aan activiteiten. In de toekomst: Het is aangeraden dat het zorgteam Marie blijft observeren en haar een hart onder de riem geven wanneer ze terug negatieve gedachten heeft. In de toekomst kan het zorgteam misschien eens een wandeling gaan maken met Marie in de gang of de tuin.

77

6.3 Besluit In dit hoofdstuk beschreef ik enkele ADL activiteiten die ik organiseerde voor mijn volgbewoners. Voornamelijk het gedrag van de bewoners werd geobserveerd tijdens de activiteiten, zodat de vooropgestelde doelstellingen gemakkelijk geëvalueerd konden worden. De beleving op vlak van fysieke, sociale, cognitieve en psychische ervaringen werden beschreven. Dit om aan te tonen dat een ADL activiteit, begeleidt door een zorgdiscipline, ook een belangrijke meerwaarde kan betekenen voor de bewoners. Verder geef ik een evaluatie van de verschillende ADL activiteiten, die aangepast werden aan de individuele noden van de bewoners. De samenwerking tussen de bewoners en de verschillende zorgdisciplines werd geanalyseerd. Op die manier kon nagegaan worden of de bewoners de aandacht van het zorgteam positief ondervonden of niet. Daarna werden alle activiteiten die opgenomen werden in het activiteitenplan van de bewoners kort beschreven en geëvalueerd. Hier kon stil gestaan worden bij eventuele aanpassingen voor de toekomst.

78

6. Evaluatie In dit hoofdstuk wordt een enquête verwerkt. Dit om te achterhalen of het haalbaar was om het zorgteam te betrekken tijdens de ADL activiteiten. Hieronder wordt a.d.h.v. enkele vragen de enquête kort beschreven en schets ik kort de resultaten die uit de enquête ontstonden.

6.1 De enquête 6.1.1 Waarom neem ik de enquête af? De enquête gaat over het tot stand brengen van een nieuwe kijk op ADL. Het is de bedoeling te achterhalen of de visie van het zorgteam veranderd of verbeterd is door mijn manier van werken. Namelijk een nieuwe categorisatie van ADL activiteiten uitwerken zodat het zorgteam actief betrokken kan worden in de dagbesteding van de bewoners. De enquête ondervraagd de kennis van het zorgteam over het begrip ADL. Hoe ze ADL vroeger omschreven en hoe ze die na mijn eindwerkstage omschrijven. Dit geeft een eerste belangrijk beeld om het inzicht in het begrip ADL van het zorgteam te begrijpen en te evalueren. Mede worden de activiteiten die ik aangeboden heb met de hulp van het zorgteam geëvalueerd. Ze kunnen a.d.h.v. een score aangeven hoe zinvol ze het vonden om betrokken te worden bij de activiteiten en waar er eventueel bijsturing nodig was. Als laatste wilde ik te weten komen of ze voldoende opgeleid zijn om de ADL activiteiten van de bewoners te begeleiden.

6.1.2 Voor wie is de enquête bedoeld? De enquête is gericht naar het zorgteam die betrokken werd bij de zinvolle dagbesteding van de bewoners van het woonen zorgcentrum. De kinesitherapie, animatie, logopedie, ergotherapie en onderhoudsdienst zijn disciplines waar telkens maar 4 mensen met elkaar samenwerken. Het was gemakkelijk om deze elk afzonderlijk te ondervragen. Een andere aanpak was nodig bij de grote groep van verplegers en verzorgers. De hoofdverplegers werden eerst op de hoogte gebracht. Uiteindelijk gingen die elke dag tijdens de overdracht de enquêtes afnemen bij de verplegers en verzorgers.

6.1.3 Hoe ziet de enquête eruit? Ik heb ervoor geopteerd om zowel open vragen als gesloten vragen te stellen. Open vragen om voldoende inzicht te krijgen in de visie van de verschillende disciplines. Gesloten vragen in de vorm van ja/nee vragen. Ook scores werden gegeven door het zorgteam, zodat ik zicht kreeg op de persoonlijke waarden die ze gaven aan hun medewerking in mijn eindwerk. Vragen die gesteld werden, zijn te vinden in de bijlage 8 waar een voorbeeld van de enquête in vermeld staat.

79

6.1.4 Wanneer neem ik de enquête af? De enquête wordt op het einde van de stageperiode afgenomen wanneer alle activiteiten uitgevoerd zijn en alle disciplines hun persoonlijke inbreng deden.

6.2 Resultaten De verzamelde gegevens werden verwerkt a.d.h.v. grafieken om zo de overzichtelijkheid te bewaren. De resultaten van deze verwerking worden hieronder nader omschreven. Als eerste geef ik een beeld van de personen waarbij ik de enquête heb afgenomen. Namelijk alle zorgdisciplines waar ik een nieuwe kijk op ADL wilde geven. Enerzijds maakte ik een onderscheid tussen het aantal personen dat betrokken werden in de dagelijkse activiteiten van de bewoners, anderzijds van de mensen die gemotiveerd waren om de enquête zorgvuldig in te vullen. -

Bijvoorbeeld: de kinesitherapeuten zijn met drie personen werkzaam in het WZC. Doordat één kinesitherapeut op vakantie was, kon ik de enquête bij die persoon niet afnemen.

Grafiek 1: het zorgteam Het valt op dat ik heel wat mensen niet heb kunnen motiveren om mijn enquête in te vullen. De oorzaak kan liggen op de manier hoe ik het zorgteam heb geïnformeerd over mijn doelstellingen van mijn eindwerk. De kleine groepen kon ik duidelijk overtuigen maar de grotere groepen werden te weinig bereikt. Velen hadden geen zicht op de nieuwe visie op ADL die ik wilde overbrengen. Namelijk alle activiteiten die een persoon uitvoert zijn ADL activiteiten. Zo kan elke zorgdiscipline bijdragen tot de dagelijkse bezigheden van de bewoners. Vele mensen vonden dat ze niet konden bijdragen tot de ADL, die een reden geweest kan zijn waarom ze de enquête blanco indienden.

80 In de volgende grafieken zijn de gegevens verzameld van de mensen die de enquête invulden. Eerst werd de visie van het begrip ADL ondervraagd en bekeek ik of ze een goede definitie gaven van Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen. Iedereen had al gehoord over het begrip ADL. Echter wanneer bevraagd werd om een korte omschrijving te geven over Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen, werden vaak vage antwoorden gegeven. Iedereen wist de volledige benaming wel maar de diepgang van het begrip bleef voornamelijk bij het opsommen van de zorgactiviteiten.

Grafiek 2: visie op het begrip ADL

ADL is veel meer dan alleen maar de verzorgingsactiviteiten, wat ik eigenlijk wou bijbrengen aan het zorgteam. Hier kan ik al concluderen dat mijn eerste doelstelling niet gerealiseerd werd, namelijk een nieuwe kijk op ADL tot stand brengen bij het zorgteam van een WZC. Als tweede doelstelling had ik me voorgenomen om het zorgteam te betrekken tijdens ADL activiteiten. In onderstaande grafiek werd het zorgteam in verband gelegd met de soorten ADL activiteiten waarbij ze betrokken werden. -

Bijvoorbeeld: het zorgteam vond dat ze het meest betrokken werden tijdens de zorgactiviteiten. Daarnaast vonden ze het minst betrokken te zijn tijdens de vrije tijdsactiviteiten van de bewoners.

Grafiek 3: betrokkenheid zorgteam Het zorgteam werd duidelijk betrokken tijdens alle soorten ADL activiteiten, die ik besprak in hoofdstuk 1. De meeste betrokkenheid lag bij de zorgactiviteiten, wat redelijk normaal is. Namelijk de hoofddoelstelling van het WZC is een aangenaam verblijf bezorgen met de aangepaste zorgen die de bewoners nodig hebben. De zorgactiviteiten werden meestal begeleidt door het verzorgenden verplegend personeel en die zijn de grootste groep die werkgesteld zijn in het WZC.

81 De bewegingsactiviteiten werden vooral aangehaald door het verzorgend personeel, de kinesitherapeuten en de ergotherapeuten. Zij waren het best opgeleid om professioneel om te gaan met de fysieke beperkingen van de bewoners. Toch zijn ook andere zorgdisciplines, bijvoorbeeld de pastorale werkster en de kapster actief betrokken geweest tijdens wandelingen die ze maakten met de bewoners. Één reden waarom ze die niet aanhalen kan geweest zijn dat ze geen voldoend besef hebben over de verschillende ADL activiteiten die er bestaan. Een positief punt was wel dat het zorgteam goed betrokken werd tijdens de huishoudelijke activiteiten die georganiseerd werden voor de bewoners. Zowel het verzorgend als de onderhoudsdienst werden actief betrokken tijdens die ADL activiteiten. Hierdoor kan toch vastgesteld worden dat mijn eindwerk een meerwaarde kan betekenen voor de bewoners. Daarbij is het toch mogelijk om het zorgteam te betrekken tijdens bepaalde ADL activiteiten. Vooral vrijetijdsactiviteiten werden niet gezien als ADL activiteiten. Iedereen van het zorgteam zag dit als een taakomschrijving voor de ergotherapie en die niet hoort in de taakomschrijving van een andere zorgdiscipline. Merkwaardig was dat de verschillende zorgdisciplines zich niet allemaal betrokken voelden tijdens de sociale activiteiten. De algemene taakomschrijving van het werkend personeel in het WZC Maria Rustoord is openstaan voor een gesprek met de bewoners. Dit duidt niet dat het zorgteam geen sociale contacten legde met de bewoners. Ze hadden eerder te weinig besef dat ook sociale interacties leggen met de bewoners behoorde tot het begrip Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen. Andere activiteiten werden aangekaard door de pastorale werkster die meer tijd had om zich individueel te richten. Ze kaartte nog de religieuze begeleiding aan als een ADL activiteit. Dit hing af van de bewoners zelf die de religie belangrijk vinden of niet en als ze daarin begeleidt willen worden. In een volgende vraag van de enquête werd de begeleiding van het zorgteam tijdens de ADL activiteiten ondervraagd. Daarbij was iedereen van mening voldoende opgeleid te zijn geweest om de ADL activiteiten te begeleiden. Ze vonden dat de activiteiten waarbij ze betrokken werden aansloten bij het werk dat ze anders uitvoeren in het woonen zorgcentrum. Voorbeelden: - De pastorale werkster legt sociale contacten en die werd dan ook het meest betrokken tijdens de sociale activiteiten van de bewoners. - Het verzorgend personeel werd het meest betrokken tijdens zorgactiviteiten omdat die gespecialiseerd zijn voor de verzorging van de bewoners.

Grafiek 4: De opleiding van het zorgteam

82 Uiteindelijk werd ook de visie op de toekomst en de zinvolheid van de betrokkenheid ondervraagd aan het zorgteam. De mensen die de enquête ingevuld hebben, vonden het allemaal zinvol om in de toekomst nog betrokken te blijven tijdens ADL activiteiten. Een groot deel van het zorgteam lieten de enquête blanco waarbij ik concludeer dat het me niet gelukt is om ze te overtuigen van mijn nieuwe kijk op ADL in een WZC.

