Housewarming Hofkwartier 21 april 2008
Verslag
Inhoudsopgave 1
Aanleiding en doel .................................................................. 1
2
Programma ............................................................................. 2
3
Gedeelde conclusies uit de workshops.................................... 4
4
Verslag van de Workshops Ruimtelijke Kansen & Opgaven .... 6
5
Verslag van de Workshops Branding & Marketing .................. 7
6
Verslag van de Workshops Ondernemers & Organisatie ....... 11
7
Verslag van de Workshops Trends in Detailhandel & Horeca 14
8
En nu verder ......................................................................... 19
1
Aanleiding en doel
De Haagse Binnenstad kent vele gezichten. Het heeft een breed scala aan functies op het gebied van wonen, werken, cultuur en vermaak. Het gaat ook goed met de Haagse binnenstad, maar economisch en promotioneel gezien moet en kan het nog beter. De Haagse Binnenstad heeft dan ook de ambitie om door te groeien en zich verder te ontwikkelen. Dit moet onder andere gebeuren door:
Versterking van de samenhang tussen de verschillende delen (sfeergebieden) van het centrum;
Vergroten van de aantrekkingskracht van het centrum;
Het kunnen aanbieden van een onderscheidend (internationaal) winkelaanbod.
Om deze ambities te verwezenlijken wil de gemeente de bestaande sfeergebieden verder doorontwikkelen. Met de wens een plan van aanpak op te stellen voor het Hofkwartier heeft de gemeente Den Haag gekozen dit deel van de binnenstad als eerste verder te ontwikkelen. De gemeente Den Haag verkent nu dan ook samen met Bureau Binnenstad, de drie ondernemersverenigingen en de bewonersvereniging welke (extra) maatregelen nodig zijn om de marktpositie en aantrekkingskracht van het Hofkwartier te versterken. Deze maatregelen richten zich op verschillende opgaven om meer bezoekers aan het Hofkwartier te binden. Om tot een samenhangend pakket aan maatregelen en opgaven te komen (in een zogenoemd Plan van Aanpak Hofkwartier) zijn in februari en maart 2008 verkennende gesprekken gevoerd en de eerste kwaliteiten en knelpunten in beeld gebracht. Deze gesprekken zijn gevoerd met en tussen direct betrokkenen in het Hofkwartier. Het ging om bewoners, ondernemers, eigenaren en instellingen. Uit deze gesprekken is naar voren gekomen: -
Welke ruimtelijke opgaven en wensen er zijn als het bijvoorbeeld gaat om de entrees en verbindingen in het Hofkwartier, maar ook het beheer van de openbare ruimte.
-
Welke retailtrends van invloed zijn op de bestaande en nieuwe winkels, voorzieningen en horeca. Welk aanbod en welke formules zijn bijvoorbeeld wenselijk in het Hofkwartier.
-
Wat voor marketing wenselijk is en hoe het Hofkwartier zich moet profileren; en
-
Welke inzet nodig is van ondernemers, bewoners, vastgoedeigenaren, gemeente en mogelijk nog andere belanghebbenden om het prettig wonen, winkelen en werken te laten zijn in het Hofkwartier.
De Housewarming Hofkwartier van 21 april 2008 is bedoeld om de uitkomsten van deze gesprekken met bewoners, ondernemers en andere betrokkenen te delen en verder in discussie te gaan over de toekomst van het Hofkwartier. Voorafgaand aan de Housewarming zijn huis aan huis een uitnodiging en een herinneringsbrief verspreid. Aan deze uitnodiging hebben circa honderd bewoners, ondernemers, vastgoedpartijen en andere betrokkenen gehoor gegeven.
1
2
Programma
De Housewarming Hofkwartier startte in een zonovergoten VendueHuis. Hier gaf Leonard Kok, algemeen directeur van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling van de gemeente Den Haag, de aftrap. Hij gaf aan dat, mede met behulp van de uitkomsten van de Housewarming, toegewerkt wordt naar een Plan van Aanpak en een investeringsprogramma. Kok benadrukte in zijn inleiding het belang om te zorgen voor een goed evenwicht tussen het wonen, het winkelen en het werken in het Hofkwartier. Daarnaast sprak Kok over de mogelijkheid om het Hofkwartier vanuit de sfeergebieden uit de nota “Binnenstad Buitengewoon” naar een hoger plan te brengen. Het plan van aanpak Hofkwartier gaat voor de ‘verborgen parel van de binnenstad’ functioneren als een pilotproject om uitvoering te geven aan de gemeentelijke ambities van Den Haag als (inter)nationale winkelstad. Tot slot gaf Leonard Kok aan wat de verschillende partijen van elkaar kunnen verwachten. Hij benadrukte de noodzakelijke samenwerking tussen de gemeente Den Haag en de ondernemers, bewoners en andere belanghebbenden als het gaat om het realiseren van de plannen. Na deze inleiding was er gelegenheid voor alle deelnemers aan de Housewarming Hofkwartier om drie van de vier workshops bij te wonen: -
Workshop Ruimtelijke Kansen & Opgaven. Arjan Schipper (Dienst Stadsbeheer, Ingenieursbureau gemeente Den Haag) deelde zijn eerste analyse van het Hofkwartier met bewoners, ondernemers en vastgoedeigenaren. Na deze korte inleiding brachten bewoners, ondernemers en vastgoedeigenaren zelf in beeld welke ruimtelijke kwaliteiten het Hofkwartier heeft en voor welke opgaven en mogelijke oplossingen het Hofkwartier staat.
-
Workshop Branding & Marketing. Na een introductie van Koen Portengen (KingLing) over de marketingcampagne van de Stichting Marketing Haagse Binnenstad - de Púúr Den Haag campagne - zijn Guus Boudestein en Pieter Aarts (Ontwerpwerk) samen met bewoners, ondernemers en vastgoedeigenaren op zoek gegaan naar de identiteit van het Hofkwartier.
-
Workshop Ondernemers & Organisatie. Martin de Vries (centrummanager in Haarlem) heeft zijn ervaringen met het versterken van de organisatiegraad van ondernemers in Haarlem gedeeld, op basis waarvan vervolgens nut en noodzaak van het versterken van het organiserend vermogen in het Hofkwartier zijn verkend.
