Hart voor de regio, de regio in het hart
Parkeergarage De Cope op bedrijventerrein Papendorp, Utrecht
De regio Utrecht is het hart van Nederland. Het middelpunt voor het landelijke weg- en treinverkeer en de verbinding tussen de Randstad en het Europese achterland. De Utrechtse regio is niet alleen goed bereikbaar en centraal gelegen, maar ook nog eens omringd door een bijzonder, groen landschap. Dankzij die combinatie vinden velen Utrecht een aantrekkelijke regio om in te wonen en te werken. Bestuur Regio Utrecht (BRU) behartigt de belangen van de regio. Negen gemeenten werken hierin samen aan de bereikbaarheid, de leefbaarheid en de economische ontwikkeling. Dit zijn: Bunnik, De Bilt, Houten, IJsselstein, Maarssen, Nieuwegein, Utrecht, Vianen en Zeist.
Stadsregio’s in Nederland, wettelijk geregeld De stadsregio’s in Nederland zijn de belangrijkste stedelijke gebieden in ons land. Hier wonen en werken miljoenen mensen. Samen hebben deze regio’s een belangrijke aanjaagfunctie voor de nationale economie. Begin 2006 is de wijzigingswet Wgr-plus vastgesteld. Deze wet geeft de stadsregio’s een duidelijke en stevige wettelijke basis op het gebied van ruimtelijke ordening, wonen, economische ontwikkeling, milieu, verkeer en vervoer. Daarmee is voor een belangrijk deel de breed omschreven noodzaak voor niet-vrijblijvende samenwerking omgezet in een verplichtende samenwerking en een verplichte uitvoering van bij de wet toegekende taken. In 2009 evalueerde de commissie Nijpels de regionale samenwerking. De commissie concludeerde dat er ‘onontkoombaar behoefte is aan regionale agendavorming en -uitvoering’ en dat de stadsregio de enige geschikte bestuurlijke vorm is van regionale samenwerking. Verlengd lokaal bestuur en niet-vrijblijvende samenwerking leiden tot efficiënte uitvoering van belangrijke taken. Alle maatschappelijke organisaties onderschrijven de meerwaarde van de stadsregionale samenwerking op terreinen als vervoer, regionale economie, woningbouwplanning, ruimtelijke planning en zorg. De stadsregio’s boeken - zo zegt de commissie maatschappelijke successen. Zij stelt vast dat in alle regio’s bevredigende oplossingen zijn gevonden voor de beïnvloedingsmogelijkheden door de gemeenteraden en voor de verantwoordingsplicht. (De Stille Kracht, over de noodzaak van stadsregio’s, Rapport Commissie toekomst stadsregionale samenwerking, ingesteld door de VNG in 2008.)
Verkeer en infrastructuur bij Knooppunt Leidsche Rijn
De negen regiogemeenten vormen één stedelijk gebied: de stadsregio. Hier wonen ruim 600.000 mensen. Er zijn bijna 400.000 arbeidsplaatsen en er staan zo’n 300.000 woningen: de regio Utrecht is een dynamische stadsregio. Mensen verhuizen, veranderen van baan, reizen dagelijks heen en weer tussen huis en werk, en bij al die bewegingen trekken ze zich weinig aan van gemeentegrenzen.
Naar 800.000 inwoners in 2040 De stadsregio zelf verandert ook. Tot 2040 neemt het aantal inwoners toe tot zo’n 800.000 mensen. Groei en dynamiek versterken de welvaart en het welzijn - nu en straks. Maar de keerzijde is dat het meer ruimte vraagt, voor meer woningen en meer mobiliteit. Om dat in goede banen te kunnen leiden, werken gemeenten samen. Op regionale schaal, voorbij de eigen grenzen. De negen gemeenten in de stadsregio vormen daarom één woningmarkt en één economisch gebied, met één verkeersnetwerk dat de knooppunten verbindt.
Samen werken aan een krachtige regio Bestuur Regio Utrecht initieert, coördineert en regisseert sinds 1995 de samenwerking tussen de regiogemeenten. Dat gebeurt onder het motto ‘van, voor en door gemeenten’. Dankzij deze georganiseerde samenwerking kan de regio met één stem naar buiten treden. Het regiobestuur is op die manier een krachtige gesprekspartner voor provincie, Rijk en Rijkswaterstaat in grote regionale projecten en behartigt zo de belangen van de negen betrokken gemeenten. Als coördinator van het regionale beleid bewaakt Bestuur Regio Utrecht de samenhang in beleid tussen de gemeenten. Daarnaast verleent Bestuur Regio Utrecht aan de negen gemeenten de subsidies die vanuit het Rijk worden verstrekt voor regionale projecten. In de Wgr-plus is de regionale samenwerking op de beleidsterreinen ruimtelijke ordening, wonen, economische ontwikkeling, verkeer en vervoer wettelijk vastgelegd. Dit zijn ook de kerntaken voor Bestuur Regio Utrecht.