Grafiek 5: de toekomst

De grafiek geeft aan dat het zorgteam het niet zinvol vond om betrokken te worden tijdens ADL activiteiten. De hoofdreden hiervoor is dat heel wat mensen de enquête blanco indienden en dus geen mening hadden over mijn werking.

Grafiek 6: zinvolle betrokkenheid

6.3 Besluit Als eerste kan besloten worden dat er heel wat mensen van het zorgteam de enquête blanco gelaten hebben. Dit had uiteraard een invloed op de verwerking van de antwoorden. De voornaamste reden waarom ze blanco bleven, was omdat ik verschillende mensen niet voldoende heb kunnen overtuigen over het doel van mijn eindwerk. Vele zorgdisciplines zagen het begrip ADL nog steeds als een specifieke taak naar de ergotherapie toe. Toch kon ik verscheidende antwoorden verkrijgen van alle zorgdisciplines die werkzaam waren in het WZC. Aan de hand van die informatie was het wel mogelijk om een globaal beeld te vormen over de nieuwe visie van het zorgteam op ADL activiteiten. Uiteindelijk waren de resultaten zeer teleurstellend. Nog geen derde van het zorgteam dat de enquête invulde begreep wat ik in het WZC tot stand wilde brengen. Ze wisten wel de afkorting ADL maar een ruimere omschrijving was er vaak niet. Het zorgteam kon wel gemakkelijk aanduiden, tijdens welke ADL activiteiten ze een meerwaarde konden betekenen, maar sommige activiteiten werden over het hoofd gezien. Bijvoorbeeld de sociale activiteiten werden zeer weinig opgesomd door het zorgteam, hoewel iedereen constant sociale contacten legde met de bewoners. De weinigen die de nieuwe kijk op ADL wel voor ogen hadden, vonden het wel zeer zinvol om betrokken te zijn en waren positief over een eventuele medewerking in de toekomst.

83

Algemeen besluit De opzet van mijn eindwerk was het zorgteam een actieve rol te laten spelen in de dagbesteding van personen met een beginnende dementie. Zo wou ik nagaan of de nieuwe kijk/werking haalbaar was voor het zorgteam en een meerwaarde kon betekenen voor de bewoners. In het theoretische deel legde ik de nadruk op de nieuwe kijk die ik heb op ADL activiteiten in een woonen zorgcentrum. Zo beschreef ik een zestal activiteiten, dat de bewoners als zinvolle dagelijkse activiteiten ervaren. Als link naar mijn praktische deel beschreef ik de ADL activiteiten die ik uitwerkte tijdens de periode dat ik stage liep. De betrokken zorgdisciplines en de meerwaarde voor het eindwerk werden benadrukt, zodat er concrete richtlijnen konden ontstaan voor de toekomst. De doelgroep die ik wou bereiken waren personen met een beginnende dementie. Ik vond het belangrijk dat er rekening gehouden werd met hun individuele interesses en behoeften. In mijn theoretische deel beschreef ik de belevingswereld en de behoeften van dementerende personen. Het zorgteam kon zich zo tijdens de begeleiding van de ADL activiteiten gemakkelijker aanpassen aan de belevingswereld van de dementerende personen. Mijn werking doorheen de stage van het eindwerk zette een eerste kleine stap richting het individuele werken met de bewoners. Mijn volgbewoners werden bevraagd rond hun verhaal, wensen, noden en behoeften. M.a.w. de bewoners stonden centraal. Daarnaast werd ook aandacht geschonken aan de mogelijkheden van de bewoners, zodat het zelfstandig functioneren optimaal benut werd. M.a.w. het handelen van de bewoners stond centraal. Door mijn nieuwe werking kan ik besluiten dat het eindwerk een meerwaarde betekende voor mijn volgbewoners van het woonen zorgcentrum. Vooral tegenover het zorgteam werd een aangenamere omgang waargenomen bij de personen met dementie. Een terugkerende glimlach werd opgemerkt bij de bewoners en een betere therapeutisch band met het zorgteam ontstond. Toch is het maar een zeer kleine stap dat ik zette, doordat het zorgteam zelf niet helemaal overtuigd was van de meerwaarde van mijn werking. Hiervoor zijn verschillende redenen die achterhaald werden a.d.h.v. een enquête, die ik afnam bij het zorgteam. Ik ben ervan overtuigd dat het in de toekomst mogelijk is om ADL activiteiten te organiseren en het zorgteam erbij te betrekken. Het is belangrijk dat de individuele belangen van de bewoners niet uit het oog verloren geraken in een groepswerking die een woonen zorgcentrum aanbied. Als het zorgteam de nieuwe kijk op ADL verder realiseert, kan dit bijdragen tot een aangenamer en doelgerichter contact met de bewoners.

84

Lijst met figuren Afbeelding 1: Eten en drinken Afbeelding 2: Wassen Afbeelding 3: Kleden Afbeelding 4: Bewegingsactiviteiten Afbeelding 5: Huishoudelijke activiteiten Afbeelding 6: Vrijetijdsactiviteiten Afbeelding 7: Sociale activiteiten Afbeelding 8: informatiebord Afbeelding 9: Behoeftepiramide van Maslow Afbeelding 10: Schema zorgdoelen ↔ behoeften mens

pagina 11 pagina 11 pagina 11 pagina 12 pagina 13 pagina 13 pagina 14 pagina 16 pagina 24 pagina 25

Lijst met grafieken Grafiek 1: Het zorgteam Grafiek 2: Visie op het begrip ADL Grafiek 3: Betrokkenheid van het zorgteam Grafiek 4: De opleiding van het zorgteam Grafiek 5: De toekomst Grafiek 6: Zinvolle betrokkenheid

pagina 79 pagina 80 pagina 80 pagina 81 pagina 82 pagina 82

De bijlagen Bijlage I: modellen van Reed & Sanderson Bijlage II: vragenlijsten Bijlage III: maandplanningen van maart 2008 Bijlage IV: informatiefolder over ADL Bijlage V: activiteitenaanbod van de ergotherapie en animatie Bijlage VI: taakomschrijving verzorgende en verplegende Bijlage VII: activiteitenplannen Bijlage IIX: blanco enquête Bijlage IX: foto’s bewoners aan het werk

pagina 85 pagina 94 pagina 101 pagina 106 pagina 107 pagina 109 pagina 113 pagina 117 pagina 118

85

Bijlage I: modellen van Reed & Sanderson Individu:

Myriam

Handelingsvaardigheden: 1. Sensomotorisch: • motorische vaardigheden: nog sterk aanwezig; • sensorische vaardigheden: gehoor- en visusvermindering van kindsbeen, draagt een hoorapparaat rechts en heeft een leesbril nodig om kleine letterdruk te kunnen lezen. 2. Cognitief: • concentratie: - kan zich gemakkelijk richten op één taak en ze laat zich niet vlug afleiden. - kan moeilijk een activiteit loslaten. Eenmaal ze aan iets begonnen is moet dit snel afgehandeld worden. (vb. als ze doekjes krijgt om te plooien voor het onderhoud, begint ze er meteen aan en als ze geplooid zijn moeten ze meteen afgegeven worden aan de onderhoudsdienst); • geheugen: - beschikt nog over een goed lange en korte termijn geheugen. Ze herinnert zich nog veel van haar verleden. Zowel familieleden, kennissen als verzorgend team worden herkend; - het begrijpen van verbale opdrachten lukt haar niet (vb. haar aanleren hoe ze moet omgaan met haar televisie, lukt niet met enkel verbale stimulatie); • communicatie: - de communicatie verloopt moeizaam door de semantische dementie. Ze heeft problemen om zich duidelijk te maken aan haar omgeving door beperkte woordenschat, zinsbouw en verkeert woordgebruik; • semantische dementie met als gevolgen: - moeilijk taalbegrip: begrijp soms niet voldoende wat haar gevraagd of verteld wordt. - moeilijke expressie: kan zich moeilijk verbaal uiten (verkeerde zinsbouw, moeite om op woorden te komen, beperkte woordenschat, …); • schoolse vaardigheden: - lezen en schrijven lukt moeilijk (mits oefening misschien weer mogelijk); • mini Mental State Examination: - 2006: 19/30; - 2007: 10/30;

86 3. Psychosociaal: *Intrapersoonlijk • zelfbeeld: - ze is onzeker over eigen vaardigheden en kwaliteiten; - tijdens activiteiten vraagt ze veel bevestiging op haar functioneren; • motivatie: - ze heeft een lage motivatie om deel te nemen aan activiteiten die aangeboden worden in het WZC, omdat ze niet graag onder de dementerende mensen is;

• competentie: - Myriam is een actief persoon doordat de fysieke mogelijkheden nog sterk aanwezig zijn; • autonomie: - voor bepaalde zaken is ze afhankelijk van derden en moet ze sturing, begeleiding krijgen (zoals het aanleggen van de televisie, tijdens verzorgingsactiviteiten, …); - ze is niet verlegen om hulp te vragen aan het verzorgende team; • gevoelens: - ze is snel emotioneel over haar overleden partner; - ze wordt snel kwaad als het verzorgende team haar iets wil aanbrengen wat ze niet begrijpt; - Myriam is begaan met de zwaar dementerende mensen die nog weinig kunnen door hun beperkingen; *Interpersoonlijk • sociale vaardigheden: - beperkte communicatieve vaardigheden door haar aandoening (semantische dementie); - taalbegrip en taalexpressie zijn verstoord waardoor het voor Myriam soms moeilijk is om zich duidelijk te maken naar de omgeving; - beperkt sociaal contact doordat ze moeilijk iemand begrijpt en zichzelf ook heel moeilijk kan uiten; • groepsinteractie: - ze is niet graag in groep waardoor ze zich vaak afzondert op haar kamer; Handelingsgebieden: 1. Zelfredzaamheid: • dagindeling: - ze heeft geen besef van tijd waardoor ze haar dag niet zelfstandig kan indelen met zinvolle activiteiten. (vb. haar kleindochter komt na school altijd eens een goede dag zeggen bij haar oma. Om 2u komt de ergo haar halen om een potje koffie te drinken in de leefruimte en Myriam zegt: “L. kan elk moment langskomen dus ik kan mijn kamer niet verlaten.”); • maaltijden: - eet zelfstandig in de leefruimte tussen de medebewoners van het WZC;

