Herfst De 7e Bredase BijbelQuiz 5. Onrust in de PGB 6. Een kerk vol Studenten 7. Een vol programma in oktober in de Lutherse Kerk 9

S’amen

Officieel orgaan van de Protestantse Gemeente Breda - 7e jaargang no. 8 - oktober 2014

In dit nummer onder meer:

De 7e Bredase BijbelQuiz

5

Onrust in de PGB

6

Een kerk vol Studenten

7

Een vol programma in oktober in de Lutherse Kerk 9

Herfst 2014 Als u geen belangstelling heeft voor S’amen en het blad niet meer wilt ontvangen, kunt u dit doorgeven aan het Kerkelijk Bureau: [email protected] of Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Dominee Bela Tothpal vrij

12

Foto impressies Startzondagen

21

Ontmoetingsdienst Grote Kerk 23

S’amen in kleur zien? Dat kan: downloa-

den via Protestantsegemeentebreda.nl of Lucaskerk.nl

2

S’amen

Colofon

De Protestantse Gemeente Breda

S’amen is het maandblad van

de Protestantse Gemeente Breda. Uitgever Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Breda scriba: Joke Gurke Koolmees 61, 4822 PP Breda [email protected]

Inleveren kopij De sluitingsdatum voor het volgende nummer is dinsdag 4 november. Verschijningsdatum is vrijdag 14 november. Aanleveren van kopij uitsluitend als “platte tekst”. U krijgt een ontvangstbevestiging. Als dit daags na de kopijdatum nog niet is gebeurd: informeren bij [email protected] Redactie adres Kopij sturen naar: [email protected] Redactie Marlies Brandwijk Ger van Dooren Leon Geschiere Adriënne Hoevers - den Hollander Gijs van Mourik Peter Jan Plooy Adreswijzigingen Kerkelijk bureau: Mieke Frankfoorder-Boevé Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda 076-5146523 [email protected] Druk: Drukkerij Roggeband, Breda Website www.protestantsegemeentebreda.nl

Collectebonnen A. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 0,75 per bon, totaal dus € 15.00 per vel. B. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 1,50 per bon, totaal dus € 30,00 per vel. Bonnen kunnen besteld worden door storting / overschrijving van € 15,00 of € 30,00 (of een veelvoud daarvan) op bankrekening NL91ABNA052.02.27.867 ten name van de Protestantse Gemeente te Breda (met vermelding van de gewenste soort vellen) Financiën: Postbank NL17 INGB 0001 0806 82 ABN AMRO NL91 ABNA 0520 2278 67

Diaconie Algemeen:

Postbank NL89 INGB 0001 0708 50 t.n.v. Diaconie Protestantse Gemeente Breda Diaconie ZWO: Postbank NL14 INGB 0001 5429 41 t.n.v. ZWO groep Protestantse Gemeente Breda/Ginneken

Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden Website: www.noorderbeemden.nl Predikant ds. W. Bisschop, Elise van Calcarstraat 23 4822 VK Breda, tel. 076-541 96 03 E-mail: [email protected] Lucaskerk, Tweeschaar 125 4822 AS Breda, tel. 076-542 24 33 Protestantse wijkgemeente Midden/Zuid Johanneskerk, Dreef 5 4813 ED Breda (Princenhage), tel. 076-521 05 45 Predikant Ds. S. van Meggelen Voorstraat 14, 4268 AL Almkerk Tel. 0183-401265 of 06-22576592 E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en donderdag Markuskerk, Hooghout 96 4817 ED Breda tel. 076-514 00 80 Predikant ds. T. van Prooijen, 542 33 34 Arenberglaan 168, 4824 RD Breda E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en vrijdag. Evangelische Lutherse Gemeente, Veemarktstraat 11/ Stadserf 3 (achteringang), Breda, tel. 5145585 Wijkpredikant Ds. M.J.A. Schulz, Cherbourglaan 51, 5627 MK Eindhoven, tel. 040-2417664 Scriba Dhr. J.N. Dijkshoorn, Markendaalseweg 118, 4811 KE, Breda Pioniersplek “Noorderlicht” Lutherse kerk, Veemarktstraat 11/ Stadserf 3 (achteringang), Breda, tel. 5145585 Missionair werker Berthe van Soest - [email protected] Daniëlle van Drongelen Jeugdwerker Protestantse Gemeente Breda - ‘t Ginneken Tel. 06-54273705 E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en donderdag Niels den Toom Studentenpastor, life coach en trainer bij ZuiderZin Tel. 06-19663873 E-mail: [email protected] *

Vrijwillige bijdrage voor S’amen : Postbank NL17 INGB 0001 0806 82 t.n.v. Prot. Gemeente Breda o.v.v. “S’amen ” (Richtbedrag: € 25,- per jaar)

S’amen

meditatie

Leven met verdriet

Naar aanleiding van ‘Een weeffout in onze sterren’ en ‘Leef!’ van Laura Maaskant Deze zomer draaide in de bioscopen de film ‘The fault in our stars’, in het Nederlands: Een weeffout in onze sterren, naar het gelijknamige boek van John Green. Het is het ontroerende verhaal van een meisje van 17, Hazel, dat al enkele jaren kanker heeft met uitzaaiingen in haar longen. Ze heeft een paar jaar geleden op het randje van de dood gezweefd, maar een nieuw medicijn redde haar voorlopig en zo leeft ze al enkele jaren in de verlenging. Ze bezoekt een lotgenotengroep en raakt bevriend met een andere kankerpatiënt, een jongen op wie ze verliefd wordt. Bij hem komt de kanker terug met alle gevolgen van dien. Een bijzondere passage in de film is de confrontatie tussen Hazel, die enig kind is, en haar ouders. Hazel vindt het voor haar ouders verschrikkelijk moeilijk dat zij haar straks moeten missen, misschien vindt ze het afscheid nog wel erger voor hen dan voor haarzelf. Ze heeft haar moeder immers een keer horen zeggen: “Dan ben ik dus straks geen moeder meer”. Op een bepaald moment barst de bom en vraagt Hazel haar ouders excuses voor het feit dat zij hen met haar dood verdriet zal doen. Daarop antwoordt haar moeder dat excuses helemaal niet nodig zijn. Ja, ze zullen het verdriet dragen, maar het leven zal voor hen na de dood van hun dochter niet voorbij zijn. Hazel immers heeft zelf, door de manier waarop ze haar ziekte draagt en met haar naderende dood omgaat, laten zien, en dan citeer ik: ‘dat het

mogelijk is te leven met verdriet’.

Die zin pakte mij. Het is mogelijk te leven met verdriet. Mensen, wij kunnen hartverscheurende dingen meemaken en toch hebben we tegelijk zoveel veerkracht dat het mogelijk is te leven met verdriet. Na een ramp in ons leven, een afscheid, een ziekte, een scheiding hoeft ons leven nog niet voorbij te zijn. Het gaat erom dat wij leren omgaan met ons verdriet. Dat dat heel moeilijk kan zijn, besefte ik, toen ik onlangs iemand sprak die op allerlei fronten leed te dragen had. Ze zei: “ik heb geen verdriet, op dit moment ben ik verdriet”. Door zulke periodes moeten mensen soms heen. Dan komt het erop aan het uit te houden. Het kan helpen je tot God te richten, zoals de dichter van Psalm 56 doet: Vang mijn tranen op in uw kruik. Erop vertrouwen dat God van je moeite weet, dat Hij het ziet. Dat je er dus toch niet helemaal alleen mee bent. Ik las onlangs ook het boek Leef! van Laura Maaskant. Op haar 15e werd bij haar een zeldzame vorm van kanker geconstateerd, na een lang en zwaar behandeltraject leek ze genezen, maar de ziekte kwam terug. Nu is ze een jonge vrouw van 19 en heeft besloten geen behandelingen meer te ondergaan, maar het leven te leven zoals het op haar afkomt. Natuurlijk is er verdriet in haar leven, om haar naderende dood, om het verlies van onschuld, om haar lichaam dat niet meer wil, tegelijk beschrijft ze ook hoeveel haar ziekte haar geleerd heeft, hoe die haar helpt om met haar eindigheid om te gaan. Zo kan ze schrijven:

Het besef van het einde geeft een enorme kracht. Ik besef dat ik de seizoenen beleef, die ik misschien volgend jaar niet meer zie… Dat

In

3

houdsopgave

Pagina 3 : Meditatie 4 : Actueel 5 : Opinie 6 : Algemeen Kerkelijk nieuws 11 : Noorderlicht 12 : Diaconie 15 : Nieuws uit de wijken 20 : Geknipt voor u Mediatheek 22 : Boekenplank 23 : Vieringen gegeven maakt dat ik wel moet genieten van deze tijd… Leven, ervaren, groeien, leren, dromen en doen. Het leven dat ik nu leid, het gevoel van extra tijd, lijkt alles in te kleuren. Alles krijgt een gouden rand.’ (p. 141) . Met haar vriendin spreekt ze over zichzelf als levenskunstenaar. Wat dat is? vraagt haar vriendin. Ze antwoordt:

Een kunstenaar heeft oog voor de kleine dingen in de wereld. Van alledaagse menselijke bezigheden maakt hij iets wat speciaal wordt om naar te kijken. Dat is de kracht van de kunst. … Geluk zit voor mij in de alledaagse dingen van het leven. Ieder leeft zijn leven op zijn eigen manier, maar voor mij ligt de kracht van het leven in het gewone, dat we buitengewoon moeten maken. (p. 175). Verdriet in het leven geeft scherpe kanten, tegelijk kan het een ongekende verdieping geven. Het biedt een nieuw perspectief. Mensen zeggen dat ook vaak: alles waar ik me altijd zo druk om gemaakt hebt, geld, carrière, vakanties, het valt allemaal weg, het doet er allemaal minder toe, het zijn juist de kleine, de gewone dingen, die ik ben gaan waarderen en waarvan ik geniet. Zo bepaalden deze film en dit boek mij bij wat ik ook zelf ontdekt heb. Hoe belangrijk het is, het leven te omarmen met zijn goed en zijn kwaad. Ondanks alles dankbaar leren zijn, dat vergt oefening, dat gaat niet vanzelf. Dankbaar leren zijn voor alles wat het leven ons biedt, vraagt om vertrouwen, dat het leven een geschenk is en dat we, hoe het er ook met ons voorstaat, in de handen van God zijn. ds. Saskia van Meggelen

4

S’amen

Actueel Leerhuisserie

Bevrijdende Theologie Op maandag 6 oktober is de leerhuisserie ’Bevrijdende Theologie’ gestart. In vijf avonden zal Franck Ploum ingaan op de theologische ontwikkeling in Nederland en de wereld na de Tweede Wereldoorlog. Centraal staat de opkomst en actualiteit van de Bevrijdingstheologie en de politieke theologie. Elke bijeenkomst bestaat uit een inleiding over een ‘klassiek theologisch boek’ en een vertaalslag naar de betekenis voor vandaag. De laatste bijeenkomst sluit af met toekomstscenario’s. Deelname aan de vijf avonden kost € 40,- (inclusief koffie/ thee). De avonden vinden plaats in de Lukaskerk, Tweeschaar 125 in Breda (Haagse Beemden tegenover winkelcentrum Heksenwiel). Bij voorkeur aanmelden via [email protected]. Op de website vindt u meer informatie: www.ekklesiabreda.nl. Donderdag 16 oktober

Toerekeningsvatbaarheid en vrije wil In sommige strafzaken beoordeelt een gedragskundige de toerekeningsvatbaarheid van een verdachte. Volgens sommigen beoordeelt de gedragskundige hier eigenlijk of de verdachte al dan niet uit vrije wil handelde. Tegelijkertijd zijn er aanhoudende berichten over neurowetenschappelijke bevindingen die (zouden) laten zien dat de vrije wil niet bestaat. Wat betekent dit voor de beoordeling van toerekeningsvatbaarheid? Zijn wij, als de vrije wil niet bestaat, geen van allen toerekeningsvatbaar? We zullen in deze lezing de relatie tussen vrije wil en toerekeningsvatbaarheid proberen op te helderen. Spreker: Prof. dr. G. Meynen, Vrije Universiteit Amsterdam en Tilburg Law School Programma: 20:00 Ontvangst met koffie/thee 20:15 Inleiding 20:20 Lezing en gesprek met de zaal 22:00 Sluiting

met hem, maar wat bijna niemand weet is dat Viktors leven wordt beheerst door paniekaanvallen en depressies. Hulpverleners kunnen hem niet helpen of bereiken. Als Viktor geen uitweg meer ziet, besluit hij op station Amsterdam RAI voor de trein te springen. Hij overleeft de zelfmoordpoging, maar raakt zijn benen kwijt. Het is wrang dat pas ná deze dramatische gebeurtenis een goede diagnose (borderlinepersoonlijkheidsstoornis) werd gesteld en Viktor de juiste medicijnen kreeg voorgeschreven. Viktor Staudt (1969) studeerde na het gymnasium enige jaren rechten en werkte vervolgens tien jaar voor een luchtvaartmaatschappij. Na bijna tien jaar in Duitsland en Zwitserland te hebben gewoond, vestigde hij zich begin 2012 in Italië. Viktor Staudt is schrijver, zelfbenoemd journalist en geeft lezingen. Met Viktor kijken we terug naar deze periode in zijn leven. Locatie: Zuylen Uitvaartverzorging, Tuinzigtlaan 11 Tijd: 14:00 uur

Op stap met Luther

De bijeenkomst, die in de vorige S’amen is aangekondigd voor 4 oktober, is uitgesteld naar zaterdag 17 januari. Samen je geloof vieren

Op de tonen van Taizé Taizévieringen in de Augustinusparochie: elke vierde zaterdag om 19:00 uur in de Michaelkerk en elke vierde dinsdag om 19:00 uur in Teteringen. Van harte welkom: - zaterdag 25 oktober, 19:00 uur in de Michaelkerk, Hooghout 67, Breda. - dinsdag 28 oktober, 19:00 uur in de H. Willibrorduskerk in Teteringen Maandag 3 november

Beweging van barmhartigheid

Locatie Gehoorzaal Amphia Ziekenhuis Breda Langendijk 75 Toegang is gratis. Aanmelden per e-mail bij het secretariaat Psychiatrie van het Amphia Ziekenhuis.