Van, voor en door gemeenten Van, voor en door gemeenten: Bestuur Regio Utrecht bestaat uit vertegenwoordigers van de deelnemende gemeenten. Er is een dagelijks en een algemeen bestuur. Het algemeen bestuur telt, naast de voorzitter, 34 leden. Dat kunnen gemeenteraadsleden zijn, of een burgemeester of wethouder. De gemeenten wijzen elk zelf hun vertegenwoordigers aan; het aantal af te vaardigen bestuursleden hangt af van het inwonertal van een gemeente. Naast het algemeen bestuur opereert er een dagelijks bestuur. De leden van het dagelijks bestuur zijn gekozen door en uit het algemeen bestuur. Elke gemeente heeft één lid in het dagelijks bestuur, de gemeente Utrecht heeft twee leden. De burgemeester van Utrecht is voorzitter van het dagelijks en algemeen bestuur. Het bestuur maakt beleidsvoorstellen en bewaakt de dagelijkse voortgang van zaken. Een kleine, deskundige organisatie is verantwoordelijk voor de voorbereiding, coördinatie en uitvoering van het beleid.
Nieuwbouwplan Binnenhof, Utrecht
Kerntaken: verkeer, openbaar vervoer, wonen, economie en groen Verkeer en infrastructuur Het regionale beleid voor dit onderwerp concentreert zich rond drie thema's: bereikbaarheid, veiligheid en leefbaarheid. Om een aantrekkelijke regio te blijven is gezamenlijke planvorming noodzakelijk. Bestuur Regio Utrecht stelde daarom een Regionaal Verkeer- en Vervoerplan (RVVP) op voor de periode 2005-2015. De grootste uitdaging voor de komende jaren is verbetering van de zogeheten Ring rond Utrecht (een taak van de Rijksoverheid) en het aansluiten van het lokale en regionale verkeer op de ring en op het overige bovenregionale netwerk.
Openbaar vervoer Bestuur Regio Utrecht is de openbaar-vervoerautoriteit voor de regio. Zij is verantwoordelijk voor de concessieverlening en het concessiebeheer. Daaronder vallen zaken als dienstregeling, tariefbeleid, veiligheid, communicatie en marketing. Ook is Bestuur Regio Utrecht eigenaar van de trambaan, haltes, trams en remise en verantwoordelijk voor het beheer, onderhoud en de exploitatie daarvan. Dat geldt ook voor de toekomstige ontwikkelingen op het gebied van lightrail: er komt meer openbaar vervoer over rails. De stadsregio werkt bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van een uitgebreid regionaal tramnetwerk. Het huidige busnetwerk zal in de toekomst de toenemende stroom reizigers niet meer kunnen verwerken. Een regionaal tramnetwerk biedt meer capaciteit. Daarbij levert het een positieve bijdrage aan de leefbaarheid, bereikbaarheid en economische ontwikkeling van de regio.
Wonen Ook voor het woonbeleid blijkt regionale samenwerking noodzakelijk. Ten eerste voor de verdeling van de woningbouw over de gemeenten, ten tweede om een kwalitatief evenwichtige woningvoorraad aan te kunnen bieden aan de verschillende doelgroepen in de afzonderlijke gemeenten. Bijzondere aandacht vraagt daarbij een meer evenwichtige spreiding van de sociale woningvoorraad binnen de regio. Daarover maken de BRU-gemeenten en de smenwerkende woningcorporaties prestatieafspraken. Tenslotte is samenwerking nodig om afspraken te maken over het regionale woonruimteverdelingsbeleid dat wordt vastgelegd in de regionale Huisvestingsverordening. Dat alles vergt goede afstemming tussen de deelnemende gemeenten, maar ook met andere overheden zoals provincie en Rijk, met particuliere organisaties en met de woningbouwcorporaties. De strategische hoofdlijnen van het woonbeleid zijn vastgelegd in de Regionale Woonvisie 2030.
