Kijken….. Kijken naar Kunst….. Kijken naar Kunst en Bomen 2014!!
Een lesbrief voor basisscholen Inleiding: De Kunstmanifestatie Kunst en Bomen is een initiatief van de Stichting Oisterwijk 800 SPOT.
De stichting vatte anderhalf jaar geleden het plan op om in de groene omgeving van Oisterwijk, Moergestel en Heukelom 100 kunstwerken bij elkaar te brengen. Kunstwerken die een plaatsje moesten krijgen in bomen. Een ambitieus plan waarvoor de medewerking van vele kunstenaars en vrijwilligers noodzakelijk was. Mensen uit de eigen lokale omgeving hebben dit initiatief omarmd. Al snel kon er een werkgroep worden gevormd die met dit idee aan de slag ging. Het lokale basisonderwijs zag in Kunst en Bomen ook kansen en daarom werd er al in een vroeg stadium aansluiting bij dit lokale initiatief gezocht. De basisscholen de Kikkenduut, de Bunders, de Akker, de Molenhoek, de Tovervogel, Bienekebolders en de Vonder sloten zich aan. Daarmee werd het aantal kunstenaars in één keer met meer dan 1000 kinderen uitgebreid. Deze scholen werden in contact gebracht met kunstenaars die deelnemen aan Kunst en Bomen. Zo ontstond een mooie en praktische vorm van cultuureducatie. Kunst en Bomen 2014 is nu te bezichtigen. Er is volop te zien en te beleven. Deze lesbrief wil daarbij helpen.
Namens de Stichting Oisterwijk 800 SPOT wens ik u enorm veel plezier toe bij het bekijken van de ruim 100 kunstwerken van Kunst en Bomen 2014. De vele vrijwilligers, kunstenaars en heel veel basisschoolkinderen gunnen we deze aandacht!
Peter Ketelaars, directeur obs de Kikkenduut. Lid werkgroep Kunst en Bomen 2014.
Kijken naar Kunst. Kunst kijken met kinderen is verrassend en leuk. Het kan een onvergetelijke ervaring zijn. Kunst en Bomen 2014 is een uitstekend middel om kinderen in aanraking te brengen met kunst. De werken zijn divers en bevinden zich in veel gevallen op loopafstand in Oisterwijk, Moergestel en Heukelom. Kinderen kijken onbevangen. Met kinderen kijken naar kunst zorgt voor verwondering. Die verwondering moeten we behouden. Bij het kijken naar Kunst kunnen we kinderen helpen te leren oordelen en niet te veroordelen. Kunst beschouwen en reflecteren. (Uit: In gesprek met het beeld en met elkaar. SLO beschouwen en reflecteren met kinderen, 2009) Waarnemen en beleven van kunstwerken is heel persoonlijk. Wat doet het kunstwerk met jou als kind of volwassene? Maakt het je nieuwsgierig, aan het lachen, of juist verdrietig? Roept het associaties en herinneringen op, prikkelt het je verbeelding? Door naar kunstwerken te kijken en er samen over te praten, probeer je woorden te geven aan wat je ziet en ervaart (reflectie) Je zoekt naar betekenis: wat is het dat maakt dat ik bijvoorbeeld om dat beeld moet lachen, of dat het me verdrietig maakt? Praten over kunstwerken helpt om grip te krijgen op dat proces van betekenis geven en door met elkaar over ervaringen en interpretaties te communiceren, worden die betekenissen steeds rijker. Je ontdekt bijvoorbeeld dat anderen niet altijd hetzelfde zien als jij en er soms ook anders over denken. Kinderen hoeven niet eerst veel te weten over kunst voor je met hen daarover kunt praten. Het is belangrijker dat je als leraar kinderen helpt om zich open te stellen voor wat kunst met hen doet. Door daarover gesprekken te voeren en samen met hen te zoeken naar antwoorden op vragen. Als je hun interesse weet te prikkelen ontwikkelen kinderen spelenderwijs ook hun kennis over kunst. Ze worden nieuwsgieriger en gaan vaker op onderzoek uit. Ze zoeken informatie op internet, kijken in boeken of gaan bij een kunstenaar op atelierbezoek. Als ze daar plezier in krijgen is de kans groot dat ze ook waardering ontwikkelen voor kunst.
