Het Ervaringsfonds zorg dragen voor de 45-plus werknemer in zijn werkomgeving Anne Himpens, coördinator
18/06/2013
Brussel, Werken aan het Huis van Werkvermogen
1
Het Ervaringsfonds ondersteunt /betoelaagt sensibiliseringscampagnes van sectoren en concrete projecten van privé ondernemingen die het welzijn en de kwaliteit van de werkplek van de 45-plus werknemer verbeteren
www.ervaringsfonds.be
2
Het Ervaringsfonds: pionier in « vergrijzing op de arbeidsmarkt » • 2001, 5 September: Wet ter verhoging van de werkgelegenheidsgraad • 2003, 30 januari: eerste Koninklijk Besluit • 2004 - 2005: Start team (vrijmaking werkingskredieten) • 2006, 1 juli: tweede Koninklijk Besluit: “Werkbaarheid”/ Drie Stappen/ Sectoren/
• • • •
2005: generatiepact 2012: “European Year for Active Ageing and Solidarity between Generations” 2013: CAO 104 : Het werkgelegenheidsplan oudere werknemers …
3
Van 2004 tot nu Meer dan 1.400 goedgekeurde toelageaanvragen = meer dan 20.000 werkposten van 45-plus werknemers verbeterd
www.ervaringsfonds.be
4
WERKBAARHEID Evenwicht MENS
WERK
Gezondheid
Veiligheid
Kennis en vaardigheden Ergonomische aspecten Motivatie
Functie-eisen
...
... 5
DE MENS: Leeftijdsgebonden veranderingen • Verouderen als individu
universeel, progressief, “intrinsiek” (niet te wijten aan de omgeving en beïnvloedbare veranderingen), vermindering van functies
• Sociofamiliale veranderingen huisverlatende kinderen, zorgbehoevende ouders
• Psychologische groei in capaciteiten strategie, wijsheid, redenering, ervaring
• Loopbaan werkdruk, jongere werkcollega’s
Dr. Ph KISS, Gent, 24 mei 2013
Leeftijdsgebonden veranderingen leeftijdsgebonden ziekten – – – – – –
frequentie neemt toe met de leeftijd manifest rond 50 jaar chronisch musculoskeletale ziekten: vnl degeneratieve aandoeningen cardiovasculaire ziekten = belangrijke luchtwegaandoeningen
reden voor uitval
Dr Ph. KISS - Gent, 24 mei 2013
Leercapaciteit • geen kwalitatief verschil in vgl. met jongere collega’s – eventuele negatieve invloed van de leeftijd op het leerproces wordt gecompenseerd door de grotere ervaring
• aangepaste opleidingen – kleine groepen – eigen tempo
Dr Ph KISS - Gent, 24 mei 2013
Uitdagingen • • • •
zeer grote onderlinge verschillen verschillen nemen toe met de leeftijd geen eenheidsworst maatregelen per bedrijf, per individu
Active Ageing - Gent, 24 mei 2013
Waarop kunnen werkgevers rechtstreeks inspelen? Evenwicht MENS
WERK
Gezondheid
Veiligheid
Kennis en vaardigheden Ergonomische aspecten Motivatie
Functie-eisen
...
... 10
Een Ervaringsfondsproject in drie stappen: 1) In kaart brengen van de werkbaarheid via een vragenlijst (meten) 2) Analyseren van de werkomstandigheden via het opsporen van risicofactoren (diagnose stellen) 3) Concrete verbeteringsprojecten uitvoeren (verbeteren)
11
Eerste stap: « Meten » Van de graad van werkbaarheid (evenwicht persoonlijke aspecten en aspecten van het werk) van de oudere werknemers,
door het afnemen van een “door de overheid goedgekeurde” vragenlijst onder begeleiding van een arbeidsgeneesheerpreventieadviseur. Voorbeeld: VOW/QFT (gratis op www.ervaringsfonds.be);
12
De VOW/QFT- modules •
Module 1 : psychosociale aspecten DIMENSIES: Tempo en hoeveelheid werk, gebruiken van kennis en mogelijkheden om bij te scholen, sociaal vangnet, inspraak bij het nemen van beslissingen, moeilijkheden bij veranderingen in het takenpakket, werkonzekerheid, arbeidsvoldoening, herstelbehoefte.
