Patiënteninformatie
Actinische keratose Informatie over deze huidafwijking en de mogelijkheden er iets aan te doen
Actinische keratose Informatie over deze huidafwijking en de mogelijkheden er iets aan te doen U heeft een afspraak in Tergooi voor een onderzoek naar uw huidafwijking. Onze artsen en medewerkers doen er alles aan om u met de beste zorg te omringen en uw bezoek aan het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken. Ter voorbereiding op uw onderzoek, informeren we u met deze folder over de gang van zaken rondom het onderzoek. Daarnaast zetten we een aantal praktische zaken en nuttige informatie voor u op een rij. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Achterop vindt u de contactgegevens van de betreffende afdeling. De medewerkers van de afdeling of uw behandelaar beantwoorden uw vragen graag.
Algemeen Actinische keratose (actinisch = door zon veroorzaakt en keratose = verhoorning) wordt ook wel ‘zonneschade’ van de huid genoemd. De afwijking wordt vooral op oudere leeftijd gezien. Vooral mensen met een blank huidtype (blond haar en blauwe ogen) zijn hiervoor extra kwetsbaar. Ook op jongere leeftijd worden deze afwijkingen al gezien. Actinische keratose is te beschouwen als een chronisch effect van (teveel) ultraviolette (UV) straling en wordt beschouwd als voorstadium van huidkanker (type plaveiselcelcarcinoom). Het is dus (nog) geen huidkanker! Het algemene advies is om deze huidafwijkingen te behandelen vóórdat ze kwaadaardig worden.
Hoe ontstaat het? Actinische keratose wordt beschouwd als één van de lange termijn schadelijke effecten van UV-straling op de huid. Een voorbeeld van een 3
korte termijn schadelijke effect van de zon is zonverbranding. De overige lange termijn gevolgen zijn onder andere: vroege veroudering (leerachtige huid), rimpelvorming en pigmentvlekken. Het verband tussen het ontstaan van actinische keratose, huidtype en (langdurige) UV-straling is onomstreden! Hoe blanker de huid en hoe hoger de leeftijd, des te meer kans men heeft op het ontwikkelen van deze huidafwijking.
Wat zijn de verschijnselen? Het betreft hier kleine, veelal ruw aanvoelende, verhoornde plekjes van de huid. De kleur varieert van huidkleurig tot bruin. Voorkeursplaatsen zijn de handruggen, de onderarmen, het gelaat en de schedelhuid. In het begin is de huidafwijking beter te voelen (als ruw plekje) dan te zien. Soms zijn ze licht pijnlijk bij aanraking. De grootte kan wisselen van enkele millimeters tot enkele centimeters. Na verloop van jaren kan er, maar dit hoeft niet, in deze plekjes huidkanker ontstaan. Vaak zijn er meerdere plekjes aanwezig en zijn er aan de huid andere tekenen van langdurige zonlichtblootstelling te zien, zoals vlekkige verkleuringen, rimpels en dunner worden van de huid.
Een bijzondere vorm is de actinische keratose aan de lippen, de zogenoemde ‘cheilitis actinica’. Ook deze vorm komt voornamelijk bij ouderen voor. We zien daarbij verhardingen, roodheid, schilfers, kloofjes en kleurveranderingen van de lippen.
4
Hoe stellen we de diagnose? De diagnose kunnen we over het algemeen met het blote oog stellen. Als de afwijking onrustig is (wondjes, roodheid, zwelling), dan nemen we een huidbiopsie om huidkanker uit te sluiten.
Waaruit bestaat de behandeling? Behandeling van actinische keratosen is noodzakelijk vanwege de duidelijk verhoogde kans op ontwikkeling van huidkanker. De volgende behandelmethoden zijn mogelijk. Uw huidarts vertelt u welke behandeling voor u het meest geschikt is. 1. Cryochirurgie; dit is een éénmalige polikinische behandeling, waarbij we de plekjes met speciale apparatuur van buitenaf kortdurend bevriezen. 2. Curretage (wegschrapen of uitlepelen) en electro-coagulatie (dichtbranden). 3. Excisie. 4. Ingenol mebutaat gel. 5. Efudix crème (bevat 5-fluorouracil). Dit is een cytostaticum. 6. Imiquimod crème. Dit is een afweermodulerend middel. 7. Photodynamische therapie (PDT). Op de tumor brengen we een crème aan die een lichtgevoelige stof (methylaminolevulinezuur/MAL of 5-amino-levulinezuur/ALA). De tumorcellen nemen deze stof vrij selectief op. Na een inwerkingperiode van een aantal uren belichten we de huidtumor met een lichtbundel van een golflengte die is gelegen in het zichtbare lichtspectrum. In het belichte huiddeel vindt er vervolgens een reactie plaats waardoor het tumorweefsel te gronde gaat.
Wat kunt u zelf eraan doen? Omdat een actinische keratose wordt beschouwd als een lange termijn huidschade door UV-stralen, kan men niet verwachten dat zonbeschermende maatregelen, op de korte termijn, het ontstaan van een nieuwe actinische keratose kunnen helpen voorkomen. Tot op zekere hoogte is het echter wel mogelijk om verdere schade van de huid door UV-straling te verminderen. Dit kan door minder in de zon te vertoeven en het gebruik van de zonnebank te vermijden. Het gebruik 5
van anti-zonnebrandmiddelen met een hoge beschermingsfactor (factor twintig of hoger) maar vooral het dragen van beschermende kleding en hoofddeksel is ook van groot belang. Hierbij moet men bedenken dat een zonnebrandcrème niet bedoeld is om langer in de zon te zijn, maar is bedoeld om, gedurende de tijd dat u in de zon bent, de huid te beschermen.
Wat zijn de vooruitzichten? In de actinische keratosen bestaat er in de loop van de tijd een verhoogde kans op het ontstaan van huidkanker. Het betreft hier de typen plaveiselcelcarcinoom en minder vaak, het basaalcelcarcinoom. De kans op het ontstaan hiervan wordt geschat op een kwart tot twintig procent. Het basaalcelcarcinoom is meestal niet agressief en blijft beperkt tot de huid. Het plaveiselcelcarcinoom daarentegen kan uitzaaien naar de lymfeklieren en inwendige organen. Mits op tijd herkend en behandeld hebben deze beide vormen van huidkanker echter een goede prognose.
Afspraak We verwachten u op de polikliniek Dermatologie: locatie Blaricum locatie Hilversum Op
dag
om
uur.
Tot slot Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, neemt u dan tijdens kantooruren contact op met de polikliniek Dermatologie, voor beide locaties T 088 753 11 20. ©Tergooi 000347051 11082014
De vakgroep Dermatologie van Tergooi biedt u deze folder aan. Deze folder is gebaseerd op informatie van de website www.huidarts.com. © Copyright 2008.
6
7
T 088 753 1 753 www.tergooi.nl Locatie Blaricum Rijksstraatweg 1 1261 AN Blaricum Locatie Hilversum Van Riebeeckweg 212 1213 XZ Hilversum Locatie Weesp C.J. van Houtenlaan 1b 1381 CN Weesp