1. Wat is je eerste indruk? Vraag kinderen naar hun reacties . Vaak doen ze dat al spontaan. Ga er nog niet te diep op in. Wie wil er iets over vertellen? Is er iets dat je opvalt? 2. Wat zie je precies? Met de vraag wat zie je? stimuleer je kinderen goed te kijken en te beschrijven wat zij zien. Wat is het voor een soort (kunst)werk en waar zie je dat aan? (Schilderij, tekening, foto, beeldhouwwerk, gebruiksvoorwerp, gebouw, etcetera). Hoe groot is het in werkelijkheid? Wat stelt het (kunst)werk voor? Is het abstract? Bij architectuur en gebruiksvoorwerpen: wat is het voor een gebouw of gebruiksvoorwerp? Hoe is het gemaakt? Wat valt je op als je let op het gebruik van het materiaal en techniek? Wat valt op als je kijkt naar het gebruik van beeldaspecten als kleur, vorm, lijn, textuur, ruimte en compositie. (Stel niet alle beeldaspecten aan de orde, maar alleen die beeldaspecten die relevant zijn voor het werk) 3. Wat betekent het, denk je? Meestal vraag je niet letterlijk: wat betekent het? Dat is te moeilijk. Je zult deze vraag moeten toespitsen. De kern is dat de kinderen ontdekken waar het (kunst)werk over gaat. Wat roept het werk bij jou op? (gevoelens, gedachten, fantasieën) Waar gaat het over? Wat gebeurt er, is er gebeurd of zal er gebeuren? Wat willen, denken, voelen mensen of dieren die zijn afgebeeld in het werk? Welke sfeer roept het werk op? Waar doet het je aan denken? Zou dit in werkelijkheid ook zo zijn? In hoeverre maakt de kunstenaar zijn eigen werkelijkheid? Welke titel zou jij bedenken voor dit werk? Heb je een idee wat de maker (kunstenaar) met dit werk wil vertellen? Welke titel heeft hij/zij bedacht? Lijkt het op ander werk van deze kunstenaar? Wat weet je over de achtergrond van het werk? Waar staat of hangt het werk? Wanneer is het gemaakt? Welke functie heeft het werk? Hoe was dat vroeger? Bij architectuur en gebruiksvoorwerpen: Voor wie is het bedoeld? Mannen, vrouwen, kinderen, mensen met een speciaal beroep, etc. Moet het voorwerp vooral handig en functioneel zijn? (gebruiksfunctie) of moet de gebruiker er ook mee kunnen laten zien dat hij bijvoorbeeld modern, rijk, stoer, sportief is? (communicatieve functie).
4. Hoe weet je dat? In de praktijk zullen de vragen over wat je ziet en wat het betekent vaak niet zo strikt gescheiden zijn. Zowel kinderen als volwassenen hebben de neiging om steeds te pendelen tussen waarnemen/analyseren aan de ene kant en interpreteren aan de andere kant als ze kijken naar een kunstwerk. Leerling: Ik denk dat hij erge geldzorgen heeft (interpretatie) Leraar: Hoe weet je dat? Waar zie je dat aan? Leerling: Nou hij heeft wallen onder zijn ogen. Leraar: Zijn er nog meer dingen waaraan je dat kunt zien? Leerling: Aan de kleuren. Het zijn een beetje sombere kleuren veel groen en bruin. Kinderen interpreteren wat ze zien en gebruiken daarbij hun eigen ervaringen als referentiekader. Dat is prima. Het gaat er in de eerste plaats om wat zij zelf denken. Met de vraag: Hoe weet je dat? Kun je dat ergens aan zien? breng je ze steeds weer terug naar het kunstwerk. Je vraagt ze om goed te kijken en hun antwoorden met elementen uit het werk (voorstelling, gebruik van beeldaspecten, materialen en technieken) te onderbouwen. Het is belangrijk om verschillende kinderen aan het woord te laten en hen te leren verschillende interpretaties tegen elkaar af te wegen. Nadat de kinderen hun eigen interpretatie hebben gegeven, kun je eventueel achtergrondinformatie geven over de context waarin het werk is ontstaan. Deze informatie kun je als leraar inbrengen of je kunt kinderen een zoekopdracht geven. De antwoorden roepen weer nieuwe vragen op. Op die manier help je kinderen hun referentiekader uit te breiden. Maak gebruik van de catalogus van Kunst en Bomen 2014. De catalogus “Zo schep je een mooie wereld” bevat foto’s van elk kunstwerk, een beschrijving van het kunstwerk en wetenswaardigheden over de bomen waaraan de kunstwerken bevestigd zijn. 5. Wat vind je ervan? Wat vind je van het (kunst)werk? Wat maakt dat je dit vindt? Is je mening nu je langer gekeken en een erover gepraat hebt anders dan je eerste indruk? Waardoor komt dit? Het is de vraag of het niet belangrijker is, dat kinderen leren een interpretatie geven dan een oordeel. Toch zijn er zijn situaties waarin keuzes gemaakt moeten worden, bijvoorbeeld als je samen een keuze moet maken voor het kunstwerk dat je gaat lenen in de kunstuitleen. Dan is het van belang dat kinderen leren hun keuze te onderbouwen en ontdekken dat er verschillende meningen zijn die je tegen elkaar af kunt wegen.