-
Workshop Trends in Detailhandel & Horeca. In deze workshop heeft Ron Cijs (retailstrateeg bij Pluspoint) bewoners, ondernemers en vastgoedeigenaren meegenomen in trends en ontwikkelingen op het gebied van detailhandel en horeca en voorgelegd hoe het Hofkwartier hierop kan en moet inspelen.
Ondernemers in het Hofkwartier waren zo vriendelijk hun locatie (Café Greve, The Old Pal, Parkhotel en Idazaal) ter beschikking te stellen voor de workshops. Rondom 21.15 uur werd een korte terugkoppeling uit de workshops in het VendueHuis gegeven en hieven velen nog het glas op een goede toekomst van het Hofkwartier.
2
Ondernemers & Organisatie The Old Pal, Molenstraat 52
Trends in Detailhandel en Horeca Parkhotel, Molenstraat 53
Martin de Vries (Centrummanager Haarlem) gaat in op het nut en de noodzaak voor samenwerking in het Hofkwartier
Ron Cijs (retailstrateeg bij Pluspoint) vertelt u over trends in detailhandel en horeca en wil samen met u bepalen hoe het Hofkwartier hier op in moet spelen
ronde 1
ronde 2
ronde 3
17.30-18.30
18.45-19.45
20.00-21.00
-
ronde 2
ronde 3
18.45-19.45
20.00-21.00
Branding & Marketing Idazaal, Juffrouw Idastraat 2 Koen Portengen (Kingling) licht de marketing en de mentale merkidentiteit van de Haagse binnenstad toe waarna Guus Boudestein en Pieter Aarts (Ontwerpwerk) met u op zoek gaan naar de identiteit van het Hofkwartier
Ruimtelijke Ontwikkelingen Café Greve, Torenstraat 138
ronde 1
ronde 2
ronde 3
17.30-18.30
18.45-19.45
20.00-21.00
Opening en slot Housewarming Venduehuis, Nobelstraat 5
Arjan Schipper (Ingenieursbureau Gemeente Den Haag) verkent met u de ruimtelijke opgaven en wensen in het Hofkwartier
Leonard Kok (Dienst Stedelijke Ontwikkeling gemeente Den Haag) opent om 17.00 uur de Housewarming Hofkwartier. De deur gaat open om 16.45 uur voor een hapje en een drankje
ronde 1
ronde 2
ronde 3
17.30-18.30
18.45-19.45
20.00-21.00
ontvangst
opening
16.45-17.00
17.00-17.30 21.00-21.45
slot
3
3
Gedeelde conclusies uit de workshops
In de terugkoppeling uit de workshops is stilgestaan bij de meest gedeelde conclusies. Voor een meer uitgebreide samenvatting van de workshops wordt verwezen naar de paragrafen 4, 5, 6 en 7. Workshop Ruimtelijke Kansen & Opgaven. -
Vrijwel unaniem werd het belang benadrukt van het historische karakter van het Hofkwartier.
-
In het Hofkwartier wordt gewoond, gewerkt, gewinkeld en gerecreëerd. Een kwetsbare, maar tegelijkertijd unieke mix van functies en belangen. Zorg, zo werd met klem aangegeven, dat deze ‘magic mix’ behouden blijft.
-
Het Hofkwartier kenmerkt zich momenteel door onduidelijke en onaantrekkelijke entreegebieden. Zorg dat deze, in uitstraling en door functies, verbeterd worden.
-
De Paleistuin is in potentie een juweeltje. Zorg dat dit juweeltje gaat stralen.
-
Het Hofkwartier vraagt om een herinrichting van de openbare ruimte, maar zorg ervoor dat deze herinrichting vooral functioneel is. Verschillende deelnemers aan de workshops gaven aan dat de smalle trottoirs behouden moeten blijven. De trottoirs horen bij het Hofkwartier en geven het gebied een onderscheidend karakter.
-
Bestaande bronpunten (Torenplein, Kerkplein) moeten versterkt worden en nieuwe bronpunten moeten in combinatie met een duidelijke routing door het Hofkwartier geïntroduceerd worden.
Workshop Branding & Marketing. -
Tijdens deze workshop is op zoek gegaan naar de kernwaarden van het Hofkwartier, ofwel naar de karakteristieke kwaliteiten en identiteiten van dit deel van de Haagse binnenstad.
-
Over wat het Hofkwartier niet is, bestond een grote mate van overeenstemming. Het Hofkwartier is niet grootstedelijk, is niet seriematig, is niet pover en is niet arrogant.
-
Over wat het Hofkwartier wél is, zijn de meningen iets minder eenduidig. Ondanks enkele verschillende opvattingen erover, werd toch vaak genoemd dat het Hofkwartier knus, warm, exclusief, open en verborgen is. Dat sprake is van soms tegengestelde opvattingen, is wellicht ook wel kenmerkend voor het Hofkwartier. Het lijkt erop alsof het Hofkwartier niet met één woord ‘te vangen’ is.
Workshop Ondernemers & Organisatie. -
Ondernemers zien nut, noodzaak en meerwaarde van samenwerking in. Het samenvoegen van de huidige drie ondernemersverenigingen tot één vitale ondernemersvereniging voor het Hofkwartier werd tijdens de workshops door ondernemers bepleit.
-
Een vitale ondernemersvereniging staat en valt bij het kunnen oppakken en uitvoeren van activiteiten. De ervaringen elders in den lande laten zien dat een winkelstraatmanager zich hiervoor uitstekend leent. Via verplichte heffing zou deze winkelstraatmanager bekostigd moeten worden.
-
Het organiserend vermogen van ondernemers vereist een intensiever contact en
4
samenwerking met de eigenaren van het vastgoed. Workshop Trends in Detailhandel & Horeca -
Het Hofkwartier is een organisch gegroeid winkelgebied, waar wonen, winkelen, horeca en recreëren samen voor een uniek verblijfsklimaat zorgen. De functie wonen en de historie die het gebied uitademt geven het Hofkwartier zijn ziel. Deze ziel moet gevat, benut en verder georganiseerd worden.
