De schijf van 5 / het groepsplan Doelen Doel: Dit instrument biedt mentoren een handvat / leidraad bij het samenstellen van een groepsplan voor en met hun mentorklas. Het doel van het instrument is tot een groepsplan te komen waarvan de leerlingen uit de klas, de mentor en het team gezamenlijk eigenaar zijn. Het streven is alle betrokkenen na te laten denken over de klas, haar ontwikkelings-/ ondersteuningsbehoefte en die af te zetten tegen de ondersteuningsmogelijkheden die de school in het algemeen en het docententeam in het bijzonder kan bieden: Op welke punten vullen behoeften en mogelijkheden elkaar aan? Op welke punten nog niet en welke acties / afspraken moeten gemaakt / in gang gezet worden om wel aansluiting te realiseren?
Overige doelen: Differentiëren op groepsniveau / naar lesgeven aan een groep. Het groepsplan tot stand laten komen op basis van afspraken i.p.v. op basis van regels. Leerlingen meer laten participeren in het onderwijsproces. Mentoren en docenten een handvat te bieden om leerlingen meer verantwoordelijkheid te geven en zelf vaker ‘los te laten’. Het versterken van de kwaliteit van de mentorles, o.a. door invulling te geven aan de studie-/mentorles.
Uitgangspunten: Er wordt naar gezamenlijk (probleem)eigenaarschap en gedeelde verantwoordelijkheid gestreefd. Dat betekent dat het proces om te komen tot een gezamenlijk gedragen groepsplan, inclusief implementatie en evaluatie een minstens zo belangrijk doel is als het feitelijke groepsplan. Het proces vraagt om een dialoog tussen de betrokken partijen en om reflectie van alle betrokkenen op hun eigen handelen en functioneren. De schijf van 5 en het groepsplan zijn in die zin slechts een middel.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
De schijf van 5 / het groepsplan Tijdspad / planning Globaal tijdspad per schooljaar: Start schooljaar – november: December - februari: Eind februari: Maart – mei: Eind mei: Juni– Juli: Einde schooljaar:
Invullen schijven van 5 en maken groepsplan Uitvoeren groepsplan Evalueren en bijstellen groepsplan Uitvoeren groepsplan Evalueren en bijstellen groepsplan Uitvoeren groepsplan Evalueren en afsluiten groepsplan
Wanneer: Het instrument wordt (onder meer) ingezet tijdens de studielessen/mentorlessen.
Meer informatie: Er is een informatiefilm over het werken met de schijf van 5 en het groepsplan gemaakt door het Haags Montessori Lyceum (HML).
Theoretische inbedding: Van Loo, F. & Van Doorn, E. (2013). Basisboek Mediërend Leren. Van medisch labellen naar omgaan met verschillen. Amsterdam: Boom Beukema, L., Van Kraay, F. & Van Loo, F. (2003). Ontwikkeling in beeld, Een kwaliteitssysteem voor “Trajecten op maat” in de beroepspraktijkvorming. Utrecht: Jan van Arkel Van Kraay, F. & Van Loo, F. (2004). Werkmap Ontwikkeling in beeld, Een kwaliteitssysteem voor “Trajecten op maat” in de beroepspraktijkvorming. Bunnik: OVDB, Alphen aan den Rijn: STAG Rijnstreek, Utrecht: STAB Voor nog meer literatuurtips, kunt contact worden opgenomen met StiBCO.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
De schijf van 5 / het groepsplan Een greep uit eerste reacties van mentoren ‘Het levert veel groepsgesprekken op. Plus het geeft leerlingen een ander beeld van zichzelf.’ ‘Ik merk al verbetering in de lessen, de leerlingen tonen een leercurve.’ ‘De klas kan heel duidelijk aangeven hoe ze het wel willen. Als je wil dat je les bij hun binnenkomt is deze manier van werken merkbaar beter, dan maar tegen ze aanpraten.’ ‘Je bent in dit proces zelf ook kwetsbaar als mentor, omdat je de uitkomst niet weet.’ ‘Het voegt een dimensie toe als je de leerlingen zelf zoveel mogelijk laat organiseren, dus ze bijvoorbeeld zelf les laten geven, zelf duo’s naar docenten samenstellen, etc..’ ‘Ik hoor terug van docenten dat ze de afspraken uit het groepsplan ook in andere klassen toepassen.’ ‘De leerlingen voelen zich gehoord en serieus genomen.’
‘Er is sprake van mede-eigenaarschap, dus naast inbreng van leerlingen is ook inbreng van docenten van belang voor succes.’
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
De schijf van 5 / het groepsplan Fasering: de eerste zes stappen Stap
Mentor
Klas / mentorll.
