Handreiking Hoe kunnen festivals beter toegankelijk worden en meer beleving bieden aan mensen met een lichamelijke beperking?
Marianne Dijkshoorn (afstudeeropdracht studie Vrijetijdsmanagement) Rotterdam, mei 2011
MEE Rotterdam Rijnmond
Handreiking afstudeeropdracht
“Hoe kunnen festivals beter toegankelijk worden en meer belevenis bieden aan mensen met een lichamelijke beperking?”
Marianne Dijkshoorn
Auteur Studentnummer Klas Opleiding School
Marianne Dijkshoorn 0793165 VTM-V4A Vrijetijdsmanagement Hogeschool Rotterdam Wijnhaven 61 3011 WJ Rotterdam
Afstudeerbedrijven
MEE Rotterdam Rijnmond (MEE) Ondersteuning bij leven met een beperking Schiedamse Vest 154 3011 BH Rotterdam 010 - 282 11 11 010 - 282 11 86
[email protected] www.meerotterdam.nl
Telefoon Fax Email Website
Vereniging van Gehandicaptenorganisaties Rotterdam (VGR) Weena 290 11e verdieping kamer 44 3012 NJ Rotterdam Telefoon E-mail Website
010 - 282 14 24
[email protected] www.vgr-rotterdam.nl
Bedrijfsbegeleiders
Jan Wapenaar (MEE) Gerda Huijssen (VGR)
Eerste lezer Tweede lezer Datum Versie
Peep Besnard Henk de Laat 23 juni 2011 Concept versie
Overname van teksten uit deze publicatie is uitsluitend toegestaan met correcte bronvermelding en toestemming vooraf van MEE of de VGR. Bestelwijze: schriftelijk, telefonisch, of per e-mail bij MEE Rotterdam Rijnmond of de Vereniging van Gehandicaptenorganisaties Rotterdam onder vermelding van de titel.
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1,
Checklist ...................................................................................................................... 1
Hoofdstuk 2, Adviseurs toegankelijke Festivals .............................................................................. 2 2.1. Vereniging van Gehandicaptenorganisaties Rotterdam .............................................................. 2 2.2. MEE Rotterdam Rijnmond ............................................................................................................ 2 2.3. Projectbureau Toegankelijkheid .................................................................................................. 2 2.4. Intro ................................................................................................................................................ 2 2.5. Stichting Skyway ............................................................................................................................ 3 2.6. Samenvatting ................................................................................................................................. 3 Hoofdstuk 3, Toegankelijkheid festivalterrein .................................................................................. 4 3.1. oegankelijke toegangs- en doorgangswegen .............................................................................. 4 3.2. Een verharde ondergrond op festivalterreinen ........................................................................... 4 3.3. Veiligheid ........................................................................................................................................ 4 3.4. Vermijd hoogteverschillen ............................................................................................................ 4 3.5. Aangepaste toiletten ..................................................................................................................... 5 3.6. Horecagelegenheden .................................................................................................................... 5 3.7. Bar pictogrammen ........................................................................................................................ 5 3.8. Goede verlichting ........................................................................................................................... 5 3.9. Ringleiding ..................................................................................................................................... 5 3.10. Rolstoelplaatsen ............................................................................................................................ 5 3.11. Samenvatting ................................................................................................................................. 6 Hoofdstuk 4, Bereikbaarheid ............................................................................................................ 7 4.1. Informeren verkeersregelaars ..................................................................................................... 7 4.2. Openbaarvervoer ........................................................................................................................... 7 4.3. Pendeldienst .................................................................................................................................. 7 4.4. Routes naar de ingang .................................................................................................................. 7 4.5. Duidelijke bewegwijzering ............................................................................................................ 7 4.6. Voldoende gehandicaptenparkeerplaatsen ................................................................................. 7 4.7. Afzet en ophaal mogelijkheid taxi ................................................................................................. 8 4.8. Samenvatting ................................................................................................................................. 8 Hoofdstuk 5, Bejegening ................................................................................................................... 9 5.1. Aanspreken .................................................................................................................................... 9 5.2. Spreektempo ................................................................................................................................. 9 5.3. Gelijke ooghoogte bij communicatie ............................................................................................ 