-
Behoud de authenticiteit van het Hofkwartier, ofwel de kleinschaligheid, de unieke en kleine formules en de persoonlijke benadering en sfeer. Zet in op verscheidenheid en exclusiviteit. Enkele landelijke formules in een hoog marktsegment, vergroten de herkenbaarheid en aantrekkingskracht van het gebied.
-
Het Hofkwartier is, zo werd over het algemeen ervaren, misschien wel ‘het best bewaarde geheim’ van Den Haag. Of dit nu voor de toekomst van het Hofkwartier positief dan wel negatief is, werd verschillend beoordeeld.
5
4
Verslag van de Workshops Ruimtelijke Kansen & Opgaven
Locatie
Café Greve, Torenstraat 138
Presentatie
Arjan Schipper; Dienst Stadsbeheer, ingenieursbureau gemeente Den Haag
Workshopleider
Guido Wallagh, DE LIJN
Hofkwartier: aanzet voor en gebiedsvisie Arjan Schipper presenteerde een eerste aanzet voor een ruimtelijke gebiedsvisie. In deze aanzet verkende hij de kwaliteiten, karakteristieken en kwetsbare onderdelen van dit meest historische deel van de binnenstad. Bijzondere aandacht vroeg Schipper voor de openbare ruimte, de entreegebieden, de interne routing, de bereikbaarheid en bepaalde zogenoemde bronpunten. De aanzet voor de gebiedsvisie is opgebouwd rondom drie vragen die als een rode draad door de presentatie liepen. Deze vragen zijn: 1.
Welke aanpassingen in de inrichting van de openbare ruimte maken het gebied toegankelijker en aantrekkelijker?
2.
Levert een strategie waarbij bronpunten (zoals de Torengarage en HTM-halten) een voeding vormen voor het Hofkwartier een ontwikkelingsmodel op?
3.
Hoe passen plannen binnen Verkeers Circulatie Plan?
Na een kenschets van het Hofkwartier in de huidige situatie, waarin zowel knelpunten als kansen worden geschetst m.b.t. de verkeerscirculatie, voetgangersstromen, stedenbouw, entrees en de openbare ruimte was het woord aan bewoners, ondernemers en vastgoedeigenaren. Hen werd gevraagd om, groepsgewijs, in beeld te brengen wat de kwaliteiten van het Hofkwartier zijn (door dit met groene stickers op de plattegrond aan te geven) en wat de problematische en/of kwetsbare delen van het Hofkwartier zijn (door dit met rode stickers op de plattegrond aan te geven). Aan de hand van deze groene en rode aandachtspunten, ontstond vervolgens een discussie en werden – mede op basis van enkele suggesties - aangereikt door Arjan Schipper – enkele oplossingsrichtingen voorgesteld. Deze oplossingsrichtingen vormden het tweede deel van de presentatie van Arjan Schipper. Hij presenteerde daarin een strategie die mogelijk voor het Hofkwartier gevolgd kan worden. Met name het versterken van de zogenaamde bronpunten (plekken waar mensen samenkomen en vertrekken) speelt hierin een cruciale rol. Vanaf deze bronpunten moet een bezoek aan het Hofkwartier starten. Herinrichting van het Torenplein (verplaatsen voetgangersuitgang Torengarage en verplaatsen HTM-tramhalte naar het plein) zou daarvoor een mogelijkheid kunnen bieden. Daarnaast werden er in het slot van de presentatie mogelijkheden geschetst
6
voor de entrees en herprofilering van de straten (promenade-model, plint met trottoirs). Uitkomsten workshop Hieronder volgt, op basis van de gestickerde plattegronden en de discussies, een samenvatting van de reacties van de aanwezigen bij de workshops. Kwaliteiten van het Hofkwartier -
Het zijn de bewoners die ervoor zorgen dat de stad niet unheimisch wordt.
-
Bewoners moeten een sterke(re) inbreng hebben in de samenwerking tussen bewoners en ondernemers.
-
Het (verder) autoluw maken van het Hofkwartier wordt door een deel van de aanwezigen als positief ervaren.
-
Kwalitatieve verbetering van het Hofkwartier betekent versterken van het historische en ambachtelijk karakter.
-
Het wonen boven winkels moet aantrekkelijk worden gemaakt.
-
Er is grote waardering voor het historische hart van het Hofkwartier (Oude Molstraat, Molenstraat)
-
Men is positief over de Torengarage, al kan de buitenruimte (direct rondom de garage) verbeterd worden.
-
IJssalon Florencia en het Torenplein worden als positief ervaren.
-
De Prinsestraat is goed op weg!, maar heeft nog meer potentie.
-
De Molenstraat en Oude Molstraat staan voor de karakteristieke mix van wonen, winkels en horeca.
-
De aanwezigheid van kwaliteitwinkels met een onderscheidend karakter.
-
De Juffrouw Idastraat wordt gezien als rustpunt, mede door het autoluwe karakter.
-
De bestaande profilering (smalle straatjes met stoepje) wordt door het merendeel van de genodigden als karakteristiek en sfeerbepalend voor het Hofkwartier gezien.
Problematische of kwetsbare delen van het Hofkwartier -
De geplande parkeergarage in de Oude Molstraat zal tot veel overlast leiden (Krulpanden).
-
Het verdwijnen van ambachtelijke winkels, zeker als het tegenzit met de conjunctuur.
-
De gemeentelijke plannen (mogelijke fysieke ingrepen) hebben louter economische belangen.
-
De toegang tot de Paleistuin wordt door velen als onvoldoende gezien; vroeger was dit een ontmoetingsplek voor de buurt. Er moet een extra ingang komen. Hiervoor kan de voormalige ingang aan de Prinsessewal hersteld worden.
-
Bewoners hebben geen permanente toegang met de auto. Dit wordt door verschillende aanwezigen als problematisch ervaren, maar wordt gezien het autoluwe karakter van het Hofkwartier door anderen als positief ervaren.
-
Er zijn te weinig activiteiten op het Kerkplein (waarom komt de biologische markt niet terug?).
