Leuk dat je aan de slag gaat met het lesmateriaal van Greenpeace! Leerlingen verwerven inzicht in de oceaanproblematiek en ontdekken wat ze hier zelf aan kunnen doen. Het materiaal bestaat uit drie thema’s ‘Vervuiling’, ‘Vismethoden’ en ‘Zeereservaten’. De thema’s zijn ook modulair in te zetten. Dit materiaal is geschikt voor de onderbouw van het middelbaar onderwijs en kan, afhankelijk van het thema, goed ingezet worden de bij de vakken Natuur en techniek, Aardrijkskunde, Biologie, Maatschappijleer en Nederlands. Deze docentenhandleiding biedt alle praktische informatie. Veel plezier!
De thema’s en leerdoelen .................................................................................. 2 Aandachtspunten en verdiepingsmogelijkheden ............................................... 3 Voorbereiding en materialen ............................................................................. 5 Waarom Greenpeace educatie? ......................................................................... 5 Bijlage 1: antwoordvel........................................................................................ 6 Bijlage 2: aansluiting bij methode en kerndoelen ............................................... 8 Bijlage 3: de links uit het lespakket .................................................................... 9
1
Het materiaal is opgedeeld in 3 Thema’s. De thema’s zijn ook los in te zetten. Thema 1: Vervuiling – 30 minuten De leerlingen bekijken een filmpje ter introductie op de gevolgen van vervuiling. De leerlingen bedenken 12 soorten afval van verschillende materialen die ze in hun eigen leefomgeving tegenkomen en bedenken vervolgens welk type afval het meest schadelijk is voor de natuur. De leerlingen bekijken en bespreken klassikaal een infographic om vervolgens te onderzoeken hoe hun eigen afval in de Noordzee terecht kan komen. De leerlingen bedenken een actie om zwerfaval in en rondom de school te verminderen. Doel van de opdracht: De leerlingen worden bewust van de gevolgen van hun eigen handelen m.b.t. afval en consumptie en onderzoeken hoe ze dit kunnen verbeteren met behulp van duurzame alternatieven. Thema 2: Vismethoden – 30 minuten De leerlingen raadplegen 2 filmpjes over schadelijke vismethoden en bijvangst om kennis te maken met de problematiek van de oceanen. De leerlingen activeren hun voorkennis door het maken van een mindmap over ‘’duurzame visserij’’. De leerlingen doen bronnenonderzoek over bedreigde vissoorten en duurzame visserij om vervolgens voor 7 vissoorten de problematiek aan te geven. De leerlingen betrekken de gevolgen van bijvangst, overbevissing en schadelijke vismethoden bij het kiezen tussen het wel of niet verkopen van een vissoort. Doel van de opdracht: De leerlingen leren over de problematiek van overbevissing en onderzoeken waarom het zeeleven wordt bedreigd en waar ze informatie kunnen vinden over bedreigde diersoorten. Thema 3: Zeereservaten – 30 tot 60 minuten De leerlingen verwerven informatie over zeereservaten door het lezen van een krantenartikel en bespreken klassikaal de ingewikkelde begrippen die tijdens het lezen naar voren zijn gekomen. De leerlingen denken na over het belang van zeereservaten. De leerlingen maken kennis met het thema duurzaamheid en ontdekken het belang van evenwicht tussen people, planet en profit. De leerlingen verdiepen zich in 3 betrokken partijen om vervolgens te discussiëren over het aanwijzen van nieuwe zeereservaten. Doel van de opdracht: Bij dit thema leren leerlingen te discussiëren over een actueel onderwerp met verschillende meningen en belanghebbende partijen. Ook leren ze wat de functie en het belang is van zeereservaten.
2
Thema 1: Vervuiling Bij dit thema leren de leerlingen hoe afval van de straat in de zee terecht kan komen. Aandachtspunten: o Bekijk eerst het filmpje en vraag de leerlingen daarna wat ze zagen of wat ze opviel. o Bekijk/bespreek de infographic ook klassikaal en licht deze toe wanneer dat nodig is o Wanneer de school niet in de buurt van water is (denk ook aan slootjes), laat dan de leerlingen bedenken hoe afval vanuit de hoofdstad Amsterdam in de Noordzee terecht komt. Verdieping: o Opdracht 1: Ga met de leerlingen naar buiten en kijk welk afval jullie rondom de school kunnen vinden. Vervolgens kunnen de leerlingen de gevonden materialen in de tabel van opdracht 1 verwerken.