9 5.4. Briefing festivalmedewerkers ...................................................................................................... 9 5.5. Hulp- en blindengeleidehonden ................................................................................................... 9 5.6. Assistentie ................................................................................................................................... 10 5.7. Samenvatting ............................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 6, Informatieverstrekking vooraf aan het festival ..........................................................11 6.1. Schouwlijst ................................................................................................................................... 11 6.2. Toegankelijkheid website ............................................................................................................ 11 6.3. Goed gestructureerd en duidelijke taal ..................................................................................... 11 6.4. Vooraf aanmelden ....................................................................................................................... 11 6.5. Samenvatting ............................................................................................................................... 11 Hoofdstuk 7, Informatie tijdens het festival .....................................................................................12 7.1. Informatiestand ........................................................................................................................... 12 7.2. Mededelingen .............................................................................................................................. 12 7.3. Pictogrammen ............................................................................................................................. 12 7.4. Informatieborden ......................................................................................................................... 12 7.5. Programmaboekje ....................................................................................................................... 12 7.6. Smartphone informatie ............................................................................................................... 12 7.7. Samenvatting ............................................................................................................................... 12
Inleiding Voor u ligt een handreiking om festivals beter toegankelijk te maken voor mensen met een beperking. De handreiking is bedoeld voor organisatoren van festivals en andere evenementen. Deze handreiking bestaat uit een aantal handreikingen die van belang zijn bij de toegankelijkheid van een evenement voor mensen met een beperking. Omdat elk festival anders is zijn deze handreikingen algemeen gericht. Het doel van deze handreiking is om de festivaltoegankelijkheid en beleving voor mensen met een beperking te verbeteren. Deze handreiking is geschreven door Marianne Dijkshoorn in het kader van haar afstudeerproject voor de studie Vrijetijdsmanagement aan Hogeschool Rotterdam. Het afstudeerproject heeft de titel “Hoe kunnen festivals beter toegankelijk worden en meer belevenis bieden aan mensen met een lichamelijke beperking?” Voor dit onderzoek is onder andere gesproken met festivalorganisatoren, Rotterdam Festivals, gemeente Rotterdam en belangenorganisaties over het festivalbeleid en het toegankelijk maken van de festivals voor mensen met een beperking. Het onderzoek is gedaan in 2011 voor MEE Rotterdam Rijnmond (MEE) en de Vereniging van Gehandicaptenorganisaties Rotterdam (VGR), twee Rotterdamse belangenbehartigers voor mensen met een beperking. Bij deze organisaties kunnen vragen worden gesteld over deze handreiking. In hoofdstuk 2 staan contactgegevens. Mocht u contact willen opnemen met Marianne Dijkshoorn, dan kunt ook bij deze organisaties terecht voor haar gegevens. In Nederland wordt er steeds meer uitgegaan van een inclusief beleid waarin wordt gestreefd naar optimale toegankelijkheid voor iedereen zodat iedereen kan deelnemen aan de maatschappij, hier vallen ook mensen met een beperking onder. Mensen met een beperking zijn overal en willen mee doen in de maatschappij. Bewustwording speelt hierbij een grote rol. Mensen die niet direct met iemand met een beperking te maken hebben zijn zich vaak niet bewust van de obstakels die mensen met een beperking tegenkomen in het dagelijks leven. Vaak is een festival minder toegankelijk dan gebouwen. Voor festivalterrein is op het moment van schrijven geen wet of regelgeving op het gebied van toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Voor deze handreiking zijn de volgende bronnen zijn gebruikt: Landelijk Bureau Toegankelijkheid. (2006). Handboek toegankelijkheid van evenementen. Amsterdam: Gemeente Amsterdam. Projectbureau Toegankelijkheid. (2011, april). Uitgangspunten ITS Evenement. Opgeroepen op mei 10, 2011, van PBT: ww.projectbureautoegankelijkheid.nl VGR. (2009). Toegankelijkheid RF. Rotterdam: VGR. Westeinde, J. v. (2006). Handreiking Toegankelijkheid Evenement. Goes: Klaverblad.
Hoofdstuk 1,
Checklist
Toegankelijkheid van evenementen is breed. Niet alle tips zijn benodigd of toepasbaar voor elk evenement. De belangrijkste basispunten zijn opgenomen in deze checklist. Verharde hoofdpaden Meer informatie vindt u in hoofdstuk 3. Aangepast toilet Meer informatie vindt u in hoofdstuk 3. Toegangen en doorgangen van minimaal 0,9 meter Meer informatie vindt u in hoofdstuk 3.
Vermijd hoogteverschillen hoger dan 2 centimeter Meer informatie vindt u in hoofdstuk 3.
Voldoende gehandicaptenparkeerplaatsen en afzetmogelijkheid Meer informatie vindt u in hoofdstuk 4. Veiligheid Mensen met een beperking moeten specifiek worden opgenomen in veiligheidsplannen. Meer informatie vindt u in hoofdstuk 6.
Informeren verkeersregelaars Meer informatie vindt u in hoofdstuk 4. Informatie over bejegening in de medewerkerbriefing Meer informatie vindt u in hoofdstuk 5. Informatieverstrekking toegankelijkheid vooraf aan het festival Meer informatie vindt u in hoofdstuk 6.