Team
1
Individuele schijf van 5 van de mentor
Individuele schijven van 5 v.d. mentorll.
Schijf van 5 van de school en van het team
2
Schijf van 5 van de klas volgens de mentor
Schijf van 5 van de klas volgens de ll.
Schijf van 5 van de klas volgens het team
3
De mentor ondersteunt de ll. bij het samenstellen van 1 schijf van 5
De ll. vergelijken de drie schijven (klas, team, mentor) van 5 en komen tot 1 schijf van 5 van de klas
Het team vergelijkt ter voorbereiding op de schijf van 5 die de klas samenstelt de drie schijven van 5
4
De mentor ondersteunt de klas en het team bij het onderling bespreken van de schijf van 5
De ll. bespreken de schijf van 5 van de klas met het team. Wijzigingen en aanvullingen zijn mogelijk
Het team reageert op de schijf van 5 van de klas. Wijzigingen en aanvullingen zijn mogelijk
5
De schijf van 5 van de klas wordt vastgesteld; incl. de kwaliteiten en ondersteuningsbehoeften van de klas
De schijf van 5 van de klas wordt vastgesteld; incl. de kwaliteiten en ondersteuningsbehoeften van de klas
De schijf van 5 van de klas wordt vastgesteld; incl. de kwaliteiten en ondersteuningsbehoeften van de klas
6
De mentor presenteert, evt. samen met (leden van) het team de schijf van 5 van het team aan de klas
De ll. vergelijken de schijf van 5 van de klas (behoeften) met de schijf van 5 van het team (mogelijkheden): Wat sluit aan? Waar zitten leemtes?
Het team vergelijkt de schijf van 5 van de klas (behoeften) met de schijf van 5 van het team (mogelijkheden)
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
De schijf van 5 / het groepsplan Fasering: de tweede zes stappen Stap
Mentor
Klas / mentorll.
Team
7
De mentor ondersteunt de ll. en het team bij het maken van een groepsplan
De ll. maken een groepsplan met acties, rekening houdend met hun behoeften en met de mogelijkheden van het team.
Het team bespreekt mogelijke / gewenste acties voor in het groepsplan
8
De mentor ondersteunt de ll. en het team bij het gezamenlijk bespreken van het groepsplan
De ll. bespreken het groepsplan met het team. Wijzigingen en aanvullingen zijn mogelijk
Het team reageert op het groepsplan en informeert de ll. over de ideeën van het team. Aanvullingen zijn mogelijk
9
Het groepsplan wordt vastgesteld
Het groepsplan wordt vastgesteld
Het groepsplan wordt vastgesteld
10
Uitvoeren groepsplan; afgesproken acties uitvoeren, indien nodig tussentijds evalueren
Uitvoeren groepsplan: afgesproken acties uitvoeren, indien nodig tussentijds evalueren
Uitvoeren groepsplan: afgesproken acties uitvoeren, indien nodig tussentijds evalueren
11
Evaluatie groepsplan; Is de schijf van 5 van de klas en van het team actueel of zijn aanpassingen nodig? Is het groepsplan nog actueel of zijn aanpassingen nodig? Met welke acties en afspraken kan het groepsplan worden uitgebreid?
Evaluatie groepsplan; Is de schijf van 5 van de klas en van het team actueel of zijn aanpassingen nodig? Is het groepsplan nog actueel of zijn aanpassingen nodig? Met welke acties en afspraken kan het groepsplan worden uitgebreid?
Evaluatie groepsplan; Is de schijf van 5 van de klas en van het team actueel of zijn aanpassingen nodig? Is het groepsplan nog actueel of zijn aanpassingen nodig? Met welke acties en afspraken kan het groepsplan worden uitgebreid?
12
Herhaling stap 7 t/m 11
Herhaling stap 7 t/m 11
Herhaling stap 7 t/m 11
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Stap 1: de schijf van 5 / het groepsplan Mentor Acties mentor qua voorbereiding: De mentor vult zijn/haar eigen schijf van 5 in en maakt deze visueel, bv. met behulp van een PowerPointpresentatie. De mentor beslist op welke wijze / in welke vorm de leerlingen de individuele schijf van 5 invullen. Mogelijkheden zijn: de schijf van 5 uitprinten en de leerlingen erop laten schrijven, de schijf van 5 in spelvorm aanbieden of de leerlingen een collage laten maken. Nb.: het alleen aanbieden van de schijf van 5 wordt door leerlingen mogelijk als ‘saai’ of ‘droog’ ervaren. Het is van belang in de voorbereiding na te denken over de aanbiedingsvorm / het ‘sausje dat erover heen wordt gegoten’. Dit kan per mentor/klas verschillen. De mentor draagt er zorg voor dat er voldoende kopieën van de schijf van 5 en eventuele andere benodigdheden aanwezig zijn.
