DE STAND VAN HET LAND IN TIEN THEMA S

DE STAND VAN HET LAND IN TIEN THEMA’S 1 MOBILITEIT

2 POLITIEK

3 KANSEN

4 MILIEU

5 SAMENLEVING

6 ONDERWIJS

7 WERK

8 ZORG

9 GELD

10 ONDERNEMEN

WAT IS JOUW IDEE VOOR MORGEN?

— 2015 —

#bel10 en Radio 1 Café zijn een samenwerking tussen Radio 1 en VRT Nieuws. Werkten mee aan dit boek: Grafische vormgeving: Anne Manteleers Redactie: Frederik Defossez Fotografie: Tom Cornille, Mathias Dhondt, Gijs Collet en Neil Van Craeynest Tekstcorrectie: Mark Morren Distributie: Bart Rooms & Véronique Rombouts Projectleiding: Bob Vermeir

© VRT NV van publiek recht, 2015 Verantwoordelijke uitgever Luc Rademakers Auguste Reyerslaan 52 1043 Brussel +32 2 741 31 11 [email protected] [email protected] [email protected]

ISBN: 9789090291222 ISBN: 9789090291215

Alle rechten voorbehouden. Behalve in geval van wettelijke uitzondering is elke reproductie, publieke mededeling, beschikbaarstelling of verspreiding van dit boek, in papieren en digitale vorm, voor commerciële doeleinden verboden zonder de voorafgaande en uitdrukkelijke toestemming van de rechtenhouders. Behalve in geval van wettelijke uitzondering is elke reproductie, publieke mededeling, beschikbaarstelling of verspreiding van dit boek, in papieren vorm, voor particuliere doeleinden verboden zonder de voorafgaande en uitdrukkelijke toestemming van de rechtenhouders.

“Ik heb enorm veel dromen gehoord, gelukkig maar. De ene dag werd er al wat meer gedroomd dan op andere dagen.” — IVAN DE VADDER

De reproductie, publieke mededeling, beschikbaarstelling of verspreiding van dit boek in digitale vorm is toegelaten voor particuliere doeleinden en mits bronvermelding.

6

7

Voorwoord 9 Thema 1: Mobiliteit 12 Thema 2: Politiek 32 Thema 3: Kansen 52 Thema 4: Milieu 72 Thema 5: Samenleving 92 Thema 6: Onderwijs 112 Thema 7: Werk 132 Thema 8: Zorg 152 Thema 9: Geld 172 Thema 10: Ondernemen 192 Reacties 212 Medewerkers 214

8

9

De presentatoren van BEL10. Vlnr: Kathleen Cools, Xavier Taveirne, Ruth Joos, Lieven Verstraete, Annemie Peeters, Zouzou Ben Chikha en Annelies Moons Beste lezer, Inspiratie voor een betere samenleving, recht uit het hart en het hoofd van onze luisteraars. Dat willen we U graag serveren met dit (digitaal) boek. Het is de weerslag van tien dagen BEL10 vanuit het Radio 1-Café op de Kunstberg, in het hart van onze hoofdstad. We maakten er twee weken live radio over tien thema’s die onze luisteraars zélf op de agenda hebben gezet. Omdat we vinden dat dát is wat Radio 1 moet doen: het maatschappelijk debat aanmoedigen, burgers een stem geven om constructief, betrokken en kritisch na te denken over onze samenleving. “Wat is jouw idee voor morgen?” Met die simpele vraag ging BEL10 van start. De reacties waren overweldigend: meer dan 1.200 Vlamingen stuurden ideeën in voor een betere samenleving, gaven zich op om lid te worden van een Groep van Tien, vonden met hun persoonlijk verhaal de weg naar ons Radio 1-Café. Het leverde een grote diversiteit aan stemmen op: vertrouwde gezichten maar vooral ook onbekende Vlamingen met een sterk idee, een voorstel, een mening, een ervaring, een verhaal. Ze lieten zich horen via sociale media, telefoon of e-mail of liepen gewoon binnen in ons Café. De deuren stonden open en iedereen was welkom. Maar BEL10 was meer dan een vrijblijvende denkoefening. Onze luisteraars gingen praten met experts en deden in workshops nieuwe inzichten op over het thema van de dag. ’s Avonds gingen ze rechtstreeks het gesprek aan met de bevoegde beleidsmakers. Een ongeziene formule die boeiende radio opleverde en leidde tot concrete engagementen van ministers en partijvoorzitters. We zijn benieuwd of die engagementen tot effectieve veranderingen leiden en blijven het de komende maanden volgen. Met BEL10 hebben we ook de zomer ingezet op Radio 1. Elke middag live muziek, buiten op de Kunstberg. Een zonnig terras dat flink vol liep. Tientallen lijstjes vol zomerse inspiratie, van boeken tot buitenspelen, van lunchtips tot tentoonstellingen. ’t Was fijn om te zien hoe elke dag meer Vlamingen hun weg vonden naar ons Café, pendelaars en Brusselaars, een bont gezelschap van alle leeftijden en achtergronden. Als we even mogen dromen, dan wordt dit boek een tijdsdocument van 2015: waar onze maatschappij vandaag voor staat, waar haar burgers van wakker liggen, hoe het beter kan, hoe experts & beleidsmakers die inspiratie binnentrekken en ermee aan de slag gaan. Omdat Radio 1 dat wil zijn: een open platform voor iedereen die betrokken en kritisch wil meebouwen aan onze samenleving. Onze heel oprechte dank gaat uit naar alle luisteraars, muzikanten, experts, politici en medewerkers die van de eerste editie van BEL10 een succes maakten. We zien en horen jullie volgend jaar heel graag terug! Griet De Craen Hoofdredacteur radio VRT NIEUWS

Filip Pletinckx Nethoofd Radio 1

10

PS. Dit boek is gratis en u mag het, als geheel, zoveel verspreiden als u wil. Zo brengen we de ideeën van de luisteraars van Radio 1 onder de aandacht bij een zo ruim mogelijk publiek. Citeren mag ook mits bronvermelding.

11

Her en der in dit boek zie je dit icoontje Dat is een hyperlink naar de video-opname van het interview. Als je dit boek dus leest op een digitale drager en verbonden bent met het internet, klik je op dat icoontje om automatisch naar het bewuste fragment te surfen. Zo kan je BEL10 herbeleven.

THEMA (1)

MOBILITEIT Onze wegen slibben dicht. De ochtendspits lijkt bij momenten naadloos over te gaan in de avondspits. Hoe kunnen we de files verminderen? Moeten we de salariswagens in het vizier nemen of ligt de oplossing bij een efficiënter openbaar vervoer? Wat vaststaat is dat het zo niet meer verder kan. Andere landen mogen met veel plezier het wereldkampioenschap “in de file staan” van ons overnemen.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

15 JUNI 2015

MOBILITEIT: WEG MET DE FILES!

10

GEEN BEDRIJFSWAGENS MEER VOOR MENSEN ZONDER BEROEPSVERPLAATSINGEN — LUISTERAAR FRANK ARNOUT

12

13

m 08.26u

OCHTENDDEBAT

HOE LOSSEN WE DE FILE OP?

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

MOBILITEIT: WEG MET DE FILES!

10

ideeën

Wie mobiliteit zegt, zegt files. En op dat vlak wordt ons land verwend. Wat is de voornaamste oorzaak van die files en kunnen we die files nog (drastisch) verminderen? We stellen die vragen aan Joost Kaesemans van Febiac en Groen-voorzitter Meyrem Almaci.

“Ik zou alle firmawagens afschaffen: daarmee bedoel ik alle wagens die gebruikt worden om naar het werk te rijden en die daar dan een hele dag staan om vervolgens weer mee naar huis te rijden.” “De introductie van een all in one vervoersabonnement. Daarmee zou je de ene dag de trein kunnen nemen en de andere dag een auto of een fiets kunnen huren.”

JOOST KAESEMANS (FEBIAC): Laat me beginnen bij het eerste idee. Het is een beetje naief om te geloven dat je het probleem oplost door de bedrijfswagens af te schaffen. Heel wat mensen hebben die wagen nodig, voor hen is dat het meest valabele vervoermiddel. En als dat geen wagen is waar de werkgever een stukje in bijdraagt, dan kopen ze zelf wel een auto natuurlijk. MEYREM ALMACI (GROEN): Ik denk dat op het moment dat 88 procent van de mensen geen bedrijfswagen heeft en toch allemaal mee betaalt aan het systeem van bedrijfswagens, dat dat ons land tussen de twee a vier miljard euro kost en wat ons wereldkampioen maakt in het subsidiëren van die bedrijfswagens én in het filerijden. Dan weet iedereen dat daar iets aan gedaan moet worden. Wat betekent “er iets aan doen”? Is dat de bedrijfswagens dan afschaffen? Almaci: Ik denk dat je een systeem moet hebben dat mensen de vrijheid geeft. Om op momenten dat ze de auto nodig hebben, ze die auto ook kunnen gebruiken. Maar vooral ook om het openbaar vervoer te gebruiken of een elektrische fiets als dat een optie is om op het werk of ter plaatse te geraken. En dat is een flexibel mobiliteitsbudget.

U knikt een paar keer ja, maar toch vooral neen, meneer Kaesemans? KAESEMANS : Het is naiëf, want je zit in ons land met 5,6 miljoen auto’s waarvan 650.000 bedrijfswagens, maar een heel deel hebben ook een functie. Ze worden gebruikt om te werken. Met werken bedoelt u: ze worden overdag ook gebruikt voor verplaatsingen die belangrijk zijn voor het werk. Niet alleen om van en naar het werk te rijden. KAESEMANS: Inderdaad. Je gaat daarmee klanten bezoeken, interventies doen, je gaat ermee op reportage. Hebt u daar precieze cijfers over? Wie zijn wagen alleen gebruikt om van en naar het werk te rijden en wie daar andere dingen mee doet? KAESEMANS: Dat is heel moeilijk en daar zou eens een grondig onderzoek naar moeten gebeuren. Alleen al maar om te weten van de wagens die op naam van een bedrijf zijn ingeschreven, hoeveel er daarvan ook voor privé-verplaatsingen mogen worden gebruikt. Dat zou al een hele goeie zaak zijn. Is het afschaffen van de bedrijfswagens bespreekbaar voor u?

KAESEMANS: De problematiek ligt niet bij het feit dat er bedrijfswagens zijn. Je moet kijken waarom er fiscale gunstmaatregelen bestaan, zoals bedrijfswagens, maaltijdcheques of ecocheques. Dat is omdat de kost op arbeid zo verschrikkelijk hoog ligt in dit land. Het is een manier om mensen te vinden, mensen te behouden en te motiveren met een auto die ze zelf ook zouden kopen. Mevrouw Almaci, als de bedrijfswagens worden afgeschaft, dan worden de mensen zwaar getroffen in hun verdiensten. ALMACI: Wat ik bijzonder spijtig vind in dit verhaal is dat het meteen een soort van oppositieverhaal wordt, waarbij men de ene groep tegen de andere groep probeert uit te spelen. En dat men onmiddellijk begint te zeggen dat het naïef is. Oppositie lijkt me dit niet. Dit zijn toch valabele bedenkingen die veel mensen zich zullen maken. ALMACI: Het is niet normaal dat we wereldkampioen zijn in het subsidiëren van bedrijfswagens en tegelijk de luchtkwaliteit in Europa en Noord-Amerika, dat in de top-3, Antwerpen en Brussel zitten. Je moet dus iets doen aan dat probleem. Zoals mensen de vrijheid geven. Wij willen niet dat de mensen die met auto’s van het wit-gele kruis rijden, de

1

vertegenwoordigers en de verkopers, dat die hun auto’s worden afgepakt. Wat wij wél willen is de files verminderen. Er is een Nederlandse studie die aantoont dat als je het mobiliteitsbudget invoert als alternatief voor het subsidiëren van bedrijfswagens, de files met 20 procent naar beneden gaan. De mensen die een bedrijfswagen nodig hebben, gaan daar wel bij varen. Intussen verbetert ook de slechte luchtkwaliteit en kan je de subsidies gebruiken voor het verminderen van de loonlasten. Want het werkelijke probleem is dat er vandaag een salaris wordt uitbetaald in de vorm van een auto. Laat ons die geld uitbetalen in salarissen. Zodanig dat mensen daarbovenop een mobiliteitsbudget krijgen en kunnen kiezen om niet naar hier te komen met de auto maar met het openbaar vervoer. KAESEMANS: Laat ons toch een beetje bij de feiten blijven. Als we kijken naar de landen rondom ons, waar de firmawagens zogezegd veel

minder verspreid zijn. Dan zie je dat het gemiddeld autobezit net zo hoog ligt als bij ons. Het is dus niet door die firmawagens dat wij meer auto’s hebben. ALMACI: Maar ze worden veel minder gebruikt en daar gaat het om. En laat ons dan ook bij de feiten blijven. In Nederland, in Duitsland, in Oostenrijk waar de bedrijfswagens veel minder worden gesubsidieerd, heeft men een eigen wagen, maar gaat men er veel flexibeler mee om. KAESEMANS: In Nederland zijn er ook veel minder files omdat er zwaar is geïnvesteerd in betere weginfrastructuur. Als mevrouw Almaci zegt dat we meer op weg moeten naar een meer “Level playing field” waar de verschillende vervoersmodi elk hun eigen rol en hun eigen taak krijgen, dan zijn wij het daar absoluut mee eens. En dan zou de overheid werk moeten maken van een fiscale en administratieve gelijkschakeling van die verschillende vervoerswijzen.

STELLING/IDEE “Minder bedrijfswagens worden omgezet in meer maatschappelijke kosten. Want meer files, meer luchtvervuiling, meer gezondheidskosten en minder belastingsinkomsten. Bovendien zijn salariswagens ook een probleem voor mensen die er zelf een hebben. Ze zijn als het ware veroordeeld om in de file te gaan staan. Tot de helft van de files bestaat uit salariswagens. Als we die nu eens herkenbaar zouden maken, dan zou het probleem misschien voor een stuk bespreekbaar kunnen worden.”

Die wagens herkenbaar maken, is dat een optie? KAESEMANS: 1 op de 2 klopt helemaal niet. Het zou realistischer zijn als je zegt dat ‘s morgens op de Brusselse Ring 20 procent van de auto’s bedrijfswagens zijn. Dat is

14

15

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

inderdaad niet onaanzienlijk, maar zoals ik daarnet al zei: voor veel mensen is de auto de handigste manier om naar hun werk te gaan. Als dat geen bedrijfswagen meer zal zijn, dan zal dat een eigen auto zijn in heel veel gevallen. We hebben daar ook onderzoek naar gedaan. 9 op de 10 mensen die vandaag een bedrijfswagen hebben, zeggen dat ze sowieso een auto zullen nemen. 1 op de 10 is bereid om te onderzoeken of er andere manieren zijn. Ook is het nogal naiëf om te zeggen dat “als je een bedrijfswagen hebt, dat je ook gedoemd bent om die te gebruiken”. Zelf heb ik een auto van mijn bedrijf, maar ik ben naar hier (Kunstberg Brussel, red) met de fiets gekomen omdat dat vandaag de best mogelijke oplossing was. We hebben het heel veel over problemen gehad. Laat ons ook eens naar de oplossingen kijken. Bijvoorbeeld het mobiliteitsbudget. Hoe moet dat er voor u uitzien, mevrouw Almaci? ALMACI: Dat is een belastingskrediet waarmee iedereen in alle vrijheid kan beslissen aan wat hij of zij dat besteedt. Op welke manier hij of zij op zijn werk wil komen. Maar waar we wel de subsidies van de bedrijfswagens voor gaan gebruiken.

MOBILITEIT: WEG MET DE FILES!

Dus geen salariswagens meer, maar wel een mobiliteitsbudget? Het is of, niet én? ALMACI: Het is of en niet én, maar in die “of” zit natuurlijk wel de mogelijkheid om een wagen te gebruiken. Dat zal wat meer kosten, omdat die voor meer problemen zorgt? ALMACI: We gaan het fiscaal voordeel groter maken voor het openbaar vervoer en voor de elektrische fiets. We gaan duidelijk de voorkeur geven aan datgene wat duurzaam is. We zijn niet van plan de mensen te straffen om ze de bedrijfswagens te laten gebruiken. Wat we wél willen is om de gigantische voordelen die nu worden gegeven aan mensen met een bedrijfswagen, om die te nivelleren. Zodat ook zij zouden kiezen voor een andere optie.

Meneer Kaesemans, is het “of” of “en” voor u? KAESEMANS: Het is sowieso een “en-en”-verhaal. Het openbaar vervoer moet de auto zoveel mogelijk aanvullen, niét beconcurreren. Het verhaal van het aanvullen moeten we onderstrepen. Een auto is niet altijd de oplossing en een tram en een bus is dat evenmin. (Almaci knikt hevig neen, red)

voor de bedrijven is ook veel te groot. We willen hen een handje helpen om die keuze wél te maken. KAESEMANS: Mevrouw Almaci heeft gelijk als ze zegt dat bedrijven daarmee bezig zijn. Politici moeten het de bedrijven nu makkelijker gaan maken om dat administratief en fiscaal geharmoniseerd te krijgen. Zodanig dat die keuze veel evidenter, veel makkelijker, logischer en natuurlijker gebeurt.

Foute Vrienden Thomas Smith, Jeron Dewulf en Christophe Stienlet nemen deel aan de Radio 1-mobiliteitsrace. Met één hoofdvraag: wat is de beste manier om van het Atomium naar de Kunstberg te geraken? Ze krijgen allemaal een stadsplan mee en mogen zich op één van deze drie manieren verplaatsen: met het openbaar vervoer, met de fiets of op rolschaatsen. Jeron raakte met het openbaar vervoer zo’n tien minuten sneller van het Atomium naar het Radio 1-café op de Kunstberg. Thomas en Christophe kwamen - door de vernielde rolschaatsen van Thomas - samen aan.

m 15.00u

m 08.26u

FOUTE VRIENDEN

Moeten we niet heel anders gaan nadenken over een compleet andere mentaliteit voor de genereaties die komen? Dit kan zo toch niet blijven duren? KAESEMANS: Natuurlijk moet er heel wat veranderen. Twee jaar geleden hielden wij ook al een pleidooi voor een kilometerheffing. Vanuit onze sector (de automobielsector, red.) klonk dat heel verrassend, nochtans is dat een manier waarmee je mensen dag na dag doet nadenken van welke verplaatsing doe ik en hoe doe ik dat. Rekeningrijden, mevrouw Almaci? ALMACI: Dat is heel duidelijk voor een groene partij. Zeggen dat rekeningrijden moet ingevoerd worden, zodat mensen ook hun verplaatsingen zullen spreiden in de tijd, wanneer het goedkoper is. Dit debat is in volle evolutie en we hebben het niet alleen meer over rekeningrijden maar ook over de vrijheid. 1 op de 3 wil er volgens onze enquete niet over spreken. Die wil alles behouden zoals het nu is. ALMACI: Het is heel moeilijk om iets wat er zo hard is ingeslopen, te veranderen. Op dit moment is het fiscaal subsidiëren van bedrijfswagens de meest kortzichtige manier om aan loonpolitiek te doen. En dus moet je die loonpolitiek veranderen, wat wij voorstellen met onze taxshift. Heel wat bedrijven vandaag zijn ondanks het feit dat het fiscaal kader niet bestaat , wél al bezig met het mobiliteitsbudget. Waarom? Omdat ze door de files veel te moeilijk te bereiken zijn. De economische kost

16

17

m 12.45u

TOURIST LeMC LIVE OP DE KUNSTBERG

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

MOBILITEIT: WEG MET DE FILES!

10

18

19

m 21.00u

REPORTERSDAGBOEK: WARD BOGAERT

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

MOBILITEIT: WEG MET DE FILES!

10

ZE LAGEN ONDER EEN DIKKE LAAG STOF, DIE WANDELSCHOENEN DIE IK KLAARGEZET HAD VOOR MIJN EERSTE DAG ALS BEL10-REPORTER. EEN WANDELING DOOR BRUSSEL STOND OP HET PROGRAMMA. OP ZOEK NAAR PLAATSEN WAAR AL DIE IDEEËN TEN UITVOER GEBRACHT ZOUDEN KUNNEN WORDEN. OOIT. ZOUDEN. MISSCHIEN. NEE, TOCH NIET… Wij de deur uit. Een groep van 10, twee experten, één Michiel Hendryckx als peter. File voor de deur van de Kunstberg en iemand wierp op: “Toch straf, die drukte op de meest bereikbare plaats van het land met het openbaar vervoer.” En het debat brak los. Over openbaar vervoer, woon-werkverkeer, buslanen, treinfrequenties, … Allemaal voor de deur van het Radio1-café. Een half uur later stonden we er nog. En mijn wandelschoenen bestoften verder. Van een zeldzaam dood moment maakte ik gebruik om een eigen voorstel te lanceren. Als we nu eens door Brussel zouden wandelen, wat tenslotte het plan was. Het nut daarvan werd openlijk betwijfeld, maar ik kreeg de groep in gang. Tot groepslid Sven zijn moment gekomen achtte. Ter hoogte van De Brouckère, een slordige vierhonderd meter verder, liet hij zich achteloos ontvallen dat hij met de auto gekomen was. Een bedrijfsauto. Gezichtsspieren verstarden, decibels gingen de hoogte in, verontwaardiging en begrip rezen rechtevenredig. Een debat gedijt niet in stadskabaal (nog een argument voor verkeersluwere stadscentra!) en dus keerden we op onze stappen terug. Naar een krocht van het Huis van de Dynastie. Het was kwart over tien. Om zes uur ’s avonds zou de minister komen. Op mijn sokken (these boots are made for walking, tedjuu) was ik getuige van een urenlange clash van ideeën. Een thema als mobiliteit raakt ons op de meest uiteenlopende manieren. Het gevolg is een smeltpot van onverenigbare onverenigbaarheden. De betreurde Drs. P zou geen moeite hebben om salariswagens, tomaten uit Spanje en ziekenhuisparkingbetaalautomaten met elkaar in verband te brengen. De #bel10-groep evenmin, zij het zonder rijmende synoniemen. Pauzes werden bilaterale contacten, ideeënlanceerders zochten steun en nog voor de minister aankwam (auto met chauffeur? Bus?) bereikte de bezwete, onverluchte groep van tien een concensus over drie aanbevelingen. Of ze met zijn allen gezellig de trein terug naar huis genomen hebben, durf ik te betwijfelen. En de reporter? Die vertrok voor een wandeling door Brussel, een deuntje van Nancy Sinatra neuriënd.

20

21

23

22 MOBILITEIT: WEG MET DE FILES!

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

10

IDEEËN ROND MOBILITEIT

RAYMOND GOVAERTS:

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Alle bedrijven die nu allemaal in en rond Brussel hun hoofdzetel hebben verspreiden over alle Belgische steden. Op die manier zullen meer mensen kunnen werken in eigen streek en vermindert de dagelijkse volksverhuizing van en naar Brussel.

PASCAL VANELSTLANDE @PVANELSTLANDE

als alle vlamingen naar brussel komen, nr @radio1be #bel10 file gegarandeerd. JOERI VOSTERS @TRUCKDIVER

#bel10 ivm A12 lichten weg halen,in Aartselaar en Boom op en afritten maken en gebruik de zijwegen als 1groot rond punt

TIM CASSAUWERS:

MOBILITEIT: WEG MET DE FILES!

Megaparkings aan de rand van Brussel, tol heffen om de stad binnen te rijden, en een top-openbaarvervoer-netwerk als alternatief (om de 10 minuten bussen van de parking naar verschillende knooppunten in de stad).

REA-GEERT @GEERTGOORIS

Een idee, vanaf dat je met lichten aan rijdt de lichtclaxon andersom laten werken dus licht effe uit ipv een verblindende flits #BEL10

DIXIT @MRLUCASSEN

België kent geen enkel intelligent verkeerslicht. Eerst dat, en dan andere maatregelen #bel10

THERÈSE VANDEN BERGHE: (1) om opstoppingen op een kruispunt met lichten te vermijden, wordt er in Engeland op de rijweg een geel vak geschilderd waarop je niet mag stilstaan om af te slaan of aan te schuiven aan een licht. Duidelijk voor iedereen! met deze ‘kleine’ ingreep wordt veel verkeersagressie vermeden. (2) op de autosnelwegen in NL staat er bovenop (bijna) elke km paal langs de weg ook een mini-bordje met de max. snelheid, zo ben je steeds goed op de hoogte van de max. snelheid en word je er regelmatig aan herinnerd, dit werkt! (3) arbeid verdelen: kortere werkweek voor de werkenden (hoog percentage burn-out en depressie) waardoor meer werk voor werklozen en beter mentaal evenwicht voor allen (minder kosten in gezondheidszorg); (4) basisloon voor thuisblijvende moeders met kinderen tot 12 jaar. Ik denk dat heel veel moeders dan zouden thuisblijven. hetgeen volledig ten goede komt aan onze kinderen (lees: de maatschappij van morgen). (5) opnieuw aparte meisjesscholen en jongensscholen (humaniora), of ten minste de keuze bieden. Humaniora = mens worden, is niet gelijk aan ze klaarstomen voor de arbeidsmarkt, dat zou pas later aan bod mogen komen.

PETER VANDENPLAS @BRAINERGEES

#bel10 meerij-app waar mensen hun plaats en uur van vertrek ingeven en bestemming, zodoende meerijders aan car-sharing kunnen doen

JURGEN DHOLLANDER: Treinabonnementen die registreren enkel wanneer je het openbaar vervoer gebruikt. In het huidige systeem lopen deze bij ziekte (langdurig), zwangerschapsverlof, dagen met fiets of auto naar het werk gewoon door. Met een kaart die jouw gebruik van de trein aangeeft, kan men makkelijk op het einde van een jaar duidelijk zien hoeveel keer je de trein hebt genomen en daar dan het bedrag van het abonnement op berekenen. Vergeet natuurlijk ook de stakingsdagen niet, geen trein, geen inkomsten!

TOM @T0MDEWIT

Dankzij de files extra lang naar radio1 kunnen luisteren! #bel10

LIESELOT VAN MOL @LIESELOTVANMOL

Mocht ik de verplaatsing van mn huis naar dat van mn lief met het openbaar vervoer moeten doen ben ik 6u onderweg. Auto een halfuur. #bel10

EGON VERSTAPPEN: Als chauffeur irriteert het mateloos dat het transport de oorzaak is van alle verkeersellende, maar degene die het hardste klagen zijn zij die daarvoor zorgen. Ik ben nog nooit vertrokken zonder dat het door mensen bedacht, verkocht en gemaakt is en juist die mensen klagen dan dat ze weer vast staan in de files terwijl ze het al zo druk hebben. Daarom alle arbeid over de dag verdelen. VEERLE LEFEBER @LEFEBER_V

Een #fietsersbus dat zou nog een oplossing zijn, met de fiets op de bus om ontbrekende verbinding met fiets te overbruggen #bel10

FRANK ARNOUT: Geen bedrijfswagens meer voor mensen zonder beroepsverplaatsingen. Het is slechts één maatregel die een oplossing biedt voor veel problemen: fileprobleem, overheidstekort, milieuvervuiling, rechtvaardige belasting en verkeersveiligheid.

JAN VAN RYCKEGHEM @JANVRYCK TOM REMANS @TREMANS

Carpoolen stimuleren (financieel of praktisch) zou een betere oplossing zijn voor de files dan firmawagens afschaffen #bel10

Waarom eigenlijk geen carpool/ busstroken? Enkel toegankelijk voor wagen met >1 inzittende tussen 6-9u en 15-18u #bel10

24

25

LIEDJES OVER REIZEN

m 5.21u

Annelies heeft een lijstje samengesteld van liedjes over reizen.

OPINIE: AUTO’S VAN HET BEDRIJF: ABSOLUUT NIET REDE(N)LOOS! - JOOST KAESEMANS

Coolio — Fantastic Voyage (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Daft Punk — Around the world Boudewijn De Groot — De reiziger Johan Verminnen — Vakantie in mijn straat Desireless — Voyage Voyage

MOBILITEIT: WEG MET DE FILES!

Les tueurs de la lune de miel — Route national 7 10CC — Dreadlock holiday

België telt grosso modo 5,5 miljoen ingeschreven personenwagens. 4/5e daarvan staat ingeschreven op naam van een particuliere eigenaar, de rest - dus zowat 1,1 miljoen auto’s - behoort toe aan bedrijven, zelfstandigen en vrije beroepen. Een zeer aanzienlijk deel van deze ‘auto’s van bedrijven’ zijn louter werkinstrumenten: zij maken het mogelijk dat een werknemer zijn of haar taak uitvoert: klanten bezoekt, interventies uitvoert, op reportage gaat… Een ander deel vormt dan weer een fiscaal minder belaste manier van verloning. (Maar zeker geen onbelaste: denk aan aftrekbeperkingen, VAA, solidariteitsbijdragen.) Nog andere voertuigen zijn beide samen, werkinstrument enerzijds; deel van de verloning anderzijds. Beide laatste categorieën samen worden door de recentste studie van Hay op 650.000 stuks geraamd. Verloning omgezet in consumptie

Will Tura — In mijn caravan Red Hot Chili Peppers — Road Trippin’ Simple Minds — I travel

Een auto van het bedrijf die je ook voor privéverplaatsingen kan gebruiken (en waarvoor je voor dat privégebruik ook betaalt), is in feite verloning die al omgezet is in consumptie. Verloning die, met andere woorden, meteen geïnjecteerd is in de economie. Interessant – vaak zelfs noodzakelijk - voor de werkgever, en interessant voor de werknemer die zijn koopkracht ziet toenemen en die onaangename financiële verrassingen vermijdt.

Overconsumptie van mobiliteit? Daarbij stelt zich natuurlijk de vraag of het kunnen beschikken over een firmawagen overconsumptie van mobiliteit in de hand werkt. Of preciezer, of dit de mobiliteitsgewoontes en –keuzes in belangrijke, hinderlijke of onwenselijke mate beïnvloedt. Een auto van het bedrijf vind je per definitie bij beroepsactieven. Die beroepsactieve bevolking vertoont over het algemeen een complex en sterk wisselend verplaatsingspatroon, zowel voor privé- als voor beroepsverplaatsingen. Het loutere feit of de auto eigen bezit is dan wel ter beschikking gesteld wordt door de werkgever, speelt daarin amper. Zie het zo: indien ik morgen geen auto meer heb in mijn verloningspakket, dan schaf ik zelf een auto aan zonder dat mijn vraag naar mobiliteit of mijn mobiliteitsgebruik daardoor wijzigt. In de regel zal het dan wel een minder jonge, minder zuinige en minder milieuvriendelijke auto zijn die ik aanschaf, en wellicht ook een auto uit een lagere prijsklasse en met een lager uitrustingsniveau. De shortcut die gemaakt wordt door te stellen dat het afschaffen van salariswagens automatisch gelijk staat met minder auto’s, minder verkeer en minder files is daardoor op zijn zachtst gezegd twijfelachtig. Onderzoek leert dat een beroepsactieve mét een auto van het bedrijf minder dan 1000 km per jaar méér rijdt dan een beroepsactieve zonder. Dat is amper 3 km per dag. Maar

wel leggen beroepsactieven haast dubbel zoveel kilometer af dan het gemiddelde van alle automobilisten samen. Niet omdat ze goedkoop en zonder goeie reden autorijden, wel omdat ze naar, van en voor het werk moeten rijden en er bovendien vaak een actief sociaal patroon op na houden. Het idee voor een mobiliteitsbudget, klinkt op zijn minst aanlokkelijk. Zeker wanneer dat gebeurt op een manier die alle vervoermiddelen op een gelijke manier behandelt en zodoende de mobiliteitsgebruiker de keuze laat bepalen volgens zijn of haar wensen, noden en verwachtingen. Nog interessanter echter lijkt ons een taks shift (geen taks lift!) naar een veralgemeende slimme kilometerheffing. Want die beïnvloedt wél ons mobiliteitsgebruik. En ze zorgt ervoor dat wie weinig rijdt of een zeer milieuvriendelijk voertuig kiest, voor die keuze beloond wordt. Net zoals je beloond wordt wanneer je spaarzaam met elektriciteit, water of mazout omspringt en investeert in isolatie. Bovendien maakt zulke slimme kilometerheffing het mogelijk om perfect het onderscheid te maken tussen kilometers die voor het werk en kilometers die voor privégebruik worden afgelegd. Zodat ook de discussie van ‘rijden op kosten van de baas’ van de baan is. (De auteur is directeur communicatie bij Febiac, de Belgische federatie van de automobielindustrie)

26

27

DE GROEP VAN 10 : MOBILITEIT Elke dag zit een “Groep van tien”, honderd Radio 1-luisteraars in totaal, samen met een bekende peter of meter in conclaaf om te brainstormen rond een thema. Na een inspirerende dag gaan de luisteraars-beleidsmakers in gesprek met de bevoegde ministers om hun aanbevelingen op tafel te leggen.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

MARC VANDERBORGHT, 56 JAAR

MICHIEL HENDRYCKX, 63 JAAR

MOBILITEIT: WEG MET DE FILES!

10

RONNY MAES, 47 JAAR

FILIEP MANHAEVE, 37 JAAR

FRANK ARNOUT, 47 JAAR

VERONIQUE LAGRANGE, 39 JAAR

GEORGIA THOMAEDIS, 39 JAAR

SVEN BILLIAU, 35 JAAR

28

THÉRÈSE VANDEN BERGHE, 49 JAAR

29

ELS OYAERT, 46 JAAR

MOBILITEIT: WEG MET DE FILES!

10

DE DRIE AANBEVELINGEN VAN DE GROEP VAN TIEN

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

“KLAGEN OVER FILES OP WEGEN, MAAR EEN BOULEVARD VAN WATER”

Na een dag van discussies en - jawel een stemming is de Groep van 10 tot een vergelijk gekomen over drie prioriteiten die de politiek zo snel mogelijk moet aanpakken in het mobiliteitsvraagstuk.

1

›› Wat is de ambitie van deze regering? “Op nummer 1 staat volgens Weyts de combi-mobiliteit: We beschouwen de verschillende mobiliteitsmodi als concurrenten van elkaar en dat is fout. Eigenlijk moeten zij in elkaars verlengde liggen. In 2030 gaat het vrachtverkeer met 50 procent stijgen. Daarom moeten we veel meer alternatieven gebruiken, zoals via waterwegen. We klagen allemaal over de files op de wegen, maar we hebben een boulevard op het water.”

SCHAF DE SALARISWAGEN AF Een salariswagen is een bedrijfswagen die je krijgt als een soort van verloning. Daarop bestaat een bepaald fiscaal voordeeltarief voor bedrijven en voor de werknemer. Opmerkelijk - Sven, het lid van de Groep van 10 dat deze aanbeveling mee heeft gesteund, heeft zélf een salariswagen. “De regering zou een duidelijke indicatie kunnen geven door te zeggen, “dit is niet wat we willen, dat iedereen alleen in de wagen naar zijn werk gaat.” De Groep van 10 is evenwel duidelijk. Als de salariswagen wordt afgeschaft, dan moet er ook iets in ruil tegenover staan. “Dan moet het loon naar omhoog.”

2

ONTMOEDIG HET AUTOGEBRUIK VIA HET PARKEERBELEID Betekent dit dan dat we moeten verhinderen dat auto’s de stad binnenkomen, door het parkeren zo duur te maken, dat het ontradend werkt? “Duurder maken voor stadscentra en proberen de auto’s aan de rand van de stad te houden door daar goedkopen en zelfs gratis parkings aan te bieden”, zegt Veronique Lagrange. Conclusie van Ruth Joos: “Hoe dichter bij de stad, hoe duurder.”

3

SEXY OPENBAAR VERVOER! Groep van 10-lid Marc Vanderborght geeft meer uitleg over deze derde en laatste aanbeveling. “Dat betekent een aantrekkelijk openbaar vervoer dat alle doelgroepen bereikt. De mensen die werken en ondernemers gaan zich niet meteen aangesproken voelen om gebruik te maken van trein, tram en bus.” Is het kopen van nieuwe trammen en bussen dan voldoende, wil Lieven weten. “Absoluut niet. Onze infrastructuur is op dit moment gebouwd rond de autowegen. Bouw daarom hubs rond plaatsen waar mensen nu met de auto komen. Bouw bijvoorbeeld een skytrain boven de E40 en verbind die met de afritten van die snelweg”, zegt Vanderborght.

›› Komt de slimme kilometerheffing voor personenwagens er? WEYTS: “Als u het mij vraagt, ja. Omdat je dan enerzijds werkt aan de mobiliteitssturing - veel te veel mensen staan vandaag in de file terwijl ze daar eigenlijk niet moeten zijn. Het is een fundamentele gedragswijziging die je daarmee kan bewerkstelligen. Je gaat gewoon veel meer nadenken over je verplaatsingen.”

2

MINISTER BEN WEYTS (N-VA) VS DE 3 AANBEVELINGEN VAN DE GROEP VAN 10 (1) BEN WEYTS VS AFSCHAFFEN VAN DE SALARISWAGEN “We moeten het voordeel van de bedrijfswagen behouden, maar de keuze moet wel verruimd worden”, vindt minister Weyts. “Het fiscale voordeel geldt vandaag alleen als je dat geld gebruikt voor een bedrijfswagen.” Weyts wil dat opentrekken. “Zodat je dat bedrag ook kan spenderen aan andere mobiliteitsmodi zoals een treinabonnement of een fiets. Dat is inderdaad het mobiliteitsbudget.” (2) BEN WEYTS VS AANPASSEN VAN PARKEERBELEID “Dat sluit volledig aan bij mijn voorstel van combimobiliteit”, zegt Weyts. “Het zijn plaatsen waar je makkelijk de overstap kan maken van de ene vervoersmodus naar de andere.” De minister haalt een voorbeeld aan uit Opwijk, de gemeente waar hij woont. Daar is gewerkt aan een nieuwe stationsomgeving en een nieuwe parking voor 400 wagens. “Die staat dermate vol dat Opwijk het slachtoffer is van zijn eigen succes, omdat die parking een aanzuigeffect veroorzaakt.” (3) BEN WEYTS VS SEXY OPENBAAR VERVOER “We investeren volop in nieuwe trams en nieuwe (hybride) bussen. Dat kost veel geld en als we het dan al hebben over skytrains (treinen in de lucht, red.), dan gaat dat nog verschrikkelijk veel meer kosten”, zegt Weyts. “Ik snap dat men creatief wil zijn en ik wil roeien met de riemen die ik heb. Maar ik tracht de budgetten te spenderen aan haalbare initatieven.”

30

31

THEMA (2)

MIJN STEM

Om de zoveel jaar krijgt u een uitnodiging voor een groot feest. Een feest van de democratie, want zo worden verkiezingen genoemd. Maar stembusgang na stembusgang blinken feestgangers uit in afwezigheid. Ligt het aan hen of aan het feest? Hoe geven we het feest weer de grandeur die het verdient? Volksraadplegingen? Een Senaat voor de burger? Een ding is wél duidelijk: het feest moet blijven bestaan.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

POLITIEK: MIJN STEM

10

ER GEBEUREN ZINVOLLE DINGEN IN COMMISSIES, MAAR DAT INTERESSEERT NIEMAND. — JAN PEUMANS 32

33

m 7.20u

OCHTENDDEBAT

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Als we het hebben over democratie en politiek, dan valt vaak het woord volksraadpleging. Bart Somers (Open VLD) is een fervent voorstander. In zijn stad Mechelen wordt regelmatig zo een volksraadpleging georganiseerd. Maar niet iedereen is wild van die directe democratie. Lieven Dehandschutter (N-VA), burgemeester van Sint-Niklaas vindt het niet de juiste manier om problemen aan te pakken.

