Hart voor Vrouwen Het vrouwenhart is ‘anders’
[email protected] De Poll ‐ Voorst 7‐1‐2015
vrouwen zijn geen kleine mannen XY
XX
emoties - gezondheid - ziekte
“Broken Heart “ Syndrome: 9-10 x zo vaak bij vrouwen (>60 jaar) dan mannen
Tako-Tsubo CMP
bikini-approach to Women’s Health
how to deal with your husbands Heart attack
British Medical Journal – 14th April 1973
1991
Mortality In Women in Europe 2012 men: 20%
men: 10%
Men: 12%
EHJ 2013
Toename Hartinfarcten bij vrouwen op middelbare leeftijd: Franse database 1995‐2010 (n=6707 STEMI) vrouwen < 60 jaar: 12 25.5 % vrouwen < 50 jaar: 3.7 11.1 %
Puymirat E et al. JAMA 2012
DIAGNOSE HARTINFARCT BIJ VROUWEN LASTIGER:
typische klachten bekend met hartklachten afwijkend ECG en biomarkers
atypische klachten
ouder minder afwijkend ECG en biomarkers meer co‐morbiditeit
Möllmann H et al. Eur Heart J 2011;32:3070-3072
Klassiek hartinfarct: dichtslibben kransvat door aderverkalking + stolsels
Type 1- Klassiek
Type 2- meer spasme stolsels
Stabiele klachten van angina pectoris: % “ normaal” CAG: database Zweden, bevindingen bij hartcatheterisatie, N=12200
%
Johnston N, Schenck‐Gustafsson K, et al. Eur Heart J 2011
CAG: “normaal”
IVUS bij vrouwen met pijn op de borst en “normaal”CAG:
aderverkalking Khuddus MA, et al. J Interven Cardiol 2010;23:511–9
“FEMINIEN” patroon van coronairsclerose: minder vernauwingen kransvaten (vooral < 65 jaar) diffuser patroon atherosclerose minder kalk, meer “soft” plaques meer vasculaire disfunctie (ook na PCI en CABG) klinische prognose niet beter
CCTA
meer “soft”plaques, minder kalk
Soft plaque RCA
♂: gelocaliseerde vernauwing
kleinere diameter kransslagaderen
disfunctie/spasme in de kleine vertakkingen
♀: diffuse, wandstandige atherosclerose
18
Shaw LJ, et al JACC 2009
Coronarialijden bij vrouwen:
Shaw LJ et al. JACC 2009; 54: 1561‐75
Andere “mindset” nodig in cardiologie:
Gaemperli O, et al, EHJ 2013
Type 1 - Microvasculaire Angina Pectoris
• Voorloper van afwijkingen aan de grotere kransvaten
• Bij 50% vrouwen met pijn op de borst op middelbare leeftijd
courtesy P. Camici
THE YENTL SYNDROME IS “ALIVE AND WELL” C Noel Bairey Merz , EHJ 2011
22
Nieuwe behandelingen nodig bij Hartfalen vrouwen op oudere leeftijd
sekse‐specifieke condities zwangerschap
Hormonale veranderingen
menopauze
dementie
Mevrouw Jansen, geb 1970 2006 HELLP syndroom in zwangerschap daarna hoge bloeddruk gehouden overgewicht, HVZ in de familie Gerookt tot 2001. 2008 Hartinfarct – dotter + stent RCA 2009 weer pijn op de borst: 2x dotter zijtakken LCA
Lange termijn CT hersenen na PE:
72 vrouwen na PE en 73 controles
37 % va vrouwen na PE heeft White Matter Lesions (WML), 5 jaar na de index-zwangerschap
Dat is 2x zoveel als normaal, wijst mogelijk op vasculaire vaatschade.
Aukes AM, Zeeman G. et al. BJOG 2012;119: 1117-1122
OESTROGENEN vaatverwijding: oestrogeenspiegels in vruchtbare levensfase “Oestrogen rules a women’s body”
27
Mendelsohn ME, Karas RH, NEJM 1999
Verandering Cholesterol met de Leeftijd: menopauze
vrouwen mannen
Bloeddruk en Leeftijd: 30- 50% vrouwen heeft Hypertensie met 60 jaar: NHANES II cohort
Source: NHANES III
FABEL “Hoge bloeddruk geeft geen klachten” Hypertensie Stress • • • • • • • • • • • •
opvliegers nachtzweten pijn op de borst slaapstoornissen concentratiestoornissen hoofdpijn moeheid kortademigheid hartkloppingen moeite op li zij liggen strakke vingers dikke voeten etc. etc
Perimenopauzale klachten • • • • • • • • • • •
opvliegers‐‐‐ 70% nachtzweten slaapstoornissen hartkloppingen concentratiestoornissen hoofdpijn snel geirriteerd depressie vaginale droogheid incontinentie gewichtstoename etc.etc.
‘gender‐gap’ in kennis over medicatie
Radboud Women’s Heart Center (inter)national referral center microvascular coronary disease
Late gevolgen van de behandeling voor borstkanker
21e eeuw: concept van “gezond ouder worden”
Hart centrale schakel in gezondheid en ziekte Gynaecologie
Oncologie
Genetica
Reumatologie
Longziekten
dierexp. onderzoek
Diabetes
Geriatrie
Vasculaire geneeskunde
Psychiatrie
multidisciplinair onderzoeksfonds RadboudUMC
info@hartvoorvrouwen www.hartvoorvrouwen.nl @Hartvoorvrouwen