Acties mentor tijdens de studie-/mentorles: De mentor bespreekt doel en werkwijze om te komen tot een groepsplan met de leerlingen uit de mentorklas. De mentor benadrukt hierbij dat het gaat om het invullen van de schijf van 5 vanuit de leerlingrol / het leerlingperspectief. De mentor bespreekt doel en werkwijze van de individuele schijf van 5 met de leerlingen en presenteert als voorbeeld zijn/haar eigen schijf van 5. Nb. het is van belang dit visueel te ondersteunen, bv. met behulp van een PowerPointpresentatie. Er kan 1, maar er ook kunnen ook meerdere lesuren voor deze stap worden ingeruimd. Hoeveel studielessen eraan worden besteed beslist de mentor.
Acties mentor qua dossiervorming: De mentor bewaart de schijven van 5 die individuele leerlingen willen inleveren.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Schijf van 5: De klas in perspectief, stap 1 Individueel vliegwiel van de mentor
Wat wil je? Wat kun je? Kern
Wie ben je?
Wat wil je vertellen over thuis en buiten school?
copyright StiBCo/Cedeso/DeSti
Hoe leer je?
Stap 1: de schijf van 5 / het groepsplan Leerlingen Acties leerlingen tijdens de mentor-/studieles: Elke leerling vult een schijf van 5 voor zichzelf in. Nb.: H(z)ij doet dit vanuit de leerlingrol / het leerlingperspectief. De vorm is vrij, afhankelijk van de voorkeur van de mentor en/of de leerlingen. Zie ook de voorbereiding van de mentor. De individuele schijven van 5 hoeven de leerlingen niet in te leveren bij de mentor, het mag wel als ze dat willen. Wel moeten de leerlingen hun schijf van 5 tonen aan de mentor.
De leerlingen mogen de inhoud ervan aan de mentor presenteren / toelichten, het hoeft niet. Dit omdat de individuele schijf van 5 slechts een opmaat is naar het groepsplan en persoonlijk is.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Schijf van 5: De klas in perspectief, stap 1 Perspectief van de individuele leerlingen
Wat wil je? Wat kun je? Kern
Wie ben je?
Wat wil je vertellen over thuis en buiten school?
copyright StiBCo/Cedeso/DeSti
Hoe leer je?
Stap 1: de schijf van 5 / het groepsplan Team Acties team: Het team (incl. mentor en afdelingsleider) maakt gezamenlijk een schijf van 5 van de school in het algemeen en een schijf van 5 van het team in het bijzonder. Als de samenstelling van het team min of meer gelijk is aan vorige jaren, dan wordt er eenmalig een schijf van 5 gemaakt, die het schooljaar daarop geëvalueerd en indien nodig bijgesteld wordt. Werkwijze volgens LeerKRACHT.
Acties qua dossiervorming: De schijf van 5 van de school en van het team worden bewaard door de teamleider/afdelingsleider. Dit omdat deze schijven van 5 nodig zijn bij de groepsplannen van meerdere klassen. De teamleider verspreid een kopie van de schijf van 5 van de school en van het team onder de teamleden en de mentor.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Schijf van 5: De klas in perspectief: stap 1 Faciliteiten en mogelijkheden van de school
Wat biedt de school aan Welke mogelijkheden? vaardigheden bezit de Wat is de Kern school? sfeer en de cultuur van de school?
Welke ondersteuningsWat is het mogelijkheden netwerk (jeugdheeft de hulp/onderwijsspecialisten) van school? de school?
copyright StiBCo/Cedeso/DeSti
Schijf van 5: De klas in perspectief: stap 1 Faciliteiten en mogelijkheden van het team
Wat biedt het team aan Welke mogelijkheden? vaardigheden bezit het Wat is de Kern team? sfeer en de cultuur van Het team?
Welke ondersteuningsWat is het mogelijkheden netwerk (jeugdheeft het hulp/onderwijsspecialisten) van team? het team?