•
Module 2 : lichamelijke aspecten gelinkt aan de werkomstandigheden DIMENSIES: Overlast, gevaar, lichamelijke eisen, repetitieve bewegingen, beeldschermwerk
•
Module 3 : veiligheid DIMENSIES: Ongevallen, veiligheidsgevoel
•
Module 4 : gezondheid DIMENSIES: Gezondheidsrisico’s, algemene gezondheidstoestand, frequentie en aantal dagen afwezigheid,…
•
MODULE 5 : arbeidscapaciteit DIMENSIES: Verworven vaardigheden, evolutie van de vaardigheden
•
MODULE 6 : blijfintentie op korte en op lange termijn
Op www.ervaringsfonds.be (onder « Tools en Goede Praktijken ») VOW/QFT: Vragenlijst VOW/QFT: Gebruiksaanwijzing VOW/QFT: Gids voor electronische verwerking VOW/QFT: Excel bestand voor eerste interpretatie van de gegevens
VOW/QFT: Type-rapport Gent
14
Tweede stap: diagnose stellen De werkomgeving analyseren zodat factoren worden ontdekt die verbeterd kunnen worden (“risico’s”) door het afnemen van een door de overheid goedgekeurd diagnose-instrument onder begeleiding van een arbeidsgeneesheerpreventieadviseur.
Voorbeeld: SOBANE Déparis methode (gratis op www.sobane.be);
15
Déparis 18 tabellen, 18 facetten van de werksituatie Synthese van de Deparis studie van drukkerij 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.
Lokalen en werkzones Arbeidsorganisatie Arbeidsongevallen Elektrische risico’s en brandgeval Bedieningsapparatuur en signalen Materiaal, handgereedschap, machines Werkhoudingen Krachtinspanningen en goederenbehandeling Verlichting Lawaai Luchthygiëne Thermische omgevingsfactoren Trillingen Autonomie en individuele verantwoordelijkheden Inhoud van het werk Tijdsdruk Arbeidsverhoudingen tussen werknemers en hiërarchische lijn Psychosociale omgeving
NR
WIE?
WAT?
1 2
Werknemers Werknemers
3
Werknemers
4
Onderhoud
5
Werknemers
6
Pr. adviseur
7
Werknemers
8
Directie
9
Directie
10
Directie
11
Directie
12
Directie
Kassen, paletten, karren één voor één opruimen Dagelijks de arbeidszone opruimen De palet met papierenvoorraad aan de andere kant van de gang plaatsen tegenover de boekbinder De kast achteruitzetten om de toegang tot de boekbinder aan 70cm te brengen De papierenvoorraad aan 2 paletten te brengen om de behoeften voor één hele dag te beantwoorden Het type en de omvang van de brandblusser bepalen Kleine stof- en poedervluchten van de toner tijdens het beladen: meer regelmatig het lokaal opzuigen en reinigen De prioriteiten in de taken bepalen. Alles is dringend De bestellingen per mail organiseren en systematiseren vanaf de informaticabestanden De verantwoordelijkheden van iedereen verduidelijken terwijl men de veelzijdigheid bewaart Het bestellingsysteem herzien en criteria vastleggen die toelaten de prioriteiten te bepalen De overdracht van verantwoordelijkheden herzien
Kost
WANNEER? voorzien
uitgevoe rd
0 0
-/-/-/-/-
-/-/-/-/-
0
-/-/-
-/-/-
0
-/-/-
-/-/-
0
-/-/-
-/-/-
0 0
uitdiepen -/-/-
-/-/-
0
uitdiepen
0
uitdiepen
0
uitdiepen
0
uitdiepen
0
uitdiepen
Opsporingsgidsen Déparis 1. Bouwsector 2. Tertiaire sector 3. Gezondheidszorgen 4. Thuiszorg sector 5. Laboratoria (scheikunde en biologie) 6. Call centers 7. Beschutte werkplaatsen 8. Hout sector 9. Elektriciteitsbedrijven 10. Voeding 11. Cafetaria’s - restaurants 12. Garages
13. Bakkerijen 14. Logistiek 15. Schoonmaak 16. kinderdagverblijven 17. Banksector 18. Drukkerijen 19. Supermarkten 20. Schoonheidssalons 21. Rusthuizen 22. Industriële klimtechnieken 23. Kamermeisjes 24. Tuiniers 25. Technici die tussenbeide komen in geval van pannes
Derde stap: Verbeteren Evenwicht MENS
WERK
Gezondheid
Veiligheid
Kennis en vaardigheden Ergonomische aspecten Motivatie
Functie-eisen
...