Geheugensteun. Hieronder zijn de vijf kernvragen met de belangrijkste subvragen samengevat. Je kunt deze samenvatting uitprinten en gebruiken als geheugensteun bij je gesprekken, totdat je de vragen als het ware in je achterhoofd hebt en je ermee kunt spelen.
1. Wat is je eerste indruk? Wie wil er iets over vertellen? Is er iets dat je opvalt? 2. Wat zie je precies? Wat is het voor een soort (kunst)werk en waar zie je dat aan? Wat stelt het voor? Hoe is het gemaakt? Met welke techniek? Met welk materiaal? Wat valt op aan het gebruik van beeldaspecten? (kleur, vorm, lijn, ruimte, textuur en compositie) 3. Wat betekent het, denk je? Wat roept het werk bij jou op? (gevoelens, gedachten, fantasieën) Wat zou de maker (kunstenaar) met dit werk willen vertellen? Welke functie heeft het? Voor wie is het bedoeld? In welke tijd/op welke plaats is het gemaakt? 4. Hoe weet je dat? (pendelen tussen wat je ziet en hoe je dat interpreteert). 5. Wat vind je ervan? Wat vind je van het (kunst)werk? Wat maakt dat je dit vindt.
Voor meer informatie: http://www.slo.nl/downloads/2009/In_20gesprek_20met_20het_20beeld.pdf/download
Praktische informatie: 1. Waar vind ik informatie over de kunstwerken? Om goed te kunnen werken met deze lesbrief is de aanschaf van de brochure “Zo schep je een mooie wereld” noodzakelijk. Alle informatie over de kunstenaars, kunstwerken en de bomen is gebundeld in een speciale brochure ‘Kunst en Bomen, in Oisterwijk, Moergestel en Heukelom’. De brochure telt 220 pagina’s in full-colour en voor € 8,- verkrijgbaar bij de VVV in Oisterwijk en diverse horeca- en recreatiebedrijven en galeries/ateliers. Bij de meeste van deze adressen is ook de fietsroute Kunst & Bomen 2014 en een overzicht van de begeleide kunstwandelingen te krijgen. Op de website www.kunstenbomen.inoisterwijk.nl vind je een schat aan informatie, foto’s en achtergronden en nieuws over Kunst en Bomen 2014. 2. Waar vind ik de kunstwerken? Een volledig digitaal overzicht van de locaties van de kunstwerken vind je op: http://www.afstandmeten.nl/index.php?id=1329323 3. Hoe kan ik gaan kijken? De lesbrief is zo gemaakt dat elk bomenkunstwerk gekozen kan worden. Dit kan individueel, in groepjes of met de hele groep. In het centrum van Oisterwijk en Moergestel kan ook gekozen worden voor het lopen van een wandelroute. Deze kan met de lesbrief worden gecombineerd. Wandeling centrum Oisterwijk, 3 kilometer. Start Raadhuis, de Lind. http://kunstenbomen.inoisterwijk.nl/files/2014/06/Kunst-en-bomenwandeling-centrumOisterwijk.pdf
Wandeling centrum Moergestel, 3,6 kilometer. Start den Bogaard, Sint Jansplein 5. http://kunstenbomen.inoisterwijk.nl/files/2014/06/Kunst-en-bomenwandeling-centrumMoergestel.pdf
