Hoe kunnen melkveehouders bewegen naar een beter dierenwelzijn? Jo Bijttebier 12/10/2011 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Landbouw & Maatschappij www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Vicieuze cirkel
Vraag
Aanbod
Extra investering Hogere productiekosten 2
Vicieuze cirkel
Vraag
Aanbod
Extra investering Hogere productiekosten 3
Vicieuze cirkel
Vraag
Aanbod
Extra investering Hogere productiekosten 4
Vicieuze cirkel Dierenwelzijn van de landbouwhuisdieren = verantwoordelijkheid van verschillende actoren 1. 2. 3. 4.
Consument Overheid Distributiesector Producent
5
De consument Dubbele moraal van de consument – Vraag naar meer dierenwelzijn – Maar ‘lage willingness to pay’
In Vlaanderen: Burger: 36% vindt dierenwelzijn belangrijk
Consument: 11% is bereid een meerprijs te betalen (Vanhonacker et al., 2007)
6
De consument Dubbele moraal van de consument – Dierenwelzijn als productkenmerk is geen topprioriteit • Kwaliteit, gezond, voedselveiligheid zijn belangrijker
– Dierenwelzijn als productkenmerk is moeilijk herkenbaar (EU barometer,2005)
• >50% van de Belgen leiden diervriendelijkheid zelden af van de verpakking • Duidelijke informatie op de verpakking = meer oog van de consument voor dierenwelzijn → sneller aanvaarden van een meerprijs • Meer investeren in dierenwelzijn als productattribuut kan het koopgedrag sturen
7
De overheid Dierenwelzijn = collectieve verantwoordelijkheid → taak van de overheid 1. Regelgeven/wetgeving • •
Randvoorwaarden dierenwelzijn moeten nageleefd worden sinds 1 januari 2005 Indien niet: directe inkomenssteun wordt verlaagd
2. Controleren 3. Ondersteunen •
VLIF steun (bv bouwen en verbeteren van bedrijfsgebouwen, groepshuisvesting zeugen, leghennen,…)
4. Onderzoek
8
De distributiesector Als schakel tussen consument en producent 1. Aanbod beperken tot diervriendelijk veehouderijsysteem (vb geen batterij eieren meer) 2. Productdifferentiatie • Dierenwelzijn als nieuw label (gevaar voor information overload) • Dierenwelzijn integreren in bestaand label • Integreren van dierenwelzijn in de lastenboeken van huismerken van warenhuizen → POSITIEF imago (past dit wel in het beleid van de laagste prijzen?) MAAR : Is de distributiesector overtuigd van het welslagen van integratie van dierenwelzijn in hun bedrijfsvoering?
9
De landbouwer Moeilijke dialoog tussen landbouwer en consument: – Perceptie dierenwelzijn is beter volgens landbouwer (Vanhonacker et al., 2008)
– Natuurlijk gedrag, pijn, stress en beschikbare ruimte – Consument wordt vaak onwetendheid, hypocrisie verweten
Verantwoordelijk voor de eigenlijke uitvoering: – Aanpassingen in het bedrijfsmanagement – Aanpassingen in de bedrijfsinrichting → huisvesting – De attitude van de landbouwer
10
De melkveesector PERCEPTIE VAN DIERENWELZIJN IN BELGIË (EU BAROMETER 2005) • Sectoren – Melkvee: 79% van de consumenten heeft positieve perceptie – Varkens: 46% van de consumenten heeft positieve perceptie – Leghennen: 26% van de consumenten heeft positieve perceptie
• Verbeteren welzijn is prioritair bij leghennen en vleeskippen, gevolgd door varkens. Melkvee op de vijfde plaats.
Dierenwelzijn op optimaliseren
individuele
bedrijven
verder
Economische instrumenten de beste aanpak voor verbeteren dierenwelzijn in de melkveehouderij? 11
De melkveehouder PARTICIPATORISCHE PROCESSEN Discussiegroepen (bv melkveecafés, dairyman) – Analyse welzijn, monitoring op individuele bedrijven – Visueel voorstellen, onderling vergelijkbaar maken van bedrijven
Economisch
MOTIFS
100 80 60 40 20
Sociaal
Ondernemer schap
Ecologisch
12
De melkveehouder PARTICIPATORISCHE PROCESSEN – Discussie en bespreking in de groep • Erkennen en herkennen van problemen • Belang van vakmanschap: problemen zijn soms multifactorieel en niet altijd eenduidig wat oorzaak betreft • Ervaringen onderling uitwisselen = sociaal leren
13
De melkveehouder EVALUATIE DIERENWELZIJN OP INDIVIDUELE BEDRIJVEN – Snel, goedkoop, transparant en informatief – Verschillende systemen zijn beschikbaar met elk voor- en nadelen – Indicatoren • geven een indicatie over het probleem • herhaalbaar, haalbaar, betrouwbaar en relevant zijn • Vb: – % magere koeien → conditie – % koeien met kale hakken → huidbeschadigingen – % kreupele koeien → klauwgezondheid
14
De melkveehouder EVALUATIE DIERENWELZIJN OP INDIVIDUELE BEDRIJVEN – Huisvesting- en managementgerelateerde indicatoren • Mate waarin veehouder inspanningen doet om tegemoet te komen aan dierenwelzijn • Eenvoudig meetbaar • herhaalbaar • Risicobeoordeling voor verminderd welzijn • Vb beschikbare oppervlakte/dier
– Diergerelateerde indicatoren • • • •
Eigenlijke welzijnsniveau Moeilijker te meten Tijdrovend Vb percentage kreupele koeien
Combinatie! 15
De melkveehouder PARTICIPATORISCHE PROCESSEN Focusgroepen en workshops – Meerdere stakeholders (consumentengroepen, melkveehouders, dierenwelzijnsorganisaties, …) – Verschillende visies bespreekbaar maken – Bevorderen van dialoog tussen verschillende actoren
16
De melkveehouder Positief imago behouden = uitdagingen niet negeren – Intensivering van de melkveehouderij: #bedrijven daalt maar grootte neemt toe – Familiale arbeid, partner buitenshuis
– Jaar rond opstallen van het melkvee door schaalvergroting, robotmelken, grootte huiskavel,… • In Nederland: Stichting Weidegang • Topic van verschillende onderzoeksprojecten
17
Dank voor jullie aandacht
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Landbouw & Maatschappij www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein Landbouw en Visserij