... 19
Beroepsziekten (open systeem) volgens pathologie (1e statistieken 2012)
20
Ergonomische aspecten DOEL: Verminderen van de fysieke belasting, repetitieve bewegingen, trillingen, heffen & tillen en verplaatsen van materialen/voorwerpen/personen, oncomfortabele werkhoudingen tijdens het uitvoeren van de taken. HOE ? (Te voorziene) problemen aanpakken via het voorzien van werkpostaanpassingen, ergonomische hulpmiddelen/tools en machines, het aanleren van ergonomisch verantwoorde werkhouding, opleiding heffen & tillen voor de 45-plus werknemers, e.d. 21
Ergonomische verbeteringen : Heffen en tillen substantieel verminderen Voorbeeld uit PC 149.01 (elektriciteit) Drie werknemers leveren « zware toestellen », Daarbij moeten wel wat trappen en opstapjes gedaan worden. verlicht adhv een «elektrische trappenklimmer»
Oncomfortabele houdingen verminderen. Verpleegkundigen ervaren veel belasting aan de rug wanneer zij patiënten moeten manipuleren, zij kunnen hierbij niet steeds de meest comfortabele houdingen aannemen. De instelling gaat over tot de aankoop van hoog-laag bedden. Hierdoor beperkt het heffen en tillen in oncomfortabele houdingen zich tot een minimum.
Trillingen verminderen, … Voorbeeld uit PC 327 (Beschutte en sociale werkplaatsen) 4 werknemers van de parkrangersploeg zetten palen (afrasteringen en de aanleg van wandelpaden) en planten bomen aan. Het voorboren van gaten gebeurt veelal op harde terreinen. De huidige boren zijn daardoor moeilijk te hanteren en geven ook vaak blokkering en terugslag. Door de aankoop van een meer ergonomische grondboormachine met aangepaste boorkoppen worden de trillingen tot een minimum herleid.
Verminderen van repetitieve bewegingen Voorbeeld uit de voeding: Het inpakken van ijsjes gebeurt handmatig door een steeds herhaalde éénvormige beweging: de ijsjes worden van een transportband afgeschoven in een vakjesband. Dit is fysiek intensief, gezien het tempo en het werken in ploegen. Een hulpmechanisme neemt bovenvermelde handenarbeid over. De (oudere) werknemers worden ontlast van dit fysisch belastende inpakwerk.
Waarop kunnen werkgevers rechtstreeks inspelen? Evenwicht MENS
WERK
Gezondheid
Veiligheid
Kennis en vaardigheden Ergonomische aspecten Motivatie
Functie-eisen
...
... 26
Functie-eisen aanpakken DOEL Verminderen van de fysieke of psycho-sociale belasting, vermijden van burn-out, verhogen van motivatie, aanleveren van nieuwe uitdagingen. HOE AANPAKKEN? Via het voorzien van opleidingen, die de 45-plus werknemers zelf volgen in het kader van een gedeeltelijke of volledige functiewijziging (ikv interne mobiliteit), competentieverhoging, omscholing tot coach (ikv functieverlichting), e.d.
27
•
Gedeeltelijke of totale functiewijzigingen bewerkstelligen
VOORBEELDEN: ZIEKENHUIS: Een 54-jarige verpleegster ziet haar job niet meer zitten vanwege de grote psychosociale belasting. Zij wordt tot archiefmedewerkster omgeschoold. SCHRIJNWERKERIJ: Karel, 57 jaar, projectleider, ervaart zijn huidige job als té stresserend: van « hot naar her » rijden met de auto; werfbezoeken afleggen, problemen oplossen onder tijdsdruk. Karel heeft dit geruime tijd zeer goed gedaan maar de afstanden en het hectische kruipen hem in de kleren. Hij verkiest een « binnenjob», waar hij verder kan bouwen op zijn opgedane ervaring. Hij wordt omgeschoold tot “planner–aankoper”. Daarin kan hij zijn ervaring benutten, maar hij moet veel minder “baan” doen.
>>> Facturen die de werkgever ontvangt om bovenstaande personen om te scholen tot resp. archivaris en planner/ aankoper komen in aanmerking voor het Ervaringsfonds.