Overzicht van de kunstwerken en bomen:
1
Lind, de
Zomereik
Anton
Dona
Liberté ou la mort
2
Lind, de
bronzen afgietsel
Guido
Geelen
3
Lind, de
Ellen
Brouwers
4
Thea
van
Vliet
5
Verwielstraat, Burgemeester Stroomdalpad
Gewone of hollandse lindse Hemelboom
Monument van de Toekomst Vogelgeluiden in het groene hart Beschermde Appels
Knotwilg
Ilse
van
Eepoel
Indringer
6
Stroomdalpad
Prieelberk
Frank
Beek
7
Stroomdalpad
Amerikaanse Eik
Margriet
Sebestik
8
Stroomdalpad
Paardekastanje
Lobke
Burgers
9
Stroomdalpad
Perzisch ijzerhout
Roos
Terra
Verdwaald? Welnee, op vakantie Proef de dag als een glimlach Kraaimars - De tweede Rust Color Wheel
10
Lindepark
Moeraseik
Patriz’
Linden
Levensboom
11
Willie
Dona
Kariatide
Lith
18
Gemullehoekenweg Tamme of eetbare kastanje Kreishof Geelbladige acacia Hoevelstraat, Zuilvormige Secretaris van den Haagbeuk Hoevelstraat, Zuilvormige Secretaris van den Haagbeuk Hoevelstraat, Zuilvormige Secretaris van den Haagbeuk Terburghtweg naar Hongaarse eik Kempenlandstraat Waterhoefweg Gewone of ruwe Berk Burghtweidepad Abeel of Populier
19
Eikenven
Moerascypres
Susan
20
Eikenven
Nellie
21
Bremlaan
Gewone of Groene Beuk Amerikaanse Eik
Gert
22
Klompven
23
Klompven
24
Klompven
Gewone of ruwe Berk Gewone of ruwe Berk Zomereik
25
Hendriklaan, Hertog
Accacia
Thijs
12 13 14 15 16 17
Jolanda
van
van
Lilian
van
Rossum
The Rape of the inner child is a… Boten horen niet in Bomen Gast
Marielle
van den
Bergh
Peulen
Cristina
Ciobanu
Bij deBoom
Silvia
Wientjes
MetamorfoseW
Tilburg Dona
Handig Bankje & Dito Lampje Connection
de
Mulder
Tree Ologie
de
Mulder
Ja ik Wil!
Darja
Vos
Boomalfabet
Hans
Vernooij
Kijk en Bewonder
Heuvel
Uitwaaien
Follet
Huis en Boom, Boom en Huis
Carola
Peter
Truus
Mokveld
van
van den
26
Wolvensteeg
Treurwilg
Niels
Groeneveld
Wekstatt
27
Wolvensteeg
Zomereik
Thorsten
Schneider
1755, Lissabon
28
Lissabonpad
Abeel of Populier
Gonda
Zwaag
Doodsboom
29
Heisteeg
Zomereik
Carla
van der van
Belle
ODIN
30
Bosweg
Dode acacia
Els
van de
Ven
Maretak
31
Kassenaar
Inez
Schenk
Dromende Boom
33
Bosweg
Gewone of groene Beuk Beukenstam (dood) Zomereik
Karla
32
Swinderenlaan, van - Fietspad Tienhovenlaan, van
Rien
Claessen
Omhels me
34
Bundersstraat
Plataan
Gert
de
Mulder
Bomen en Afvalplastic
35
Biezenstraat
Knotwilg
Sylvy
van
Bochove
De Natuur huilt
36
Zomereik
Astrid
Berkhout
Samenscholen
37
Verwielstraat, Burgemeester Groenstraat
Amberboom
Sjef
Cox
Wijsheid
38
Baerdijk
Hemelboom
Yvon
Né
Hemelboom
39
Stroomdalpad
Treurwilg
Eric
Dolfij
Voorheen de Tweeling
40
Acacia
Greet
Gadella
PARASIET?