copyright StiBCo/Cedeso/DeSti
Stap 2: de schijf van 5 / het groepsplan Mentor Acties mentor qua voorbereiding: De mentor vult een schijf van 5 over de klas in. De mentor beslist op welke wijze / in welke vorm de leerlingen de schijven van 5 voor de subgroepjes / de klas in mogen vullen. De subgroepjes kunnen afhankelijk van de voorkeur van de mentor en/of de leerlingen worden samengesteld. Een mogelijkheid is dit te doen aan de hand van de individuele schijven van 5, dus bv. door te kijken naar overeenkomsten in de ingevulde schijven van 5. De mentor beslist, evt. in afstemming met de leerlingen op welke wijze / in welke vorm de leerlingen de schijven van 5 voor de subgroepjes / de klas mogen presteren. Zie de opmerking bij stap 1 over het belang van nadenken over de aanbiedingsvorm. De mentor draagt er zorg voor dat er voldoende kopieën van de schijf van 5 en eventuele andere benodigdheden aanwezig zijn. Acties mentor tijdens de mentor-/studieles: De mentor bespreekt doel en werkwijze van schijf van 5 van de klas als geheel met de leerlingen. De mentor ondersteunt de mentorll. bij het invullen van de schijf van 5 van de klas in de subgroepjes. De mentor ondersteunt de mentorll. bij het in subgroepjes presenteren van een schijf van 5 voor hun subgroepje en de klas. Aan de hand van de uitkomsten van de presentaties wordt gezamenlijk een schijf van 5 van de klas gemaakt. Nb.: Er wordt gezocht naar een beeld waarin de leerlingen hun klas herkennen, daarbinnen zijn differentiaties mogelijk. Dus in de schijf van 5 van de klas staan items die een beeld van de klas geven, geen items die op elke individuele leerling perse van toepassing zijn. 1. Er kan 1, maar er ook kunnen ook meerdere lesuren voor deze stap worden ingeruimd. Hoeveel studielessen eraan worden besteed beslist de mentor. Acties mentor qua dossiervorming: De mentor bewaart de schijven van 5 die door de subgroepjes worden ingeleverd en de op basis daarvan samengestelde schijf van 5 van de klas. De mentor bewaart de schijf van 5 die het team maakt van de klas. De mentor bewaart zijn/haar eigen schijf van 5 van de klas.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Schijf van 5: De klas in perspectief: stap 2 Perspectief van de mentor op de klas
Wat willen de leerlingen in de klas? Wat kunnen de leerlingen Kern in de klas? Wie zijn de leerlingen in de klas? Hoe leren de Wat weet je leerlingen in de klas? over de ll thuis en buiten school?
copyright StiBCo/Cedeso/DeSti
Stap 2: de schijf van 5 / het groepsplan Leerlingen Acties leerlingen: De leerlingen delen in samenwerking met de mentor de subgroepjes in. De subgroepjes vullen, mede op basis van de individuele schijven van 5 een schijf van 5 van de klas in. De subgroepjes presenteren hun schijf van 5 van de klas aan de andere leerlingen van de klas. De subgroepjes leveren hun schijf van 5 in bij de mentor.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Schijf van 5: De klas in perspectief: stap 2 Perspectief van de subgroepjes op de klas
Wat willen jullie? Kern
Wat kunnen jullie?
Wie zijn Jullie? Hoe leren Wat willen jullie? jullie vertellen over thuis en buiten school?
copyright StiBCo/Cedeso/DeSti
Stap 2: de schijf van 5 / het groepsplan Team Acties team: Het team vult een schijf van 5 over de klas in, in samenwerking met de teamleider en de mentor. Nb.: Er wordt gezocht naar een beeld waarin het team de klas herkent, daarbinnen zijn differentiaties mogelijk. Dus in de schijf van 5 van de klas staan items die een beeld van de klas geven, geen items die op elke individuele leerling perse van toepassing zijn. Nb.: Werkwijze volgens LeerKRACHT Acties qua dossiervorming: De mentor bewaart de schijf van 5 die door het team is gemaakt over zijn/haar klas.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Schijf van 5: De klas in perspectief: stap 2 Perspectief van het team op de klas
Wat willen de leerlingen in de klas? Wat kunnen de leerlingen Kern in de klas? Wie zijn de leerlingen in de klas? Hoe leren de leerlingen Wat weten jullie over de in de klas? ll thuis en buiten school?