Meneer Dehandschutter, waarom bent u zo tegen volksraadplegingen? En waarom bent u zo een groot voorstander, meneer Somers? LIEVEN DEHANDSCHUTTER: Voor heel wat zaken vind ik dat niet de juiste manier van problemen aan te pakken en te beslechten. BART SOMERS: In onze samenleving zijn de mensen mondig. Ze zijn vaak goed op de hoogte van de problematiek, waardoor ze ook goed over het thema kunnen discussiëren. Als we mensen vragen om eens om de vier of eens om de zes jaar naar de stembus te trekken voor gemeenteraadsverkiezingen of Vlaamse en federale verkiezingen, en een afweging te maken tussen complexe partijprogramma’s, dan zijn ze in mijn ogen ook in staat om rond een concreet thema dat een samenleving beweegt, daar een uitspraak over te doen. Wat doe je in het geval van een (te) lage opkomst? SOMERS: Als je een volksraadpleging of referendum organiseerd, dan respecteer je het resultaat. Ongeacht het aantal mensen dat is komen stemmen. Zo’n referendum is heel vaak het eindpunt van een heel maatschappelijke discussie in een bepaalde gemeente of stad. Iedereen heeft de kans om mee naar de stembus te gaan. En ik vind dat

als je als gemeenteraad of Vlaamse overheid zegt dat we over een bepaald thema een referendum gaan organiseren, dan heb je wekenlang een heel intense discussie waarbij mensen betrokken raken en vaak van standpunt veranderen en elkaar beïnvloeden. Dat bindende aspect past u in de praktijk al toe? SOMERS: In Mechelen hebben we de voorbije 15 jaar al honderden referenda georganiseerd. Soms ook op heel kleine schaal over heel concrete problemen. Hoe gaan we de markt inrichten? Komt er een speelplein of geen speelplein? Telkens opnieuw is dat een heel dynamisch proces. Soms is dat ook geen eenvoudig verhaal, want mensen durven al eens heftig van mening verschillen. Hierdoor krijg je een heel ander klimaat in de stad, een klimaat van grotere betrokkenheid. DEHANDSCHUTTER: We moeten in Vlaanderen meer werk maken van inspraak en participatie, maar volgens mij moet dat vooral gaan op een lokaal en kleinschalig niveau SOMERS: Ik zie toch twee belangrijke argumenten voor referenda. Democratie is in eerste instantie een werkwoord. Een politiek stadsbestuur moet een zekere openheid aan de dag leggen en participatie organiseren. Als je mensen helemaal

3

betrekt in het verhaal, maar op het einde zegt dat “wij alles zelf wel zullen beslissen”, dan ben je de mensen niet ernstig aan het nemen. Ten tweede heb ik al gemerkt dat, wanneer je burgers zelf laat mee beslissen, zij ook op een veel ernstigere manier met de problemen omgaan in plaats van aan de zijlijn te blijven roepen. De zesde staatshervorming geeft de regio’s de mogelijkheid om volksraadplegingen te organiseren. In Wallonië is daar nu een debat over aan de gang. In Vlaanderen blijft het stil. Hoe komt dat meneer Somers? SOMERS: Ik ben zelf een vurig voorstander, maar we hebben natuurlijk een regeerakkoord en daar staat het niet in opgenomen. De klassieke kanalen langs waar mensen zich organiseren - het maatschappelijke middenveld, de klassieke organisaties of politieke partijen - zijn vandaag de dag een te smalle sluis om de meningen van de burgers in onze samenleving te kanaliseren. Je ziet heel veel nieuwe organisaties ontstaan, kijk maar naar Ringland in Antwerpen. Moet je dag signaal negeren, meneer Dehandschutter? DEHANDSCHUTTER: Naar Oosterweel verwijzen is toch niet echt een gelukkig voorbeeld. Als je ziet hoe de volksraadpleging daarover eigenlijk

de hele mobiliteitsproblematiek in en rond Antwerpen verder heeft laten dichtslibben. Een volksraadpleging vertraagt heel veel, zegt u nu? DEHANDSCHUTTER: Ja en het laat een aantal zaken onopgelost. De resultaten van volksraadplegingen op lokaal vlak zijn toch niet echt overtuigend. Kan het dan niet op een andere manier? DEHANDSCHUTTER: In een volksraadpleging ligt er 1 vraag voor en het antwoord daarop is ja of neen. Het is dus alles of niets. In een besluitvormingsproces vertrek je vanaf een bepaald ontwerp en daarover wordt dan met elkaar gepraat in hoorzittingen en inspraakvergaderingen. Plannen worden voortdurend bijgeschaafd en aangepast. Zo kom je dan uiteindelijk tot een gewogen en een gedragen beslissing. Daar

geloof ik veel meer in dan een ja of een neen in een volksraadpleging. In een van onze ideeën pleit iemand voor de oprichting van een groot online platform voor referenda. Wat zeggen jullie daarop? DEHANDSCHUTTER: Als je Facebook en andere sociale media op het internet bekijkt, dan denk ik dat zulke websites al bestaan. Dat we daaronder bedolven worden. Met voorstellen die soms heel concreet en realistisch zijn, maar andere zijn soms totaal onrealiseerbaar. U kan er een beetje mee lachen, maar de impact van sociale media is toch enorm. Als mensen ergens niet mee eens zijn, dan organiseren ze Facebook- en Twittercampagnes. Moet je als politicus daar dan geen rekening mee houden, meneer Somers? SOMERS: Die impact is heel groot. Het zijn nieuwe kanalen langs waar

mensen hun mening geven. En soms gebeurt dat ongezouden en ongenuanceerd. Je moet ook niet plooien voor elke hype die ontstaat op sociale media. Politiek is een besluitvorming en een participatief proces, daar ben ik het helemaal mee eens met meneer Dehandschutter. Wanneer de geëngageerde burger zich wil uitspreken over een specifiek thema, dat ook bereid moet zijn om daar op een open manier de dialoog over aan te gaan. Maar het sluitstuk is wel mee kunnen beslissen. En als men zegt dat een referendum niet meer is dan met een simpele ja of neen antwoorden op een vraag... in een parlement doen we niets anders. In het schepencollege doen we niets anders. Ja of neen antwoorden op vragen, dat is het einde van een debat. Ik geloof dus heel sterk in sociale media en andere nieuwe initiatieven. Een moderne overheid staat open voor alles wat opborrelt uit de samenleving.

16 JUNI 2015

POLITIEK: MIJN STEM

10

“WE MOETEN OPENSTAAN VOOR WAT OPBORRELT IN DE SAMENLEVING”

34

35

m 8.45u

OCHTENDDEBAT

EUROPA, VER VAN ONS BED OF NET NIET?

Hoe democratisch is Europa? Als het over democratie gaat, is dat een veelgehoorde bemerking. Bij veel mensen burgers leeft het gevoel dat ze zo weinig inspraak hebben in Europese beslissingen. Eurocommissaris Marianne Thyssen is het daar niet mee eens.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

MARIANNE THYSSEN: Eerlijk gezegd begrijp ik het niet altijd zo goed. Als ik zie hoe het van binnenuit loopt, dan vind ik dat mensen net wel veel kansen hebben op inspraak. Als er een instelling is die transparant werkt, dan is dat zeker de Europese Commissie. Het is een beetje een tragisch antwoord. Want het cliché dat Europa iets ver van ons bed is, blijft wel voortleven. THYSSEN: Ik weet dat dat leeft en soms doet dat inderdaad pijn. Want Europa staat zo dicht bij de mensen dat men zich dat niet altijd meer realiseert. We reizen zonder opgehouden te worden aan de grenzen, We betalen overal met dezelfde munt,... Al die dingen die gebeuren, zijn we vanzelfsprekend gaan vinden. Als alles goed gaat, stellen mensen zich daar allemaal weinig vragen bij. Pas als het verkeerd gaat, gaan ze met de vinger wijzen. En dan moeten wij tonen dat er resultaten kunnen neergezet worden. Moet u zichzelf dan beter verkopen, zodat er in de etalage van Europa wat meer te zien is? THYSSEN: De verkoop kan beter, dat geef ik heel grif toe. Vanuit het Europees Parlement en de Europese Commissie gebeurt er heel veel om het uit te leggen aan de mensen. Als het echter aankomt op het verkopen, dan moet je ook verdedigers hebben. En dan zien we dikwijls bij de natio-

nale politici dat zij niet altijd de moed hebben om in moeilijke tijden moeilijke beslissingen uit te leggen. Dan zeggen ze “het moet van Europa, we kunnen daar ook niet aan doen.” En zoiets is niet goed voor de verkoop. Kunt u dat concreter maken, mevrouw Thyssen? Wat zou Europa kunnen betekenen als het gaat om referenda en volksraadplegingen? THYSSEN: Als we kijken naar wat er nu gebeurt voor elke beslissing die genomen wordt. Voor elk wetsvoorstel dat gelanceerd wordt vanuit Europa wordt er heel breed geconsulteerd. En consulteren dat gebeurt bijvoorbeeld via websites . Want wat u nu vertelt, dat merken wij allemaal niet. Zelf ben ik bijvoorbeeld nooit geconsulteerd. THYSSEN: We kunnen natuurlijk niet aan alle 500 miljoen Europeanen een mailtje sturen. Maar de mensen die geïnteresseerd zijn in bepaalde projecten, die weten het dikwijls wel. De middengroepen, de niet-gouvermentele organisaties, de sociale partners...die vinden de weg wel. Zij worden bewust aangesproken. Het brede publiek kan via websites altijd een mening geven. We hebben het nu over dat gevoel van zich niet betrokken te voelen bij Europa. Heeft u daar misschien zelf ook iets mee te maken? Want u bent als Europees Commissaris niet rechtstreeks verkozen. THYSSEN: Niet rechtstreeks verkozen, maar net zoals de meeste van mijn collega’s heb ik wel deelgenomen aan de Europese verkiezingen.

Ik ben in debat gegaan met de kiezer en de kiezer heeft mij aangeduid, in mijn eigen land. En dan hebben we in Europa natuurlijk een systeem dat verder opgebouwd wordt. Als we kijken naar hoe de Europese Commissie samengesteld wordt, dan denk ik dat dat een heel democratisch proces is. Daar moet niets aan veranderen? Want de Europees Commissaris voor ons land had net zo goed Didier Reynders kunnen zijn. Het lijkt soms een loterij waar u uitgekomen bent.

Hoe kunnen burgers meer het gevoel krijgen dat ze invloed hebben in Europa, dat ze meedoen met Europa? THYSSEN: Door van zich te laten horen. Hoe dan? THYSSEN: Dat kan individueel. Men stuurt een brief of een mail. We zijn erg bereikbaar hoor. Alle individuele problemen van mensen oplossen, kunnen we ook niet. Maar we kunnen ze wel de weg wijzen.

THYSSEN: In de eerste plaats moet men kijken naar de hele Commissie. Er moet een Commissievoorzitter aangeduid worden die zijn ploeg maakt. Die voorzitter is nu wel heel democratisch aangeduid. De partij met het meest aantal zetels in het parlement mocht zijn voorzitter aanduiden. Die is dan samen met de lidstaten op zoek gegaan naar kandidaat-Commissieleden.

Het gevoel dat Europa niet democratisch genoeg is, heeft er misschien mee te maken omdat we niets te zeggen hebben over al die andere landen. Moeten we dat Europese parlement niet kunnen kiezen met alle politici uit alle Europese landen? THYSSEN: Dat zijn voorstellen die leven en dat kan zeker helpen. Er zijn voorstellen die zeggen, laat mensen kunnen kiezen voor een lijst die gaat over heel Europa en dan nog voor een aantal afgevaardigden van henzelf. Maar ik denk dat er op zich - als we kijken naar de verkiezingen in ons eigen land - we zeggen toch ook niet dat het federale Begië niet democratisch is omdat we vanuit Vlaanderen de Franstaligen niet verkiezen. Voorlopig is de weg waarop we het doen, degene die we nog altijd het beste vinden. Maar er moet discussie over blijven, met de mensen en de verschillende partijen. We moeten vatbaar zijn en blijven voor evolutie.

16 JUNI 2015

POLITIEK: MIJN STEM

10

Europa en inspraak roept niet veel op. Doet dat pijn als dat wordt gezegd?

sieleden en de voorzitter van die Commissie te wachten staat, dan denk ik dat dat democratie is. We moeten verantwoording afleggen vooraleer we benoemd worden. En dagelijks beantwoord ik schriftelijke vragen, elke maand verschijn ik voor minstens 1 parlementaire Commissie. Ik sta open voor alles wat beter kan. Maar ik zou zeker niet zeggen dat het systeem waarop Europa opgebouwd is, niet democratisch is.

Maar u vindt dat daar niets aan moet veranderd worden? Want dat zou de burger misschien een ander gevoel kunnen geven. THYSSEN: Ik denk dat alles altijd beter kan Het is precies toch een moeilijk geval, merk ik aan uw reactie. THYSSEN: Kijk eens naar hoe regeringen worden samengesteld in ons eigen land. En daar is veel minder commentaar op. Denk ook aan de kruisverhoren die Commis-

4

36

37

m 12.45u

DOUGLAS FIRS LIVE OP DE KUNSTBERG

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

16 JUNI 2015

POLITIEK: MIJN STEM

10

38

39

m 21.00u

REPORTERSDAGBOEK: WARD BOGAERT

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

ZELDEN HEBBEN ZO VELEN GEPARTICIPEERD AAN EEN PARTICIPATIEPROJECT DAT, NAAST HET AANZETTEN TOT PARTICIPATIE AAN DERGELIJKE PARTICIPATIEPROJECTEN, VANDAAG TOT DOEL HAD BURGERS TE LATEN PARTICIPEREN AAN EEN DEBAT OVER PARTICIPATIE. Ik laat u de bovenstaande zin rustig herlezen. Nog eens. Ja? Ik wil maar zeggen, het ging vandaag over burgerparticipatie. En bij uitbreiding bij iedereen die de appelblauwzeegroene microfoon van Radio1 vandaag in de hand of voor de neus kreeg. Hoe kunnen we de burger minstens het gevoel geven dat hij, tussen twee samenvallende verkiezingen door, ook nog iets te vertellen heeft? En mag het wat meer zijn? Mag hij permanent iets te zeggen hebben? Sleuren we hem niet gewoon mee in het bad der dagelijkse besluitvorming?

En dan moest David – participatie is my middle name – Van Reybrouck zich nog laten onderdompelen. En Jan Peumans. Wie zwemt? Wie springt uit het bad? Participatie, participatie, participatie. Vervang ‘congratulations’ door ‘participatie’ in het lied van Cliff Richard en je weet wat ik vanavond onder de douche sta te zingen.

16 JUNI 2015

POLITIEK: MIJN STEM

Hoe doen ze dat op een ander eigenlijk? Die vraag mocht politicoloog Bart Maddens voor ons oplossen. De man had een powerpointpresentatie voorbereid. Hoeveel slides ze telde, weet geen mens. Want verder dan de tweede geraakte Maddens niet. Zo overrompelend was die participatieve ideeënstroom van de groep van 10.

Participatie, een cliffhanger…

40

41

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

16 JUNI 2015

POLITIEK: MIJN STEM

10

42

43

IDEEËN ROND POLITIEK

KUBA DUDEK:

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Wij moeten een website ontwerpen, waarop iedereen zou kunnen stemmen op bepaalde veranderingen/aanpassingen aan onze wetgeving. Hierdoor, zouden wij veel meer te zeggen hebben over wat er juist in België gebeurt. Nu kunnen wij maar één keer om de 4 jaar onze mening geven & dit is veel te weinig!

JEAN VAN DAMME @JEANVDAMME

Benieuwd naar vandaag, hopelijk wat praktische en positieve tips voor beleid! #bel10

PETER VANDENPLAS @BRAINERGEES

WIM SOONS @WIMSOONS

#bel10 mooie quote ‘zonder de burger leven we niet in een democratie maar in een dictatuur’

@radio1be sterkte v onze democratisch systeem ook: partijen relatief onafhankelijk vh bedrijfsleven (dankzij wetgeving partijfin) #lt #bel10

BENOIT SOMERS: Elke partij die aan de verkiezingen wil meedoen, moet een formele en meetbare lijst van beloftes opmaken voor de verkiezingen. Meetbaar wil zeggen dat er concrete en makkelijk te meten resultaten gedefinieerd worden – elke vage of niet becijferde belofte wordt niet toegelaten. Deze lijst mag zoveel items bevatten als elke partij zelf wil, maar wordt via een centrale website voor iedereen op dezelfde manier uitgewerkt. Als de partij vervolgens aan de macht komt, wordt 90 dagen voor de volgende verkiezingen exact gemeten wat er van de beloftes gerealiseerd werd. Partijen die geen 75% halen, worden uitgesloten van de verkiezingen en kunnen pas opnieuw opkomen bij een latere verkiezing.

SOFIE DELEU @SDELEU

Maar ik wil helemaal niet uitstappen... #bel10 is nog veel te interessant....

STIENM @IAMS10

Regio’s afschaffen, provincies opwaarderen en samenbrengen in een federaal parlement. #bel10 #radio1 #hervorming #politiek

GUIDO HAESEVOETS: Ik stel voor om het telsysteem dat nu bij gemeenteraadsverkiezingen wordt gehanteerd te vervangen door een systeem van voorkeurstemmen. Alle zetels die binnen een stad /gemeente via verkiezingen moeten worden ingevuld krijgen aldus een democratisch verkozen iemand op de juiste stoel. Bv De man/vrouw met de meeste stemmen wordt burgemeester, de tweede meeste voorkeurstemmen krijgt het OCMW voorzitterschap, de derde meeste stemmen is voor de functie van eerste schepen,… tot de volledige gemeenteraad is samengesteld.

STEVEN TERLAEKEN @STOOFK

Waarom wordt van de #BEL10 geen 10-delige reeks gemaakt in prime op @een of @canvas ? Al die tips kunnen ons land vrolijk voorruit helpen!

CHRISTINA VAN BOXEL: Alvorens te stemmen dient men een stemtest in te vullen. Deze test peilt naar jou persoonlijke idealen en waarden. Op basis hiervan kan je nog kiezen voor de twee partijen die het dichtst jouw idealen en waarden benaderen of je kan blanco stemmen. Op deze manier schakelt men populistische raddraaiers uit en wordt de volksvertegenwoordiging een echte afspiegeling van wat we echt willen. HELLA ROGIERS @HELLA_RO

#bel10 zinvolle interventie van Paul. Media zijn te vaak eenzijdig op negatieve gericht. #geefeenstemaanvoorstanders! JEAN VAN DAMME @JEANVDAMME

Super interessante discussie over voor en nadelen van Zwitserse directe democratie. 50 tinten grijs. #bel10 LUCAS VAN DESSEL @LUCASVANDESSEL

Veel nieuwe ideeën over #demorcratie @radio1be #bel10 ,vooral veel nieuwe regels of criteria #vreemd Huidig systeem is zo slecht nog niet?

16 JUNI 2015

POLITIEK: MIJN STEM

ELINE CAMERLINCK: Bij verkiezingen geven burgers een stem. Achteraf wordt die stem dan geïnterpreteerd en vertaald naar beleid. Als de kiezer nu aan zijn stem de motivatie van zijn keuze kan meegeven, dan kan de verwachting van de burger lijkt me beter worden ingelost. Dit kan bijvoorbeeld als elke partij 5 programmapunten kan oplijsten (algemeen of concreet: bv. Continuïteit van beleid of tax shift...) waaraan de kiezer zijn eventuele steun kan geven. Dit geeft minder interpretaties en een duidelijkere focus aan het beleid.

DIRK VAN GIEL @DIRICKVANGIEL

#bel10 meer en betere ultramoderne middelen voor dienst fotogrammetrie zodat een ongeval sneller kan afgehandeld worden op de autosnelweg

ERIC PAS @ERICPAS1

#bel10 Zoek aub nr gezond evenwicht tussen #inspraak en #nimby.

44

45

Verkiezingen worden het feest genoemd van de democratie. Dat feest is in het verleden al meermaals bezongen. In onderstaand lijstje staan tien nummers die te maken hebben met de tocht naar de stembus.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Radiohead—Electioneering Guided By Voices—Vote for me Dummy Snoop Dogg—Think About It Devo—Dogs of Democracy Wyclef Jean—Gone Till November

OutKast—Gasoline Dreams Stephen Malkmus & the Jicks—Senator OneRepublic—Counting Stars Woody Guthrie—This Land is Your Land

We zien dat projecten waar geen burgerparticipatie geïncorporeerd werd muurvast zitten: Denk aan de Oosterweelverbinding, denk aan de 10 belangengroepen rond Zaventem die vorige week een verhuis van de luchthaven eisten, …. In die 4 jaar is het enkel maar duidelijker geworden dat de stem van de burger alsmaar luider klinkt en dat die burger ook zelf het heft in handen neemt door eigen studies te laten uitvoeren, zich meer dan ooit verenigt in belangengroepen etc. En dat zal ook niet meer veranderen, gelukkig maar!. Is het dan onmogelijk geworden om beleid te voeren? Om grote infrastructuurwerken uit te voeren? VANAF HET BEGIN Neen! Maar het werkt niet meer om over een project te beslissen en dan top down de bevolking te informeren. Vorige week nog wezen 3500 Canadezen een aanbod van 1,15 miljard Canadese dollar van het bedrijf Petronas van de hand voor een gasexploitatie op het land van hun voorouders met de woorden: “het gaat niet om geld het gaat om cultuur en milieu”. De oplossing is om burgers, belangengroepen, middenveld en alle andere actoren van bij het prille begin te betrekken. Je ziet zelfs dat die vraag tot het betrekken van burgers vanuit de overheid nu al in sommige openbare aanbestedingen wordt gezet. Men vraagt om duidelijk aan te tonen in de offerte hoe een aannemer of architect de burgers en andere stakeholders zal betrekken. Dat neemt misschien iets meer tijd in beslag maar het resultaat zal mee

ondersteund worden door de diverse stakeholders. Het gaat dus niet louter over ‘een informatievergadering houden voor de omwonenden’ Neen het gaat over co-creatie door alle betrokkenen, een degelijk proces dat gevoerd moet worden, te beginnen bij de “stakeholder mapping”. In kaart brengen wie mee rond de tafel moet zitten is cruciaal in het project. Je brengt niet enkel de medestanders in kaart maar ook de tegenstanders, het middenveld, belangenorganisaties, maar ook externen, iemand die kennis heeft van de uitdaging vanuit een andere invalshoek. Gaat het over mobiliteit bijvoorbeeld, dan betrek je ook diegenen die kennis hebben van de mobiliteit van de toekomst, nodig desnoods Google uit of Elon Musk, het zal je een totaal ander inzicht geven op je plannen. Zorg ook voor voldoende experts in de materie en nodig zowel experts uit die een pro dossier als een contra dossier willen maken. Die diversiteit in stakeholders is cruciaal voor het welslagen. Vervolgens zet je alle stakeholders samen rond een tafel en je luistert naar wat de wensen zijn en waar de obstakels zijn. Vervolgens laat je deze heterogene groep zelf oplossingen aanreiken, uiteraard binnen de krijtlijnen van het wettelijke, het budgettaire, het technisch haalbare etc… Door de dialoog tussen de verschillende deelnemers zal je na een tijd consensus krijgen. Iedereen luistert naar elkaar en vormt, hervormt en herformuleert zijn of haar standpunt. Uiteraard is dit geen proces dat je zomaar los kan laten, je moet het degelijk begeleiden, anders gaat de grootste tafelspringer elke keer weer de groep domineren. En er is ook tijd nodig: om ideeën te laten rijpen, verder uit te werken, terug met de groep te bespreken.

haar burgers tijdens de hele legislatuur over verschillende onderwerpen. In de deelgemeente Sterrebeek bijvoorbeeld zijn er plannen voor de heraanleg van een park. Een van de problemen is dat door beide parkdelen een straat loopt. Het gemeentebestuur was al lang aan het discussiëren of de straat nu al dan niet kon worden gesloten. Tijdens een Zaventem aan Zet avond werd deze kwestie aan de burgers voorgelegd en mee ingeleid door experten van Vlaamse Landmaatschappij. Vooraf waren de burgers ingedeeld aan tafels waarbij bewoners van de omliggende straten aan tafel zaten met bewoners van iets verder. AANVULLEND Na een goed uur discussiëren onder begeleiding, kwamen de 8 tafels unaniem tot dezelfde conclusie: De straat mag afgesloten worden. Een van de deelnemers zei: ‘Ik woon daar en ik vind het niet fijn dat ik dan zal moeten omrijden, maar door met de anderen te praten, besef ik dat ik toch ook liever 1 groot park heb en die 5 min omrijden, die zijn tot slot zo erg niet’. En dit is de essentie van burgerparticipatie. Het schepencollege stond stomverbaasd aan de zijlijn te kijken hoe makkelijk men tot consensus was gekomen. Vorige week werd dit voorstel in het schepencollege bekrachtigd en tegen 2017 komt het park er, zonder straat in het midden! Wat leert ons dat? Burgerparticipatie is een waardevolle aanvulling op de representatieve democratie. Het onderbouwt een beleid en zorgt ervoor dat de kloof tussen burger en beleid verkleint. Het geeft de burgers naast stemrecht nu ook spreekrecht. We kunnen enkel concluderen dat de democratie er wel bij vaart.

16 JUNI 2015

POLITIEK: MIJN STEM

Serj Tankian—Uneducated Democracy

Exact 4 jaar na de lancering van de G1000 is 1 van de thema’s vandaag in Bel10 ‘mijn stem, burgerparticipatie’. Maar waar staan we intussen? Maakt burgerparticipatie grote werken Oosterweel - onmogelijk?

m 9.52u

LIEDJES OVER STEMMEN & VERKIEZINGEN

BURGERPARTICIPATIE: VLOEK OF ZEGEN? CATO LÉONARD

(Cato Léonard is Campagneleidster G1000.)

Een mooi voorbeeld is wat de gemeente Zaventem doet met het project ‘Zaventem aan Zet’. Ze betrekt

46

47

DE GROEP VAN 10 : POLITIEK Elke dag zit een “Groep van tien”, honderd Radio 1-luisteraars in totaal, samen met een bekende peter of meter in conclaaf om te brainstormen rond een thema. Na een inspirerende dag gaan de luisteraars-beleidsmakers in gesprek met de bevoegde ministers om hun aanbevelingen op tafel te leggen.

JEAN VAN DAMME, 31 JAAR

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

TOM VAN LOOY, 36 JAAR

YVONNE STEINBERGER, 56 JAAR

JOKE VAN BOMMEL, 26 JAAR

AZIZ ZOUBIR, 40 JAAR

10

16 JUNI 2015

POLITIEK: MIJN STEM

ELKE TWEEPENNINCKX, 41 JAAR

FILIP VANHAUWAERT, 55 JAAR

THIBAUT RENSON, 23 JAAR

PATRICK CHRISTIAENS, 45 JAAR

SVEN PICHAL, 36 JAAR

48

49

1

2

DE PARTIJKAART MET STRAFPUNTEN “Burgers zijn maar bereid om te participeren als ze geloven in de politiek”, zegt Tom Van Looy. Volgens hem ondermijnt het slechte gedrag van politici de geloofwaardigheid. “Elkaar de gracht in rijden of het gekibbel, we maken het elke regering wel mee. Daarom moet er zoiets komen als een rijbewijs met punten, maar dan wel een partijkaart met punten. Wie een collega-politicus in de gracht rijdt, krijgt een strafpunt. En wie een bepaald aantal van die punten heeft, mag een maand niet stemmen in het parlement. “Eigenlijk is het heel simpel”, vindt Tom. “Wat men van elkaar tolereert in de maatschappij, moet ook gelden in de politiek. En ik heb de indruk dat daar de grenzen verlegd worden.”

GEEF DE SENAAT AAN HET VOLK! “In onze democratie vandaag zie je de burgers afhaken en aan de andere kant heb je veel burgerbewegingen die zowel online als offline actief zijn. De burgers bewegen in een bepaalde richting en de politiek volgt niet”, vindt Joke Van Bommel. Moderator Lieven Verstraete merkt op dat de Senaat - een plaats voor oude wijze heren die reflecteren - plots plaats moet ruimen voor beeldbestormers. Maar hoe zou deze aanbeveling precies in zijn werk gaan? De Senatoren die er nu zijn, zouden de burgers moeten begeleiden als coach. De burgers die gekozen zijn (door loting) krijgen wel steeds de kans om af te zien van hun functie. De burgers gaan steun krijgen van proffen, experts en ervaringsdeskundigen. Ze zouden dan ook ongeveer zes keer per jaar moeten samenkomen.”

REACTIE VAN VLAAMS PARLEMENTSVOORZITTER JAN PEUMANS (N-VA) 5

Als er één conclusie mag getrokken worden na vandaag, dan is het wel dat de burger meer inspraak wil. Peumans: “Burgerparticipatie is op zich een heel goed idee. Maar hoe organiseren we dat? En waarover wil de burger participeren? De burger moet beginnen zichzelf te informeren.” Volgens Peumans zijn de mensen bezig met problemen in hun directe omgeving. Daar moet de politicus naar luisteren. En dat kan ook, op lokaal niveau. Maar de burger vergeet dat als hij ook op federaal of Vlaams niveau wilt meepraten, hij zich ook over de problematiek op dat niveau moet informeren. Om daar bij te helpen, kan je nu al verschillende commissies in het Vlaams Parlement volgen via een live stream. Maar de burger lijkt de weg naar die initiatieven niet te vinden. (1) JAN PEUMANS VS STRAFPUNTEN VOOR POLITICI Over naar de eerste aanbeveling: een partijkaart met strafpunten. Er moet minder drama gespeeld worden in de media. Het politiek gehakketak moet stoppen, vindt de Groep van 10. Peumans: “Hier word ik een beetje kwaad van. Als mensen zich baseren op wat er in de kranten staat, begrijp ik dat. Maar ik zie enkel journalisten in het parlement als er ruzie is. Er gebeuren genoeg zinvolle dingen in de commissies, maar dat interesseert niemand”. (2) JAN PEUMANS VS SENAAT VAN DE BURGER Om het volk meer inspraak te geven in de politiek, stelt de Groep van 10 een Senaat van de Burger voor. Een senaat die bestaat uit senatoren in de huidige betekenis en burgers die met een loting zijn verkozen. Die burgers krijgen steun en begeleiding van de senatoren en andere experts. Niet met de bedoeling een praatcafé op te richten, wél met het doel constructief te zijn. Om later te evolueren naar een tweekamerstelsel. Peumans houdt vast aan het democratisch stelsel waarin volksvertegenwoordigers worden gekozen. “Voor Vlaanderen, Wallonië of België, niet voor hun achtertuin.” En hij wijst op het bestaan van het spreekrecht. Zoals de initiatiefnemers van Ringland doen: aanspraak maken op dat recht en de kans krijgen om voor het parlement te spreken.

DE ANALYSE VAN IVAN DE VADDER Mag ik hopen dat democratie toch iets meer is dan louter en alleen het parlement? Dat was toch een beetje mijn teleurstelling. Jan Peumans kreeg het na verloop van tijd op zijn heupen. Hij vertrekt immers vanuit een bestaand systeem en dat systeem zo optimaal mogelijk wil maken. Terwijl de Groep van 10 een andere opdracht krijgt. Zij mogen een stapje verder gaan. Zij mogen dromen. Zo bots je natuurlijk. En ik ben op mijn honger blijven zitten bij Jan Peumans. Met de huidige digitale mogelijkheden zou je toch veel gemakkelijker mensen kunnen betrekken bij de politiek?

16 JUNI 2015

POLITIEK: MIJN STEM

10

DE TWEE AANBEVELINGEN VAN DE GROEP VAN TIEN

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Enkele “zeer intelligente jonge heren” de bijnaam die deze twee leden van de Groep van Tien hebben gekregen - maken de eerste aanbeveling bekend. “We hebben vandaag heel hard gewerkt en ik sta er zelf versteld van hoeveel ideeën we op zo een korte tijd hebben gegenereerd”, zegt Tom Van Looy, die met onderstaand idee naar zijn groepsgenoten is gestapt.

Onze democratie is gestoeld op de negentiende eeuw, net zoals de volksjury. Alles blijft onder die stolp zitten en dat is een beetje mijn teleurstelling. Ook bij het idee van de bevolking in de Senaat, blijf je in die Wetstraat zitten. Op het moment dat je iemand loot tot politicus, wordt die persoon een politicus en gedraagt hij daar zich ook naar. Je behoudt de wetmatigheden die er zijn. Voorts toont Ivan begrip voor de politici die kibbelen. Een partijkaart met punten - een van de aanbevelingen van de Groep van 10 - ziet hij niet echt zitten. Alsof alle andere mensen zo vriendelijk zijn tegenover elkaar. Op Twitter durven gewone mensen ook zwaar tekeergaan tegen elkaar. Dus volgens mij is wat politici doen des mensen. “Ik pleit dan ook voor enige mildheid op dat vlak”, besluit Ivan.

50

51

THEMA (3)

KANSEN

Hoe krijgen we meer kansarmen, mensen met een handicap en mensen met een migratie-achtergrond aan het werk? Via quota? Daar ziet de diversiteitsambtenaar voor de Vlaamse overheid zelf geen heil in. Op zoek naar antwoorden krijgt de Groep van 10 het verrassende gezelschap van Kristel Verbeke. De vrolijkheid van bij K3 was even helemaal weg toen ze op een muisstille Kunstberg vertelde over haar moeilijke jeugd.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

MIJN PRACHTVENT IS BEDRIJFSLEIDER MET MAAR 1 BEEN, HIJ IS DE BESTE MAN VOOR DEZE JOB! KIJK NAAR TALENTEN NIET NAAR BEPERKINGEN

17 JUNI 2015

KANSEN: IEDEREEN MEE

10

— LUISTERAAR SANDRA VAN HEFFEN

52

53

m 7.10u

OCHTENDDEBAT

“QUOTA’S? DAAR BEN IK GEEN VOORSTANDER VAN” Kansengroepen aan het werk krijgen, dat is in Vlaanderen nog steeds erg moeilijk. Bieden bijvoorbeeld stages daarin een goede oplossing? We vragen het aan Alona Lyubayeva. Zij is de diversiteitsambtenaar voor de Vlaamse overheid.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Meer stages voor mensen met een diverse achtergrond, is dat de oplossing om de mensen aan het werk te houden? ALONA LYUBAYEVA: Ik vind zelf de stages zeer nuttig. Als Vlaamse overheid zetten we daarop in. Voor personen met een migratie-achtergrond trekken we jaarlijks 15 a 20 procent stagiaires. Voor personen met een handicap zitten we aan drie procent.

LYUBAYEVA: Voor mij is het moeilijk, want we hebben verschillende doelgroepen. Personen met een handicap vormen de moeilijkste groep om aan het werk te krijgen. Ze hebben een begeleiding nodig. Hoe krijgen we hen aan het werk? Vanaf recrutering, dat alles verloopt volgens wat die mensen willen en kunnen. Wij als overheid moeten redelijke aanpassingen treffen. U zegt dat het moeilijk is om hen aan het werk te krijgen. Waarom is dat zo? LYUBAYEVA: Omdat je echt een aangepast beleid nodig hebt. Voor personen met een migratie-achter-

Daar gaat het om de theorie. Bij mensen met een handicap gaat het misschien om de praktijk? Bedrijven zijn daar niet meteen klaar voor. LYUBAYEVA: En ook de overheid is er niet klaar voor. Je hebt een grotere afstand tot tewerkstelling en je moet die afstand overbruggen. Dat doe je door die mensen eerst naar de werkvloer te krijgen. We zien zeer duidelijk dat mensen die stages lopen, een grotere kans hebben op tewerkstelling. En bij mensen met een migratie-achtergrond is het een probleem om hen te bereiken? Ze vinden de weg niet naar een job bij de overheid?

De perceptie waar u het over heeft is dan, “we zijn niet goed genoeg?” LYUBAYEVA: Ja, dat klopt. Misschien zijn we niet goed genoeg om te solliciteren en daarom doen we dat niet. In de tweede generatie gaat het veel meer om aanmoedigen en zorgen dat ze solliciteren, dan over de reëele drempel. Bij de eerste generatie, de mensen die zelf verhuisd zijn naar ons land, gaat het veel meer om nationaliteitsvoorwaarden en taalvoorwaarden. Mogen die mensen met hun diploma wel solliciteren of niet? Krijgen ze gelijkschakeling of niet? Dat zijn reële drempels waar we iets aan kunnen doen. Wat kan helpen tegen die perceptie? LYUBAYEVA: We moeten als Vlaamse overheid meer moeite doen om te zeggen: kom bij ons werken, want dat gebeurt niet genoeg.

LYUBAYEVA: Dat hoor ik toch zeer veel.

En hoe komt dat? Want iedereen heeft toch streefdoelen?

En hoe komt dat?

LYUBAYEVA: Ik denk dat we dat niet voldoende beseft hebben. We zien het nu pas in onderzoeken dat die mensen niet komen. Bij een eerste sollicitatieronde zien we een heel laag aantal sollicitanten met een migratie-achtergrond.

LYUBAYEVA: Daar moeten we een onderscheid maken tussen de eerste en de tweede generatie. Bij de mensen die hier geboren zijn, gaat het veel meer over perceptie. Hoe geraak ik bij de Vlaamse overheid en ben ik wel geschikt genoeg voor de job?

Is taal nog altijd een probleem? LYUBAYEVA: Volgens mij is het voor de tweede generatie een perceptie. We kunnen niet meer spreken van een taalachterstand, maar wel van een scholingsachterstand voor de grote groep. Maar dat sluit op zichzelf de individuen niet uit. En hoe groot is hun wil om een job te zoeken? Want daar wordt weleens van gezegd dat ze dat niet willen.

tere maatregelen treffen. Het gaat wel trager, maar we moeten veel meer focussen op het wegnemen van drempels in plaats van te zeggen hoeveel mensen je moet hebben. Nochtans zouden die quota niet slecht zijn voor de perceptie. Dan kan u volgend jaar al zeggen dat u zoveel mensen van allochtone origine aan het werk hebt gekregen bij de Vlaamse overheid. Dat zijn voorbeelden en voorbeelden werken. Niet?

LYUBAYEVA: Dat wordt gezegd, ja. Ik kan dat niet bevestigen, want ik heb geen voorbeelden die dat zouden aantonen. Ik zie wél veel voorbeelden van de wil om te werken, maar dat ze er uiteindelijk niet ‘doorgeraken’ en dat ik niet kan vastpinnen op welke competentie ze het niet gehaald hebben.

LYUBAYEVA: Ik heb een voorkeur voor individuele voorbeelden. Ik zie liever geslaagde mensen met gezichten en een verhaal dan zoveel cijfers. Ik ben geen cijferfetisjist.

Zijn quota’s een oplossing?

LYUBAYEVA: Ja, ik heb veel moeilijkheden gekend en ik ben het slachtoffer geweest van discriminatie

LYUBAYEVA: Daar ben ik geen voorstander van. Want op dit moment denk ik dat de streefcijfers ok zijn. Met die streefcijfers kan je veel zach-

U bent zelf van Oekraïne naar ons land gekomen. Hebt u veel moeilijkheden ondervonden?

In welke zin? LYUBAYEVA: Ja, percepties die iets veronderstellen wat je niet bent. Of dat je jezelf extra moet bewijzen. Dat je extra inspanningen moet leveren om hetzelfde te mogen als een Vlaming. En dat is iets wat ik veel hoor: wat ik ook doe, ik word niet op dezelfde manier behandeld. U bent dan iemand met veel zelfvertrouwen om dat allemaal te overwinnen? LYUBAYEVA: Dat is gekweekt zelfvertrouwen. Veel mensen haken na verloop van tijd af omdat ze te veel tegenslagen hebben gekend los van het feit dat iemand gehandicapt is of een migratie-achtergrond heeft. En dan kan je in een situatie belanden dat je niet meer wil. We hebben met andere woorden nog veel werk voor de boeg. We moeten bewuster investeren en we moeten kijken naar waar we onze accenten leggen. Als Vlaamse overheid moeten we bewust actie ondernemen.

17 JUNI 2015

KANSEN: IEDEREEN MEE

Het gaat om heel verschillende groepen.

grond gaat het veel meer om bereiken, aantrekkelijker maken en ervoor zorgen dat ze solliciteren.

54

55

m 8.14u

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

17 JUNI 2015

KANSEN: IEDEREEN MEE

10

56

57

THE VAN JETS LIVE OP DE KUNSTBERG

m 12.45u

m 12.45u

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

17 JUNI 2015

KANSEN: IEDEREEN MEE

10

58

59

m 21.00u

REPORTERSDAGBOEK: WARD BOGAERT

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

EEN VROUW MET CONGOLESE ROOTS HEEFT MORGEN EXAMEN. CHOCOLATIER. ZE WIL EEN NIEUW LEVEN. ZE WIL VOOR HAAR MEERVOUDIG GEHANDICAPTE ZOON KUNNEN ZORGEN. ZE WIL ONDERTUSSEN MENSEN BLIJVEN ZIEN. DE GROEP VAN 10 HANGT AAN HAAR LIPPEN. Een man raakte op zijn vijfentwintigste verlamd. Hij wil dat mensen met een beperking helemaal afgebeeld worden op sollicitatieformulieren. De Groep van 10 moet zijn vergaderlokaal verhuizen. Naar een gebouw met een lift. Een vrouw wil kans- en contactarmoede bestrijden in sportclubs. De Groep van 10 vaardigt haar af om in debat te gaan met de minister. Een zangeres ontbloot haar pijnlijke verleden. De hashtag #bel10 is trending.

17 JUNI 2015

KANSEN: IEDEREEN MEE

10 levensverhalen, 1 groep. En één reporter die dankbaar sprokkelt.