Maandag 3 november, om 19:30 komt de Beweging van Barmhartigheid Breda weer samen in de Annakapel, Heusdenhoutseweg.

Dit programma is tot stand gekomen in samenwerking met het Amphia Ziekenhuis, Breda.

Dinsdag 11 november

Zondag 19 oktober

Een zoektocht met Carel ter Linden

Viktor Staudt Met muzikale omlijsting door Sentime Muziek. Viktor Staudt heeft een goede baan, houdt zich fysiek en mentaal in conditie met hardlopen en zwemmen en stort zich regelmatig in het uitgaansleven. Ogenschijnlijk gaat het goed

Wat doe ik hier in godsnaam? Carel ter Linden komt op 11 november naar Zevenbergen. Hij zal daar in de Gereformeerde PKN kerk spreken over zijn boek ‘Wat doe ik hier in godsnaam’. Na de pauze is er gelegenheid tot gesprek over de inleiding van Ter Linden.

5

S’amen Meestal vraagt men aan een predikant niet wat hij zelf gelooft, al kan dat in zijn preken en gebeden wel doorklinken. Uitgever De Arbeiderspers vroeg hem op deze vraag in te gaan. “Wat gelooft u zelf, of wat gelooft u niet (meer)? Wat zou u aan uw kinderen kunnen en willen doorgeven?” I.v.m. de beschikbare ruimte is aanmelding noodzakelijk. Info en aanmelding: [email protected] Aanmelden vóór 9 november. Locatie: Gereformeerde kerk Stationsstraat 2, Zevenbergen Tijd: 20:00 uur Vrijdag 14 november

Zevende Bijbelquiz Op vrijdag 14 november vindt de zevende “Bredase Bijbel Quiz” (BBQ) plaats. Deze Bijbelquiz wordt georganiseerd door een werkgroep vanuit de Rooms Katholieke en Protestantse kerken. De Bredase Bijbel Quiz is geschikt voor iedereen in Breda en omstreken. Teams of individueel De deelnemers aan de quiz doen mee in teams van vier tot maximaal zeven personen. Bedenk een naam voor uw team en geef u op! Zijn er mensen die niet in een team zitten, maar wel graag willen komen kijken of individueel mee willen doen? Ook zij zijn van harte welkom. De Bredase Bijbel Quiz brengt de Bijbel op een leuke manier onder de aandacht. Natuurlijk is er weer het 'Rondje Breda', maar opnieuw zullen er ook verrassingen in de thema's aanwezig zijn. Denk niet te snel dat de quiz te moeilijk is, want de Bijbel is zozeer met ons dagelijks leven verweven dat iedereen zijn eigen ingangen kan hebben. Het wordt een laagdrempelige avond waar iedereen, kerkelijk en niet-kerkelijk, zich thuis kan voelen. Vanwege de grote deelname houden we de quiz in Gemeenschapshuis Vianden. Naast het gemeenschapshuis is voldoende gratis parkeergelegenheid. We ontmoeten u graag op deze verrassende avond! Plaats: Gemeenschapshuis Vianden, Viandenlaan 3 Datum: Vrijdag 14 november Zaal open: 19:30 uur , aanvang 20:00 uur Deelname: € 4, Informatie: Rob van Uden, 06-42710068 of Els Groeneweg, 076-5600814. Aanmelden via: [email protected] Onderwerp: BBQ Vermelden: Naam van de deelnemende groep en van de contactpersoon; telefoonnummer en aantal personen.

Clicktip 50 Wil je de foto's van de startzondag zien? Click in het Hoofd Menu op de website www.protestantsegemeentebreda.nl onder Algemene Informatie op Wijkgemeente Noorderbeemden of op Wijkgemeente Midden-Zuid

info Rob Snijders

Gezocht De Lutherse Kerk zoekt oproepkrachten voor de horeca! Steek je graag de handen uit de mouwen om een feestje tot een succes te maken? Beetje sjouwen met flessen en stoelen, drankje schenken? Ben je 2 of 3 avonden per maand beschikbaar? Tegen een redelijke vergoeding? Laat het me weten.

Joke Pelle, locatiemanager Lutherse Kerk 06-11782011 [email protected]

Opinie Schaal en Perspectief U hebt mijn moeder niet gekend, hè? Wel, dan zal ik u iets over haar vertellen. Kijk, mijn moeder was iemand die nogal gesteld was op haar uiterlijk, en die behoorlijk dramatisch kon doen over kleine dingen die haar overkwamen en die zij als onaangenaam ervoer. Als haar kousen nat waren geworden van de regen, dan omschreef zij dat als vreselijk of afschuwelijk, en als ze in de hondenpoep had getrapt, dan was dat verschrikkelijk. Zij kon die woorden zó uitspreken dat een toevallige toehoorder wel moest denken dat er iets héél ergs was gebeurd. Als ik zoiets van haar hoorde, sprak ik dat altijd tegen en merkte op dat die aardbeving van toen vreselijk was. En die overstromingen in Bangladesh: dìe waren verschrikkelijk! Die altijd maar voortdurende oorlogssituatie in Israël/Palestina: dìe was ontzettend. Wat háár was overkomen, was snel te verhelpen en alleen maar een beetje vervelend. Meestal werd zij dan behoorlijk giftig, want zij vond dat ik blijk gaf van een ernstige onderwaardering van haar persoonlijke leed. Misschien had ze ook wel een béétje gelijk en zei ik het allemaal met opzet op die manier, om haar te plagen. Toch bleek ze er later wel iets van geleerd te hebben. Als er dan iets ergs gebeurde, sprak zij in nadrukkelijk uitgesproken lettergrepen: vré--se-lijk! Wij mensen zien zaken die dichtbij zijn en waarbij wij direct zijn betrokken, op een heel andere schaal dan de dingen die ons minder direct aangaan. Ach, ik merk dat bij mezelf: Nog niet zo lang geleden werd ik midden in de nacht wakker door een kleinkind dat een paar kreten slaakte in een droom, terwijl er misschien heel wat kinderen even verderop bij een open raam lagen te krijsen. Nou, en dáár word ik echt niet wakker van, hoor! Zo’n reactie past in de scheppingsordening: Hoe verder iets weg is, des te kleiner zien we het en geluiden die dichtbij geproduceerd worden, klinken veel harder dan die in de verte. Wij nemen de dingen om ons heen waar op een manier die wij kunnen verwerken: wij zien in perspectief en wij denken op schaal. We realiseren ons dat niet altijd zo, maar wij ontwikkelen echt een verkeerde kijk op de zaken,

6

S’amen als we die niet in juiste verhoudingen en op een goede schaal waarnemen. Problemen zien wij vaak wel èrg algemeen. Dat gaat eigenlijk vanzelf. Wij denken in maxima, in minima en in gemiddelden, wij denken in procentuele toename of afname. Wij denken in gemiddelde snelheden. Bij groei of afname van inkomens denken wij in procenten, terwijl je met procenten natuurlijk niets kunt kopen. Goederen worden niet in procenten geprijsd! Bij aantallen vluchtelingen denken wij óók in percentages van de bevolking. Dat algemene schept afstand, je hebt er dan zèlf minder direct mee te maken. Het is dan ook heel geslepen van die IS in het Midden-Oosten om enkelingen uit het westen te executeren. Die lui weten heel goed dat wij in het westen die beelden uitvergroot op het scherm zien. Dat raakt ons echt! Ik denk wel eens: wat zou mijn moeder nu gezegd hebben van al die moordpartijen van IS en van al die vluchtelingen uit Syrië? Wel, ik denk ... “àf—schú—wè--líjk!” En zij wìst heel goed wat het is om met kleine kinderen op de vlucht te zijn ... van toèn, in de jaren veertig van de voorbije eeuw. En één van die kindertjes van toen, was ikzelf! Nee, zij is allang niet meer onder ons. Haar geloof was eenvoudig en het perspectief dat zij had, staat in opdracht van mijn vader op het marmeren kruis van haar graf gebeiteld: Zie, Ik heb u in mijn handpalmen gegrift.

Piet Winsemius

lgemeen Kerkelijk nieuws Pastorale mededeling wijkpredikanten PG Breda Onrust Er is onzekerheid in PG Breda als het gaat om de toekomst van de wijkgemeenten. We weten allemaal dat er ingrijpend bezuinigd moet worden. We weten dat het moderamen van de AK plannen voorbereidt en dat er verschillende opties op tafel liggen. Sommige voornemens daarvan zijn inmiddels bekend geworden. Wij, als wijkpredikanten, begrijpen dat die onrust geven. Zou het erg zijn als de wijk Noorderbeemden geen nieuwe predikant zou kunnen krijgen? Wat zou dat betekenen voor de nog werkzame predikanten, wanneer zij er taken bij krijgen? Kan het gemeentezijn, zoals we dat tot nu toe voorstaan, betrokken bij elkaar, betrokken bij de wijk, nog wel voortgang vinden? Hoe zou het anders kunnen? We kunnen alleen maar zeggen: we voelen zelf ook de moeite van dit moment, we begrijpen uw zorgen. Het doet ons goed te merken dat veel gemeenteleden in grote betrokkenheid hiermee bezig zijn, want het geeft aan hoezeer de kerk ons allen ter harte gaat. En we juichen toe dat velen meedenken en zoeken naar begaanbare wegen voor de toekomst. Belangrijk is wel dat we in ons denken en praten en zoeken rekening houden met elkaar en dat we elkaar vasthouden, want we moeten hoe dan ook samen met elkaar de weg van toekomst vinden en gaan. Wij vragen u het uit te houden met de voorlopige onzekerheid en ondertussen niet te vergeten dat we

gemeente van Christus zijn, met een boodschap van hoop en liefde voor onszelf, voor de stad, voor al wie we ontmoeten. Wij voelen ons in onze beraadslagingen verantwoordelijk om het goede te zoeken voor alle wijkgemeenten. En we willen erop vertrouwen, dat God ons daarvoor in de tijd die komt wijsheid geeft.

ds. Wim Bisschop, ds. Marlies Schulz,

ds. Ton van Prooijen en ds. Saskia van Meggelen

Van de voorzitter In de vorige S’Amen heb ik aangegeven dat de Algemene Kerkenraad in de juni vergadering een aantal uitgangspunten geformuleerd heeft, die als leidraad zouden dienen voor de op te stellen beleidsnotitie waaraan in de zomermaanden gewerkt is. Deze conceptbeleidsnotitie is als discussiestuk tijdens de vergadering van september besproken. De discussie kon echter in die vergadering niet afgerond worden en de AK heeft besloten om in de vergadering van 13 oktober de discussie voort te zetten. Bovendien zullen ook andere suggesties en ideeën door het College van Kerkrentmeesters doorgerekend worden en vervolgens ook besproken worden in die vergadering. Kortom, op dit moment kunnen we u nog geen doorgesproken plan, of plannen voorleggen. De AK realiseert zich dat iedereen inmiddels zeer benieuwd is naar de plannen die gepresenteerd zullen gaan worden. Temeer daar inmiddels reeds bekend is geworden dat we (hoogstwaarschijnlijk) geen toestemming krijgen voor instandhouding van de huidige formatie van professionals. Toch vraagt de AK u om geduld en vertrouwen, hoe moeilijk dat wellicht ook is. Als het proces van discussie binnen de AK is afgerond komen we zo snel mogelijk met meer informatie. Maar………alles op zijn tijd. Eerst zullen de wijkkerkenraden om een reactie gevraagd worden en - ik blijf dat herhalen vervolgens zult u nog volop gelegenheid krijgen om mee te praten en te denken ten aanzien van de plannen. Overigens staat het een ieder van u vrij om nu al met eventuele ideeën of plannen te komen. Alle plannen zullen door ons College van Kerkrentmeesters doorgerekend worden, om te bezien of de beoogde bezuiniging ook daadwerkelijk gehaald kunnen worden met het gepresenteerde plan. U ziet……er ligt zeker nog geen dichtgetimmerd plan. De beleidsnotitie met daarin het pakket aan maatregelen is nog onderwerp van discussie en meningsvorming in de AK en later ook daarbuiten. Er wordt nog aan geschaafd en aan verspijkerd. Er worden dingen uitgehaald en aan toegevoegd. Dit alles laat een ding onverlet: we zijn genoodzaakt om drastisch te bezuinigen, of – om met de woorden van de RCBB (=Regionaal College voor de Behandeling van Beheerszaken) te spreken - wij zullen als gemeente moeten komen tot een drastisch terugdringen van de grote te korten en moeten komen tot een goed saneringsplan dat binnen afzienbare tijd leidt tot een sluitende, of nagenoeg sluitende begroting. Het feit dat wij hoogstwaarschijnlijk geen toestemming krijgen om de huidige formatie in stand te houden betekent concreet dat in de PGB geen vacature in de opvolging van ds Wim Bisschop komt. Dit voorgenomen besluit heeft consequenties voor de gehele PGB, want de taken van de overgebleven wijkpredikanten zullen dan herschikt moeten worden, omdat ze ingezet moeten gaan worden voor de gehele PGB. Door ongelijktijdige publicatie van deze