copyright StiBCo/Cedeso/DeSti
Stap 3: De schijf van 5 / het groepsplan Mentor, leerlingen en team Acties van mentor qua voorbereiding: De mentor beslist op welke wijze / in welke vorm de leerlingen de schijven van 5 van klas volgens de leerlingen, volgens de mentor en volgens het vakteam met elkaar gaan vergelijken om tot 1 schijf van 5 van de klas te komen. Zie de opmerking bij stap 1 over het belang van nadenken over de aanbiedingsvorm. H(z)ij draagt er zorg voor dat er voldoende kopieën van de schijf van 5 en eventuele andere benodigdheden aanwezig zijn. Invulling van de mentor- en studieles(sen) De mentor bespreekt doel en werkwijze van schijf van 5 van de klas als geheel met de leerlingen. De mentor presenteert de schijf van 5 van de klas volgens de mentor en volgens het team aan de mentorleerlingen. De mentor ondersteunt de mentorleerlingen bij het vergelijken van de drie schijven van 5 van de klas en het samenvoegen ervan. Er wordt gezamenlijk een schijf van 5 van de klas gemaakt waarin de input van zowel de mentorll, de mentor als het team wordt verwerkt. Er wordt gezocht naar een beeld waarin de leerlingen hun klas herkennen, daarbinnen zijn differentiaties mogelijk. Dus in de schijf van 5 van de klas staan items die een beeld van de klas geven, geen items die op elke individuele leerling perse van toepassing zijn. Er kan 1, maar er ook kunnen ook meerdere lesuren voor deze stap worden ingeruimd. Hoeveel studielessen eraan worden besteed beslist de mentor. Acties leerlingen: De schijf van 5 van de mentor, van het team en van de klas worden vergeleken door de leerlingen: waar zitten overeenkomsten en waar zitten verschillen? De mentor ondersteunt hierbij. De drie schijven worden samengevoegd tot 1 schijf door de leerlingen en de mentor. De schijf van 5 van de klas wordt in concept vastgesteld.
Acties team: Het team vergelijkt ter voorbereiding op de schijf van 5 die de klas in stap 4 aan hen presenteert alvast de drie schijven van 5 van de klas. Werkwijze volgens LeerKRACHT. Acties qua dossiervorming: De mentor bewaart de samengevoegde schijf van 5 van de klas. Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Schijf van 5: De klas in perspectief: stap 3 Perspectief van de leerlingen op de klas
Wat willen jullie? Kern
Wat kunnen jullie?
Wie zijn Jullie? Hoe leren Wat willen jullie? jullie vertellen over thuis en buiten school?
copyright StiBCo/Cedeso/DeSti
Stap 4 & 5: De schijf van 5/het groepsplan Mentor, leerlingen en team Acties qua voorbereiding: De mentor beslist samen met de leerlingen hoe ze hun schijf van 5 van de klas willen gaan bespreken met het team. H(z)ij draagt er zorg voor dat er voldoende kopieën van de schijf van 5 en eventuele andere benodigdheden aanwezig zijn.
Acties tijdens de mentor-/studieles(sen) voor leerlingen, mentor en team: De mentor bespreekt doel en werkwijze van de samengevoegde schijf van 5 van de klas met de leerlingen. De schijf van 5 van de klas wordt door de leerlingen voorgelegd aan het team ter goedkeuring. De mentor ondersteunt ze hierbij. Een mogelijkheid is een afvaardiging van het team uitnodigen tijdens een les, een andere mogelijkheid is de klas te verdelen in subgroepjes. Elk van die subgroepjes krijgt de opdracht om de schijf van 5 met een aantal docenten te bespreken en de resultaten daarvan terug te koppelen aan de mentor en de klas. Nb.: Het blijkt dat leerlingen het ‘eng’ kunnen vinden om zelf naar een docent toe te stappen om het plan te bespreken. De mentor, maar ook de docenten zullen hen hierbij moeten ondersteunen. De input van het team wordt verwerkt in de concept schijf van 5 van de klas zoals de leerlingen die hadden ingevuld. De schijf van 5 van de klas wordt vastgesteld. Er kan 1, maar er ook kunnen ook meerdere lesuren voor deze stap worden ingeruimd. Hoeveel studielessen eraan worden besteed beslist de mentor.
Acties qua dossiervorming: De mentor bewaart de schijf van 5 van de klas De mentor draagt er zorg voor dat alle mentorleerlingen en alle teamleden een kopie van de schijf van 5 van de klas ontvangen.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Schijf van 5: De klas in perspectief: stap 4 en 5 Samengevoegd beeld van de leerlingen, mentor en team. Definitieve schijf van 5 met ondersteuningsbehoeften van de klas
Wat willen jullie? Kern
Wat kunnen jullie?
Wie zijn Jullie? Hoe leren Wat willen jullie? jullie vertellen over thuis en buiten school?
