Christen zijn in de zorg het onderzoek: details en discussie Workshop Congres Geloof in Zorg De Werelt - 5 oktober 2012 Bart Cusveller & René van Leeuwen
Steekproef % (n=672) Leeftijd
17 – 39 jr 40 jr e.o.
49 51
Geslacht
Man Vrouw
15 85
Opleiding
Zorgverlening Niveau ½ MBO/Inservice (post)HBO WO
8 34 41 17
Beroep
Artsen Verpleegkundigen/verzorgenden Paramedici Geestelijke verzorgers Sociaal werkers Bestuur/management/facilitair
10 60 7 2 11 10
Werkerva ring
0‐15 jaar Meer dan 15 jaar
57 43
Sector
AGZ MGZ GGZ V&V Anders
26 22 8 40 4
Kerk
PKN RK Bevindelijk gereformeerd Orthodox gereformeerd Evangelisch/Pinkster Anders
29 2 33 24 11 1
Kenmerken christen zorgprofessional (Page & Wong, 2000; Dennis & Winston, 2003)
Empowerment uniciteit – waarderen – vergeven – doelen – beste boven halen – voorbeeldgedrag – feedback – macht delen
Service dienend – leerbaar – offers brengen – verantwoordelijkheid nemen
Vision hogere roeping – gedreven door waarden boven eigen belang – hoger doel dienen – visie ‐ doelgericht – inspirerend ‐
vind
doen
vind
doen
vind
doen
3,63
3,86
3,78
3,68
3.68
3,75
Top 5 kenmerken christen professional % (Page & Wong, 2000; Dennis & Winston, 2003)
1
Vergevingsgezind zijn
90
2
Gedreven door waarden boven eigen belang
85
3
Iedereen in het team waarderen
83
4
Besef hogere roeping
79
5
Iets leren van degenen aan wie je dienstbaar bent
78
‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Doel organisatie helder benoemen Gefocust en gedisciplineerd werken Achter de gedachte staan dat elke organisatie een hoger doel heeft Heldere en haalbare doelen stellen Voorbeeld geven hoe werk beter kan
48 49 49 56 60
Zelfgenoemde kenmerken van een christen zorgprofessional % Vinden
Doen
Betrouwbaarheid ‐ integriteit – respectvol – openheid – loyaliteit
30
4,20
Aandacht ‐ geduld – betrokkenheid – empathie
16
4,12
Geloof bij werk betrekken ‐ religie patiënt steunen – bidden – getuigen
15
4,11
Professionaliteit ‐ kundigheid – samenwerkend – oplossingsgericht – kwaliteit
14
4,19
Barmhartigheid ‐ belang van de ander – afzien eigen belang – naastenliefde
12
4,10
Behulpzaamheid ‐ t.o.v. patiënten, collega’s, leidinggevenden en organisatie
10
4,22
3
4,20
Gedrevenheid ‐ motivatie – passie – visie
‐ Jongeren en lager opgeleiden neigen meer naar ‘geloof bij werk betrekken’ ‐ Meer werkervaring scoort lager op ‘barmhartigheid’ ‐ Eigen kenmerken scoren gemiddeld hoger dan kenmerken Page & Wong: verklaring?