Thema 2: Vismethoden Aandachtspunten: o Bekijk eerst het filmpje over de overbevissing (links onderin) o Vraag de leerlingen te onderbouwen waarom ze vissoorten wel of niet verkopen Verdieping: Bij dit thema verwerven de leerlingen informatie over de problematiek van de (Noord)zee en zoeken ze informatie op over bedreigde diersoorten, bijvangst en duurzame visserij. o Opdracht 2b: Laat de leerlingen nadenken over voor welke prijs ze deze vissoort dan zouden verkopen en hoe de gekozen prijs in relatie staat met de door hen gevonden informatie over de betreffende vissoort.
Thema 3: Zeereservaten Bij dit thema ontdekken de leerlingen wat de oplossing is voor de behandelde problemen. Ook leren ze hoe een evenwicht tussen people, planet en profit bijdraagt aan een duurzamere wereld. Aandachtspunten: - Bespreek bij opdracht 1a de lastige begrippen uit het krantenartikel - Wanneer leerlingen het lastig vinden om de aspecten people, planet en profit op volgorde te zetten, is het mogelijk om dit klassikaal te doen. Daarna kunnen de leerlingen in groepjes bedenken waarom hun doelgroep voor of tegen het aanstellen van nieuwe zeereservaten zou zijn Verdieping: o Opdracht 2 en 3: Laat de leerlingen een brief schrijven naar de politieke partij de EPP waarin ze beargumenteren waarom er meer zeereservaten moeten komen.
3
Afronding Na het behandelen van de 3 thema’s hebben de leerlingen kennis verworven over de verschillende aspecten van de oceaanproblematiek. Deze kennis zou verder uitgewerkt of toegepast kunnen worden in de volgende eindopdracht: Laat de leerlingen een door hen bedachte actie uitvoeren in de school. Zo kunnen ze bijvoorbeeld posters maken om deze in de school of bij de kantine op te hangen, of een foto op de Greenpeace tumblr pagina plaatsen met een door hun bedacht hashtag. Je kan de leerlingen hierbij hun zelfbedachte actie van opdracht 3 van thema 3 laten uitwerken, of je kan de leerlingen de mogelijkheid geven om zelf een van de behandelde problemen uit de lessen (vervuiling, overbevissing, bedreigde vissoorten, bijvangst, etc.) als actiethema te gebruiken.
Tips voor de docent: - Laat de leerlingen hun actieposter of slogan delen via social media: o Op hun persoonlijke facebook/tumblr/twitter-pagina’s o Op de pagina of website van de school o Op de tumblr pagina van greenpeace.jongeren -
Is er behoefte aan meer informatie over Greenpeace, de oceanen, actievoeren of over andere onderwerpen? Dab kan je vrijblijvend via de Greenpeace website (www.greenpeace.nl) een voorlichter aanvragen die bij jullie in de klas hier meer over komt vertellen.
4
Voor deze les heb je de volgende digitale materialen nodig: o De powerpoint: ‘’Levende oceanen’’ De drie thema’s met opdrachten en filmpjes laat je zien op het digibord of via een beamer. o De werkbladen: Download hier het leerlingen werkblad. Print voor de leerlingen het bijbehorende werkblad uit. Hierop maken ze een deel van de opdrachten. Het werkblad kunnen de leerlingen mee naar huis nemen. Het is niet nodig om de digibordles uit te printen. o Een aantal atlassen of wereldkaarten of toegang tot google maps. De leerlingen onderzoeken bij thema 1 hoe hun afval in de Noordzee terecht kan komen door middel van kaarten. o Bij verschillende opdrachten zijn computers nodig waarop de leerlingen in groepjes of individueel informatie kunnen zoeken. Een andere optie is om de leerlingen gebruik laten te maken van hun mobiele telefoon. Let er hierbij wel op dat er een goede WiFi verbinding in het lokaal aanwezig moet zijn.
De toekomst van de aarde ligt niet alleen in onze handen, maar ook in die van de kinderen en jongeren van vandaag. Bijna de helft van de wereldbevolking is jonger dan 25 jaar. Hoe denken zij over het milieu en hoe gaan zij (straks) om met onze kwetsbare aarde? Vrijwel iedereen vindt duurzaamheid belangrijk. Maar hoe geef je daar in de klas vorm als er weinig tijd is en de lesmethodes en toetsen niet altijd voldoen? Greenpeace helpt docenten om duurzaamheidsthema’s in de klas te brengen. Omdat leerlingen het recht hebben te leren over de wereld waar zij in leven. En omdat kinderen zelf een steentje bij kunnen dragen voor een groenere planeet. Wil je vaker aan de slag met Greenpeace educatie? Kijk dan op www.greenpeace.nl/docenten. Omdat wij docenten willen stimuleren om aandacht te besteden aan het milieu, bieden wij de materialen kosteloos aan. Wel stellen wij een vrijwillige bijdrage voor de materialen zeer op prijs. Greenpeace neemt geen subsidies van overheid en bedrijven aan en heeft enkel bestaansrecht dankzij de bijdrage van haar donateurs.