87

• communicatie: - ze kan zich verstaanbaar maken maar heeft een verkeerd woordgebruik (vb. Myriam zegt:“Ik kan dit niet opeten want mijn vingers zijn af.” Hiermee bedoelde ze dat haar nagels waren geknipt en ze moeite had om haar ijsje op te eten.); - ze heeft moeite om de verbale communicatie van het verzorgende team te begrijpen. (vb. ergo: “Ga je mee naar de kiné? Myriam: Ga jij naar de kiné, waar doe je dat?); • zelfverzorging: - haar handelingen moeten bijgestuurd worden door derden; - haar handelingen moeten afgeremd worden want ze wast zich zeer snel; - ze legt uit eigen initiatief alle materialen klaar die ze nodig heeft voor de zelfverzorging (vb. verse kleren halen uit haar kast, 2 washandjes en handdoeken klaarleggen in de badkamer, …); - controle op de kledij nodig want ze verandert vaak van kledij en doet dan soms haar ‘oude’ kledij terug aan. 2. Productiviteit: • genoten schoolopleiding: lager onderwijs; • vroeger beroep: textielarbeidster (weven) en schoonmaakster; • huishoudelijk werk: ze heeft altijd het huishouden gedaan in haar vroegere huis, o.a. ramen wassen, huis poetsen, werken in tuin, boodschappen doen, … 3. Ontspanning: • sociale activiteiten, zoals de biljartclub, fietsclub en kaartersclub zijn stilgevallen door ziekte van haar man en haar ziekte; • vroegere hobby’s: televisie kijken, winkelen, naar de plaatselijke markt gaan, handwerken, huishoudelijke activiteiten (koken, poetsen, strijken), sporten (wandelen, fietsen, turnen); • huidige hobby’s: televisie kijken; Omgevingsfactoren: 1. Fysische: • ze verblijft in een woon –en zorgcentrum op een afdeling voor personen met dementie; 2. Sociaal-cultureel: • ze hecht zeer veel waarde aan haar zoon, die haar dagelijks komt bezoeken; • ze is christelijk ingesteld; 3. Bio-psychologisch: • oriëntatie in tijd, plaats en persoon: - Myriam is voornamelijk gedesoriënteerd in tijd. Ze heeft weinig besef van hoe lang iets duurt en wanneer iets zal plaatsvinden; - oriëntatie in plaats en persoon zijn goed. Ze herkent de mensen die ze ontmoet en ze beseft dat ze verblijft in een WZC; • activatie: - Myriam was vroeger een zeer actieve persoon in de samenleving. - ze was lid van heel veel verenigingen maar door de ziekte van haar man en haar ziekte is het contact verloren gegaan; • autonomie: - Myriam beschikt over onvoldoende zelfredzaamheid en moet vaak bijgestuurd worden in haar functioneren;

88 • welbevinden: - Myriam voelt zich het buitenbeentje in het woon –en zorgcentrum (haalt aan dat ze niet graag in de leefruimte zit omdat er veel mindervalide personen zitten); - ze is tevreden in haar eigen kamer in het woon –en zorgcentrum, • vertrouwen in eigen kunnen: - heeft faalangst tijdens bepaalde activiteiten; - onzeker tijdens bepaalde activiteiten, ze moet veel bevestigend worden in haar functioneren. Individu:

Werner

Handelingsvaardigheden: 1. Sensomotorisch: • musculair: algemene spierzwakte; • articulair: ouderdomsstijfheid; • functioneel: - korte afstanden: stappen met stok of loopkader; - lange afstanden: gebruiken rolstoel; • mobiliteit: ernstige evenwichtsstoornissen (gevolg: hoog valrisico); • sensorisch: draagt bril. 2. Cognitief: • mini Mental State Examination: - 2008: 8/30 begin tot matige dementie; • oriëntatie in tijd en ruimte: - verstoorde oriëntatie in tijd en ruimte, leeft soms dagen na elkaar in het verleden waardoor hij niet beseft waar hij zich bevindt; • inprentingvermogen: - Verstoord inprentingvermogen door problemen op korte termijn geheugen en aandachtsproblemen; • aandacht: - Problemen op schoolse vaardigheden zoals rekenen, spellen van woorden door een beperkte concentratie; • geheugen: - Korte –en lange termijn geheugen zijn verstoord; • taal: - Lukt nog: voorwerpen benoemen, zin herhalen, begrip taal en lezen; - Lukt niet meer: schrijven; - Kan zijn wensen nog goed verwoorden naar het verzorgende team; • constructieve vaardigheid; - Doet een goede poging tot het natekenen van een figuur maar het lukt hem niet om de volledig figuur juist na te tekenen.

89 3. Psychosociaal: *Intrapersoonlijk • zelfbeeld: - laag zelfbeeld (zegt vaak dat hij beter dood zou zijn); - vindt zichzelf te oud om nog actieve activiteiten te kunnen uitvoeren; - wanneer hij zich niet goed voelt dan kan hij boos zijn op alles en iedereen; • motivatie: - moeilijk te motiveren om deel te nemen aan activiteiten die aangeboden worden in het woon –en zorgcentrum; • competentie: - door evenwichtsstoornissen kunnen de persoonlijke vaardigheden, kwaliteiten moeilijk tot uiting worden gebracht; • autonomie: - grotendeels afhankelijk van derden tijdens verzorgingstaken, verplaatsingen, … *Interpersoonlijk • sociale vaardigheden: - kan nog veel bijdragen tot een goed gesprek; - kan zijn wensen nog goed verduidelijken naar het verzorgend team; • groepsinteractie: - was vroeger een zeer actief en sociaal persoon, maar sinds de dood van zijn vrouw is hij graag alleen op zijn kamer; - hij is in zichzelf gekeerd, graag met rust gelaten. Handelingsgebieden: 1. Zelfredzaamheid: • zelfverzorging: - aangesteld op hulp van derden tijdens verzorgingstaken zoals wassen en verplaatsingen; • maaltijden: - eet de maaltijden zelfstandig op in zijn kamer; • dagindeling: - is ’s morgens zeer vroeg op, namelijk 6u; - gaat slapen om 17u wanneer de verzorging hem in bed legt; - verblijft de meeste tijd van de dag op zijn kamer; • communicatie: - kan zich nog goed verstaanbaar maken tijdens gesprekken. 2. Productiviteit: • genoten opleiding: lager onderwijs; • vroeger werk: meubelmaker;

90 3. Ontspanning: • werkt graag in de tuin; • hij is enorm graag buiten; • kijkt en luistert graag naar muziek; • kijkt graag naar tv; • volgt therapie bij de kinesitherapie; Omgevingsfactoren: 1. Fysische: • technische hulpmiddelen: - wandelen korte afstanden: wandelstok of looprekje; - wandelen lange afstanden: gebruik rolstoel; • verblijft in een woon –en zorgcentrum. 2. Sociaal-cultureel: • godsdienst: - hij is christelijk ingesteld; • samenleving: - hecht weinig waarde aan nieuwsberichten van de wereld. 3. Bio-psychologisch: • oriëntatie in tijd, plaats en persoon: - verstoorde oriëntatie in tijd, plaats en persoon; • activatie: - voor de dood van zijn vrouw een zeer actieve persoon; - moeilijk te stimuleren voor groepsactiviteiten; - kan weinig deelnemen aan activiteiten door fysieke beperkingen; • autonomie: - aangesteld op hulp van derden tijdens verzorgingsactiviteiten; - kan zich moeilijk verplaatsen door fysieke beperkingen, valrisico; • welbevinden: - voelt zich niet gerespecteerd in het woon –en zorgcentrum; - eenzaam sinds de dood van zijn vrouw; • vertrouwen in eigen kunnen: - weinig vertrouwen door de fysieke beperkingen (moeite om zich te verplaatsen);

91

Individu:

Marie

Handelingsvaardigheden: 1. Sensomotorisch: • motorische vaardigheden: geen problemen; • sensorische vaardigheden: - Marie hoort slecht; - ze is slechtziend en draagt een bril; - gebruikt een leesbril om te kunnen lezen: - heeft een tandprothese zowel boven als onder. 2. Cognitief: • mini Mental State Examination: - 2008 (februari): 15/30 beginnende dementie. • oriëntatie in tijd en ruimte: - heeft periodes van desoriëntatie in tijd en ruimte maar meestal nog goede oriëntatie. • inprentingvermogen: - nieuwe informatie kan ze niet lang onthouden door verstoorde korte termijn geheugen. • aandacht: - kan de aandacht niet richten waardoor schoolse vaardigheden zoals rekenen en spellen woorden haar niet lukt; - Marie leeft in haar eigen wereldje waardoor ze haar aandacht niet lang kan blijven richten op de activiteiten die rond haar gebeuren; • geheugen: - verstoorde korte –en lange termijn geheugen; - kan zich bepaalde stukken uit haar verleden niet meer herinneren; - vergeet gebeurtenissen die kort in tijd plaatsvonden; - nieuwe informatie kan ze niet meer verwerken; • taal: - lukt wel: voorwerpen benoemen, begrip taal, lezen en schrijven; - lukt niet meer: herhalen zin; - beschikt over goede communicatieve vaardigheden maar ze hoort soms enkel wat ze wil horen waardoor een gesprek met haar aangaan vaak moeilijk is; • constructieve vaardigheid: - kan een goede poging doen om een figuur na te teken maar door haar onzekerheid en ongeduld kan ze de figuur niet volledig natekenen; 3. psychosociaal: *intrapersoonlijk • zelfbeeld: - klaagt veel over haar verleden, vindt dat ze teveel heeft moeten werken in haar leven; - maakt zich vlug nerveus over kleinigheden; - zeer behulpzaam persoon tegenover haar kamergenoot die afhankelijk is van derden; • motivatie: - ze moet altijd gestimuleerd worden om deel te nemen aan activiteiten;

92 • competentie: - kan nog een enorme bijdrage leveren tijdens actieve activiteiten in het woonen zorgcentrum; • autonomie: - beschikt nog over een grote zelfstandigheid; *interpersoonlijk • sociale vaardigheden: - praat graag tegen haar medebewoners over haar leven maar heeft geen aandacht voor het verhaal van anderen; • groepsinteractie: - is graag onder de mensen; - praat veel tegen anderen maar draagt weinig bij tot gesprekken; Handelingsgebieden: 1. Zelfredzaamheid: • maaltijden: - kan nog volledig zelfstandig eten; - neemt haar middagmaal in de leefruimte; • communicatie: - heeft geen problemen om zich duidelijk te maken aan anderen; • zelfverzorging: - heeft geen hulp nodig van derden tijdens verzorgingstaken; 2. Productiviteit: • genoten opleiding: lager onderwijs tot haar 14 jaar; • vroeger beroep: - meehelpen op een boerderij; - na haar huwelijk stond ze in voor het huishouden en zorgde ze voor haar kinderen; 3. Ontspanning: • vroegere hobby’s: bloemen kweken; • huidige hobby’s: - handwerk; - groepsactiviteiten die gegeven worden in het WZC; - kijken naar televisie (series); • houdt van: tuinieren of planten verzorgen, winkelen naar plaatselijke markt, sporten zoals wandelen en turnen; Omgevingsfactoren: 1. fysische: • ze woont in een woon –en zorgcentrum; • ze gebruikt geen hulpmiddelen om zelfstandig te kunnen functioneren; 2. sociaal-cultureel: • ze voelt zich in de steek gelaten door haar kinderen; • hecht weinig waarde aan nieuws uit de wereld;