41
Huijberslaan, Kapelaan Poitersstraat
Rene
Donders
Onderhuids
42
kerkplein
Kleinbladige of winterlinde Zomereik
Barbara
Kluiver
Knuf
43
Kerkstraat
Zomerlinde
Jeanne
Tax
SFINKX
44
Stroomdalpad
Kunstwerkboom
Renee
du
Clou
De Fata Morgana
45
Verwielstraat, Burgemeester Canterslaan, Burgemeester Zwijsenstraat
Plataan
Peggy
van
Eras
Pont des Arts
Gewone of hollandse Linde Moerascypres
Rinus
Verhoeven
Bertram
Westera
Bange vrouw vlucht de boom in.. 51.576461,5.200417
2 Stammige Berk
Monique
Borg
Vreemde Boot
Amberboom
Laura
Hoek
Daphne
Amerikaanse eik
Ans
Hurk
Carmen de Manu
51
Sage ten Broekstraat, Le Schaepmanplein, doctor Bernadottelaan, Graaf Hondsberg
Paardekastanje
Marinke
Zandwijk
52
Hondsberg
Valse acacia
Chrys
Steegmans
53
Oostelvoortjes
Miriam
Londono
54
Mispelbos
Gewone of ruwe Berk Mispel
Bellen bevolken de Kastanje Boomwachter - Tree Guard Parasieten
Katrien
van
Hettema
Cocagne
55
Looijakker, de
Winterlinde
Marianne
van
Heeswijk
Free Hug
46 47 48 49 50
ter
van den van
56
Herengoedstraat
Treurwilg
Erik
Vink
The World is Mine
57
Herengoedstraat
Joep
Vrenken
De Plataan uitgelicht
58
Raadhuisstraat
Limburgse Boskriek of Zoete Kers Treures
Ronald
Boer
59
Raadhuisstraat
Gewone plataan
Kees
Ketelaars
60
Raadhuisstraat
Lisetteh
61
Raadhuisstraat
Rode Paardenkastanje Chinese esdoorn
Constructed growth Cultivated.. Aanvliegroute en Verblijfplaats.. Niet Voederen
Sabine
Bolk
Acer Ginnala
62
Pastoorspaadje
Beukenhaag
Nol
Havens
Zoek en gij zult zien
63
Pastoorspaadje
Gewone Vlier
Adrian
Salome
Teken van Leven
64
Postelstraat
Mieke
Veerkamp
SIGNAAL
65
Postelstraat
Dalen
Tree of Life OR DEATH!?
66
Bosstraat
Zweedse lijsterbes Groene Treurbeuk Trompetboom
Kees
Ketelaars
67
Ruijmheuvel
Bart
Ensing
68
Scheerman, de
Vederesdoorn of esbladige esdoorn Knotwilgen
De Bienekesapstroomboom Middelpunt
Lidwina
Charpentier
Fundament
69
Watercypres
Marisja
van
Weegberg
70
Magrietstraat, Prinses Huijsackerstraat
Plataan
Willeke
van der
Stel
71
Kloosterlaan
Winterlinde
Danny
Scholtze
Voordat ik vergeet dat ik.. Plataan als drager van het Kunstwerk Zonder Titel
72
Amerikaanse eik
Delian
de
Brouwer
Boomheiligen
73
Kloosterdreef en terug Kloosterlaan
Jeanne
de
Gruijter
74
Rootven
Hennie
van
Schooten
De malle- ballenbelleboom De Drie Kernen
75
Hoefkens, de
Gewone of hollandse Linde Okkernoot of Walnoot Haagbeuk
Maarten
Pieters
Verwonderboom
76
Heistraat
Gert
Kwekkeboom
Trespassing
77
Molenstraat
78
Waterhoefstraat
pad met voornamelijk Ratelpopulieren Beuk, Gewone beuk Zomereik
Wie ben jij, die daar ligt? Sir Tree
79
Gewone Den of Grove Den Amerikaanse eik
Helma
Kuijpers
80
Waterhoefstraat Moergestel Heukelomsebaan
Reinharda
Drijfhamer
81
Heukelomsebaan
Gewone eik, Zomereik
Jos
Smink
Martijn
van
Joke
van
Egten
Natasja
van der
Meer
De Totem - Ode aan het Dölleke Bloesem, Zand, Blad en Interaction In Optima Forma
82
Heukelomsebaan
Beatrijs
Sparrendreef
Gewone Den of grove Den Gewone Den of Grove Den Dode boom in het water Zomereik
83
Heukelomsebaan
Weijden
Ankor Tom
Valk
Absentia
84
Schaapsven
Josua
Wechsler
Will
Verhoeven Boer
The Death Tree Project "Refection" Kapel van de zetel van de mens Woekering
85 86
Laag Heukelomweg
Wilg
Hetty
de
87
Laag Heukelomweg
Zomereik
Leny
van
Eik
Heilig Huisje
88
Laag Heukelomweg
Berk
Irma
van
Koningsbruggen Vakantietijd
89
Laag Heukelomweg
Marcel /Angèle Sjef/Paul
van
Riel
Lof der Zotheid
van
Erp/Spapens.