Pagina 1
Hoofdstuk 2,
Adviseurs toegankelijke Festivals
Bij het toegankelijk maken van festivals kan deze handreiking helpen. Daarnaast zijn er experts die een handje kunnen helpen met adviezen of de levering van toepassingen. Bij een goede toegankelijkheid kan zelfs een internationaal erkent keurmerk worden verkregen. 2.1. Vereniging van Gehandicaptenorganisaties Rotterdam De Vereniging van Gehandicaptenorganisaties (VGR) zet zich in voor de belangen van mensen met een beperking in de regio Rotterdam. Het werk van de VGR is erop gericht dat mensen met een beperking dezelfde gelijke kansen krijgen als mensen zonder beperking en dat zij zelfstandig hun levenswijze kunnen bepalen. De VGR schouwt locaties met ervaringsdeskundigen en geeft hier advies over. De VGR richt zich op de levensterreinen: wonen, werken, vervoer, onderwijs, vrije tijd en sport, toegankelijkheid en zorg. De VGR doet dit op verschillende manieren: Het bijhouden van ontwikkelingen binnen de stad en met betrekking tot de stad Informatie en ontwikkelingen omzetten in actieplannen ter verbetering van de situatie voor mensen met een beperking Advisering aan de gemeente Rotterdam en anderen met betrekking tot het inclusief beleid Het ondersteunen van en samenwerken met verenigingen, platforms en organisaties die zich inzetten voor belangenbehartiging van mensen met een beperking. Voor meer informatie kunt u kijken op: www.vgr-rotterdam.nl 2.2. MEE Rotterdam Rijnmond Een samenwerkingspartner van de VGR is MEE Rotterdam Rijnmond (MEE). MEE is een landelijke organisatie die individuele belangen van mensen met een lichamelijke, zintuiglijke of verstandelijke beperking, chronische ziekte of
ontwikkelingsachterstand ondersteunt. MEE Rotterdam Rijnmond is ook de beheerder van de website www.toegankelijkrijnmond.nl waarop informatie staat over hoe toegankelijk bepaalde locaties en vervoersmogelijkheden zijn. Daarnaast zet MEE zich met haar kennis en ervaring in om de samenleving beter in te richten voor mensen met een beperking. Zo maakt MEE meedoen ook echt mogelijk. Voor meer informatie kunt u kijken op: www.meerotterdam.nl. 2.3. Projectbureau Toegankelijkheid Het Projectbureau Toegankelijkheid (PBT) maakt onderdeel uit van de Stichting ter bevordering van een Inclusieve Samenleving (SIS). Het PBT is op het gebied van toegankelijkheid het (technisch) adviesbureau van de Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland (CG-Raad). Het PBT stelt ontwerprichtlijnen op voor het Internationaal Toegankelijkheid Symbool criteria (ITS-criteria). Een voorbeeld hiervan is het ITS-evenement. De ITS-criteria kunt u downloaden via de website www.projectbureautoegankelijkheid.nl. Als een locatie na keuring van het PBT aan de richtlijnen voldoet wordt het officiële ITSkeurmerk uitgereikt. Voor meer informatie kunt u kijken op: www.projectbureautoegankelijkheid.nl. 2.4. Intro Intro uit België maakt evenementen, festivals en sportwedstrijden toegankelijk voor mensen met een beperking. Intro geeft advies op maat aan organisaties en geeft ondersteuning in de praktische opbouw van een evenement. Daarnaast kan Intro ook zorgen voor toepassingen om de toegankelijkheid te verbeteren. Intro levert haar diensten voor zowel mensen met een lichamelijke, auditieve, visuele als verstandelijke beperking en voor mensen met autisme. Voor meer informatie kunt u kijken op: www.intro-events.be.
Pagina 2
2.5. Stichting Skyway Stichting Skyway is bekend van de integratiefeesten zoals Sencity voor doven en horende. Sencity is een wereldwijd bekend evenement met beleving zoals geur, smaak, muziek, trillingen en signdancers. Daarnaast bevordert zintuiglijke beleving de positieve beleving van bezoekers. Zintuiglijke beleving toevoegen kan op vele manieren: van informatievoorziening tot aanpassing van locatie/faciliteiten tot aan het veranderen van beeldvorming en het inzetten van hulpmiddelen. Op het gebied van zintuiglijke beleving zijn er de volgende producten en diensten te huur: Sensefloor (trilvloer), het Feel-the-Music-Suit (trillende vest), Aromajockey met geursystemen, Foodjockey, signdancers en Textjockey. Voor meer informatie kunt u kijken op: www.stichtingskyway.nl. Organisatie Intro vzw MEE Rotterdam Rijnmond beheerder website www.toegankelijkrijnmond.nl Projectbureau Toegankelijkheid Stichting Skyway VGR
2.6. Samenvatting Voor advies over toegankelijkheid bij festivals kunt u terecht bij MEE Rotterdam Rijnmond of de VGR. Landelijk advies en het ITS waarmerk kunt u krijgen bij het PBT. Advies en toepassingen kunt u regelen via Intro en Stichting Skyway. Hieronder vindt u een overzicht van de contact gegevens.
Contact persoon
E-mailadres
Jan Wapenaar
[email protected] [email protected]
Willem Jagersma Maarten Molenaar Gerda Huijssen
[email protected] [email protected] [email protected]
Pagina 3
Hoofdstuk 3,
Toegankelijkheid festivalterrein
Toegankelijkheid is de basis van een festival. Om deze reden begint deze handreiking met toegankelijkheid van het festivalterrein. Als u deze handreikingen gebruikt creëert u design4all, dit houdt in dat het voor elke festivalbezoeker beter toegankelijk word.
mobiel zijn, kunnen zij zich zelf minder snel in veiligheid brengen. Dit noemt men uitgankelijkheid. Als de nooduitgangen beter toegankelijk zijn voor mensen met een beperking en het evacuatiepersoneel zich bewust is van de mogelijkheid dat er mensen met een beperking aanwezig kunnen zijn, worden de nooduitgangen veiliger voor iedereen omdat hiermee gekeken dient te worden naar aanwezige obstakels. U kunt voor vragen hierover terecht bij de gemeente.
