Bedplassen, je kunt er iets aan doen Bij opgroeiende kinderen vanaf 6 jaar komt bedplassen regelmatig voor. In deze folder kunt u lezen hoe u uw kind op een positieve manier kunt begeleiden om ’s nachts droog te worden. Stap voor stap worden de kalendermethode en de wektraining met een plaswekker uitgelegd. Ook zijn nuttige tips en (web)adressen in de brochure opgenomen.
Bedplassen Men spreekt van bedplassen als een kind van 6 jaar of ouder minstens eenmaal per week in zijn of haar bed plast. U speelt als ouder een belangrijke rol bij de begeleiding van uw kind. Begin met de training van het droog worden als de motivatie van u en uw kind goed is. Uw kind moet zelf graag droog willen zijn in de nacht en bereid zijn om daar wat voor te doen. Bereid hem of haar en uzelf goed voor, en begin op een rustig moment (niet vlak voor sinterklaas, een verjaardag of de komst van een nieuwe juf). In deze training is prijzen en belonen bij goed gedrag heel belangrijk. Straffen wanneer het mis gaat maakt uw kind alleen maar nerveuzer. Het bedplassen kan daardoor toenemen. Veel kinderen hebben zich aangeleerd om niet op tijd te plassen. Bijvoorbeeld omdat ze te druk zijn met spelen. Als uw kind overdag bewuster met het zogenaamde ‘volle blaasgevoel’ omgaat, zal het in de slaap beter op een volle blaas reageren. De eerste stap is dat uw kind overdag op tijd naar het toilet gaat. Als uw kind overdag moet plassen let er dan op dat het goed uitplast en er de tijd voor neemt. Laat uw kind overdag voldoende drinken, ongeveer 1,5 liter. Het heeft geen zin om dit te beperken. Laat uw kind voor het naar bed gaat eerst plassen en zorg ervoor dat het goed uitplast. Laat uw kind tegen zichzelf zeggen dat het wakker wil worden als het voelt dat het moet plassen. Geef uw kind bij voorkeur geen luier meer aan, omdat het kind dan minder snel voelt dat hij of zij heeft geplast. Wel of niet wakker maken? Bij sommige kinderen werkt het als ze ’s avonds worden wakker gemaakt. Als u dit doet, zorg ervoor dat uw kind dan écht goed wakker is. Anders leert het kind slapend te plassen. Spreek met uw kind af dat u hem of haar wakker maakt (bijvoorbeeld met een wachtwoord). Maak uw kind niet vaker dan eenmaal per nacht wakker. Als het goed gaat, schuif het tijdstip van wakker maken dan met een kwartier naar voren. Bijvoorbeeld eerst om 23.00 uur wakker maken, dan om 22:45 uur, enzovoort.
Laat merken dat u het fijn vindt als het kind meewerkt. Uw kind plast niet met opzet in bed. Straffen werkt averechts. Is het bed toch elke ochtend nat, dan kunt u beter stoppen met deze aanpak.
De kalendermethode Kinderen vanaf 6 jaar die minstens eenmaal per week ’s nachts droog zijn kunnen met behulp van de kalendermethode bijhouden hoe vaak ze droog zijn. Uw kind moet hier wel plezier in hebben. Door de droge nachten te noteren ontstaat een overzicht van de droge en natte nachten over een bepaalde periode. Belangrijk is dat u de nadruk legt op de nachten die goed gaan. Schenk aan de natte nachten geen aandacht. Iedere keer als uw kind een nacht droog is mag het een zonnetje op een kalender tekenen. U spreekt samen af bij hoeveel zonnetjes (droge nachten) hij of zij een beloning krijgt. Bijvoorbeeld: voor elk zonnetje krijgt het kind een sticker. Als het kind vijf stickers heeft krijgt hij of zij een iets grotere beloning. Hou de beloning klein en kom het na! De beloning hoeft niet altijd een cadeau te zijn. Een leuke wandeling, samen gezellig een spelletje doen of een extra lang spannend verhaal voorlezen is voldoende. Ga als volgt te werk: 1 Gebruik een gewone dagkalender of ontwerp samen met uw kind een leuke kalender. 2 Kies een vast moment om samen met uw kind de kalender te bekijken en in te vullen. 3 Laat uw kind voor een droge nacht bijvoorbeeld een zonnetje of een sterretje tekenen, of een stickertje plakken. 4 Bewaar de kalender (met een potlood) op een vaste plaats, zodat er elke keer op gekeken kan worden. 5 Gebruik geen strafpunten als uw kind nat is. Alléén droge nachten, ook al zijn die niet achter elkaar, tellen mee. 6 Verhoog geleidelijk aan de benodigde zonnetjes voor de beloning. Eerst na één zonnetje een sticker geven, dan na twee (zie bij beloningen).