-
De betonnen ballen op het Torenplein moeten weg, evenals het grote aantal verkeersborden in de Prinsestraat.
-
Een deel van de genodigden stelt dat de Prinsestraat autoluw kan worden gemaakt; openstelling voor (doorgaand) autoverkeer is onnodig. Sommige ondernemers stellen echter juist belang te hebben bij het openhouden van de Prinsestraat.
-
De overkapping (galerij) aan de Torenstraat wordt als negatief ervaren.
-
Het Torenplein moet verbeterd worden. Het moet meer allure krijgen (bijvoorbeeld met een fontein), meer eenheid uitstralen met het deel voor Florencia (parkeerplaatsen moeten daar dus weg) en coffeeshop London kan verdwijnen. Eén Coffeeshop (Cremers) is voldoende.
-
De openbare ruimte moet meer eenheid uitstralen.
-
De bestrating rondom de Grote Kerk moet beter.
-
Er moeten geen tramhaltes komen bij de Dagelijkse Groenmarkt.
-
De ‘driehoek’ bij de Nobelstraat (kruising Nobelstraat/Kleine Nobelstraat) wordt als lelijk ervaren.
-
De doorgang en entree bij de Driehoekjes richting het Hofkwartier wordt als problematisch gezien.
-
De openbare ruimte is kwetsbaar als het gaat om huisvuil (wens van één centrale inzamelplek), gebrek aan
7
groen (in de Prinsestraat) en gebrek aan prullenbakken en fietsbeugels. Daarnaast dient uniforme straatverlichting te worden gerealiseerd. -
Er is weinig nodig om de Paleistuin weer mooi te maken: 2e en wellicht 3e ingang, onderhoud, herbestrating
-
Er is sprake van overlast in de Paleistuin (junks, alcoholisten).
-
De entrees van het Hofkwartier zijn weinig verleidelijk en moeten versterkt worden.
en toezicht.
-
Het Torenplein is niet uitnodigend, maar heeft wel veel potentie.
-
De oostkant van de Nobelstraat is erg onaantrekkelijk (achterzijde nieuwbouw).
-
Hoeveelheid rolluiken en reclame wordt als negatief ervaren.
Suggesties -
Door enkele aanwezigen wordt de suggestie gedaan horeca te realiseren aan het Kerkplein.
-
De bestaande parkeerplaatsen aan het Torenplein voor coffeeshop London moeten weg; terrasuitbreiding zal het plein verlevendigen.
-
Over de mogelijkheid van een nieuwe tramhalte op het Torenplein wordt over het algemeen positief
-
Een extra taxistandplaats en het aanbrengen van eenduidige bewegwijzering voor o.a. wandelroutes verhogen
gereageerd.
de ‘klantvriendelijkheid’ van het Hofkwartier. -
Er is een bewonerssuggestie om de winkeliersvereniging actiever te laten zijn.
-
De parkeerplaatsen aan de Noordwal moeten volgens verschillende aanwezigen behouden blijven. Een parkeergarage onder de Noordwal is cruciaal voor een mogelijk reorganisatie van het parkeren in de buurt. Deze garage kan namelijk weer als bronpunt gaan functioneren voor de Prinsestraat.
-
Realiseer een speeltuin en/of jeu de boulesbaan in de Paleistuin.
-
Realiseer een oversteekplaats/zebra bij het Torenplein (oversteek vanuit parkeergarage).
-
Enkele aanwezigen brengen als suggestie de Korte Molenstraat af te sluiten voor doorgaand verkeer.
-
Het autoluw maken van de Prinsestraat wordt door enkele aanwezigen als suggestie gedaan.
-
De Juffrouw Idastraat kan ook als woonstraat aantrekkelijker worden als doorgang tussen het Torenplein en de Prinsestraat.
-
Breng het water terug en realiseer een garage aan de Noordwal/ Veenkade.
-
De Papestraat moet meer allure gegeven worden. Hier is nu sprake van een boulevard-profiel zonder trottoir. In aansluiting op de overige straten in het Hofkwartier zou ook hier een profiel met smalle stoepen gerealiseerd kunnen worden.
8
5
Verslag van de Workshops Branding & Marketing
Locatie
Idazaal, Juffrouw Idastraat 2
Presentatie
Koen Portengen, Kingling en Pieter Aarts Ontwerpwerk
Workshopleiders
Pieter Aarts en Guus Boudestein, Ontwerpwerk; Lena Dalerup Bureau Binnenstad/Gemeente Den Haag
Introductie: binnenstadscampagne Púúr Den Haag De workshop Branding en Marketing startte, na een korte introductie door Lena Dalerup met een presentatie van KingLing waarin Koen Portengen een toelichting gaf op de marketingcampagne van de Stichting Marketing Haagse Binnenstad: púúr Den Haag. Een mentale merkidentiteit bestaat uit een merkvisie, een merkmissie, merkwaarden, een merkpersoonlijkheid een merkbelofte en een merkkernconcept. In onderstaand overzicht de componenten van de mentale merkidentiteit voor de Haagse binnenstad.
Merk-visie:
Merk-waarden:
Merk-belofte:
De Haagse binnenstad is een cultureel vermaakcentrum.
1. veelzijdig
De Haagse
Haar bezoekers zijn belevingsconsumenten. De
2. koninklijk
Binnenstad is
belevingsconsumptie bestaat uit een combinatie van
3. internationaal
toonaangevend!
winkelen, horecabezoek en cultuur. Vanwege de
4. chique
diversiteit, veelheid en uniciteit van de Haagse
5. kwaliteit
binnenstad wil zij een leidende positie claimen in de
6. historisch én modern
belevingsconsumptie van de bezoeker (t.o.v. de regio)
7. gezellig
Merk-missie:
Merk-persoonlijkheid:
Merk-
De Haagse binnenstad moet voor de
1. klassiek
kernconcept:
belevingsconsument de ‘top of mind’ worden…
2. smaakvol
De Binnenstad…
3. trendy
púúr Den Haag!