3.1. Toegankelijke toegangs- en doorgangswegen Toegangen en doorgangen moeten minimaal 1,20 meter breed zijn zodat mensen elkaar goed kunnen passeren. Een eenrichtingsdoorgang dient minimaal 0,9 meter breed zijn zodat elke rolstoel erdoor kan. Rolstoelen verschillen in breedte. 3.2. Een verharde ondergrond op festivalterreinen Als u een goede toegankelijkheid wilt creëren dienen de hoofdpaden op de locatie verhard te zijn. Veel festivals vinden plaats op een onverharde ondergrond zoals een grasveld. Dit is voor mensen met een rolstoel, kinderwagen of rollater of mensen die anderszins slecht ter been zijn, moeilijk begaanbaar. U kunt het beste verharde hoofdpaden van vlak en slipvrij materiaal creëren, zoals houten plankieren (zonder uitstekende spijkers), rubberen (honingraat)matten of metalen (rij)platen. De hoofdpadden dienen circa 1,20 meter breed te zijn zodat men elkaar goed kan passeren. Het gebruik van stro bij regenachtig weer is niet aan te raden omdat het stro in combinatie met modder een klit vormt die vastplakt aan hulpmiddelen. De hulpmiddelen worden hierdoor tijdelijk onbruikbaar. Ook het gebruik van kiezelsteentjes, houtsnippers en zand is niet aan te raden als ondergrond.
3.4. Vermijd hoogteverschillen Hoogteverschillen en drempels zoals kabelgoten vormen voor veel mensen met een beperking een obstakel. Het kan veel energie kosten om een helling of trap op of af te lopen. Voor rolstoelgebruikers, mensen met een rollater of kinderwagen is het noodzakelijk dat hoogteverschillen overbrugd worden met een helling of een lift. Een niveauverschil tot circa 2 centimeter kunnen mensen met een beperking zelf goed overbruggen. Daarna is een hellend vlak benodigd dat voldoet aan de volgende eisen: Circa 0,9 meter breed Slipvrije ondergrond Hellingspercentage mag maximaal 10% tot 15% zijn Boven en onder aan de hellingbaan dient er circa 1,50 meter manoeuvreerruimte te zijn zodat een rolstoel kan draaien. Aan weerszijden van de helling moet er een afrijdbeveiliging van 5 centimeter zijn Aan weerszijden van de helling dient een stevige leuning op circa 0,9 meter hoogte te zijn die steun biedt aan personen die al stappend het hellend vlak gebruiken.
3.3. Veiligheid Om de veiligheid van mensen met een beperking te waarborgen bij calamiteiten dienen mensen met een beperking specifiek te worden opgenomen in het veiligheidplan. Doordat mensen met een beperking minder
Pagina 4
3.5. Aangepaste toiletten Als u op uw festival sanitaire voorzieningen heeft, dient er minimaal één sanitaire voorziening te zijn voor mensen in een rolstoel. Een voorbeeld is een aangepast toilet en dat kan zowel voor heren als dames dienen. Het hoeft niet uitsluitend voor mensen met een beperking beschikbaar te zijn. De toiletten en andere sanitaire voorzieningen kunt u het beste naast de andere sanitaire voorzieningen plaatsen. Deze moeten wel goed bereikbaar zijn voor mensen met een beperking. U dient wel goede bewegwijzering met pictogrammen te plaatsen zodat mensen weten waar het is. U kunt aangepaste sanitaire voorzieningen huren bij de meeste toiletleveranciers. Een gemiddeld aangepast toilet heeft een oppervlakte van 1,66 x 1,57 meter. 3.6. Horecagelegenheden Horecagelegenheden zijn vaak niet goed toegankelijk voor mensen met een beperking. Dit komt omdat er vaak opstapjes zijn of het meubilair te dicht op elkaar bestaat. Een hoofdpad van 1,20 meter in rechtlijnige structuren biedt een oplossing. Mensen met een beperking kunnen door de ruimte bij het hoofdpad gemakkelijker plaatsnemen aan tafels. 3.7. Bar pictogrammen Bij festivals is er veel omgevingsgeluid. Hierdoor is het niet altijd even duidelijk wat iemand bedoeld bij het bestellen van een drankje. Drankpictogrammen op de bar kunnen daarbij helpen. Iemand kan dan op een plaatje bijvoorbeeld het bier aanwijzen. Hiermee is voor barkeeper snel duidelijk wat degene wil hebben. U kunt bij de afbeeldingen van het assortiment ook de prijs vermelden in groter lettertype zodat mensen met een visuele beperking dit goed kunnen lezen.