7

S’amen informatie uit de Algemene Kerkenraad is in de gemeente opschudding ontstaan. Dat was natuurlijk niet de bedoeling en de AK betreurt dat. Ook deze voorgenomen besluiten zullen eerst besproken worden in de wijkkerkenraden. De Algemene Kerkenraad realiseert zich ook terdege dat dergelijke besluiten niet genomen kunnen worden zonder dat de gemeente daarover is ‘gekend en gehoord’. Dit zal dan ook uiteraard plaatsvinden. Over het ‘hoe en wanneer’ wordt u nader geïnformeerd. De PGB bevindt zich in een turbulente fase. Juist in een dergelijke fase is het belangrijk om vertrouwen in elkaar te hebben en te geloven in de oprechte intenties van een ieder. Dat betekent niet dat een en ander niet kritisch gevolgd mag worden, dat er geen kritiek mag komen. Maar laten we ernaar streven om elkaar vast te houden juist in deze tijd, waarin we vanuit een levende traditie naar bestendige wegen voor de toekomst van de PGB zoeken.

Namens de AK, Olda Bode-Nuis, voorzitter

Een kerk vol studenten Het is iets waar u misschien van droomt, een kerk vol studenten: jonge mensen vol talent, die nadenken over hun leven. Op 27 augustus hadden we van ZuiderZin 550 studenten, die langskwamen in de Lutherse kerk. Deze nationale en internationale studenten deden mee aan de introductieweek van de opleidingen Vrije tijdsmanagement en Toerisme. Tijdens deze week was er één dag waarop de studenten de binnenstad van Breda verkenden: het MOTI, het Breda’s museum, de Grote Markt en ook ZuiderZin Breda.

Mooie dingen zijn dat, zoals: ‘niet snel opgeven’, ‘geloof in wat je doet’, ‘vertrouwen in je zelf’ of ‘wees open voor anderen’. Soms lieten studenten ook liever iets achter uit hun geschiedenis en startten ze juist opnieuw. Daarmee had onze workshop toch een andere toon in deze introductieweek vol feesten. Bezinnend en vol belofte. Nu hopen we dat de studenten de smaak te pakken hebben en later dit jaar nog eens langskomen. In ieder geval was dit een mooie ervaring, die ik graag met u deel.

Niels den Toom

Periodieke Schenking Gemeenteleden die regelmatig een bijdrage aan de kerk geven b.v. voor Kerkbalans, kunnen dat vastleggen in een overeenkomst, zodat de gift volledig fiscaal aftrekbaar is. De voordelen op een rij. Vroeger regelde je dat via notaris Geerts, maar sinds 1 januari volstaat een onderhandse overeenkomst met de kerk. Je kunt zelfs regelen dat de gift meeverhuist als je van gemeente verandert. Sinds 1 januari 2014 is het eenvoudiger geworden om een gift aan een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) te doen die fiscaal volledig aftrekbaar is voor de inkomstenbelasting. Normale giften zijn alleen aftrekbaar boven 1 procent en tot een maximum van 10% van het verzamelinkomen. Die drempel geldt niet voor een periodieke gift. Dat was voor 1 januari 2014 al zo, maar alleen als dit was vastgelegd in een notariële akte. Een periodieke gift kan nu ook via een overeenkomst tussen de schenker en de PGB / ANBI worden geregeld. Dat is eenvoudiger en scheelt uiteraard ook de kosten voor een notaris. De overeenkomst voor een periodieke gift heeft een looptijd van minimaal vijf jaar en stopt bij overlijden. Meeverhuizen De Protestantse Kerk in Nederland, de Protestantse Gemeente Breda en diaconieën hebben een ANBI-status. Als de overeenkomst wordt aangegaan met de landelijke Protestantse Kerk en in de overeenkomst is opgenomen dat de gift bestemd is voor (de diaconie van) de lokale gemeente waar de gever op dat moment staat ingeschreven, kan de periodieke gift eventueel meeverhuizen naar een ‘nieuwe’ gemeente. Hiermee wordt voor gemeenteleden een belangrijke drempel voor een periodieke gift weggenomen. Uiteraard kunnen de gemeenten ook zelf een overeenkomst met hun gemeenteleden aangaan, maar dan kan de periodieke gift niet mee verhuizen.

We zijn erg blij dat we onszelf in het programma hebben weten te krijgen. Op deze manier zijn ze een keer op onze plek geweest, hebben ze mij een keer gezien en hebben de studenten iets geproefd van ZuiderZin. Natuurlijk hadden we geen viering of een kerkdienst zoals we die kennen. Wel hadden de studenten een plek en een tijd om stil te staan bij hun leven en wat ze aan erfenis meekrijgen uit het verleden. Net als Abram vertrekken zij uit hun bestaande achtergrond naar een onbekend land. Maar niet met lege handen. Ze krijgen een belofte mee, van dat wat hun meegegeven wordt in hun jeugd.

Voordelen Met een periodieke gift kunt u uw bijdrage aan de Kerk verhogen als u, de schenker, het fiscale voordeel geheel of gedeeltelijk ten goede laat komen aan de PGB. In de praktijk zal het vanaf een bijdrage van circa € 150,- per jaar de moeite lonen. Meer weten Voor vragen over hoe te handelen en het opstellen van de “overeenkomst Periodieke Gift” kunt u contact opnemen met uw Ouderling Kerkrentmeester of per e-mail: info@protestantsegemeentebreda.

8

S’amen

Betalen voor een uitvaartdienst? Moet er betaald worden voor een uitvaartdienst die in één van onze kerken gehouden wordt? Dat wordt ons als kerkrentmeesters met enige regelmaat gevraagd. Het antwoord is al een tijdje: in principe ja. Ook voor veel andere kerken geldt dit. De kerk maakt immers kosten: er moet een predikant beschikbaar zijn, de kerkzaal moet klaargemaakt worden, er moet een organist spelen, verlichting en verwarming, enz. Als de kerk die kosten niet in rekening brengt, dan worden die in feite betaald door de bijdragende leden van de PGB. Dan is het toch eerlijker dat de nabestaanden in principe de kosten van zo’n kerkelijke rouwdienst voor hun rekening nemen? Daarom heeft het College van Kerkrentmeesters een tarief vastgesteld: voor de predikant plus de huur van de kerk wordt € 825 in rekening gebracht. Van dit tarief mag de kerkrentmeester afwijken en afhankelijk van de vrijwillige bijdragen in de laatste 3 jaar een lager tarief vaststellen tot een maximum van € 550. Dit betekent dat het eindbedrag ligt tussen € 275 en € 825. Ook speelt een rol of voor de overledene een begrafenisverzekering was afgesloten die de kosten van een rouwdienst vergoedt. Want dan betekent korting op het tarief lagere kosten voor de verzekeraar en dus meer winst. U merkt het misschien al: het is zorgvuldig afwegen tussen zakelijkheid en menselijkheid. Dat vraagt om maatwerk en wij als kerkrentmeesters doen onze best om dat te leveren. Als u meer wilt weten, op de w e b si t e (www.protestantsegemeentebreda.nl algemene informatie, financiën, rouwdiensten) staat een folder waarin alles precies wordt beschreven. Maar u kunt het natuurlijk ook aan één van de kerkrentmeesters in uw kerk vragen. Namens het College van Kerkrentmeesters,

Pieter Flach Voorzitter

Jaarverslag Werkgroep Kerkmuziek De Werkgroep Kerkmuziek is in maart 2013 ingesteld. Eén van haar taken is het ontwikkelen van beleid ten aanzien van de kerkmuziek in onze wijkgemeentes en in de Grote Kerk. Hiertoe maakt de werkgroep, om te beginnen, een inventarisatie van de muzikale praktijken en mogelijkheden. Van hieruit zal (in 2014) een beleidsplan worden opgesteld. Met het oog op de introductie van het nieuwe liedboek is het initiatief genomen om een door de landelijke kerk ontwikkelde cursus aan te bieden voor organisten, cantores en predikanten (‘Kleuren verkennen in het liedboek’ – 3 avonden in het voorjaar van 2014). In 2013 is gestart met periodieke bijeenkomsten voor de organisten van de PGB onder leiding van Aart Bergwerff, die ook lid is van deze werkgroep.

Toezeggingen digitaal

actie

Kerkbalans

De afgelopen 2 jaar heeft als proef een aantal gemeenteleden de toezegging voor Kerkbalans digitaal ingevoerd. Gezien de grote administratieve voordelen voor de PGB van deze manier van toezeggen hierbij de oproep om u op te geven voor uw digitale toezegging kerkbalans 2015. Stuur hiervoor een email naar [email protected] waarin u aangeeft dat u kerkbalans 2015 digitaal wilt toezeggen. Graag ook uw naam en administratienummer/adres vermelden.

Jan Willem vd Wel [email protected]

Heel Midden-Zuid bakt!

9

S’amen

Lutherse Kerk Het nieuwe seizoen is duidelijk weer in volle gang. De Lutherse Kerk is voor veel mensen te vinden. Zo hadden we met de Tranen van Van Cooth op 30 augustus een volle bak: 6 koren zongen de hele middag de sterren van de hemel. Naarmate de middag vorderde werd het steeds drukker en het publiek uitbundiger. Ook op Monumentendag, 13 september, kwamen veel mensen over de vloer. Op zaterdag bijna 400 mensen. Sommigen keken om het hoekje, anderen hadden nogal wat te vragen, weer anderen keken naar de foto’s van de verbouwing en luisterden naar het orgelspel van Aart Bergwerff. De verkoop van koffie/thee en appeltaart in de Crypte was geslaagd. Veel mensen waren kennelijk in de veronderstelling dat de monumenten ook op zondag open waren. Omdat ik toch in het gebouw was voor een verhuur heb ik nog ongeveer 50 mensen ontvangen die de kerkzaal konden bekijken. De les voor volgend jaar: gewoon het hele weekend open zijn! Een groepje enthousiastelingen kijkt of er tijdens de Open Kerk, aan de hand van een jaaragenda, te organiseren valt dat er iets te zien is: een uitvoering van muzikanten, een expositie, aandacht voor liturgische momenten. Het rooster van de gastvrouwen en gastheren wordt aangepast. Onderzoek wijst uit dat er weinig bezoekers zijn tussen 12 en 13:00 uur en tussen 16:00 en 17:00 uur. Vanwege een aantal afmeldingen is het rooster moeilijk zó in te richten dat de mensen niet zo vaak aan de beurt hoeven te zijn. Daarom is de kerk vanaf 27 oktober geopend van dinsdag tot en met zaterdag, van 13:00 tot 16:00 uur. Maar dat neemt niet weg dat we echt nog wel gastheren en gastvrouwen kunnen gebruiken! Wil je weten wat het is? Vraag het aan andere gastvrouwen of gastheren of neem contact op met mij: Joke Pelle, [email protected] of 06-11782011. Hieronder staan de activiteiten voor de maand oktober: Zaterdag 11 oktober 16:00 en 17:00 uur

Concert Stijn Cecile Anraad

Charpentier

en

In de reeks Kleine Concerten kunt u genieten van twee concerten van ieder een half uur. In de Crypte beginnen we om 16:00 uur met een concert van Stijn Charpentier: een zanger met een akoestische gitaar. Het klassieke beeld van een man die op een creatieve manier zijn verhaal kwijt moet en dit verpakt in een liedje. Het kan gaan over de tocht van een vluchteling of de behoefte aan een verkoelende regenbui. Soms is het rustig, vaak energiek maar het is vooral de waarde van het verhaal dat wordt verteld. Mensen die Stijn zien spelen vergelijken hem als snel met muzikanten als Boudewijn de Groot maar het is meer dan dat. Er zit folk in, een beetje punk, een vleugje reggae en af

en toe hoor je nog dat Stijn in een ‘vorig leven’ hiphop muziek heeft gemaakt. Een moderne troubadour in de Nederlandse taal. Om 17:00 uur zingt Cecile Anraad in de kerkzaal. Cécile Aanraad is een veelzijdige zangeres die haar eigen muziek schrijft. Dit is voornamelijk poëtische luistermuziek die raakt aan lounge, mantra’s en sacrale trance. Haar optredens worden uitgevoerd in het Sanskriet, het Engels, maar ook in het Nederlands! Cécile speelt zelf op harp en zal tijdens haar optreden in de lutherse kerk zich in gezelschap weten te vinden van pianist Joost van den Berg en fluitist Cor Roeven. Laat je meevoeren op het warme stemgeluid van Cécile en raak in vervoering door de kracht van haar hemelse muziek, doordrenkt met puurheid, eenvoud en ware schoonheid. Entree: gratis, na afloop vrijwillige bijdrage. 12 oktober 16:00 uur