De wektraining De wektraining is voor kinderen vanaf 6 jaar. Er wordt gebruik gemaakt van een plaswekker in combinatie met beloningen en tegenprestaties. Hiermee leert het kind ’s nachts beter naar zijn of haar blaas te luisteren. Het kind wordt wakker gemaakt door de wekker op het moment dat het moet plassen. In deze training is de aandacht gericht op het juiste gebruik van de plaswekker en niet op het al dan niet droog zijn. Zo wordt de nadruk gelegd op wat uw kind wèl zelf kan, in plaats van wat uw kind (nog) niet kan. Natuurlijk gaat het er bij de training om dat uw kind uiteindelijk droog wordt. Gebleken is dat het percentage kinderen dat hierin slaagt hoger is als de aandacht gericht wordt op het juiste gebruik van de wekker. Vergeleken met de kalendermethode, waarbij er meer wordt afgewacht of het die nacht goed is gegaan, is de plaswekker een actieve methode.
De plaswekker werkt als volgt: De plaswekker is een apparaat dat met een draadje verbonden is aan een speciaal broekje of inlegger. Modernere uitvoeringen zijn draadloos. Voor het slapen gaan wordt de wekker door uw kind samen met u neergezet aan het voeteneind van het bed. Het apparaat bestaat uit drie onderdelen: een wekapparaat (werkt op batterijen van een halve volt), een katoenen broekje waar dunne draadjes doorheen lopen en een verbindingssnoertje tussen het broekje en het wekapparaat. Uw kind gaat naar bed met het broekje aan dat verbonden is met de plaswekker. Bij de draadloze wekker is een klein zendertje aan het broekje geklikt. De wekker heeft een bereik van ongeveer 4 meter en kan aan de andere kant van de kamer in het stopkontakt worden gedaan. Zodra er ’s nachts een paar druppels urine op het broekje komen gaat de wekker af. Uw kind gaat uit bed, zet de wekker uit, maakt de draadjes los, plast op het toilet en doet een schoon broekje aan. Als het bed toch nat is verschoont uw kind het bed. Afhankelijk van de leeftijd kunt u een beetje meehelpen. Dan schakelt uw kind de wekker weer in en gaat slapen. Als uw kind dit goed doet dan verdient het een kleine beloning (bijvoorbeeld een sticker). Het is belangrijk om goed te oefenen met de wekker voordat uw kind ermee gaat slapen. Uw kind moet alle handelingen zelf goed kunnen uitvoeren. Dat vraagt enige oefening. Bovendien moet uw kind het geluid van de wekker ogenblikkelijk herkennen en erop reageren als de wekker in de nacht gaat piepen. Dus met geduld goed “droog”oefenen voor het gaan slapen! Dit kunt u doen door bij het bed te gaan zitten als de wekker is aangesloten. U gaat iets voorlezen of even praten met uw kind en zet plotseling de wekker aan. Uw kind doet alle handelingen en u gaat vervolgens weer verder met voorlezen. Dit herhaalt u een paar keer. Uw kind moet dus alles zoveel mogelijk zelf doen. Belonen en tegenprestaties: Aan het begin van de training maakt u afspraken over de beloning als het kind de plaswekker goed gebruikt en ook welke tegenprestatie het kind moet leveren als het de afspraken niet goed nakomt. Het is belangrijk dat de afspraken duidelijk zijn en bij uw kind, uzelf en het gezin passen. Ze moeten uitvoerbaar en haalbaar zijn. Het is verstandig om de afspraken over beloningen en tegenprestaties samen met uw kind op te schrijven zodat er geen misverstanden over ontstaan. Belangrijk is dat uw kind de beloning zelf uitkiest. De beloning mag niet te groot en niet te klein zijn. Het moet uw kind extra motiveren om zich in te spannen, zonder dat het kind het alleen voor de beloning gaat doen. Beloningen zijn in drie soorten te verdelen: Sociale beloningen Activiteitsbeloningen Materiële beloningen complimenten zwemmen stickers, viltstiften knuffelen fietsen voorlezen tijdschrift, boek stoeien spelletjes oorbellen, lego autootje vertroetelen koekjes bakken knikkers, haarspeldjes langer tv kijken samen timmeren