60

61

“EEN ZEER GROTE STAP VOORUIT!” m 16.40u

m 8.35u

GETUIGENIS KRISTEL VERBEKE KRIJGT RADIO 1-CAFÉ MUISSTIL Zei jij meteen ja toen je gevraagd werd om de paneldiscussie rond “Gelijke kansen voor iedereen” te leiden? KRISTEL VERBEKE: Eigenlijk wel, omdat ik me al heel lang probeer in te zetten voor kinderrechten. Kinderen zijn de toekomst en ik heb vanuit mijn eigen ervaring het niet altijd gemakkelijk gehad. Ik kan heel oprecht voor hen spreken. Ik ben heel graag de stem van de kinderen.

Waarom ligt het thema je zo nauw aan het hart?

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

VERBEKE: Ik heb zelf geen gemakkelijke jeugd gehad. Ik kom uit een arbeidersgezin, mijn ouders zijn gescheiden, ik heb twee zusjes verloren. Mijn pa was een truckchauffeur die graag een pintje dronk en ik was vaak alleen. Ik heb hard moeten knokken om een diploma te halen. Daar kwamen veel extra jobs bij, zoals bijvoorbeeld op de markt aardappelen verkopen om toch maar geld te hebben om te kunnen studeren. Het was mijn kans om voor mezelf op te komen in een gezin dat het niet gemakkelijk had.

Vind je het belangrijk om daarmee naar buiten te komen? VERBEKE: Eigenlijk wel. Het is moeilijk om erover te praten - zeker als het over het verlies van mijn twee zussen gaat is het niet gemakkelijk om dat verlies onder woorden te brengen. Maar ik wil het toch doen, omdat er heel veel kinderen thuis zitten in een gelijkaardige situatie. Tegen hen zeg ik: komaan, geloof in jezelf. Zoek je talenten, focus en ga ervoor. Daarom vertel ik mijn verhaal.

Wat verwacht je van de Groep van 10? VERBEKE: Ik hoop vooral dat we heel veel kunnen discussiëren op een positieve manier. Dat alle ideeën die aan bod komen echt wel een plek krijgen. En voor mezelf is dat dan vooral vanuit het standpunt van de kinderen.

VERBEKE: Het voordeel als je in K3 zit is dat kinderen je kennen en vertrouwen. Ik hoor heel veel verhalen van hen en ik probeer inderdaad naar hen te luisteren en hen te beïnvloeden op een positieve manier. Onze nummers doen dat ook. Als je zingt over verdraagzaamheid in alle kleuren, dan vind ik het zalig als kinderen daarover zingen.

Hield je vooraf rekening met de mogelijke maatschappelijke rol van K3? VERBEKE: Neen, eigenlijk niet. We hadden zelf niet verwacht dat we ons zo hard zouden toespitsen op kinderen. Maar het is wel iets dat me nauw aan het hart ligt. Ik vind het geweldig om voor hen te werken en te zingen. En ook dat je hun leven kan beïnvloeden door bepaalde dingen te zeggen. Of dingen net niet te zeggen.

6

Wie in een rolstoel zit en met de trein wil reizen, moet dat meestal 24 uur op voorhand laten weten. Maar wat wil nu het toeval. Uitgerekend vandaag wordt in de Kamercommissie Infrastructuur een resolutie goedgekeurd die deze termijn terugbrengt naar 1 uur op voorhand. Rolstoelgebruiker Johan Cremery, een lid van onze Groep van 10, is erg blij met die beslissing. “Het is een zeer grote stap vooruit. En positief als ik ben, kunnen we die 1 misschien wel naar nul brengen. Maar door deze beslissing kunnen we toch bijna ad hoc beslissen om ergens naartoe te gaan. Bijvoorbeeld om naar zee te gaan als het mooi weer is.”

17 JUNI 2015

KANSEN: IEDEREEN MEE

Probeer je die boodschap ook uit te dragen als kinderen of ouders van kinderen met je komen praten?

Over sommige dingen moet je misschien niet praten met kinderen?

62

63

VERBEKE: Je kan met kinderen over alles praten. Onlangs heb ik voor het Kinderrechtencommissariaat filmpjes opgenomen met kinderen in ziekenhuizen en speciaal onderwijs. Die zeggen alles. En op zo een manier dat het niet fout is wat ze zeggen.

IDEEËN ROND KANSEN

TISOKEE @TISOKEE

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Één en al bewondering voor pendelaar met blindegeleidehond die zelfstandig de trein neemt om in Brussel te gaan werken #bel10 #Respect

PETER CUYPERS: We doen “komen eten” wedstrijden waarbij we telkens 4 mensen samenzetten: 2 autochtonen + 2 allochtonen. Goed screenen dat we de juiste karakters combineren en uitzenden maar.

Adopteer een arme .Wie echt arm is of het financieel moeilijk heeft en eens iets héél graag zou meemaken ,helpen om zijn(haar,hun)verlangen te realiseren .Ik denk aan de vele eenouder gezinnen met kinderen die nooit op vakantie kunnen.Zoiets als op tv de droomfabriek.....Kan gebeuren via vb koning Boudewijnstichting .De school weet ook goed waar er echt noden zijn.

SANDRA VAN HEFFEN @SANDRAVANHEFFEN

#bel10 Mijn prachtvent is bedrijfsleider met maar 1 been, hij is de beste man voor deze job! Kijk naar talenten op stukjes te kort...

TOM SCHIETTECAT @SCHIETTECATBE

Een mens krijgt het warm van de warme getuigenissen in #bel10. Iedereen mee! Iedereen inbegrepen! #kansen #pakvast

FOUAD GANDOUL @FGANDOUL

Nood aan véél meer allochtone werkgevers en hooggeschoolde allochtonen. Talent wordt schaars bij generatiewissel babyboommillenials #bel10

PHILIP @PHROOSE

Hoe komt het dat “allochtone” jongeren zo weinig hogere studies aanvatten? Te weinig ambitie? Te weinig inzet? #bel10

RADIO @RADIO1BE

#bel10 ontdekt de kracht van #opendata (en ook een beetje van het internet) @tooncoppens #realo @CoolsKat

“Kansen zijn zoals de milieubox: ze worden wel gegeven, maar niemand wil ze.” (@bertgabriels bij Annelies) #BEL10

MARLEEN SENDERS:

Competenties linken aan talenten! Workshop op de @Triasngo werkvloer. Personeel #kansen geven. #bel10

Een week lang het leven van een ander over nemen. Misschien heeft die andere heel andere ideeën dan jij, is veel armer of juist rijk, heeft een andere etnische achtergrond, seksuele voorkeur, taalachtergrond, politieke kleur, religie...

STEFAAN BONTE @BONTESTEFAAN

Als alle scholieren in het secundair onderwijs een weekje van leven konden ruilen, van elkaar konden leren. Men zou misschien beter met diversiteit leren omgaan.

JERRY VAN ECHELPOEL @QLURICHAUN

Ik werk als gehandicapte al 8 jaar... ik heb daar geen structuren van de staat voor nodig om aan werk te geraken #Bel10

MICHEL SMETS: Schaf erfenissen af. Tijdens je leven mag je schandalig rijk worden, maar na je dood gaat je verworven fortuin weer terug naar de gemeenschap. Zo begint iedereen bij het begin van zijn leven met dezelfde middelen.

ANNEMIE LEMAHIEU @ANNEMIELEMAHIEU

@FGANDOUL

JOURNALINKS @JOURNALINKS

Lang getwijfeld om iemand met beperking aan te nemen. Uiteindelijk beste beslissing ooit. Het was niet beperkend, maar verruimend. #bel10

IKBENPRETTIGGESTOORD @IKKUHISLIEF

Getuigenis Kristel Verbeke (K3) krijgt Radio 1-Café muisstil http:// deredactie.be/permalink/1.2369527 … Ik heb heel veel respect voor @ Kristelktje

LIEVEN BEULLENS: Laat allochtonen zelf een “inburgeringsprogramma” samenstellen: tot welke engagementen gaan ze zich engageren zodat ze na een bepaalde tijd Belg kunnen worden.

SAÏD AL-HADDAD @SAIDALHADDAD

Johan en Saskia van mijn #bel10 team praten met Min. Muyters over ‘kansen - Iedereen mee’

17 JUNI 2015

KANSEN: IEDEREEN MEE

VERONIQUE DEVREESE:

GEERT VANOVERSCHELDE @SYLVESTERGVO

altijd al een vermoeden gehad dat @KristelK3 Verbeke iemand met fond was. Haar verhaal op #radio1 bevestigt dat. Ga daar op door!

64

65

m 8.14u

Radio1-collega Barbara Rottiers komt haar lijstje brengen over boeken en platen. Zij houdt ervan boeken over platen te lezen. Wij houden ook van boeken. We zitten immers vlakbij de Albertina Bibliotheek. Genoeg verwarring gezaaid, hier heb je haar lijstje van platenboeken:

■ The principles of uncertainty—Maira Kalman. Uitgeverij Penguin ■ Inside Africa ■ Pocket Atlas of remote Islands—Judith Shalansky ■ Misao the big mama and Fukumaru the cat—Miyoko Ihara ■ Stem op de okapi—Edward van de Vendel & Martijn van der Linden. Uitgeverij Querido. ■ ‘De Bijbel’—Rebecca Dautremer en Philippe Lechermeier. Uitgave Davidsfonds. ■ Een leeg schetsboek! ■ Astrid Lindgren, haar leven in beelden—Johan Erséus, met tekst van Astrid Lindgren ■ De gouden kooi—i.s.m. Anna Castagnoli, Carll Cneut. ■ Nunca te olvidaré, de Frida Kahlo para Nicholas ■ Muray—Samengesteld door Salomon Grimberg.

Onze arbeidsmarkt staat voor belangrijke uitdagingen. We moeten met z’n allen langer werken, meer mensen moeten aan de slag en jongeren moeten sneller een job vinden. Daarbij wordt niet zelden naar de werkgevers gekeken: want hoe gaan we ervoor zorgen dat onze job meer ‘werkbaar’ is, hoe gaan we langdurig werklozen inschakelen, hoe gaan we om met discriminatie op de arbeidsmarkt? Wat moeten we vandaag verstaan onder een kansengroep? Vlaanderen kent er nu vier: ouderen, mensen van vreemde origine, mensen met een arbeidshandicap en ongekwalificeerde jongeren. Op federaal niveau houden beleidsmakers het bij ‘risicogroepen’. De definitie hiervan kan verschillen: werknemers bedreigd door herstructurering, ontslagen werknemers, werknemers ouder dan 50, werklozen jonger dan 30, leerlingen uit het industrieel leerlingenwezen, enz. Naast deze Vlaamse en federale definities zijn er nog categorieën van werknemers die kunnen vallen onder de paraplu ‘kansengroep’: mensen met een psychosociale problematiek (PSP), mensen in armoede, mensen met medisch, mentale, psychische of psychiatrische problematiek (MMPP), enz. Bent u nog mee? Naar aanleiding van de zesde staatshervorming liet Voka een studie uitvoeren om het pallet aan doelgroepen en maatregelen in kaart te brengen. Het beeld was ontluisterend maar ook leerrijk. We telden minstens 36 maatregelen die voortaan tot het Vlaamse arsenaal voor arbeidsmarktbeleid zouden behoren. Buiten de vaststelling dat deze 36 elk verschillend waren van aard, omvang, type doelgroep,… stelden we ook vast dat vele werkgevers door de bomen het bos niet meer zagen. Nochtans zijn deze kansengroepen met het bijbehorend pakket aan maatregelen net gericht op werkgevers, in de hoop er hun aanwervingsgedrag mee te beïnvloeden. Het

getuigt van een bijna onaantastbaar geloof van beleidsmakers in de sociale maakbaarheid der dingen, maar het mist veelal effect en impact. Laat het duidelijk zijn: Voka is niet tegen een analyse van kansengroepen, integendeel. Vlaanderen streeft naar een verhoging van zijn werkzaamheidsgraad naar 76% tegen 2020. Want hoe gaan we anders onze sociale zekerheid blijven financieren? Een blik op de werkloosheidsstatistieken toont aan dat er binnen de kansengroepen het grootste potentieel zit qua tewerkstelling op de arbeidsmarkt. Echte jobs creëren Willen we al deze mensen ook effectief aan de slag helpen, dan zal een breed arsenaal aan verplichtingen, regeltjes en normen ons alvast niet vooruit helpen. Ze betekenen vaak enkel administratieve last en registraties, veel bewijzen op papier en frustratie op het terrein waarbij geen rekening gehouden wordt met de variatie tussen sectoren en bedrijven. We hebben ons al te veel weggestoken achter benchmarks, verplichtingen en regels die achteraf geen jobs blijken op te leveren. Willen we kansengroepen echte kansen geven op de arbeidsmarkt, dan moeten we inzetten op maatregelen die ondernemers toelaten écht jobs te maken voor kansengroepen. We geven er zeven.

1 2

3

De scholingsgraad opkrikken: Er zal een enorme vervangingsvraag ontstaan op de arbeidsmarkt door de vergrijzing.

nood aan een competitiviteitsbeleid en drastische, structurele verlaging van de loonkosten.

4

5

Maak de arbeidsmarkt soepeler: Ook de arbeidsmarkt zelf moet soepeler worden ingericht. Exemplarisch is het wegvallen van de proeftijd, wat de drempel verhoogt voor soepele aanwerving. Voer een gericht en kordaat activeringsbeleid: Een beleid dat ervoor zorgt dat mensen niet in een langdurige werkloosheid belanden.

het aantal doelgroe6 Beperk pen: Indien er aanvullend ge-

werkt wordt met kansen- of doelgroepen waarop het beleid aanstuurt met loonkostverlagende maatregelen, dan kan dit enkel met een beperkt aantal doelgroepen, eenvoud en transparantie, zodat werkgevers weten wat er bestaat en waar ze gebruik van kunnen maken.

7

Gebruik wat al bestaat: Gebruik meer wat werkt. In plaats van voortdurend nieuw beleid te ontwikkelen, is het beter te destilleren wat goed werkt en ruimer in te zetten.

(Sonja Teughels is Senior Adviseur Arbeidsmarktbeleid bij Voka)

17 JUNI 2015

KANSEN: IEDEREEN MEE

10

(BEL) 10 FAVORIETE PLATENBOEKEN

m 14.00u

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

ECHTE KANSEN VOOR KANSENGROEPEN SONJA TEUGHELS

Iedereen gekwalificeerd: Uit de recent gepubliceerde Schoolverlatersenquête blijkt eens te meer dat het behalen van een kwalificatie de beste kansen biedt op de arbeidsmarkt. Verlaag de loonkosten: De vervanging van ouderen en het verhogen van de scholingsgraad op zich zullen niet volstaan. Er is ook

66

67

DE GROEP VAN 10 : KANSEN

ANITA DESCHEEMAEKER, 59 JAAR

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

JAN CORNELIS, 57 JAAR

SAÏD AL-HADDAD, 36 JAAR

Elke dag zit een “Groep van tien”, honderd Radio 1-luisteraars in totaal, samen met een bekende peter of meter in conclaaf om te brainstormen rond een thema. Na een inspirerende dag gaan de luisteraars-beleidsmakers in gesprek met de bevoegde ministers om hun aanbevelingen op tafel te leggen.

KRISTEL VERBEKE, 39 JAAR HANNAN BEN ABDESLAM, 37 JAAR

10

JOHAN CREMERY, 49 JAAR

17 JUNI 2015

KANSEN: IEDEREEN MEE

SASKIA PHEMBIA, 46 JAAR

BRIAN ROTSAERT, 30 JAAR

LIES VERHOEVEN, 31 JAAR SASKIA VANHAECKE, 47 JAAR

68

69

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Saskia Phemba volgt een opleiding tot chocolatier, zodat - als haar zorgbehoevende zoon geen plek vindt - hij bij haar aan het werk kan en niet zonder sociaal kader valt. Uit het verleden en door heel actief te zijn op de school van haar zoon, merkt Saskia dat inclusie een goede manier is om personen met een beperking een sociaal kader te bieden. Maar wat als die kinderen opgroeien? Zodra ze de dertig naderen, verdwijnen ze. Zijn ze plots heel wat minder zichtbaar.

2

MAAK SPORT VOOR IEDEREEN TOEGANKELIJK DOOR DE FINANCIËLE DREMPEL TE VERLAGEN. Anita De Scheemaeker van de Groep van 10 stelt de 2e aanbeveling voor: Maak sport voor iedereen toegankelijk door de financiële drempel te verlagen.

3

INVESTEER IN BRUGGENBOUWERS. MENSEN DIE TUSSEN DE JONGEREN STAAN, WETEN WAT ER LEEFT.

(1) PHILIPPE MUYTERS VS MENSEN MET EEN BEPERKING EEN ZINVOLLE TAAK GEVEN 7

Minister Muyters is er van overtuigd dat hier een inclusief beleid gevoerd kan worden. Hij maakt de belofte dit mee te nemen naar het overleg met zijn sociale partners en het ook aan te kaarten bij zijn federale collega. “We zeggen nog te snel: “Moet die persoon niet naar een bepaalde opvangplek?” We moeten er een prioriteit van maken om ook deze mensen in het reguliere werkveld op te nemen. We moeten ons afvragen hoe we nog meer mensen met een beperking kunnen inzetten.” (1) PHILIPPE MUYTERS VS SPORT VOOR IEDEREEN TOEGANKELIJK MAKEN “Sport is verrijkend. En moet toegankelijk zijn voor iedereen. We zien inderdaad dat kinderen die uit de kansarmoede komen daar ook graag aan deelnemen. En daarom zijn er al initiatieven genomen, zoals het promoten van pleintjesvoetbal.” Ondertussen wordt er ook aan een nieuw federatiedecreet gewerkt. “Eén van de eisen waaraan elke sportclub zal moeten voldoen, is een aanbod hebben dat voor iedereen toegankelijk is. Jong of oud. Man of vrouw. En zeker voor kinderen uit de kansarmoede. Anders krijgen de clubs geen geld van de overheid. Daarover heb ik al een eerste nota voorgelegd aan de Vlaamse regering.” (1) SVEN GATZ VS INVESTEREN IN BRUGGENBOUWERS Sven Gatz begrijpt waar de Groep van 10 naartoe wilt. “We zijn met te weinig volk om alle jongeren te helpen. Wat we op korte termijn kunnen doen? In de komende weken maken we budget vrij om een aantal projecten een kans te geven. In 2017, bij de volgende subsidieronde, kunnen we pas een antwoord bieden op een structurelere aanpak.” Gatz wilt stedelijk jeugdwerk als prioriteit. “Omdat de toekomst ligt in steden. Zowel voor Vlaanderen als Brussel. En die toekomst ligt in handen van de jeugd.”

De 3e aanbeveling is gericht aan minister Sven Gatz. Lies Verhoeven neemt het woord: Investeer in bruggenbouwers. Mensen die tussen de jongeren staan, weten wat er leeft. Lies: “De laatste tijd is het dweilen met de kraan open. Er is schooluitval, jeugdwerkloosheid en de toegang tot het dienstenaanbod is niet altijd wat het zou moeten zijn. We willen jongeren helpen hun plek (terug) te vinden.”

DE ANALYSE VAN IVAN DE VADDER

17 JUNI 2015

KANSEN: IEDEREEN MEE

10

DE DRIE AANBEVELINGEN VAN DE GROEP VAN TIEN

1

MINISTERS PHILIPPE MUYTERS (N-VA) EN SVEN GATZ (OPEN VLD) REAGEREN OP AANBEVELINGEN

MENSEN MET EEN BEPERKING EEN ZINVOLLE TAAK ÍN DE SAMENLEVING EN BEDRIJVEN GEVEN.

De ministers hebben het begrepen, al ligt dat misschien vooral aan de ministers die hier aanwezig waren, Philippe Muyters en Sven Gatz. De Groep van 10 heeft het de ministers niet echt moeilijk gemaakt. Want ze hadden het bijvoorbeeld niet over de wachtlijsten die maar niet opgelost geraken. Wel hadden ze het over heel concrete dingen, dingen waarover de politici vrij makkelijk konden antwoorden. Ik raad de mensen van de groep aan om de contactgegevens van de ministers te vragen en de komende maanden te blijven slaan met de hamer op de nagel. Zodanig dat je binnen zes maanden of een jaar kan checken of ze gerealiseerd worden. Zit ze achter hun veren.

70

71

THEMA (4)

MILIEU

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Laat ons een bloem en wat gras dat nog groen is. Gezongen in 1970, maar na al die jaren blijft de klassieker van Louis Neefs brandend actueel. Het groen verdwijnt en op plaatsen waar de natuur wel nog aan de macht is, incasseert het mokerslagen in de vorm van zwerfafval. Biedt statiegeld een oplossing voor dat probleem? En hoe ziet de energie van de toekomst eruit? Blijft onze energievoorraad stabiel als straks de laatste kerncentrale de deuren sluit?

— LUISTERAAR RON REPKO 73

72

WAAROM GEBRUIKEN WE DE MIDDENBERMEN VAN SNELWEGEN NIET OM WINDMOLENS NEER TE ZETTEN. EEN COMBINATIEMODEL DAT DE WEG VERLICHT EN STROOM OPWEKT ZOU MET DE HUIDIGE STAND VAN DE TECHNIEK TOCH MOGELIJK MOETEN ZIJN.

18 JUNI 2015

MILIEU EN ENERGIE: HOE MAKEN WE VLAANDEREN GROENER?

10

m 8.14u

OCHTENDDEBAT

HOE MOETEN WE ZWERFVUIL AANPAKKEN?

Op sommige plaatsen in Vlaanderen kan je niet naast het zwerfvuil kijken. Wat kunnen of moeten we doen om die zwerfafvalberg tegen te gaan? We vragen het aan Bruno Tobback (SP.A) en Jan Delfosse van Comeos, dat is de vertegenwoordiger van de handel en diensten in ons land.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Als Vlaams minister van Milieu hebt u er tussen 2004 en 2007 voor gezorgd dat we voortaan in supermarkten moeten betalen voor plastic zakjes. Was dat destijds niet vooral om het gat in de begroting een beetje te dichten? BRUNO TOBBACK: Neen toch niet. Als je een heffing invoert, dan staat er altijd een bedrag bij dat het zou moeten opbrengen. Dat was toen ongeveer 65 miljoen euro . De realiteit is dat we nu tot 80 procent minder plastic zakjes gebruiken in supermarkten. Het heeft dus gewerkt en als belasting brengt het niets meer op. Ondanks de schampere kritieken die er toen ook waren, heeft het wel degelijk gewerkt.

In heel wat winkels en markten zien we ze natuurlijk wel nog, de plastic zakjes. TOBBACK: U ziet niet alleen veel plastic zakjes, u ziet ook veel plastic verpakking. Dat is sowieso moeilijker om aan te pakken. Maar we moeten stilaan toch de stap overwegen om

DELFOSSE: Zeker en vast. Er is trouwens een nieuwe Europese richtlijn op komst. Die laat de lidstaten de keuze. Ofwel beperk je het aantal plastic zakjes tot 40 per persoon in elk land. Ofwel maak je ze betalend. Vandaag zijn er in de grote bedrijven geen gratis wegwerpzakjes meer te krijgen. Bij apothekers en kleinere winkels zie je ze wel nog DELFOSSE: Daar is het moeilijker om vooruitgang te boeken. Voor ons land is het waarschijnlijk een betere oplossing om de plastic zakjes betalend te maken om naar een serieuze reductie te komen. Ook over het statiegeld is het laatste woord nog niet gezegd en geschreven. In Nederland wilde men dat afschaffen, maar het zal daar dan toch behouden blijven. Wat vindt u daarvan, meneer Tobback? TOBBACK: Zo een statiegeldsysteem kan echt wel zorgen voor het verminderen van zwerfvuil en dat soort verpakkingen. Maar ik heb er wel een belangrijke kanttekening bij. Statiegeld legt immers opnieuw een serieuze last bij de consument. Het is de consument die dat statiegeld voorschiet, vervolgens de verpakking moet bewaren en ze dan moet terugbrengen naar de winkel om

Dat is duidelijke taal, meneer Delfosse. DELFOSSE: Wij vinden statiegeld een bijzonder slecht idee. Een heel stuk van de last wordt verschoven naar de consument. Wanneer de handelaar verplicht wordt om statiegeld terug te nemen, moet hij daarvoor ernstige aanpassingen invoeren in de infrastructuur. Dus u zegt eigenlijk dat die PMDzak goed werkt. DELFOSSE: Dat is een nog belangrijker argument. We kennen in ons land een bijzonder efficiënt systeem van recyclage van wegwerpdrankverpakkingen - de gekende blauwe PMD-zak die door FOST Plus wordt opgehaald. En FOST Plus is een initiatief van zowel de handelaars als de producenten. Laat ons het systeem behouden zoals het is? DELFOSSE: Zwerfvuil is in de eerste plaats het gevolg van een gedragsprobleem. Een aantal mensen blijven wegwerpverpakkingen in de natuur gooien. Daarom hebben we een zwerfvuilplan voorgesteld aan minister Schauvliege en haar Franstalige evenknie. In dat plan

8

tonen de bedrijven de bereidheid om 17 miljoen euro te investeren om het zwerfvuilprobleem op te lossen. Hoe ziet dat plan er concreet uit? DELFOSSE: Met die 17 miljoen wordt onder meer de infrastructuur aangepakt. Bijvoorbeeld door meer vuilnisbakjes te plaatsen. Hoe meer vuilnisbakjes er staan, hoe meer afval die toch aantrekken? TOBBACK (knikt) DELFOSSE: Het vuilnis dat in die emmers zit, komt wel goed terecht. Het wordt op een behoorlijke plek gerecycleerd. Dat gebeurt niet als het afval terchtkomt op een berm naast de autoweg. TOBBACK: Dat kan ik voor een stuk volgen, maar de realiteit waarom sommige vuilnisbakken verdwijnen, is omdat ze zeer snel vol zitten en omdat ze vervolgens een aantrekkingspunt worden voor ander afval. Vergeet ook niet dat die volle vuilnis-

bakken steeds leeggemaakt worden door het personeel van de gemeente. 17 miljoen euro is een mooie geste, maar het is niet genoeg. Het is maar een fractie van de totale kost. DELFOSSE: Wat betreft het doorschuiven van de verantwoordelijkheid hebben we in het verleden toch al bewezen dat we als handelaars en producenten onze verantwoordelijkheid willen opnemen bij elk milieuprobleem waarmee we te maken krijgen. De overheid heeft natuurlijk ook zijn eigen verantwoordelijkheid. Zwerfvuil is een gedragsprobleem en de overgrote meerderheid van de mensen gebruikt op een juiste manier zijn PMD-zak. Het is slechts een kleine minderheid die zich niet aan de regels houdt. Er is een manifest gebrek aan controle en bestraffing om tegen die kleine groep op te treden.

75

74

JAN DEFLOSSE: Die maatregel is er inderdaad gekomen in 2007 of 2008, maar wij hebben niet gewacht op een belasting op plastic zakjes Al in 2003 heeft onze organisatie beslist om geen gratis plastic zakjes meer te geven aan de kassa. Dat heeft ertoe geleid dat het volume van plastic met 5.000 ton verminderd is en dat we vandaag inderdaad nog maar 20 procent van het volume op de markt brengen.

Bent u het ermee eens dat er nog veel meer moet gebeuren, meneer Delfosse?

zijn statiegeld terug te recupereren. Voor veel mensen is dat toch niet even praktisch. De producenten ontsnappen hiermee aan een stuk van hun verantwoordelijkheid. Het is immers de burger die - via de gemeente - betaalt voor de aanpak van zwerfvuil. De producenten zijn er eigenlijk vanaf op het moment dat het in de blauwe zak zit. Wat er niet in de blauwe zak moet, daar wordt ook niet mee voor betaald.

18 JUNI 2015

MILIEU EN ENERGIE: HOE MAKEN WE VLAANDEREN GROENER?

Meneer Delfosse, hoe las u die maatregel? Want toen het over het dichtfietsen van het gat in de begroting ging, kon u een glimlach niet onderdrukken.

het gebruik van plastic boodschappentassen helemaal te verbieden. Nogal wat landen in de omgeving zijn daarmee bezig. Dus ik denk dat er nog een marge is bij die laatste 20 procent.

77

MILIEU EN ENERGIE: HOE MAKEN WE VLAANDEREN GROENER?

18 JUNI 2015

76

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

10

79

MILIEU EN ENERGIE: HOE MAKEN WE VLAANDEREN GROENER?

m 12.45u

m 12.45u

18 JUNI 2015

78

MARCO Z LIVE OP DE KUNSTBERG

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

10

m 21.00u

REPORTERSDAGBOEK: WARD BOGAERT

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Lang geleden uit het hoofd geleerd, spookten de woorden door mijn hoofd onderweg van de groep van 10 naar de buitenstudio van Annelies Moons. Een tussentijds verslag, dat verlangt men daar dagelijks van me. De Groep van 10 confronteerde op dat moment hun wilde dromen over duurzame energie met de nuchterheid van experts ter zake. Enthousiasme versus pragmatisme. Ik citeerde Elsschot op de radio en voegde eraan toe dat ik hoopte dat de weemoed niet zou overheersen als de Groep van 10 straks slapen ging. Toegegeven. Het is niet de eerste keer deze week dat ik aan die droom, die daad en die praktische bezwaren denk. Maar ook dat het goed is zo. Want aanzetten tot dromen, dat is bel10. Vind daar maar eens een praktisch bezwaar tegen.

81

80

“Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren, en ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren, en die des avonds komt wanneer men slapen gaat.”

18 JUNI 2015

MILIEU EN ENERGIE: HOE MAKEN WE VLAANDEREN GROENER?

10

TUSSEN DROOM EN DAAD STAAN WETTEN IN DE WEG EN PRAKTISCHE BEZWAREN. TOT CLICHÉ VERWORDEN VERSREGELS. WANT WIE WEET NOG DAT ZE IN EEN GEDICHT STAAN OVER EEN HUWELIJK WAARUIT HET VUUR IS VERDWENEN? OF DAT DE DAAD WAARVAN SPRAKE DOODSLAAN IS?

“SLOW FARMING” IN DE LANDBOUWSECTOR

“IS ANNEMIE HIER? IK WIL HAAR MIJN VERZAMELING LATEN ZIEN”

m 11.30u

m 10.50u

Alexander Cerpentier is wat we noemen een “smart farmer”. Maar wat betekent dat precies?

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

ALEXANDER CERPENTIER: Het is belangrijk om de technieken en de evolutie te volgen. Iedere sector evolueert en dat is zeker ook het geval in de landbouwsector. Dat uit zich niet alleen in vergroening of in een geïntegreerde duurzame teelwijze, maar ook inzake wetgeving, teeltechniek, mechanisatie - noem maar op.

Wat doet hij concreet op het vlak van smart-farming? CERPENTIER: De techniek die ik gebruik is het gps-toestel. Dus het rijden op 2 cm nauwkeurig. Bij een auto is dat tot op 50 centimeter of een meter nauwkeurig. Waarom is die nauwkeurigheid zo belangrijk? Wel Dankzij het toestel vermijd je overlapping als je een bepaalde handeling hebt gedaan. Je zal - bijvoorbeeld als je met een spuitbus werkt - de grond van jouw buurman niet raken met de vloeistof. Zonder die gps en enkel op het zicht is die nauwkeurigheid niet haalbaar.

9

Tijdens hun “BEL10”-uitzending vanop de Kunstberg in Brussel kregen Annemie Peeters en Zouzou Ben Chikha te maken met een opvallende bezoeker. De man kwam het Radio 1-Café binnen en ging een koffie halen. Vervolgens vroeg hij of Annemie er was, omdat hij haar iets wilde laten zien. Dat “iets” bleek hij met zich mee te dragen. Zonder aarzelen repte de man zich naar het midden van het café. Daar deed hij de koffers open, tot verbazing van het aanwezige publiek. “Dat zijn oude kopmerken van oude fietsen”, steekt de man van wal tegen de microfoon. “Van 1880 tot 1952. Ik heb er 2.000 dubbel en 6.500 in mijn verzameling. Ik wilde dat gewoon eens laten zien aan jullie.” Zijn verzameling bevat zowaar ook kopmerken van oude fietsenmakers uit Afrika. “Die zijn in 1960 allemaal naar huis moeten komen”, aldus de kranige verzamelaar.

83

82

CERPENTIER: Alles wat we rondom ons zien, is geproduceerd en geteeld door een sector. Als we naar de winkel gaan, willen we de dingen liefst zo goedkoop mogelijk kopen. Er wordt een bepaalde druk gelegd op de kostprijs, dat we er toch nog iets aan verdienen. De firma’s die naast ons staan en lobbyen over de productiviteit, gaan ervoor zorgen dat we hoge producties halen - of toch proberen - de gewassen moeten meer en meer produceren. Wat gebeurt er? De markt weet dat, want ze krijgen dergelijke producten. Dus die kost kan naar beneden en hetzelfde geldt dan ook voor de marktprijs. Wat doet de landbouwer? Die wil zijn boterham verdienen en hij moet meer produceren. Hij moét dus gebruikmaken van die machines om dat te kunnen bereiken. Als ik morgen mijn aardappelen niet moet verkopen aan 2,5 eurocent, maar aan een winkelprijs die de helft lager is, dan zet ik morgen de helft minder aardappelen. Want dan kan ik mijn brood verdienen.

18 JUNI 2015

MILIEU EN ENERGIE: HOE MAKEN WE VLAANDEREN GROENER?

Mis je dan niet de charme van vroeger in de boerenstiel?

IDEEËN ROND MILIEU & ENERGIE

ROBBY TOLEDO:

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Moesten we eens op elke verlichtingspaal een kleine windmolen plaatsen. (Doorsnede van +/_ 50 cm), Al zouden we maar beginnen op al de palen langs onze autosnelwegen. ( die molentjes zullen minder overlast bezorgen dan al het lawaai en de hinder van het verkeer.) Ik denk dat dit technisch haalbaar is. Hoeveel elektriciteit zouden we kunnen opwekken?

BART DE CLERCK @BARTDECL

Al vroeg op weg naar #BEL10 @ radio1be Erg benieuwd wat de dag brengt....

MARC HELEVEN: Een slimme thermostaat die automatisch / regelmatig (volgens jouw gekozen voorkeur) de goedkoopste / groenste ... energieleverancier zoekt en boekt. #transparantie #makeitsimple

JAWEL, DE - @JAAKDEVUYST

#verdichten van woonkernen. Prima idee. Sommige steden hebben daar al een #stadsdichter voor. #bel10

RON REPKO: Waarom gebruiken we de middenbermen van snelwegen niet om windmolens neer te zetten. Een combinatiemodel dat de weg verlicht en stroom opwekt zou met de huidige stand van de techniek toch mogelijk moeten zijn. Ik rij elke dag op de E314 en het zou zeker daar op het hele traject kunnen. Het voordeel is dat de energiefactuur van de wegbeheerder omlaag kan, er stroom opgewekt wordt en niemand over extra lawaai of horizonvervuiling hoeft te klagen. Een snelweg is immers per definitie lawaaierig en lelijk. Dit kan bij wegwerkzaamheden geleidelijk aan in heel het land geplaatst worden.

tussentijdse evaluatie van #BEL10, deoplossing ligt zoals steeds i/h buitenland, we kunnen die toepassen maar dan stoppen we Belg te zijn

THOMAS MINTEN @MINTENTH

#bel10 even claxonneren op elke rokende chauffeur die zijn peuk complexloos uit het raam keilt

Vandaag alweer een boeiend thema. Het wordt nog afkicken van #bel10. Tenzij er iets permanent uit voortkomt...? #burgercommies? ...?

#bel10 is goed idee. Eindelijk over meta-problematiek en niet over Waan Van De Dag. Alleen is men er weer mee bezig.

HANS DE SMEDT: Geef elke inwoner een boekje met, of digitaal, bonnetjes. Deze bonnetjes geven recht op goedkope energie. Je kan ze gebruiken voor de aankoop van benzine, diesel, elektriciteit, houtpellets etc... Wie zuinig leeft kan er over hebben en ze aan een veelgebruiker doorverkopen volgens de wet van vraag en aanbod. Het zal mensen aanzetten om na te denken bij het verbruik van energie en de veelverbuikers straffen omdat ze dan meer moeten betalen of gewoon geen recht meer hebben op extra. JOCHEN VAN COILLIE @JOCHEN_VC

Dat #BEL10-ding lijkt met de dag interessanter te worden. Uitstekend initiatief, iets minder goed voor de concentratie op het werk :-)

85

MILIEU EN ENERGIE: HOE MAKEN WE VLAANDEREN GROENER?

#bel10 over #statiegeld in Noorwegen: retourneringsgraad van 95%, grote zuiverheid en kostenefficiënt systeem BIEKE NOUWS @BIEKENOUWS

STEVE TIJPELS @CHRIST0PHF

DIMITRI OP DE BEECK @DIMITRI_ODB

#bel10 als afval geld waard zou ipv geld kosten, zou dat ons gedrag veranderen?

18 JUNI 2015

84

Als je ruimte wil creëren moet je in de hoogte kunnen gaan met de gebouwen. Wetgever legt hier veel te veel limieten op #Bel10

Alle snoepautomaten op openbare plaatsen, scholen en werkplaatsen vervangen door automaten met regionale producten van bij de boer en andere producenten van bij ons zoals bijvoorbeeld met appels, aardbeien, tomaatjes, fruitsap, honing, confituur en andere ambachtelijke produkten. Op de automaten of in een staandertje bij de automaat plaats je dan de foldertjes met de adressen van de lokale producenten en wat uitleg over hun producten. Ondersteuning van de lokale economie op een gezonde en ecologische manier

PASCAL VANELSTLANDE @PVANELSTLANDE

ik erger me blauw aan lege blikken langs de weg. ik raap die hele blikken op en maakt er PMDvuilbak van #bel10

FRANK VAN MASSENHOVE @FVMAS PIET COOPMAN @PIETCOOPMAN

JERRY VAN ECHELPOEL @QLURICHAUN

SOPHIE DE CORTE:

HOE GROEN IS VLAANDEREN NU ÉCHT? LIEN POELMANS

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Buitenspelen in de vrije natuur, voor kinderen is dat het leukste wat er is. Ketnetwrapper Thomas Van Achteren doelt uit de doeken welke tien spelletjes hij het liefst van al buiten speelt.

Een kamp bouwen, in het bos, park, of zelfs gewoon achterin je tuin Gigantische zeepbellen maken Dikke Bertha spelen Een modderbad nemen

10

Over met bruine zeep ingesmeerd zeil glijden

Een blote voetenpad maken 1-2-3 Piano! Voetbal, en alle varianten erop zoals Chinees of Siamees voetballen

De instandhouding van open ruimte levert namelijk allerhande maatschappelijke voordelen op. Het ter beschikking hebben van een gezonde omgeving om te bewegen en te recreëren is voor de meeste mensen heel belangrijk. Ook landbouwproductie en het laten infiltreren en bufferen van water bij hevige regenval worden door iedereen erkend als belangrijke aspecten. Vandaag? Maar hoe staat het nu met de “open ruimte” of “groene ruimte” in Vlaanderen? Volgens het kadaster is er in Vlaanderen een goede 950.000 hectare aan “open ruimte”. De open ruimte wordt hierbij gedefinieerd als de combinatie van landbouwland, parken, natuur- en recreatiegebieden. Andere bronnen geven gelijkaardige cijfers. Het Natuurrapport 2014 van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek rapporteert 945.000 hectare niet-urbane ruimte; de CORINE land cover databank van 2012 van het Europese Milieu Agentschap bevat iets meer dan 990.000 hectare “niet-artificiële” ruimte. Dit is net geen 75% van de totale oppervlakte. Hiermee zit Vlaanderen in de staart van het Europese peloton. Gemiddeld gezien is de aandeel niet-artificiële ruimte in de Europese lidstaten meer dan 95%! Maar zelfs in Nederland, dat een gelijkaardige bevolkingsdichtheid als Vlaanderen kent, wordt minder dan 13% van de oppervlakte ingenomen door artificieel landgebruik. D

Gisteren? 950.000 hectare, of een goede 70% van Vlaanderen, dat lijkt op het eerste zicht nog wel mee te vallen, is het niet? Feit is echter dat we sinds 1982 meer dan 130.000 hectare aan open ruimte zijn kwijtgespeeld ten voordele van ruimte ingenomen door wonen, werken en mobiliteit. Anno 2014 is het “ruimtebeslag” in Vlaanderen zo’n 260.000 hectare. De groei van deze bebouwde ruimte was het grootst in de jaren ’85 tot ’97. In die periode groeide het ruimtebeslag aan een tempo van 12 hectare of 24 voetbalvelden per dag! In absolute cijfers is het vooral de landbouw die het kind van de rekening is. De totale oppervlakte akkerlanden en graslanden daalde met zo’n 100.000 hectare in de periode 1982 – 2014. In relatieve cijfers echter daalde vooral de oppervlakte open natuur (-17.5%). Het gaat hierbij onder andere om moeras-, heide- en duingebieden, veelal vegetaties die

deel uitmaken van de Europees te beschermen natuur in Vlaanderen. Ook deze verdeling is ongelijk gespreid in Vlaanderen. De grootste afname situeert zich in de suburbane gordel van Brussel en Antwerpen en in en rondom de centrumsteden. Maar ook in de regio rond Keerbergen is de afname opmerkelijk: de gemeente Keerbergen verloor in een periode van 30 jaar tijd de helft van zijn gekadastreerde oppervlakte bos. Morgen? In opdracht van verschillende Vlaamse overheidsinstanties heeft VITO het RuimteModel Vlaanderen ontwikkeld. Dit is een landgebruiksmodel dat trends en toekomstprojecties voor Vlaanderen kan vertalen in ruimtelijke beelden. Uit dit model blijkt dat volgens een “Business-as-usual” scenario, dat uitgaat van een verderzetting van de huidige trends inzake bevolkingsgroei en het beleid uit het verleden, de open ruimte verder afneemt met zo’n 100.000 hectare tegen 2050. Recent doorgerekende scenario’s wijzen echter uit dat het, met een gerichte verdichting van wonen en werken, ook anders kan. Indien een zogenaamde “ruimteneutrale” ontwikkeling wordt opgelegd in het model kan de verdere afname van de open ruimte worden beperkt tot minder dan 30.000 hectare tegen 2050. (Lien Poelmans werkt bij VITO (Vlaamse instelling voor Technologisch Onderzoek) op ruimtelijk-dynamische landgebruiksmodellen.)