Verwerven van nieuwe competenties Een oudere verzorgende heeft het moeilijk met het opvolgen van het elektronisch patiëntendossier. De oorzaak van het probleem is dat zij niet beschikt over de basisvaardigheden « werken met een PC » Het Ervaringsfonds kan tussenkomen voor de externe opleidingen die in dit kader nodig zijn. Een groep oudere verzorgenden uit de palliatieve zorg krijgt het zeer moeilijk in het uitvoeren van de dagdagelijkse taken – zowel fysieke als psychosociale belasting!-. « Draaglast » t.o.v. « draagkracht »…. Het Ervaringsfonds kan tussenkomen voor de externe opleidingen /begeleiding die in dit kader nodig zijn.
Wat komt NIET in aanmerking Klimatisatie, stofafzuiging, verlichting, geluidshinder, afstanden verminderen, veiligheid e.d. (welzijnswet 1996) Infrastructuurwerken Hardware en software Cursus bevordering algemene gezondheid (vb. Rookstop) «Core-business » opleidingen
30
Komen in aanmerking: Private ondernemingen en organisaties die • Niet in staat van faillissement /geen staat van vereffening - Geen gerechtelijk akkoord verkregen - geen voorwerp van procedure van faillietverklaring of van gerechtelijk akkoord • RSZ-bijdragen, directe belastingen en BTW betaald hebben • Geen strafrechtelijke veroordeling of administratieve geldboete met betrekking tot sociale wetgeving hebben
• En die de toelage NIET cumuleren met andere voordelen die de werkgever voor hetzelfde doel en dezelfde werknemer ontvangt (uitz. Activa 45+)
31
Condities • Project pas starten nadat toelageaanvraag werd ingediend • De werknemers gedurende de duur van het project verder te werk stellen (min. 12 maanden) • Maximale duur van het project: 24 maanden • Enkel facturen zijn ontvankelijk • Starten met verbeteringsproject op max. 12 maanden na afnemen instrument (meet of diagnose) voor een verhoogde toelage Na afloop van het project kunnen de facturen + loonfiches + ingevulde instrumenten + verklaring op erewoord voor uitbetaling aangeleverd worden.
32
Toelage berekening METEN
VERBETEREN Opleiding
DIAGNOSE
VERBETEREN Aankoop < 250€/ stuk
VERBETEREN Aankoop > 250€/ stuk
Indien afzonderlijke acties: Max.12 € / betrokken 45+ werknemer
50% factuur, max. 500€ / 45+ werknemer /maand
50% factuur
10% factuur
max. 6.000€ / 45+ werknemer
Indien meten of diagnose-methode binnen 1 jaar tijd gecombineerd wordt met een project: Max.12 € / betrokken 45+ werknemer
70% factuur, max. 750€ / 45+ werknemer /maand
70% factuur,
14% factuur
max. 9.000 € / 45+ werknemer
33
Samenwerking met de Sectoren werkgevers motiveren / aanzetten om WERKPOSTEN van
45-plus werknemers te verbeteren
Ervaringsfonds
34
Via 7 samenwerkingsprotocols: 12.500 werknemerswerkplekken Bejaardenhulp en Thuiszorg PC 318.02 Werknemers (2.000)
Hout PC 126 Werknemers (1.062) Textiel PC 214
Werknemers (312) Textiel PC 120 Werknemers (1.200)
Bouw PC 124 Werknemers (4.763) Eweta PC 327.03 Werknemers (300) Transport en Logistiek PC 140.03 Werknemers (2.500)
Ervaringsfonds
35
Positieve neveneffecten… wat goed is voor +45 is dit ook voor –45 ! de jonge werknemer van NU is de oudere werknemer van morgen Van curatief naar preventief
24 mei 2013
Gent, Provinciaal Comité Oost-Vlaanderen
36
Advies inzake mogelijke projecten, uitleg over de maatregelen en hulp bij het opstellen van het dossier: Pieter Geladé
[email protected] 02/233 46 06 Algemene Directie Humanisering van de Arbeid FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Ervaringsfonds Ernest Blérotstraat 1 1070 Brussel
WWW.ERVARINGSFONDS.BE 37
1/02/2011
Ervaringsfonds - Jaarverslag 2009
38