3.8. Goede verlichting De meeste mensen zijn gebaat bij een goede verlichtingssterkte (circa 200 tot 300 lux). De lux (lx) is een eenheid van verlichtingssterkte: 1 lux is de lichtsterkte voortgebracht door 1 candela op een oppervlak loodrecht op de lichtstralen op een afstand van 1 meter van de bron. Zorg dat uw bezoekers niet direct in de lichtbron kijken, dit heeft een verblindend effect. Ook zonder direct in de lichtbron te kijken, worden de ogen snel vermoeid. Pas daarom alleen afgeschermde verlichtingsbronnen toe. Mensen met een beperking zijn gebaat bij goede verlichting doordat zij zich laten leiden door het licht of snel hun coördinatie kwijt kunnen raken. Zorg daarom voor goede verlichting. 3.9. Ringleiding Voor festivals zijn tegenwoordig tijdelijke ringleidingen beschikbaar. De ringleiding zorgt ervoor dat mensen met een hoorapparaat zonder achtergrondgeluiden kunnen genieten van een concert. Tijdelijke ringleidingen zijn bijvoorbeeld via Intro te verkrijgen, in hoofdstuk 2 zijn de contactgegevens van Intro vermeld. 3.10. Rolstoelplaatsen De zichtbaarheid van het podium voor mensen met een lichamelijke beperking is vaak een probleem bij festivals en evenementen doordat mensen die in rolstoelen zitten niets zien door staande mensen. Dit probleem is op te lossen door gebruik te maken van een verhoogd platform voor mensen in een rolstoel. Het platform is niet bij alle festivals nodig omdat er bij sommige festivals voldoende ruimte is op het veld om een goede zichtplaats te vinden. Het is van belang dat bij de aanwezigheid van een rolstoelplatform, festivalmedewerkers bij het platform staan zodat er geen misbruik van gemaakt kan worden door “gezonde mensen”. Het is fijn als er een begeleider of metgezel mee mag naar de rolstoelplaatsen. Een festival beleef je immers niet alleen. Het is van belang dat er voor begeleiders of metgezellen een stoel beschikbaar is zodat zij
Pagina 5
op ooghoogte met elkaar kunnen communiceren. Het platform moet aan de volgende richtlijnen voldoen: Hellend vlak van circa 0,9 meter breed met een slipvrije ondergrond met een hellingspercentage van maximaal 10% tot 15% zijn Boven en onder aan de hellingbaan dient er circa 1,50 meter manoeuvreerruimte te zijn zodat een rolstoel kan draaien. Aan weerszijden van de helling moet er een afrijdbeveiliging van 5 centimeter zijn Aan weerszijden van de helling dient een stevige leuning op circa 0,9 meter hoogte te zijn die steun biedt aan personen die al stappend het hellend vlak gebruiken. Op het platform heen dient een stevige leuning van circa 0,9 meter geplaatst worden Er dienen opgestapelde stoelen voor begeleiders of mensen die slecht ter been te zijn Beveiliging ADL-assistentie
Bij tribunes dient minimaal 2% van de aanwezige zitplaatsen gereserveerd te zijn voor mensen in een rolstoel. Deze plaatsen moeten gelijkmatig verdeeld zijn. Bij voorkeur is er naast elke rolstoelplek een gewone zitplaats, zodat de rolstoelgebruiker samen met iemand anders kan zitten. De kosten voor een platform lopen zeer uiteen in verband met de wensen en behoefte van de organisatie. 3.11. Samenvatting Toegangen en doorgangen moeten minimaal 1,20 meter breed zijn. Bij eenrichtingsverkeer volstaat dit met 0,9 meter. Op festivals met een onverharde ondergrond moet voor goede toegankelijkheid een verhard hoofdpad worden gecreëerd. Hoogteverschillen moeten worden overbrugd met een hellingbaan. Als er toiletten zijn moet er minimaal één aangepast toilet zijn. Verlichting moet goed worden afgesteld om verblinding te voorkomen. Rolstoelplaatsen zijn een extra mogelijkheid om mensen zicht op het podium te geven. Tot slot moeten horecagelegenheden ook toegankelijk zijn voor mensen met een beperking.