copyright StiBCo/Cedeso/DeSti
Stap 6 & 7: De schijf van 5/het groepsplan Mentor Acties qua voorbereiding: De mentor bepaalt op welke manier h(z)ij de schijf van 5 van de school en het team wil bespreken met de mentorleerlingen. Dit kan in samenwerking met (leden van) het team. De mentor beslist op welke wijze / in welke vorm de leerlingen de schijf van 5 met ondersteuningsbehoeften en de schijf van 5 met ondersteuningsmogelijkheden vergelijken om tot een groepsplan te komen en bereidt een aantal vragen voor om de leerlingen op gang te helpen bij het nadenken over te maken afspraken. Een hulpmiddel hierbij is het kernkwaliteitenkwadrant (kernkwaliteit – valkuil – allergie – uitdaging / ©Daniel Ofman). De mentor draagt er zorg voor dat er voldoende benodigdheden aanwezig zijn. Acties tijdens mentor-/studieles(sen): De mentor presenteert, in samenwerking met (leden van) het team de schijf van 5 van het team aan de klas. De schijf van 5 van de klas wordt door de leerlingen vergeleken met de schijf van 5 van het team. Op welke punten vullen behoeften en mogelijkheden elkaar aan? Op welke punten nog niet en welke acties / afspraken moeten gemaakt / in gang gezet worden om wel aansluiting te realiseren? De mentor ondersteunt de leerlingen bij het opstellen van een groepsplan. De mentor doet dit door de ll. bv. te vragen naar: Wat is een ideale les? ; Welk type uitleg heeft jullie voorkeur? ; Wat zijn gewenste omgangsvormen?. Voorbeelden van afspraken zijn: ‘gedurende 3 weken werken we tijdens samenwerkingsmomenten in vaste drietallen, daarna wisselt de samenstelling van de drietallen’; ‘tijdens de studieles bespreken we wekelijks de toetsen die in de komende 2 weken gepland staan’; ‘er is elke les gelegenheid om vragen te stellen over het huiswerk’. Het is van belang de schijf van 5 van het team met de klas te bespreken. Deze schijf vormt namelijk, net als de schijf van de klas het kader waarbinnen de afspraken uit het groepsplan gemaakt worden. Er kan 1, maar er ook kunnen ook meerdere lesuren voor deze stap worden ingeruimd. Hoeveel studielessen eraan worden besteed beslist de mentor. Acties qua dossiervorming: De mentor bewaart het concept groepsplan en mailt het ter informatie naar de mentorleerlingen en de teamleden. Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Stap 6 & 7: De schijf van 5/het groepsplan Leerlingen en team Acties leerlingen: De leerlingen krijgen de gelegenheid om vragen te stellen over de schijf van 5 van de school en hun docententeam. De schijf van 5 van de klas wordt door de leerlingen vergeleken met de schijf van 5 van het team. Op welke punten vullen behoeften en mogelijkheden elkaar aan? Op welke punten nog niet en welke acties / afspraken moeten gemaakt / in gang gezet worden om wel aansluiting te realiseren? Er wordt een groepsplan gemaakt met bijbehorende acties. De mentor ondersteunt hierbij.
Acties team: De schijf van 5 van de klas wordt door het team vergeleken met de schijf van 5 van het team. Op welke punten vullen behoeften en mogelijkheden elkaar aan? Op welke punten nog niet en welke acties / afspraken moeten gemaakt / in gang gezet worden om wel aansluiting te realiseren? Het team bespreekt mogelijke / gewenste acties voor in het groepsplan ter voorbereiding op het groepsplan zoals de leerlingen aan hen gaat voorstellen. Het team ontvangt van de mentor het conceptgroepsplan zoals de leerlingen dat hebben opgesteld, zodat ze zich kunnen voorbereiden op de bespreking van het groepsplan met de klas. Werkwijze volgens LeerKRACHT.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Stap 6 & 7: De schijf van 5/het groepsplan Format groepsplan
Acties/afspraken Toelichting acties/afspraken Klas
Team (incl. mentor)
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Stap 8 & 9: de schijf van 5/het groepsplan Mentor, leerlingen en team Acties mentor: De mentor ondersteunt de ll. en het team bij het gezamenlijk bespreken van het groepsplan. Een mogelijkheid is een afvaardiging van het team uitnodigen tijdens een les, een andere mogelijkheid is de klas te verdelen in subgroepjes. Elk van die subgroepjes krijgt de opdracht om de schijf van 5 met een aantal docenten te bespreken en de resultaten daarvan terug te koppelen aan de mentor en de klas. Nb.: Het blijkt dat leerlingen het ‘eng’ kunnen vinden om zelf naar een docent toe te stappen om het plan te bespreken. De mentor, maar ook de docenten zullen hen hierbij moeten ondersteunen. Het groepsplan wordt goedgekeurd door leerlingen, mentor en het team en daarmee definitief vastgesteld. Er