87

86

Een schuimfuif organiseren

Economisch belang

Wat duidelijk is in het veld, komt ook duidelijk naar voren in de cijfers: de open ruimte is zeer ongelijk gespreid over Vlaanderen. In stedelijke omgevingen (stadskernen, maar ook dichtbebouwde gemeentekernen) is de open ruimte meestal ver te zoeken. Bovendien is de regionale spreiding zeer ongelijk: het grootste aandeel open ruimte is terug te vinden in delen van West-Vlaanderen en Limburg; de laagste oppervlaktes in de gemeenten van de zogenaamde Vlaamse ruit (het gebied tussen de steden Antwerpen, Leuven, Brussel en Gent). Gevolg hiervan is dat een groot deel van de Vlaamse bevolking weinig tot geen open ruimte in zijn onmiddellijke omgeving heeft. Uit het Natuurrapport 2014 blijkt dat 21% van de bevolking in Vlaanderen niet beschikt over een groene ruimte op wandelafstand. Indien enkel “natuurgroen” wordt beschouwd, zijn de cijfers nog frappanter: Natuurpunt rapporteerde in 2014 dat 46% van de Vlamingen niet over een voldoende groot natuurgebied beschikken op wandelafstand.

18 JUNI 2015

MILIEU EN ENERGIE: HOE MAKEN WE VLAANDEREN GROENER?

Zelf een sproeier maken

In Vlaanderen is door de toegenomen verstedelijking de hoeveelheid open ruimte de afgelopen decennia sterk afgenomen. Eerder deze week wees een groep professoren in een opiniestuk in de krant De Standaard nog op het functionele belang van natuur en open ruimte in dichtbevolkte regio’s zoals Vlaanderen.

m 09.18u

m 8.14u

MILIEULIJSTJE

DE GROEP VAN 10 : MILIEU EN ENERGIE

BART DE CLECK, 49 JAAR

INNE VANGEEL, 37 JAAR

(1) (2) (3) (4) PASCAL ROOBROUCK, 49 JAAR (5) (6) (7) (8) (9) 10

ANNICK HOLLEBEKE, 56 JAAR

BIRGER DE BRABANTER, 36 JAAR

FILIP VAN DYCK, 44 JAAR

MARC BELLINKX, 45 JAAR

AN LAVRYSEN, 52 JAAR

JAN HAUTEKIET, 59 JAAR

89

88

GEERT DE COCK, 38 JAAR

18 JUNI 2015

MILIEU EN ENERGIE: HOE MAKEN WE VLAANDEREN GROENER?

Elke dag zit een “Groep van tien”, honderd Radio 1-luisteraars in totaal, samen met een bekende peter of meter in conclaaf om te brainstormen rond een thema. Na een inspirerende dag gaan de luisteraars-beleidsmakers in gesprek met de bevoegde ministers om hun aanbevelingen op tafel te leggen.

2 3

“Wij geven vandaag al premies voor energiescans. We verplichten het niet, omdat ik daar niet in geloof. Het is van belang dat mensen zelf ook gemotiveerd zijn en er de meerwaarde in zien. Ik zie trouwens dat meer en meer bedrijven energie-efficiëntie als een belangrijke waarde van het bedrijf zien. Maar ook als een manier om zich economisch sterker te maken. De energieprijzen zijn vandaag erg laag en we weten 1 ding zeker: ooit zullen die prijzen weer gaan stijgen. Het is dus van belang om dit moment te gebruiken om meer aan energie-efficiëntie te doen.

VOER EEN GRATIS ENERGIESCAN IN VOOR KMO’S

Inne Vangeel, zelf ondernemer, wist niet van het bestaan van die premies. “Ondernemers hebben als kerntaak hun bedrijf economisch veilig te stellen. We hebben gewoon geen tijd om zelf op onderzoek uit te gaan.” Daarom vindt Inne een verplichting beter: dan kunnen ondernemers er niet rond en worden ze geholpen.

Inne Vangeel van Groep van 10 Op die manier kunnen wij kennis opdoen en advies krijgen. Dit zou verplicht én gratis moeten gebeuren. Op vlak van milieu als economische haalbaarheid zal dit een groter terugverdieneffect hebbben.

(2) JOKE SCHAUVLIEGE VS VERGROEN PARKEERTERREINEN

VERGROEN PARKEERTERREINEN

Voor ons is groen in de stad heel belangrijk. We weten allemaal dat de stad een plek is waar veel beton is. Het is vaak de gemeente of de stad die de vergunning geeft, maar een supermarkt die wordt aangelegd in de stad, kan je verplichten om bijvoorbeeld de parking onderaan aan te leggen en daarnaast een groene ruimte. In de stedenbouwkundige bouwvergunning kan je zoiets opleggen. Dus dat is iets wat we veel meer moeten promoten”, zegt de minister.

Annick Hollebeke van Groep van 10 Vergroen parkeerterreinen zodat ze na sluitingstijd als stadsparkjes gebruikt kunnen worden.

(3) ANNEMIE TURTELBOOM VS GEMEENSCHAPPELIJKE ZONNEPARKEN

GEMEENSCHAPPELIJKE ZONNEPARKEN Mark Bellinckx van Groep van 10 Het mogelijk maken van gemeenschappelijk zonneparken.

11

Minister Turtelboom is meteen mee met dit voorstel. “Het zorgt vooral dat de drempel om te investeren in hernieuwbare energie lager komt te liggen.” Gent is al gestart met een zonnekaart, Antwerpen gaat eraan beginnen, maar Turtelboom wilt zo snel mogelijk een kaart voor heel Vlaanderen. Dan gaat dat nog verschrikkelijk veel meer kosten”, zegt Weyts. “Ik snap dat men creatief wil zijn en ik wil roeien met de riemen die ik heb. Maar ik tracht de budgetten te spenderen aan haalbare initatieven.” Bellinckx: “De puzzelstukjes liggen blijkbaar op tafel. Al wat nog nodig is, is een beetje politieke moed”. In Utrecht hebben ze dit project al uitgevoerd. “Waarom het warm water opnieuw uitvinden? Kopieer gewoon.”

DE ANALYSE VAN IVAN DE VADDER

10

“Ik vond het opvallend dat de politici voor het eerst deze week applaus hebben gekregen”, zegt De Vadder. De ideeën die vandaag naar boven zijn gekomen, had hij eerder van politici verwacht dan van de gewone burger. “Die kleine ideeën die leiden tot een betere wereld zouden eigenlijk van de politici moeten komen. Daarom pleit ik voor een burgerkabinet voor elk beleidsdomein in de politiek. Daar kunnen we alleen maar wel bij varen”, aldus De Vadder. Toch heeft hij nog een kleine bemerking: Als het echt serieus werd, zwegen de politici. “Toen Ringland ter sprake kwam, werd er niet gereageerd. Terwijl wat er met Ringland gebeurt, hetzelfde is als wat er hier in het klein gebeurt.”

91

90

1

(1) ANNEMIE TURTELBOOM VS GRATIS ENRGIESCAN

18 JUNI 2015

MILIEU EN ENERGIE: HOE MAKEN WE VLAANDEREN GROENER?

10

DE DRIE AANBEVELINGEN VAN DE GROEP VAN TIEN

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

MINISTERS ANNEMIE TURTELBOOM (OPEN VLD) & JOKE SCHAUVLIEGE (CD&V) REAGEREN OP AANBEVELINGEN

Enkele “zeer intelligente jonge heren” de bijnaam die deze twee leden van de Groep van Tien hebben gekregen - maken de eerste aanbeveling bekend. “We hebben vandaag heel hard gewerkt en ik sta er zelf versteld van hoeveel ideeën we op zo een korte tijd hebben gegenereerd”, zegt Tom, die met onderstaand idee naar zijn groepsgenoten is gestapt.

THEMA (5)

SAMENLEVING Jongeren die langer thuis wonen, de vergrijzing, kangoeroewoningen, het toenemende aantal singles, nieuw samengestelde gezinnen die een groter huis zoeken, bejaarden die bij hun mantelzorger intrekken. Onze samenleving verschilt grondig met hoe de mensen leefden in de tijd van Napoleon, toch is het huidige erfrecht nog in grote lijnen gestoeld op de Code Napoleon. Kan het beleid al die grote wijzigingen wel volgen?

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

EEN GEZIN, DAT IS KIEZEN VOOR MENSEN WAARVOOR JE WIL ZORGEN. OF DAT NU IS IN DE VORM VAN EEN HUWELIJK, OF EEN BLOEDBAND. HET GAAT TOCH OM HET ENGAGEMENT DAT JE NEEMT OM VOOR IEMAND TE WILLEN ZORGEN?

19 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

10

— ELS AEYELS, METER VAN DE GROEP VAN 10 OVER DE NIEUWE HOEKSTEEN.

92

93

IS ERFRECHT NOG VAN DEZE TIJD?

Sonja Becq

m 8.15u

OCHTENDDEBAT

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

SONJA BECQ: De slag met Napoleon dateert van 200 jaar geleden en het huidige erfrecht heeft dat moeiteloos overleefd. Er zijn wel wat veranderingen in onze samenleving, waardoor het huidige erfrecht onder druk staat. Mensen huwen bijvoorbeeld minder en als ze in het huwelijksbootje stappen, doen ze dat doorgaans ook later. Het aantal wettelijk samenwoners ligt even hoog als het aantal gehuwden en toch geldt voor hen een iets ander systeem. Al die veranderingen betekenen voor ons niet dat we het erfrecht met al zijn principes zomaar overboord moeten gooien. HÉLÈNE CASMAN: “De basis van ons erfecht komt inderdaad van de Code Napoleon. Het gaat om regels die bepalen naar wie onze erfenis gaat. In eerste instantie wordt naar het testament gekeken, maar veel mensen maken geen testament. Op dat moment is het de wet die bepaalt naar wie de erfenis moet gaan. Waarom maken zo weinig mensen een testament? Is dat in ons land dan onvoldoende ingeburgerd?

CASMAN: Er zijn veel mensen die daar niet willen over nadenken. Die denken dan - als ze over hun testament gaan nadenken en het ook gaan tekenen - dat ze klaar zijn om te overlijden. Omdat ze dat niet willen, stellen ze het uit. En dan bepaalt het erfrecht wat er met de erfenis gebeurt? CASMAN: Juist. Van Napoleon hebben we overgehouden dat het naar de familie moet gaan. En dan speelt het geen enkele rol of het familie is die je veel en graag ziet. Er wordt alleen naar het wetboek gekeken. En de belangrijkste regel daarin is dat het naar de kinderen moet gaan. Vroeger was de oudste zoon het belangrijkst, maar Napoleon heeft bepaald dat alle kinderen gelijk zijn. Dit alles op voorwaarde dat de ouders getrouwd waren. Was dat niet het geval, dan werden de kinderen beschouwd als bastaard en kregen ze geen erfenis. Moeten we de definitie van familie dan veranderen in het wetboek? BECQ: Dat is intussen al een beetje gebeurd. Mevrouw Casman verwijst

naar de kinderen, maar ondertussen hebben bijvoorbeeld de stiefkinderen eenzelfde successierechtentartief. Maar het blijft wel zo dat we die familiale band belangrijk vinden. Hoe is die familiale band? Dat is de eerste vraag die we stellen. Gehuwd of wettelijk samenwonend? Daar zijn nu nog verschillen. Moeten die verschillen blijven? Is de onderlinge solidariteit vergelijkbaar als die bij een huwelijk, dan zou je een gelijkaardig erfrecht kunnen nemen. Verzekeraars krijgen bijzonder veel dossiers te verwerken van nieuw-samengestelde gezinnen waarin de vader zegt: de kinderen van mijn tweede vrouw mogen erven, maar de kinderen van mijn eerste vrouw wil ik uitsluiten. Dat leidt toch tot problemen? CASMAN: Dan raak je aan een belangrijk onderdeel van het erfrecht. Dat heeft ook een naam: het reserveof het voorbehouden erfdeel. Dat is het minimumdeel dat de kinderen kunnen opeisen. Met het resterende deel kan de vader uit uw voorbeeld doen wat hij wil. Hij kan dan - om welke reden dan ook - dat deel liever geven aan de stiefkinderen.

Wat zijn de mogelijke kwade gevolgen dat eigen kinderen hun deel niet meer zouden kunnen opeisen? Bijvoorbeeld als de “band” er niet is of je het als vader of moeder niet wil? CASMAN: Dan raken we aan een heel specifiek aspect van het erfecht. Als je onterfd wordt als kind, dan voel je je verstoten als kind. Sommige kinderen kunnen daar rationeel mee omgaan. Bijvoorbeeld: wat zou ik moeten erven van iemand die ik al 30 jaar niet meer gezien heb. Maar waarom was dat zo? Wat was de aard van de ruzie? Niemand benadert het erfrecht los van enige emotie. Mevrouw Becq, dit is een enorm moeilijke en gevoelige materie. BECQ: Dat klopt. Want het gaat om het familierecht. Je hébt een band en we gaan ervan uit dat er een natuurlijke affectieve en emotionele

12

band is met als basis dat we elkaar graag zien. Dat wordt doorgetrokken naar het erfrecht en dat willen we ook zo houden. Dat noemen we familiale solidariteit. Misschien moeten we wel eens kijken of er wat meer ruimte kan gecreëerd worden voor het beschikbaar deel. Zodat de vader of moeder wat meer kan geven aan bijvoorbeeld stief- of zorgkinderen. En hoe zit het met alleenstaanden? Kan je dan jouw erfenis geven aan bijvoorbeeld jouw pete- of metekind? BECQ: Als je niemand anders hebt, dan kan je dat effectief ook doen. Dan kan je dat vrij beschikbaar deel geven aan dat neefje of nichtje. De vraag die dan steeds terugkeert is die van de successierechten. Maar daar is het Vlaamse niveau bevoegd voor.

Het is zeggen tegen de persoon die geen partner heeft gevonden: helaas, u hebt geen kinderen. Is dat niet de vinger in de wonde duwen? CASMAN: Wie lijdt daar het meeste onder? De persoon die het wil nalaten of degene die het krijgt? Uiteindelijk krijgt die toch nog een mooi deel van het geërfde bedrag. Het is al geweldig dat men kan kiezen naar wie het gaat. Wanneer kan er iets veranderen, mevrouw Becq?

19 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

10

Is ons erfrecht nog van deze tijd?

Hélène Casman

Hélène Casman is professor emeritus van de VUB en is gespecialiseerd in erfrecht. Sonja Becq is kamerlid voor CD&V en al langer bezig met familie en recht. Zij denken na over de aanpassing van ons erfrecht aan onze huidige samenleving

BECQ: Op dit moment zitten we samen met verschillende professoren en parlementsleden onder leiding van minister Geens. We voeren gesprekken rond dit erfrecht en rond het huwelijksvermogenrecht - wat mensen aan elkaar geven tijdens het huwelijk. Het is belangrijk om goed af te bakenen waarrond we een consensus kunnen bereiken.

94

95

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

19 JUNI 2015

97

96

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

10

m 12.45u

m 12.45u

RIGUELLE LIVE OP DE KUNSTBERG

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

19 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

10

98

99

REPORTERSDAGBOEK: WARD BOGAERT m 21.00u

m 8.14u

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

IS HET GEZIN NOG DE HOEKSTEEN VAN ONZE SAMENLEVING? BEL10 SCHUWT DE GROTE THEMA’S NIET. IN EEN WEEK TIJD ZIJN GORDIAANSE KNOPEN ALS MOBILITEIT, POLITIEKE STRUCTUUR, GELIJKE KANSEN, MILIEU EN GEZIN MET SPREKEND GEMAK VOOR EENS VOOR ALTIJD DOORGEHAKT. ONDERWIJS, FINANCIËN EN ZORG DOEN WE VOLGENDE WEEK NOG WEL. MEN ZOU ONS DANKBAAR MOETEN ZIJN. Maar goed, die hoeksteen dus. Is dat nog wel een steen van het eigen huis? Die baksteen in de maag, is dat nog altijd één van de vijf trefwoorden die we spontaan roepen als we het over de Vlaming hebben? Wat zijn de andere trouwens?

101

100

Ik hield mijn gedachten geborgen, dat past bij mijn observerende rol. Maar de groep ging er toch mee aan de slag. Nieuwe hoekstenen, nieuwe woonvormen, nieuwe uitdagingen, nieuw voer voor discussie, een nieuwe boeiende BEL10.

19 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

Voor de middag bezocht de groep van 10 Brutopia, een Brussels cohousingproject, waar de gemeenschappelijke ruimte (de tuin, het washok, de vergaderruimte, ...) de drukste is. Is Brutopia wel een goede naam voor dit project, dwaalden mijn gedachten af. Utopie, ideaalbeeld, maar ook onhaalbare droom.

“EEN GEZIN, DAT IS KIEZEN VOOR MENSEN WAARVOOR JE WIL ZORGEN” m 8.45u

Liefhebbers van pure romantiek wenden nu beter even de ogen af. Het idee van Dirk Nyberg is immers extreem rationeel. “Waarom zou je een huwelijkscontract niet kunnen zien als een huurcontract, waarbij je ook een 3-6-9 verbond aangaat en om de drie jaar evalueert?” Hoe vernieuwend dit idee ook klinkt, niemand minder dan dichter Herman De Coninck heeft dit idee al eerder geopperd. Leest u maar even onderstaand gedicht van zijn hand.

Radio 1-presentatrice Els Aeyels neemt zelf het meterschap van deze Groep van 10 voor haar rekening. Waarom doet ze dat precies?

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

ELS AEYELS: De voorbije weken heb ik zelf verschillende ideeën doorgestuurd naar de redactie van BEL10. En toen stelden ze mij de vraag: als je er zo in geïnteresseerd bent, waarom word je dan geen meter van dat thema? Zo gezegd, zo gedaan, want de problematiek ligt me na aan het hart.

HUURCONTRACT MISSCHIEN RUST OP DIT HUWELIJK GEEN LEVENSLANGE ZEGEN, MAAR WEL HET SOORT ZEKERHEID VAN EEN TE HERNIEUWEN HUURCONTRACT DRIE-ZES-NEGEN. WE ZIJN BINNEN VOOR DE REGEN VAN MELANCHOLIE.

Waarom? ELS: “Ik kom niet bepaald uit een heel uitzonderlijk milieu. Ik heb een mama, papa en een zus. Toch merk ik al een tijdje in mijn onmiddellijke omgeving dat lang niet iedereen in dit klassieke gezinspatroon zit. Ze worden geconfronteerd met een heleboel praktische en financiële problemen. Misschien wordt het dan ook eens tijd dat de wetten en de reglementen zich aanpassen aan deze nieuwe realiteit.”

MISSCHIEN IS DAT MINDER PASSIONANT DAN VROEGER, ALS JE KLAARKOMT VRAAG IK ‘WABLIEFT’ EN GRAPPEN IN DIE TRANT. MAAR IK HEB JE MEER DAN VROEGER LIEF: ER IS ZOVEEL MEE ‘JOU’ NU DAT IK KEN, ZOALS IK OOK VOOR JOU MEER IKKEN BEN.

En dit is haar vurig slotpleidooi: “ Een gezin, dat is kiezen voor mensen waarvoor je wil zorgen. Of dat nu is in de vorm van een huwelijk, of een bloedband. Het gaat toch om het engagement dat je neemt om voor iemand te willen zorgen.”

EN ALLEMAAL SAMEN HEBBEN WE DAT ZOOTJE VAN ZES. (ZOONTJE BEDOEL IK, MAAR DE SCHRIJFFOUT MAG BLIJVEN STAAN.) VAAK KAN IK NIET SLAPEN VAN HET DENKEN ERAAN. EN DAN DENK IK: NET EEN HEUS GEZIN. EN IK TAST NAAR JOUW HAND. EN JIJ SLAAPT EVENMIN.

13

103

102

Els is zelf meter van twee kinderen en ze denkt ook aan later, wanneer ze er niet meer is. Ze heeft een huis, maar als ze dat huis aan hen wil schenken, moeten ze daar 80 procent successierechten op betalen.”En dat vind ik fundamenteel onrechtvaardig”, is Els duidelijk. “Ik heb al mijn hele leven bijgedragen aan de staat, mag ik dan alstublieft - als ik er niet meer ben - beslissen wat ik met mijn huis doe? Waarom moeten zij dan zoveel geld betalen, terwijl andere kinderen dat niet moeten doen.”

19 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

10

IDEEËN ROND SAMENLEVING

YVES KOLEN @YVESKOLEN

Ik hoor precies mezelf denken op @radio1be Het lijkt alsof je abnormaal bent in België wanneer je single bent! #bel10

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

MICHEL VAN DRIESSCHE @MICHELVANDRIESS

Op weg naar het werk even een koffie drinken in het radio1cafe #BEL10 waarvoor wordt die locatie anders gebruikt?

DANK U, #ElsAeyels, you made my day met je definitie van “gezin”! #bel10

Niet vergeten: ook grootouders verdienen een plaatsje in het busje van een nieuw samengesteld gezin #bel10

FRANCIES VAN CAENEGHEM:

RINA DIXHOORN:

DIRK NYBERG:

Aangezien er zoveel scheidingen, nieuwe gezinnen, enz ... zijn. Waarom niet een 3 ­6 ­9 contract afsluiten bij een huwelijk (of samenwonen, of gelijkaardig)? Bij afloop van elke 3 jaar vraag je als partners af “doen we er nog 3 bij of niet ?” Minder stress, minder schuldgevoelens, minder wijzen­met­het­vingertje, maar een rationele overweging binnen een ‘relatie’.

Heel mooi @aeyelse over gezin niet langer als hoeksteen vd samenleving #bel10

Maak erfrechten eerlijker! Laat iedereen, tot een bepaald bedrag, ongeacht de familiegraad de keuze om één of meer personen vrij aan te duiden die ook van de eerste graadrechten te genieten. Voorbeeld alle kleinkinderen of broer.

BETTY DESTOOP:

Schaf die dure singletoeslag af! Als alleenstaande die graag reist is dit een hinderpaal. Je vindt immers niet altijd een goeie reisgeno(o)t(e) die met jou de kamer wil delen. Een kamer voor een single is ook soms gelegen in het minder mooie deel van een hotel.

DE MORGEN 22/06 ­BART EECKHOUT

erwijl de Vlaamse regering aan het knokken ging, mochten burgers­luisteraars de voorbije dagen op Radio 1 oplossingen proberen formuleren over grote maatschappelijke uitdagingen. Het leidde tot boeiende en beschaafde BEL10­debatten met vaak prikkelende voorstellen. Het contrast tussen deze geëngageerde burgers en de beroepspolitici kan niet groter zijn. AQHBART @QUHBA

Zouzou4Belgium!! #bel10 19 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

PETRA VC @PETRAVC

105

104

MARC HELEVEN @7IDEAS

Dag 5 van #bel10 Mooi om belangrijke topics eens vanuit een ander perspectief te bekijken.

BENEDICTE DESCAMPS @BDSCAMPS

LIESBETH COLPAERT @LIESBETHC

Vereenvoudig de wetgeving over samen een huis delen. Dat kan jonge mensen helpen om de eerste jaren toch een betaalbare woning te hebben. In vele steden heb je grote oude herenhuizen, waar je elke verdieping als wooneenheid kan inrichten. Maar ook voor ouderen zou het makkelijker zijn om de hoge kosten van serviceflats en rusthuizen zo lang mogelijk uit te stellen, als ze in hun, vaak te grote huis, een jong stel kunnen huisvesten. Of een bejaarde die samen met een van de kleinkinderen een pand koopt, ieder z’n verdieping.

ANN CLAUWAERT:

Bejaardencommunes : nu investeren in een pand om later met vrienden, kennissen in te trekken (1 kok, 1 verzorgende, ...), met gemeenschappelijke plek om nog cultuur te beleven wanneer je zelf niet meer buiten kan. Niet eenzaam op je dood zitten wachten.

OP ZOEK NAAR HET NIEUWE ERFRECHT HÉLÈNE CASMAN

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

De regel is dat iedereen zelf mag regelen zoals hij wil aan wie zijn bezittingen en schulden toekomen. Daarvoor moet hij dan een testament maken. Maar niet iedereen maakt een testament, de meeste mensen doen dat eigenlijk niet. Wat dan? Napoleon Wie krijgt wat? De wettelijke regels daarover zijn nog enigszins dezelfde regels als wat Napoleon in zijn Code civil van 1804 heeft laten schrijven. Toen al vond men het evident dat de familie de erfenis verkrijgt. Dat betekende in de eerste plaats dat de kinderen de erfenis moeten verkrijgen, en als er geen kinderen (of kleinkinderen) zijn, dan de ouders, de broers en zusters, en de verdere familieleden. Voor de kinderen was ook toen al de regel dat zij alles zouden erven, en dat alle kinderen een gelijk deel moesten krijgen. Daarmee wilde men verhinderen dat, zoals toen nog gebruikelijk was, de oudste zoon op grond van zijn eerstgeborenrecht alles zou krijgen, en de jongere kinderen en de dochters niets. De partner, al dan niet de eerste ... In de periode van Napoleon was er echter geen plaats gemaakt voor degene met wie de erflater was gehuwd. De echtgenoot of echtgenote erfde niet mee: hij of zij was immers geen deel van de familie, zo zei men dat toen. Dat is ondertussen veranderd: de langstlevende echtgenoot of echtgenote, en sinds enkele jaren ook de langstlevende partner (enkel bij wettelijke samenwoning, niet bij feitelijke samenwoning) erft ook, samen met de kinderen. Daar ligt nu net een belangrijke vraag in verband met de hervorming van het erfrecht. Stel dat een man overlijdt die gehuwd is en met die vrouw drie kinderen heeft: Hoeveel

moeten de kinderen erven, en hoeveel moet de vrouw erven? En wat als de man gehuwd is met een vrouw die de moeder van die kinderen niet is – een stiefmoeder dus. Mag ze dan evenveel erven?

belangrijke mate het gevolg van de enorme diversiteit aan situaties die zich kunnen voordoen. Er bestaat niet één soort ouder, en er bestaat niet één soort kinderen.

En dan komt er nog een bijkomende vraag. We hebben het nu gehad over de wettelijke regeling, die toegepast wordt als vader niets anders geregeld heeft. Maar wat gebeurt er als hij wel een testament maakt. Mag hij dan zijn vrouw nog meer of net nog minder geven dan haar wettelijk erfdeel? Mag hij zijn kinderen meer of net nog minder geven dan hun wettelijk erfdeel?

Er zijn er heel veel soorten: kinderen uit verschillende relaties, kinderen van zeer uiteenlopende leeftijden, met diverse talenten, noden of beperkingen; kinderen die een goede of net een zeer slechte band met hun ouders of met een stiefouder hebben; kinderen die zich tekort gedaan voelen, en kinderen die al zeer veel financiële hulp van hun ouders hebben gekregen; kinderen die hun erfenis goed gaan besteden en kinderen die hun erfenis meteen gaan verspillen, enz. Erfovereenkomsten maken?

In de actuele wet mag die man noch zijn vrouw noch zijn kinderen onterven. Ze zullen altijd een minimumerfdeel kunnen opeisen (men noemt dat de reserve of het voorbehouden erfdeel). Die man beschikt maar over een beperkte marge om met zijn bezittingen te doen wat hij wil.

Meer vrijheid moet er ook zijn om zelf afspraken met de eigen kinderen vast te leggen. De redenen waarom dat in de tijd van Napoleon werd verboden, gelden nu niet meer. Dit moet zeker herzien worden. Velen onder ons leven, 200 jaar later, niet langer in een klassiek gezin.

Die marge is nu bepaald volgens het aantal kinderen, en kan de helft (als er één kind is), een derde (als er twee kinderen zijn) of een vierde van zijn bezittingen zijn. Als hij drie of meer kinderen heeft mag hij altijd vrij over 25% beschikken (men noemt dat ook het beschikbaar deel van de nalatenschap).

(De auteur is professor emeritus van de VUB en specialiste erfrecht.)

Hoe zelf kiezen?

Maar wat als hij het helemaal anders ziet dan in de wet geregeld? Mag men die man – of die vrouw als het om een vrouw gaat die om haar nalatenschap bezorgd is – meer ruimte geven om zijn (of haar) spaargeld eerder aan de echtgenoot of partner te laten, of aan een goed doel, of aan een vriend? Moeten de kinderen altijd een minimumerdfeel krijgen en hoe groot moet dat dan zijn? Wat met de nieuwe gezinnen, singles, ... Het antwoord op deze vragen is niet eenvoudig. Dat is natuurlijk in

107

106

De essentie bij een erfenis

19 JUNI 2015

The Beach Boys — Vegetables Kate Nash — Pumpkin Soup Richard Cheese — Me so Horny Big Bill — Ene me hesp, ... Bread — Baby I’m a Want You Jimmy Buffett — Cheeseburger in Paradise Las Ketchup — The Ketchup Song Tom Waits — Ice Cream Man Salty Balls

Isaac Hayes — Chocolate

10

The Presidents of The United States of America — Peaches

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Ons Radio 1-Café op de Kunstberg blijkt nu al dé ideale plek om je lunch te verorberen. Je zou voor minder, want je krijgt er prachtige livemuziek bij. Gratis en in openlucht. Jullie lunchboxes inspireerden ons alvast tot dit lijstje:

m 5.57u

m 8.14u

LUNCHLIJSTJE

DE GROEP VAN 10 : SAMENLEVING

DIRK LUYTEN, 62 JAAR

SERGE DEMEYERE, 49 JAAR

(1) (2) (3) (4) LIESBETH VERDONCK , 35 JAAR (5) (6) (7) (8) (9) 10

SOFIE VANHOUTTE, 40 JAAR

ANNA MARIA CORNELIA DE GERSEM, 43 JAAR

EVI VANHEEL, 33 JAAR

LIEVE DEVOS, 51 JAAR

MARC MOUTSCHEN, 54 JAAR

ELS AEYELS, 39 JAAR

109

108

MIET TIMMERS, 42 JAAR

19 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

Elke dag zit een “Groep van tien”, honderd Radio 1-luisteraars in totaal, samen met een bekende peter of meter in conclaaf om te brainstormen rond een thema. Na een inspirerende dag gaan de luisteraars-beleidsmakers in gesprek met de bevoegde ministers om hun aanbevelingen op tafel te leggen.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

1

“De verkavelingsvoorschriften laten dat niet toe. Maar het voorstel ligt al op tafel.” Volgens Rutten kan je perfect met andere mensen in hetzelfde huis wonen zonder dat er sprake is van een zorgrelatie. “Wat mij betreft mag die regelgeving heel wat soepeler en mag er meer vrijheid komen.”

HET OPSPLITSEN VAN WONINGEN MAKKELIJKER MAKEN

(2) GWENDOLYN RUTTEN & WOUTER BEKE VS SAMENHUIZEN ZONDER VERMINDERDE INVALIDITEITSUITKERING Rutten vindt dat “living apart together” mogelijk gemaakt moet worden. Beke: “Jo Vandeurzen heeft voor de gehandicaptenzorg de filosofie omgedraaid. Iedereen die een handicap heeft, moet recht hebben op een zekere portefeuille. Maar we zien ook misbruiken. En die moeten we kunnen aanpakken. Zodat we een situatie als deze in de toekomst mogelijk kunnen maken.”

Miet Timmers stelt de eerste aanbeveling van de Groep van 10 voor: maak het opsplitsen van woningen makkelijker, als het een maatschappelijk doel heeft. Grote huizen kunnen op die manier bijvoorbeeld bewoond worden door meer dan één gezin.

2

“Als je vandaag met acht gaat samenwonen om één iemand te helpen, verlies je je uitkering. Want als je met acht kan samenwonen, dan heb je genoeg budget en die uitkering niet nodig. Dat is fout,” zegt Rutten, “Want het is net die uitkering die dat samenhuizen mogelijk maakt.”

SAMENHUIZEN ZONDER VERMINDERDE INVALIDITEITSUITKERING

(3) GWENDOLYN RUTTEN VS ZELF ERFGENAAM AANDUIDEN “Het moet mogelijk zijn tijdens je leven een soort erfpact/overeenkomst te maken wat je met je geld en goederen wil doen in overeenstemming met anderen. Vandaag is dat nog verboden. Je mag alleen maar een testament maken over wat er met je goederen gebeurt na je dood. Dat is ook nog eens erg beperkt. Het vrije deel waarover je kan beschikken is ingewikkeld en onder meer afhankelijk van het aantal kinderen dat je hebt. Van mij mag dat helemaal vrij. Maar wellicht gaan we een compromis vinden. En dan heb je natuurlijk nog de successierechten. We moeten ervoor zorgen dat dit aan een normaal tarief gebeurt.”

Zo luidt de tweede aanbeveling van de Groep van 10. Het is meteen ook een aanbeveling waar groepslid Sofie Vanhoutte voor honderd procent achter staat. Ze woont al 14 jaar alleen, met een invaliditeitsuitkering. Na een ongeluk kreeg ze verlammingsverschijnselen. Nu woont ze in een sociale woning, met een minimum aan aanpassingen. “Ik ben 41. Als ik nu al van mijn huis een half ziekenhuis maak, wat ga ik op latere leeftijd dan doen?”

3

14

In haar uitkering wordt geknipt als ze gaat samenhuizen of groepswonen. Waarom bestaat er geen tussenvorm? Dan kan zij samenleven met andere mensen - vrienden of een liefde -, zonder een deel van haar uitkering te verliezen.

ZELF ERFGENAMEN AANDUIDEN Liesbeth Verdonck neemt de derde aanbeveling voor haar rekening. “Geef singles de mogelijkheid om hen zelf een aantal erfgenamen aan te duiden die onder hetzelfde fiscale regime vallen alsof het hun eigen kinderen zouden zijn.”

DE ANALYSE VAN IVAN DE VADDER “De hele week wordt er aan de burger gevraag om van mentaliteit te veranderen. Maar vandaag werd er aan de politici gevraagd om dat te doen.” Hoewel de vragen van de Groep van 10 geen makkelijke vragen waren, vindt Ivan ze toch haalbaar. “Als men wil, kan het. We merken dat Rutten en Beke pragmatische oplossingen zoeken. Dus het kan écht wel.”

111

110

(1) GWENDOLYN RUTTEN VS HET OPSPLITSEN VAN WONINGEN

19 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

10

DE DRIE AANBEVELINGEN VAN DE GROEP VAN TIEN

PARTIJVOORZITTERS WOUTER BEKE (CD&V) & GWENDOLYN RUTTEN (OPEN VLD) REAGEREN OP AANBEVELINGEN

THEMA (6)

ONDERWIJS Onderwijs, het thema waar iedereen een mening over heeft. Wat moeten we nog leren op school? Is ons onderwijs nog wel aangepast aan de 21e eeuw? De roep om een aanpassing van de eindtermen klinkt steeds luider, net als de vraag om op school meer aandacht te besteden aan digitale vaardigheden. Onze Groep van 10 hield een dag lang deliberaties op de Kunstberg.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

— STUDENTE LORA HASENBROECKX

113

112

ONZE LEERKRACHTEN ZOUDEN MEER BEWEGINGSRUIMTE MOETEN KRIJGEN.

22 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

10

m 7.10u

OCHTENDDEBAT

WAT MOETEN WE WÉL EN NIÉT LEREN OP SCHOOL?

Is ons onderwijs nog wel aangepast aan de 21e eeuw? Op dit moment lopen er gesprekken met de Vlaamse Onderwijsraad om de eindtermen onder de loep te nemen. Het zijn die eindtermen die bepalen wat onze leerlingen moeten leren. Hoe ziet Harry Martens, de voorzitter van de Vlaamse Onderwijsraad de toekomst van die eindtermen?

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

15

10

HARRY MARTENS (voorzitter Vlaamse Onderwijsraad): Daar bestaat inderdaad geen discussie meer over. Het staat zowel in het regeerakkoord als in de beleidsnota van minister Crevits. De gesprekken zijn nu bezig. Met wie praat u zoal en hoe vlotten de gesprekken? MARTENS: Alle stakeholders van het onderwijs zitten rond de tafel. Wij zijn het officiële adviesorgaan voor onderwijsmateries voor de Vlaamse overheid. De gesprekken liggen sowieso heel gevoelig. Het heeft invloed op wat de leerlingen moeten leren en wat de overheid gaat verplichten.

Ligt het dan aan de leerlingen of aan de eindtermen? MARTENS: De eindtermen nu worden beschouwd als “stapelbaar”. Er zijn dus eindtermen voor het lager onderwijs en men gaat ervan uit dat - als die periode achter de rug is - dat men dan die eindtermen heeft bereikt voor de rest van zijn leven. De realiteit is anders. Voor een belangrijke groep leerlingen zou het goed zijn dat op bepaalde eindtermen ook in het vervolgtraject een soort herhalingslus komt. Dan is er natuurlijk ook de kwestie

van wat er moet geleerd worden. De leerplannen vormen al geruime tijd een aanleiding tot discussie. Wat denkt u van die leerplannen?

In Nederland zijn er ongeveer 60 eindtermen, in ons land zijn er dat 300. Moet men daar niet in gaan snoeien?

MARTENS: Het geheel van eindtermen en leerplannen is heel gedetailleerd en omvangrijk beschreven. Dat fnuikt de creativiteit van leerkrachten. Het zou nuttig zijn mochten zij wat meer ruimte krijgen. Het zonder doen zal moeilijk gaan, maar ik denk niet dat ze zo gedtailleerd moeten zijn zoals ze nu staan geschreven.

MARTENS: De kritiek daarop kan terecht zijn. Op dit moment is het zo dat het geheel van leeplannen en eindtermen een ingewikkeld juridisch kluwen is geworden. Daar mag wat mij betreft zeker in gekuist worden.

Voor de lesgever is het niet gemakkelijk. Die stelt zich dan toch de vraag: hoe doe ik dat? Wat mag ik dan? Hoe wordt dat verwoord in de leerplannen? MARTENS: De leerplannen worden opgemaakt door de koepels zelf. De overheid bepaalt alleen het “wat” van het onderwijs. Het zijn de scholen zelf - verenigd via de koepels - die bepalen hoe dat men dat gaat doen.

Moet er in de eindtermen dan een verschuiving komen van kennen naar kunnen? MARTENS: Dat is een onderdeel van de discussie. Men zal de nodige balansen moeten vinden tussen kennis en vaardigheden. Tussen de autonomie van de leerkracht en de school en het toezicht, de controle en sturing van de overheid. Als we dat dan een beetje concreter maken: moet er in de eindtermen ruimte worden gemaakt voor

bijvoorbeeld ict, reanimatie, verkeersopvoeding? MARTENS: De leerplannen moeten een weerspiegeling zijn van wat een maatschappij belangrijk vindt. De voorbije jaren hebben we vastgesteld dat er alleen maar dingen bijkomen. Er wordt te weinig gekeken naar de haalbaarheid en de studiebelasting. Ik denk dat de leerplannen te ingewikkeld en te vol zijn. Wat zou u uit de leerplannen halen?

professionaliteit van leerkrachten en scholen. De overheid moet niet denken dat als zij alles regelt, de kwaliteit gegarandeerd is. Instellingen zijn best in staat om ook de kwaliteit te bewaken. Ze moeten daarvoor wel autonomie en verantwoordelijkheid krijgen.