Pagina 6
Hoofdstuk 4,
Bereikbaarheid
Een toegankelijke locatie dient voor iedereen goed bereikbaar te zijn met de auto, het openbaar vervoer maar ook met de fiets en lopend. 4.1. Informeren verkeersregelaars Verkeersregelaars zijn het eerste aanspreekpunt voor festivalbezoekers. Het is van groot belang dat u de verkeersregelaars informeert waar gehandicaptenparkeerplaatsen en afzetmogelijkheden zijn, zodat mensen met een beperking niet onnodig ver hoeven te lopen naar de ingang. Extra afstanden verspilt veel energie die voor het festival bestemd was. 4.2. Openbaar vervoer Als mensen met een beperking dichtbij de ingang kunnen worden afgezet kunnen zij meer energie overhouden om van het festival te genieten. De maximum overbrugbare afstand naar een halte of het station is 200 meter vanaf de ingang van het festivalterrein. Het is ook van belang dat u in samenspraak met de gemeente, de regionale vervoersmaatschappij vraagt om toegankelijk vervoersmaterieel in te zetten, zodat mensen met een beperking gemakkelijk in en uit het openbaar vervoer kunnen stappen. 4.3. Pendeldienst U kunt een extra service bieden aan mensen met een beperking door een pendeldienst vanaf de openbaar vervoershalte of parkeerplaatsen aan te bieden. Mensen met een beperking kunnen hiermee energie besparen. Doe dit vooral als er geen halte binnen 200 meter of parkeermogelijkheid op 50 meter afstand is. 4.4. Routes naar de ingang Een festival begint bij het uitstappen uit de auto of openbaarvervoer. Ook de weg naar een festivalterrein toe dient toegankelijk te zijn. Wegen moeten een goede bestrating hebben die vlak is. Als mensen via onverhard terrein naar de ingang moeten lopen is het belangrijk
om een tijdelijk verhard hoofdpad van minimaal 1,20 meter breed te creëren door bijvoorbeeld houten plankieren, honingraatmatten of rijplaten. Als het de openbare weg buiten het festivalterrein betreft dan kunt u contact opnemen met de gemeente om dit probleem te laten verhelpen. 4.5. Duidelijke bewegwijzering Het is belangrijk dat u duidelijke bewegwijzering aan brengt op de belangrijkste invalswegen naar de locatie. Dit kunt u ook doen vanaf het stations en/of openbaar vervoer haltes. U kunt hiervoor het beste een gelijkvormige bewegwijzering gebruiken. 4.6. Voldoende gehandicaptenparkeerplaatsen Als mensen met een beperking dichtbij de ingang kunnen parkeren afgezet kunnen zij meer energie overhouden om van het festival te genieten. Het is hierom van belang dat zij op maximaal 50 meter van de ingang kunnen parkeren. De meeste mensen hebben een Europese gehandicaptenparkeerkaart. Gemiddeld 2% van uw bezoekers heeft een gehandicaptenparkeerplaats nodig. Dit aantal moet vanzelfsprekend worden aangepast als uw doelgroep senioren of mensen met een beperking betreft. De gehandicaptenparkeerplaatsen moeten minimaal een afmeting hebben van 3,50 meter breed en 6 meter lang zodat hier voldoende ruimte hebben om in en uit rolstoelen te stappen. Het bord met de aanduiding gehandicaptenparkeerplaats dient aan de voorzijde van de gehandicaptenparkeerplaats te staan zodat er voldoende ruimte is om de rolstoel naast de auto te parkeren.
Pagina 7
4.7. Afzet en ophaal mogelijkheid taxi Veel mensen met een beperking verplaatsen zich met (rolstoel) taxi’s. Hierom is het belangrijk dat u een afzet- en ophaalmogelijkheid op circa 50 meter van de ingang creëert.
4.8. Samenvatting In dit hoofdstuk zijn de belangrijkste punten voor het bereiken van een festivalterrein beschreven. Het begint bij de verkeersregelaars die goed geïnformeerd moeten zijn omdat zij het eerste aanspreekpunt zijn. Ook moet er goede bewegwijzering zijn, zowel van invalswegen als van stations of haltes. Een openbaar vervoer halte of station mag op maximaal 200 meter afstand liggen. Een pendeldienst kan een extra service zijn of een oplossing bieden als de parkeerplaatsen of het openbaar vervoer verder liggen dan de vermelde afstanden. De wegen naar het festivalterrein toe moeten vlak en verhard zijn zodat dit ook goede toegankelijk is. Tot slot dienen er brede gehandicaptenparkeerplaatsen worden gecreëerd en daarbij een afzet en ophaal mogelijkheid.
Pagina 8
Hoofdstuk 5,
Bejegening
Mensen met een beperking worden vaak op een verkeerde manier aangesproken. In dit hoofdstuk staan tips om dat op een juiste manier te doen. Bejegening is de manier van aanspreken, reageren en toekijken
5.1. Aanspreken U dient mensen met een beperking te beschouwen als volwaardige mensen. In het gesprek dient u zich te richten tot de persoon voor u. Het is niet de bedoeling dat u spreekt via de begeleider(s) of metgezel(len).
Wees respectvol Luister geduldig en aandachtig en zorg ervoor dat u begrijpt wat iemand zegt Vraag na of u het goed begrepen hebt Mijd de benaming gehandicapte of invalide, de officiële term is mensen met een beperking Spreek duidelijk, niet te vlug en articuleer goed zonder te overdrijven zodat mensen met een auditieve beperking kunnen liplezen
Voor een goede briefing over bejegening kan het boekje “Hoe doe ik gewoon normaal” worden meegegeven aan medewerkers. Dit is te downloaden op www.toegankelijkrijnmond.nl en te koop bij MEE Rotterdam Rijnmond. Daarnaast kunnen de VGR en MEE helpen met opzetten van dit specifieke briefingdeel over bejegening. Via de contactpersonen die genoemd zijn in hoofdstuk 2 kunt u contact opnemen met MEE en de VGR.
