Hoe kijken bedrijven naar hun afvalkost en kunnen zij er werkelijk iets aan doen? Steven Ghysens, directeur Enviro+ en bestuurder VMC
Visie • Professioneel en dynamisch team van een 30-tal gepassioneerde experts & consultants • Compleet dienstenpakket • Actief in Vlaanderen, Brussel, Wallonië en Nederland • Dienstverlening voor bedrijven uit alle sectoren en overheden • Persoonlijke service & meerwaarde voor de klant / pragmatische oplossingen/ flexibiliteit • Optimale prijs/kwaliteit • Bijdrage tot het evenwicht PPP • Gedragen door teamwork en betrokkenheid
Dienstenpakket Advies en studies: • • • • • •
Milieucoördinator & milieuadministratie MER, hinder-, natuur- & energiestudies Milieumanagement & -audits Bodemonderzoek & grondverzet Ruimtelijke ordening & planologie Veiligheid
Opleidingen (open en in-house) Meer op www.enviroplus.be
VMC – Vlaamse Milieucoördinatoren • Beroepsvereniging van milieucoördinatoren en milieudeskundigen • 800 leden, 300 externe – 500 interne • Activiteiten – Opleiding (permanente vorming): congres, studiedag, … – Inhoudelijke ondersteuning en belangenbehartiging – Netwerk en informatie • Uitgangspunt: versterken van de functie door verhogen van de kwaliteit, met nadruk op het pro-actieve effect dat de milieucoördinator kan hebben op het bedrijfsmilieubeleid
• Meer info op www.vmcvzw.be
Inhoud • Situering • Stand van zaken - Bedrijven en hun afval(kost) • Best practices om afval(kosten) te reduceren
Situering
Situering - enkele wettelijke aspecten • Afvalstoffendecreet en VLAREA Materialendecreet en VLAMAB • Principe van Ladder van Lansink/Verplichte afvalsortering • Secundaire grondstoffen/bijproduct/einde afval Grondstoffen • Terugnameplicht producentenverantwoordelijkheid • Rol milieucoördinator: advies geven en toezicht houden • Erkenningen/registraties afvaloperatoren • De vervuiler betaalt: Afvalstoffenheffing Kostenregeling • Administratieve verplichtingen: afvalstoffenregister/materialenregister en IMJV • Verpakkingswetgeving - ISA
Situering - enkele overheidsinitiatieven • • • • •
Presti-projecten Mambo: Minder afval, meer bedrijfsopbrengsten Eco-efficiëntiescans Ecodesign – Ecolizer/eco-design checklist/… Diverse initiatieven m.b.t. specifieke productgroepen (vb. kantoorartikelen) en doelgroepen (scholen, evenementen, consumenten,…) • …
Situering – enkele trends en evoluties • Afval wordt meer en meer grondstof/brandstof/energiebron • Prijs van afvalophaling en verwerking blijft doorslaggevend, wel meer aandacht voor duurzaam afvalbeheer/ bestemming van het afval • Afvalpreventie gekoppeld aan productie/dienstverlening afvalpreventie via ontwerp van product/dienst: vb. Eco-design, LCA, cradle to cradle en via duurzaam aankoopbeleid • Professionalisering van afvalinzameling en –ophaling/ integraal afvalbeheer • Rol van milieumanagementsystemen, charters en ecolabels
Situering – elementen van afvalkost • Verlies aan grondstoffen + productiekost • Afvalhoeveelheden op zich/Ophaling en verwerking: – Prijsverschillen tussen verwerkingsmethodes – Prijsverschillen tussen operatoren
• • • • •
Afvalpreventie: kosten/baten De mate van uitsortering: kosten/baten Uren van medewerkers besteed aan afvalbeheer De eigen afvalinfrastructuur Afvaladministratie
Stand van zaken - Bedrijven en hun afval(kost)
Algemene vastelling
Feedback vanuit de praktijk: Opvolgen en reduceren van afval(kosten) gebeurt in heel veel bedrijven/organisaties nog te weinig of zelfs helemaal niet!
Is dat een probleem?
Stand van zaken afval(kost) in de praktijk (1) • Gangbare praktijk bij veel KMO’s: – afvalsortering: dankzij privé-gewoonten van medewerkers verloopt dit redelijk goed, al blijven er probleemstromen; – afvaladministratie: IMJV meestal ok, afvalstoffenregister niet altijd in orde; – werken met erkende/geregistreerde afvaloperatoren:meestal ok; – klasseren van afvalfacturen zonder nazicht, laat staan opvolging; – als er al een afvalstoffenregister in excel is, staat afvalhoeveelheid vermeld maar zelden afvalkost; – zelden een gestructureerde & continue aanpak/doelstellingen m.b.t. afval(kosten)reductie; – dikwijls uit gemak werken met 1 afvaloperator; – aanwezigheid van milieucoördinator kan positieve impact hebben.