4. personality 5. vrouw van de wereld 6. gereserveerd Bron: KingLing, uitkomsten workshop de mentale merk-identiteit (…)
De binnenstadscampagne is de paraplu voor de marketing van de Haagse binnenstad. In het vervolg van de workshop is met alle deelnemers de identiteit van het Hofkwartier verkend. Identiteit Hofkwartier Pieter Aarts en Guus Boudestein van Ontwerpwerk zijn samen met de bewoners, ondernemers vastgoedeigenaren en andere betrokkenen van het Hofkwartier op zoek gegaan naar de identiteit van het Hofkwartier. Een veelheid aan mogelijke kernwaarden zijn met beeldkaarten (voorzijde beeld, achterzijde woord) in beeld gebracht. Aan de workshopdeelnemers werd gevraagd om beelden aan te wijzen die duidelijk maakten wat het Hofkwartier wel is en wat het Hofkwartier juist niet is. Op deze wijze werd duidelijk welke kenmerken men het Hofkwartier toedicht en wat voor marketingstrategie daarop gevoerd zou kunnen worden. Uitkomsten workshop Op basis van overeenkomstige antwoorden tussen ondernemers en bewoners en de gemengde
9
groep van ondernemers, bewoners en vastgoedeigenaren was er meer duidelijkheid over wat het Hofkwartier niet is dan wat het Hofkwartier wel is. Over wat het Hofkwartier niet is, is sprake van een grote mate van overeenstemming. Over wat het Hofkwartier wél is, zijn de meningen her en der verdeeld. Duidelijk werd dat ondernemers en bewoners aan het Hofkwartier een andere identiteit geven. Dat sprake is van soms tegengestelde opvattingen, is wellicht ook wel kenmerkend voor het Hofkwartier. Het lijkt erop alsof het Hofkwartier niet met één woord ‘te vangen’ is. Daarnaast is ook gereageerd op de gepresenteerde binnenstadscampagne en hoe de branding en marketing van het Hofkwartier aan kan sluiten bij de campagne van de Haagse Binnenstad. Het Hofkwartier is… Wel
Niet
Allen:
Allen:
verborgen
seriematig
exclusief
grootstedelijk
warm
pover
knus
arrogant
open
Ondernemers:
Ondernemers:
contrastrijk
multicultureel
aantrekkelijk
chaotisch
uitgesproken
snobistisch
knus feestelijk
Bewoners:
Bewoners:
veelzijdig
koud
dorps
massaal
individueel
multicultureel
10
6
Verslag van de Workshops Ondernemers & Organisatie
Locatie
The Old Pal, Molenstraat 52
Presentatie
Martin de Vries, Centrummanager in Haarlem
Workshopleider
Petra Alkema, Bureau Binnenstad/Kamer van Koophandel Den Haag
Inleiding In zijn inleiding licht Martin de Vries, centrummanager in Haarlem, zijn ervaringen met samenwerking tussen ondernemersverenigingen en gemeenten toe. Hoewel beide partijen deels uiteenlopende belangen hebben en soms zelfs lijnrecht tegenover elkaar komen te staan, is samenwerking noodzakelijk. Dit is niet alleen zijn ervaring in de gemeente Haarlem, maar geldt in vrijwel alle binnensteden in Nederland. Petra Alkema heeft op basis van de ervaringen en opgaven die Martin de Vries schetste een koppeling gelegd naar de mogelijkheden die zich in het Hofkwartier voordoen. In reactie op vele vragen van met name de aanwezige ondernemers heeft zij daarbij ook aangegeven welke middelen Bureau Binnenstad/ Kamer van Koophandel Den Haag ter beschikking hebben om samenwerking te bevorderen. Het gaat onder meer om financiële en organisatorische ondersteuning, maar ook om mogelijkheden om eventueel een winkelstraatmanager aan te stellen. Een goede samenwerking, tussen één (sterke) ondernemersvereniging, bewoners, eigenaren, Bureau Binnenstad, Kamer van Koophandel Den Haag en gemeente is daarbij cruciaal. Ondernemen en samenwerken Samenwerking is een groeiproces, waarbij in grosso modo de volgende stappen te onderscheiden zijn: -
Zorg voor het gezamenlijk inventariseren van kwaliteiten, kansen en kwetsbaarheden. Denk hierbij aan het definiëren van de ‘dna’ van een binnenstad, de bereikbaarheid en de veiligheid.
-
Verwoord wat de gemeenschappelijke wensen en ambities zijn en welk rendement men wil behalen. Voor ondernemers is dit uiteindelijk altijd het trekken van zoveel mogelijk klanten, teneinde de omzet te verhogen.
-
Zorg dat er niet alleen samenwerking tussen ondernemers (en bewoners) onderling ontstaat, maar zeker ook tussen ondernemers (en bewoners) en het gemeentebestuur. Vertegenwoordigers van ondernemersverenigingen en bewonersverenigingen moeten samenwerken en zich gezamenlijk richten tot het gemeentebestuur, de Kamer van Koophandel, de koepel van het midden- en kleinbedrijf, enz. Een convenant met alle partijen heeft vaak tot goede resultaten geleid, zo stelt De Vries vast.
11
Opgaven Hofkwartier Op de vraag wat De Vries voor opgaven voor het Hofkwartier ziet, kwamen de volgende suggesties aan de orde: -
Wanneer het Hofkwartier ‘het best bewaarde geheim’ of het ‘verborgen pareltje’ van Den Haag is, is dit niet in het belang van ondernemers, maar op termijn ook niet van bewoners. Er moet meer winkelend publiek aangetrokken worden: uit Den Haag, uit de regio Haaglanden, uit andere delen van het land en uit het buitenland (toeristen, expats).
-
Het Hofkwartier zal zich verder moeten positioneren. De authenticiteit van het Hofkwartier dient hierbij als uitgangspunt. Vermijd futuristisch ‘gedoe’. Zorg voor betere uitstraling door onderhoud, evenementen en promotie. En zorg voor een optimale bereikbaarheid.
-
De huren zijn hoog of in de ogen van ondernemers te hoog, hetgeen nieuwkomers tegenhoudt en waardoor er veel leegstand is op soms uitermate aantrekkelijke en voor ‘de loop’ in het Hofkwartier belangrijke locaties. Hierop zal een passend antwoord – gesteund door de vastgoedeigenaren – gevonden moeten worden.