5.2. Spreektempo Voor mensen met een zintuiglijke beperking is het van belang dat u niet te snel praat. Neem de tijd om iets uit te leggen en spreek duidelijke taal zodat mensen u kunnen begrijpen. Mensen met een auditieve beperking kunnen de boodschap liplezen. 5.3. Gelijke ooghoogte bij communicatie Wanneer u communiceert met iemand in een rolstoel kunt u het beste zorgen dat u op ooghoogte bent van de persoon in de rolstoel. U kunt daarvoor het best op uw hurken gaan zitten zodat u de persoon in een rolstoel kunt aankijken. 5.4. Briefing festivalmedewerkers Festivalmedewerkers zijn de basis van uw evenement en bepalen mede de beleving van een festivalbezoeker. Bij festivalmedewerkers kunt u de volgende aandachtspunten onder de aandacht brengen tijdens een briefing zodat u goede bejegening kunt bewerkstellen: Benader de persoon zoals u zelf benaderd zou willen worden Maak geen kleinerende of grappige opmerkingen over de beperking om ‘het ijs te breken’ Richt u op de persoon die u aanspreekt (en dus niet op de eventueel aanwezige begeleider of metgezel)
5.5. Hulp- en blindengeleidehonden Mensen met een visuele beperking gebruiken vaak een blindengeleidehond. De blindengeleidehond waarschuwt zijn baas voor obstakels die de baas niet ziet. Mensen met een motorische beperking hebben soms een hulphond. Deze hond kan op commando dingen aangeven en deuren openen. Beide soorten honden zijn voor de mensen die er gebruik van maken zijn van zeer groot belang: ze helpen de gebruiker om zelfstandig te functioneren. De honden zijn getraind om ook goed in een mensenmassa te functioneren. De eigenaar van de hond is verantwoordelijk voor de hond. Een hulp- of geleide hond aaien is niet toegestaan omdat dat afleid van zijn werk en daarmee zijn baas in de problemen brengt. Het is van groot belang om hulp- en geleide honden toe te laten op een festival om een persoon zelfstandig te laten functioneren .
Pagina 9
Een hulp- of geleidehond moet gezien worden als een hulpmiddel in plaats van een hond. 5.6. Assistentie Mensen met een beperking hebben vaak behoefte aan ADL-assistentie. ADL betekent: hulp bieden bij Activiteiten van het Dagelijks Leven. De persoon vraagt daarbij zelf om hulp en geeft aan hoe dit moet gebeuren. Dit kan worden uitgevoerd door mensen zonder specifieke opleiding. ADL-assistentie is geen medische assistentie. Een ADL-assistent springt bij waar nodig, maar het is niet de bedoeling dat een assistent de hele dag samen met iemand optrekt. Concrete voorbeelden van ADL assistentie kunnen zijn: het ophelpen van de hellingbaan, iets weggooien, helpen een jas aan te trekken enzovoorts. ADL-assistentie is nodig omdat mensen met een beperking niet altijd een beroep kunnen doen op vrienden of familie. Een vriend hoeft niet altijd in te staan voor de assistentie van zijn of haar kennis met een beperking.
ADL-assistenten kunnen een aanspreekpunt zijn bij vragen of problemen van mensen met een beperking. Wanneer u in ADL-assistentie voorziet, maak dat dan via uw communicatiekanalen bekent. Mensen met een beperking moeten weten waar, wanneer en hoe de ADL-assistenten bereikbaar zijn. Het is ook belangrijk dat de ADL-ploeg herkenbaar is aan de kleding. 5.7. Samenvatting In dit hoofdstuk zijn belangrijke tips gegeven om mensen goed te kunnen bejegenen. Door een goede bejegening wordt een stap gezet naar een positieve beleving. Goede beleving leidt tot tevreden festivalbezoekers. Het is belangrijk om uw festivalmedewerkers hierover te briefen. Ook het geven van ADLassistentie kan in een briefing voorbij komen. Laat hulp- en geleide honden altijd toe omdat zij de baas helpen zelfstandig te functioneren.
Pagina 10
Hoofdstuk 6,
Informatieverstrekking vooraf aan het festival
Een festival begint met informatieverstrekking. Zonder informatie gaan bezoekers niet naar een festival. Informatie vooraf geeft mensen met een beperking de doorslag om wel of niet naar een festival te gaan. Mensen met een beperking hebben er baat bij wanneer zij vooraf weten welke aangepaste voorzieningen er wel en niet aanwezig zijn bij het evenement zodat zij er rekening mee kunnen houden. Deze informatie kunt u als organisator op uw website plaatsen.
toegankelijkheid. De gegevens van de VGR kunt u vinden in hoofdstuk 2.
6.1. Schouwlijst Om een goede weergave te geven van de toegankelijkheid van uw festival kunt u een schouwlijst downloaden op de website www.toegankelijkrijnmond.nl. Op deze website staan ook tips om een festival toegankelijk te maken. Een schouwlijst is een beoordelingslijst waaraan aan de hand van een puntensysteem kan worden aangeven hoe toegankelijk bepaalde voorzieningen zijn. Het is de bedoeling dat de website www.toegankelijkrijnmond.nl op korte termijn gekoppeld wordt aan een landelijke database www.geenbeperking.nl
6.3. Goed gestructureerd en duidelijke taal Zorg dat u de informatie die verspreidt goed gestructureerd en in duidelijke taal communiceert.