kan 1, maar er ook kunnen ook meerdere lesuren voor deze stap worden ingeruimd. Hoeveel studielessen eraan worden besteed beslist de mentor. Acties leerlingen Het groepsplan zoals de leerlingen dat hebben ingevuld wordt door de leerlingen voorgelegd aan het team ter goedkeuring. Het groepsplan wordt goedgekeurd door leerlingen, mentor en het team en daarmee definitief vastgesteld. Acties team: Het team reageert op het groepsplan en informeert de ll. over de ideeën van het team. Aanvullingen zijn mogelijk. Indien een afspraak volgens een docent niet kan, legt de docent uit waarom niet aan de leerlingen en gaan ze erover in gesprek om samen tot een alternatief / compromis te komen. Mocht het team nog vragen/opmerkingen hebben, dan wordt het groepsplan aangepast tijdens de studie-/mentorles door de mentor en de leerlingen (en eventueel een afvaardiging van het team). Het aangepaste groepsplan wordt vervolgens weer ter goedkeuring voorgelegd aan het team etc.. Het groepsplan wordt goedgekeurd door leerlingen, mentor en het team en daarmee definitief vastgesteld. Werkwijze volgens LeerKRACHT. Acties qua dossiervorming: De mentor bewaart het groepsplan en noteert het in Magister, zodat het voor leerlingen, team en ouders/verzorgers zichtbaar is.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Stap 10, 11 & 12: de schijf van 5 / het groepsplan Mentor, leerlingen en team Acties mentor, leerlingen en team: Uitvoeren groepsplan voor een periode van 3 maanden; afgesproken acties uitvoeren, indien nodig tussentijds evalueren. Na drie maanden: Evalueren en bijstellen van groepsplan. Is de schijf van 5 van de klas en van het team actueel of zijn aanpassingen nodig? Is het groepsplan nog actueel of zijn aanpassingen nodig? Met welke acties en afspraken kan het groepsplan worden uitgebreid? Een hulpmiddel hierbij kan het herhalen van stap 1 tot en met 6 zijn. Een mogelijkheid is om het groepsplan aan te vullen met een ander domein. Dus als bijvoorbeeld de nadruk in het eerste groepsplan sterk lag op acties m.b.t. het leergedrag, zou het tweede groepsplan kunnen worden uitgebreid met acties m.b.t. sociaal en/of emotioneel gedrag. Herhalen stap 7 tot en met 11.
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Bijlagen Schijf van 5 mogelijke thema’s
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op / copyright de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Bijlage de leerling in perspectief Wat kun je goed? Schijf van 5: mogelijke thema’s A Waar ben je trots op?
Welke uitstraling heb je?
Heb je al ideeën over je toekomst? Wat kun je niet zo goed?
Hoe ga je om Naar welke vervolgopleiding wil je? met je Heb je speciale interesses? gevoelens? Wat zijn je talenten en ambities? Wat kun je over je karakter vertellen?
Wat vind je van je cijfers? Wat vind je van je gedrag op school?
Wat zijn je goede eigenschappen? En wat zijn slechte? Wat vind je leuk? En wat niet? Hoe zou je jezelf voorstellen?
Welke vakken gaan goed? Welke minder?
Wat wil je? Wat kun je? Kern
Wie ben je?
Hoe ga je om met anderen (leerlingen en docenten)? Hoe ga je om met conflicten / ruzie?
Wat vind je belangWerk je graag rijke regels, samen? Of werk je Hoe leer je? Wat wil je waarden en normen? liever alleen? vertellen over Gebruik je medicijnen thuis en buiten Hoe kunnen de of heb je pijnklachten, school? docenten je helpen? waar de school van op de Hoe maak je huiswerk? En hoogte waar? Kun je hulp vragen? moet Hoe ziet je thuissituatie eruit? Wat Wanneer legt een docent zijn? gaat er goed? Wat zou je willen voor jou goed uit? veranderen? Wat heb je nodig om Heb je hulp buiten thuis? Wat vind je daar prettig te kunnen leren? aan? Wat zou je willen veranderen? Kun je je Heb je vrienden? Hoe ga je om met Heb je hobby’s? Sport concentreren? je vrienden? je? Ben je lid van een Hoe is je Heb je een bijbaan? vereniging? werktempo? Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo 2003)
• • • • • • • • • • • • • •
Bijlage de leerling in perspectief Schijf van 5: mogelijke thema’s B • • • •
Interesses Talenten en ambities Vervolgopleiding Toekomstideeën
Wat de docent waarneemt: • ….. • ….. • …..
Karakter Zelfbeeld Uitstraling Temperament Eigenschappen Motivatie Regels Emoties en gevoelens Normen en waarden Persoonlijke verzorging Gezondheid Absentie en ziekteverzuim Eetpatroon Motoriek Wat de docent waarneemt: • ….. • ….. • ….. Wat de leerling zegt: • ….. • ….. • ….. Wat er in het dossier staat: • ….. • ….. • …..
• • • • •
Schoolprestaties Schoolgedrag
Wat de leerling zegt: • ….. • ….. • …..
