IB-Support #1 Van het onbegrepen leerlinggedrag VIA COACHEN naar een bijstelling van het groepsplan of van je klassenmanagement De gedachte achter de praktijkopdracht is in het onderstaande verhaal gecombineerd met de coachende activiteiten van jou als IB’er.
Stap 1. Het groepsplan
De leraar maakt het groepsplan. Ik ga er even van uit dat het klassenmanagement van de leraar voor deze klas en deze kinderen daarin verwerkt is. De IB’er heeft met iedere leraar een groepsbespreking.
Stap 2. De groepsbespreking
Uit de groepsbespreking komen leerlingen naar voren die buiten de boot vallen. Deze leerlingen hebben, zo kun je zeggen, onbegrepen onderwijsbehoeften. De leraar komt er in haar groepsplan niet aan tegemoet. Deze leerlingen (of misschien ook bepaalde terugkerende situaties in de klas, die niet goed lopen) vormen de agenda voor de leerlingbespreking. In sommige scholen worden de groepsplan- en leerlingbespreking tegelijkertijd gedaan. Ik raad je aan ze uit elkaar te houden. In de groepsbespreking staan de resultaten en de trendanalyse centraal. Die zijn erg belangrijk en richten jullie beider aandacht op de taak en de prestaties van de leerlingen. Dan kom je nauwelijks toe aan het stil staan bij het effect van je eigen leerkrachtengedrag en de onderwijsbehoeften van de kinderen die extra aandacht behoeven. Filter de leerlingen en situaties eruit, die om aandacht vragen. Maak daar een aparte afspraak over. Je kunt je dan beiden richten op het gaan begrijpen van de onderwijsbehoeften van deze leerling en wat dat betekent voor je lerarengedrag. Dat is een andere insteek dat het wegen der resultaten.
Stap 3. De leerlingbespreking Stap 3.1
De ervaring; kwadrant 1 van het resultaatgericht coachen
In deze bespreking staan leerlingen, die in het groepsplan nog niet voldoende uit de verf komen, met hun onderwijsbehoeften centraal. Ik zag in de praktijkopdracht dat leraren graag en met veel toewijding over hun leerlingen nadenken en op zoek zijn naar ideeën om problemen op te lossen. Dit onderzoek, naar zowel de ervaring van de leraar met deze leerling als de ervaring van de IB’er tijdens het klassenbezoek met deze leerling en leraar, is onderwerp van onderzoek in deze fase in de leerlingbespreking. In het delen en onderzoeken van deze ervaringen ben je in als coachende IB’er actief in het eerste segment van het resultaatgericht coachen. We hebben je daarvoor een uitgebreide oefening gegeven. Deze kun je gebruiken bij elke leerlingbespreking. Pas op dat je al met een oplossing genoegen neemt (dan zit je in het derde segment) terwijl de ervaringen nog niet helemaal duidelijk zijn. Een gedegen onderzoek geeft vaak een gedegen oplossing. Daarin ligt een taak voor de begeleidende c.q. coachende IB’er. Daar passen vragen bij als · · · ·
Hoe ervaar jij de leerling? Wanneer doet leerling goed mee, wanneer niet? Wat is voor jou moeilijk aan het gedrag van de leerling? Wat wil je het liefst van deze leerling?
Het gaat om vragen die de leraar in staat stelt om haar ervaring te verwoorden. Door het verwoorden van de ervaring onderzoekt zij tegelijkertijd de ervaring. Zoals je kunt zien in bijlage 1 bij dit blog, gaat het in het eerste segment om: · · ·
de moeite die de leraar heeft, de ervaring en de gevoelskant ervan, het delen van ervaringen, het onderzoeken van thema’s en het vaststellen van de vitale thema’s
Om het voor jou dichtbij te halen: wil je zelf een voorbeeld van een van je leraren in gedachten nemen? Of samen met een leraar in de eerstkomende leerlingbespreking de leraar op zoek helpen gaan naar een voor haar vitaal thema. Als je de vraag kunt beantwoorden: ”Wat maakt deze leerling voor jou wanneer moeilijk en wat is er voor jou moeilijk aan?” Dan heb je het vitale thema te pakken. Je zult merken dat het antwoord geladen is met spanning of met energie. Als dat zo is, kun je deze fase afsluiten.