Sociale beloningen kunt u altijd geven. Activiteiten kunnen vaak niet meteen plaatsvinden. Het is wel heel leuk voor kinderen als ze er naar toe kunnen werken. Bijvoorbeeld: ‘als je vijf stickers hebt dan gaan we zwemmen’. Kleine cadeautjes zijn het meest tastbaar en werken meestal heel stimulerend. Een voorbeeld: U heeft vooraf afgesproken dat uw kind bij 5 stickers een klein cadeautje mag uitzoeken. Uw kind wordt wakker van de plaswekker. U geeft uw kind een complimentje en een sticker omdat het wakker is geworden van de plaswekker en alle handelingen goed heeft gedaan. Ook als het bed nat is geworden. Dit doet u maximaal 1x per nacht. Wanneer de wekker ’s nachts niet is afgegaan en het bed droog is, betekent dit dat uw kind de plas heeft opgehouden òf uit bed is gegaan om op de wc te plassen. Hiervoor verdient uw kind een extra sticker. Uw kind kan dus maximaal 2 stickers per nacht verdienen. Uw kind heeft na een paar nachten 5 stickers gespaard en kan dan een klein cadeautje uitzoeken. Als uw kind de wekker niet goed gebruikt moet het een tegenprestatie leveren. De wekker wordt niet goed gebruikt als uw kind doorslaapt terwijl de wekker af gaat, als hij of zij vergeet om de wekker weer aan te zetten of als hij of zij niet wil helpen het bed te verschonen. Het is niet goed om als tegenprestatie een verdiend cadeautje af te pakken. Verdiend blijft verdiend. Wel kunt u hem een sticker laten inleveren. Tegenprestaties kunnen zijn: een sticker inleveren, afwassen, opruimen, geen TV kijken of een boodschapje doen. Instructie Voordat u met de eigenlijke training begint houdt u 14 dagen lang bij hoeveel droge nachten per week uw kind heeft. Zo weet voorkomt u dat er bij de start van de training te hoge of te lage verwachtingen aan uw kind worden gesteld. U kiest een rustig moment uit om met de training te beginnen (niet tijdens feestdagen of een eerste schooldag). Het is belangrijk dat u de training met de plaswekker aan uw kind duidelijk uitlegt. Wanneer u dat op een goede manier doet is de kans groot dat uw kind wil meewerken. Een gesprekje kan bijvoorbeeld als volgt gaan: “Voor oudere kinderen, zoals jij, is het soms erg moeilijk om te leren ’s nachts droog te blijven. Sommige dingen, zoals fietsen en zwemmen, leer je makkelijker maar ’s nachts droog worden dat leer je nu niet meer zo één, twee, drie vanzelf. Daarom hebben wij nu deze plaswekker besteld die jou gaat helpen bij het ’s nachts droog worden. De wekker helpt jou om wakker te worden als je blaas vol is en je moet gaan plassen. Als jij ’s nachts slaapt, dan merk je nog niet zo goed dat je blaas vol is. Het kleine stemmetje van de blaas zegt dan:”Hé, wakker worden, je moet naar de wc!” Maar omdat je zo lekker slaapt en het stemmetje héél zacht is, hoor je dat niet en plas je soms in je bed. Als we deze wekker gaan gebruiken dan moet je dit broekje aantrekken en de wekker aanzetten voordat je gaat slapen. Als je ’s nachts per ongeluk in je broek plast, dan gaat de wekker piepen. Als de wekker afgaat en