93 3. bio-psychologisch: • oriëntatie in tijd, plaats en persoon: - periodes van verstoorde oriëntatie in tijd, plaats en persoon maar meestal goede oriëntatie; - beseft soms niet dat ze definitief haar intrek genomen heeft in een woon –en zorgcentrum; • orde: - zeer ordelijk persoon; - alles moet opgeruimd en netjes op zijn plaats staan of liggen; • activatie: - Marie is een zeer actieve persoon tijdens activiteiten die aangeboden worden in het woon –en zorgcentrum; - ze moet gestimuleerd worden om deel te nemen aan activiteiten; • autonomie: - Marie kan nog vele handelingen zelfstandig uitvoeren; • welbevinden: - ze voelt zich niet thuis in het woon –en zorgcentrum; - ze voelt zich in de steek gelaten door haar kinderen; - wil niets liever dan rusten omdat ze vroeger niet anders heeft gedaan dan werken;

94

Bijlage II: vragenlijsten Individu: Werner a) Dagindeling 1. Wat waren uw dagelijkse bezigheden voordat u verbleef in het WZC? Ik was vroeger meubelmaker bij het bedrijf van mijn vader. Verder heb ik niets anders gedaan van werk. In mijn vrije tijd ging ik graag wandelen met mijn vrouw. We gingen ook vaak dansen. 2. Met wat houdt u zich nu allemaal bezig binnen het WZC? Kunt u eens een beschrijving geven van hoe een gewone dag in het woon –en zorgcentrum er voor u uitziet? ’s Morgens oefeningen doen bij de kiné en verder gewoon rusten op mijn kamer. 3. Is uw dagindeling veel veranderd met vroeger toen u nog thuis woonde? Beschrijf eens hoe uw dagindeling er toen uitzag? Geen antwoord 4. Zijn er activiteiten die u graag zou doen binnen het WZC, maar waarvoor u de kans niet krijgt? Geen antwoord 5. In welke mate bent u tevreden met de manier waarop u de tijd doorbrengt? Duid een cijfer aan op de getallenlijn (1= ontevreden en 10=tevreden) Geen antwoord 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

6. Als de mensen u vroegen wat u deed in het dagelijkse leven, wat antwoordde u dan? Wat moet u allemaal doen als (meubelmaker)? Ik maakte tafels en stoelen voor binnen te zetten en ik hield de boerderij in orde die ik thuis had samen met mijn vrouw. 7. Als de mensen u nu vragen wat u doet in het dagelijkse leven, wat antwoordt u dan? Ik doe niets meer. b) Interesses 1. Hoe brengt u het liefst de tijd door? Rusten op de kamer, televisie kijken 2. Hebt u in het WZC al aan iets gewerkt of aan een activiteit deelgenomen waar u echt plezier aan beleefde? Geen antwoord 3. Tijdens welke dagelijkse activiteiten geniet u het meest? Geen antwoord 4. Wat vond u altijd al belangrijk in het leven? Waaraan hechtte u de meeste waarde? Geen antwoord

95 5. Wat vindt u nu het belangrijkste in het leven? Waaraan hecht u de meeste waarde? Gewoon niets meer doen 7. Welke interesses die u opnoemde voert u momenteel nog uit in het WZC? Hoe komt het dat u bepaalde wel of niet meer uitvoert? Ik sta nooit meer alleen recht want ik val altijd en heb dan zeer veel pijn. c) Vaardigheden 1. Welke dagelijkse activiteiten lagen u goed voor dat u naar het WZC verhuisde? Zonder moeite

activiteiten Maaltijden bereiden Uzelf volledig wassen Uzelf aan –en uitkleden Uzelf verplaatsen naar een andere kamer op dezelfde verdieping Uzelf verplaatsen naar een andere verdieping Woning verlaten en binnengaan Uzelf buitenshuis verplaatsen (op straat, in openbare gebouwen) Regelen van zaken die u nodig heeft in verband met uw beperkingen Administratieve en financiële zaken regelen Huis schoonmaken Klusjes in en om het huis Dagelijkse boodschappen doen Zorgen voor uw kinderen Andere: ……. Andere: …….. Andere: …….. Andere: …….. Andere: ……..

Met moeite

Alleen met hulp van anderen

Niet van toepassing

X X X X X X X X X X X X X

2. Op welke prestaties, vaardigheden of talenten bent u meest fier? Geen antwoord 3. Voert u vaak activiteiten uit die u niet goed lukken en waarbij u hulp nodig hebt? Geen antwoord 4. Vindt u dat uw persoonlijke kwaliteiten voldoende aan bod komen tijdens uw bezigheden in het woon –en zorgcentrum? Duid een cijfer aan op de getallenlijn (1= ontevreden en 10=tevreden) Geen antwoord 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

5. Om de activiteiten uit te voeren die u interesseren, zijn er vaardigheden waarvan u vindt dat u ze moet verbeteren of dat u ervoor moet bijleren? Geen antwoord

96 d) Fysische omgeving 1. Hoe beoordeelt u zich in het algemeen? Geen antwoord Uitstekend Goed Redelijk Uw lichamelijke gezondheid Uw psychische gezondheid De kwaliteit van uw leven

slecht

2. Hoe voelt u zich? Geen antwoord Altijd

Vaak

Soms

Zelden

Nooit

Neerslachtig / somber Eenzaam Energiek Hoopvol over de toekomst 3. Zijn er activiteiten die u niet kunt uitvoeren wegens lichamelijke of psychische factoren? Ik val altijd als ik alleen wil rechtstaan. 4. Zijn er activiteiten die u niet kunt uitvoeren wegens de werking van het WZC? Geen antwoord 5. Vindt u het WZC geschikt om in te wonen als bejaarde? Zijn er opmerkingen waar u verandering in zou willen zien in de toekomst? Geen antwoord e) Sociale omgeving 1. Vindt u het gemakkelijk om contact te maken met andere mensen? Altijd

vaak

soms

zelden

nooit

2. Hoe is uw contact met andere mensen in het WZC en hoe komt dit? Zeer goed

goed

niet goed / niet slecht

slecht

zeer slecht

3. Hebt u naar uw eigen idee voldoende contact met uw familie, vrienden, medebewoners, zorgverleners? Geen antwoord Ja, voldoende contact

Nee, onvoldoende contact

Niet van toepassing

Uw kinderen Andere familieleden Uw vrienden of goede kennissen Uw medebewoners De zorgverleners 4. Wie zijn op dit moment de belangrijkste personen in uw leven? Geen antwoord 5. Wat denken zij dat u zou moeten kunnen doen in het WZC? En bent u met hen eens? Geen antwoord

97 Individu: Marie a) Dagindeling 1. Wat waren uw dagelijkse bezigheden voordat u verbleef in het WZC? Ik heb altijd hard moeten werken bij de boeren en moeten zorgen voor mijn moeder. Ik had geen tijd om andere dingen te doen. 2. Met wat houdt u zich nu allemaal bezig binnen het WZC? Kunt u eens een beschrijving geven van hoe een gewone dag in het woon –en zorgcentrum er voor u uitziet? ’s Morgens na het ontbijt moet ik me helemaal alleen wassen en dat neemt al veel tijd in beslag. Wanneer ik klaar ben met me te wassen neem ik mijn kamergenoot mee naar de leefruimte zodat we daar ons middagmaal kunnen nemen. Daarna ga ik terug op mijn kamer en rust ik daar uit. Ik heb zeer veel werk in mijn kamer want mijn kleerkast ligt helemaal overhoop en dat moet ik nog in orde leggen. 3. Is uw dagindeling veel veranderd met vroeger toen u nog thuis woonde? Beschrijf eens hoe uw dagindeling er toen uitzag? Nu wil ik alleen maar rusten omdat ik heel mijn leven hard heb moeten werken. Ik heb nu in niets meer zin. 4. Zijn er activiteiten die u graag zou doen binnen het WZC, maar waarvoor u de kans niet krijgt? Geen antwoord 5. In welke mate bent u tevreden met de manier waarop u de tijd doorbrengt? Duid een cijfer aan op de getallenlijn (1= ontevreden en 10=tevreden) Geen antwoord 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

6. Als de mensen u vroegen wat u deed in het dagelijkse leven, wat antwoordde u dan? Wat moet u allemaal doen als (rol benoemen)? Bij de boeren moest ik midden in de nacht opstaan om bij de zwijntjes te blijven. Die kochten altijd in de midden van de nacht en mijn taak was dan daar bij te blijven. Ik moest werken op het veld en de dieren eten geven. De stallen moesten uitgekuisd worden en dat was hard werken. 7. Als de mensen u nu vragen wat u doet in het dagelijkse leven, wat antwoordt u dan? Ik wil nu niets liever dan rusten want ik heb heel mijn leven hard moeten werken bij de boeren.

98 b) Interesses 1. Hoe brengt u het liefst de tijd door? Door te rusten op mijn kamer. 2. Hebt u in het WZC al aan iets gewerkt of aan een activiteit deelgenomen waar u echt plezier aan beleefde? Geen antwoord 3. Tijdens welke dagelijkse activiteiten geniet u het meest? Geen antwoord 4. Wat vond u altijd al belangrijk in het leven? Waaraan hechtte u de meeste waarde? Ik heb altijd een goed ventje gehad maar hij is overleden doordat hij versleten was van teveel te werken in zijn leven. Ik heb nog steeds veel verdriet omdat hij er niet meer is. Ik ben mee verhuisd naar het WZC voor mijn hulpbehoevende man en door de eenzaamheid. Nu wil ik graag terug naar mijn huisje maar mijn dochter heeft alles verkocht waardoor ik niets meer heb. 5. Wat vindt u nu het belangrijkste in het leven? Waaraan hecht u de meeste waarde? Ik krijg nooit meer bezoek van mijn familie. Ze zijn allemaal in pensioen en toch hebben ze geen tijd om mij te komen bezoeken. Ik zou graag eens hen gaan bezoeken maar ze komen me nooit meer halen. 7. Welke interesses die u opnoemde voert u momenteel nog uit in het WZC? Hoe komt het dat u bepaalde wel of niet meer uitvoert? Ik heb nooit echt een stiel kunnen leren op school en het enige wat ik kon doen was voor de boeren te gaan werken. c) Vaardigheden 1. Welke dagelijkse activiteiten lagen u goed voor dat u naar het WZC verhuisde?

activiteiten Maaltijden bereiden Uzelf volledig wassen Uzelf aan –en uitkleden Uzelf verplaatsen naar een andere kamer op dezelfde verdieping Uzelf verplaatsen naar een andere verdieping Woning verlaten en binnengaan Uzelf buitenshuis verplaatsen (op straat, in openbare gebouwen) Regelen van zaken die u nodig heeft in verband met uw beperkingen Administratieve en financiële zaken regelen Huis schoonmaken Klusjes in en om het huis Dagelijkse boodschappen doen