Zingen van de Spaanse Carmen

Lizet van Beek (zang/spel) en Doré van Deijck (piano), brengen op een bijzondere manier de opera ‘Carmen’ van Bizet tot leven. Deze opera wordt hier gecomprimeerd tot een vertelopera van bijna 60 minuten, waarin het originele libretto en de originele muziek van de opera worden gebruikt, maar hier met spitsvondigheid en humor tot een begrijpelijk verhaal gemaakt want alle teksten zij in het Nederlands. De uitvoering is eigenlijk in 2 lagen opgebouwd: we volgen het verhaal van Carmen en tegelijkertijd wordt verteld wat zich achter het gordijn en in de zaal plaats vindt. Op deze wijze wordt Opera dichtbij gehaald, als iets wat je kunt aanraken, wat leuk, mooi en spannend is en werkelijk kunt meebeleven. Zoals Opera ooit bedoeld was. De orkestpartij wordt vertolkt door de piano. De optredens van dit duo kenmerken zich door hun zeer bijzondere en toegankelijke uitvoeringen van het Klassieke repertoire en zijn daarom bijzonder geschikt als familieconcerten. Entree: € 12,50

10

S’amen

Donderdag 16 oktober 19:45 uur

Boekpresentatie Yvon Né Op donderdag 16 oktober presenteert Yvon Né haar dichtenbundel De werkelijkheid houdt het lang vol in de Lutherse Kerk te Breda. De werkelijkheid houdt het lang vol is een poëtisch pleidooi om de werkelijkheid niet voor lief te nemen, maar van alle kanten te onderzoeken, hem te omarmen en tegelijkertijd te wantrouwen of zelfs te herscheppen. De bundel van Né werd mede mogelijk gemaakt door de steun van lezers die via crowdfunding een financiële bijdrage geven aan het project. De presentatie wordt geopend door uitgever Sander van Vlerken, gevolgd door een voordracht van Yvon Né in samenwerking met pianiste Jetje van Wijk. Na afloop is er een signeersessie. Laat u meenemen in de poëzie van Né en kom op donderdag 16 oktober van 19:45 tot 20:30 uur naar de boekpresentatie! Als u deze boekpresentatie wilt bijwonen, gelieve dit voor 15 oktober door te geven aan [email protected] Zaterdag 25 oktober 13:30 uur

Dubbelkwartet Terheijden

Close harmony, licht klassieke muziek èn jazzy a capella zijn in goede handen bij het Dubbelkwartet onder leiding van Mariëtte Loesberg-Verkerk en begeleid door pianiste Yvonne Bours. Met een uiteenlopend repertoire, zowel qua stijl als talen, heeft het Dubbelkwartet een programma opgebouwd dat enthousiast wordt ontvangen tijdens optredens en wedstrijden. Het Dubbelkwartet bestaat uit: dirigent: Mariette Loesberg-Verkerk; sopraan Wietske Brenters; sopraan Loes van Dordrecht; tenor Bert Fockens; tenor Kees Quist; bas Martin Rijpsma; bas Tony van Geel; alt Joke Geerse; alt Annette Houtekamer; pianiste Yvonne Bours. Het Dubbelkwartet bestaat sinds 2011. Alle zangers en zangeressen hebben jaren ervaring in vocaal ensembles en cantorijen. Entree: gratis, na afloop vrijwillige bijdrage.

Vooruitblik activiteiten in de Lutherse Kerk in de maand november: Om alvast in de agenda te noteren: Zondag 2 november: Noorderlicht activiteit: Allerzielen – ritueel van de voorouders Zaterdag 8 november: poëtisch avondje met Zef! Onder de titel De mantel der liefde brengen Zef Hendriks (vleugel), Babs van Bree (zang) en Dorine Striekwold (poëzie) een programma waarin de amoureuze facetten van het leven in vele schakeringen worden belicht. Zaterdag 8 november om 16:00 uur is er een optreden van de groep ZEMMA met als titel Ode aan de Liefde. ZEMMA bestaat uit zangeres Gemma Driessen en pianist Zef Hendriks, terwijl de poëzie wordt verzorgd door Dorine Striekwold. Met zijn drieën brengen zij door middel van Engelstalige ballads en Nederlandse gedichten diverse amoureuze facetten van het leven in vele schakeringen over het voetlicht. Dat het daarbij niet altijd over rozengeur en maneschijn gaat, wordt al spoedig duidelijk. Of, zoals ze het zelf formuleren: In de liefde kan het variëren van zoet, via zoetzuur tot zoutzuur. De entree is gratis. Wel wordt er met de pet rondgegaan. Zondag 9 november: KoorGroep Oosterhout Woensdag 19 november: Noorderlicht activiteit: Rouwrituelen voor thuis – lezing Zondag 23 november: Vragenvuur: interview met Karin van den Broeke, preses van de Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland.

Joke Pelle locatiemanager Lutherse Kerk 06-11782011

Vredesweek Oecemenische viering in Michaelkerk

11

S’amen Bredase Bijbelquiz

Op 14 november is de Bredase Bijbelquiz. Dat is een groot spektakel en heel leuk. Wij doen daaraan mee en hopen te winnen. ;-)

Berthe van Soest

[email protected]

06-47159741

Voor meer informatie over Noorderlicht kunt u terecht op de website www.noorderlichtbreda.nl Volg hen op Facebook: Noorderlicht Breda

nu het herfst is We bidden dat wij ons veilig voelen in het donker, en als het koud en glad is, in de lange nachten en de donkere dagen. We bidden om het zwaard van Michaël, om helderheid bij onze keuzes, om dapperheid, dat te doen waartoe wij geroepen zijn. We bidden om het harnas van Michaël, dat alles wat ons kwaad doet, afketst en ons niet raakt. We bidden om de weegschaal van Michaël, om evenwicht in het zorgen voor onszelf en de mensen om ons heen, om balans tussen drukte en rust. We bidden dat Michaël ons iedere dag het licht laat zien, ook als het donker is en wij het moeilijk hebben. We bidden dat wij een steun kunnen zijn voor anderen, en zij voor ons. We bidden dat we dat we de mensen worden waartoe wij geboren zijn. Amen

De engel Michaël hoort bij de herfst. Zijn feestdag is op 29 september. Ook in de Protestantse Kerk kennen wij deze feestdag, hij is ingebracht door de Lutheranen.

Schrijfworkshop: Een dierbare herinneren Op de donderdag voor Allerzielen is een mogelijkheid om een dierbare te gedenken in een workshop autobiografisch schrijven. Als je schrijft over een overledene, komt die persoon weer tot leven. Mooie en minder mooie eigenschappen komen boven. De goede kanten houd je vast. Door te schrijven eer je je dierbare overledene op een zeer persoonlijke manier. Anita van der Helm, docent autobiografisch schrijven, begeleidt je hierbij. Ze heeft dit najaar al een workshop gegeven, en zij begeleidde die op een respectvolle manier. De workshop is op donderdag 30 oktober, van 19:30-21:30 inde Lutherse Kerk, Veemarktstraat 11, Breda, in samenwerking met stichting Present. Aanmelden bij: [email protected]

Bijbelwerk in Nederland Er zijn in Nederland al veel verschillende Bijbelvertalingen en boeken over de Bijbel. Toch blijkt uit onderzoek dat de Bijbelkennis in Nederland steeds minder wordt, dat het bijbelbezit daalt en dat er weinig belangstelling is voor de Bijbel. Het NBG draagt de Bijbel een warm hart toe en wil daarom dat de Bijbel wordt doorgegeven. De Bijbel is een belangrijk boek, maar ook een moeilijk boek. Er liggen veel schatten in verborgen, maar soms gaan ze schuil achter taalbarrières en soms kan er extra kennis nodig zijn om ze te ontdekken. De vertalingen, projecten en diensten van het NBG maken de Bijbel. toegankelijk en zorgen ervoor dat de Bijbel voor de lezers meer gaat betekenen. Steunt u het NBG ook? Bijbelzondag 26 oktober.

Geef

aan

de

collecte

op

Namens het Nederlands Bijbelgenootschap, Diny Fockens-Brink (Terheijden) klein gebed de knietjes op de koude vloer handjes eerbiedig in gebed gevouwen oogjes toegesloten ze heeft geleerd en woorden goed onthouden “trouwe vader in de hemel zie op mij in liefde neer” haar hele leven ging deze bede met haar mee leerde zij háár liefde geven aan ieder die het nodig had, gaf zij liefde aan haar eigen ik want alleen daarmee kan het lukken toen ze oud mocht worden werd haar bidden danken voor de tijd die haar leven liet met alle moeite en zorgen rustig gaan haar ogen dicht “en God zag dat het goed was”

Regina

Gebed om de engel Michaël

12

S’amen

Thema lezing Allereerst willen wij onze excuses aanbieden dat we u onbedoeld op het verkeerde been hebben gezet met betrekking tot de themamiddag over veiligheid en ouderen met Arie Slob. Op de themamiddag van 13 november komen medewerkers van notariskantoor De Partners uitleg geven over het belang van het maken van een ‘levenstestament’. Om 14:00 uur op ons vertrouwde adres: De Markuskerk. Op donderdag 11 december organiseert het bestuur de Adventsviering. Ook dit jaar komen de Elckerlyc-speellieden. Zij brengen een grote verscheidenheid aan muziek, liederen en gedichten ten gehore en begeleiden zichzelf op muziekinstrumenten, zoals doedelzak, harmonica, fluit, hobo, klarinet, cello en gitaar. In de Markuskerk, Hooghout 96. Aanvang 14:00 uur. De toegang voor alle themamiddagen is gratis Voor informatie over de PCOB en voor eventueel vervoer op de themamiddag kunt u terecht bij de secretaris van de afdeling Breda, mevrouw Wilma Bondzio-Hupkens. Telefoon 076-5228628 of [email protected]

Wilma Bondzio-Hupkens

Diaconie Breda-Wismar-Arad ds. Béla Tothpal vrij!!!! Op 24 september kwam de vervroegde vrijlating van ds. Béla Tothpal voor de rechter. En daar getuigden zowel de leiding van de gevangenis als iemand van de staat dat hem deze vervroegde vrijlating toekomt omdat hij o.a. vele bonusdagen verdiende door mee te werken aan alle activiteiten en werkzaamheden die hem aangeboden of opgedragen werden. En tot ieders grote vreugde heeft de rechter hier positief op geoordeeld. Woensdag 1 oktober heeft hij als vrij man de gevangenis verlaten en is hij weer herenigd met zijn gezin en gemeente. God zij dank! Toen Renata Tothpal het heuglijke nieuws bracht bedankte zij nogmaals voor alle kaarten die ook zij en de kinderen de laatste maanden regelmatig ontvingen. Wij weten best dat hiermee de problemen natuurlijk niet ten einde zijn, de toekomst van de gemeente is nog een grote zorg, maar nu is ds. Tothpal in ieder geval weer vrij en kan hij samen met zijn gemeente zoeken naar de best mogelijke oplossing.