Als u de schouwlijst retour zendt aan MEE wordt deze schouwlijst op de bovengenoemde website gepubliceerd. Veel mensen met een beperking gebruiken deze site om te zien of een locatie toegankelijk is. U kunt ook alleen doorlinken van uw eigen site naar de website www.toegankelijkrijnmond.nl. MEE heeft een logo voor uw site dat bezoekers herkennen. Dit logo krijgt u als u de schouwlijst retour heeft gezonden. Op aanvraag kunt u advies van ervaringsdeskundigen krijgen om uw festival beter toegankelijk te maken. Ook kunt u met behulp van de VGR de locatie beoordelen op
6.2. Toegankelijkheid website U kunt uw website toegankelijk maken voor mensen met een visuele beperking door de richtlijnen van www.drempelvrij.nl te volgen. Voor websites zijn er oplossingen zoals vergroten letters. De richtlijnen zijn voor overheidssites verplicht. Als uw site voldoet aan de richtlijnen komt u in aanmerking voor een keurmerk.
6.4. Vooraf aanmelden Om als organisator te weten wat u kunt verwachten kunt u via uw website vragen of mensen met een beperking zich vooraf aanmelden. U kunt dan bijvoorbeeld vragen welke hulpmiddelen zij nodig hebben en of zij gebruik willen maken van ADL-assistentie. Hiermee vraagt u om eigen initiatief van de doelgroep en weet u welke behoeften er zijn, zodat u maatwerk kunt leveren. 6.5. Samenvatting In dit hoofdstuk wordt de informatie verstrekking vooraf aan het festival behandeld. Een schouwlijst kan duidelijkheid bieden over de mate waarin een festival toegankelijk is. Daarnaast wordt www.drempelvrij.nl aangegeven voor toegankelijke websites. Veiligheid van mensen met een beperking is essentieel om in uw veiligheidsplan op te nemen omdat mensen met een beperking minder mobiel zijn. Tot slot wordt gesproken over hoe u te weten komt wat de doelgroep wil.
Pagina 11
Hoofdstuk 7,
Informatie tijdens het festival
Tijdens een festival is informatievoorziening van groot belang. Het is zowel voor gewone festivalbezoekers als voor mensen met een beperking van essentieel belang om een festival goed te kunnen beleven. 7.1. Informatiestand Mensen willen vaak informatie over toegankelijkheid van bepaalde artiesten of shows. Deze informatie kunt u bij de informatiestand laten vermelden. Hierdoor hebt u geen apart informatiepunt nodig. Brief uw medewerkers tijdig over dit feit. Het is belangrijk dat uw informatiestand (gedeeltelijk) toegankelijk is voor mensen met een beperking. De ideale hoogte van een informatiestand is maximaal 1 meter hoog en minimaal 0,9 meter breed zijn zodat iemand in een rolstoel erbij kan. 7.2. Mededelingen Mededelingen tijdens een festival worden vaak omgeroepen. Voor mensen met een auditieve beperking is het fijn als u de mededelingen ook op een lichtkrant of scherm laat verschijnen zodat mensen het kunnen lezen. 7.3. Pictogrammen Duidelijke bewegwijzering is vanzelfsprekend. Pictogrammen verduidelijken de boodschap, zowel op de website als op het festival zelf. Het zijn hulpmiddelen die zorgen voor duidelijkheid, houvast en veiligheid. Hieronder vindt u enkele voorbeelden van pictogrammen die u kunt gebruiken op uw festival.
7.4. Informatieborden Informatieborden kunt u het beste op een hoogte van circa 1,50 meter hangen zodat mensen met een visuele beperking en rolstoelgebruikers dit ook kunnen lezen. Om de letters leesbaar te maken kunt u het beste grote letters op een contrasterende achtergrond plaatsen zodat het bord met gemak vanaf 1 meter gelezen kan worden. U kunt hierbij ook gebruik maken van pictogrammen. Meer informatie over pictogrammen vindt u in § 7.3. 7.5. Programmaboekje In uw programmaboekje kunt u ook informatie opnemen over voorzieningen voor mensen met een beperking. Deze voorzieningen kunt u ook aangeven op de plattegrond. Mocht u bij calamiteiten een speciaal beleid hebben om mensen met een beperking te evacueren dan is het goed omdat bij de algemene informatie te vermelden zodat mensen met een beperking op de hoogte kunnen zijn. 7.6. Smartphone informatie Op steeds meer festivals verschijnt naast het programmaboekje een (Layar)systeem waarbij met een smartphone festivalinformatie kan worden gedownload. Bij de inzet van een dergelijk systeem kan men ook de voorzieningen vermelden voor mensen met een beperking. Mocht u bij calamiteiten een speciaal beleid hebben om mensen met een beperking te evacueren dan is het goed om dat ook met het (Layar)systeem te vermelden zodat mensen met een beperking op de hoogte kunnen zijn. 7.7. Samenvatting Informatievoorziening voor mensen met een beperking tijdens een festival is van essentieel belang zodat men weet waar zij terecht kunnen. Informatie voor hiervoor kan in het informatieboekje, een smartphone systeem of op een lichtkrant.
Pagina 12