Mariaboom
Lucy
Bex
Heukelomseweg
Gewone of hollandse Linde Gewone of hollandse Linde Dubbelbloemige paardekastanje Wilg
90
Heikesspoor, Het
91
Heikesspoor, Het
Remco
Westhoek
Het Sprookjesboek van Heukelom Salix Moai "Heukelom"
92 93
Hoog Heukelom
Paardekastanje
Lisette
de
Klerk
If Lightning Strikes again
94
Hoog Heukelom
Henriëtte
de
Brouwer
Miraculum Vita
95
Hoog Heukelom
Yvonne
Alting
Boom Ritme
96
Hoog Heukelom
Winterlinde of kleinbladige linde Grauwe Abeel, Populierengroep Fruitboomgaard
Joost
Pijnenborg
Iedereen kan Schilderen
97
Lavendel
Saskia
Oversteeg
98
Langvennen noord
Sneeuwberk of Himalaya-Berk Els
Het plezier van Samen leren De Wensenmolen
99
Lange kant, de
Kees
104 Lenartzstraat
Zilveresdoorn of witte esdoorn Rode paardekastanje Reuzen levensboom Gewone of groene beuk Japanse notenboom Japanse magnolia
105 Lind, de
Zomerlinde
Saskia
100 Almijstraat 101 Heusdensebaan 102 Perklaan, George 103 Lenartzstraat
Maartje
van der de
van
Maria
Klerx van den
Rik
Adriaans
Jacqueline
Baselier
De kleuren van Leven en Dood De Hekken maken plaats Echo
Ellen
Geerts
Painting Trees
Petra
Poolen
Koester Mij
Paula
Couwenbergh
Melting Bloom
Oversteeg
De sage van mijn Tilia Platyphyllos
van
Boogaart
Tips voor de leerkracht: Laat kinderen kijken door een koker (wc-rol) of gat in een papier. Daarmee kijken kinderen nog gerichter.
Bron: http://www.alles-kan.info/kunst-ontwerp-scholing/Onderwijs_files/Kinderkunstkijkblad.png Wat kunnen kinderen nog meer doen? -Schrijf zelf een gedicht op inspiratie van het kunstwerk dat je had uitgekozen. -Maak een woordveld over het kunstwerk. Wat roept het op? -Maak een (verf)tekening bij het kunstwerk dat is uitgekozen. -Mail naar de kunstenaar. Wie weet ontstaat er een leuk contact. Alle mailadressen staan in de brochure. -Maak digitale foto’s die samen met het werkblad gebruikt kunnen worden voor een presentatie naar elkaar.
En nu…..aan de slag! Veel plezier met Kunst en Bomen 2014.
WERKBLAD 1. Naam: ______________________
Welk kunstwerk heb je gekozen?
Wie heeft het kunstwerk gemaakt?
Wat is je eerste indruk?
WERKBLAD 2. Naam: ______________________
Wat zie je precies? Materiaal, grootte, kleur, abstract,….? Hoe is het gemaakt? Welke soort boom is het?
WERKBLAD 3. Naam: ______________________
Wat betekent het, denk je?
Hoe weet je dat?
WERKBLAD 4. Naam: ______________________
Wat vind je er van?