Wat er in het dossier staat: • ….. • ….. • …..
Wat de docent waarneemt: • ….. • ….. • …..
Wat de leerling zegt: • ….. • ….. • …..
Wensen en motieven: Wat wil de leerling? Vaardigheden: Wat kan de PersoonlijkKern leerling? heid : Manier Wie is de van leren: leerling? Hoe leert Wat is het de leerling? netwerk van de leerling?
Thuissituatie Jeugdhulp / externe onderwijsspecialisten / justitie Vrienden / Leeftijdsgenoten / Klasgenoten Hobby’s / Sport / Vereniging Bijbaan
Wat de docent waarneemt: • ….. • ….. • …..
• • • •
Wat de leerling zegt: • ….. • ….. • …..
Vaardigheden: Cognitief Sociaal Emotioneel Communicatief
Wat er in het dossier staat: • ….. • ….. • …..
• Leerstijl • Leerstrategieën • Huiswerk • Taakgerichtheid • Leervoorwaarden • Werktempo • Instructie-voorkeur • Spanningsboog • Aandacht Wat de docent waarneemt: • ….. • ….. • ….. Wat de leerling zegt: • ….. • ….. • …..
Wat er in het dossier staat: • ….. • ….. • …..
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo 2003)
Wat er in het dossier staat: • ….. • ….. • …..
Bijlage de leerling in perspectief Schijf van 5: mogelijke thema’s C Waarom heb je een voorkeur voor de school? Wat vind je van het schooladvies van de basisschool? Heb je al een voorkeur voor een bepaalde richting op deze school? Hoe zou je jezelf voorstellen?
Heb je al ideeën over je toekomst? Wat je bijvoorbeeld wilt worden?
Heb je speciale interesses? Wat zijn je talenten en Wat voor iemand ambities? ben jij? Wat zijn goede en slechte eigenschappen? Wat wil je? Gebruik je medicijnen of heb je pijnklachten, waar de school van op de hoogte moet zijn? Wat vind je belangrijke regels, waarden en normen?
Wat kun je goed? Waar ben je trots op? Wat kun je niet zo goed?
Hoe ging het op de basisschool / je vorige school? In welke vakken denk je goed te zijn? En welke vakken lijken je moeilijk? Hoe ga je om met anderen (leerlingen en docenten)?
Wat kun je? Kern
Hoe ga je om met conflicten / ruzie?
Wie ben je? Hoe leer je? Wat wil je Wat vind je een vertellen over prettige manier thuis en buiten van uitleg/instructie? school? Wat heb je nodig om te kunnen leren? Heb je extra ondersteuning van docenten of hulpmiddelen nodig? Zo ja, welke?
Hoe ziet je thuissituatie eruit? Wat gaat er goed? Wat zou je willen veranderen?
Heb je hulp buiten thuis? Wat vind je daar prettig aan? Wat zou je willen veranderen? Heb je hobby’s? Sport Heb je vrienden? je? Ben je lid van een Hoe ga je om met je vrienden? vereniging?
Hou je van samenwerken of werk je liever alleen?
Heb je een bijbaan?
Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)
Bijlage de leerling in perspectief Schijf van 5: mogelijke thema’s D
Dyslexieverklaring Zelfstandigheid Taakgerichtheid
Verwacht uitstroomprofiel
Werktempo Gediagnosticeerde beperking of leerprobleem
Basisschooladvies CITO eindtoets score Zicht en gehoor Medicijngebruik Absentie en verzuim Temperament, persoonlijkheid, stemmingen
Wat wil je?
Kern
Zie VPI (© Pi7): Mentale eigenschappen Sociale participatie Communicatie en taal Praktische redzaamheid Omgang met leeftijdsgenoten/volwassenen Wat kun je? Gedrag CEF taal en rekenen IQ DLE
Wie ben je? Tekstbegrip
Zie VPI (© Pi7): Emotioneel functioneren Fysieke eigenschappen en mobiliteit
Wat wil je vertellen over thuis en buiten school?
Hoe leer je? Rekeninzicht Leervoorwaarden Manier van leren Zie VPI (© Pi7): Leren-Leren Leerontwikkeling
Thuissituatie (gezinssamenstelling, evt. voogdij, eerste taal, eerste contact- Samenwerken / alleen werken persoon voor de school) Leerstrategie Lopende of reeds afgeronde hulpverleningstrajecten Leerstijl Indicatie BJZ Leervoorwaarden
Contact met politie / justitie Instructievoorkeur Copyright StiBCO/Cedeso/DeSti Gebaseerd op de schijf van 5 (Van Loo & Van Doorn, 2013, Beukema, Van Kraaij & Van Loo, 2003)