je wakker wordt, dan weet je dat je aan het plassen bent en dat je je plas moet ophouden en naar de wc moet gaan. Als je wakker wordt van de wekker, moet je eerst de wekker afzetten, je broek uitdoen en op de wc verder plassen. Als je dat allemaal goed doet, krijg je van mij direct een sticker. Als de wekker ’s nachts niet heeft gepiept dan heb je je plas opgehouden of ben je naar de wc geweest. Je krijgt dan ’s ochtends meteen een extra sticker. Maar als de wekker piept en jij blijft doorslapen, dan moet je een afgesproken tegenprestatie leveren. Je gaat dus vanaf …dag (dag waarop de training begint) elke nacht slapen met dit broekje om en de wekker aan. Dan leer je al snel te luisteren naar je blaas wanneer deze zegt dat hij vol is. Dan merk je dat je moet plassen en kun je naar de wc gaan of je plas ophouden tot de volgende morgen.” Vraag nog eens aan uw kind of het de instructie wil navertellen, zodat u kunt horen of uw kind begrijpt wat er van hem of haar verwacht wordt. Maximaal vier maanden Het is beter om de plaswekker niet langer dan vier maanden te gebruiken. Tenzij anders wordt geadviseerd door uw huisarts of hulpverlener. U kunt stoppen als uw kind gedurende twee weken achtereen droog is. Als uw kind na een periode droog te zijn geweest weer in bed gaat plassen (terugval), kunt u het beste zo snel mogelijk opnieuw met de training beginnen tot er weer twee droge weken zijn. Meestal is er dan snel resultaat omdat uw kind zich zal herinneren wat er moet gebeuren. Als u vragen heeft of behoefte aan ondersteuning, dan kunt u contact opnemen met de jeugdverpleegkundige van de JGZ die verbonden is aan de school van uw kind, via het Contactbureau, telefoonnummer 088 – 054 99 99 of per mail:
[email protected] (graag de naam van de school van uw kind vermelden). De jeugdverpleegkundige zal zo spoedig mogelijk contact met u opnemen. Veel achtergrondinformatie kunt u vinden op de website van het Kennis Centrum Bedplassen: www.bedplassen.org
Plaswekkers Er zijn diverse plaswekkers in omloop. De wekkers zijn alleen bij de leveranciers verkrijgbaar. Hieronder treft u een overzicht. Informeer bij uw ziektekostenverzekering vooraf welke kosten vergoed worden en hoe u moet handelen. Soms is een verwijsbriefje van de huisarts noodzakelijk. De genoemde prijzen kunnen enigszins afwijken. Meestal wordt de huurprijs van de wekker vergoedt, maar de set met broekjes en verzendkosten niet. Eltherwekker www.elther.com, telefoon: 013 – 467 40 00 Urifoon www.urifoon.nl, telefoon: 0297 – 76 00 01
Rodger www.rodger.nl, telefoon: 0541 – 35 14 49 Dri-sleeper www.dri-sleeper.com
Boeken Voor kinderen vanaf 5 jaar: Het kleine geheim van Pieter, Bettie Elias ISBN 90-6822-566-9, 1998 Voor kinderen vanaf 9 jaar: Niet de enige, André Nuyens ISBN 90-8030-305-1, 2004 Bedplassen. Daar wil je vanaf!, Zwaan Mulder en Marianne Vijverberg, ISBN 90-7459-760-2, 2003 Voor ouders: Droge bedtraining, handleiding voor ouders, A. van Londen
’s Nachts droog, werkboek voor ouders, A. van Londen, In bed plassen. Acht mogelijkheden om kinderen te helpen, A. van Londen Als zindelijk worden niet vanzelf gaat Vijverberg, Elzinga-Plomp, de Jong, ISBN 90-2152-081-8
Mei 2012 Croesinckplein 24-26, 2722 EA Zoetermeer telefoon 088 – 054 99 99, www.jgzzhw.nl,
[email protected]