5
Thema 1: Vervuiling Opdracht 1: 1a. Materiaal Soorten afval
Plastic en kunststof - tasjes - plastic flesjes - slippers - touwen - ballonnen - frietbakje
Voedsel - Kauwgom - bananenschil - brood - klokhuis - koekjes
Papier en karton - pakje drinken - zakjes - drinkpakken - voedselverpakkingen - sigaren pakje - wc papier
Andere materialen - cola blikje - wijnfles - houten planken - schoenen - kleding
Tijd om af te breken Alternatieven/ oplossingen
10-1000 jaar
Tot 30 jaar
+/- half jaar
Tot 1 miljoen jaar (glas)
Ter beoordeling van docent
Ter beoordeling van docent
Ter beoordeling van docent
Ter beoordeling van docent
1b. Plastic Opdracht 2. ter beoordeling van docent Opdracht 3. ter beoordeling van docent
Thema 2: Vismethoden Opdracht 1. ter beoordeling van docent Opdracht 2: 2a. Bijvoorbeeld: IUCN, Stichting de Noordzee, Greenpeace, WNF, goede vis, vis wijzer etc. 2b. Vissoort Belangrijke informatie Verkopen? Garnaal Veel bijvangst Ter beoordeling van de docent Niet bedreigd Kiezen voor duurzame visserij is Slechte vismethode met veel bodemschade essentieel om de natuurlijke Haring Niet bedreigd balans in onze oceanen weer Kabeljauw Bedreigd terug te krijgen. Dit betekent Slechte vismethode volgens Greenpeace dat met Schol Veel bijvangst mate moet worden gevist en Tong Slechte vismethode alleen op gezonde visbestanden. Blauwvintonijn Zeer ernstig bedreigd De methode van vissen of Slechte vismethode waarbij gebruik wordt kweken mag geen negatieve gemaakt van long-lines gevolgen hebben voor de Zeebaars Bedreigd omgeving en ander zeeleven. Wordt gevangen door selectieve handlijn Bijvangst, het omploegen van de visserij maar ook door slechte vismethoden zeebodem of de zijn dus uit den boze. 6
Thema 3: Zeereservaten Opdracht 1: 1a. Bijvoorbeeld: aanzienlijk, zeggenschap, impact, relatief, symbolisch, stabielere etc. 1b. Ter beoordeling van de docent. Kernwoorden: bescherming vissoorten, geen visserij, ecosystemen, etc. 1c. Ter beoordeling van de docent. Kernwoorden: overbevissing, uitsterven diersoorten, verwoesting ecosystemen etc. Opdracht 2: 2a Ter beoordeling van de docent. 2b Ter beoordeling van de docent. 2c Ter beoordeling van de docent.
7
Het lesmateriaal sluit aan bij de volgende kerndoelen: NEDERLANDS Kerndoel 06: Overleg, planning, discussie De leerling leert deel te nemen aan overleg, planning, discussie in een groep. Kerndoel 05: Omgaan met informatiebronnen De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, deze informatie te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen.
MENS EN NATUUR Kerndoel 30: Het milieu De leerling leert dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu), en dat technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen de duurzame kwaliteit daarvan zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden Kerndoel 31: Processen in de natuur De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu. Kerndoel 35: Zorg en veiligheid De leerling leert over zorg en leert zorgen voor zichzelf, anderen en zijn omgeving, en hoe hij de veiligheid van zichzelf en anderen in verschillende leefsituaties (wonen, leren, werken, uitgaan, verkeer) positief kan beïnvloeden.
MENS EN MAATSCHAPPIJ Kerndoel 36: Meningvorming De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan. Kerndoel 41: Omgaan met atlas en kaarten De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden. Kerndoel 42: Inzicht in de eigen omgeving De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu.
8
Thema 1: Vervuiling – An underwater garden of Eden. Right? Greenpeace Nederland https://www.youtube.com/results?search_query=garden+of+eden+right Thema 2: De Noordzee – Bijvangst bij Jaap & Kasper Filmproducties http://www.bijvangst.org/film Thema 2: De Noordzee – Maak een einde aan overbevissing Greenpeace Nederland https://www.youtube.com/watch?v=UVxfToJ6iSA Thema 3: Zeereservaten – Obama wil s’ werelds grootste zeereservaat creëren Knack België http://www.knack.be/nieuws
9