Zonder moeite X X X X X X X X X X X X

Met moeite

Alleen met hulp van anderen

Niet van toepassing

99 Zorgen voor uw kinderen Andere: ……. Andere: …….. Andere: …….. Andere: …….. Andere: ……..

X

2. Op welke prestaties, vaardigheden of talenten bent u meest fier? Geen antwoord 3. Voert u vaak activiteiten uit die u niet goed lukken en waarbij u hulp nodig hebt? 4. Vindt u dat uw persoonlijke kwaliteiten voldoende aan bod komen tijdens uw bezigheden in het woon –en zorgcentrum? Duid een cijfer aan op de getallenlijn (1= ontevreden en 10=tevreden) Geen antwoord 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

5. Om de activiteiten uit te voeren die u interesseren, zijn er vaardigheden waarvan u vindt dat u ze moet verbeteren of dat u ervoor moet bijleren? Geen antwoord d) Fysische omgeving 1. Hoe beoordeelt u zich in het algemeen? Geen antwoord Uitstekend

Goed

Redelijk

slecht

Uw lichamelijke gezondheid Uw psychische gezondheid De kwaliteit van uw leven 2. Hoe voelt u zich? Altijd Neerslachtig / somber Eenzaam Energiek Hoopvol over de toekomst

Vaak

Soms

Zelden

Nooit

X

3. Zijn er activiteiten die u niet kunt uitvoeren wegens lichamelijke of psychische factoren? Nee 4. Zijn er activiteiten die u niet kunt uitvoeren wegens de werking van het WZC? Ik hou van bloemen in mijn kamer maar ik mag er niet teveel plaatsen want ik moet rekening houden met anderen. 5. Vindt u het WZC geschikt om in te wonen als bejaarde? Zijn er opmerkingen waar u verandering in zou willen zien in de toekomst? Was veel liever op de eerste kamer waar ik verbleef. (alleenstaande kamer)

100 e) Sociale omgeving 1. Vindt u het gemakkelijk om contact te maken met andere mensen? Geen antwoord Altijd

vaak

soms

zelden

nooit

2. Hoe is uw contact met andere mensen in het WZC en hoe komt dit? Geen antwoord Zeer goed

goed

niet goed / niet slecht

slecht

zeer slecht

3. Hebt u naar uw eigen idee voldoende contact met uw familie, vrienden, medebewoners, zorgverleners? Ja, voldoende contact Uw kinderen Andere familieleden Uw vrienden of goede kennissen Uw medebewoners De zorgverleners

Nee, onvoldoende contact X X X X X

Niet van toepassing

4. Wie zijn op dit moment de belangrijkste personen in uw leven? Niemand geeft nog om mij want ze hebben allemaal geen tijd meer om mij te bezoeken. 5. Wat denken zij dat u zou moeten kunnen doen in het WZC? En bent u met hen eens? Ze komen me nooit meer opzoeken en hebben me hier achtergelaten. Ik ben mee gekomen naar het WZC voor mijn man die hulpbehoevend was maar na zijn dood wilde ik terug naar huis maar mijn kinderen hebben alles al verkocht. Ik krijg geen geld van mijn dochter en ze wil de baas over me spelen.

101

Bijlage III: maandplanningen van maart 2008 Weekplanning Myriam: 3 tot 7 maart 2008: Maandag 3 maart Voormiddag 7u30: opstaan, wassen, en aankleden 8u00: ontbijten op kamer 9u00: plooien doekjes 9u30: wandelen in de gang 10u: Kiné 10u45: maaltijd in leefruimte 12u: afwassen Namiddag 12u30: rusten op kamer 13u30: koffie gaan drinken in de leefruimte + activiteit 15u: vastenbezinning kapel 16u30: tv kijken op haar kamer 17u: avondmaal 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

Dinsdag 4 maart

Woensdag 5 maart

Donderdag 6 maart

Vrijdag 7 maart

7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: kamer in orde leggen + ontbijten 8u30: plooien doekjes 9u30: kiné 10u30 – 11u: logopedie 10u45: maaltijd in leefruimte 12u: afwassen

7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: ontbijten 8u30: plooien doekjes 9u: televisie kijken 10u: kiné 10u30 – 11u: logopedie 10u45: maaltijd in leefruimte 12u: afwassen

7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: ontbijten 9u: kiné 10u30 – 11u: logopedie 10u45: maaltijd in leefruimte 12u: afwassen

7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: ontbijten 9u30: plooien doekjes 10u: kiné 10u45: maaltijd in leefruimte 12u: afwassen

12u30: rusten op kamer en televisie kijken 14u – 16u: activiteit in leefruimte: soepgroenten snijden 16u: tv kijken op de kamer 17u: avondmaal 17u30: bezoek zoon 18u30: tv kijken op kamer 20u30: gaan slapen

12u30: rusten in kamer 14u – 16u: uitstap met familie 16u: televisie kijken 17u: avondmaal 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

12u30: rusten op kamer en tv kijken 15u30: doekjes plooien 16u: televisie kijken 17u: avondmaal 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

12u30: rusten op kamer en televisie kijken 14u – 16u: activiteit in leefruimte: kaarten / bingo 16u: bezoek familie 17u: avondmaal 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

Weekplanning Myriam: 10 tot 14 maart 2008: Maandag 10 maart Voormiddag 7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: bed opmaken + ontbijten 8u30: plooien doekjes 9u30: Kiné 10u45: maaltijd in leefruimte 12u: afwassen Namiddag 12u30: rusten op kamer, televisie kijken 13u30: koffie in de leefruimte + activiteit in leefruimte 16u: bezoek 17u: avondmaal op kamer 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

Dinsdag 11 maart

Woensdag 12 maart

Donderdag 13 maart

Vrijdag 14 maart

7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: ontbijten 8u30: plooien doekjes 9u00: tv kijken 10u30: kiné 10u45: maaltijd in leefruimte 12u: afwassen

7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: ontbijten, bed opmaken 9u: wandelen in gang + tv kijken 9u30: plooien doekjes 10u: kiné 12u30: tv kijken

7u30: opgestaan, gewassen en zich zelf aangekleed 8u: ontbijten 9u: wandelen in gang + tv kijken 9u30: plooien doekjes 10u30 – 11u: logopedie 11u: maaltijd in leefruimte 12u: rusten op de kamer

7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: televisie kijken + ontbijten 10u30: marktbezoek met familielid 10u45: middagmaal in de leefruimte 12u: plooien doekjes

12u30: rusten op kamer 13u30: wandelen in de gang 14u: televisie kijken 15u30: plooien doekjes 16u: televisie kijken 17u: avondmaal 17u30: bezoek 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

12u30: tv kijken 15u30: plooien doekjes 16u: naar markt geweest met bezoek 17u30: bezoek van haar zoon + avondmaal 18u: tv gekeken en pyjama aangedaan 20u30: gaan slapen

12u30: afwassen 13u: rusten op kamer 13u30: koffie in leefruimte 17u30: avondmaal op kamer 20u30: gaan slapen

12u30: tv kijken 13u30: kopje koffie drinken in de leefruimte 14u: plooien doekjes 15u: tv kijken 17u: avondmaal op kamer 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

102 Weekplanning Myriam: 17 tot 21 maart 2008: Maandag 17 maart Voormiddag 7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: ontbijten + bed opmaken 9u: kamer in orde leggen 10u30: wandelen in de gang 10u45: middagmaal in de leefruimte 12u: afwassen 12u30: televisie kijken

Namiddag 14u: doekjes plooien 14u30: gezelschapsspel: teerlingbak 17u: avondmaal op kamer 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

Dinsdag 18 maart

Woensdag 19 maart

Donderdag 20 maart

Vrijdag 21 maart

7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: ontbijten 9u30: wandeling buiten rond het WZC 10u30 – 11u: logopedie 11u: middagmaal in de leefruimte 12u: afwassen 12u30: rusten in bed

7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: ontbijten 9u45: kiné 10u30 – 11u: logopedie 11u: middagmaal in de leefruimte 12u: afwassen 12u30: rusten in bed + televisie kijken

7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: ontbijten + bed opmaken 9u: kamer in orde leggen 9u30: doekjes plooien 10u30 – 11u: logopedie 11u: middagmaal in de leefruimte 12u: afwassen 12u30: televisie kijken

7u30: opstaan, wassen en aankleden 8u: ontbijten 9u: doekjes plooien 11u: middagmaal in de leefruimte 12u: afwassen 12u30: uitrusten op kamer + televisie kijken

14u30: doekjes plooien 15u: tv kijken 17u: avondmaal op kamer 18u: tv kijken 20: gaan slapen

14u: bezoek kleindochter 17u: avondmaal op kamer 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

14u: bezoek 17u: avondmaal op kamer 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

13u – 15u: televisie kijken 15u: goede vrijdagviering 17u: avondmaal op kamer 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

Dinsdag 4 maart

Woensdag 5 maart

Donderdag 6 maart

Vrijdag 7 maart

8u00: opstaan, wassen door verpleging 8u30: ontbijten 9u00: kiné 10u: misviering 11u: maaltijd op kamer

8u15: opstaan, wassen door verpleging 8u30: ontbijten 10u: kiné 11u: maaltijd op kamer

8u: opstaan en ontbijten 8u30: wassen door verpleging 10u: kiné 11u: maaltijd op kamer

8u: opstaan, wassen door verpleging 8u30: ontbijten 9u30: kiné 10u30: zitten in zetel, kijken naar buiten 11u: maaltijd op kamer

12u: in bed rusten 14u: in zetel zitten, kopje koffie drinken 14u30 – 16u: individuele activiteit: bloembakken versieren 16u30: transfer in bed + tv kijken 17u: avondmaal 18u: gaan slapen

12u: in bed rusten 14u30: in zetel zitten, kopje koffie drinken, tv kijken 16u30: transfer in bed + tv kijken 17u: avondmaal 18u: gaan slapen


12u: in bed rusten 13u30: in zetel zitten, kopje koffie drinken, tv kijken, krant lezen 16u30: transfer in bed + tv kijken 17u: avondmaal 18u: gaan slapen

Weekplanning Werner: 3 tot 7 maart 2008: Maandag 3 maart Voormiddag 8u: opstaan en ontbijten 9u: wassen door verpleging 10u: kiné 11u: maaltijd op kamer

Namiddag 12u: in bed rusten 13u30: in zetel zitten, kopje koffie drinken, tv kijken 16u30: transfer in bed + tv kijken 17u: avondmaal 18u: gaan slapen

103

Weekplanning Werner: 10 tot 14 maart 2008 Maandag 10 maart Voormiddag 8u: opstaan en ontbijten 8u30: ontbijten 9u: wassen door verpleging 10u: kiné 11u: maaltijd op kamer

Namiddag 12u: in bed rusten 13u30: in zetel zitten, kopje koffie drinken, tv kijken 16u30: transfer in bed + tv kijken 17u: avondmaal 18u: gaan slapen