MARTENS: Dat is een zaak voor de deskundigen. Zelf ga ik me daar niet over uitspreken. Het is een gevoelige discussie en ik wil dat debat niet bruuskeren. We hebben ons advies gepland in september.” Wat wordt het mantra van dat advies? MARTENS: Ik denk dat men meer vertrouwen moet hebben in de

115

114

Wat is het probleem van de eindtermen zoals ze nu bestaan?

MARTENS: De eindtermen nu gaan uit van “de ideale leerling”, maar de realiteit is anders. Meer dan 10 procent van de leerlingen halen die eindtermen niet. In sommige delen van het onderwijs loopt dat cijfer op tot 40 procent als het gaat over de geletterdheid.

22 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

Over het feit dat die eindtermen moeten aangepast worden, bestaat geen discussie meer?

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

22 JUNI 2015

117

116

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

10

m 12.45u

SIOEN LIVE OP DE KUNSTBERG

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

119

118

22 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

10

m 21.00u

REPORTERSDAGBOEK: WARD BOGAERT

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

NAAR DAG 6 KEKEN WE AL DE HELE DAG UIT. HET ZOU EEN CULMINATIEPUNT WORDEN. EEN SYNTHESEDAG, NOEMDE IK HET BIJ XAVIER EN KATHLEEN. TOT GROTE VERBAZING VAN XAVIER EN KATHLEEN. Bij alle thema’s die in de eerste week aan bod kwamen, ging het wel eens over onderwijs. Politieke structuren? Aan het onderwijs om onze basiskennis bij te spijkeren. Gelijke kansen? Alles begint bij degelijk onderwijs. Mobiliteit? Ga eens wat dichter bij de school wonen. En stop met je kinderen met de auto naar school te brengen. Alles is onderwijs. En onderwijs is overal.

10

121

120

22 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

Een verpletterende verantwoordelijkheid voor een zeer diverse groep. 47 jaar was het leeftijdsverschil tussen de jongste (18) en de oudste (65). Maar geen generatiekloof te groot om alle onderwijsknopen (en alles wat daarmee samenhangt) in een dag door te hakken. Hilde Crevits was zelden zo werkloos als minister.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Leren we wel de juiste dingen op school? Ook die vraag wordt gesteld. Luisteraars vinden dat bijvoorbeeld digitale vaardigheden een plek moeten krijgen in het onderwijs. Door middel van programmeren moet iedereen inzicht krijgen in de digitale bouwstenen van onze maatschappij. Martine Tempels, ICT-topvrouw van het jaar 2012, zette haar schouders onder het STEM (Science - Technology - Engineering - Mathematics)-platform. En volgens haar mag die STEM wel een overkoepelend vak worden op school. Digitale bouwstenen in het onderwijs, dat moet u als muziek in de oren klinken? MARTINE TEMPELS: Absoluut, ik sta daar volledig achter. Professioneel maar ook privé. Ik heb een buitenschoolse club voor kinderen opgericht. Daarin kunnen kinderen vanaf 7 jaar leren programmeren. Dat is dan een beetje zoals naar de muziekschool gaan? TEMPELS: Dat klopt. Als je gepassioneerd bent rond het digitale, dan heb je buitenschools nauwelijks een aanbod. Daarom is er in 2013 het initiatief genomen om rond het digitale en rond techniek en wetenschap zo een club op te richten.

TEMPSELS: Ja, we hebben meer jongeren nodig in die richtingen. Er ligt veel werk en er is ook een heel grote uitdaging. Zeker als we kijken naar de zes maatschappelijke vraagstukken die de Vlaamse Raad voor Innovatie heeft geformuleerd. Die raad heeft een plan gemaakt voor de grote uitdagingen in onze maatschappij na 2020. En dat gaat dan bijvoorbeeld van mobiliteit tot energie enzovoort. Op dat advies zou het onderwijs moeten inspelen?

TEMPELS: Ik ga het voorbeeld geven van een Poolse jongen die Google Translate had geprogrammeerd van het Pools naar het Engels. Programmeren is digitaal en probleemoplossend denken. Het is een soort van abstract denken wat je voor alle vakken nodig hebt. Je kan programmeren dan ook voor elk vak toepassen. Waarom moet het perse op die manier in het onderwijs? Is de computerkennis van onze jeugd dan niet goed genoeg? TEMPELS: Er is een heel groot verschil tussen computers gebruiken en toepassingen maken. Dat laatste kunnen ze veel te weinig. Het maken is differentiërend. Wat brengt u die kinderen van 7 jaar zoal bij? TEMPELS: We laten ze eerst en vooral dingen doen. In de club die ik zelf heb opgericht werken we met coaches. Zij laten hen met spelletjes of filmpjes programmeren. Ook leren ze robots bouwen en aansturen. En dit alles gebeurt op de snelheid van het kind. Is het moeilijker om meisjes hiervoor warm te krijgen? TEMPELS: In het lager onderwijs merken we weinig verschil tussen jongens en meisjes. Het is pas vanaf het middelbaar onderwijs - als ze in hun puberteit zijn - dat meisjes gaan afhaken. Ze moeten op een andere manier geïnspireerd worden. De techniek interesseert hen niet, wél wat je met die techniek kan doen. Toon je een meisje een robot die iemand leert wandelen na een zwaar ongeval, dan krijg je wel onvoorwaardelijke aandacht.

Leren we wel de juiste dingen op school? Ook die vraag moet gesteld worden. Waarom worden er bijvoorbeeld geen lessen filosofie of actualiteit gegeven? Net voor haar examen economie kwam Lora Hasenbroeckx - voorzitter van de Scholierenkoepel - haar zeg doen over het onderwijs. Is het zo dat we ons te veel focussen op kennis? LORA HASENBROECKX: Ja en scholieren vinden het vooral belangrijk dat ze een link zien met de realiteit. Als we iets leren, dan is het ook tof als we dat in de daaropvolgende les in de praktijk kunnen toepassen. Voor ons is dat heel belangrijk. We gaan met een goed gevoel terug naar huis als we weten dat de tijd op de schoolbanken nuttig is gebruikt. Gebeurt dat veel te weinig nu? HASENBROECKX: Ik vind van wel. En als ik het heb over praktijkervaring, dan denkt iedereen automatisch aan stages. Dat klopt, maar dat is ook maar een aspect. Laat mij het voorbeeld nemen van een les over het Verdrag van Versailles. Het zou zoveel leuker zijn mocht de leraar geschiedenis zeggen: wij gaan dat Verdrag eens samen opstellen en ik verdeel de klas in de twee beslissende kampen. Op die manier gaan we het allemaal beter onthouden. Als we het over fotosynthese hebben, waarom gaat de leerkracht dan niet gewoon met ons naar buiten?

Zijn er vakken die je niet nuttig vindt? HASENBROECKX: Dat hangt af van scholier tot scholier. Iedereen heeft verschillende interesses. Keuzevakken vinden scholieren heel goed. In mijn ogen wordt er bijvoorbeeld veel te weinig aandacht gegeven aan mode, kunst en politiek. De leerkrachten zijn natuurlijk gebonden aan hun leerplannen. Ze kunnen zo weinig “freewheelen” op dit moment. HASENBROECKX: Het gebeurt vaak dat ik in de klas denk waarom we dit precies moeten kennen. “Omdat het in de leerplannen zit”, krijg ik dan als antwoord van mijn leerkracht. Daarom dat wij, leerlingen, vinden dat die leerplannen eens mogen bekeken worden. Onze leerkrachten zouden dus ook meer bewegingsruimte mogen krijgen. Geef dan eens een voorbeeld van een vak waar je openlijk aan twijfelde van het nut? HASENBROECKX: Tijdens de lessen Nederlands heb ik heel veel literatuur gezien. Achteraf bekeken is dat zeker interessant, maar 15 verhaaltjes uit het hoofd leren… Zou je het wel fijn vinden mocht het op een andere manier worden gegeven? HASENBROECKX: Al die 15 verhaaltjes hebben we gewoon gelezen in de klas. Dat was vrij saai, niemand van mijn klasgenoten kon er de aandacht bijhouden. Waarom kunnen we er bijvoorbeeld geen toneeltje van maken in de klas?

22 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

Te weinig jongeren studeren af met die vaardigheden?

Hoe ziet u dat vakoverschrijdende aspect dan bijvoorbeeld voor de lessen Frans?

“GEEF ONZE LEERKRACHTEN MEER BEWEGINGSVRIJHEID” m 6.50u

m 8.45u

“MEER AANDACHT VOOR WETENSCHAP EN TECHNIEK”

TEMPELS: Het onderwijs moet inspelen op de vaardigheden die nodig zijn om die maatschappelijke uitdagingen aan te gaan. Wat zijn die vaardigheden dan concreet?

123

122

TEMPELS: Heel veel van die vaardigheden hebben te maken met wetenschap en techniek. En dit alles moet dan ook vakoverschrijdend gebeuren. In het bedrijfsleven geldt hetzelfde principe. We kunnen niets meer alleen doen. Samenwerken is cruciaal om iets te bewerkstelligen.

IDEEËN ROND SAMENLEVING

WIM SOONS @WIMSOONS

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Goeie invulling voorzien periode tss examens en uitreiken rapport? Vrijwilligerswerk / ministage? Heisa #luxeverzuim stoppen. #bel10

NOËL PETRÉ: Het terug invoeren van de legerdienst. Misschien in een moderne versie en meer gericht op het humane dan het militaire. Was van de laatste lichting miliciens en heb er alleen maar positieve ervaringen mee gehad en veel realisme en begrip voor anderen aan over gehouden

PEDRO DE BRUYCKERE @THEBANDB

Echt sterk interview met de voorzitter van de @Vlor1 op #bel10. Verademing in onderwijsdiscussies. #meervandat

MIRA LIEROP: Als ik het voor het zeggen had dan zou ik het schoolsysteem grondig aanpakken en de overbodige leerstof eruit halen en meer interactieve gebeurtenissen met de buitenwereld in de lessen steken zodat jongeren zich bewust worden van het feit dat er mensen zijn die hulp nodig hebben. Ik zou ook verandering brengen in het feit dat kinderen zoveel uren doorbrengen op de schoolbanken.

STEFGITS @STEFGITS

Halle Brussel-centrum. 20km. 60min. Belachelijk. Gelukkig was er #BEL10 onderweg. DANNY SIMONS @SIMONS_DANNY

Lector hogeschool trekt aan de alarmbel na examens vól taalfouten. Attitudeprobleem? #onderwijs #bel10

ANN CLAUWAERT: Tijdens humaniora verschillende korte stages (3 of 4 per schooljaar bvb) voorzien in echte werkomstandigheden om uit te testen waar je interesses liggen. zou zorgen voor doelgerichter, gemotiveerder studeren en solliciteren. WARD MARKEY @WARDMARKEY

beetje ongelukkig van #bel10 om het nu over #onderwijs te hebben, net nu de arme leraars hun zeg nt kunnen doen door al dat verbeterwerk.

SOFIE DE BAERDEMAEKER: Laat scholen en deeltijds kunstonderwijs samensmelten zodat beide instituten elkaars gebouwen kunnen gebruiken. De gebouwen van deeltijds kunstonderwijs staan overdag leeg, en de schoolgebouwen ‘s avonds. Dat zal zeker voor besparingen zorgen, en dat geeft scholen ook meteen extra plaatsen. Maar bovenal zorgt dat er voor dat kinderen na school bv. muziekles kunnen volgen zonder van locatie te moeten veranderen. Zo bereikt het deeltijds kunstonderwijs meteen ook alle schoolgaande kinderen (van kleuters tot tieners), ipv enkel diegenen die er vlakbij wonen of waarvan de ouders zich kunnen veroorloven om taxi te spelen na school. Nog beter: laat beide onderwijssystemen helemaal samensmelten! Maak de schooldag iets langer, en vul de theorie aan met activiteiten voor zelfontplooiing en ontspanning: sport, muziek, kunst. BJÖRN SOENENS @BSOENENSVRT

Ook journalisten moeten zijn als inspirerende leraars. “Journalists should be marvellous teachers” (Cronkite) #bel10

ANNELIES MESKENS:

baar onderwijs zou mensen later misschien tijd/geld kunnen besparen. Zaken die aan bod zouden kunnen komen zijn: hoe organiseer ik mijn huishouden? waarop moet ik letten als ik een huis koop? sluit ik mij aan bij een vakbond? Wat kunnen mutualiteiten voor mij doen? Welk soort leningen bestaan er...?

JAN DEVRIESE @DWVDEVRIESE

In #BEL10 gaat het over onderwijs. Hierbij een pleidooi, uit stilstand op de E40, voor het vak filesofie. #sorry MARC GORIS @MARCFJGORIS

Oud-schooldirecteur van 91 over vroeger. Wijze man. #bel10 @radio1café

REACTIE HILDE CREVITS OP DE RADIO:

22 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

STEVEN TERLAEKEN @STOOFK

Zouden ‘n uur sociale mediatraining en terug aandacht vr kleine dingen geen goeie onderwerpen zijn om in de schoolagenda te noteren ? #bel10

JOHAN TRÉ @JOHAN_TRE

#bel10 “leer ze dit” “leer ze dat” waarom niet eerst luisteren naar de noden bij die leerlingen die intussen op de markt gekomen zijn?

Ik vind het fantastisch dat onderwijs een hele dag aandacht krijgt. Ook fantastisch vind ik het dat hier tien mensen ­die betrokken zijn bij onderwijs ­samen zijn en dat sommigen ook een dag verlof hebben aangevraagd om hier bij te zijn. Het is super dat men die kansen geeft, dan moet je ook het respect hebben om naar iedereen te luisteren. Het is niet iets om iedere dag te doen, want het heeft mijn dag wat overhoop gegooid.”

125

124

Kinderen (en jongeren) krijgen op school de meest uiteenlopende vakken. Die later misschien niet altijd toepasbaar zijn in het dagelijkse leven.Het invoeren van een algemeen vak (dagelijks leven?) in het middel-

EEN EERLIJK RAPPORT? - JEF BODEN

LUNCHLIJSTJE

Ons Radio 1-Café op de Kunstberg blijkt nu al dé ideale plek om je lunch te verorberen. Je zou voor minder, want je krijgt er prachtige livemuziek bij. Gratis en in openlucht. Jullie lunchboxes inspireerden ons alvast tot dit lijstje:

Slag in het water

Een verstandige keuze?

Je mag dan nog iedereen dezelfde opdrachten laten oplossen, als die niet door iedereen op dezelfde wijze worden afgenomen, en beoordeeld, dan is alle moeite niet meer dan een slag in het water

Hier en daar wordt beweerd dat zo’n toetsenperiode toch een aardige voorbereiding kan zijn en een beeld kan geven van een examenreeks in de volgende jaren. Volgens de planning werd er de voorbije week drie complete voormiddagen getest zonder dat er vooraf gemeld werd welk vak(onderdeel) aan de beurt was.

Volgens de officiële instructies zouden de leerlingen van de eindtoets vorige maandag 10 minuten tijd gekregen hebben om het bronnenboek te verkennen. Voor een flink pak opdrachten moeten er immers gegevens in die bundel gezocht worden. Niet alleen voor wiskunde, evenzeer voor Frans of Nederlands. Wat moet je dan denken wanneer ook dit jaar een weekend voor de officiële start heel wat leerlingen het begeleidende bronnenboek mee naar huis kregen zodat ze zich al wat konden voorbereiden. Dan zullen zeker heel wat kinderen mèt hun ouders de tekst die bedoeld was voor begrijpend lezen Frans goed hebben kunnen doornemen. Eerlijk? Voor wie zijn de behaalde punten? En wie gelooft dat dit de

Deze eindtoetsten starten trouwens al in december. Een aantal praktische proeven als fietsexamen, techniek, spreken moeten vroeger gepland worden. Als voorbereiding op de realiteit van het middelbaar onderwijs is dit systeem uitermate geschikt. Hoe meer je thuis moet voorbereiden, hoe minder de beoordeling over het werk van de jongeren gaat. Tot in de derde graad secundair onderwijs worden leerlingen overspoeld met allerhande groepswerkjes waarbij de meest plichtbewuste de hoofdmoot van het werk zal moeten opknappen. Vaak zijn het opdrachten die quasi onmogelijk zelfstandig kunnen worden opgelost. Proficiat, ouders, voor alle steun en vooral voor deze vaak uit noodzaak uitgevoerde participatie in het onderwijsgebeuren.

Welke middelbare school organiseert dit soort verrassingsproeven ? Het systeem goedpraten met het argument dat dit enkel handelt over het kennen en het kunnen in de eindtermen? Voor heel wat leerlingen is dat zo. Echter, leerlingen voor wie alles niet zo vanzelfsprekend is, die zich een schooljaar lang, dag in dag uit, keihard hebben ingezet, geoefend, gestudeerd om met veel zweet en, te vrezen, af en toe met tranen, een behoorlijk resultaat te behalen, moeten hier geen schouderklopje, geen ondersteuning verwachten, maar worden op een haast criminele primitieve wijze afgemaakt.

Klinkt dit te scherp ? Niet als ik voor mij de betreffende leerlingen zie. Welbevinden op school? Niet met zo’n slotakkoord. Dan hoop ik, niet alleen voor deze leerlingen, dat niet deze toetsen maar de resultaten van een jaar werken in rekening worden gebracht. En ik verheug me nog even dat zij tenminste dit jaar nog een verstandige keuze tussen 1B en 1A mogen maken. Boemerang Gelukkig ken ik heel wat collega’s die zeer om het welbevinden van de kinderen bekommerd zijn, en juist daardoor niet sjoemelen met de wijze waarop eindtoesten, maar ook andere genormeerde toetsen, moeten afgenomen worden. Door hen worden onredelijke toetsen zelf in vraag gesteld. Voor de anderen: een (schijn) resultaat op korte termijn kan kinderen en ouders paaien en de school de glitter van afstudeerprocenten meegeven. In werkelijkheid is het een boemerang die terugkeert en waarvoor over enkele maanden beslist externe excuses zullen gezocht en gevonden worden. Of je het kind van de rekening daarmee een dienst bewijst ? Gelijkwaardige eindtoetsen kunnen een voordeel opleveren. Wie vandaag resultaten bekijkt: weet waar ze vandaan komen, benader ze met de nodige nuchtere voorzichtigheid en bespaar de jongeren een onaangenaam kille ontknoping. Maar omdat je ook bij zo’n toets je gevoel voor humor niet mag verliezen: voor de luistertoets Frans moesten de leerlingen een videoclip van Stromae bekijken. Een vraag over de tekst? Geweldig! Vooral omdat de clip van Engelstalige ondertitels voorzien was. De eindterm Engels is dit jaar vast bereikt. (De auteur is leraar aan een basisschool in Brecht.)

127

126

enige persoonlijke inkleuring blijft? Het is mij absoluut onduidelijk waarom de inspectie dit soort toetsen objectieve elementen in de beoordeling kan noemen.

22 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

10

■ Lili Dujourie. Plooien in de Tijd—SMAK, Museum voor Schone Kunsten (Gent) & Mu.ZEE (Oostende) Tot 4 oktober. ■ Atopolis—Mons. Tot 18 oktober. ■ Jan Fabre. Stigmata. Acties & Performances. 1976-2013—M HKA, Antwerpen. Tot 26 juli. ■ Jef Geys—SMAK, Gent. Tot 6 september 2015. ■ Facing Time. Rops/ Fabre—Ropsmuseum en andere plekken in Namen. Tot 30 augustus. ■ Inspirations. Dries Van Noten—Momu, Antwerpen. Tot 31 augustus. ■ Stephan Vanfleteren—Fotografiemuseum, Charleroi. Tot 6 december. ■ The Flat Field Works—Andrea Zittel. Midddelheim Museum, Antwerpen. Tot 27 september. ■ Pass—Mullem, Huise, Wannegem-Lede. Tot 5 juli. ■ Liberated Subject: Present Tense—Stichting De 11 Lijnen. Oudenburg. Tot 11 juli. Alleen op vrijdag, zaterdag en zondag. Of op afspraak. www.de11lijnen.com.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Ieder jaar rond deze tijd hoor je wel ergens de roep om uniforme eindtoetsen. Of het nu om lagere of middelbare scholen gaat: zo zou je objectieve resultaten krijgen en rapporten ontvangen die de reële waarde van een diploma of getuigschrift weerspiegelen. Inderdaad, mits enige duidelijkheid over de inhoudelijke waarde van een diploma zou bijvoorbeeld het probleem van toelatingsproeven in het hoger onderwijs al een flink stuk opgelost zijn. Ook op het einde van de lagere school zou men graag duidelijkheid scheppen door een reeks gemeenschappelijke eindtoetsen. Vorige maandag lukte het de koepel van het gemeentelijk en stedelijk onderwijs opnieuw om in de nieuwsberichten te laten vermelden dat hun eindtoetsen lager onderwijs die dag in héél véél scholen van start gingen. Het betreft hier een reeks toetsen die jaarlijks rond een thema worden opgebouwd en evenzeer als voorbeeld zouden kunnen dienen voor hoe het niet echt hoeft.

DE GROEP VAN 10 : ONDERWIJS

SOFIE DE BAERDEMAEKER, 42 JAAR

ANIMA VAN HOOF, 31 JAAR

(1) (2) (3) (4) NAÏMA LAFRARCHI, 37 JAAR (5) (6) (7) (8) (9) 10

LINTON VERSTRAETE, 26 JAAR

LUDO ESTUR, 55 JAAR

LORENZO RAMALHO, 18 JAAR

ANNY WALSCHAERTS, 65 JAAR

VERONIQUE VAN MERRIS, 53 JAAR

MICHAEL VAN PEEL, 37 JAAR

129

128

MARIEKE VERSONNEN, 26 JAAR

22 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

Elke dag zit een “Groep van tien”, honderd Radio 1-luisteraars in totaal, samen met een bekende peter of meter in conclaaf om te brainstormen rond een thema. Na een inspirerende dag gaan de luisteraars-beleidsmakers in gesprek met de bevoegde ministers om hun aanbevelingen op tafel te leggen.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

EEN 40-UREN WERKWEEK VOOR DE LEERKRACHT. IN COMBINATIE MET EEN VAST CONTRACT VAN ONBEPAALDE DUUR.

(1) HILDE CREVITS VS 40-UREN WERKWEEK + CONTRACT VAN ONBEPAALDE DUUR

Ludo Estur doet de eerste aanbeveling: “We streven naar een warme school, waar elk kind kan groeien. En dat begint bij de leerkracht. Het is nodig om ons respect voor die leerkracht uit te drukken.”

2

3

(2) HILDE CREVITS VS VERLENING VAN DE LERARENOPLEIDING

Dat is bij monde van leerkracht Naïma Lafrarchi de tweede aanbeveling van de Groep van 10. “Er komt heel wat af op de leerkracht. Hij moet dus de kans hebben om zich te specialiseren. Verleng daarom de bacheloropleiding. Laat de student in het vierde jaar een specialisatie kiezen. Zodat hij achteraf in een polyvalent team terecht kan en zo mee de scholen sterker kan maken.

“Er zijn heel wat opleidingen die vragen naar een jaar extra,” reageert Crevits, “meestal is zo’n extra jaar te lang”. Om leerkracht in het secundair onderwijs te worden, studeer je nu drie jaar. En Crevits is akkoord: leerkrachten moeten beter gewapend worden. “Maar moeten ze daarvoor een jaar langer studeren? Of geef je hen een sterkere opleiding en - als ze op een school beginnen werken - een coach of mentor?” “We zijn nu met de hogescholen aan het bekijken of er tijdens de opleiding een mogelijkheid is om sociale stage te doen. Taalles aan kleuters, bijvoorbeeld. Bovenop hun reguliere stages”.

VERPLICHT MEERTALIG ONDERWIJS VANAF DE KLEUTERKLAS. Deze derde aanbeveling komt van Véronique Van Merris, directrice van kleuterschool Pistache in Brussel. “Wij geven de ene week in het Nederlands les, de andere in het Frans. Het zijn native speakers die deze lessen geven. En onze kleuters zijn perfect tweetalig.” Noot van de redactie: Van Merris leidt een privé-instelling. Wil zij erkenning van de overheid krijgen, dan moet zij dit initiatief aanpassen of laten vallen.

4

“Dit ligt gevoelig. Leerkrachten zijn bang dat een vaste uitdrukking van werkuren tot meer druk en inmenging van de schooldirectie zal leiden”. Maar perceptie dat een leerkracht maar 20 uur per week zou werken, moet eruit, vindt Crevits. “Je moet nazorg voor de leerlingen en het werk buiten de school ook meerekenen. We staan nu voor een hervorming, en nemen dit zeker mee. Maar het aantal te werken uren vastleggen, is moeilijk. Hoe we dat praktisch gaan oplossen, moet met werknemers en -gevers bekeken worden.”

VERLENG DE LERARENOPLEIDING.

Meertalig onderwijs bevordert de prestaties van het kind. Dit is bewezen. “En daarom willen we dat de taalwet wordt gewijzigd.”

LAAT DE VLAAMSE OVERHEID SAMENWERKING STIMULEREN OVER DE SCHOOLNETTEN HEEN. Linton Verstraete doet de laatste aanbeveling van de Groep van 10: (1) laat de Vlaamse overheid samenwerking stimuleren over de schoolnetten heen. Zodat de ene school zonder computers, maar met sporthal, de computers van de andere school - met sporthal - kan gebruiken. En omgekeerd. (2) Een tweede luik aan deze aanbeveling - waar overigens niet de hele Groep van 10 akkoord mee is - is het realiseren van één pluralistisch net. “Op die manier verdwijnt de harde concurrentiestrijd tussen scholen, en daar wordt het kind alleen maar beter van,” verduidelijkt Linton.

(3) HILDE CREVITS VS MEERTALIG ONDERWIJS VANAF DE KLEUTERKLAS “Je kan nu al taalinitiatie geven in het kleuteronderwijs. En het is heel belangrijk om kinderen meerdere talen te leren. We moeten ambitieuzer zijn wat dit betreft. Maar we moeten ook op het Nederlands letten. Er studeren te veel kinderen af die niet foutloos schrijven.” Maar het verplichten om vanaf de kleuterklas twee talen te leren, vindt Crevits een brug te ver. (4) HILDE CREVITS VS SAMENWERKING OVER DE SCHOOLNETTEN HEEN (1) Crevits vindt samenwerken in functie van het kind oké. Maar vindt ook dat scholen hun eigen projecten moeten kunnen blijven realiseren. 17

(2) Crevits: “De grote diversiteit tussen de Vlaamse scholen is net verrijkend. En scholen moeten vrij zijn om hun eigen projecten te realiseren.” Net zoals ouders vrij moeten zijn om hun kind naar de gewenste school te sturen. Maar dat de perversiteiten, veroorzaakt door die concurrentiestrijd, eruit moeten, daar is ook Crevits het mee eens.

DE ANALYSE VAN IVAN DE VADDER Ivan De Vadder luisterde de afgelopen uren héél aandachtig naar de voorstellen van de Groep van 10 en de reacties van Hilde Crevits. “De Groep van 10 had meer mogen dromen. Hun aanbevelingen bleven te dicht bij de realiteit.” “De minister schermde heel handig terug met het belang van vrijheid, dus mijn advies is: ga nog eens samen zitten.” Ivan roept de minister en de Groep van 10 op om nog eens bij elkaar op bezoek te gaan. “Want er moet nog heel wat verduidelijkt en besproken worden.”

131

130

MINISTER HILDE CREVITS (CD&V) REAGEERT OP AANBEVELINGEN

22 JUNI 2015

SAMENLEVING: DE NIEUWE HOEKSTEEN

10

DE VIER AANBEVELINGEN VAN DE GROEP VAN TIEN

1

THEMA (7)

WERK

Wanneer eindigt een werkdag precies? Vroeger was dat vanaf het moment dat je het kantoor of de fabriek verliet. Door de digitale revolutie vinden de professionele prikkels ook ingang in ons privé-leven. En dat is al zo druk, met een waslijst aan keuzemogelijkheden. Bij 1 op de 10 mensen loert een burn-out om de hoek door stress op het werk. Reden genoeg om anders te gaan werken. Hoe anders? Daar buigt onze Groep van 10 zich over.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

ALS IK KIJK NAAR HOE MIJN KINDEREN NU LEVEN, DAN MAAK IK MIJ TOCH ZORGEN. VRIJHEID HEBBEN ZE NIET. DE VERWACHTINGEN OP HET WERK NEMEN STEEDS TOE. DAAR MAAK IK ME ZORGEN OVER. DAT ZE ER ‘S AVONDS OOK MEE IN HUN HOOFD ZITTEN EN DAT ZE DE DINGEN NIET MEER KUNNEN LOSLATEN.

23 JUNI 2015

WERK

10

133

132

— ROMAIN WILLEMS - LID VAN DE GROEP VAN 10

m 8.10u

OCHTENDDEBAT

ANDERS GAAN WERKEN, HOE DOEN WE DAT?

We moeten allemaal langer werken, maar veel mensen vinden dat daartegenover moet staan dat we ook minder moeten gaan werken. “Op die manier zullen we het langer volhouden”, is hun redenering. Ilse De Vooght van Femma pleit dan ook voor een werkweek van 30 uur. Dat ziet Zuhal Demir (N-VA) dan weer niet zitten.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

18

10

ILSE DE VOOGHT: Er bestaat naast betaald werk ook nog zoiets als onbetaalde arbeid. En daar wordt vaak niet over gepraat. Dan heb ik het over vrijwilligerswerk, over zorgen voor onze kinderen en onze ouderen. Daar drijft onze economie toch ook op, ook al wordt dat nooit meegenomen als de economische rekening wordt gemaakt. De huidige norm voor voltijds werken is voor veel mensen niet meer haalbaar. Als we naar het verleden kijken, zien we dat collectieve arbeidsduurverminderingen heel lang de trend zijn geweest, tot we die trend hebben verlaten. Mevrouw Demir, u bent niet gewonnen voor een werkweek van 30 uur?

Uw contra-argumenten zijn economisch van aard, maar u vindt dat dit niet klopt, mevrouw De Vooght? DE VOOGHT: Het klopt niet wat u zegt over die loonkostenhandicap. Een degelijk loon is een onderdeel van werkbaar werk. Veel economen zeggen dat loonmatiging nefast is voor de economische groei. We moeten die dus lossen om te gaan naar degelijke lonen en arbeidsherverdeling. Er is immers ook die onbetaalde arbeid die heel waardevol is. DEMIR: Met deze regering hebben we het tijdskrediet verhoogd met 12 maanden. Dat komt erop neer dat je de arbeidstijd gedurende 48 maanden kunt onderbreken om tijd vrij te maken voor die taken. En dat gebeurt met geld dat is vrijgemaakt

door de gemeenschap. Dat is toch een heel belangrijke kanttekening. Even terug werd het voorbeeld van Frankrijk aangehaald. Minder gaan werken, dat komt vooral de overheid goed uit. En daar willen we die jobs toch niet bijcreëeren? DE VOOGHT: Dat weet ik niet. Werk is toch werk? In een rapport van de Assemblée Nationale is de 35-urenweek uitvoerig bestudeerd door experten, werkgevers, werknemers en verschillende politieke partijen. Er zijn nog werkpunten, vooral rond overuren en kmo’s, maar ze vinden dat haalbaar om verder over na te denken. U zegt dat het u niet uitmaakt wààr die jobs gecreëerd worden. Maar is dat wel zo? Het hangt er toch vanaf wie ze gaat betalen? In de privé-sector is dat de privé-sector, de ambtenaren zitten bij de overheid. En die overheid heeft het al niet breed.

DE VOOGHT: Dat zijn gewoon keuzes die je maakt. De privé-sector wordt ook gesubsidieerd met lastenverlagingen waar zogezegd banen moeten uit voortkomen. Maar dat zien we vooralsnog niet. DEMIR: We moeten sowieso eerst en vooral banen creëeren in de privé-sector. Als we nog eens naar Frankrijk kijken, dan zien we dat er inderdaad veel jobs zijn gecreëerd bij de overheid. Tegelijk zien we dat de Franse overheidsschuld sinds 2000 is gestegen van 60 procent naar 95 procent. Iemand betaalt dus voor dat feestje. Ook op het vlak van de tewerkstellingsgraad is Frankrijk niet het voorbeeldland. Ik kijk liever naar de Scandinavische landen en Nederland. Dat zijn landen waar er flexibel werk is, óók voor vrouwen. DE VOOGHT: In Nederland geldt het “anderhalfverdienersmodel”, je ziet heel veel deeltijdse arbeid door vrouwen. Ook daar is er sprake van onge-

lijkheid en een loon- en zorgkloof. Dat is voor ons geen goed voorbeeld. De Scandinavische landen scoren goed op het vlak van gendergelijkheid. Ze hebben daar zeer royale verlofstelsels die voornamelijk door vrouwen worden opgenomen. Wat resulteert in een loon-, zorg- en carrièrekloof. U had het erover dat we anders moeten gaan werken. Wat houdt die anders in, mevrouw Demir? DEMIR: De werknemers moeten hun loopbaan meer zelf in handen nemen. We zouden een loopbaanrekening moeten introduceren. Dat is een rekening die gedurende een hele loopbaan aan elke werknemer wordt gegeven, van werkgever tot werkgever. Verlof of overuren die je niet meteen kan opnemen, kan je dan in die rekening zetten. Moet er een tabula rasa komen bij werknemers én werkgevers?

DEMIR: Je moet een win-winsituatie maken voor werkgevers en werknemers. En dan moeten we vertrekken vanuit een mentaliteitswijziging voor het organiseren van uw werk. DE VOOGHT: In ons land is er een kluwen van verlofstelses. De transparantie is zoek. Heel veel mensen kunnen gewoon geen gebruik maken van een verlofstelsel, omdat ze er het geld niet voor hebben. Ook gaan wij voor de collectiviteit. Wij zijn niet te vinden voor individuele loopbaanrekeningen. In Nederland heeft men daarmee geëxperimenteerd en daar is gebleken dat het voor veel mensen niet haalbaar was omdat ze de tijd niet op overschot hadden en ook niet te veel loon hadden om dat te doen. Meestal waren het de mannen die het konden doen en zij stopten dan vroeger met werken. Terwijl het uitgangspunt toch is dat iedereen langer moet werken.

135

134

ZUHAL DEMIR: Als u het mij persoonlijk zou vragen, dan zou ik ook minder willen werken voor meer geld. Maar gratis bestaat natuurlijk niet. Er is altijd iemand die voor de rekening moet betalen. In het voorstel van Femma werk je 30 uur en krijg je hetzelfde loon als iemand die 38 uur zou

werken. Op die manier verhoog je meteen de loonkost met 25 procent. Als we even naar Frankrijk kijken, dan denk ik dat we op die manier jobs gaan vernietigen. Waar ik het wel mee eens ben, is dat we anders moeten gaan werken.”

23 JUNI 2015

WERK

Waarom wil Femma dat?

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

137

136

23 JUNI 2015

WERK

10

m 12.45u

HET ZESDE METAAL LIVE OP DE KUNSTBERG

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

139

138

23 JUNI 2015

WERK

10

m 21.00u

REPORTERSDAGBOEK: WARD BOGAERT

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

BIJSLAAPDAGEN, NESTVERLOF, PUBERVERLOF. ONGELOOFLIJK HOE EEN DAG IN HET BIJZIJN VAN EEN GROEP VAN 10 EEN VOCABULARIUM KAN VERRIJKEN. BIJSLAAPDAGEN BIJ VOORBEELD ZIJN TIEN EXTRA VRIJE DAGEN VOOR OUDERS VAN JONGE, NACHTHUILENDE KINDEREN. OF VOOR REPORTERS DIE GROEPEN VAN 10 MOETEN BEGELEIDEN, KON IK NIET LATEN ERBIJ TE DENKEN. Een generatiekloof hadden we nog niet gehad. Vijf mensen jonger dan veertig, vijf mensen ouder van 55. Je verwacht onverzoenbaarheid, onbegrip. En wat je krijgt is bezorgdheid en meegaandheid. Vanuit de jonge groep voor hun jonge kinderen, die lijden onder de jachtigheid van hun ouders. Vanuit de oude groep voor hun oudere kinderen, die ploeteren om alles gecombineerd te krijgen.

141

140

23 JUNI 2015

WERK

Een gemeenschappelijke bezorgdheid blijkt een uitstekende voedingsbodem voor aanbevelingen. En de minister was gecharmeerd en begripvol. Zou zijn werk-gezinbalans goed zitten?

Hoe is het gesteld met de balans werk versus leven? Veel suggesties van onze luisteraars gaan over dat thema. Ze lijken meer tijd te willen om te leven. Zit het evenwicht nog goed? Daarover praten we met Ignace Glorieux, professor sociologie aan de VUB. Werken we echt zoveel meer dan pakweg 50 jaar geleden? Is de balans zoek?

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

IGNACE GLORIEUX: We werken minder, maar je moet ook kijken naar het gezinsniveau. In de jaren 60 waren het vooral eenverdiengezinnen. De man had een betaalde job en de vrouw ontfermde zich over de huishoudelijke taken. Vandaag telt het gezin meestal twee werkende mensen, waardoor er ook meer werk geleverd wordt aan de arbeidsmarkt. Was vrije tijd toen niet belangrijk? GLORIEUX: Ik denk het niet. Wij focussen nogal veel op het werken, maar op het vlak van vrije tijd is er natuurlijk ook heel wat veranderd. We hebben veel meer vrije tijd dan toen. Maar we hebben ook veel meer mogelijkheden. Dat maakt dat we ook meer zin hebben om iets te (kunnen) doen. Onze vrije tijd is een planning geworden.

Is er nog een weg terug op dit moment? GLORIEUX: Dat denk ik niet. We kunnen moeilijk terug naar die (zuiderse) sfeer op het werk. Waar er wel een weg terug is, is in onze vrije tijd. Misschien moeten we daar de ambities wat minder hoog leggen. Dat we bij wijze van spreken gewoon kunnen genieten van in de tuin te liggen, terwijl de vogeltjes fluiten. Of zoals mensen vroeger deden op een zwoele zomeravond: voor de deur zitten en met elkaar praten. Maar voor die dingen hebben we eigenlijk geen tijd meer. Door de herverdeling tussen mannen en vrouwen is het ook drukker geworden. GLORIEUX: Dat is inderdaad een van de grootste veranderingen van de voorbije 50 jaar. Getrouwde vrouwen, moeders, die op de arbeidsmarkt zijn gekomen. Hun aandeel daar neemt nog altijd toe. Uiteraard is dat een positieve ontwikkeling die we hopelijk niet terugdraaien. We zien mannen wel meer huishoudelijk werk doen en meer tijd besteden aan de kinderen. Maar nog altijd te weinig? GLORIEUX: De rollenpatronen zijn nog altijd wat ze zijn. Als we aan hetzelfde tempo doorgaan, moeten we nog 50 jaar wachten vooraleer er echt sprake is van gelijkheid.

Hoewel we minder werken, klagen we toch dat we te veel werken. Hoe verklaart u dat?

Wat raadt u eigenlijk aan voor deze samenleving? Wat moeten we doen?

GLORIEUX: Dat komt door een stuk omdat we te veel willen in onze vrije tijd. We hebben boeken die we nog willen lezen, de cd die we nog willen beluisteren, televisieprogramma’s die we nog willen bekijken.

GLORIEUX: Het werk wat herverdelen in huis. Wat niet betekent dat mannen en vrouwen hetzelfde moeten doen. Het blijft wel vreemd dat het geslachtsgebonden is, net als deeltijds werken. Dat doen vrouwen veel meer dan mannen. In vergelijking met Nederland ligt het deeltijds werken in België lager, maar dat komt ook omdat we een aantal voorzieningen hebben. Bijvoorbeeld om de combinatie tussen arbeid en gezin gemakkelijker te maken. Dan denk ik aan kinderopvang, ruime schooluren. Dat zijn dingen die ze niet kennen in Duitsland en Nederland. De meeste moeders moéten daar deeltijds werken, omdat de kinderen ‘s middags naar huis komen. Op dat vlak doen we het dus wel goed.