Kansen christen zijn in de zorg % Impliciet Getuigen
Expliciet 28 Getuigen
voorbeeld – goede doen – integriteit – bidden – leven uit geloof
Aandacht
evangeliseren – hoop geven – geloof delen
22 Stelling nemen
betrokkenheid ‐ behulpzaamheid – dienstbaarheid
12
ethische discussies – normen/waarden uitdragen ‐ meebeslissen
Professionaliteit 9 Spirituele zorg kwaliteit – samenwerken – voorbeeld
Gedrevenheid
12
5
in gaan op vragen patiënt
5
motivatie ‐ verantwoordelijkheid
Totaal 64 Totaal 29 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Ouderen minder ‘expliciet getuigen’ Vrouwen meer ‘expliciet getuigen’ M/HBO groep noemt ‘impliciet/expliciet getuigen’ meer ‘Stelling nemen’ hoogst in de GGZ Kerk: ‘expliciet getuigen’ over de breedte laag
Bedreigingen christen zorgprofessionals % Expliciet Eigen principes onder druk
Impliciet 26
gewetensbezwaren – stem in ethisch overleg – mondige patiënt – minderheid
Positie christenen in samenleving onder druk
handelingsverlegenheid – sub assertiviteit – jezelf blijven – gebrek vaardigheden
26
marktwerking – schaarste – gebrek aan aandacht – bureaucratie ‐ werkdruk 26
Meso aspecten
5
christelijke identiteit instellingen – samenwerking christenen onderling
wetgeving – godsdienstvrijheid – tolerantie – discriminatie – pluriformiteit
Zelfhantering
Goede zorg onder druk
13
Inkomen/baan sollicitatie moeilijker – ontslag ‐ overplaatsing
‐ ‘Eigen principes onder druk’ neemt af met de jaren – ‘goede zorg onder druk’ omgekeerd ‐ Hoger opgeleid minder ‘eigen principes onder druk’ ‐ Artsen/verplk. en AGZ meest ‘eigen principes onder druk’ ‐ ‘Goede zorg onder druk’ hoogst in V&V en GGZ ‐ ‘Principes onder druk’ laagst PKN/Evang. , hoogst Bevind./Ortho ‐ ‘Goede zorg onder druk’ bij Bevind. Laagst, bij PKN hoogst
3
Thema’s toerusting % Getuige zijn: hoe doe je dat? Geloof in praktijk – wel/niet evangeliseren – omgaan met anders denkenden
30
Hoe stel ik mij op bij ethische vragen? Beslissingen behandeling – euthanasie – palliatieve sedatie – abortus
21
Wie zorg er voor mij? Bemoediging – bidden – persoonlijke grenzen/moeiten – reflectie – kennis – timemanagement – communicatieve vaardigheden – werkdruk
19
Ziekte en geloof Geloof/genezing/behandeling – palliatieve zorg – stervensbegeleiding – spirituele zorg – alternatieve geneeswijzen
10
Christelijke visie(s) op zorg Bijbelse visie – rol kerk – christen en professie – informele zorg
10
Omgaan met maatschappelijke ontwikkelingen Marktwerking – economie – politiek –omgaan met schaarste –wetgeving
6
Thema’s rond organisatie en management Rol christelijke organisaties – leiderschap – personeelsbeleid – omgang met media/pr – samenwerking
4
Inspiratiebronnen christen zorgprofessionals %
b
Het goede doen Liefde geven – iets betekenen – helpen – zorgen – dienen – steunen ‐ begeleiden – welzijn/gezondheid bevorderen
30
Contact patiënten Betrokkenheid – interesse – ontmoeting – respect – uniciteit
17
Aard van het werk Afwisseling – boeiend – inhoud – complexiteit ‐ uitdaging
14
‘Je krijgt er iets voor terug’ Dankbaarheid – voldoening – plezier – waardering ‐ materieel
13
Expliciete inspiratie vanuit geloof Naastenliefde – roeping – opdracht – Gods wil – Jezus als voorbeeld
10
‘Het past bij mij’ Talenten – kwaliteiten – gaven – drive ‐ passie
7
Contact met collega’s Team – samenwerken – organisatie ‐ delen
5
Maatschappelijk nut Belang – relevantie ‐ verantwoordelijkheid
3
Conclusie profiel christen zorgprofessional versus context Profiel
Context
2/3 impliciet christen zijn
1/3 impliciet christen zijn
1/3 expliciet christen zijn
2/3 expliciet christen zijn
‐ Grote overeenkomst over gewenste en werkelijke kenmerken van een christen zorgprofessional: homogeen zelfbeeld ‐ Het profiel neigt naar impliciet aanwezig zijn van geloof in het werk: dat wil men in meerderheid en dat doet men in meerderheid ‐ Dit profiel biedt weinig houvast om met de ervaren bedreigingen om te gaan. Daarbij wenst men als christen transparant aanwezig te zijn: dat wil men in meerderheid maar doet men niet in meerderheid ‐ Aanbevelingen: rolmodellen, tools, ontwikkelen/uitwisselen best practices ‐ Vervolgvragen: representativiteit en opsporen rolmodellen/best practices in seculiere zorgcontexten