Bezoek aan Wismar - Loiz 12-14 september Na een voorspoedige reis kwamen Jack Grootenboer en ik aan bij het Christliches Gästehaus “Beth Emmaus” in Loiz, een klein dorpje ten oosten van Schwerin. Daar werd, voor de eerste maal, een tweedaagse bijeenkomst gehouden van Duitse gemeenten in de Nordkirche van Duitsland die een gemeentecontact in Nederland hebben. Ook Jochen Wittenburg en zijn vrouw Ursela en Elke Jansa uit Wismar waren daarbij. Onder de aanwezigen bevonden zich uit Nederland ook de voorzitter van de Lutherse Synode van Nederland prof. Fledderus, de voorzitter van de Landelijke Werkgroep Gemeentecontacten Nederland-Duitsland dhr. Gerben Dijkstra en mevr. Eef Dijk, eveneens van de landelijke werkgroep. Verder schoven die avond een aantal mensen aan afkomstig uit verschillende Ev. Luth.gemeenten van de Nordkirche. De bijeenkomst werd geopend met een kennismakingsronde waarbij een ieder een symbool inbracht wat betrekking had op hun partnergemeente(n). Op de foto ziet u een gebedsdoek wat de kerkelijke gemeente van Texel maakte voor haar partnergemeente op het eiland Rügen. Wij hadden uiteraard ons logo met de drie duifjes meegenomen, evenals de kaars die wij 5 jaar geleden van Wismar ontvingen t.g.v. ons 25-jarig jubileum en die wij bij iedere vergadering laten branden als teken van verbondenheid. Het voert hier te ver om alle programma onderdelen uitvoerig uit de doeken te doen, maar een paar dingen wil ik hier toch nog even noemen: Een kerkenraadslid van de Ev.Luth. kerk in Ladelund vertelde ons over de oudste verbinding tussen 2 gemeenten nl. tussen Putten (Gld) en Ladelund, een dorpje op de grens van Duitsland en Denemarken. Dit contact is reeds kort na de 2e Wereldoorlog ontstaan. Zoals ouderen onder u wellicht weten werden eind 1944 als wraakactie van de Duitse Wehrmacht alle mannen uit Putten weggevoerd. De meesten van hen lieten het leven in het kamp van Ladelund-Neuengamme. Zij liggen daar nog altijd begraven. Ieder jaar reizen nabestaanden daarheen en worden zij herdacht. Ook vanuit Ladelund komt ieder jaar een groep gemeenteleden naar Putten. Zaterdagmorgen verhaalde prof. Fledderus van de Lutherse Synode van de geschiedenis van de lutheranen in Nederland. Hoe al in 1564 de eerste lutherse kerk in Nederland in Woerden in gebruik genomen werd en hoe de Evangelisch Lutherse Kerk in Nederland zich ontwikkelde t/m het de vorming van de PKN samen met de Hervormde Kerk Nederland en de Gereformeerde Kerken in Nederland. Het was goed en leerzaam om er bij te zijn. Men stelde het ook zeer op prijs dat Jack en ik voor deze bijeenkomst deze lange reis gemaakt hadden. Maar voor ons was het ook belangrijk om Oberkirchenrat Drewes, pastor voor internationale gemeentecontacten, te ontmoeten. Hij heeft in oktober vorig jaar, samen met Jochen Wittenburg uit Wismar, een bezoek gebracht aan onze partnergemeente in Arad en het leek ons goed om met hem eens van gedachten te wisselen over de situatie in Arad. En zo geschiedde zaterdagmiddag na afloop van het officiële programma. Het was een open gesprek waarbij geen pijnpunten uit de weg werden gegaan. Wat wij eigenlijk al vermoedden en nu bevestigd kregen is dat het ‘formele’ orgaan van de Nordkirche zich niet kan mengen in dit conflict, al heeft men, bij het bezoek vorig jaar wel bij beide partijen aangedrongen op een verzoenende houding. Tevergeefs echter. De ontstane kloof is groot.

13

S’amen Een van de problemen van onze partnergemeente in Arad is dat zij momenteel bij geen groter geheel horen. Diverse opties hebben wij hieromtrent doorgesproken, maar een kant en klare oplossing is er (nog) niet. Het tweede probleem zijn de financiën van de gemeente in Arad. Veel meer dan de opbrengsten van de collecten hebben zij niet, buiten de hulp die men vanuit Breda en soms ook uit Wismar ontvangt. Pastor Drewes was eerlijk in zijn antwoord dat er formeel vanuit de Nordkirche niet veel mogelijk was, maar hij wist nog wel van een fonds en zou daar achteraan gaan. Afgesproken is tot slot dat wij proberen om op 21 maart volgend jaar in Bunnik elkaar opnieuw te ontmoeten. De Landelijke Werkgroep Gemeentecontacten Nederland – Duitsland houdt dan haar jaarvergadering en pastor Drewes zal daar dan als spreker ook aanwezig zijn. Zondagmorgen waren Jack en ik aanwezig bij de kerkdienst in Wismar. Ditmaal in de Heilige Geistkirche waar een gezamenlijke themadienst werd gehouden met de St. MarienSt. Georgengemeinde van de Neue Kirche in het kader van de ‘Sonntag für Diakonie’. Daar kreeg ik gelegenheid om namens u allemaal een groetwoord uit te spreken. Na de dienst bij het koffiedrinken nog diverse bekenden begroet. Men vindt het altijd bijzonder als wij komen en dat was nu niet anders. Zondagavond rond half tien waren we weer veilig thuis. Het waren bijzondere dagen waarin we veel opgestoken hebben wat ons van nut kan zijn met betrekking tot onze gemeentecontacten èn er zijn wat weer wat nieuwe lijntjes getrokken die mogelijk in de toekomst behulpzaam kunnen zijn bij de problemen van onze partnergemeente in Arad.

Mieke Frankfoorder (vz) Tel. 076-5146523

Email: [email protected]

Bezoek aan Kasteel Doorwerth en wandeling Ontvangst met koffie op de Herberg om 10:30 uur; hierna vertrekken we naar Kasteel Doorwerth voor een bezoek en een wandeling. Kasteel Doorwerth is fraai gelegen in de uiterwaarden van de Rijn, aan de rand van de Veluwe. Het ontwikkelde zich sinds 1280 tot een imposant gebouwencomplex met een hoofdburcht en een voorburcht. In de hoofdburcht treffen we niet minder dan drie musea, namelijk het Kasteelmuseum, het Museum Veluwezoom en het Museum voor Natuur- en wildbeheer. Na het bezoek maken we in de omgeving nog een korte stevige wandeling op en rond de hoge stuwwallen met mooie vergezichten over de Rijn. Concert Het middagconcert in het Koetshuis wordt aangeboden door André van Vliet aan de vleugel. Met een programma van muziek uit verschillende tijden in een altijd weer mooie verscheidenheid aan vorm en kleur. Zoals gebruikelijk speelt hij met meewerkende collega-musici op andere instrumenten. Samen altijd goed voor ongedachte arrangementen en fascinerende vertolkingen van de met veel zorg geselecteerde werken. Het concert begint om 14:30 uur. U bent vanaf 14:00 uur welkom in de foyer van het Koetshuis voor een kop koffie of thee. Kosten Volledig arrangement: € 30,00 (inclusief lunchpakket en de toegangsprijs voor het kasteelen museumbezoek). Concert: € 15,00 (inclusief een kop koffie of thee bij aankomst en een consumptie in de pauze van het concert). Aanmelden Voor beide arrangementen kunt u zich nu aanmelden. Dat kan bij voorkeur via e-mail naar: [email protected] of telefonisch 026-33 42 225 (op werkdagen 9:00 - 12:00 uur). Opbrengsten De opbrengst is bestemd voor het werk van Pastoraal Diaconaal Centrum de Herberg. Om deze reden zijn de musici bereid geheel belangeloos hun medewerking te verlenen. Een zorgeloze vakantieweek

Tussen de deelnemers in Loiz ziet u links van het doek Jochen en Ursula Wittenburg, ondergetekende, Jack Grootenboer (met ons logo) en rechts naast het doek Elke Jansa

zaterdag 8 november 2014

Najaarsconcertarrangement Pastoraal Diaconaal Centrum de Herberg, Pietersbergseweg 19, 6862 BT Oosterbeek

Roosevelthuis in Doorn De Stichting Werkgroep Gehandicapten Z.W. Brabant organiseert in de week van 18 t/m 25 april een vakantieweek voor ouderen die niet meer zelfstandig op vakantie kunnen. Dit kan zijn omdat u minder mobiel bent, of dat u verzorging of verpleging nodig heeft. Vele vrijwilligers van de Stichting, waaronder ook verpleegkundigen staan voor u klaar om u te laten genieten van een zorgeloze vakantie. Heeft u interesse, dan kunt u zich vóór 1 december opgeven bij uw plaatselijke diaconie. Voor Noorderbeemden bij Mw. J Snelleman, 5411602 Voor Midden/Zuid bij Betty van Wijngaarden, 0161-433260 Ook voor meer informatie kunt u bij bovenstaande personen terecht.

14

S’amen

De Voedselbank Breda In de gemeente Breda leven meer dan 1050 mensen die ernstig behoefte hebben aan concrete hulp in de vorm van levensmiddelen. Deze mensen, gezinnen en alleenstaanden hebben wekelijks te weinig geld om hun basislevensmiddelen te kopen. Zij zijn daarvoor helaas afhankelijk van derden. Als alleenstaande mag je niet meer dan € 180 per maand te besteden hebben als leefgeld, dus na aftrek van je vaste lasten. Voor een partner mag je daar nog € 60 bijtellen en per kind € 50. Dus voor een gezin met 2 kinderen is dat maximaal € 340 om van te eten, kleden en onvoorziene kosten. Voedselbank Breda biedt hen sinds 2004 de mogelijkheid om op vrijdag een aanvullend levensmiddelenpakket voor een hele week op te halen. Daar zorgen ruim 30 vrijwilligers voor. Zij verzamelen voedsel, halen het op, selecteren en stellen pakketten samen. Op vrijdag delen zij het ook uit. Iedere week stelt een aantal bedrijven de levensmiddelen ter beschikking. Grotere partijen kunnen we ruilen voor levensmiddelen van andere Voedselbanken om het pakket te vergroten. Iedere week werken ruim 30 vrijwilligers drie tot vier dagen aan het ophalen, ompakken, verpakken, wegen, snijden, opslaan en uitdelen. Iedere week verdeelt de Voedselbank de levensmiddelen onder ca. 400 deelnemers, dat betekent eten voor ca. 585 volwassenen en 465 kinderen tot 18 jaar.

Uitgangspunten van de Voedselbank  Het voedsel dat we aanbieden is altijd gratis. De producten hebben geen economische waarde meer. Wij dragen bij aan een brug tussen verspilling en verstrekking van voedsel.  We geven het voedsel niet zomaar weg. Na een gedegen intake door o.a. maatschappelijk werk verstrekken wij onder voorwaarden van hulp een pakket levensmiddelen. Indicatie vindt plaats door instanties, de toewijzing door het bestuur van de Voedselbank.  De gegeven toewijzing wordt uiterlijk ieder half jaar opnieuw beoordeeld. Deze wordt alleen verlengd wanneer er inzet van de klant is om de eigen situatie te verbeteren én de noodzaak aan hulp nog steeds aan de orde is.  Onze klanten hebben ons écht nodig om te overleven. Denk daarbij aan alleenstaande moeders, mensen in schuldsanering, uitgeprocedeerde vluchtelingen en mensen die om andere reden in acute nood zijn gekomen. Niemand die helpt bij de Voedselbank wordt betaald. Onze vrijwilligers hebben een groot hart voor anderen.

Financiële situatie van de Voedselbank Alle voedsel wordt door onze donateurs en sponsors gratis ter beschikking gesteld. Onze deelnemers en wij zijn hen daar ook zeer erkentelijk voor. Toch is er toch geld nodig om andere kosten te betalen. Denk aan huur, gas, water, licht, diesel, reparaties aan onze bussen en administratieve uitgaven. Gelukkig ontvangen wij zo nu en dan geld van gulle gevers en sponsors, maar dat is helaas niet voldoende. De Voedselbank Breda ontvangt tot op heden geen subsidie. Ieder jaar komen we een groot bedrag te kort, waardoor wij voortdurend zorgen hebben over de continuïteit van onze Voedselbank. Hoe kunt u bijdragen aan de continuïteit van Voedselbank Breda?

Word donateur van Voedselbank Breda! Donateurs die bereid zijn (eenmalig of repeterend) een bijdrage te schenken, maken ieder jaar een positieve exploitatie van de Voedselbank mogelijk. Wanneer voldoende inwoners van Breda en bedrijven zich op deze wijze inzetten kunnen wij iedere week voedsel garanderen aan medeburgers die het zo hard nodig hebben. Iedere bijdrage is van harte welkom! Voedselbank Breda heeft een ANBI status

Organiseer zelf een actie! Organiseer je eigen actie om geld en/of voedsel in te zamelen. Alle acties, hoe klein of groot ook, zijn voor ons belangrijk. Of je nu een sponsorloop organiseert of voedsel inzamelt met je vrienden, Voedselbank Breda met de opbrengsten van jouw actie steun je de Voedselbank! Koele mei 2a, 4816 JA Breda Hebt u vragen of een goed idee? Neem contact met ons op. Een schenking doen en/of je actie aanmelden kan op www.voedselbankbreda.nl / [email protected]

076 571 54 48 [email protected] IBAN: NL37 INGB 0005 3881 89

KvK 20118217 voedselbankbreda

15

S’amen

Nieuws uit de wijken

Rondom de Lucaskerk Meedenken in de NoorderBeemden Op 19 september heb ik namens het moderamen van de wijkgemeente N oo r der B e e m den de ge m e e n t e geïnformeerd over de denklijn van de A l ge m e n e K e r k e n r a a d v a n de Protestantse Gemeente Breda ten aanzien van het niet invullen van de vacature in de opvolging van ds. Wim Bisschop. Het bericht heeft binnen onze wijkgemeente, maar ook daarbuiten, tot gemengde gevoelens geleid, wat heel begrijpelijk is. In de mededeling heeft het moderamen duidelijk aangegeven dat onze wijkgemeente zich niet voetstoots bij deze denklijn zal neerleggen, ondanks het besef onderdeel uit te maken van een groter geheel. Dat betekent dat we als gemeente goed moeten nadenken over de consequenties van deze denklijn en creativiteit zullen moeten gaan inzetten om eventuele andere reële denklijnen te ontwikkelen. Het moderamen hecht er aan dat er binnen de wijk een zorgvuldig proces doorlopen zal worden. Dit houdt in dat in eerste instantie de vragen die ons nu bezig houden, besproken zullen worden in de vergadering van de kleine kerkenraad van begin oktober. Vervolgens willen we zo spoedig mogelijk na de herfstvakantie in gesprek gaan met de leden van onze wijkgemeente om informatie te

verstrekken, zorgen te delen en creatieve ideeën te verzamelen. We willen in ieder geval bewerkstelligen dat er een gedragen en reële reactie zal komen vanuit de NoorderBeemden op de plannen van de Algemene Kerkenraad. In de afgelopen weken heb ik van veel kanten betrokkenheid ervaren met betrekking tot het proces waar we nu midden inzitten. Het is heel goed om te mogen ervaren dat onze kerk ons aan het hart gaat en dat we elkaar de betrokkenheid bij de toekomst van die kerk tonen! Ik kan me voorstellen dat u vragen heeft, of zorgen wilt delen. Misschien heeft u wel hele creatieve ideeën die dit proces een verrassende wending kunnen geven. Schroom niet uw vragen, zorgen en ideeën met ons te delen. Met dit schrijven kan ik u slechts op hoofdlijnen op de hoogte brengen van het proces dat we in gang willen zetten. Voor details verwijs ik u naar het Lucasbericht, waarin we u meer actuele ontwikkelingen kunnen melden.