Stap 3.2
Het reflecteren en het denken; kwadrant 2 van het resultaatgericht coachen
Als dat duidelijk is, tot op de bodem uitgezocht, kun je naar de tweede fase van het resultaatgericht coachen. Dan gaat het om de reflectie over de vitale thema’s. Het voelen en ervaren kun je afsluiten, dat is voldoende aan bod geweest. In deze fase gaat het om samen nadenken, samen reflecteren over de ervaring met de leerling en leraar 1 over: · · · ·
de leerling en haar onderwijsbehoeften, de leraar en haar leerkrachtegedrag, het effect van het leerkrachtengedrag op de leerling, het effect van het leerlinggedrag op de leraar.
Daar passen vragen bij als: · · ·
Wat is volgens jou de onderwijsbehoefte van de leerling? Welk leerkrachtengedrag past daarbij? Welk effect heeft jouw gedrag op de leerling? Hoe beïnvloedt het gedrag van de leerling jouw gedrag? Wat denk je dat daar goed in is en waar kan het denk je beter?
De essentie van deze tweede fase is dat je de leraar vraagt na te denken over de moeite in de ervaring. Laat de verschillende aspecten die meespelen in de klas op tafel komen. Heb oog en oor voor de dilemma’s van de leraar. Aan het einde van deze fase kan de leraar haar vitale thema c.q. de leervraag herformuleren. Een veel voorkomend dilemma van leraren is dat zij hun lerarengedrag niet aan iedere leerling aan kunnen passen. Dat is niet haalbaar.
Stap 3.3
Vanuit het denken in combinatie met de theorie: wat wil je? Kwadrant 3 van het resultaatgericht coachen
Binnen HGW is in het algemeen voor dit dilemma de volgende richting voor een oplossing gevonden. Als je als leraar de onderwijsbehoeften van je leerlingen kent (bijvoorbeeld na de eerste leerlingbespreking) kun je je klassenmanagement en je groepsplan daar op aanpassen, zodat je aan de meeste behoeften tegemoet komt. Want misschien heeft vooral Tim behoefte aan een duidelijke structuur. En als je die voor Tim aanbrengt, profiteren daar ook veel andere kinderen van. In dit kwadrant maak je de overstap van de moeite naar de moed. De moed om te bedenken en te brainstormen wat je wilt en kunt gaan doen om het probleem van bijvoorbeeld Tim op te lossen. Hier komt een andere energie vrij. De energie van samen op denken, je verbeeldingskracht aanspreken, opties genereren, opdat aan het einde van dit kwadrant de leraar kiest. Dit ga ik doen!! Het kan zijn dat het nodig is om samen te plannen hoe het doen eruit gaan zien. Het doen zelf, het vierde kwadrant van het resultaatgericht coachen vindt na de leerlingbespreking plaats. Het lijkt mij goed om af te spreken om de ervaring met het ‘nieuwe’ doen met elkaar te delen en daar iets over af te spreken. 1
Zie in de werkmap op www.klaveracademie.nl: 1.28-2 Recepten voor reflectie
Tot slot Het lijkt mij goed om deze cyclus en de cirkel van het resultaatgericht coachen met je directeur en je team te bespreken. Vertel hen wat je daarin van hen verwacht en wat zij van jou mogen verwachten. Vanuit het gedachtegoed van HGW is het goed voor kinderen, dat de leraar hoge verwachtingen koestert. Wanneer je ook als collegae hoge verwachtingen van elkaar hebt, wordt het voor iedereen een leerzaam schooljaar. Ik ben erg benieuwd naar jullie ervaring met het lezen van dit blog en met het bespreken van dit blog en de cirkel van resultaat gericht coachen in je team. Laat je van je horen op het Forum?
Het coachingsgesprek THEORIE Stap 6 Herformuleren tot leervraag
Stap 5 Dilemma’s opsporen en onderzoeken
Stap 7 Opties genereren
Stap 8 Kiezen van doel
Denken
Willen
Stap 4 Aspecten benoemen
Stap 9 Plannen gekozen optie
gevoel/ intuïtie
REFLECTIE
EXPERIMENT
hier en nu Stap 3 Vaststellen van vitale thema’s Stap 2 Onderzoeken van thema’s
Stap 10 Toepassing gekozen optie
Voelen
Handelen
Stap 1 Delen van ervaringen
MOEITE
Stap 11 Evaluatie toepassing
Stap 12 Implementatie gekozen optie ERVARINGEN Wat heb jij gezien? Wat heb ik gezien?
MOED