-
Het Hofkwartier is te klein om als zelfstandig winkelgebied ‘op de kaart te zetten’. Zou het niet aan te bevelen zijn,een samenwerking aan te gaan met het Noordeinde en de Hoogstraat?
-
Behoort de Torenstraat wel of niet tot het Hofkwartier? Het vormt, dankzij de parkeergarage en de nabijgelegen tramhalte, een belangrijke entree tot of bronpunt voor het Hofkwartier. Hetgeen als vervolgvraag oproept wat voor entree het Torenplein moet worden. Moet het het huidige karakter behouden? Of moet het een kwaliteitssprong maken? En zo ja, hoe wordt ervoor gezorgd dat vastgoedeigenaren meegaan in het verhuren van hun vastgoed aan ondernemers die de beoogde kwaliteit onderstrepen?
-
Ondernemersverenigingen redden het meestal niet zonder hulp van buitenaf. Vrijwillige leden hebben geen of weinig tijd. Daarnaast leert de ervaring dat maar een deel van ondernemers bereid is tot een financiële bijdrage voor professionele ondersteuning van een ondernemersvereniging, ook al sorteert zo’n professionele ondersteuning veelal groot effect.
12
In het verlengde van laatstgenoemde suggestie, stelt de Vries voor het Hofkwartier voor om ondernemers gezamenlijk de volgende stappen te laten zetten: -
De drie ondernemersverenigingen moeten gaan samenwerken, bij voorkeur in één ondernemersvereniging. Een dergelijke bundeling van krachten draagt bij aan een goede profilering en het kunnen uitvoeren van activiteiten. Als gewenst profiel dienen voor de deelnemers aan de workshops de ‘9 straatjes’ in de Amsterdamse binnenstad als referentie.
-
Ondersteuning (organisatorisch en/of financieel) bij het samengaan van drie tot één ondernemersvereniging kan gezocht worden bij de gemeente Den Haag, de Kamer van Koophandel Haaglanden en/of anderen partijen zoals Stadsherstel.
-
Praktische ondersteuning van de ondernemersvereniging evenals van vertegenwoordigers van de ondernemersvereniging richting gemeente en andere instanties, kan in handen worden gebracht van een, door en voor de ondernemers aan te stellen, winkelstraatmanager. Zo’n winkelstraatmanager ontlast de ondernemers, zodat deze zich weer voluit bezig kunnen houden met hun eigen bedrijfsvoering. Tijdens de workshops onderstrepen ondernemers het belang van een dergelijke winkelstraatmanager.
-
Voor de bekostiging van zo’n winkelstraatmanager zijn verschillende wegen te bewandelen. Zo zou het lidmaatschap van de ondernemersvereniging verplicht gesteld kunnen worden en uit dit lidmaatschap (volgens een nader te bepalen verdeelsleutel) de winkelstraatmanager betaald kunnen worden. Een andere optie is om een financiële bijdrage af te dwingen via gemeentelijke heffingen. Een wetsvoorstel om lidmaatschap per 1 januari 2009 af te dwingen, is in de maak. Weer een andere optie is om de precariorechten te verhogen en een deel hiervan te bestemmen voor het aantrekken van een winkelstraatmanager.
-
Zorg voor zogenoemde ‘kruisbestuivingen’, waarmee bedoeld wordt dat de publiciteit van de ene onderneming in het Hofkwartier ook effect kan hebben op andere ondernemingen en vice versa.
-
Zorg dat naast het intensiveren van de samenwerking tussen ondernemers in het Hofkwartier, ook het contact met bewonersverenigingen en (verenigingen van) vastgoedeigenaren wordt verbeterd. Juist om een gedeeld begrip te creëren voor aanvullende investeringen. Vastgoedeigenaren zijn binnen deze samenwerking een belangrijke partij die aangeven ook baat te hebben bij een sterke marktpositie van het Hofkwartier. Daarnaast is bijvoorbeeld bij slecht onderhouden panden de vastgoedeigenaar direct van belang om d.m.v. regelmatig onderhoud de uitstraling van een straat te verbeteren.
-
Aanbevolen wordt om weer afspraken over branchering van straten te maken, zoals dit succesvol heeft gewerkt in de Prinsestraat. Willen de afspraken over branchering geen ‘papieren tijgers’ blijven, dan is het commitment van vastgoedeigenaren en makelaars cruciaal.
13
7
Verslag van de Workshops Trends in Detailhandel & Horeca
Locatie
Parkhotel, Molenstraat 53
Presentatie
Ron Cijs, Pluspoint
Workshopleider
Martijn van Dam, Dienst Stedelijke Ontwikkeling gemeente Den Haag
Retailtrends Ron Cijs, directeur en retailstrateeg bij Pluspoint, heeft in twee workshops verteld over trends in detailhandel en horeca en de betekenis van deze trends voor het Hofkwartier. In een film en flitsende presentatie van voorbeelden vanuit de hele wereld, komen de volgende trends voorbij: De consument wil altijd winkelen. Cijs noemt dit het ‘Martini principe’: anyplace, anytime,
-
anyhow! Er zijn 4 kanalen om de consument te bereiken:
-
1) ‘non-store channel’: internet, catalogus, tv 2) ‘convenience channel’: buurtsupers, stationslocaties, tankstations (onderwegwinkelen) 3) ‘traditional channel’: service supermarkten, discounters, speciaalzaken, centra voor doelgerichte aankopen (kijken, kiezen, kopen) 4) ’non tradional/leisure channel’: megastores, warenhuizen, evenementen en leisure. Albert Heijn speelt hier goed op in, door voor elk kanaal een formule te bieden: kopen via internet (en bezorgen door Albert), AH To Go, AH XL en de AH supermarkten (met ruime openingstijden). Ieder formule heeft weer een eigen uitstraling, inrichting, werkt met andere verpakkingen, etc. Consument en retail op weg naar 2010, trends:
-
1) geld besparen 2) tijd winnen 3) wellness 4) vrije tijd besteden
1) Geld besparen
geld besparen, terwijl we rijker zijn dan
2) Tijd winnen
we denken!