Rolf Boertien Voorzitter Kerkenraad Protestantse Wijkgemeente NoorderBeemden Reacties graag sturen [email protected]

aan:

Spannende tijden Op elke pagina van dit nummer zal wel iets te lezen staan over de spannende tijden die we meemaken. Naarmate ‘onze’ onder druk komt staan, gaan we ons beter realiseren hoe kostbaar en waardevol die kerk eigenlijk wel is. Belangrijker lijkt me om daarin nog een stap verder te gaan: nadenken en benoemen wat in die kerk, in die

geloofsgemeenschap, dan zo waardevol en kostbaar is. En om samen te zoeken -in alle creativiteitnaar wegen om dat waardevolle en kostbare te bewaren voor de toekomst. We kunnen niet ‘houden wat we hebben’, het moet beslist anders; maar we kunnen wel kiezen wat we samen willen meenemen op onze trektocht naar voren. Daarvoor is het nodig dat we elkaar opzoeken, elkaar vasthouden en veel praten, overleggen, keuzen maken en die uitvoeren. Het lijkt me ook wijs om daarbij in de gaten te houden dat we een deel zijn van een groter geheel. En laten we vooral de dingen waar we voor staan in proporties blijven zien: net voor ik deze woorden schreef is een granaat ontploft bij een school in Oekraïene en bij de Turkse grens staan ook vandaag meer dan 100.000 vluchtelingen. Ik bedoel dat niet als een goedkope poging om onze problemen te bagatelliseren. We moeten onze zorgen vooral serieus nemen en met toewijding zoeken naar goede wegen, want onze mogelijkheden om kerk te zijn staan op het spel. Maar het is niet verkeerd, misschien wel bevrijdend, om te bedenken dat in onze wereld, en in ons leven, meer aan de hand is dan de vraag om hele, halve of geen dominee… En juist als wij onze situatie goed in proporties blijven zien, kunnen we adequaat en doelgericht samen zoeken naar toekomst. Niet alleen problemen zien, maar ook uitdagingen en kansen Ik doe graag mee aan alle overleg en beraad.

Vieringen Op zondag 12 oktober, de zondag van het Werelddiaconaat mogen we ook weer de Choralen uit de Grote Kerk

16

S’amen begroeten en daar verheugen we ons zeer op. Ze zingen met en voor ons in een dienst van Schrift en Tafel. Op 19 oktober begroeten we ds. Wagenvoorde in ons midden en op 26 oktober is de Ontmoetingsdienst in de Grote Kerk. De dienst staat in het teken van Herdenking 70 jaar bevrijding Breda en een Pools universiteitskoor komt enkele liederen zingen. Die dienst begint om half elf met ds. Saskia van Meggelen als voorganger.

Leerhuis

Dit jaar houden we geen oecumenische viering rond St Willibrordsdag (6 november): zondag 2 november staat bij de parochie helemaal in het teken van Allerzielen en zondag 9 november staat bij ons helemaal in het teken van de Meet & Greet week rond het jeugdwerk. Volgend jaar beter!

Uit de gemeente Verschillende leden uit onze wijk hebben één of enkele dagen in het ziekenhuis gelegen, maar konden gelukkig al gauw weer naar huis. Dan nog kan de periode van herstel wel enige tijd vragen. Mw Seen is al weer enige tijd in het verpleeghuis en we zijn elke dag blij dat de gevreesde achteruitgang nog niet plaats vindt. Voor het eerst in jaren waren er voor de basiscatechese te weinig aanmeldingen om een groepje met voldoende deelname te laten beginnen. We doen later in het jaar een nieuwe poging.

ds. Wim Bisschop

Zangers en zangeressen gezocht voor het kerstoratorium

“Als appelbloesem in de winter” uitgevoerd door de cantorij van de Lucaskerk De tekst is van Marijke de Bruijne en de muziek van Anneke Plieger - van der Heide, Peter Rippen en Chris van Bruggen. Repetities: vanaf dinsdag 4 november gedurende 8 weken iedere dinsdagavond van 20:00 uur tot 21:45 uur in de Lucaskerk Uitvoeringen: woensdag 24 december (Kerst) om 22:00 uur in de Lucaskerk Het lijkt ons fijn om met extra gastleden dit oratorium uit te voeren. Inlichtingen en aanmelden bij: Henriëtte Rusch, tel. 5425324, [email protected]

17

S’amen

Start winterwerk Breda Midden-Zuid

vervolgens besproken in het moderamen en er is een jaarlijks evaluatiegesprek met de predikant.

We kunnen terug zien op een startweekend dat begon met een leuke activiteit, n.l. de wedstrijd heel Midden - Zuid bakt. Veel mensen hadden enorm hun best gedaan en het resultaat mocht er dan ook zijn. De dienst op startzondag was feestelijk en werd opgeluisterd door de cantorij onder leiding van Ilse Jordan met Anne -Marie Waterreus op de piano. Martjan van der Wel speelde trompet en Wybo Wagenaar was onze organist. Het thema ‘Vieren en Verbinden’ werd op een bijzondere manier met elkaar uitgewisseld. Tijdens de dienst was er ruimte om te genieten van een kop koffie en van de taarten en het gebak. Hulde aan de bakkers. Begin september heeft de kerkenraad weer vergaderd waarbij vanuit het moderamen en de diverse geledingen gerapporteerd werd.

Rooster van aan/aftreden: begin 2015

Visitatie: voor de periode 2013/2016 is

Op 26 oktober is er een gemeenschappelijke dienst in de Grote Kerk, aanvangstijd 10:30 uur. De wijkkerken zijn dan gesloten. Het thema van de dienst is: ‘Vrede kleurt je leven’. Voorgangers: ds. Saskia van Meggelen e n j e u gdw e r k e r D a n i ë l l e v a n Drongelen m.m.v. het universiteitskoor Agricola uit Krakau en Irene Mulder.

door het Regionaal College voor de Visitatie in Noord-Brabant en Limburg aangekondigd dat onze wijkgemeente gevisiteerd wordt. Er is nog geen datum vastgesteld.

Nascholing predikanten: Predikanten hebben een verplichte nascholing in het kader van permanente educatie. Dit heeft als consequentie dat een predikant af en toe afwezig is. Een nascholing is gerelateerd aan het werk dat een predikant doet waarbij hijzelf aangeeft welke invulling hij of zij hieraan geeft. Het scholingsplan wordt

zit voor een aantal mensen hun termijn er op. Mevrouw Akkermans zal aftreden vanwege haar lange staat van dienst (drie termijnen). Aan de overige ambtsdragers zal gevraagd worden of zij hun termijn nog vier jaar willen verlengen. Uiteraard hopen we ook nieuwe ambtsdragers te kunnen begroeten.

Pastoraat: in de Johanneskerk worden in oktober twee kinderen gedoopt, dit zijn Hidde Jan Julle, zoon van Mark en Daniëlle Houtzager en Guus, zoon van Ferdy van Meel en Wendy van Oostenbrugge. Ds. Saskia van Meggelen gaat voor in deze dienst.

Ontmoetingsdienst 26 oktober Grote Kerk

Karien van Mourik

Rondom de Markuskerk Zorgzame Kerk Een paar maanden geleden schreef ik in S’Amen al iets over de ‘zorgzame kerk’. In de tussentijd is er in de media heel veel gezegd en geschreven over alle veranderingen in de zorg. Op 1 oktober was er in onze Markuskerk ook een voorlichtingsavond over dit onderwerp.

18

S’amen Je houdt je hart vast als je hoort wat er de komende tijd gaat veranderen (de omslag van ‘zorgen voor’ vanuit de overheid naar een samenleving waarin de ‘eigen kracht’ van burgers centraal staat). Veel gaat afhangen van het sociale netwerk van mensen. Dat geldt zeker ook voor de ouderenzorg. Een kans voor de kerk, hoor ik om me heen. Dat is waar. Tegelijk moeten we beseffen dat kerkleden al heel veel vrijwilligerswerk doen en dat er niet veel extra draagkracht meer is. Wat kunnen wij als gemeente betekenen, voor elkaar, voor de stad? De komende tijd willen we (de wijkouderlingen en ik) hierover graag met u in gesprek gaan. We zullen het eerst met een k l ei n e r e gr o e p g e m e e n t e l e d e n voorbereiden. Later meer dus. Eén van de directe aanleidingen om hierover door te praten is dat we af en toe merken dat mensen ‘buiten beeld’ raken. Zo komt het voor dat mensen voor langere tijd opgenomen worden in het ziekenhuis of in een zorginstelling en niets horen van ‘de kerk’, terwijl ze dat wel graag zouden willen. We beseffen maar al te goed dat dit heel pijnlijk kan zijn. In andere plaatsen, waar gemeentes, net als wij, te maken hebben met steeds minder predikanten en vrijwilligers, en een groeiend aantal ouderen, worden creatieve ideeën bedacht om elkaar ‘in de gaten’ te houden en vorm te geven aan de onderlinge zorg, één van de kerntaken van gemeente-zijn. Ook hierover gaan we dus graag met elkaar in gesprek. Voor alle duidelijkheid: u kunt natuurlijk altijd zelf contact opnemen met één van de contactpersonen en wijkouderlingen, of met mij als er iets in uw situatie verandert en u wilt dat wij daarvan op de hoogte zijn.

Herfstvakantie Van 18 t/m 24 oktober ben ik afwezig. In dringende gevallen kunt u contact opnemen met wijkouderling Gijs van Mourik (076-5654987).

ds. Ton van Prooijen

Dank

Ik was verrast met de mooie bos bloemen die ik reeg na de dienst in de Markus kerk. Heel fijn dat jullie aan mij denken en meeleven na het overlijden van mijn man.

Ria Roele-Hart

Hartelijk dank voor de felicitaties en bloemen welke wij mochten ontvangen t.g.v. ons 55-jarig huwelijksfeest.

Anny & Jaap Noels, Teteringen

Rondom de Johanneskerk Herfst

Heer, er valt geen blad van een boom buiten U om. U bent aanwezig in alle leven en in de loop der dingen. U weet van mijn vreugden, van mijn beproevingen en van mijn tranen. Laat die gedachte mijn troost zijn. U raapt weer op wat is gevallen en maakt het nieuw. (Toon Hermans)

Vredesprijs Breda

In het kader van de Bredase Vredesprijs was er een eervolle vermelding voor mw. Ellie Bouwmans, Adr. Klaassenstraat 20. Fijn, dat haar inzet al vele jaren op het gebied van maatschappij en kerk opgemerkt en gewaardeerd wordt.

Ontmoetingsdienst Grote Kerk

Dit jaar is het 70 jaar geleden dat Breda bevrijd werd. Veelal Poolse strijdkrachten waren daarin betrokken. Tijdens de jubileumweek ter gedachtenis aan deze gebeurtenissen valt ook onze jaarlijkse Ontmoetingsdienst in de Grote Kerk. Zondag 26 oktober, 10:30 uur. Ik mag daar in voorgaan samen met onze jeugdwerker Daniëlle van Drongelen. Bijzonder is dat het Poolse universiteitskoor Agricola uit Krakau aan deze dienst medewerking verleent. Zij hebben al lang banden met het Princenhaags mannenkoor. Er liggen allerlei lijntjes met Princenhage. Thema: Vrede kleurt je leven! We hopen op een inspirerende dienst.

Oogstdienst voor Klein en Groot De dienst van zondag 2 november staat in het teken van de oogst. Het gewas op de velden wordt binnengehaald, we mogen de vruchten plukken van onze arbeid en inzet, we ervaren toch regelmatig dat we gezegende mensen zijn. De dienst van 2 november is er een voor klein en groot. Medewerking ver-

leent de kinderkerk. We hebben gezaaid en mogen nu oogsten. Iedereen mag meedoen in de oogst, want God geeft gul! Voor deze dienst zullen we ook het zanggroepje benaderen om 1 of 2 nieuwe liederen te (helpen) zingen.