Dinsdag 11 maart

Woensdag 12 maart

Donderdag 12 maart

Vrijdag 13 maart

8u00: opstaan, wassen door verpleging 8u30: ontbijten 9u00: kiné 10u30: in zetel zitten, naar buiten kijken 11u: maaltijd op kamer

8u15: opstaan, wassen door verpleging 8u30: ontbijten 10u: kiné 11u: maaltijd op kamer

8u: opstaan en ontbijten 8u30: wassen door verpleging 9u30: kiné 10u30: zitten in zetel 11u: maaltijd op kamer

8u: opstaan, wassen door verpleging 8u30: ontbijten 9u: kiné 10u: misviering 11u: maaltijd op kamer

12u: in bed rusten 13u: in zetel zitten, kopje koffie drinken, tv kijken 14u30 – 16u: individuele activiteit: verplanten bloemen 16u30: transfer in bed + tv kijken 17u: avondmaal 18u: gaan slapen


12u: in bed rusten 14u: in zetel zitten, kopje koffie drinken, tv kijken 16u30: transfer in bed + tv kijken 17u: avondmaal 18u: gaan slapen


Dinsdag 18 maart

Woensdag 19 maart

Donderdag 20 maart

Vrijdag 21 maart

8u: opstaan en ontbijten 9u30: wassen door verzorging 10u30: in de zetel televisie kijken 11u: middagmaal op kamer

7u30: opstaan, wassen door verzorging 8u: ontbijten 11u: middagmaal op kamer

7u15: opstaan, wassen door verzorging 8u: ontbijten 11u: middagmaal op kamer

8u: opstaan en ontbijten 9u00: wassen door verzorging 11u: middagmaal op kamer





Weekplanning Werner: 17 tot 21 maart 2008 Maandag 17 maart Voormiddag 8u: opstaan en ontbijten 8u45: wassen door verzorging 9u15: in de zetel televisie kijken 11u: middagmaal op kamer Namiddag 12u: in bed rusten 13u30: in zetel zitten, kopje koffie drinken, tv kijken 16u30: transfer in bed + tv kijken 17u: avondmaal 18u: gaan slapen

104

Weekplanning Marie: 3 tot 7 maart 2008: Maandag 3 maart Voormiddag 8u30: opstaan + maaltijd 9u00: wassen en aankleden 9u30: kamer in orde leggen 10u30: wandelen in de gang naar leefruimte 10u45: maaltijd in leefruimte C1 Namiddag 12u: rusten op kamer in de zetel 13u30: wandelen in de gang 14u – 16u: activiteit in leefruimte: paasversiering maken 16u: wandelen in de gang, op kamer zitten 17u30: avondmaal op de kamer 18u30: televisie kijken 21u: gaan slapen

Dinsdag 4 maart

Woensdag 5 maart

Donderdag 6 maart

Vrijdag 7 maart

8u: opstaan + maaltijd 9u: wassen en aankleden 10u: misviering 10u45: maaltijd in leefruimte C1

8u00: opstaan + maaltijd 9u: zelfstandig wassen 10u: krantje voorlezen 10u45: maaltijd in leefruimte C1

8u: opstaan, kleren uitkiezen + maaltijd 8u45: zelfstandig wassen 10u45: maaltijd in leefruimte C1

8u: opstaan + maaltijd 9u: zelfstandig wassen 10u: misviering 10u45: maaltijd in leefruimte C1

12u: rusten op kamer in de zetel 14u – 16u: soepgroenten snijden 16u: op de kamer praten tegen de verzorging 17u30: avondmaal op de kamer 18u30: televisie kijken 20u: gaan slapen

12u: rusten op kamer in zetel 13u: kast in orde leggen 14u – 16u: activiteit: bloembakken versieren 16u: kamer in orde leggen 17u30: avondmaal in de kamer 18u30: rondwandelen in de gang, tv kijken 20u30: gaan slapen

12u: rusten op kamer in zetel 13u00: rondwandelen in de gang 14u – 16u: activiteit: pudding maken 16u: rusten op kamer 17u30: avondmaal op kamer 18u: tv kijken 21u: gaan slapen

12u: kast opruimen, kamer in orde brengen 14u – 15u: dieren eten geven 15u – 16u: activiteit: huis met vele kamers 16u: rusten op kamer 17u: rondwandelen in de gang 17u30: avondmaal op de kamer 18u30: tv kijken 20u30: gaan slapen

Dinsdag 11 maart

Woensdag 12 maart

Donderdag 13 maart

Vrijdag 14 maart

8u: opstaan, kleren zoeken uit de kast 8u30: ontbijten 9u: zelfstandig wassen 10u: kast in orde leggen 10u30: samen met de verpleging gezocht achter zalf en aangebracht 10u45: maaltijd in leefruimte C1

8u30: opstaan + ontbijten 9u: zelfstandig wassen 10u: krantje ronddelen 10u45: maaltijd in leefruimte C1

8u30: opstaan + ontbijten 9u: zelfstandig wassen 9u30: krantje ronddelen 10u15: kamer in orde leggen 10u45: maaltijd in leefruimte C1

8u: opstaan, kleren kiezen uit kast 8u30: ontbijten 9u: zelfstandig wassen 10u: misviering 10u45: maaltijd in leefruimte C1

12u: rusten op kamer in de zetel 13u20: praatje maken met de verzorging 14u – 16u: 16u: wandelen in de gang, zitten op kamer 17u30: avondmaal op de kamer 18u30: tv kijken 21u: gaan slapen

12u: rusten op kamer in de zetel 13u: rondwandelen in de gang 14u – 16u: 16u: kamer in orde leggen 17u: rondwandelen in de gang 17u30: avondmaal in de kamer 18u: tv kijken 20u30: gaan slapen

12u: rusten op kamer in de zetel 13u: kamer in orde leggen 14u – 16u: 17u: rusten op kamer 17u30: avondmaal op de kamer 18u30: tv kijken 20u: gaan slapen

12u: rusten op kamer in zetel 13u: kamer in orde leggen 14u – 15u: dieren eten geven 15u – 16u: activiteit: 16u: praten tegen de verzorging 17u30: avondmaal op de kamer 18u30: tv kijken 21u: gaan slapen

Weekplanning Marie: 10 tot 14 maart 2008 Maandag 10 maart Voormiddag 8u: opstaan, kleren zoeken uit de kast 8u30: ontbijten 9u: zelfstandig wassen 10u: kamer in orde leggen 10u45: maaltijd in leefruimte C1

Namiddag 12u: rusten op kamer in de zetel 14u – 15u: kiné: gymnastiek 15u – 16u: activiteit: 16u: praten tegen de verzorging 17u30: avondmaal op de kamer 18u: tv kijken 21u: gaan slapen

105 Weekplanning Marie: 17 tot 21 maart 2008 Maandag 17 maart Voormiddag 8u: opstaan en ontbijt 9u: wassen 10u: kast in orde leggen 11u45: kuisen kamer

Namiddag 12u – 14u: rusten op de kamer 14u: activiteit leefruimte 16u: rusten op de kamer 17u: avondmaal 18u30: tv kijken 21u: gaan slapen

Dinsdag 18 maart

Woensdag 19 maart

Donderdag 20 maart

Vrijdag 21 maart

8u: ontbijten 8u45: kleren kiezen uit kast 9u: wassen 9u30: kast in orde leggen 10u: zitten in leefruimte 10u45: middagmaal in de leefruimte

8u: opstaan en ontbijten 9u: wassen 9u30: kast in orde leggen 10u30: in leefruimte zitten 10u45: middagmaal in leefruimte

8u: opstaan en ontbijten 8u45: wassen 9u45: in leefruimte zitten 10u30: in leefruimte zitten 10u45: middagmaal in leefruimte

8u: opstaan en ontbijten 9u: wassen 9u30: kast in orde leggen 10u30: in leefruimte zitten 10u45: middagmaal in leefruimte

12u: rusten op de kamer 13u: bloemen water geven 14u: activiteit in de leefruimte 16u: rusten op de kamer 17u: avondmaal 18u30: tv kijken 21u: gaan slapen

12u-14u: rusten op de kamer + rondlopen in de gang 14u: voetbad 14u30: bloembakken terugplaatsen op de vensterbank 15u30: bezoek kennissen 17u: avondmaal 18u30: tv kijken 21u: gaan slapen

12u-14u: rusten op de kamer + rondlopen in de gang 14u: bloemen water geven 14u30: kapper 17u: avondmaal 18u30: tv kijken 21u: gaan slapen

12u – 14u: rusten op de kamer 14u: wandelen in de gang 15u: rusten op de kamer 17u: avondmaal 18u30: tv kijken 21u: gaan slapen

106

Bijlage IV: informatiefolder over ADL

107

Bijlage V: activiteitenaanbod van de ergotherapie en animatie Wekelijkse activiteiten: Kaartnamiddag, bewegingsnamiddag in samenwerking met de kinesitherapie (gymnastiek), reminiscentie in samenwerking met de logopedist, in de maanden juni tot en met september: elke dinsdag wandelnamiddag. Regelmatig terugkerende activiteiten: - om de twee weken: * snijden van verse soepgroenten om te verkopen; * bezoek aan de plaatselijke markt op vrijdag; - maandelijks: * enkele Okra leden brengen een persoonlijk bezoek aan de bewoners op hun kamer; * filmnamiddag; * verjaardagsfeest waarbij alle bewoners uitgenodigd zijn; * restaurant; de bewoners krijgen een maaltijd die ter plaatse gemaakt wordt door de chef (vb. croque monsieurs, lasagne, …); - om de twee maanden: * bingonamiddag; - driemaal per jaar: * zangstonde; bewoners zingen ‘liedjes van toen’ met begeleidende teksten; - vijfmaal per jaar: * Orkra herstelnamiddag; een 5-tal vrouwen komen naar het rusthuis om verstelwerk te doen voor de bewoners; - tienmaal per jaar: * pedicure; een aantal studenten komen de voeten van de bewoners extra verzorgen; - vijfmaal per jaar: * bewonersraad. Seizoensgebonden activiteiten Januari: * nieuwjaarsfeest: eucharistieviering – receptie en feestmaaltijd; Februari: * namiddag gezelschapsspelen; * carnavalstoet door de kinderen van de Gemeenteschool; * carnavalsfeest met kinderen van personeel en achterkleinkinderen van bewoners gevolgd door pannenkoekenfestijn; Maart: * modeshow door de Firma Mode Tehuis met achteraf vrijblijvende gelegenheid tot aankopen kledij; * solidariteitsmaaltijd t.v.v. broederlijk delen; * bijwonen Okra boterkaarting in zaal Driekoningen (externe activiteit); April: * paasstukjes maken; * Okra Nationaal Rusthuisdag: - voormiddag: H. mis gevolgd door receptie - namiddag: optreden gevolgd door koffietafel Mei: * bezoek aan de kapel van O.L. Vrouw van Bijstand te Meulebeke; * bedankingsavond voor vrijwillige medewerkers; * materiële bedetocht gevolgd door Mariaviering in de St-Amandskerk en koffietafel in de Middenstand; * feest van het huis: H. mis gevolgd door receptie en feestmaaltijd in de cafetaria;