andere landen het minste (tijd en geld) aan eten en
discountformules rukken op en zijn in
eten nog vooral thuis, hoewel dit verschuift naar
trek
buitenshuis.
prijsvechten tussen
fietsenzaken 3) Wellness de tegenhanger van weinig tijd, ‘druk,
Tijd winnen, kopen via internet
4) Vrije tijd besteden
Top 3 van vrijetijdsactiviteiten: 1) Funshoppen in
druk, druk’ is: gezondheid- en
binnenstad, 2) Recreatieve wandeling maken, 3)
duurzaamheidstrend: wellness –
winkelen voor plezier in winkelcentra. Op nr. 8 staat
(wellbeing en fitness), slow (food), biologische en ecologische winkels
We hebben steeds minder tijd: dit ligt vooral aan de werkende moeder
supermarktformules, bouwmarkten,
Nederlandse consumenten besteden vergeleken met
Whole Foods, Footprint, Rituals
Bar-/cafébezoek.
Retail en leisure trekken steeds meer naar elkaar toe en gaan combinaties aan: beleving en actie in winkels.
14
-
Supermarkten bepalen de smaak van het land; aan de uitstraling van supermarktformules kan je de gemiddelde kwaliteit van het winkelaanbod afleiden. Zo is de sfeer van de Duitse discountsupermarkt er een die je ook in het overige winkelaanbod terugziet, met weinig gevoel voor presentatie. Engelse supermarkten zien er tiptop uit, een uitstraling die je in winkelcentra (bv. Bluewater) terug herkent.
-
Het middensegment is in het retaillandschap aan het verdwijnen (bijv. Halfords): enerzijds blijven prijsvechters en discountformules concurreren, anderzijds kiest de consument voor luxe, kwaliteit en duurzaamheid.
-
‘Thuis uitgaan’: de consument gaat tegenwoordig thuis uit en schaft daar bijvoorbeeld een beertender of home cinema set voor aan.
-
Een opkomende trend in de retail zijn ‘doelgroepwinkels’, winkels waar alles voor één specifieke doelgroep te vinden is, bijvoorbeeld een warenhuis voor de jeugd. Alles staat in het teken van de doelgroep: aanbod (schoenen, kleding, media), inrichting (kleurrijk en schreeuwerig), taal (gewaagde teksten in reclame en bewegwijzering), horeca (frappuccino i.p.v. cappuccino).
Leisure-retail: Drie winkelgebiedstypen Na een veelheid aan trends in detailhandel en consumentengedrag zoomt Ron Cijs in op 3 typen winkelgebieden: 1.
Geplande winkelcentra: centra in de binnenstad. Vb.: Potsdammerplatz Berlijn, Bull Ring Birmingham, Entre Deux Maastricht.
2.
Geplande winkelcentra: centra in de buitenstad. Vb.: Bluewater, CentrO Oberhausen, Mall of America.
3.
Organisch gegroeide (winkel)gebieden (door city marketing professioneel gemaakt). Vb.: Kammenstraat Antwerpen, 9 Straatjes Amsterdam.
Deze 3 typen zijn voorbeelden van ‘leisureretail’, winkelgebieden met een combinatie van detailhandel, horeca en leisure, gericht op het recreatieve winkelen. Cijs laat bij de drie typen telkens 3 voorbeelden van winkelgebieden zien, waarop hij de workshopdeelnemers vraagt aan te geven welke het beste past bij het Hofkwartier. Ondernemers, bewoners en vastgoedeigenaren herkennen zich in de organisch gegroeide winkel(- en leisure) gebieden en vinden de Amsterdamse ‘9 Straatjes’ de beste referentie.
15
Hofkwartier: organisch gegroeid winkelgebied met een ziel Cijs typeerde het Hofkwartier als een organisch gegroeid winkelgebied, waar wonen, winkelen, horeca en recreëren voor een uniek verblijfsklimaat zorgen. Een binnenstadsgebied dat zich richt op het winkelen als vrije tijdsbesteding. Belangrijke componenten (die je moet uitbuiten) zijn dan authenticiteit en verblijfswaarde. De functie wonen zorgt voor de bijzondere sfeer in een organisch gegroeid winkelgebied: “zonder wonen geen ziel”. Om deze ziel te behouden en het Hofkwartier een bijzonder deel van de binnenstad te laten blijven, moet er nog wel iets gebeuren. Er zijn te weinig bezoekers en er is te weinig leven op straat. Het gebied heeft unieke kwaliteiten. Je moet de ziel vatten, dit benutten en verder organiseren. Het Hofkwartier mikt op een hoog marktsegment, verscheidenheid en exclusiviteit. Trends die daarbij passen zijn wellness, hoogwaardig en specialistisch dagelijks aanbod (luxe supermarkten en speciaalzaken), winkelconcepten gericht op beleving.
Bewoners en ondernemers Wanneer Cijs aangeeft dat het Hofkwartier nog onvoldoende bezoekers trekt, geven bewoners aan dat zij dit juist waarderen. Bewoners betitelen het Hofkwartier ook wel als het “best bewaarde geheim van Den Haag”, waarop Cijs reageert: “het best bewaarde geheim van Den Haag verpaupert als het alleen van de portemonnee van de bewoners afhangt.” Om de huidige kwaliteiten van het Hofkwartier te behouden en versterken, zijn meer bezoekers nodig. Uitgangspunt is daarbij de eigen kracht: authenticiteit, historie, bijzonder, trendy en hoogwaardig aanbod. Bewoners pleiten voor kleinschalige en hoogwaardige winkels en wensen vooral een goede groenteboer en andere versspeciaalzaken.