Bedankt

Van vele kanten hebben wij meeleven ontvangen tijdens en na de ziekenhuisopname van onze dochter. Ze heeft een paar taaie dagen gehad, maar is weer snel aan het opknappen. Ook al heeft ze zelf niet altijd een gezicht bij de namen uit de gemeente, ze vond het leuk dat er ook uit ‘mama’s kerk’ aan haar gedacht werd. In de gemeente hoop ik u te ontmoeten, in wijkavond en pastoraal bezoek, bij vergaderingen en in de diensten. Vrede en alle goeds,

ds. Saskia van Meggelen

(Zieken)zalving

Er is in de kerk tegenwoordig ruimte voor ziekenzalving, maar wat is dat nu eigenlijk? In onze protestantse kerken zijn we gewend voorbeden te doen voor de zieken. In de voorbeden dragen we de zieken op aan God in het geloof dat Hij voor hen wil zorgen. Wat dit voor de zieke concreet zal betekenen, is niet aan ons, maar aan God: Hij kan genezing schenken, Hij kan zijn nabijheid doen voelen, Hij kan kracht geven en troosten. Ook zijn we in onze kerk wel bekend met het geven van de zegen als heel specifieke handeling voor de zieke of stervende. De nabijheid van God wordt dan voelbaar door een hand op het hoofd. Een handeling die de gelovige geweldig kan bemoedigen. De ziekenzalving ligt in het verlengde van deze twee, de voorbede en de zegen. Het laat zich omschrijven als: betekenisvolle handeling van de kerk, waarbij op een geconcentreerde manier met en voor de zieke gebeden en om de kracht van Christus gevraagd wordt. Er vindt een handeling plaats. Naast het gebed worden het voorhoofd en de handpalmen van de zieke gezalfd met olie, als teken van de werking van de Geest. Olie die de huid doortrekt, zoals God met zijn Geest het lichaam van deze mens door-

19

S’amen trekt om het te helen. Twee teksten uit het Nieuwe Testament vormen de achtergrond voor de ziekenzalving, t.w. Markus 6: 12 en 13: ‘Ze (de leerlingen) gingen

op weg en maakten het goede nieuws bekend om mensen tot inkeer te brengen en ze dreven veel demonen uit en zalfden veel zieken met olie en genazen hen.’ En Jakobus 5: 14 en 15: ‘Laat iemand die ziek is de oudsten van de gemeente bij zich roepen; laten ze voor hem bidden en hem met olie zalven in de naam van de Heer. Het gelovige gebed zal de zieke redden, en de Heer zal hem laten opstaan.’ Daarnaast is zowel

in Oude als Nieuwe Testament de reinigende, zuiverende, toerustende werking van olie algemeen erkend en aanvaard. Olie doet iets, op voorwaarde dat het in geloof ontvangen wordt. In de kerken ontstaan uit de Reformatie is huiver t.a.v. de ziekenzalving. In het begin richt die zich tegen de in de Rooms-katholieke kerk gegroeide praktijk van die tijd. Maar later heeft die vooral te maken met twee woorden die ik hierboven al heb laten vallen. Genezing en geloof. Het is daarom goed om te zeggen wat ziekenzalving niet is. Het is geen sacrament van stervenden, zoals het vooral in de Roomskatholieke traditie beleefd werd en deels nog wordt – een laatste oliesel als absolutie voor de zonden, zodat de gelovige vergeven het leven kan verlaten. Bij ziekenzalving past gebed om vergeving, maar het is meer dan dat. Ziekenzalving is ook niet alleen iets voor mensen die lijden aan een ziekte ten dode, maar het kan in vele situaties voor zieken, voor gelovigen spreken. Ziekenzalving is ook geen gebedsgenezing. In deze opvatting gaat men er vanuit dat God geen ziekte wil en daarom alle zieken wil genezen, als er maar heilig genoeg geleefd en hard genoeg gebeden wordt (Denk aan de grote gebedsgenezingcampagnes van evangelisten). Dit denken heeft veel onheil gebracht. Wanneer na gebed geen genezing komt, zou de zieke niet

genoeg geloofd hebben. Zo wordt deze helemaal op zijn eigen geloofsprestatie teruggeworpen. Niet beter worden is dan eigenlijk diens eigen schuld. Je zou kunnen zeggen: maar het staat er toch in Jakobus 5, ik citeer nu uit de NBG:

‘En het gelovige gebed zal de lijder gezond maken.’ Ziekenzalving doe

je toch om te genezen? Zelf zou ik liever willen spreken van helen. We hebben in de ziekenzalving te maken met Gods bemoeienis met de heel de mens, lichaam en ziel. We kunnen niet voorschrijven wat God precies met de zieke wil doen. Het is Gods vrijheid om te antwoorden zoals Hij wil. Maar de helende werking van de Geest zal merkbaar zijn. God kan iets doen wat wij niet hebben verwacht, inderdaad: herstel geven, geleidelijk aan of direct – het gebeurt niet vaak, maar we mogen dat best open houden. Iemand kan tot aanvaarding van zijn ziekte of handicap komen. Iemand kan ontdekken hoe karakter of levensgeschiedenis zijn leven bepaald hebben en door dit inzicht innerlijk genezen. Verschillende keren heb ik inmiddels een ziekenzalving bediend. Wat heeft het gedaan? Wel, het heeft kracht gegeven aan de zieke. Zij wisten zich gesterkt door deze bijzondere aanraking van God. Het was een bijzonder moment, heel puur. Het heeft meegeholpen om te aanvaarden en los te laten. Op dit moment ligt er een aanvraag in ons midden om deze ziekenzalving te ondergaan. Binnenkort zal deze bediend worden. Met de ziekenzalving brengen we de gelovige mens, met zijn pijn en verlangen, met haar geloof en hoop, onder het bereik van de Heilige Geest. Wat dan verder gebeurt is Gods zaak, we geven dat met vertrouwen en verwachting over aan Hem. Maar we worden er beter van, hoe dan ook! Mochten er n.a.v. dit stuk vragen zijn of wilt u hierover doorpraten, dan hoor ik dat graag. Ik heb me o.a. gebaseerd op een werkboekje voor de eredienst van C. van der Kooi en M.A. Th. van der Kooi-Dijkstra, getiteld: Zieken-

zalving en op een boek van Martien Parmentier – Heil maakt heel. De bediening tot genezing. Voor meer informatie verwijs ik daarnaar. In deel II van het Dienstboek van onze kerken is ook een liturgie voor een dienst met ziekenzalving opgenomen. ds. Saskia van Meggelen

In memoriam

Janny van Laar - Verpoorten 23-10-1922 - 04-09 2014 Het droeve bericht van het overlijden van Janny van Laar bereikte mij op mijn vakantieadres. Gelukkig had ds. Saskia van Meggelen twee dagen voor Janny’s overlijden afscheid van haar genomen met het lezen van 1 kor. 13 en het samen bidden van Gezang 390:3 : ‘’ Ik weet aan wie ik mij vertrouw... Eens aan de avond van mijn leven....’. In de afscheidsdienst op 10 sept. jl. in de Johanneskerk stond het 13de vers van 1 Kor. 13, die ook op de rouwkaart stond, dan ook centraal: ‘Ons resten geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde’. Ja, de liefde stond centraal in haar leven… Trouw, vertrouwen, vergevings gezindheid, vrolijkheid, optimisme en doorzettingsvermogen kenmerkten haar karakter. Ook nadat haar man Jan in 1998 was overleden bleef ze een vast baken voor het gezin van haar dochter, voor haar zoon en diens gezin en voor de buren en vele vrienden, ook in de kerk en later in de Breedonk waar ze de laatste 5 jaar van haar leven verbleef. Ondanks haar handicap vanwege haar steeds slechtere ogen, bleef ze de opgewekte en lieve vrouw die ze altijd was, zeer actief ook en ze deed ook veel dingen samen met haar dochter. Totdat haar energie, na een borstamputatie twee jaar geleden, begon te verminderen. De laatste maanden ging ’t wel erg snel achteruit met haar gezondheid. Op dinsdag 4 sept. jl. heeft ze van al haar dierbaren afscheid kunnen nemen, waarna ze op do. 6 sept. jl. rustig is ingeslapen. N a d e a f sc h e i d s di en s t i n de Johanneskerk vond er nog een zeer ontroerende bijeenkomst in de aula van het crematorium plaats, die grotendeels door haar familie werd verzorgd. Janny, rust in vrede en heel veel kracht, warme herinneringen en Gods zegen toegewenst aan allen die je zo dierbaar waren.

M. Wagenvoorde

20

S’amen

Geknipt voor U R. v. Klaveren-Koelewijn

Blijf in mijn liefde (Joh.15:9) Liefde is wat anders dan verliefdheid, Dát is vooral een gevoel, een emotie. Iemand doet je wat. Je bent helemaal weg van hem, je vindt haar zo lief. Zo trouwen mensen vaak en daar is niks mis mee. maar die liefde kan ook zo een keer ophouden. Dan vinden ze elkaar helemaal niet meer zo lief, maar gaan ze zich aan elkaar ergeren. Op een gegeven moment zien ze dan geen kans meer om samen verder te gaan en gaan ze uit elkaar. Zou Jezus ons lief en aardig vinden? Dat zal vast wel eens gebeuren. We kunnen soms best lieve mensen zijn. Maar vaak zijn we kleingelovig, eigenwijs, halfslachtig, onbezonnen, ongehoorzaam en noem verder maar op. Helemaal geen lieve mensen. Christus is niet gestorven voor aardige mensen, maar voor zondaars, voor eigenzinnigen, voor goddelozen. Zijn liefde is niet een gevoel van: 'Wat zijn jullie lief'. Zijn liefde is een keus, een daad, een liefde die van één kant komt. Omdat Hij zo goed is, heeft Hij ervoor gekozen om ons te redden. Die keus, daar is Hij in zijn trouw door alles heen bij gebleven, tot aan het kruis toe. 'Ik heb jullie lief' betekent voor Hem: Ik heb het beste met jullie voor. Ik wil er voor jullie zijn. Ik wil jullie redden uit de macht van het kwaad. Blijf in mijn liefde, zegt Hij. Dat betekent: Laat je door mij liefhebben, laat je redden, laat je helpen, loop niet weg. Hoe vaak lopen we weg? Lopen we weg voor onze verantwoordelijkheid als christenen? We verzinnen uitvluchten om niet Gods wil te doen. We komen met dooddoeners als 'Ik ben Jezus niet'. Voor ons gevoel vraag God dikwijls teveel van ons. 'Dat kan toch geen mens' zeggen we dan. Jezus kon het wel. Hij kan het ons ook laten doen, door Zijn Geest. Maar daar voor moet je je wel voor Hem openstellen, moet je bidden om die Geest, moet je naar Hem luisteren en je door Hem laten leiden. 'Blijf in mijn liefde' zegt Hij, loop niet weg, laat door mij naar je kijken, laat je door mij helpen. Moet je zien wat mogelijk is, met en door Hem.

Ds. Buskes in De Sjölp (Kerkblad Spakenburg)

Mediatheek G. van Dooren Adventskalender 2014

'Stem die mij roept' In aanloop naar Kerst sturen veel mensen graag een kaart naar familie, vrienden en bekenden. Die kaarten zijn volop te vinden maar gaan vaak niet verder dan de tekst ‘prettige kerstdagen en een gelukkig nieuwjaar’. De Protestantse Kerk geeft mooie alternatieven: 26 kerstkaarten met elk een meditatieve tekst en een passende, kleurrijke afbeelding. De teksten van de kaarten eindigen met een ‘doordenker’ en zijn geschikt om in de tijd op weg naar Kerst, de adventstijd, alleen of samen met anderen te lezen en over door te praten. De kaarten zijn gebundeld in de vorm van een kalender. Zo heeft u zelf elke op weg naar Kerst dag een bezinnende tekst binnen handbereik én een kaart om te versturen. Thema van de kalender is ‘Stem die mij roept’. De kalender is een ‘tafelkalender’ en kan dus neergezet worden. Een ringband maakt het eenvoudig om de bladen om te slaan. Elk blad is een ansichtkaart die eenvoudig uit de kalender gescheurd kan worden. De kaart kan met en zonder tekst worden verstuurd. Prijs: € 6.00. Meer informatie over korting en bestellen via webwinkel.pkn.nl; [email protected]; of (030) 880 1337 Verklaring Caïro-overleg

Godsdienst is als vuur Het Caïro-overleg, waarin joden, christenen en moslims in Nederland samenwerken, gaf een verklaring uit, waarin zij jodenhaat en islamofobie als ontoelaatbaar veroordelen. 'Voor ons, moslims, joden en christenen in Nederland, is godsdienst

als een vuur. Je kunt je eraan verwarmen, maar helaas zijn ook er mensen die religie gebruiken om brand mee stichten', zo begint de Verklaring: 'Als Caïro-overleg willen wij in Nederland een bijdrage blijven leveren aan het vergroten van de kennis van wat ons beweegt. Wie de ander kent zal hem of haar niet verwensen. Wij doen dat door een permanente bezinning op wat wij vanuit de bronnen van onze religies kunnen bijdragen en door ideologieën te blijven ontmaskeren die zich wel van religieuze taal bedienen, maar intussen tot geweld oproepen.' Lees de volledige Verklaring van het Caïro-overleg op www.pkn.nl/actueel, bericht d.d. 22 augustus 2014

Geloven doe je in de kerk. En ook in de media De Protestantse Kerk vindt dat religie ertoe doet. Dat is geen nieuws, zou je denken. Althans – het is een weinig verrassende mededeling. Toch merken we meer en meer dat religieuze uitingen of uitspraken in het publieke domein zomaar ‘nieuws’ kunnen zijn. In december 2013 heeft de Protestantse Kerk alle journaals gehaald met het voornemen om een kerstcommercial op te nemen. ‘Kerk roept op om met kerst naar de kerk te gaan’: het bleek nieuws te zijn. Het biedt een interessante inkijk in hoe onbekend grote delen van de Nederlandse samenleving zijn geworden met God, geloof en kerk. Dát grote delen van de Nederlandse samenleving zo onbekend zijn geworden met God, geloof en kerk betekent dat de Protestantse Kerk voortdurend zoekt naar podia en media om te spreken over God, geloof en kerk. Om duidelijk te maken dat religie - gelovend leven - een andere uitwerking in een mensenleven heeft dan een lidmaatschap van een aquariumvereniging.