108 Juni:

Juli:

* bezoek aan de kapel van O.L. Vrouw van Bijstand te Meulebeke; * schoenbeurs i.s.m. Schoenen Devoldere en Thuiszorgwinkel; * bezoek aan de ‘Batjes’ te Izegem;

* zomerfeest; * optreden Slowaakse kindervolksdansgroep; Augustus: * bijwonen seniorennamiddag op de Mennefeesten; * daguitstap naar Park Paradisio; * Barbecue; September: * Gezinssneukeltocht in samenwerking met ACW; * Hondse namiddag; * Seniorenfeest Aviflora met optreden; * Oliebollenbak op de verschillende diensten; Oktober: * Bezoek aan shoppingcenter te Kuurne;; * Kaarting en teerlingbak met KBG leden November: * Mosselfestijn; * Feestelijke dag n.a.v. ‘de week van de senioren’; - voormiddag: ontbijtbuffet - namiddag: het personeel trakteert de bewoners met versgebakken wafels op de verschillende diensten * bezoek van de raad van de 3de leeftijd aan alle bewoners met een kleine attentie; December: * bezoek van Sinterklaas en Zwarte piet; - kamerbezoek aan de bewoners die niet naar beneden kunnen komen - sinterklaasfeest in de cafetaria in aanwezigheid van kinderen van personeel * kerstmarkt; * kerstmusical door leerlingen van het eerste en tweede leerjaar van de Vrije Meisjesschool; * kerststukjes maken; * kerstviering met kerstspel door kleuters van het nabijgelegen schooltje voor zorgbehoevende en dementerende bewoners; * kerstfeest: H. mis in de kapel gevolgd door receptie en feestmaaltijd in de cafetaria;

109

Bijlage VI: taakomschrijving verzorgende en verplegende Naam van de functie: Verzorgende (zorgkundige) Opdracht: De hulp bij de handelingen van het dagelijks leven, het behoud en bevorderen van een maximale zelfredzaamheid en het in stand houden van de leefkwaliteit en psychosomatische conditie. Plaats in de organisatie: De gekwalificeerd verzorgenden zijn personen die, onder toezicht van de verpleegkundige, de verpleegkundige bijstaat in de zorgverstrekking. Taken: Algemeen naar het geheel van de voorziening: • Getuigen van een christelijke levensvisie. • Verantwoordelijk voor het groepsgebeuren: naast het leefklimaat van de bewoner, werken we samen aan een goed werkklimaat. • Meewerken aan het kwaliteitsbeleid door deel te nemen aan verbeterprojecten, werkgroepen. • Kennis van de opdrachtverklaring en zich vereenzelvigen met de identiteit, de streefdoelen en de toekomstvisie die in deze opdrachtverklaring zijn verwerkt. • Respecteren van het beroepsgeheim. • Meewerken aan een positieve beeldvorming van de voorziening en de ouderenzorg. In functie van de voorziening: • Heeft kennis van alle procedures en werkvoorschriften die met haar taak te maken heeft. • Is op de hoogte van de plaats waar het kwaliteitshandboek te consulteren is, zowel manueel als elektronisch. • Heeft kennis van de hygiëne en veiligheid, brandpreventie, evacuatie, besmettingsrisico’s en hef- en tilprotocollen en is bereid deze toe te passen. • Als een goede huismoeder zorg dragen over de netheid van het geheel. Zorg dragen voor alles wat er ter beschikking staat. Verzorgende taken: • Helpt de bejaarde bij de activiteiten van het dagelijks leven en stimuleert de zelfzorg. • Bij het maaltijdgebeuren werkt zij volgens de afspraken gemaakt in de werkgroep maaltijdgebeuren en voegt zij zich naar de suggestie die gedaan worden door de maaltijdverantwoordelijke • Draagt zorg voor kledij, de persoonlijke bezittingen en de individuele hulpmiddelen van de bewoners. • Observeert de bewoner en rapporteert zowel mondeling als schriftelijk. • De verzorgende is verantwoordelijk voor de haar toegewezen bewoners door de teamverantwoordelijke/hoofdverpleegkundige. • De verzorgende dient de zorgen op een zelfstandige basis uit, daarbij heeft zij oog voor detail en staat in voor een degelijke nazorg. Daarbij is er extra aandacht voor tandhygiëne, oor- en nagelverzorging, haartooi en baardgroei, reiniging van bril etc. • De verzorgende voert de zorgen uit volgens de aanwijzingen in het zorgenplan en tekent de uitgevoerde zorgen op het zorgenplan met haar paraaf af. • Geeft suggesties naar de hoofdverpleegkundige in het aanpassen van het zorgenplan naar nieuw gestelde noden van de bewoner. • Heeft extra aandacht aan de bewoners die aan haar zijn toegewezen in het kader van het werken met aandachtspersonen.

110

Verantwoordelijkheden en bevoegdheden De verzorgende kan op haar dienst aangesteld worden als: o Hef- en til verantwoordelijke o Incontinentie verantwoordelijke o PDL verantwoordelijke o Maaltijdverantwoordelijke o Toedienen van orale medicatie na controle verpleegkundige o Eenvoudige wondzorg Samenwerking en overleg: • Rapporteert alle relevante informatie aan de teamverantwoordelijke en de collega’s zowel schriftelijk als mondeling. • Werkt via optimale communicatiekanalen met andere disciplines mee aan de uitbouw van een multidisciplinair team. • Werkt mee aan het realiseren en behouden van een goede teamgeest, dit vooral door open communicatie. Voert beslissingen van het team loyaal uit. • Neemt indien de continuïteit van de dienstverlening dit vereist, een flexibele houding aan inzake uurregelingen en is bereid om een evenredig deel van de onvoorziene diensturen voor zijn rekening te nemen. Informeert nieuwe medewerkers over de afdelingswerking en stuurt hen bij waar nodig. Rapporteert aan de teamverantwoordelijke omtrent hun functioneren. Naam van de functie: Gegradueerde verpleegkundige, gebrevetteerde verpleegkundige Opdracht: • De verpleegkundige functie omvat de vier volgende aspecten: o de beoordeling en van de gezondheidsstatus van de patiënten en de verstrekking van de verpleegkundige zorg o het management van de verpleegkundige zorg (zowel de zorgverlening per patiënt door een interdisciplinair team als het management van de verpleegkundige zorg door een team) o de begeleiding en de opleiding van de verpleegkundigen -stagiairs, de beginnende of weinig ervaren verpleegkundigen evenals het meedelen van ervaring aan collega's o het onderzoek naar de meest effectieve en efficiënte wijze van verpleegkundige zorgverlening, met name door te werken in een interdisciplinair kader Aanvullend de verpleegkundige staat in voor een gestructureerde opname en intake begeleiding van de patiënt de verpleegkundige staat in voor correcte rapportering en informatie aan de behandelende geneesheer Plaats in de organisatie: • De verpleegkundige rapporteert aan de hoofdverpleegkundige van de betrokken afdeling. • De verpleegkundige staat, daar waar nodig, in voor de zorgcoördinatie van de zorgkundigen.

111 Taken: Algemeen naar het geheel van de voorziening: • Getuigen van een christelijke levensvisie. • Verantwoordelijk voor het groepsgebeuren: naast het leefklimaat van de bewoner, werken we samen aan een goed werkklimaat. • Meewerken aan het kwaliteitsbeleid door deel te nemen aan verbeterprojecten, werkgroepen. • Kennis van de opdrachtverklaring en zich vereenzelvigen met de identiteit, de streefdoelen en de toekomstvisie die in deze opdrachtverklaring zijn verwerkt. • Respecteren van het beroepsgeheim. • Meewerken aan een positieve beeldvoffi1ing van de voorziening en de ouderenzorg. In functie van de voorziening: • Heeft kennis van alle procedures en werkvoorschriften die met haar taak te maken heeft. • Is op de hoogte van de plaats waar het kwaliteitshandboek te consulteren is, zowel manueel als elektronisch. • Heeft kennis van de hygiëne en veiligheid, brandpreventie, evacuatie, besmettingsrisico’s en hef- en tilprotocollen en is bereid deze toe te passen. • Als een goede huismoeder zorg dragen over de netheid van het geheel. Zorg dragen voor alles wat er ter beschikking staat. Verzorgende taken: • Helpt de bejaarde bij de activiteiten van het dagelijks leven en stimuleert de zelfzorg. • Bij het maaltijdgebeuren werkt zij volgens de afspraken gemaakt in de werkgroep maaltijdgebeuren en voegt zij zich naar de suggestie die gedaan worden door de maaltijdverantwoordelijke. • Draagt zorg voor kledij, de persoonlijke bezittingen en de individuele hulpmiddelen van de bewoners. • Observeert de bewoner en rapporteert zowel mondeling als schriftelijk. • De verpleegkundige is verantwoordelijk voor de haar toegewezen bewoners door de teamverantwoordelijke/hoofdverpleegkundige . • De verpleegkundige dient de zorgen op een zelfstandige basis uit, daarbij heeft zij oog voor detail en staat in voor een degelijke nazorg. Daarbij is er extra aandacht voor tandhygiëne, oor- en nagelverzorging, haartooi en baardgroei, reiniging van bril etc. • De verpleegkundige voert de zorgen uit volgens de aanwijzigen in het zorgenplan en tekent de uitgevoerde zorgen op het zorgenplan met haar paraaf af. • Geeft suggesties naar de hoofdverpleegkundige in het aanpassen van het zorgenplan naar nieuw gestelde noden van de bewoner. • Heeft extra aandacht aan de bewoners die aan haar zijn toegewezen in het kader van het werken met aandachtspersonen. • Heeft aandacht voor de bewoners en zijn familie tijdens de laatste levensfase. Werkt in samenwerking met het palliatief supportteam een palliatieven zorg uit. Verantwoordelijkheden en bevoegdheden: Algemene bevoegdheden: • Verpleegtechnische bandelingen. • Medicatie klaarzetten. • Gespecialiseerde wondzorg

112 Samenwerking en overleg: • Rapporteert alle relevante informatie aan de teamverantwoordelijke en de collega’s zowel schriftelijk als mondeling. • Werkt via optimale communicatiekanalen met andere disciplines mee aan de uitbouw van een multidisciplinair team. • Werkt mee aan bet realiseren en behouden van een goede teamgeest, dit vooral door open communicatie. Voert beslissingen van het team loyaal uit. • Neemt indien de continuïteit van de dienstverlening dit vereist, een t1exibele houding aan inzake uurregelingen en is bereid om een evenredig deel van de onvoorziene diensturen voor zijn rekening te nemen. Informeert nieuwe medewerkers over de afdelingswerking en stuurt hen bij waar nodig. Rapporteert aan de teamverantwoordelijke omtrent hun functioneren.