Komt het ook omdat we op een te negatieve manier zijn gaan kijken naar werken? GLORIEUX: Vast en zeker, maar daar zie je wel een evolutie, ook in het werk. De werkduur is dan wel minder geworden, het werken zelf is intensiever geworden. We worden meer geëvalueerd en de werkdruk ligt hoger. Als ik voor mezelf spreek - ik ben 30 jaar geleden beginnen werken - dan werkten we toen langere dagen, maar namen lange koffie- en middagpauzes waarin we lang met elkaar konden praten. In die tijd hadden we

19

Nathan Meganck is een auto- en vrachtwagenmechanieker van 23 jaar. Hij snijdt een gevoelig thema aan waar al heel veel inkt over is gevloeid. En ook zijn pleidooi klinkt herkenbaar in de oren. “Veel van mijn oudere collega’s zie ik rondlopen met allerlei kwaaltjes. Ze kampen op latere leeftijd met zware fysieke problemen. Als ik 70 kilogram moet afhalen van een vrachtwagen en vervolgens iedere dag op mijn knieën zit, dan doet dat in mijn eerste jaar pijn aan mijn knieën. Wat zal dat na tien jaar zijn”, vraagt Nathan zich af. Heb je een plan B? Nathan Meganck: Nu ik nog niet zoveel verantwoordelijkheden heb, ben ik van plan om een lerarenopleiding te volgen. Om op die manier toch iets in mijn sector te doen. Natuurlijk is dat alleen een oplossing voor mij, en niet voor leeftijdsgenoten die met hetzelfde potentiële gevaar kampen. Maar Ik kan dan wel leerkracht worden. Maar hoe moet ik dan de jongeren motiveren als ik van job ben veranderd omdat de job van mechanicien te zwaar is? Zijn er binnen jouw bedrijf geen andere jobs die je kan doen? Meganck: Neen, ik werk voor een kleine zelfstandige. Dan zoeken mijn bazen gewoon een andere mechanieker. Dit is dus eigenlijk een job die moet vallen onder de noemer “zwaar beroep”, een job waarvoor je niet tot je 67e moet werken? Meganck: Kapotte knieën, ruggen, tennisellebogen. Het komt bij iedereen voor. Hoe kan je er dan van uitgaan dat het werkbaar is tot 67 jaar? Het is nochtans heel gemakkelijk om te controleren. Er zijn bitter weinig oudere werknemers te vinden, omdat ze het gewoon niet kunnen volhouden.

143

142

geen teambuilding-activiteiten zoals we die vandaag kennen. Maar de teambuilding toen bestond erin om tijd te hebben voor elkaar en de dingen wat rustiger aan te pakken. De productiviteit lag lager, maar of dat een slechtere zaak was, dat weet ik niet.

23 JUNI 2015

WERK

GLORIEUX: Ja, omdat we zoveel mogelijkheden hebben. In de jaren 60 stond zondag symbool voor het eten van taart met de familie. Zondagochtend gingen we naar de mis en in de namiddag gingen we naar de familie. Werken deed je tot zaterdag 16 uur en naar school gaan tot zaterdagmiddag.

“HOE MOET IK DIE 67 JAAR HALEN?”

m 11.15u

m 7.10u

“MINDER HOGE AMBITIES IN ONZE VRIJE TIJD”

IDEEËN ROND SAMENLEVING

JAN AVONDS:

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Geef elke persoon die verdiend op pensioen mag/moet een ‘cadeau’ van de overheid. Geef hem/haar een wearable (handig armbandje die stappen telt, hartritme kan meten, calorieverbruik, ...) zodat hij/zij zijn/haar gezondheid kan opvolgen. Koppel dit aan een zorgcentrale naar keuze, welke de mogelijkheid geeft om die gegevens in te laten lezen in het medisch dossier van de huisarts. Bij ‘afwijkingen’ kan de zorgcentralist contact opnemen en advies geven. Win­win en win. De opbrengsten die de gezondheidszorg zo uitspaart door het uitstellen van een ziekenhuisopname kunnen hiervoor gebruikt worden.

ILSE JANSSENS @ILSEJA1

Mijn werk = veel geleerd (met vallen en opstaan), mensen ontmoet, vrienden gemaakt. Niet tegengesteld aan mijn leven dus. @ ksavjee #bel10

STEVEN HOSTE @HUNGRYJOS

Onthaasten? #Facebook vermijden om niet langer het gevoel te hebben dat je dingen moet doen “omdat iedereen precies vanalles doet” #bel10

ANNE DE SMET: DUO for a JOB maakt generatie­overschrijdend mentorschap mogelijk door jonge werkzoekende immigranten in contact te brengen met (vroeg­)gepensioneerden die hen steun kunnen bieden in hun zoektocht naar een job. Voor de senioren is dit een kans om ook na het pensioen actief te blijven en hun sociaal netwerk uit te breiden.

JAN FRESON: Delocaliseer kantoor(PC)­jobs van privébedrijven en overheidinstellingen uit de grote steden naar gemeenten in grote centrale “Work and Live” hubs die vlot bereikbaar zijn te voet, per fiets of openbaar vervoer. Voordelen: minder files naar de steden, minder tijdverlies, meer sociaal contact met mensen uit je buurt. In deze hubs kan je accomodaties voorzien om (gezond) te eten, sporten, kinderen op te vangen, cultuur enz.

HUGO BOURGEOIS @HUGOBOURGEOIS

VERA STEENPUT: Verplicht elke jongere van 18 om 3 maanden gemeenschapsdienst te doen: helpen in rusthuizen, ziekenhuizen, gevangenissen, beschutte werkplaatsen, ontwenningscentra, jeugdinstellingen, verslavingsklinieken, asielcentra, OCMW’s, groendiensten van de gemeente, enz. Kan indien gewenst onderverdeeld worden in 3 X 1 maand zodat men kan kennis maken met verschillende aspecten van de maatschappij. Kan indien gewenst nog eens met 3 maanden verlengd worden. Een tweede trimester zou eventueel ook in de culturele sector kunnen gelopen worden

KAREL VERHAEGHE @KARELVERHAEGHE

NADINE VAN MEERHAEGHE:

zitten laat ze voor een vast bedrag per jaar (bijklussen) in orde zijn , de mensen zijn uit het zwart en de regering krijgt toch iets binnen. VLAAMS OMBUDSMAN @VLAAMSOMBUDSMAN

met de collega’s van de ombudsman, werkbalans vinden via start werkdag bij koffiekoek #bel10 café

Thuiswerk als regel, werk op verplaatsing als uitzondering, met glijdende uren. Voor veel bedienden moet dat kunnen. Stel je de voordelen voor op het vlak van tijd, mobiliteit (files weg, geen extra rijvakken nodig, minder fijn stof), piekuren in winkels, opvang kinderen (die moeten ook huiswerk maken, slapen ...) enz. Energieverbruik blijft vast stabiel: je hangt de was buiten!

DIRK REMACLE @DREMACLE

Work-life balans of #hefboom? Misschien gaat het om wat we meenemen van & naar huis? http:// businessawareness.org/2015/05/29/ work-life-balance/ … #bel10

Evenwicht werk&leven is ook jezelf kunnen zijn op werkvloer. Vertrouwen & inspraak ipv controle & piramide zijn daarvoor essentieel #bel10

NADIA @_NANAKE

Het ziet ernaar uit dat we buiten kunnen @dwallecan #lunchbreak #bel10

FONS LEROY @FONSLEROYVDAB

Ban het woord Work Life Balance naar Elba ! Werken is deel van het leven maar wel werk maken van lange leuke loopbanen #bel10 @ vdab_be

23 JUNI 2015

WERK

Rode draad doorheen #bel10 gevonden? We consumeren te veel. Zou wel eens heel juist kunnen zijn.

VUURDISTEL @VUURDISTEL

Manmanman, veel vrouwelijke zelfstandigen zullen eens héél hard lachen met Femma ... zij werken 60-80u mét een huishouden. #bel10 #passie

HERMAN VERHELST:

145

144

Er zijn zoveel mensen die in het zwart werken en niet allemaal bewust zijn veel mensen dien goed zijn met de handen minder met papier en daarom de stap niet zien

BIERPROEVEN MET ANNELIES EN SOFIE Geen café zonder bier, dat geldt ook voor het Radio 1-Café. Een van onze gasten is meester biersommelier Sofie Van Rafelghem.

METALEN LIEDJES Elke muzikant die we over de vloer krijgen, krijgt trouwens ook een muzikaal lijstje voorgeschoteld. Vandaag gaat dat lijstje, toepasselijk, over ‘metalige’ liedjes:

Zij stelt haar tien favoriete brouwers en hun bieren voor. En speciaal voor Annelies Moons had ze ook enkele proevertjes mee.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

The Small Faces—Tin Soldier Neil Young—Heart of Gold Peter Case—Steel Strings Bob Marley—Iron Lion Zion Wilco—Hell Is Chrome Jeff Beck—Hi Ho Silver Lining Pretenders—Brass in Pocket Joan Baez—Copper Kettle

23 JUNI 2015

WERK

10

Hof ten Dormaal—Wit Goud Brouwers Verzet—Super Noah De Dochter van de Korenaar—Crime Passionel Smisje—Big Bayou De Leite—Cuvée Mamzelle Alvinne—Pur Sang Totem—Zipacna Viven—Porter De La Senne—Taras Boulba Les 3 Fourquets—Lupulus HopEra

Paolo Nutini—Pencil Full of Lead

147

146

T-Rex —Metal Guru

DE GROEP VAN 10 : WERK

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

ELKE VAN OS , 32 JAAR ROMAIN WILLEMS, 62 JAAR

KAREN DE LOOZE, 32 JAAR

WALTER PLASMANS, 58 JAAR

10

SAMIRA AZEROUAL, 37 JAAR

Elke dag zit een “Groep van tien”, honderd Radio 1-luisteraars in totaal, samen met een bekende peter of meter in conclaaf om te brainstormen rond een thema. Na een inspirerende dag gaan de luisteraars-beleidsmakers in gesprek met de bevoegde ministers om hun aanbevelingen op tafel te leggen.

23 JUNI 2015

WERK

HANNAH MASSENHOVE, 23 JAAR

SOFIE VAN GESTEL, 42 JAAR

HILDE BOEYKENS, 54 JAAR

148

149

ERIK KIEKENS, 55 JAAR ANNEMIE DE MEULEMEESTER, 66 JAAR

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

200 DAGEN NESTVERLOF De eerste aanbeveling komt van Sofie Van Gestel: “We stellen 200 dagen nestverlof voor. Gelijk te verdelen over de beide partners, ter vervanging van het zwangerschapsverlof”. Door het bevallingsverlof neemt de vrouw de zorg voor de kinderen op zich. En dat patroon zet zich na het zwangerschapsverlof gewoon verder. Vandaar het nestverlof, om dat patroon te doorbreken en de zorg voor de kinderen gelijk over de partners te verdelen.

2

EEN STATUUT VOOR DE PARTNER DIE THUISBLIJFT Elke Van Os maakt de 2e aanbeveling over aan Kris Peeters. De Groep van 10 vraagt unaniem om een statuut voor de partner die thuisblijft. Dat kan een statuut zijn waar verzekeringen of pensioenrechten aan hangen, maar het is vooral om erkenning te geven aan de thuisblijvende partner. Daarbij zou ook een geldelijke vergoeding horen. Om het evenwicht tussen de partners te behouden.

3

4

STUUR WELZIJNS- OF EVENWICHTSAMBASSADEURS NAAR BEDRIJVEN. Wouter Plasmans, lid van de Groep van 10, zit al een tijdje thuis met een burn-out. Hij stelt de 3e aanbeveling voor: Stuur welzijns- of evenwichtsambassadeurs naar bedrijven. Zij promoten dan initiatieven om het evenwicht tussen werk en gezin te bewaren. Zo kunnen ze bijvoorbeeld de voordelen van thuiswerk, een goede bedrijfscultuur waarin vertrouwen heerst en een sabbatical leave kenbaar maken.

VERPLICHTE SABBATICAL Hanne Massenhove maakt de 4e en laatste aanbeveling wereldkundig. Verplicht de werknemers elke zeven jaar een sabbatical van drie maanden als een soort adempauze. Preventie van burn-outs is heel belangrijk, en de slachtoffers zien een burn-out zelden zelf op zich afkomen. In Oostenrijk gebeurt dit al.

20

MINISTER KRIS PEETERS (CD&V) REAGEERT OP AANBEVELINGEN (1) KRIS PEETERS VS 200 DAGEN NESTVERLOF Peeters vindt dat, bovenop ouder- en zwangerschapsverlof, nestverlof misschien te veel is. Hij belooft het voorstel mee te nemen in de oefening van het loopbaanrekenen en -sparen.

(2) KRIS PEETERS VS EEN STATUUT VOOR DE PARTNER DIE THUISBLIJFT “Men verdient minder, maar de kwaliteit van de opvoeding van de kinderen gaat erop vooruit. Maar moeten we daar een statuut of vergoeding voor ontwikkelen? Er kan wel één en ander in de positieve richting aangepast worden. Een maandelijks bedrag voor thuisblijvers uitkeren, is gezien de budgettaire krapte dan weer minder makkelijk te realiseren. Een pensioenregeling is misschien wel mogelijk. Al was het maar om de thuisblijvende partner te beschermen in het geval van een echtscheiding. (3) KRIS PEETERS VS WELZIJNS- OF EVENWICHTAMBASSADEURS Peeters is er meteen voor te vinden. “We moeten meer sensibiliseren in bedrijven. Zo’n evenwichtsambassadeur is niet alleen een mooi woord, het is ook een goed idee. Waarvoor dank.” Wel mag van Peeters de kost niet uit het oog verloren worden, ook al is preventie heel belangrijk. “Er moet zeker iemand zijn die KMO’s, maar evengoed grote bedrijven, helpt bij het garanderen van het welzijn van de werknemer.” (4) KRIS PEETERS VS VERPLICHTE SABBATICAL “Het onthaasten vind ik interessant, maar dat verplichten en dat om de zeven jaar laten herhalen, vind ik te sterk,” reageert Peeters. Sommige mensen zouden na drie jaar al een pauze kunnen gebruiken, anderen hebben geen pauze nodig. Maar het idee om op een bepaald moment uit de rat race te stappen, kan de minister alvast smaken.

DE ANALYSE VAN IVAN DE VADDER

23 JUNI 2015

WERK

10

DE VIER AANBEVELINGEN VAN DE GROEP VAN TIEN

1

“Bij elke droom die de Groep van 10 gerealiseerd wilde zien, ging Peeters mee. Hij kon zich erin vinden. Tot het over geld ging.” Ja voor de erkenning van de thuisblijfpartner. Nee voor een geldelijke tussenkomst. Vandaag stonden we voor een klassiek vraagstuk: moet de overheid meewerken aan het realiseren van onze dromen? “Ja, volgens de Groep van 10. En volgens de overheid doet ze dat al me onder meer geboortepremies en ouderschapsverlof.”

151

150

Moet de overheid nog een stap verder gaan? Opnieuw ja, volgens de groep van 10. Nee, volgens de minister. Want er is geen geld en de overheid moet mensen ook hun vrijheid gunnen. “Waardoor we bij een heel boeiende discussie kwamen: financiert de overheid onze privéwensen, of trekt ze zich - zoals in de VS - volledig terug en moeten we onze dromen helemaal zelf betalen?” Een discussie die de discussie waard is, vindt Ivan.

THEMA (8)

ZORG

Mens sana in corpore sano. Deze Latijnse spreuk kennen we allemaal, maar hoe gezond zijn die geesten en lichamen? Onze Groep van 10 heeft met Chris Van den Abeele een peter die zelf het slachtoffer is geworden van onze prestatiemaatschappij. Leg de smartphone weg en leer bezig zijn met meditatie, is zijn tip. Cardioloog Guy Van Camp zweert dan weer bij preventie. Van hem moeten we gezonder leven, om erger te voorkomen.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

SPORT TE DUUR? KORTZICHTIG, WANT HET IS EEN INVESTERING IN JEZELF. 100X TERUGBETAALD OP LATERE LEEFTIJD.

24 JUNI 2015

ZORG

10

153

152

— GOMMAAR D’HULST - LUISTERAAR

m 8.10u

OCHTENDDEBAT

MEER BETALEN VOOR ONGEZOND VOEDSEL?

Goedkoop koken, dat levert niet altijd de gezondste maaltijden op, maar hoe kan je dat veranderen? Uit onze enquête blijkt dat een meerderheid voor een vettaks is, die maakt dat ongezonder eten ook duurder wordt. Maar is het ook een goed idee? Voedingsexpert Patrick Mullie en Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken gaan met elkaar in debat.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

PATRICK MULLIE: Het idee is alleszins interessant, omdat het impliceert dat je het eten van gezond voedsel moet belonen. TOM VAN GRIEKEN: Dat idee is nieuw voor mij, maar ik hou er niet echt van als de overheid te veel wil betuttelen en reguleren. Mensen dragen hun eigen verantwoordelijkheid voor het voedsel dat ze eten. En ik betwijfel ten zeerste dat cheques erin zullen slagen om een noodzakelijke mentaliteitswijziging mogelijk te maken. Er moeten andere mogelijkheden zijn. Meneer Mullie, u hoort niet graag de term vettaks. U hoort liever suikertaks, want dat is belangrijker op dit moment?

MULLIE: Ik ben voor een belasting op ongezonde voedingsmiddelen en ik ben ook voor het creëeren van een fonds - met de opbrengst van die belastingen - om structurele maatregelen te nemen. En dat kan dan bijvoorbeeld in de scholen zijn. Zij moeten dan subsidies krijgen in ruil voor het verwijderen van de snacken frisdrankautomaten. VAN GRIEKEN: Ik geloof niet in een suiker- of vettaks. Want hoe je het ook draait of keert, het komt altijd neer op een extra belasting. De burgers moeten niet opnieuw meer betalen. Die vettaks zal trouwens de sociaal zwakkeren treffen, want obesitas wordt het vaakst vastgesteld bij mensen uit een lagere sociale klasse. Laat mij de sigaretten als voorbeeld nemen. Die zijn exponentieel duurder geworden, maar dat is niet de trigger geweest waardoor mensen minder zijn gaan roken. Ook benzine is duurder en duurder geworden, maar er rijden niet minder auto’s. Financiële stimuli of straffen zullen niet helpen. MULLIE: Ik ben het er niet mee eens dat zo een belasting sociaal onrechtvaardig zou zijn. Het grote onrecht nu is dat mensen die het moeilijk hebben, ongezonde voeding kopen omdat dat goedkoper is. Door zo een belasting maak je gezonde voeding goedkoper en ongezonde voeding duurder. En zo creëer je net sociale rechtvaardigheid. VAN GRIEKEN: Als je gezond wil eten, dan kan dat. Zes appels kopen is even duur als een groot pak chips.

De verantwoordelijkheid ligt voor een groot stuk toch bij de ouders. Ik vind het trouwens wraakroepend dat er ouders zijn die hun kinderen zonder boterhammen naar school sturen. Als het probleem van obesitas niet wordt aangepakt, komt het in de gezondheidszorg terecht. Dat kost ons ook geld en dan krijgen we een obesitasregering, waar u toch ook tegen bent?

21

VAN GRIEKEN: Voor alle duidelijkheid: het is niet omdat ik tegen zulke taksen ben, dat ik de obesitasproblematiek niet wil miskennen, de cijfers zijn alarmerend. Maar volgens mij is het niet in eerste instantie Volksgezondheid dat zich daarover moet onfermen, maar wel Onderwijs. Onze kinderen moeten van jongs af aan weten wat goed en gezond eten is. MULLIE: Neen, ik geloof niet meer in educatie. Vanmorgen hoorde ik het Vigs zeggen dat we de kinderen moeten gaan opvoeden en dat die frisdrankautomaten een opvoedende waarde hebben. Dat vind ik pure onzin. Waarom? Het gaat toch over sensibiliseren? MULLIE: Als je kinderen wil gaan opvoeden met frisdranken, neem dan een bak met frisdrank in de klas en geef les over frisdranken. Daarom moet je het niet gaan verkopen op de speelplaats en winst maken. Scholen maken per jaar tussen de 10.000 en 25.000 euro winst op die automaten, op een ongezond gedrag. Dus ik sta daar helemaal niet achter.

155

154

MULLIE: Dat klopt, ik hoor veel liever de suikertaks. En ik ben het er ook mee eens dat de overheid zo min mogelijk moet tussenkomen, maar diezelfde overheid hééft dat al gedaan in de jaren 80, door suiker zo goedkoop te maken en te subsidiëren. Voor de fabrikant is het bijzonder aantrekkelijk om suiker als grondstof te gebruiken, want het is een spotgoedkope grondstof. Ze worden in die richting geduwd. Je kan hen uiteindelijk niet verwijten dat ze winst maken. Maar aan die subsidiëring van suiker moet dringend iets gedaan worden.

Of het nu een suiker- of een vettaks is, u bent sowieso gewonnen voor een taks?

24 JUNI 2015

ZORG

10

Een luisteraar stelt voor om een maaltijdcheque in te voeren die alleen voor gezonde voeding mag gebruikt worden. Wat vindt u van dat voorstel?

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

157

156

24 JUNI 2015

ZORG

10

m 12.45u

THE BONY KING OF NOWHERE LIVE OP DE KUNSTBERG

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

159

158

24 JUNI 2015

ZORG

10

m 21.00u

REPORTERSDAGBOEK: WARD

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

WEET U WAT SNEUKELEN IS? ALS U WEST-VLAMING BENT, IS DE KANS GROOT DAT U HET WEET. HET IS HET MOOISTE WOORD TUSSEN IJZER EN LEIE. OM VAN TE SNOEPEN. Of ik mijn sneukelmomentje al had gehad, vroeg Ruth Joos. Ze kent me goed. Mijn “sugarlow” manifesteert zich altijd rond hetzelfde uur. Een gewoonte, die een motorische dwang geworden is. Zo ingebakken. Zal ik dat nog doen als de wens van de groep van 10 (ongezond wordt belast,gezond gesubsidieerd) waarheid wordt? Ik vroeg het me oprecht af tijdens de discussie. En dat flesje Cola dat ik even daarvoor uit de automaat had gehaald? Dat staat nu nog altijd halfvol, verborgen achter een tafelpoot van de vergaderzaal van de Albertinabibliotheek.

161

160

24 JUNI 2015

ZORG

10

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

“GEZONDER LEVEN OM ERGER TE VOORKOMEN”

Beter voorkomen dan genezen, ofwel preventie. Dat is uiteraard een belangrijke factor als het over gezondheid gaat. Een gezondere levensstijl dus om erger te voorkomen. Wie bij patiënten vaak hamert op preventie, is de cardioloog. Wij praten over preventie met Guy Van Camp, cardioloog van het OLV-ziekenhuis in Aalst. Hoe belangrijk is preventie om hartaandoeningen te voorkomen? 22

GUY VAN CAMP: Het is in feite primordiaal. We weten nu dat, als we kijken naar de cardiovasculaire mortaliteit in de West-Europese landen, preventie voor de helft verantwoordelijk is voor de reductie van die mortaliteit. Het is dus uiterst belangrijk en het kost bijzonder weinig geld. De politiek heeft trouwens een verpletterende verantwoordelijkheid. Wordt er vanuit die hoek te weinig gedaan? GUY VAN CAMP: Te weinig zou ik niet durven zeggen, want preventie is de verantwoordelijkheid van iedereen. Maar de politiek moet het sturen. Ik kan zeker niet zeggen dat ze er niets aan doen, maar soms duurt het lang. En dan denk ik aan de tabakstop in openbare ruimtes, dat heeft in ons land erg lang geduurd vooraleer het is goedgekeurd.

10

VRT-collega Chris Van den Abeele hekelt op Radio 1 de prestatiedruk in onze samenleving. Zelf in de geestelijke gezondheidszorg belanden heeft hem aan het denken gezet. “We worden gestimuleerd om ambitieus te zijn en de lat hoog te leggen, maar te weinig om ook goed te leven.” Radio 1 focust in Bel10 ook op “Meer preventie voor een betere gezondheid”. VRT-collega Chris Van den Abeele heeft zelf ervaring met het thema als patiënt in de geestelijke gezondheidszorg. “Mijn ervaring is dat je wel degelijk heel veel zelf kunt doen”, zegt hij. Medicatie is immers maar een deel van de oplossing. “Aan jezelf werken is eigenlijk even belangrijk.” “Als je gezond bent, ervaar je dat als een evidentie. Tot het misgaat. We leven in een maatschappij waarin heel veel becijferd wordt. We worden gestimuleerd om zoveel mogelijk te presteren en dat is gewoon niet goed voor de menselijke geest als je daar geen tegengewicht tegenover zet”, zegt hij. “We worden gestimuleerd om ambitieus te zijn en de lat hoog te leggen, maar te weinig om goed te leven.”

Preventie klinkt heel eenvoudig, toch doen we het veel te weinig. Voor mensen die gewaarschuwd worden betekent dit toch een heel drastische aanpassing van de levensstijl. GUY VAN CAMP: Dat is zeker zo. En we onderscheiden twee soorten mensen. De groep die nog geen incident heeft gehad - dan hebben we het over primaire preventie, en de groep die al een infarct of een hersentrombose hebben gehad dat is de secundaire preventie. In beide gevallen is het respecteren van de gezonde levensstijl en het corrigeren van risicofactoren levensbelangrijk. Wanneer een patiënt met een hartaandoening het ziekenhuis binnenkomt, hebben we als cardioloog een uitstekend momentum om hem of haar te

GUY VAN CAMP: Het is onze moderne samenleving die maakt dat we al die mogelijkheden hebben om al die ongezonde dingen te doen. We hebben hier veel kritiek op het Amerikaanse model, maar we evolueren meer en meer naar dat model. Maakt u zich soms kwaad op uw patiënten, om hen op andere gedachten te brengen. Want soms lijkt het dweilen met de kraan open. GUY VAN CAMP: Ik blijf het motiverend vinden als je weet dat uiteindelijk al die preventieve maatregelen toch verantwoordelijk zijn geweest voor 50 procent van de reductie mortaliteit. En dat is bijzonder spectaculair. Dat vind je in geen enkele andere tak van de geneeskunde. Alleen de penicilines die zijn uitgevonden, halen dezelfde reductiecijfers. Hoe ziet u die preventie eigenlijk concreet? GUY VAN CAMP: De meeste mensen weten dat wel. Een gezonde levensstijl houdt in: gezond eten, voldoende bewegen, zorgen dat je lichaamsgewicht onder controle is. En gelooft u in screening? GUY VAN CAMP: Screening is een woord dat gebruikt en misbruikt wordt. Is het nuttig dat een grote populatie op regelmatige basis bij de huisdokter de bloeddruk laat meten of een bloedafname laat nemen? Dan zeg ik dat dat uiteraard nuttig is en dat het daarenboven ook nog kostenefficiënt is. Tegenwoordig denkt iedereen bij screening in de cardiologie aan sportlui. Dat kan uiteraard nuttig zijn, maar is het ook kostenefficiënt? Dat is een veel moeilijker debat. Heel vaak wordt in de perceptie gezond leven met “saai” vereenzelvigd. GUY VAN CAMP: Dat is absoluut juist. En die perceptie is totaal fout. Cardiologen merken dit heel goed. De levensduurte is fors vergroot en dat merken we ook aan het stijgende aantal oudere patiënten die we op bezoek krijgen. Een oudere patiënt van bijvoorbeeld 78 jaar heeft nog een levenskans van ruim 8 a 9 jaar. Wie nog wil genieten op die leeftijd, zal er iets aan moeten doen. Saai of niet. Het is ook een beetje de rol van de arts om de positieve punten hierin naar voren te brengen.

163

162

Van den Abeele haalt ook de “dictatuur van de smartphone” aan. “De hoeveelheid prikkels die op onze geest afkomt, dat kan niet gezond zijn.” De openhartige getuigenis van Van den Abeele kan alvast op veel bijval rekenen op sociale media.

GUY VAN CAMP: Daar moet je twee belangrijke zaken onderscheiden. De primaire en de secundaire preventie. In de primaire preventie moet de gezonde levensstijl bevorderd worden. Dit kan op scholen gebeuren door kinderen meer te laten sporten. Dat is maar een van de voorbeelden.

Waarmee heeft dat te maken?

24 JUNI 2015

ZORG

Hoe kunnen politici u leven makkelijker maken?

proberen motiveren. De ervaring leert dat, zelfs bij deze mensen, een meerderheid na zes maanden toch de oude levensstijl herneemt.

m 7.30u

m 09.00u

“WE LEREN NIET OM GOED VOOR ONSZELF TE ZORGEN”

IDEEËN ROND ZORG

CAROLINE HUENS:

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Een jaarlijkse check-up dag voor je lichaam naar analogie met de autokeuring. Je neemt één dag verlof en op die dag kan je naar een medisch centrum waar je door een tandarts, gynaecoloog, oogarts en alle andere nodige artsen check-ups laat doen. Momenteel swingen wachttijden voor afspraken met gespecialiseerde artsen de pan uit waardoor je 8 maanden op voorhand een afspraak moet maken. Dit gegeven coördineren met je beroepsagenda en de agenda’s van echtgenoot en kinderen is niet evident.

ANNA VANHOLE @ANNAVANHOLE

Toch snel een kijkje gaan nemen #BEL10 (@ Kunstberg / Mont des Arts in Brussels) https://www. swarmapp.com/c/2qNc8TtIs4Z

SIMON IVEN @SIMONIVEN

#Bel10 maakt al dat in de auto zitten echt geen probleem. Kunnen we zo’n programma’s niet het hele jaar door krijgen? @radio1be

ERIKA MARIS: Goed gedrag van de mensen belonen met aankoopbonnen. Wat betreft gezondheid: preventie (tandarts, vaccinaties, uitstrijkje..), aankoop groenten en fruit ed; wat betreft ecologie: correct afval sorteren, minder afval...; wat betreft maatschappelijke verantwoordelijkheid: vrijwilligerswerk, correct rijgedrag ed. Elke maand kan gefocust worden op ander topic zodat burgers niet gedrag veranderen om de bonnen maar net omgekeerd.

maatschappij worden we vooral gestimuleerd om goed te presteren, maar niet om goed voor onszelf te zorgen”

WERNER VANDERLEEN @WVDL001

#BEL10 en op de dag over gezondheid maken ze Croky hoofdsponsor van de Beker van België voetbal. #toevalbestaatniet GOMMAAR D’HULST @GOMMAAR

Sport te duur? Kortzichtig, want het is een investering in jezelf. 100x terugbetaald op latere leeftijd. #Bel10

JEROEN DENAEGHEL @JDENAEGHEL

STEVEN PEETERS: met de obesitasepidemie op komst kunnen we maaltijdcheques enkel bruikbaar maken voor gezonde voeding of degelijke restaurants. Betaal ook werklozen gedeeltelijk uit in maaltijdcheques.

PIETER HELSEN: Bied op alle scholen en bedrijven abbonementen aan waarmee de abbonees elke dag 1 stuk fruit krijgen. In 1 klap zullen vele mensen gezonder leven en bovendien fruit leren appreciëren. Dit kan georganiseerd worden door een gesubdideerd bedrijf of eventueel gewoon ondersteund door het fiscaal aftrekbaar te maken. Werkgevers kunnen dit eventueel aan hun werknemers aanbieden als extralegaal voordeel. Scholen kunnen het standaard opnemen in het inschrijvingsgeld.

DIETER HERREGODTS @DHERREGODTS

Geschaarde vrachtwagen dus en te laat voor alternatief #A12. Gelukkig #bel10 over gezondheid en preventie @radio1be GERT FRANSEN @LUYSTERBORGH

Gezond eten = gezonde producten, waar boeren tijd krijgen om kwaliteit te produceren en navenant betaald worden. Eten=tegoedkoop #bel10 KATHLEEN VERHEYDEN @WHATKATHSAYS

Debat gaat blijkbaar totaal niet over gezonde voeding; wel over caloriearme voeding. Alsof mager per definitie gezond is. #Bel10

24 JUNI 2015

Ik vind @CoolsKat zo ‘s morgens op de radio echt een verademing. #bel10

JAN DHAENE @JANDHAENE

#bel10 nice

Schaf de verschillende ziekenfondsen af en je hebt meteen een gigantische besparing op het budget vd ziekteverzekering. 1 kantoor op het gemeentehuis van elke gemeente. Nu heeft elke mutualiteit z’n kantoorruimte, mensen, computers,... nodig, dit kost toch allemaal veel geld. Overal dezelfde terugbetalingen. Geen reclame meer nodig, petjes hier, pepermuntjes daar. Geen belrondes meer om alstublieft naar dit of dat ziekenfonds over te stappen... Het beschikbare geld moet maximaal kunnen gaan naar die mensen die het nodig hebben: de zieken.

PATRICK BLOMME- @PATBLOMME

Nagel op de kop @abeelec! #bel10 #radio1 Quote Chris Van den Abeele: “In onze

ZORG

BRUNO CALLENS:

BART DE CLERCK @BARTDECL

165

164

Akkoord met de dictatuur van de #smartphone waar @abeelec het net over had in #BEL10 @radio1be maar hier toch nog snel een tweet ....

HOE GEZOND ZIJN WE? - STEFAAN DEMAREST

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Om de vier a vijf jaar organiseert het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid een nationale gezondheidsenquête, in 2013 werd zo de vijfde gezondheidsenquête georganiseerd. Het gaat hierbij telkens om een mondelinge bevraging van zo’n 10.000 inwoners van het land. Volksgezondheid is iets wat heel langzaam evolueert. Gezien we de Gezondheidsenquête al sinds 1997 organiseren, is het mogelijk algemene evoluties in kaart te brengen. Zo kunnen we vaststellen dat het met de perceptie die mensen over hun gezondheid hebben (de subjectieve gezondheid), het eigenlijk wel meevalt. Vier op vijf inwoners (ouder dan 15 jaar) beoordeelt de eigen gezondheid als goed tot zeer goed. In de afgelopen 15 jaar is het percentage inwoners dat de eigen gezondheid als goed beoordeeld, toegenomen - en dit vooral in het Waals Gewest. Geestelijk? Minder goed gaat het met de geestelijke gezondheid en dat zeker in de afgelopen jaren: voor wat België betreft, heeft niet minder dan één op drie personen (32%) van 15 jaar en ouder psychische problemen die op de ene of andere manier verwijzen naar een ‘slecht in zijn vel zitten’, een stijgende trend aangezien van 2001 tot 2008 slechts één op vier personen dergelijke problemen aangaf. Wanneer gepeild wordt naar specifieke problemen met betrekking tot de geestelijke gezondheid, dan vertoont 10% van de bevolking van 15 jaar en ouder angstproblemen, 15% signalen van depressieve gevoelens en 30% rapporteert slaapproblemen. Deze en nog vele andere resultaten kunt u nalezen op onze webstek: tik gewoon ‘gezondheidsenquête’ in op uw zoekmachine.

Fysiek? Wanneer we ons meer richten op de thema’s die vandaag aan bod komen; voedingsgewoonten en lichaamsbeweging, dan kunnen we vaststellen dat het relatief lichaamsgewicht, of Body Mass Index (BMI), steeds toeneemt. De gemiddelde BMI van de volwassen bevolking, bijvoorbeeld in het Vlaams Gewest, was 25,3 in 2013. Gemiddeld gezien vertoont een inwoner van het Vlaams Gewest dus al een overgewicht. We kunnen ook vaststellen dat dit gemiddelde sinds 1997 steeds stijgt. Als we dit in percentages uitdrukken, krijgen we het volgende beeld: niet minder dan 54% van de mannen en 42% van de vrouwen heeft een overgewicht, dus een BMI hoger dan 25. Wanneer we enkel kijken naar volwassen met obesitas, dus met een BMI van hoger dan 30 gaat het om zo’n 12%. Percentages die dus niet echt bemoedigend zijn, vooral niet omdat deze percentages toenemen in de tijd. De hiervoor gemelde percentages zijn van toepassing op volwassen. Bij jongeren zien de cijfers er ook niet zo goed uit: in het Vlaams Gewest: 16% van de jongeren – 18% van de jongens en 15% van de meisjes mag gesteld worden dat ze een overgewicht hebben. 5% van de jongeren vertonen tekenen van obesitas. Eetgewoonten? De toename van het aantal mensen met overgewicht en zwaarlijvigheid hangen onlosmakelijk samen met veranderingen in ons eetpatroon en een gebrek aan lichaamsbeweging. Daarmee is niet gezegd dat de oorzaak van overgewicht en zwaarlijvigheid enkel hiermee te maken heeft! Overgewicht en obesitas kunnen ook deels verklaard worden door genetische factoren, erfelijke factoren of ziektes. Het is dan ook onjuist en stigmatiserend te stellen dat mensen met een

overgewicht dit aan zichzelf te danken hebben wegens hun slechte eetgewoonten en hun gebrek aan lichaamsbeweging! Niettemin kan een duidelijke samenhang vastgesteld worden tussen eetgewoonten en overgewicht. In de Gezondheidsenquête wordt - weliswaar in een beperkte mate - nagegaan hoe gezond mensen eten. Echt positief zijn de resultaten niet: zo drinkt één op de 5 Vlamingen elke dag minstens één gesuikerde drank, zoals een frisdrank, en geeft meer dan 40% aan elke dag minstens eenmaal gesuikerde of gezouten tussendoortjes te eten. Beweging? Wat zonder twijfel ook bijdraagt tot het groeiende aantal mensen met overgewicht, is het gebrek aan lichaamsbeweging. Zo geven de resultaten van de gezondheidsenquête aan dat niet minder dan een kwart van de Vlamingen een ernstig gezondheidsrisico lopen gezien ze hun vrije tijd quasi nauwelijks fysiek actief zijn. Dit gaat dan enkel nog maar om wat mensen in hun vrije tijd doen. Wordt de volledige lichaamsbeweging bekeken, dus zowel lichaamsbeweging op het werk of school, van een naar het werk of school als tijdens de vrije tijd, besteedt slecht 40% van de bevolking minstens 30 minuten per dag aan (minstens matige) lichaamsbeweging. Overgewicht en zwaarlijvigheid hebben een negatieve impact heeft op het lichamelijk, sociaal en psychologisch functioneren en zijn gezondheidsrisico’s waarvan de gevolgen ook op latere leeftijd ernstig kunnen zijn. Hoewel het gaat om een multidimensionaal probleem is dat in een ruime zin moet worden aangepakt, kunnen gezond eten en voldoende bewegen ertoe bijdragen overgewicht en zwaarlijvigheid te voorkomen en ze te bestrijden. (Stefaan Demarest is projectverantwoordelijke Gezondheidsenquête bij het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid.)

167

166

Queen Latifah Queen Prince Bonnie Prince Billy Carole King Kings of Leon Nat King Cole B.B. King Queens of the Stone Age Kaiser Chiefs

Bel 10 heeft het vandaag over gezondheid. Hoe leven we? Zijn we te dik? Bewegen we te weinig? ... Je kan het weten. De auteur legt de cijfers op tafel.

24 JUNI 2015

ZORG

10

Vandaag speelt Bony King live muziek bij Annelies op een zonovergoten Kunstberg. King... Dat vraagt om een royaltylijstje van de muziek. Daarom 10 groepen die ook voor hun naam de mosterd hebben gehaald in de koninklijke wereld.

m 8.14u

m 8.14u

BONY KINGLIJSTJE

23

DE GROEP VAN 10 : ZORG

LAURENCE OUTTIER, 31 JAAR

ERIC VAN DER HULST, 51 JAAR

PETER VANDENPLAS, 44 JAAR

YAMINA KROSSA, 40 JAAR

DAJO VANDE PUTTE, 23 JAAR

Elke dag zit een “Groep van tien”, honderd Radio 1-luisteraars in totaal, samen met een bekende peter of meter in conclaaf om te brainstormen rond een thema. Na een inspirerende dag gaan de luisteraars-beleidsmakers in gesprek met de bevoegde ministers om hun aanbevelingen op tafel te leggen.

STIJN DE KESEL, 37 JAAR

CINDY MAAS, 42 JAAR

24 JUNI 2015

ZORG

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10 (1)

PATRICK COLEMONT, 54 JAAR

CHRIS VAN DEN ABEELE, 51 JAAR

169

168

HILDE DE SCHUYTENEER, 48 JAAR

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Laurence: “Ik doe mijn job nog altijd heel graag, maar op deze manier hou ik niet het vol. Huisartsen moeten zich vaak ook bezighouden met zaken die ze eigenlijk zouden moeten kunnen doorschuiven naar verpleegkundigen. Met die vrijgekomen tijd kunnen we ons dan volledig focussen op onze core-business: preventie. Een bloedafname zou bijvoorbeeld perfect door een verpleegkundige kunnen gebeuren”, stelt de jonge huisarts.

2

3

(1) MAGGIE DE BLOCK VS STRUCTURELE ONDERSTEUNING

24

“Op termijn zou door de invoering van het elektronisch medisch dossier een deel van de administratieve rompslomp moeten verminderen. Gegevens zouden dan automatisch kunnen gedeeld worden. Je hoeft geen briefje meer mee te geven voor de apotheker. We zijn daar nu mee bezig, het e-health-platform is in werking. Er is ook een verplichte derdebetalersregeling uitgewerkt. Ook geven we via het Riziv lessen aan onze huisartsen. Maar ik begrijp dat huisartsen veel tijd voor de computer doorbrengen”, zegt de minister.