21

S’amen Die podia worden gevonden bij en rondom The Passion en bij een kerstcommercial. Dan spreken we over de betekenis van het volgen van Jezus. Bij een kerkdienst tegen racisme. Dan spreken we over de vurige hoop op een samenleving waarin ieder ertoe doet en een plek vindt. Bij het herdenken van de slachtoffers van MH17. Dan spreken we over onze radeloosheid en wanhoop. Rondom noodhulp, voedselbanken en asielzoekers. Dan spreken we over schrijnende nood – om de hoek en een continent verderop - waar we iets aan willen doen. En rondom de viering van het 10-jarig bestaan van de Protestantse Kerk. Dan spreken we over rol van God, geloof en kerk in onze samenleving. Onze preses, Karin van den Broeke, sprak hierover met de NRC. Omdat ze vindt dat religie ertoe doet. Zondag 2 november 2014 collecte Najaarszendingsweek

Geloof in Zambia! Op zondag 2 november is de landelijke collecte bestemd voor het zendingswerk van Kerk in Actie. Centraal staat het werk van de uitgezonden medewerkers van Kerk in Actie Hermen en Johanneke Kroesbergen, die als docent werkzaam zijn aan de theologische universiteit in Lusaka, Zambia. De laatste jaren groeien de kerken in Zambia snel en de vraag naar goede predikanten, vooral op het platteland, neemt toe. Op de theologische universiteit, Justo Mwale theological University College, leren aanstaande predikanten om zelfstandig theologie te bedrijven en op hun eigen,

Afrikaanse manier hun geloof inhoud te geven. Het is belangrijk dat predikanten dit leren en doorgeven aan hun gemeenteleden, want er leven veel geloofsvragen bij de Zambiaanse bevolking. Omdat veel vragen voortkomen uit situaties van extreme armoede, leren de studenten ook hoe ze gemeenteleden kunnen helpen en kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van hun eigen dorpsgemeenschappen. Met deze collecte wordt de universiteit in Zambia en andere zendingsprojecten van Kerk in Actie ondersteund.

Missionair oogpunt: 'Boordje/ shirtje' Het gaat behoorlijk over de tong, een priesterboordje voor protestantse predikanten. En hoe je de discussie ook benadert: ik vind het mooi dat er wordt nagedacht over hoe je – als predikant – zichtbaar en benaderbaar kan zijn in het straatbeeld. Ik zou zelf bijna ook een boordje gaan dragen. Maar ja, ik ben geen predikant. Dus hoe ga je dan om met je eigen zichtbaarheid als reguliere huis-tuin-en-keuken-gelovige? Je kunt een visje op je auto plakken. Een WWJD siliconen armband dragen. Of een t-shirt met een in het oog springende Bijbeltekst erop. Mogelijkheden genoeg. Maar wat dacht u van een t-shirt waarop je écht iets over jezelf vertelt? Zo’n shirt maakte een kerk in de Verenigde Staten voor haar vrijwilligers. Je kon er zelf op schrijven wie je bent, waar je vandaan komt en wat je wens is voor de wereld. Goed idee voor uzelf of voor in uw gemeente?

Startzondag Midden-Zuid 7 september

Startzondag NoorderBeemden 14 september

22

S’amen Maarten Luther

Gesprekken aan tafel Aan tafel bij de familie Luther besprak de reform ator v el e th eol ogi sche en maatschappelijke, maar ook persoonlijke onderwerpen. Onder het genot van vlees. brood en bier komen0ms verrassend moderne vragen en problemen over God, mens en wereld naar voren. Boekencentrum € 22,95

De Boekenplank Jaap Schuurmans & Bert Ummelen

Wat nu?

Een gids voor wanneer de sterfelijkheid niet meer op afstand te houden is. Een nuchtere benadering voor het omgaan m et v e r w a c h t i n ge n , v r a ge n e n problemen rondom palliatieve zorg. Onder het motto 'goed geïnformeerde keuzes maken' laten de auteurs zien dat lijdzaam afwachten iets anders is dan de regie over eigen leven nemen. HSL, 156 blz, € 15,Lisette Thooft & MiekeBouma

Waarom de verdween

heks

in

Liao Yiwu

God is rood

de

oven

Ondanks het openlijk atheïstische regime van China is vijf procent praktiserend christen. Aan de hand van ervaringen van deze groep zoekt Liao Yiwu naar aanwijzingen voor de toekomst van het land, maar de aangrijpende verhalen laten zien dat het opofferings-gezindheid vergt om het geloof te belijden. Atlas Contact, 320 blz., € 24,99 Mireille Madou Santiago

Door sprookjes, mythes en fabels te betrekken op je eigen leven kom je tot diepere inzichten over je eigen ontwikkeling, Vijftig van deze alom bekende verhalen worden per categorie behandeld. Een doelgericht boek dat op mythosofische wijze de vraag probeert te beantwoorden: 'Wat is jouw verhaal?' Boekerij, 265 blz., € 12,99

De apostel en zijn mirakelen Een kunstrijk geïllustreerde bespreking van het twaalfdeeeuwse Boek van de heilige Jacobus. Het 'vertelboek' bespreekt en geeft historisch commentaar bij de wonderen van de apostel. Veel onbekende verhalen naast veel indrukwekkende afbeeldingen zorgen voor een toegankelijke inleiding op het toch wel onbekende leven van de oorspronkelijke Santiago. WBOOKS, 144 blz., € 24,95

Ekklesia Breda Waalse kerk Catharinastraat 83b Aanvang 10:30 uur

Remonstrantse Gemeente Cimburgalaan 98 Aanvang 10:30 uur

Doopsgezinde Gemeente Cimburgalaan 98 Aanvang 10:30 uur

02 november thema: “Namen heiligen”

26 oktober ds. K.J. Holtzapffel

19 oktober br. Joop van der Mei

10:30 uur m.m.v. Ekklesia koor Breda o.l.v. Jerry Korsmit pianist: Daan Boertien

09 november dhr. P.W.A. Overdiep

02 november zr. Louise Pondman

20:15 uur meditatief concert in het teken van Allerzielen i.s.m. Kamerkoor Renasciate

16 november zr. Louise Pondman

Prot. Gem. Ginneken Aanvang 10:00 uur Behalve de eerste zondag alle zondagen dienst van Schrift en Tafel 12 oktober ds. E.A. Postma 19 oktober ds. E.A. Postma 26 oktober ontmoetingsdienst in de Grote Kerk Breda 02 november ds. E.A. Postma 09 november ds. E.V.E. Wijnands, Dalmsholte 16 november ds. E.A. Postma

23

S’amen

Vieringen in de periode 12 oktober t/m 16 november 25 01 08 15

Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden

Lucaskerk Tweeschaar 125, aanvang 10:45 uur

okt. nov. nov. nov.

: : : :

pastor W. Franken pater M. van Kooten pastor W. Franken ds. H. ten Thije

Woonzorgcentrum De Breedonk, locatie Mastbos Altijd dienst op vrijdagmiddag aanvang 15:00 uur 10 okt. : ds. M. Wagenvoorde 17 okt. : pastor L. van der Wel 24 okt. : ds. A. Vlieger 31 okt. : ds. T. van Prooijen 07 nov. : pastoor P. van Gorp 14 nov. : ds. S. van Meggelen viering Heilig avondmaal

Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en kindernevendienst. Maandelijks jongerennevendienst, info: Lucaskerk.nl Zorgkruispunt ‘de Werve’, Cartier van Disselstraat 64, 12 okt. 19 okt. 26 okt. 02 nov. 09 nov. 16 nov.

: ds. W. Bisschop Werelddiaconaat Maaltijd van de Heer; m.m.v. de Choralen uit de Grote Kerk : ds. M.G. Wagenvoorde : Grote kerk ontmoetingsdienst aanvang 10:30 uur kindernevendienst en crèche : ds. W. Bisschop en pastor F. Verkleij : ds. W. Bisschop Maaltijd van de Heer : ds. E.F. Quaak-Kloet Prinsenbeek

Protestantse Wijkgemeente Breda Midden/Zuid

Markuskerk Hooghout 98, aanvang 10:00 uur Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en Kindernevendienst 12 okt. 19 okt. 26 okt.

02 nov. 09 nov. 16 nov.

: ds. T. van Prooijen viering Heilig avondmaal : ds. M. Bondzio : Grote kerk 10:30 uur Ontmoetingsdienst kinder nevendienst en crèche : ds. M. Schultz : ds. T. van Prooijen : ds. Abr. Heringa

4835 KP Breda, T 5607607 of [email protected] zie ook: www.dewerve.verzorgingshuisbreda.nl Elke eerste vrijdag van de maand om 15:30 uur is er een eucharistieviering in de tuinzaal. Om de maand is er, in de oneven maanden, elke derde vrijdag om 15:30 uur een kerkdienst in de Tuinzaal. Evangelisch Lutherse Gemeente Lutherse Kerk, Veemarktstraat 11, aanvang 10:30 uur 12 okt. : ds. M. Schulz viering Heilig avondmaal 26 okt. : Grote kerk Ontmoetingsdienst 10.30 uur ds. S. van Meggelen 09 nov. : ds. M. Schultz Oecumenisch Middaggebed Grote Kerk Op dinsdagmiddag 12:30 uur luidt de angelusklok bij de viering in de Grote Kerk. U bent van harte welkom voor dit meditatieve moment, dat duurt tot 12:50 uur. Er zijn wisselende voorgangers uit de kerken die lid zijn van de Raad van Kerken. Organist is Kick Schaart.

Johanneskerk Dreef 5, aanvang 10:00 uur.

12 okt. : ds. S. van Meggelen 19 okt. : ds. E.A. Postma Breda 26 okt. : Grote kerk 10.30 uur Ontmoetingsdienst Kindernevendienst en crèche 02 nov. : ds. S. van Meggelen dankdienst voor groot en klein 09 nov : ds. S. Oomen Zeist 16 nov. : ds. S. van Meggelen viering Heilig avondmaal Amphia Ziekenhuis, locatie Molengracht, Molengracht 21, Altijd dienst van Schrift en Tafel op zondagmorgen aanvang 10:30 uur. 12 okt. : ds. K. van Huisstede 19 okt. : ds. K. van Huisstede 26 okt. : pastor Looijse 02 nov. : ds. A. Visser 09 nov. : ds. K. van Huisstede 16 nov. : pastor p. Galama Verpleeghuis Aeneas Altijd dienst op zaterdagavond aanvang 18:15 uur 11 okt. : nog niet bekend 18 okt. : ds. H. ten Thije

Informatie en wijzigingen voor de rubriek ‘Vieringen’ vóór 4 november doorgeven aan de redactie: [email protected]

S’amen

Bij onbestelbaarheid: Retour Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Alles voor óp uw vloer en vóór uw raam vindt u bij

Woonboulevard Breda, Kruisvoort 62, langs de Ettense Baan. Voor meer informatie: www.roobol.com.

Roobol vindt u ook in Almere-Buiten, Almere-Stad, Amersfoort, Barendrecht, Bergen op Zoom, Delft, Den Haag (F.H. Laan), Den Haag (Leyweg), Den Haag (Megastores), Dordrecht (Woonboulevard), Dordrecht (Sterrenburg), Hellevoetsluis, Hilversum, Hoogvliet, Huizen, Maassluis, Naaldwijk, Oosterhout, Oud-Beijerland, Ridderkerk, Rijswijk, Roosendaal, Rotterdam, Sliedrecht, Soesterberg, Spijkenisse, Utrecht, Vlaardingen, Zeist en Zwijndrecht.

24