16
Net als bewoners kunnen ondernemers zich vooral vinden in een vergelijking met de ‘9 Straatjes’. Zij zien ook dat het Hofkwartier absoluut de potentie heeft, maar nog een flinke slag heeft te maken om op hetzelfde niveau te komen. Kenmerken aan kwaliteiten die zij aan het Hofkwartier toedichten zijn: een alternatief wijkje met bijzondere zaken en veel ambacht. Veel zaken hebben een vaste klantenkring, die vaak ook van ver komt. Er is nog wel te weinig keus in winkelaanbod en onvoldoende terrassen om bezoekers aan het Hofkwartier te trekken en vast te houden. Aanbevelingen Cijs deed gedurende de workshop een aantal aanbevelingen voor versterking van het Hofkwartier: -
Zorg dat er geen ‘seriematige’ formules komen zoals Blokker of H&M, maar probeer wel enkele (kleinere) herkenbare en vooral hoogwaardige winkelketens zoals de Coffee Company en Rituals te verleiden een vestiging in het Hofkwartier te openen.
-
Zorg dat klanten langer in het Hofkwartier blijven, door hen actief door te verwijzen naar andere winkels en voorzieningen in het gebied. Denk aan ook bijzondere acties als bonnen, arrangementen, etc.
-
Zorg ervoor dat het Hofkwartier bekend komt te staan vanwege de persoonlijke aandacht voor de klant.
-
Behoud de ziel van het Hofkwartier en weet dit over te dragen en uit te venten.
-
Bewaar de authenticiteit en identiteit van het Hofkwartier.
-
Horeca is voorwaarde voor een aantrekkelijk verblijfsklimaat in een winkelgebied dat zich richt op het recreatieve winkelen. Zorg dat terrasvergunningen behouden blijven of uitgebreid worden.
-
Zorg dat de drie ondernemersverenigingen samengaan tot één ondernemersvereniging. Pas dan zullen enkele ondernemers lid worden, zo wordt tijdens de workshop gesteld.
-
Zorg dat het Hofkwartier blijft verbazen en verrassen: soms komt Beatrix langs, daarna zie je een non op een step voorbij komen. Blijkbaar is het Hofkwartier voor iedereen aantrekkelijk.
-
Zorg dat vastgoedeigenaren actief betrokken raken bij de toekomst van het Hofkwartier (bijvoorbeeld de katholieke kerk).
-
Een bewoonster uit het Hofkwartier geeft de tip van personal shoppers. Gezien de ontwikkeling dat de vrouw steeds minder tijd heeft, zouden winkeliers in het Hofkwartier daarop in kunnen springen en deze service aan kunnen bieden. Cijs vind dit een zeer goed idee en geeft hierop aanhakend mee dat ondernemers in het Hofkwartier meer moeten samenwerken om elkaar te versterken en gezamenlijk op trends in te springen.
-
Het Hofkwartier is wat aan het verpauperen: intensiveer het beheer en het onderhoud.
-
Bezoekers komen van ver voor iets speciaals in het Hofkwartier. Versterk deze aantrekkingskracht.
-
Zorg dat de gemeente Den Haag haar aandacht voor het Hofkwartier continueert. Dus niet alleen aandacht bij het opstellen van een Plan van Aanpak, maar zeker ook bij de meerjarige uitvoering ervan.
17
-
Zorg voor kleinschalige winkels: die maken het verschil in de binnenstad en verdragen zich goed tot het wonen in het Hofkwartier.
-
Benut het historisch karakter van het Hofkwartier: zijn panden, zijn geschiedenis, zijn verhalen. Draag deze historie ook over (storytelling), bijvoorbeeld via stadswandelingen op mp3.
-
Zorg dat de bewonersvereniging en haar actieve leden ook bijdragen aan het activeren van de historische identiteit.
-
Het Hofkwartier moet geen kermis worden, maar is – en moet blijven – een levendig, enigszins alternatief woon-, uitgaans- en winkelgebied.
-
Zorg dat de winkels verhuurd blijven. Elke winkel die lang leegstaat, is een smet op het Hofkwartier.
18
8
En nu verder
Op basis van verkennende gesprekken met en tussen direct betrokkenen (ondernemers, bewoners en instellingen) zijn met oog op de toekomst van het Hofkwartier vier centrale invalshoeken geformuleerd: ruimtelijke ontwikkelingen in het vastgoed en in de openbare ruimte, versterken van het organiserend vermogen van ondernemers, inspelen op nieuwe en bij het Hofkwartier passende trends op het gebied van detailhandel en horeca alsmede het versterken en uitdragen van de identiteit van het Hofkwartier. In de workshops tijdens de Housewarming – waarbij circa honderd bewoners, ondernemers, vastgoedeigenaren en andere betrokkenen uit het Hofkwartier aanwezig waren – is het belang van deze vier invalshoeken onderstreept. Wil het Hofkwartier zich als woon-, werk-, winkel- en verblijfsgebied blijven onderscheiden en zijn authenticiteit verder versterken, dan zullen maatregelen ingezet moeten worden op alle vier voornoemde aandachtspunten. Welke maatregelen dit nu concreet moeten zijn, hoe deze maatregelen zich tot elkaar verhouden en welke prioriteiten in tijd en financiën gesteld moeten worden, is het huiswerk voor de periode tot en met het zomerreces. In ieder geval hebben de uitkomsten van de workshops een duidelijke verdieping en aanscherping gegeven op de eerste resultaten van de verkennende gesprekken. Tegelijkertijd hebben de workshops ook enkele tegenstrijdigheden blootgelegd, die eveneens om verdere uitwerking vragen. De gemeente Den Haag stelt samen met Bureau Binnenstad een concept-Plan van Aanpak met een samenhangend aantal maatregelen op en consulteert hiervoor opnieuw vertegenwoordigers van de ondernemers- en bewonersverenigingen in het Hofkwartier. Dit concept-Plan van Aanpak omvat maatregelen, inclusief een uitvoeringsvoorstel (wie doet wat en wanneer?) en een financieringsvoorstel. Alvorens dit concept-Plan van Aanpak ter besluitvorming wordt voorgelegd aan het gemeentebestuur, zal een tweede bijeenkomst voor alle bewoners, ondernemers, vastgoedeigenaren en andere betrokkenen worden georganiseerd met het verzoek dit concept-Plan van Aanpak van commentaar te voorzien en voor akkoord te bevinden. Naar verwachting vindt dit direct na het zomerreces plaats. Voor tussentijdse vragen kunt u zich wenden tot DE LIJN: DE LIJN Marloes Sonsma 020 – 625 04 21
[email protected]
19