(2) MAGGIE DE BLOCK VS VOEDINGSBONUS-MALUS “Het is een vernieuwend idee, alleen zou ik het moeten uitgewerkt zien. Met het basisprincipe ben ik het eens. Een evenwichtige voeding is een gezonde voeding. Voor kleurenstickers en dergelijke sta ik helemaal open, maar dat is natuurlijk een Europese zaak. Misschien moeten we er de horeca bij betrekken.”

PAS EEN VOEDINGSBONUSMALUS TOE.

(3) JO VANDEURZEN VS HET BUDGET OPTREKKEN

Cindy Maes: “Dat betekent dat voeding zou geclassificieerd worden in drie groepen: neutrale voeding, gezonde voeding en ongezonde voeding. Gezonde voeding wordt 10 a 15 procent goedkoper, ongezonde voeding wordt dan weer 10 a 15 procent duurder. En organiseer een bewustmakingscampagne met stickers, affiches om aan te duiden wat gezonde en ongezonde voeding is.”

Daar heeft Patrick een heel concreet voorstel over: 1010. Tien oktober is de internationale dag van de geestelijke gezondheid. Hij wil dan 10 op de 10 Vlamingen bereiken en hen laten stilstaan bij geestelijke gezondheid. “Een jaarlijks moment om met onze geestelijke gezondheid bezig te zijn.” Vandeurzen is er zeer voor te vinden. “Het thema bespreekbaar maken, behoort absoluut tot de Vlaamse prioriteiten. Hierover moeten we aan tafel.”

TREK HET BUDGET VOOR PREVENTIE OP TOT HET EUROPEES GEMIDDELDE.

“Mijn collega van onderwijs is hierin bevoegd, maar ervoor zorgen dat de samenleving ontvankelijk is voor zulke problemen, kan je niet verengen tot welzijnszorg alleen,” reageert Vandeurzen. Hij stipt aan dat er al een project bestaat met coaches en zelfmoordpreventies op scholen, waarbij de mentale fitheid centraal staat. “Als we gaan naar eindtermen, zal mijn collega zeggen dat die er al genoeg zijn.” Dat deze zaken snel bespreekbaar zijn, met een leerkracht bijvoorbeeld, is uiterst belangrijk. Vandeurzen: “Daarom zetten we ook enorm in op het online gegeven. Jongeren vinden er makkelijk hun weg naar en we merken dat ze na het chatten al een stap verder zijn. Ook wat betreft suïcidepreventie. Eén gesprek kan een gigantisch verschil maken.”

GEEF OP SCHOOL NAAST LICHAMELIJKE OPVOEDING OOK GEESTELIJKE OPVOEDING.

(4) JO VANDEURZEN VS GEESTELIJKE OPVOEDING OP SCHOOL

DE ANALYSE VAN IVAN DE VADDER “We kregen vandaag twee aanbevelingen over meer aandacht voor geestelijke problemen. De ministers haalden aan dat er wel wat aan wordt gedaan. Daar hadden ze wel een punt.” Maar ministers zijn natuurlijk ministers. Als het over geld gaat en verplichten, blokkeren ze. “We hebben een welvaartstaat. Verplicht je mensen om, bijvoorbeeld, minder te gaan werken, kost dat ook geld. En is dat wel goed voor die welvaartstaat?” Daarnaast merkte Ivan op dat sommige ministers bevoegd zijn voor het ene, sommigen voor het andere. Jeugdpsychiatrie, bijvoorbeeld. Dat is een bevoegdheid van mevrouw De Block, maar zij kreeg daar geen vragen over. Jo Vandeurzen wel. “Ik laat het woord toch maar vallen: staatshervorming. De opdeling van de bevoegdheden is een kluwen.” En we hebben vandaag een eerlijke minister ontmoet. “Vandeurzen gaf eerlijk toe dat hij niet twittert als hij twittert, maar dat z’n kabinet dat doet.”

171

Volgens Yamina Krossa moeten leerlingen daar leren waar ze terecht kunnen met hun problemen. Ook is die les het geschikte moment om te leren hoe ze hun gevoelens moeten uiten.

Minister Vandeurzen is het met de grondstelling eens. “Het budget, op Vlaams niveau, is de laatste jaren licht gestegen. Er zijn signalen dat we op bepaalde vlakken vooruit gaan.” De vraag, vindt Vandeurzen, is wat we definiëren als preventie.

24 JUNI 2015

Trek het budget voor preventie op tot het Europees gemiddelde. Dat betekent dat het budget met 50 procent omhoog moet, zo’n 300 miljoen euro per jaar, ongeveer één euro per week per Vlaming. “Preventie vraagt om veel sensibilisering. We hebben al Fit in je Hoofd, maar er kunnen meer affiches bij apothekers en dergelijke”, vindt groepslid Patrick Colemont.

4 170

MINISTERS MAGGIE DE BLOCK (OPEN VLD) & JO VANDEURZEN (CD&V) REAGEREN OP AANBEVELINGEN

Huisarts Laurence Outtier brengt de eerste aanbeveling van de Groep van 10 naar voren: Geef de huisarts, in functie van het aantal patiënten, structurele verpleegkundige en administratieve ondersteuning.

ZORG

10

DE VIER AANBEVELINGEN VAN DE GROEP VAN TIEN

1

STRUCTURELE VERPLEEGKUNDIGE EN ADMINISTRATIEVE ONDERSTEUNING.

THEMA (9)

GELD

Maak belastingen transparanter en voer een basisloon in voor iedereen. Het zijn twee vaak genoemde ideeën die onze BEL10-redactie hebben bereikt. Aan dat eerste punt wordt nu al gewerkt, zegt de FOD Financiën. De invoering van het basisloon is nog niet voor morgen. Money makes the world go round, zong Liza Minelli al in 1972. Een waarheid die ook 43 jaar later overeind blijft staan. Onze Groep van 10 vuurde aanbevelingen af op de politici. Volgens Ivan De Vadder sprong al zeker 1 iemand in Middelkerke recht van enthousiasme.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

ZE HEBBEN OP EEN ZEER HOOG NIVEAU GEDEBATTEERD OVER ZEER TECHNISCHE EN INGEWIKKELDE THEMA’S ALS TAXSHIFT, BASISINKOMEN EN FISCALITEIT.

25 JUNI 2015

GELD

10

173

172

— REPORTER WARD BOGAERT OVER DE GROEP VAN 10

m 8.14u

OCHTENDDEBAT

HOE ZIEN “DE IDEALE BELASTINGEN” ERUIT?

bedoeling zijn van een grote fiscale hervorming. De taxshift moet dan ook hand in hand gaan met een taxcut. Dus ook minder belastingen, in absolute aantallen?

Als het over geld gaat, kan het thema van de belastingen niet achterwege blijven. Als we kijken naar de ideeën die zijn binnengekomen en naar onze enquête, dan vinden we het zeer belangrijk dat de belastingdruk eerlijk wordt verdeeld. Wij vragen aan fractieleiders Karin Temmerman (SP.A) en Hendrik Vuye (N-VA) wat beter kan aan de huidige belastingsvorm.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

In een ideale wereld, hoe zien de belastingen eruit? KARIN TEMMERMAN (SP.A): In een ideale wereld betaalt iedereen die geld verdient, zijn of haar deel van de belastingen. Nu betalen mensen die gaan werken procentueel veel meer belastingen dan mensen die een inkomen krijgen uit vermogen. Laat Marc Coucke als voorbeeld nemen. Hij verkoopt zijn bedrijf en maakt meer dan een miljard euro winst. Maar in België heeft hij nul euro belastingen betaald. Dat is fundamenteel oneerlijk.

HENDRIK VUYE (N-VA): Belastingen moeten eenvoudig zijn, iets wat nu niet het geval is. Mensen hebben hulp nodig van de fiscus of van hun boekhouder om hun belastingsbrief in te vullen. En de belastingen moeten proportioneel zijn. Zodanig dat men minstens het gevoel heeft dat men een deel bijdraagt aan het systeem, maar dat je daar ook iets voor terugkrijgt. Dat gevoel is kwijt bij veel mensen. Tot slot mogen belastingen niet contraproductief zijn: ze mogen niet vernietigend en jobdestructief zijn. Bij dat gevoel van “eerlijke belastingen” komt steeds terug dat men iets moet doen aan de vermogens of de winst op vermogens.

Mevrouw Temmerman, kunt u zich enigszins vinden in deze redenering? TEMMERMAN: Ik begrijp niet goed waar de vrees vandaan komt dat het kapitaal zal wegvloeien als zo een vermogenswinstbelasting er komt. Naar waar zal dat kapitaal dan wegvloeien? Van de ons omringende landen zijn wij het enige land waar er geen belasting is op de meerwaarde. Meneer Vuye zegt dat hij de middenklasse niet wil raken, toch is het net die middenklasse die voortdurend wordt getroffen door deze regering. Bij de taxshift-discussie denkt men nu aan een btw-verhoging, maar

En wat met de diamanttaks waar meneer Vuye het over heeft? TEMMERMAN: Dat is nu net het schoolvoorbeeld van een onrechtvaardige belasting. De dienst zegt het zelf dat deze sector enorm fraudegevoelig is. Dat is ook aangetoond in de vorige regering. 1 fraudedossier heeft binnen de diamantsector heeft meteen 150 miljoen euro opgebracht. VUYE: In het diamantstelsel spreken we al snel van 32.600 jobs. Door de nieuwe regeling zal de diamantsector geen 20 miljoen euro maar 70 miljoen euro betalen. Een cadeau vindt mevrouw Temmerman dat. Maar mij moet je toch eens uitleggen wie 50 miljoen euro méér betalen een cadeau vindt. Die sector staat trouwens voortdurend in concurrentie met niet-Europese landen zoals bijvoorbeeld Dubai. Als je ze heel zwaar wil gaan belasten, dreigen we niet alleen die 70 miljoen euro te verliezen, maar ook de duizenden jobs. Deze regering wil een grote fiscale hervorming organiseren. Maar binnen de meerderheid heerst er nog geen eensgezindheid over de manier waarop dit moet gebeuren.

TEMMERMAN: Absoluut niet. En dit is zelfs mogelijk als iedereen zijn belastingen eerlijk betaalt en als we de fraudeurs beter gaan aanpakken. Dan moet het mogelijk zijn dat de belastingen verminderen voor de mensen die gaan werken. Dat is ook onze bedoeling. Naar een taxcut gaan door in de sociale zekerheid te snijden, waar meneer Vuye op doelt, dan moet ik hem er toch aan herinneren dat zijn eigen voorzitter heeft gezegd dat er bij de diensten

VUYE: Men moet besparen op de organisatie en de werking van de sociale zekerheid. Dat is natuurlijk niet gaan besparen op uitkeringen en pensioenen. Dat is iets helemaal anders. We moeten een blauwdruk maken en kijken waar we kunnen komen tot een efficiënter systeem. Daar kan niemand tegen zijn, want het gaat om efficiëntiewinsten. Iedereen wordt daar beter van.

25

VUYE: Het is een heel moeilijke technische operatie. We willen niet méér gaan belasten, maar anders. Dat is de kwestie op macroniveau. Maar ik vind dat we ook moeten kijken op microniveau, naar de mensen zelf. Want je kan ook gaan verschuiven zodat een grote groep mensen méér moet betalen. En dat kan niet de

175

174

VUYE: Je hebt vermogensbelasting en vermogenswinstbelasting. Dat zijn twee verschillende zaken. Wereldkampioen vermogensbelasting zijn we al met ons land. Dat record hoeven we echt niet scherper te stellen.

VUYE: Het is zeer moeilijk om kapitaal te belasten, omdat dat nu eenmaal volatiel is. Hetzelfde met winsten, omdat die makkelijk te verplaatsen zijn. Dan moet je op zoek gaan naar andere technieken. En dan denk ik aan het diamantstelsel. Daar hou je rekening met de omzet en op basis van die omzet kan je de winsten gaan berekenen. Vervolgens kun je dan die winsten belasten via de gekende principes van vennootschapsbelasting of andere belastingsstelsels.

daarmee raak je opnieuw die middenklasse.

Daar kan u toch niet tegen zijn?

Mensen die met een klein pensioen moeten rondkomen hebben dezelfde bezorgdheid.

25 JUNI 2015

GELD

Wat denkt u, meneer Vuye?

Over vermogenswinstbelasting valt wél te spreken, maar dan moet het wel gaan over de echt grote vermogens en niet over de middenklasse. Dus we passen voor een verhoging van de roerende voorheffing, want daar tref je alleen maar de middenklasse mee. De vrees bestaat dat mensen en bedrijven ons land verlaten als er een vermogenswinstbelasting komt, omdat dat contraproductief is.

VUYE: Ja, een taxcut is een vermindering van belastingen. Dat wil zeggen dat de mensen voelen dat ze waar voor hun werk krijgen.

niet meer kan gesaneerd worden. Het grootste probleem waar we nu voor staan is de vergrijzing. Als men dan toch wil saneren, wil men dan de pensioenen verminderen? Dit is toch onbespraakbaar?

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

177

176

25 JUNI 2015

GELD

10

m 12.45u

THE SCABS LIVE OP DE KUNSTBERG

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

179

178

25 JUNI 2015

GELD

10

m 21.00u

REPORTERSDAGBOEK: WARD BOGAERT

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Neem nu het basisinkomen, splijtzwam binnen de groep van 10. Want de samenstellers van de groep hadden hun best gedaan. Een kleine doorsnede van de samenleving zouden die groepen zijn. Inclusief links-rechts-kloof. En dat voelden we. Want de aanbevelingen aan Gwendolyn Rutten begonnen deze keer met een soort verontschuldiging: “We zijn het binnen de groep niet eens geworden, maar...” Toon Vandevelde, filosoof en econoom (twee petjes die je zelden op één hoofd ziet staan) heeft de eer de eerste twee woorden van dit stuk als eerste gebruikt te hebben tijden BEL10. In een overpeinzing over uitkeringen liet hij zich ontvallen: “Links en rechts hebben een verschillende schandaalgevoeligheid”. Terwijl ik erover nadacht, kwam de toelichting (het overkomt me wel eens vaker): “Links vindt het schandalig dat wie recht heeft op een uitkering, ze niet krijgt. Rechts vindt het schandalig dat wie geen recht heeft op een uitkering, ze wel krijgt.”

181

180

De groep van 10 heeft aan politiek gedaan vandaag, meer dan aan politiek gedroom. En ik imiteerde een paard op de radio. Pfff, met auditief verantwoord trillende lippen.

25 JUNI 2015

GELD

10

LINKS EN RECHTS. BEHALVE IN EEN POGING DE WEG TE WIJZEN AAN EEN VERDWAALDE TOURIST, WAREN DE WOORDEN NOG NIET GEVALLEN IN HET RADIO1-CAFÉ. HET WAS WACHTEN TOT DE VOORLAATSTE DAG. GEEN THEMA WAS TOT NU TOE ZO IDEOLOGISCH GELADEN (EN TEGELIJK ZO TECHNISCH) ALS “MIJN GELD”.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Als het van de federale overheidsdienst Financiën afhangt, kunt u in de toekomst mee beslissen over de bestemming van uw belastinggeld. Dat zegt woordvoerder Francis Adyns. “Sowieso willen we de belastingen transparanter maken.”

IEDERE GROEP VAN 10 HEEFT OOK EEN PETER EN BIJ DEZE GROEP IS DAT DJ MERDAN TAPLAK. HIJ GROEIDE OP IN ARMOEDE, EN IS ÉÉN VAN DE WEINIGEN DIE DAAR OPEN OVER DURFT VERTELLEN. AL HEEFT HIJ HET WAT MOEILIJK MET DE UITDRUKKING “ARM ZIJN”: “IK ZEG LIEVER DAT IK VAN BESCHEIDEN KOMAF BEN”.

Op de voorlaatste dag van BEL10 staat geld centraal. En dan kan het thema belastingen niet ontbreken. Een eeuwig kritiekpunt in dat geval is de moeilijkheid van invullen en het gebrek aan transparantie. In beide gevallen werkt de federale overheidsdienst aan oplossingen, zei Adyns vanochtend. “De moeilijkheid van de belastingbrief bestaat inderdaad”, geeft hij toe. “Het is zoals ze in Nederland zeggen: we kunnen het niet leuker maken, maar wel gemakkelijker. Daar zijn we mee bezig. We proberen de burger zoveel mogelijk te helpen met het invullen van de belastingbrief.”

Waarom wilde je zo graag peter zijn van deze groep? Merdan Taplak: Twee jaar geleden heb ik een getuigenis afgelegd over hoe ik destijds ben opgegroeid in armoede. Dat verhaal is dan opgepikt door verschillende media. Men vindt heel moeilijk mensen die willen getuigen over armoede. Jij bent nu een succesvolle dj. Je kan dus een mondje meepraten als het gaat over geld hebben en geen geld hebben. 26

Taplak: Het is een beetje atypisch, want ik ben nu een zelfstandige met een eigen bedrijfje. Van arme mensen zou je misschien verwachten dat ze op een bepaalde manier doorgroeien. Het thema van de dag ligt me dus wel.

En toch is dat nog niet genoeg, zo blijkt. “We moeten zeker ook de stap naar participatie maken. Burgers moeten hun voorkeuren kunnen uitspreken over het beleid en hun prioriteiten kunnen bekendmaken.” Dat kan via een algemene opiniepeiling bij de belastingbetaler, waarvan de conclusies in een rapport te lezen zijn, maar ook via een systeem van aanvinken op de belastingbrief. Of waarom niet via tax-on-web een taartdiagram tonen waarop te zien is naar waar de afgegeven centen gaan? “Dat is eigenlijk het plan”, zegt Adyns. Meer nog, die taartdiagram moet volgens de overheidsdienst ook interactief zijn, zodat de burger duidelijk kan maken waar meer of minder geld naartoe zou moeten.

Vind je dat je te veel belastingen betaalt? Taplak: Neen, ik kan me wel voorstellen dat er andere mensen zijn die dat gevoel wél hebben. Maar ik heb dat gevoel niet. Mijn principe is dan ook heel duidelijk. Ik maak deel uit van de maatschappij, ik maak gebruik van de openbare constructies en ik krijg er voldoende van terug. Ik ben kunnen gaan studeren dankzij een studiebeurs en omdat mijn inschrijvingsgeld zo laag lag. Ik ben daar dus heel dankbaar voor. Daarom betaal ik graag een bijdrage, zolang die fair is natuurlijk.

Wanneer dat alles er uiteindelijk zal komen, is nog niet duidelijk. Maar de bereidheid is groot, besluiten de twee.

183

182

Participatie

25 JUNI 2015

GELD

Geen evidente lectuur

“Wat er gebeurt met het belastinggeld staat natuurlijk in de algemene begroting, maar dat is geen evidente lectuur voor de meesten”, zegt de professor. “We moeten de burger duidelijker maken waarom hij belastingen betaalt. We merken uit een experiment dat informatie en transparantie rond overheidsuitgaven een positief effect kunnen hebben.” Zo zouden velen hun belastingen beter en vooral eerlijker invullen en zou er minder fraude zijn.

Taplak: Het is eigenlijk een gek verhaal, want ik ben van heel bescheiden komaf. Als mij wordt gevraagd om te praten over vroeger, dan heb ik er veel moeite mee om het woord “arm” te gebruiken. Vaak verbloem ik dat ook. Maar ik weet dus heel goed hoe het voelt om op te groeien in een arme omgeving. En die omgeving heb je achter je kunnen laten.

10

Maar zouden we met z’n allen niet wat liever belastingen betalen, als we ook beter wisten waar het geld naartoe gaat? “Het klinkt als een dooddoener, maar we zijn ermee bezig om de burger duidelijk te maken waar zijn of haar centen naartoe gaat.” De overheidsdienst werkt daarvoor samen met Jan De Neve, professor aan de London School of Economics.

“IK BETAAL GRAAG BELASTINGEN” m 6.50u

m 8.45u

BEPAALT U IN DE TOEKOMST MEE DE BESTEMMING VAN UW BELASTINGGELD?

IDEEËN ROND GELD

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

GEERT DE RYCKE:

LIDIA DEFOSSEZ:

In het kader om de uitgeschreven en openstaande boetes op een meer efficiënte manier te innen kan er overwogen worden een “centraal justitieel incassobureau” op te richten. Ongeacht het soort boete van eender welke overheid die ze uitschrijft (GAS, politie, rechtbank, douane...) wordt verder afgehandeld door dit bureau (versturen, innen, deurwaarder...) Hierdoor wordt er werkgelegenheid gecreëerd, wordt er een uniforme en meer transparante afhandeling van de boetes gegarandeerd, wordt er efficiënter geïnd, dus meer inkomsten en wordt de dienst die verantwoordelijk is voor het uitschrijven ontlast van de verdere administratieve rompslomp, hetgeen kan leiden tot meer blauw op straat.

Bereken een kadaster aan de hand van een aantal kubieke meter per persoon. Stel eerst een basismaatstaf in van een aantal nodigde kubieke meter per persoon. Toch heel makkelijk te berekenen en in te stellen. En eerlijk, wie een heel groot huis wil, betaalt. Wie content is met klein, bovendien minder milieubelastend, komt er goedkoop vanaf.

NUTS! @CNEUTS

Middagpauze nemen met een paar #Helden #TheScabs #Brussel #Bel10 @radio1be #Kunstberg @ Bruxelles… https://instagram.com/p/4WZ2LLyMAl/

Een lineaire personenbelasting van pakweg 15% en geen aftrekken meer. Een sterke vereenvoudiging dus, waardoor er ook minder belastingambtenaren nodig zijn. Dit alles gepaard met goed uitgeruste en krachtige anti‐fraudecellen, die snel en gepast kunnen bestraffen.

RUDDY VINCK @MOPLBOOM

#bel10 biedt een mooie oefening in het zich telkens verplaatsen in de kijk op de wereld van een medemens

PATRICK DE VLIEGHER @P_DE_VLIEGHER

#bel10 Een schouderklopje is meer motiverend dan loonopslag. Alleen, het doet zon’n pijn aan je hand :-)

Iedereen een basisinkomen? Ja hoor, onze welvaart is ook uit de hemel komen vallen ... #bel10 #radio1 #bereal KRIS DE MEESTER @KRIKKEDM

Wij hebben al een basisinkomen dat bestaat uit pakket onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur, soc. voorzieningen... #Helga #bel10 YVIENNE VANDENBERGHE @YVIENNEVDBERGHE

KRISTOF DEBERGH @KDEBERGH

HERMAN MAES @DAILYBITS

Vraag me af waarom ik nog werk als ik voorstellen hoor voor basisloon van 1500€ #bel10

Mr. @merdantaplak op #bel10 maakt het programma nog wat beter. #topper

WALTER WINNLINCKX:

KARL VERMEULEN:

Bij een indexverhoging zou de aanpassing moeten gebeuren in centen i.p.v. procenten. Als basisbedrag voor de aanpassing kan er b.v.b. vertrokken worden van €1300. Iedereen zou dan die index krijgen, ook diegene die onder het basisbedrag zitten. Als de prijs van een brood stijgt, stijgt dat voor iedereen ongeacht zijn/haar inkomen. Er is dus nog werk voor politici en vakbonden die zich sociaal noemen.

Eén keer belastingen betalen. Momenteel betalen we belastingen op verschillende niveaus. Gemeentebelastingen, personen belasting, BTW, provinciebelastingen, allerhande heffingen enz. Vereenvoudig dit systeem tot één belasting. Laat de overheid dan zelf de verdeling maken. Heel wat administratiekosten kunnen worden uitgespaard. Daarnaast wordt het duidelijk hoeveel belastingen we in totaal betalen.

NINA VERHAEGHE @NINAVERHAEGHE

It’s the unfairness, stupid #belastingen #bel10 Hey #bel10 reminder: It’s ok to have more imagination than “tax and spend”.

TJORVEN DENORME @TJORVEND

De groepsfoto van de groep van 10 wordt iedere dag specialer. Ben benieuwd naar morgen. #bel10 #ikben10procentvandiegroep

25 JUNI 2015

GELD

PATRICIA @_PATRICIA____

@radio1be Spijtig dat het al om 15u is. Spijbelen op t werk is ni top. 2e concert om 17u30? #ikmagdromen #bel10 #kunstberg #brussel PHILIP PEETERS@PHILIPPEETERS

AN LAWRYSEN: :

DAAN BOTTERMAN @DBOTTERMAN

Laat ons stoppen met Duitsland een voorbeeld te noemen. Willen we dat afspreken? #WorkingPoor #bel10 KURT BERTELS @KURTSAX

Leuke ochtenden met #bel10 ..

185

184

RADIO 1 @RADIO1BE

Ons to do-bord is bijna vol. Vul gerust aan. #BEL10

DE NOOD AAN EEN BELASTINGHERVORMING - IVAN VAN DE CLOOT & KAREL VOLCKAERT

SCABS

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

The Wound That Never Heals—Jim White Walking Wounded—Admiral Freebee Scartissue—Red Hot Chili Peppers Heart Full of Scars—Seasick Steve Blood Like Wine—Balthazar Blood Side Out—Ben Harper Scratchin’ zwaantjes—Urbanus Flesh, Blood and Bones—Esther Philips The First Cut is The Deepest—Cat stevens

We willen verduidelijken hoe het belastingstelsel werkt, en waarom er verschillende belastingen naast elkaar kunnen (of moeten) bestaan. Een beter begrip van de manier waarop belastingen ons welzijn en ons gedrag beïnvloeden, moet ons helpen op een pragmatischer manier over hervormingen na te denken in plaats van het debat te verengen tot wie wat betaalt. Het hoeft geen betoog dat het Belgische fiscaal systeem aan hervormingen toe is. Dit is een pleidooi voor een maatschappij waarin het belastingstelsel annex de sociale zekerheid geen strijd ontketent tussen steuntrekkers en belastingbetalers, tussen schuldenaars en schuldeisers, maar net tot méér samenleving kan bijdragen. Er is ondertussen een duidelijke consensus tot stand gekomen om de lasten op arbeid te verlichten zonder daarbij de herverdeling en andere fiscale doelstellingen uit het oog te verliezen. De basis daarvoor is het economische inzicht dat een belasting op het arbeidsinkomen belangrijke schadelijke gevolgen heeft.

Omdat in de context van een quickfix er weinig ruimte is om een grootscheepse aanpassing te doen van de wijze waarop vermogens- en vermogensinkomsten belast worden, zal zo’n operatie noodzakelijkerwijs ook beperkter zijn in omvang. Het belasten van meerwaarde die binnen het jaar wordt gerealiseerd, is een mogelijk voorbeeld van zo’n quick-fix, als dat tegelijkertijd gepaard gaat met een verschuiving van de belasting op inkomen naar consumptie en vervuiling. Fundamentele belastinghervorming

Vergelijk het met een individu dat via Tax-on-web, de online module van de

totale kost = belasting + efficiëntiekost + compliance cost

dan focust de politiek vaak op de eerste term, namelijk op de discussie wie een bepaald bedrag afgenomen lijkt te worden. We hebben in deze bijdrage gewezen op het feit dat de finale incidentie echter anders kan zijn dan op het eerste gezicht lijkt. Een verlaging van de btw op energie of maaltijden kan bijvoorbeeld veeleer ten bate zijn van respectievelijk de elektriciteitsproducent of horeca-uitbater dan de consument. Fiscalisten hebben een belangrijke gevoeligheid voor de compliance cost in hun praktische ervaring met de extreme complexiteit van bepaalde belastingregels. Economen focussen dan weer typisch op de efficiëntiekost of in welke mate een belasting een excess cost oplevert voor de maatschappij boven op het opgehaalde bedrag. Uiteraard is er ook een interactie waarbij de complexiteit impact kan hebben op de andere termen. Voor de economische analyse is het cruciaal de dynamische effecten te bestuderen van een belastingsstelsel. Al meer dan vijftig jaar geleden toonde de eerste economische analyse aan dat de manier waarop de vennootschapsbelasting kan leiden tot een verlaging van de lonen van werknemers afhankelijk is van de tijdshorizon. Dergelijke dynamische effecten analyseren is complexer en minder eenduidig dan velen wensen, maar ze negeren is geen optie. Ivan Van de Cloot is hoofdeconoom aan het Itinera Institute en executive professor Economie aan de Antwerp Management School. Karel Vokcaert is visiting fellow aan het Itinera Institute en is founding partner van riverrun.

187

Discussies over een zogenaamde taxshift hebben gemakkelijk de neiging af te glijden naar een aantal tijdelijke quick-fixes. Zelfs in zo’n beperkte context is het belangrijk dat ook de economische invalshoek aan bod komt. Het is nuttig om naar plaatjes te kijken die de statische verdelingseffecten tonen van een verschuiving van belastingen van arbeid naar consumptie of vermogen. Maar dat alleen kun je nauwelijks een economische analyse te noemen.

Een fundamentele belastinghervorming bestaat in de eerste plaat uit een bredere belastingbasis die lagere tarieven mogelijk maakt – tegenover het huidige model, met een uitgeholde basis en hoge tarieven. Mocht men toekomen aan een dergelijke belastinghervorming in plaats van enkele tijdelijke quick-fixes, dan wordt het nog belangrijker om dieper te gaan dan de effecten van statische microsimulaties. Dat lijkt niet meer dan evident, want het doel van een fundamentele belastinghervorming kan niet zijn om een bepaalde groep te bevoordelen ten nadele van een andere groep. Een te zware focus op statische effecten heeft zelfs het risico dat je uit het oog verliest waartoe de belastinghervorming dient. Als we vertrekken van de kost van een belasting als

Taxshift

186

Belgische fiscus, verschillende cijfers als bruto-inkomen invoert om te bekijken wat hij of zij er netto van overhoudt. Dan begint het uiteraard pas. Op basis van dergelijke simulatie kan het individu overwegen om een bepaalde verandering in zijn arbeidsaanbod aan te brengen. Het is pas wanneer we gedragsveranderingen in rekening brengen, dat we van een economische analyse kunnen spreken. Dat kan dan op microniveau, of je kunt een poging tot aggregatie ondernemen op macroniveau. Even cruciaal zal het zijn om effecten op korte termijn te onderscheiden van langetermijneffecten.

25 JUNI 2015

GELD

Kiss The Champion—Lee Scratch Perry

De fiscus roomt in België bijna 5 procentpunten meer af van wat onze economie ieder jaar genereert dan het gemiddelde van de eurozone. Als de belastingdruk in België even zwaar zou zijn als in onze buurlanden, zou het beschikbare inkomen van de Belgen en hun ondernemingen zowat 18 miljard euro hoger liggen.

m 8.14u

Een ‘scab’? Dat is niet alleen een groepslid van The Scabs, maar ook een korst op een wonde. Het was dus niet lang zoeken voor Annelies om Guy Swinnen en co een geschikt lijstje voor te schotelen.

DE GROEP VAN 10 : GELD

BRUNO CALLENS, 43 JAAR

FRANCIES VAN CAENEGHEM, 52 JAAR

(1) (2) (3) (4) BARBARA VAN WIJNENDAELE, 37 JAAR (5) (6) (7) (8) (9) 10

GUY SCHUDDINCK, 41 JAAR

CHRISTINE DUPONT, 64 JAAR

ANNIE VANDENBUSSCHE, 57 JAAR

MERDAN TAPLAK, 32 JAAR

25 JUNI 2015

GELD

Elke dag zit een “Groep van tien”, honderd Radio 1-luisteraars in totaal, samen met een bekende peter of meter in conclaaf om te brainstormen rond een thema. Na een inspirerende dag gaan de luisteraars-beleidsmakers in gesprek met de bevoegde ministers om hun aanbevelingen op tafel te leggen.

CLAUDE ENGHIEN, 54 JAAR

PETER D’HERDE, 41 JAAR

189

188

LUC CORNELIS, 62 JAAR

HOGERE BELASTINGVRIJE SOM

(1) RUTTEN & BEKE VS HOGERE BELASTINGVRIJE SOM

De eerste aanbeveling van de Groep van 10 wordt naar voren gebracht door Bruno Callens: “Sta een hogere belastingvrije som toe van 25.000 tot 30.000 euro. Belast al wat zich daarboven bevindt aan 33 of 34 procent en er zijn geen aftrekposten meer.”

2

VARIEER DE BTW-TARIEVEN

27

Beke: “In ons verkiezingsprogramma stond een verhoging van de belastingvrije som tot 10.000 euro. Ik ben het niet eens met het tweede gedeelte van het voorstel. We hebben vandaag een progressief belastingsysteem. Op dit moment dragen de sterkste schouders de grootste lasten. Dit kan niet meer met dit voorstel.”

De tweede aanbeveling deelt Claude Enghien met de wereld: “Varieer de BTW-tarieven en stimuleer of stuur daarmee het gedrag van de mensen.”

3

(2) GWENDOLYN RUTTEN VS VARIEER DE BTW-TARIEVEN

ONVOORWAARDELIJK EN VOLDOENDE HOOG BASISINKOMEN Luc Cornelis gooit de derde aanbeveling voor de voeten van Wouter Beke: “het recht op een onvoorwaardelijk en voldoende hoog basisinkomen.” “Ten voordele van het welzijn en geluk van iedereen.” Zonder afschaf van publieke diensten, onderwijs, gezondheids- of gehandicaptenzorg. “Door het feit dat mensen genoeg middelen hebben, gaan ze opnieuw actief deelnemen aan de samenleving.”

Gwendolyn Rutten: “Het klinkt heel aantrekkelijk. Het staat zelfs met zoveel woorden in het programma waarmee we vorig jaar naar de kiezer zijn gegaan. Noem het een vorm van fairtax. Wij hadden twee trappen in gedachte, eentje van 25 procent en eentje van 45 procent. Een goed belastingssysteem moet eenvoudig en rechtvaardig zijn. De combinatie van eenvoud met lage tarieven maakt dat meer mensen belastingen zullen betalen. Dat zal niet van vandaag op morgen gebeuren, maar ik ben er wel van overtuigd dat het in die richting zal gaan.”

28

“Soms doen we dat al, kijk maar naar de renovaties van een huis. Dat kan al aan een verlaagd BTW-tarief van 6 procent. Een nieuw huis bouwen kent een BTW-tarief van 21 procent. Dus dat zit daar al een beetje in. Wat we wel kunnen bekijken is of producten met een toegevoegde waarde aan het juiste tarief belast worden (dit kan bijvoorbeeld gelden in de discussie rond het duurder maken van ongezonde voeding en het goedkoper maken van gezonde voeding, red.). Ik ben er persoonlijk wel voor te vinden dat je de fiscaliteit sturend gebruikt voor bijvoorbeeld milieuzaken. Europa wil alleen vermijden dat er binnen de eengemaakte markt tegen elkaar geconcurreerd wordt door met de tarieven te switchen.” (3) WOUTER BEKE VS ONVOORWAARDELIJK EN VOLDOENDE HOOG BASISINKOMEN “Dit is zeer ambitieus. Als het voldoende hoog moet zijn, loopt het nodige bedrag op tot in de miljarden. Een taxshift van een paar miljard is al zo moeilijk.” “We hebben al verschillende vormen van een voorwaardelijk basisinkomen. Zo hebben ouderen een inkomensgarantie. Er bestaat een leefloon. Maar dat is inderdaad voorwaardelijk.” Is het beter om er voorwaarden aan te koppelen? “Het is heel moeilijk om een hoog basisinkomen onvoorwaardelijk te garanderen. In het buitenland bestaan onvoorwaardelijke formules, maar daar ligt het basisinkomen een pak lager.”

DE ANALYSE VAN IVAN DE VADDER

25 JUNI 2015

GELD

10

DE DRIE AANBEVELINGEN VAN DE GROEP VAN TIEN

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

1

PARTIJVOORZITTERS WOUTER BEKE (CD&V) & GWENDOLYN RUTTEN (OPEN VLD) REAGEREN OP AANBEVELINGEN

“Vandaag kreeg het idee van het basisinkomen veel handen op elkaar. Maar als je er verder over nadenkt, hebben we al een beetje een basisinkomen. Denk bijvoorbeeld aan de kinderbijslag. De vraag is dan wel: geef je dan iedereen wat ie nu heeft,of geef je iedereen hetzelfde. Dan heb je winnaars en verliezers. Is iedereen daartoe bereid? Het is niet zo evident, dat mooie idee van het basisinkomen.” Sturen of niet met BTW?

191

190

“Ik vrees dat dit Europees zal moeten geregeld worden. Daar kan je niet aan ontkomen.” Nog volgens Ivan springt nu 1 man in Middelkerke een gat in de lucht. “Wat de Groep van 10 daarnet voorstelde, dat ene belastingtarief, is eigenlijk de vlaktaks van Jean-Marie Dedecker. En die vond dat een fantastisch idee. Hij leurde daarmee, maar vond zowat nergens een afnemer. En nu is er de Groep van 10 die dat idee nieuw leven inblaast”, merkt Ivan op.

THEMA

10

ONDERNEMEN Meer mensen stimuleren om te ondernemen, dat is wat de ondernemers zelf vragen. Als het even kan, ondernemerschap toevoegen aan het lessenpakket op school. Het uiteindelijke doel? Ondernemers die onze jeugd evenveel inspireren als onze topvoetballers. De regering wil er alles aan doen om een onderneemvriendelijk klimaat te creëren, maar ze heeft nog werk voor de boeg. Onze Groep van 10 levert alvast goede ideeën.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

25 JUNI 2015

ONDERNEMEN

10

AMERIKANEN BESCHOUWEN JE NET ALS EEN BETERE ONDERNEMER ALS JE AL EEN PAAR GROTE FAILURES HEBT GEHAD. 193

192

PIETERJAN BOUTEN OVER ONDERNEMERSCHAP IN DE VERENIGDE STATEN

m 8.14u

OCHTENDDEBAT

HOE ZETTEN WE MEER MENSEN AAN TOT ONDERNEMEN?

29

Geen startkapitaal en veel positieve vibes, dat zijn twee factoren die het ondernemerschap in de VS zo aantrekkelijk maken. Karel Van Eetvelt van UNIZO en Pieter Timmermans van VBO proberen een antwoord te geven op de vraag of we mensen die een onderneming willen starten, meer vrijheid moeten geven.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Dromen en idealen, zijn dat twee woorden die te weinig aan bod komen als het over ondernemen gaat? TIMMERMANS: Inderdaad, dat valt zeker nog wat aan te doen. We mogen er wat meer over praten en ook het positieve wat meer onder de aandacht brengen. Het geven van voorbeelden is een heel belangrijk gegeven om mensen aan te moedigen te ondernemen. Wordt er te veel op klachten en problemen gewezen als het over ondernemen gaat?

30 procent van de Vlamingen denkt er wel eens over na om een eigen zaak te beginnen, maar slechts vijf procent doet het ook. Vanwaar het verschil? TIMMERMANS: Verschillende factoren spelen een rol. In België krijg je voor de rest van je leven een stempel op je voorhoofd als je mislukt. In Sillicon Valley moet bij wijze van spreken op het cv van iedereen staan dat ze ergens mislukt zijn, omdat ze pas dan een goede ondernemer worden.

Lessen leren of leren van anderen die even mislukt zijn, dat is een belangrijk gegeven. Een andere factor ligt bij het onderwijs. Ik zou er echt voor pleiten dat elkeen die het onderwijs verlaat, in zijn laatste jaar een lessenpakket krijgt voor ondernemen. Zodat ze weten hoe je een onderneming moet starten en wat het precies betekent. VAN EETVELT: Ik stel vast dat veel jongeren, veel meer dan vroeger, beginnen ondernemen. Niet op de manier zoals wij dat de voorbije 40 jaar gekend hebben. Het is wel ondernemend zijn door bijvoorbeeld een kleine handelsactiviteit of e-commerce op te richten. Ook zie ik meer vijftigers die vaak naast hun normale activiteiten een onderneming starten. We zien de aantallen stijgen.

In de VS heb je heel weinig nodig om met een onderneming te starten. Is dat het lichtende voorbeeld meneer Timmermans? TIMMERMANS: Als je in de VS rondtoert, dan zie je en voel je dat ook. In Sillicon Valley zie je studenten al met een eigen zaak beginnen nog voor ze afgestudeerd zijn. Je vindt daar ook veel mensen die geld beschikbaar stellen voor zulke ondernemigen. Iets wat hier veel moeilijker is? TIMMERMANS: Ja en neen. Ik denk dat het hier niet altijd geweten is. In de VS wordt daar veel meer over gecommuniceerd. Je hebt dat hier ook wel, maar het is gewoon wat minder zichtbaar.