113

Bijlage VII: activiteitenplannen Activiteitenplan Myriam Bewoners Achtergrond / informatie (dossier) pathologie: - semantische dementie (vnl. beperkingen op taal) - onvoldoende zelfredzaamheid Vroegere beroepen: - textielarbeidster (weven) - schoonmaakster Vroegere tijdsbesteding: - fietsen - turnen - naaien en breien - koken - lezen - tv kijken

Activiteiten Noden / interesses Aandachtspunten Noden / interesses: - fietsen - zich nuttig kunnen voelen - kunnen rouwen - haar zoon is belangrijk Aandachtspunten: - jong dementerend persoon - koppig karakter - in rouw over overleden man

Vroeger activiteitenplan

Nieuw activiteitenplan

* zorgactiviteiten

* zorgactiviteiten

*huishoudelijke activiteiten - Stofdoekjes plooien

* huishoudelijke activiteiten: - stofdoekjes plooien - kamer poetsen - ruiten wassen - gang dweilen -

Disciplines betrekken (welke / hoe?) * verzorgenden verplegend personeel - onderhoudsdienst - onderhoudsdienst - onderhoudsdienst - onderhoudsdienst

opdienen over de middag in de leefruimte afwassen over de middag in de leefruimte

- verzorgenden verplegend personeel - verzorgenden verplegend personeel

-

Afwassen over de middag in de leefruimte

-

-

Handdoeken plooien

-

handdoeken plooien kookactiviteit

- ergotherapeut - ergotherapeut

-

Papiertjes plooien

-

papiertjes plooien

- kapster

*bewegingsactiviteiten - Oefeningen in kinélokaal

* bewegingsactiviteiten - oefeningen in kinélokaal - gymnastiek -

buitenwandeling fietsen

- kinesitherapeuten - kinesitherapeuten - ergotherapeut - familie

114

*vrijetijdsactiviteiten - Groepsactiviteiten in leefruimte - Training taalproblemen

* vrijetijdsactiviteiten - groepsactiviteit in leefruimte - individuele activiteiten - training zelfredzaamheid - training taalproblemen

- ergotherapeut

*sociale activiteiten - Kamerbezoek

* sociale activiteiten - kamerbezoek - begeleiden rouwproces - marktbezoek

- het zorgteam - het zorgteam - vrijwilligers/ergotherapeut

- ergotherapeut - ergotherapeut - logopedist

115

Activiteitenplan Werner Bewoners Achtergrond / informatie (dossier) pathologie: - fysieke achteruitgang: Evenwichtsstoornissen, hoog valrisico Verminderde mobiliteit - mentale achteruitgang: dementie Desoriëntatie in tijd, plaats en persoon

Activiteiten Noden / interesses Aandachtspunten Noden / interesses: - tv kijken - rusten op de kamer - sociale contacten kunnen aangaan


Nieuw activiteitenplan

*zorgactiviteiten

* zorgactiviteiten

* bewegingsactiviteiten - oefeningen in kinélokaal

* bewegingsactiviteiten - oefeningen in kinélokaal - gymnastiek

*vrijetijdsactiviteiten - groepsactiviteiten in de feestzaal

* vrijetijdsactiviteiten - groepsactiviteiten in de feestzaal - individuele activiteiten - tuinieren - buitenwandeling - eucharistieviering - individuele reminiscentie over muziek

- afhankelijk van derden voor het wassen, verplaatsen Vroeger werk: - meubelmaker Vroegere tijdsbesteding: - buiten wandelen met zijn vrouw - werken in de tuin - luisteren naar muziek

*sociale activiteiten - kamerbezoek

* sociale activiteiten - kamerbezoek - buitenwandelingen

Disciplines betrekken (welke / hoe?) * verzorgenden verplegend personeel - kinesitherapeuten - kinesitherapeuten - ergotherapeuten - ergotherapeuten - ergotherapeuten - ergotherapeuten - pastoraal werkster - ergotherapeut - het zorgteam - pastoraal werkster

116

Activiteitenplan Marie Bewoners Achtergrond / informatie (dossier) Pathologie: - beginnende dementie - vaak opgejaagd, nerveus, verward Vroeger werk: - hulp bij de boeren - huishoudster Vroegere tijdsbesteding: - kweken bloemen - handwerk - huisdieren verzorgen (vogeltje)

Activiteiten Noden / interesses Aandachtspunten Noden / interesses: - rusten - zou meer bloemen willen zien in het WZC - sociaal contact hebben met anderen - bezoek van kinderen


Nieuw activiteitenplan * zorgactiviteiten

*bewegingsactiviteiten - Wandelingen

*huishoudelijke activiteiten - Marktbezoek

* bewegingsactiviteiten - Gymnastiek - Wandelingen - Post ronddelen * huishoudelijke activiteiten - Bloemen water geven in de leefruimte - Stof afdoen op de kamer -

*vrijetijdsactiviteiten - Groepsactiviteit in de leefruimte

*sociale activiteiten - kamerbezoek

Kleerkast in orde leggen Marktbezoek Kookactiviteit

* vrijetijdsactiviteiten - Groepsactiviteit in de leefruimte - Individuele activiteiten - Dieren eten geven - Voetbad - eucharistieviering * sociale activiteiten - kamerbezoek

Disciplines betrekken (welke / hoe?) * verzorgenden verplegend personeel - kinesitherapeuten - ergotherapeut - ergotherapeut - onderhoudsdienst - ergotherapeut/ onderhoudsdienst - ergotherapeut - vrijwilligers/ergotherapeuten - ergotherapeut - ergotherapeut - ergotherapeut - klusjesman/ergotherapeut - studenten verzorging - pastoraal werkster * het zorgteam

117

Bijlage IIX: blanco enquête 1) Had u voor mijn komst al gehoord over het begrip ADL?

Ja

Nee

2) Wat betekent voor u ADL?

3) Bij welke ADL activiteiten werd u betrokken (vb. zorgactiviteiten, bewegingsactiviteiten, huishoudelijke activiteiten, vrijetijdsactiviteiten, arbeidsactiviteiten, sociale activiteiten, andere activiteiten)?

4a) Vind u dat u voldoende opgeleid was om de ADL activiteiten te begeleiden?

Ja

Nee

Ja

Nee

4b) Waarom was u wel / niet goed opgeleid?

5) Wilt u in de toekomst nog betrokken worden tijdens ADL activiteiten?

Geef een score: 10 = zeer goed, 6 = voldoende, 1 = zeer slecht. Wilt u het juiste antwoord omcirkelen? 6) Welke score zou u geven aan de activiteiten waarbij u betrokken wordt? 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

7) Hoe kan het woonen zorgcentrum die score verbeteren?

8a) Hoe zinvol vond u het om betrokken te worden tijdens de ADL activiteiten? 1

2

3

4

5

6

7

8b) Waarom vond u het niet / wel zinvol?

Bedankt voor het invullen van de enquête! Student Sharon M aes

8

9

10

118

Bijlage IX: Foto’s bewoners aan het werk

119

120

121

122

Literatuurlijst Boeken FAASSE, J., De ADL-registratie in verzorgingstehuizen voor bejaarden. De tijdstroom, Lochem, 1977, p. 15-20 SCHOLLEN, E., & CLERCQ, J.D., Patientgestuurde zorg. Een nooit eindigend verhaal. Lannoo, Leuven, 2006, 35-47 p. NUYTTENS, L., Geriatrische problematiek. Cursus 2de jaar van de opleiding Ergotherapie, Hogeschool West-Vlaanderen, Departement Hiepso, 2006-2007, Kortrijk, 104 p. DE COCK, L., Antwoorden op al u vragen over dementie. Davidsfonds, Leuven, 1997, 33, 290, 393 p. BLOEMENDAL, G., Demente ouderen. Activiteiten en omgang. Intro, Nijkerk, 1990, 81, 94 p. GRADY, J., Zelfredzaamheid, ADL, Basiszorg. De tijdstroom, Lochem, 1986. GRAY, M., & MCKENZIE, H., Zorgen voor ouderen. Een praktische gids voor iedereen. Intro, Nijkerk, 1986, 96 – 108 p. HULST, D., Veel te doen, weinig tijd? Meer kwaliteit van leven door een andere aanpak. Het Spectrum bv, Utrecht, 2000, 55 – 113 p. VANDEKERCKHOVE, K., Beter omgaan met je tijd. Zo besteed je zinvoller je tijd. Tips van een tijdsconsulente. Lannoo nv, Tielt, 2001, 22-23 p., 105-155 VERDULT, R., Dement worden: een kindertijd in beeld. Belevingsgerichte begeleiding van demeterende ouderen. Lannoo, Nijkerk, 1993, 91-117, 165-174 p. VERSCHRAEGEN, J., De Corte, G., & Van Den Heuvel, B., E-dementie. Garant, AntwerpenApeldoorn, 2004. 61-92 p. BUIJSSEN, H., De heldere eenvoud van dementie. Een gids voor de familie., Tred, Tilberg, 2000, 50 – 67 p. W. ROMMEL, A. Declerq, J. De Clercq, Ch. Van Audenhove & F. Lammertyn, Tussen autonomie en geborgenheid: Dementerende ouderen en hun omgeving. Garant, Leuven/Apeldoorn, 1998, 14 – 15 p. VAN DER KOOIJ, C., Gewoon lief zijn. Lemma, Utrecht, 2004, 94-105 p. KINÉBANIAN, A., & LE GRANSE, M., Grondslagen van de ergotherapie. Elsevier gezondheidszorg, Maarssen, 2006, 136-141, 189-342 p. DRAULANS, D., Het hoofd wil niet meer: informatie over beginnende dementie. Garant, Leuven, 1998. HAZELHOF, T., & GARENFEL, W., & VERDONSCHOT, T., Dementie & psychiatrie. Een systematische handleiding in woord & beeld. Elsevier gezondheidszorg, Maarssen, 2004, p. 52-55

123 Internet http://nl.wikipedia.org/wiki/Algemene_Dagelijkse_Levensverrichtingen http://aps.vlaanderen.be/cbgs/content/168.html http://www.alzheimercentrum.nl/index.php?page=32#artikel34 http://nl.wikipedia.org/wiki/Pyramide_van_Maslov http://www.ergotherapie.be http://www.WZCingelmunster.be www.dementie.be http://www.zantopp.nl/mtbijouderen/leven/index.html http://communities.zeelandnet.nl/data/activiteiten/index.php?page=13&showpage=48143 http://www.seniorennet.be/Pages/Gezond_leven/gezondheid_dementie_omgaan_met_begin nend.php#wat_verstaat_men_onder http://www.geestelijke-gezondheid.be/dementie.html http://www.alzheimerliga.be/users/gebruiker/module2/BrochMod02.doc http://www.cm.be/nl/100/uwgezondheid/uwgezondheid/senioren/dementie.jsp

124

HOWEST departement Hiepso

Recommend Documents