Stand van zaken afval(kost) in de praktijk (2) • Grotere bedrijven:
– doen het beter, zeker als ook aankoop zich met het afvalbeheer/kost bezighoudt; – soms al verregaande analyse van afvalkosten en besparingsmogelijkheden gelinkt aan afvalpreventie d.m.v. managementinstrumenten – grote bedrijven of bedrijven met meerdere sites proberen prijzen van afval te drukken via prijsaanvragen: dikwijls gerelateerd aan algemene tendens van kostenbesparing, niet altijd even doordacht.
• Overheidsorganisaties:
– ook hier nog veel verbetering mogelijk, dikwijls vergelijkbaar met het niveau van KMO’s; – te weinig aandacht voor opvolging van afvalkosten; – wel meer aandacht voor duurzaam aankoopbeleid.
Stand van zaken afval(kost) in de praktijk (3) • Mambo: (te) weinig bekend en toegepast • Eco-efficiëntiescans: – bevestigen dat weinig KMO’s hun afvalkosten opvolgen; – ondanks interesse van heel wat KMO’s in de suggesties om afvalkosten te reduceren, worden deze te weinig in de praktijk gebracht.
• Ecodesign, cradle to cradle, LCA, ecolabels,…: – blijven op vandaag instrumenten voor grote bedrijven of (weliswaar toenemende groep) pioniers bij KMO’s; – wat is imago, wat is realiteit?
Stand van zaken afval(kost) in de praktijk (4) • Milieu- en kwaliteitsmanagementsystemen hebben een positieve invloed op correcte afvalinzameling en verminderen van de afvalkost: – concrete doelstellingen omtrent afval(kost)reductie; – meer aandacht op de werkvloer om afval te voorkomen en te sorteren; – aandacht voor afvalbeheer gebeurt op continue wijze; – soms nog te weinig kostenbenadering.
• Ook evolutie naar duurzamer beleid bij grote bedrijven, overheden of pioniers bij KMO’s heeft positieve invloed
Stand van zaken afval(kost) in de praktijk (5) • Integraal afvalbeheer: – – – –
Uitbesteding aan afvaloperator Vooral bij grote bedrijven Toename van efficiëntie en sortering Gevaar: uitbesteding, dus minder aandacht voor evolutie afvalkost + alle stromen bij één ophaler, is dit altijd de beste/goedkoopste oplossing?
Mogelijke oorzaken van soms te beperkte aandacht voor afval(kost) • Te weinig zicht op de werkelijke afvalkost/gebrek aan overzicht • Afvalkost niet belangrijk genoeg?/Andere prioriteiten door tijdsgebrek • Te weinig samenwerking/communicatie tussen aankoper, milieucoördinator, boekhouding, productie, R&D en bedrijfsleiding • Algemeen principe opvolging van indicatoren te weinig toegepast • Soms grenzen van afvalpreventie bereikt op productietechnisch vlak: bedrijven zoeken niet meer verder • Klassiek vooroordeel: verder uitsorteren kost meer geld • Kleine bedrijven geven afval mee via gemeentelijke ophaling en betalen zo dikwijls te weinig: dus geen stimulans • Afvaloperatoren denken soms te weinig mee • Onduidelijkheid van afvalfacturen: mix van huur containers, kost/opbrengst afvalstroom, premies,… • De macht der gewoonte: men blijft bij trouw aan de afvaloperator en stelt dit nooit in vraag
Best practices om afval(kosten) te reduceren
Best Practices – Meet en analyseer • Volg afvalhoeveelheden en –kosten op (vb. in excel met tabellen en grafieken) • Bereken eens je totale afvalkost bvb. via Mambo • Gebruik ook eens de eco-efficiëntiescan, deze biedt een integrale benadering • Wil je ingrijpen in afvalpreventie en -beheer: maak een goede kosten/batenanalyse van de maatregel(en)
Best Practices - Doe • Afvalpreventie begint bij R&D en aankoop: pas dus de principes van duurzaam aankopen en eco-design toe,wanneer dit haalbaar is voor je bedrijf/organisatie en sector • Verbeter de samenwerking/communicatie tussen de verschillende afdelingen/functies in het bedrijf • Een milieucoördinator die naast administratief ook technisch, financieel en organisatorisch meedenkt is een plus • Selecteer afvaloperatoren die met je meedenken ook op het vlak van afval(kosten)reductie • Informeer je over mogelijke premies in verband met het selectief inzamelen van bepaalde afvalstromen • Voorzie de nodige infrastructuur: correct geïdentificeerde recipiënten om sortering te vergemakkelijken (vb. onbekend chemisch afval is zeer duur) • Sommige deelstromen maken een totale grotere afvalstroom duurder • Sensibiliseer de medewerkers • Milieu/kwaliteitsmanagementsystemen kunnen helpen
Best Practices – Volg op en evalueer • Installeer een systeem om de afvalhoeveelheden en – kosten op geregelde tijdstippen te bekijken en te evalueren • Ga na of genomen maatregelen het gewenste effect hebben/nacalculatie van de maatregel • Bevraag geregeld afvaloperatoren over de verwerkingsmogelijkheden en prijzen van de verschillende afvalstromen • En vooral: blijvende en continue aandacht voor afvalvoorkoming en –beheer • Geen overkill: gebruik het gezond verstand!