Bij ons denk ik dan aan Marc Couke, die ook geld beschikbaar stelt voor mensen met ideeën.

dan iemand die via AirBnB zijn kamer ter beschikking stelt, dan is er sprake van oneerlijke concurrentie.

TIMMERMANS: Dat is inderdaad zoals in Amerika. Hij stelt een aantal middelen ter beschikking van jonge ondernemers. Maar hij is ook heel kritisch, hij kiest projecten uit waarvan hij denkt dat ze in de toekomst iets gaan opleveren.

TIMMERMANS: Ik denk dat het ook een gevolg is van de digitalisering en internationalisering van de economie. We moeten onze businessmodellen daaraan aanpassen, want dat gaat in de toekomst alleen maar belangrijker worden. Je moet dat niet defensief benaderen, je moet er de opportuniteiten in zien.

Soms komt de VS ook naar ons, denk maar aan initiatieven zoals Uber en AirBnB. Als dat dan gebeurt, dan ligt het moeilijk? VAN EETVELT: Dat soort van initiatieven moet je ook stimuleren. De enige vraag die je moet stellen is of er een level playing field aanwezig is. Als de zaakvoerder van een hotel zich moet houden aan meer spelregels

195

194

VAN EETVELT: Deze week hebben wij een positieve campagne gehouden rond “de makers”, maar de mediabelangstelling was heel laag. We doen veel positieve acties, maar daar komt niet zo veel respons op. We proberen

wel een evenwicht te bewaren tussen positieve en negatieve zaken. Al is het een hele uitdaging om die positieve zaken in kranten gedrukt te krijgen. Al merk ik de jongste weken wel veel inspanningen vanuit de media om ook de positieve verhalen aan bod te laten komen.

25 JUNI 2015

ONDERNEMEN

10

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

197

196

25 JUNI 2015

ONDERNEMEN

10

m 12.45u

BUURMAN LIVE OP DE KUNSTBERG

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

199

198

25 JUNI 2015

ONDERNEMEN

10

m 21.00u

REPORTERSDAGBOEK: WARD BOGAERT

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

IS HET CLICHÉBEVESTIGEND DAT EEN GROEP VAN 10, ONDERWEG NAAR EEN WORKSHOP OVER ONDERNEMEN, COLLECTIEF LOOPT TE GSM’EN? IS HET CLICHÉBEVESTIGEND DAT EEN GROEP VAN 10, EENS GEZETEN IN EEN VERGADERZAAL VOOR EEN WORKSHOP OVER ONDERNEMEN, IPADS BOVENHAALT IN PLAATS VAN NOTABOEKJES EN PENNEN? IS HET CLICHÉBEVESTIGEND DAT EEN GROEP VAN 10, GESCHAARD ROND HET THEMA ONDERNEMEN, AL VOOR DE MIDDAG KLAAR IS MET DE AANBEVELINGEN VOOR DE MINISTER?

201

200

U kent een flipchart? Zo’n bord met afscheurbare en met alcoholstift beschrijfbare grote vellen. 10 vellen, dat was tot vandaag het gemiddelde van een vergaderdag met de groep van 10. Maar ondernemers zijn, zoals gezegd, ondernemend. En efficiënt. En het flipchartgemiddelde ging met een ruk de diepte in.

25 JUNI 2015

ONDERNEMEN

Er is een verschil tussen ondernemer zijn en ondernemend zijn, zei een expert met gevoel voor oneliners, ’s ochtends op de radio. Maar dat ondernemers ondernemend zijn, viel me de hele dag op. Een bezoek aan een werkplek voor start-ups verliep zakelijk en efficiënt. Het vergadermoment, daar ging het om. Geen smalltalk alstublieft, het doel strak voor ogen.

Hoe kunnen we jong en oud stimuleren of lust geven om met een eigen zaak te beginnen en wat kan de federale regering voor hen betekenen? Op die vraag geeft minister voor Digitale Agenda Alexander De Croo (Open VLD) een antwoord. We dromen van hoe het anders kan, maar u zou dat moeten omzetten in de praktijk.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

30

Ook aan de loonkosten wil u iets doen? DE CROO: De kentering is toch al ingezet, kijk maar naar de recentste OESO-cijfers. Wij zijn hét land binnen Europa waarvan de loonkost het meest aan het evolueren is in de goeie richting. Dat is een goeie zaak, maar we moeten natuurlijk nog meer doen. Het moeilijkste moment voor heel wat starters is de transitie van bedrijf van oprichters, naar bedrijf van oprichters met werknemers. Wij stellen een vermindering van 20 procent voor van de bedrijfsvoorheffing voor alle ondernemingen die mensen aanwerven binnen de eerste vier jaar na het starten. Dat komt neer op een vermindering van 2.500 a 3.000 euro per persoon, per jaar. Denkt u ook na over wanneer het verkeerd gaat met een onderneming? De stempel die “eeuwig” op het voorhoofd staat na zo een mislukking?

DE CROO: Er is een technische kant - hoe ga je om met een bedrijf dat in moeilijkheden zit, maar hen toch de mogelijkheid geeft voor een doorstart - daar zijn de voorbije jaren toch heel wat zaken gebeurd. En er is een sociale kant. Hoe gaan we om met mislukken en met succes? Soms is de manier waarop in ons land naar succesvolle ondernemers wordt gekeken, nogal bizar. In normale omstandigheden krijg je dan lof toegezwaaid, maar bij ons is de reactie soms, wat heeft die persoon misdaan en hoe kunnen we hem het meest belasten? U zegt, afgunst? DE CROO: Ik vind dat een hele rare redenering. Al stel ik wel vast dat er een evolutie in de goede richting is. We moeten meer plaats geven aan succesvolle mensen om te vertellen wat ze goed doen en kunnen. In de VS worden succesvolle ondernemers behandeld als rocksterren. Ze komen in de media en ze vertellen hun verhaal. In België zijn topsporters vaak inspirerend voor jonge mensen, maar we hebben een aantal ondernemers die minstens even sterk zijn als onze voetballers. Je moet hen wel de gelegenheid geven om hun verhaal te laten vertellen. En zij moeten natuurlijk ook meer naar buiten komen. In de regering kreeg u de portefeuille Digitale Agenda. Veel mensen vreogen zich toen af wat u daarmee zou doen. DE CROO: Digitaal is een van de sterkst democratiserende krachten die je in de economie hebt. Door de digitalisering is de drempel om ondernemer te worden onwaarschijnlijk laag geworden. Er wordt vaak gesproken over de peer2peer-economie en ik denk dat we dat mogelijk moeten maken. Niet omdat ik een fan ben van een grote Amerikaanse startup, daar gaat het niet over. Wel omdat er tientallen Belgische bedrijven zijn die hetzelfde willen proberen in een lichtjes andere vorm. Ik wil de Belgische ondernemers de mogelijkheid geven om het ook in België te proberen. Hen zeggen om het te proberen in de Verenigde Staten, dat is nogal tegenstrijdig. Wat wordt er gedaan aan de papierenmolen die bij het ondernemerschap komt kijken?

Pieterjan Bouten is CEO van Showpad. Hij onderneemt zowel in Gent als in San Francisco en kan dus goed vergelijken hoe verschillend we aankijken tegen ondernemen. “In Amerika denken ze veel groter, dus falen ze ook sneller en harder. Maar daar zien ze je als een bétere ondernemer als je al een paar big failures hebt gehad.” Wat doen jullie precies met Showpad? PIETERJAN BOUTEN: Wij zijn de digitale verkoopmap voor de verkopers. We hebben een platform ontwikkeld dat sales en marketing beter op elkaar afstemt en dat de verkopers efficiënter en effectiever maakt in hun dagelijkse job. Waar doen jullie dat precies? Want jij hebt een heel specifiek verhaal. BOUTEN: Vier jaar geleden hebben wij ons bedrijf opgericht in Gent en twee jaar later hebben we een kantoor geopend in de Verenigde Staten. We zijn met het opgehaalde kapitaal naar de VS gegaan en co-founder Louis Jonckeere is er ook gaan wonen. Waarom bent u destijds begonnen met uw bedrijf? BOUTEN: Ik wou zelf het verschil maken. Toen ik nog bij Netlog werkte zag ik bij de oprichters dat ik geen pak en das moet dragen om iets te betekenen. Ik wilde zelf een product ontwikkelen en een probleem oplossen voor bedrijven. Daar doen ondernemers het ook voor, het lot in eigen handen

nemen. Ik amuseer mij dagelijks, want ondernemen is ook plezier maken. Gaat dat makkelijker en beter in de Verenigde Staten? BOUTEN: Voor ons ligt in de Verenigde Staten de grootste markt, dat was dan ook de grootste drijfveer om naar daar te trekken. Je leert heel veel bij hoe ondernemen daar werkt. De mensen hebben daar een heel positieve houding. Er gaat tijdens het ondernemen elke dag wel iets mis, je moet een positieve ‘mindset’ hebben en niet te veel focussen op wat er allemaal verkeerd gaat. Amerikanen denken ook veel groter en als het uiteindelijk ook lukt, dan is het resultaat ook heel groot. En wat met de regeldrift in de Verenigde Staten? BOUTEN: Een onderneming oprichten in de VS is nog net iets gemakkelijker dan in België. Je hoeft niet naar de notaris en je hebt geen startkapitaal nodig. Je moet wel een advocaat onder de arm nemen en je laten omringen door de juiste mensen. Ook al kost dat allemaal wat meer geld. Je mag ook falen, in Amerika? BOUTEN: Zeker weten. Ze denken groter, dus je faalt ook sneller en harder. Maar ze vinden dat geen probleem. Ze beschouwen je net als een betere ondernemer als je al een paar grote failures hebt gehad. Showpad lijkt voor buitenstaanders een groot succes, maar dagelijks lopen wij met ons hoofd tegen de muur.

203

202

DE CROO: Vorige week is het neerleggen van de jaarrekeningen bij de Nationale Bank grondig vereenvoudigd. Dat is maar één element en we zijn er ons van bewust dat er nog heel wat te doen is. Ook daar geeft digitalisering een kans. Tegen 2020 moeten we ervoor zorgen dat elke interactie met de overheid digitaal kan gebeuren. Papier zal nog kunnen, maar digitaal wordt de norm.

31

25 JUNI 2015

ONDERNEMEN

10

ALEXANDER DE CROO: In ons land zijn er heel veel teksten en manifesten geschreven over ondernemerschap. Het omzetten naar de praktijk is al te vaak achterwege gebleven. Daarom is er nu het start-upplan, dat werkt op 2 elementen: financiering vinden en de loonkost voor starters. De financiering gebeurt dan via een systeem van tax shelter, naar analogie met Amerika en het Verenigd Koninkrijk. Dat financieren in een bedrijf kan rechtstreeks - iets wat je niet aan iedereen aanraadt. Maar dat kan vanaf juli ook via fondsen. In die maatregel geloof ik enorm.

“NA BIG FAILURE ZIEN ZE JE ALS EEN BETERE ONDERNEMER” m 7.50u

m 8.45u

“ONZE ONDERNEMERS MOETEN EVEN INSPIREREND ZIJN ALS ONZE VOETBALLERS”

IDEEËN ROND ONDERNEMEN

HILKE HEREMANS:

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Laat bewoners van steden zelf kleine lokale verbeteringsprojecten meefinancieren. De speeltuin in de buurt wat verbeteren, wat meer groen planten, bloembakken, buurtwerking en culturele werking financieren, kleine sportinfrastructuur, ... een soort kader voor crowdfunding voor “publiek [beschikbare]” goederen waar je onder meer zelf de vruchten van kan plukken. Gemeenten kunnen hier een belangrijke faciliterende rol in spelen. MARC MARTENS @GVMNV

Heerlijke radio RT @craeng: Dank je wel @CoolsKat voor 10 knappe #bel10 dagen en @ksavjee voor 3 jaar heerlijke ochtendradio op @ radio1be!

WERNER DONNÉ: Alle betalingen en facturatie zouden elektronisch moeten gebeuren. Dit zal de maatschappelijke efficiëntie sterk doen toenemen en fraude veel moeilijker maken. Met electronische facturatie bedoel ik niet het rondsturen van PDFjes, maar het uitwisselen van gestructureerde gegevens, die door alle betrokkenen volledig automatisch kunnen verwerkt worden. Zoiets zou best op Europees niveau geregeld worden, maar we kunnen even goed zelf al aan de kar trekken, zoals de Zweden en de Denen.

ANTON THEUNYNCK @AGENTORANGE79 ANNELIES MAES @ANNELIESMLG

Net interessant debat achter de rug met de ‘ondernemende’ groep van 10 #bel10 #Bryo. Benieuwd naar de uiteindelijke aanbevelingen!

@radio1 @vrtderedactie @ StadBrussel “Buurman, wat doet u nou?” Fijn middagconcertje ad Kunstberg. #bel10 #brussel

NIKO WUYTS: Stel leegstaande gebouwen overal in België open door middel van renovatiecontracten: Jonge ondernemers kunnen er voor korte termijn huurvrij of quasi huurvrij pop-up zaken starten, zolang zij de staat van het goed verbeteren. Resultaat jongeren leren zelf verbouwen en ondernemen, vastgoed wordt gerenoveerd.

JOHANV @JVANS

#Bel10 : Bezin vooraleer je begint , want stoppen met je vennootschap of je éénmanszaak is niet evident in dit land. #liquidatiebonus GRIET SMAERS @GRIETSMAERS

Het recept vr #ondernemen #bel10 @radio1be? Heel veel goesting en onbevangenheid! Idd nodig om al van in school te stimuleren en respecteren

Beter een goede @buurman dan een verre vriend. @ radio1be #monshow #bel10

SEM VANVELTHOVEN: Een website waar iedereen met een idee/uitvinding terecht kan in diverse categorieën (keuken, verkeer, milieu, badkamer,...) . Bedrijven, vzw’s, ngo’s of andere met ondernemerszin kunnen hiervan gebruik maken. Minder ideeën gaan zo verloren! Ik heb veel ideeën maar het ondernemen zit niet in mijn bloed. Bedrijven en anderen krijgen volledig België als denktank!

CATO LÉONARD @CATOLEONARD

Niet alleen successen belichten ook graag meer aandacht voor de moeilijke momenten en doorzetting nodig voor ondernemerschap #bel10 CATO LÉONARD @CATOLEONARD

Eindelijk een dag aandacht voor ondernemerschap . Ook na vandaag graag meer in de media #bel10 CHRISTIAAN JANSSENS @CHJANSSENS

#bel10 Wat een verschil met de andere dagen. Ondernemen is passie, zelfrealisatie, dromen. Positief tegen de wereld aankijken, er voor gaan!

205

204

Vanwege het bijna totale weigeren van leningen aan kleine zelfstandigen door onze geredde banken, een soort “cautionnement” van leners die een aantal % storten van een lening en zo eigenlijk voor elkaar borg staan.

BERT VAN DER AUWERA @BERT_VDA

FREDERIK HANSSENS @ZLATANSSENS

GRIET DE CRAEN @CRAENG

Dank je wel @CoolsKat voor 10 knappe #bel10 dagen en @ksavjee voor 3 jaar heerlijke ochtendradio op @ radio1be!

CHRISTIAN VAN PRAET:

Wat een prachtige woorden voor een fantastisch presentator! @ ksavjee zal gemist worden in de auto ‘s ochtends! #deochtend #bel10 @radio1be

POL CVERLE: Geef iedereen vanaf de geboorte naast een RR nummer eveneens een BTW nummer. Op termijn kan de meerderjarige nog altijd beslissen om dit te activeren, en om als zelfstandige een carrière op te bouwen. Het kan een oplossing bieden voor vele werkzoekende jongeren. Naast een vaste carrière kan alzo iedereen

#radio1 #middaglied #genieten #bijnaweekend #TGIF #zouzondernemer

25 JUNI 2015

ONDERNEMEN

volgens eigen creativiteit zelfstandige nevenactiviteiten uitbouwen. Voeg eraan toe, dat men ongelimiteerd mag bijverdienen (mits te voldoen aan de wettelijke vereisten), dan kan dit de economie aantrekken.

MONUMENTENLIJSTJE

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) 10

Bow Wow Wow—Sexy Eifel Towers Bastille—Pompei The Strokes—Machu Picchu Jorge Ben—Taj Mahal

XTC—Towers of London Donald Byrd—Cristo Redentor Joe Jackson—Statue of liberty Paul Simon—Graceland

Met een recente studie van Vlerick Business School tonen we aan dat het middenveld en politici de meest actieve participanten zijn in duiding rond ondernemerschap. Niet alleen bedrijven, bedrijfsleiders of zaakvoeders zijn aanwezig in ondernemerschapsnieuws: UNIZO, Karel Van Eetvelt, Kris Peeters en Yves Leterme komen het vaakst aan bod in berichtgeving over ondernemerschap op het zeven uur-journaal op VRT en VTM in de periode 2003-2013. Uit onderzoek in Frankrijk blijkt dezelfde toon, terwijl politici in Groot-Brittannië na de Thatcher-periode voorzichtig zijn met hoera-uitspraken over nieuw ondernemerschap. Onze onderzoeksresultaten bevestigen het: de kijk op ondernemerschap moet meer divers. We moeten durven inzoomen op heel verschillende en specifieke verschijningsvormen van ondernemerschap. Rijke verhalen van start-ups, KMO’s en groeibedrijven, maar ook inzichten van social entrepreneurs, micro-ondernemers, peer-to-peer ondernemers, freelancers, ondernemende werknemers in bestaande organisaties kunnen inspireren. Ondernemen in de minder typische sectoren en netwerken, door minder typische personen verdient meer aandacht. Concrete verhalen kunnen moeilijke thema’s bespreekbaar maken: hoe werknemers aanwerven, snelle beslissingen nemen en er misschien op terugkomen, opportuniteiten blijven detecteren, ideeën operationaliseren? Kunnen we het debat aangaan over de maatschappelijke context en de impact van de directe en indirecte omgeving op de risico’s die je als ondernemer durft nemen? Voorlopig kunnen we concluderen dat deze vragen niet aan bod komen in de toch al schaarse berichtgeving over ondernemerschap in Vlaanderen. Twee derde van het ondernemerschapsnieuws is financieel-economisch van aard en innovatie en creatieve ideeën komen slechts in 4% van de nieuwsitems aan bod. Het palet van ondernemerschap dat vertegenwoordigd wordt is beperkt en dat is teleurstellend, zeker als we de impact kennen van positieve rolmodellen als hefboom voor nieuw ondernemerschap.

Schijnwerper Moet je anno 2015 een bedrijf opstarten om van een ondernemende way of life te spreken? Ondernemerschap zelf is in volle transitie en zorgt fundamenteel voor verandering in de samenleving. Wat leren KMO’s van freelancers? Hoe implementeren grote bedrijven een start-up-mentaliteit? Wat is de impact van peer-to-peer ondernemers op het sociaal welbevinden in de samenleving? Denken over ondernemerschap moet ‘entrepreneurial’ worden. We moeten gaan voor een eigentijdse kijk op ondernemerschap: de aandacht verschuiven van het ‘aantal ondernemers’ naar de ‘diverse kwaliteiten en vormen van ondernemen’. Alle aspecten van ondernemen, letterlijk de manier waarop individuen en collectieven hun lot fundamenteel in eigen handen nemen, moeten we in de schijnwerper plaatsen. Diverse verhalen mogen elkaar tegenspreken, zo krijgen we alleen een beter beeld op de werkelijkheid en daar leren we iets uit. (Tine Holvoet is Senior Research Associate bij Vlerick Business School.

25 JUNI 2015

ONDERNEMEN

Noordkaap—Manneken Pis

Over het belang van ondernemerschap is iedereen het eens. Ondernemen – net zoals innovatie – is een ‘consensual topic’, een thema waar niemand ‘tegen’ is, ten minste als je aan de oppervlakte blijft. Precies dat verzoenende maakt het zo’n prettig thema voor politiek, zowel op Europees als Vlaams niveau, het verbindt de partijen. Maar waarom is het precies van belang om het oneens te zijn over wat ondernemerschap is?

m 13.23u

Na tien dagen en evenveel thema’s zit het verblijf van onze redactie op de Kunstberg erop. Op deze plaats in hartje Brussel zijn we omgeven zijn door tal van monumentale gebouwen. Dat heeft ons geïnspireerd om een monumentenliedjeslijst op te stellen.

NAAR NIEUWE ONDERNEMERS - TINE HOLVOET

207

206

John Mayall—Congo square

DE GROEP VAN 10 : ONDERNEMEN

KATLIJN VOORDECKERS, 41 JAAR

YASMIEN NACIRI, 22 JAAR

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

KATY VANCOILLIE, 48 JAAR

PIETER-JAN FROONINCKX, 26 JAAR

10

PIET MOONS, 66 JAAR

NIKO WUYTS, 26 JAAR

TJORVEN DENORME, 40 JAAR

25 JUNI 2015

ONDERNEMEN

Elke dag zit een “Groep van tien”, honderd Radio 1-luisteraars in totaal, samen met een bekende peter of meter in conclaaf om te brainstormen rond een thema. Na een inspirerende dag gaan de luisteraars-beleidsmakers in gesprek met de bevoegde ministers om hun aanbevelingen op tafel te leggen.

LUK MERTENS, 56 JAAR

SASKIA VAN UFFELEN, 54 JAAR

209

208

PIET VANDOOLAEGHE, 42 JAAR

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

Yasmine Naciri schotelt de eerste aanbeveling voor aan Philippe Muyters: “Geef een statuut aan studenten-ondernemers”. “Je hebt het freelance statuut, maar dat brengt voor studenten heel veel nadelen met zich mee. Waarom is een student met de lust om te ondernemen niet in staat te ondernemen?”

2

EEN ONDERNEMINGSNUMMER VANAF 15 JAAR Piet Moons stelt de tweede aanbeveling voor aan minister Muyters: ”Geef vanaf de leeftijd van 15 jaar iedereen een ondernemingsnummer.”. “Het zou de instroom naar het bedrijfsleven een pak gemakkelijker maken”, vindt Moons.

3

4

PROMOOT DIRECTE INVESTERINGSPLATFORMEN De derde en voorlaatste aanbeveling komt van Niko Wuyts: “Promoot directe investeringsplatformen”. “Denk aan crowdfunding en mini-kredieten. Snijd de tussenpersoon weg. Het dwingt tegelijk ook de banken om te investeren, als ze merken dat jonge mensen zich niet meer tot hen wenden voor een investering.”

32

(1) PHILIPPE MUYTERS VS STATUUT VOOR STUDENTEN-ONDERNEMERS “Geen idee waarom dat zo is, maar ik wil er zeker iets aan doen. Voor topsporters is er een statuut, waarom zou dat dan niet het geval kunnen zijn voor ondernemers? Ik heb liever dat iemand vanaf z’n eerste jaar in het hoger onderwijs ervaring opdoet, om zo snel mogelijk - als student - een onderneming te starten.

(2) PHILIPPE MUYTERS VS EEN ONDERNEMINGSNUMMER VANAF 15 JAAR “Het grote voordeel is dat dan iedereen met ondernemerschap bezig is, zodat we daar dan ook les over zouden kunnen geven. Als het initiatief gaat om leren ondernemen, dan ben ik akkoord. Wel is het gevaarlijk om iedereen op 15 jaar een ondernemingsnummer te geven, omdat je dan de indruk wekt dat iedereen op die leeftijd al in staat is om een ondernemer te worden. Dat kan niet de bedoeling zijn.” (3) PHILIPPE MUYTERS VS DIRECTE INVESTERINGSPLATFORMEN PROMOTEN “We moeten één ding goed beseffen: investeren in een bedrijf blijft een risico. Het is goed om mensen te betrekken bij een bedrijf. Maar het is niet zoals een spaarboekje waar je geld zomaar op zet of er weer af haalt.” Het onderscheid tussen sparen en investeren is heilig voor de minister. (4) PHILIPPE MUYTERS VS VERSOEPEL DE HUIDIGE ZIEKTE-UITKERING “Dit is federale materie, maar ik ben echt wel voor. Dit is een heel goed idee. Zo worden mensen zelfs gestimuleerd om continuïteit vanuit hun bedrijf te bieden. Ik ga dit zeker voorstellen aan mijn federale collega’s. Ik ben fan.”

VERSOEPEL DE HUIDIGE ZIEKTE-UITKERING De allerlaatste aanbeveling van 10 dagen BEL10 wordt gedaan door Katlijn Voordeckers: “Versoepel de huidige ziekte-uitkering of moederschapsuitkering voor ondernemers.”. “Op die manier kan de continuïteit van bedrijven gegarandeerd worden”, besluit Voordeckers.

DE ANALYSE VAN IVAN DE VADDER

33

25 JUNI 2015

ONDERNEMEN

10

DE VIER AANBEVELINGEN VAN DE GROEP VAN TIEN

1

MINISTER PHILIPPE MUTYTERS REAGEERT OP AANBEVELINGEN

EEN STATUUT VOOR STUDENTEN-ONDERNEMERS

“Men verwacht veel van de overheid. Op dit moment zijn de regels van de overheid er vooral om het ondernemen moeilijker te maken. Dus daar heeft de overheid nog wel wat werk aan”, vindt Ivan De Vadder. Hoe kijkt hij terug op 10 dagen #BEL10?

211

210

“Ik heb enorm veel dromen gehoord, gelukkig maar. De ene dag werd er al wat meer gedroomd dan op andere dagen. Ook viel het mij op dat ministers in hun reacties heel vaak doorverwezen naar collega’s. Wegens niet bevoegd. En dan valt automatisch het woord staatshervorming.” “Het valt ook op dat ministers twee woorden niet graag gebruiken. Geld en verplichten.” Ivan zou graag alle aanbevelingen en vooral de beloftes van de politici opgelijst zien. “En na één jaar kijken we of inderdaad alles gerealiseerd is.”

REACTIES NA BEL10 KRANTEN

dag doorgebracht. Fijne radio. Voor herhaling vatbaar proficiat aan de hele ploeg

DE MORGEN 22/06 - BART EECKHOUT

“Terwijl de Vlaamse regering aan het knokken ging, mochten burgers-luisteraars de voorbije dagen op Radio 1 oplossingen proberen formuleren over grote maatschappelijke uitdagingen. Het leidde tot boeiende en beschaafde BEL10-debatten met vaak prikkelende voorstellen. Het contrast tussen deze geëngageerde burgers en de beroepspolitici kan niet groter zijn.” DE MORGEN 26/06 - JAN CALLEBAUT

“Radio 1 toont aan dat het op zijn best geen overbodige radiozender is, maar een unieke rol vervult in het medialandschap. Toegankelijkheid en intelligentie hoeven niet elkaars tegenpolen te zijn. Dat dit programma zijn plaats vindt zonder dat er verkiezingen voor de deur staan, pleit voor de makers en de beleidsmensen. Zij hebben het soms moeilijk om hun toegevoegde waarde als breed publieksmedium kenbaar te maken. Hopelijk wordt dit een jaarlijkse gewoonte om zo de Vlaamse samenleving tegen het licht te houden. Deze BEL10 kan op zijn best een audiodocument worden dat editie één vormt van een tijdreeks: ‘Waar stonden we anno 2015?’ Hoe denken we als samenleving over mobiliteit, democratie en burgerparticipatie, gelijke kansen, milieu en energie, zin van gezin en andere samenlevingsformules, onderwijs, werk, zorg en welzijn, geld en ondernemen?”

FACEBOOK KRIS VAN OVERSTRAETEN

Music for life heeft de week voor Kerst, jullie krijgen die 2 weken voor zomervakantie! FONS ZWINNEN

RUDDY VINCK

Locatie leent zich tot een Villa Politica van het volk RUDI HERTOGS

Ja! Het was waanzinnig aangename radio, écht ten volle genoten!

Knappe radio volgend jaar terug?

JEAN-PAUL VAN CAUSBROUCK

Fijne radio

DIMITRI VAN MEENEN

Dank u radio1

HUBERT VERMEIR ANNE-SOPHIE LAMMERTYN

Voor herhaling vatbaar!!!

Jullie hebben dat heel goed gedaan. ERMIT HERMIET

LEEN DE WAEL

Was bijzonder boeiend. Veel goede ideeën gehoord. Proficiat aan de hele ploeg en de vele deelnemers. Tip voor volgende editie : misschien ook eens polsen waar de mensen blij en tevreden mee zijn. FABIENNE SCHMIT

Kon niet alle dagen luisteren maar wat ik hoorde was TOP ! Bedankt.

‘t Was leuk , bedankt Radio 1.

TWITTER JOS THYS @JOSCARWILDE

De #FF van deze week is voor @radio1be die vandaag een fantastisch #radio1cafe afsluiten met hun #bel10 - het was vree gezellig vanmiddag! SOFIE @SVERMAUT

BERNARD RAPOL

Was super interessant! Deze formule zou echt moeten een vaste plaats krijgen. Inspraak van het volk... Proficiat aan jullie, Radio 1!

Sofie retweeted Zico Saerens Inderdaad, zeer mooi project. Very fit for @radio1be , veel letters, #bel10 ik heb genoten. SARIE LEROY @SARIE_LEROY

HILDE MERTENS

Jullie bedankt, het was leerrijk en leuke radio... fijne vakantie allemaal... JOSIANE RASKING

De locatie was top en de radio was boeiend. Voor herhaling vatbaar. JOS THYS

Vanmiddag even langs geweest, het was super! En een fijne reunie met Geert Verdickt van Buurman erbovenop! LOES VEREYCKEN

echt mooi radio werk spijtig dat het voorbij is. proficiat voor het team.

#bel10 2 weken boeiende radio! PASCAL ROOBROUCK @STROOOM

Alles kan beter, maar #bel10 was een meer dan verdienstelijke stap naar meer #burgerparticipatie en betere radio. #doezoverder @radio1be VANDERHAEGEN JEAN-CH @ JCVANDERHAEGEN

#BEL10 @ksavjee @CoolsKat @radio1be Chapeau dames en heren. Twee weken om 06.00 wakker worden met kwaliteitsradio. We’ll miss you ! KATHLEEN BUFFELS @KATHLEENBUFFELS

Wat een fantastische radio levert #bel10 op. Ik rij met plezier in de file naar huis.

213

212

T was fantastisch. Twee maal een

KAREN VANDENBERGHE

GASTENBOEK VAN HET RADIO1-CAFÉ

BEL10 was alleen maar mogelijk dankzij de inspirationele ideeën van zeer vele luisteraars, de kennis van de experts, de betrokkenheid van de ervaringsdeskundigen, het engagement van de bedrijfsleiders, de open geest van de politici,... Medewerkers van BEL10 en het Radio 1-Café Glenn Aerts, Lars Aerts, Els Aeyels, Chloé Andries, Jurgen Baert, Zouzou Ben Chikha, Mathijs Bertel, Arnold Beuls, Dirk Blancke, Ward Bogaert, Sofie Bogemans, Filip Bolleire, Leen Budo, Ruben Causyn, Stephan Celis, Dorien Claes, Sander Cloetens, Gijs Collet, Kathleen Cools, Tom Cornille, Hannes Coudenys, Mathias D’Hondt, Marijn Daniels, Dieter De Brauwere, Lotte De Caluwe, Raf De Clercq, Korneel De Clercq, Griet De Craen, Menno De Laet, Sarah De Laet, Guy De Maeyer, Freek De Smedt, Lien De Tavernier, Ivan De Vadder, Peter Decroubele, Bert Deferme, Frederik Defossez, Isabelle Dekeyzer, Filip Delmotte, Maria-Laura Deloore, Michel Desmet, Niels Desmyter, Michael Detré, Steven Dierckx, Frederik Dobbels, Alexander Dumarey, Layla El-Dekmak, Katrien Everaet, Michel Flamme, Kris Geusens, Carlo Grauwels, Yasmina Haddad, Tom Hantson, Jan Hautekiet, Gunther Hauwaert, Annelies Hemelsoet, Eddy Hendrix, Johan Hermans, Luc Janssen, Ruth Joos, Gunter Joosen, Björn Kenis, Katleen Krol, Jasper Kuylen, Guy Lemmens, Karla Liebrecht, Arne Lievens, Filip Maes, Anne Manteleers, Marc Matthijs, Werner Minnen, Jeroen Misschaert, Kobe Moons, Annelies Moons, Sarah Moreau, Ellen Moriau, Frank Peerlinck, Annemie Peeters, Filip Pletinckx, Ronny Pringels, Gijs Ramboer, Ruth Roets, Silke Rombaut, Steven Rombaut, Bart Rooms, Alain Ryckman, Bert Rymen, Marie Louise Saverys, Soetkin Schatteman, Wim Schepens, Freddy Schevernels, Vincent Schroeven, Wouter Schuddinck, Wim Seghers, Jan Smekens, Frank Smellinckx, Emma Somers, Jan Sprengers, An Steegmans, Wesley Stevens, Luc Surquin, Xavier Taveirne, Marjan Temmerman, Kris Theunissen, Mattias Tuyls, Erik Uyttendaele, Trixie Van Acker, Herman Van Cauteren, Neil Van Craeynest, Chris Van den Abeele, Nick Van den Broeck, Jos Van Der Velden, Eva Van Dyck, Pieter Van Eyndhoven, Eric Van Houte, Benjamin Van Synghel, Frank Van Welden, Dirk Vanbever, Lucas Vanclooster, Eric Vandenbossche, Christian Vanderhaegen, Karen Vandermeulen, Hans Vandermeulen, Wim Vangrootloon, Jan Vanlangendonck, Tom Vanschoubroek, Ben Venesoen, Hilde Verbreuken, Joris Vergeyle, Herwig Verhovert, Marc Verlee, Brigitte Vermeersch, Bob Vermeir, Lieven Verstraete, Ilse Wuyts Met de enthousiaste steun van: Marijke Celis, Peter Claes, Linda De Kerpel, Wout De Roeck, Pascal De Wispelaere, Leen De Witte, Paul De Wyngaert, Anja Delfosse, Lesley Demuynck, Rudi Depraetere, Filip Fastenaekels, Koen Fillet, Eddie Groenwals, Philip Heymans, Kathleen Huys, Nico Janssens, Wouter Labarque, Els Lagrou, Luc Mertens, Wendy Peeters, Marc Peirs, Luc Rademakers, Barbara Rottiers, Marc Toussaint, Marijn Trio, Gert Van Boxel, Els Van de Sijpe, Peter Van den Broeck, Tim Van Lier, Ellen Vanhove, Evert Venema, Patrick Verbaert, Paul Verdickt, Nina Verhaeghe, Luc Vlasselaer

215

214

Met dank aan: Duvel Moortgat, Java, Roskam, Leentje Bruyninckx, Regie der Gebouwen.

216

217

De geschiedenis van de Kunstberg De Wereldtentoonstelling van 1910 vormde de aanleiding om de wijk rondom de Kunstberg te verfraaien. Tuinarchitect Pierre Vacherot ging de uitdaging aan om van de plaats een groene met watervallen aangelegde verbinding te maken tussen de boven- en benedenstad. Een actie die de Brusselaars konden smaken. 17 jaar later werd een architectuurwedstrijd uitgeschreven om de Kunstwijk een nieuw elan te geven. Uiteindelijk gingen in 1955 de werken van start, ontworpen door vader en zoon Ghobert. Tot ontevredenheid van de Brusselaars werd het Vacherotpark afgebroken. Tuinarchitect René Pécherre moest in de nieuwe tuin dan ook bloemperken en waterbekkens aanleggen. Omdat er onder de tuin ook een parking zou gebouwd worden, evolueerde het project naar een soort “hangende tuin”. Ter gelegenheid van Brussel, Europese cultuurstad van het jaar 2000, onderging de Kunstberg opnieuw enkele verfraaiïngswerken. De Regie der Gebouwen stond in voor de financiering, de leiding en de uitvoering van de werken. De werken werden in 3 fasen opgesplitst en grotendeels uitgevoerd in het jaar 2000. Dankzij deze opknapbeurt wordt de oorspronkelijke architectuur van de verschillende gebouwen rondom de Kunstberg terug in het daglicht geplaatst.

Behalve minister van Binnenlandse Zaken is Jan Jambon (N-VA) ook bevoegd voor de Regie der Gebouwen. Hij ziet met andere woorden toe op het beheer van het Gebouw van de Dynastie. Jan Jambon: “Het gebouw staat vrij ter beschikking van iedereen. Onder meer “Kunstenfestivaldesarts” en “Europalia” vinden hier plaats. Al wie geïnteresseerd is, kan dit gebouw huren voor interessante initiatieven zoals BEL10.”

219

218

(Bron: buildingsagency.be/)

Tien dagen lang werd de gewone radiostudio aan de Reyerslaan ingeruild voor het Gebouw van de Dynastie, op de Kunstberg. Het enthousiasme van iedereen die heeft meegewerkt aan de uitzendingen, was groot. En daar heeft de keuze voor dit gebouw veel mee te maken.

video-links

1 MEYREM ALMACI - http://deredactie.be/permalink/1.2380080 2 BEN WEYTS - http://deredactie.be/permalink/1.2380221 3 BART SOMERS - http://deredactie.be/permalink/2.39439?video=1.2368628 4 MARIANNE THYSSEN - http://deredactie.be/permalink/1.2380086 5 JAN PEUMANS - http://deredactie.be/permalink/1.2369303 6 KRISTEL VERBEKE - http://deredactie.be/permalink/1.2369527 7 PHILIPPE MUYTERS - http://deredactie.be/permalink/1.2370291 8 BRUNO TOBBACK - http://deredactie.be/permalink/2.39460?video=1.2370431 9 VERZAMELAAR FIETSENMERKEN - http://deredactie.be/permalink/1.2370836 10 ANNEMIE TURTELBOOM - http://deredactie.be/permalink/1.2380158 11 JOKE SCHAUVLIEGE - http://deredactie.be/permalink/1.2380169 12 HÉLÈNE CASMAN - http://deredactie.be/permalink/2.39611?video=1.2371431 13 ELS AEYELS - http://deredactie.be/permalink/1.2380137 14 WOUTER BEKE - http://deredactie.be/permalink/1.2371901 15 HARRY MARTENS - http://deredactie.be/permalink/1.2380237 16 MARTINE TEMPELS - http://deredactie.be/permalink/1.2380252 17 HILDE CREVITS - http://deredactie.be/permalink/1.2374064 18 ZUHAL DEMIR - http://deredactie.be/permalink/2.39644?video=1.2374277 19 NATHAN MEEGANCK - http://deredactie.be/permalink/1.2380260 20 KRIS PEETERS - http://deredactie.be/permalink/1.2380262 21 TOM VAN GRIEKEN - http://deredactie.be/permalink/2.39674?video=1.2375048 22 CHRIS VAN DEN ABEELE - http://deredactie.be/permalink/1.2380274 23 STEFAAN DEMAREST - http://deredactie.be/permalink/2.39674?video=1.2374991 24 MAGGIE DE BLOCK - http://deredactie.be/permalink/1.2375568 25 KARIN TEMMERMAN & HENDRIK VUYE - http://deredactie.be/permalink/2.39688?video=1.2375905 26 FRANCIN ADYNS - http://deredactie.be/permalink/2.39674?video=1.2375884 27 GWENDOLYN RUTTEN - http://deredactie.be/permalink/1.2380288 28 WOUTER BEKE - http://deredactie.be/permalink/1.2380286 29 KAREL VAN EETVELT & PIETER TIMMERMANS - http://deredactie.be/permalink/2.39699?video=1.2377040 30 ALEXANDER DE CROO - http://deredactie.be/permalink/2.39699?video=1.2377043 31 PIETERJAN BOUTEN - http://deredactie.be/permalink/1.2380296 32 PHILIPPE MUYTERS - http://deredactie.be/permalink/1.2380338

221

220

33 IVAN DE VADDER - http://deredactie.be/permalink/1.2380340

Radio 1 stelde 1 vraag van 6 woorden aan zijn luisteraars en kreeg daar ruim 1.200 antwoorden op. Allemaal antwoorden op deze vraag: wat is jouw idee voor morgen? Luisteraars mochten zich even verplaatsen in de schoenen van politici en hun dromen en ideeën delen met de wereld. Van mobiliteit - weg met de files! - tot onderwijs - wat moeten we wel en niet leren op school? Het zijn slechts twee van de in totaal 10 thema’s. Rond elk thema gingen 10 luisteraars met elkaar en met experts in dialoog. Het resultaat van die dag levert inspiratie op voor een betere samenleving, recht uit het hart en het hoofd van onze luisteraars. Niet alleen in de radioprogramma’s of op www. bel10.be maar nu ook tastbaar in dit boek. Als we even mogen dromen, dan wordt dit boek een tijdsdocument van 2015: waar onze maatschappij vandaag voor staat, waar haar burgers van wakker liggen, hoe het beter kan en hoe experts & beleidsmakers die inspiratie binnentrekken en ermee aan de slag gaan.

www.bel10.be ISBN 9789090291222 ISBN 9789090291215