Natuurkwartier Nieuwegein
Economische ontwikkeling Het wordt voor een stadsregio steeds belangrijker zich economisch scherp te profileren bij de landelijke en Europese politiek en het bedrijfsleven. Dat vraagt samenwerking. Daarnaast is het nodig dat de regiogemeenten - om onderlinge concurrentie te voorkomen - hun beleid afstemmen en (bindende) afspraken maken. De strategische hoofdlijnen worden elke tien jaar vastgelegd in de Regionaal Economische Ontwikkelingsstrategie (REOS). De stadsregio ontwikkelt daarbij regionaal economisch beleid op verschillende vlakken: voor bedrijventerreinen, kantoorlocaties en detailhandelsvoorzieningen. Ook stelt Bestuur Regio Utrecht op hoofdlijnen het regionaal promotie- en acquisitiebeleid vast, gericht op bedrijfshuisvesting en toerisme.
Groenontwikkeling Een prachtige natuur en fraaie landschappen zijn kenmerkend voor de Utrechtse regio. Maar behoud en bescherming van dit groen vraagt grote inzet en regionale samenwerking. Bestuur Regio Utrecht kijkt hierbij vooral naar ontwikkelingen en vernieuwingen in de landbouw, de toenemende druk op het landelijk gebied door stedelijke, recreatieve en toeristische ontwikkelingen en de realisatie van de ecologische hoofdstructuur. Ook verstrekt Bestuur Regio Utrecht subsidies voor groeninitiatieven, zoals het Natuurkwartier Nieuwegein en ambitieplan Ruigenhoek in De Bilt.
Spitstram in de remise, Nieuwegein
Regionale Agenda, de speerpunten Wat het collegeprogramma is voor een gemeente, is de Regionale Agenda voor Bestuur Regio Utrecht. Elke vier jaar stellen de vertegenwoordigers van de negen gemeentelijke overheden de Regionale Agenda gezamenlijk vast. Hierin staan de speerpunten van het beleid voor die periode. Het opstellen van deze Regionale Agenda behoort tot de eerste taken van het nieuwe bestuur. De Agenda is sterk gezichtsbepalend voor het regionale beleid, maar is geen statisch document. Het vertrekkende bestuur laat aanbevelingen achter voor het nieuwe bestuur, als een soort testament. Daar kan het nieuwe bestuur bij het opstellen van de nieuwe Agenda rekening mee houden.
Kortom, het gezamenlijke platform voor gemeenschappelijke belangen Voor de negen gemeentebesturen biedt Bestuur Regio Utrecht samengevat een praktische vorm aan samenwerking. Een gezamenlijke stem naar hogere overheden en het aanspreekpunt voor vele rijkssubsidies voor ruimtelijke ordening en verkeer. Het biedt het gezamenlijke platform om gemeenschappelijke belangen te vinden, en om samenhangende oplossingen te ontwikkelen voor gezamenlijke grote opgaven. Niet ad hoc, maar vanuit een lange ervaring goed begeleid - in beleid en uitvoering. En niet in de laatste plaats: met korte lijnen, dankzij de rechtstreekse eigen vertegenwoordiging vanuit de eigen gemeente.
En wat merken inwoners van de stadsregio Utrecht van de regionale samenwerking? Bestuur Regio Utrecht plaatst zichzelf doelbewust niet erg nadrukkelijk op de voorgrond. Maar merken inwoners dan wel iets van de resultaten van de regionale samenwerking? Jawel, dagelijks. In het verkeer, of bijvoorbeeld in de natuur, of als ze een woning zoeken. Want wie op weg naar werk of gewoon in het weekend op de fiets stapt kan het merken. De lange, doorgaande fietsroutes die dorpen en steden doorkruisen zijn het resultaat van regionaal verkeersbeleid. Daarvoor is Bestuur Regio Utrecht verantwoordelijk. En de stadsregio draagt ook verantwoordelijkheid - samen met de provincie en Rijkswaterstaat - voor de bereikbaarheid per auto. Het autoverkeer wordt zo veel mogelijk afgewikkeld op de hoofdwegen en aangesloten op het openbaar vervoer. En met transferia en mobiliteitsmanagement draagt de regio bij aan de beheersbaarheid van het wegennet. Elke reiziger per tram of bus in de regio, heeft rechtstreeks profijt van het werk van Bestuur Regio Utrecht. Want BRU is de wettelijke opdrachtgever van het openbaar vervoer binnen het gebied. Daarbij zorgt de regio zelf als eigenaar en beheerder bijvoorbeeld voor goede, comfortabele en veilige haltes en trams. Wie een woning zoekt, ondervindt dat er één regionale woningmarkt is, met dezelfde regels per gemeente. En als laatste voorbeeld: genieten van het bijzondere Utrechtse landschap. Ook dat wordt beschermd en versterkt dankzij georganiseerde samenspraak tussen de overheden. Al zal niet iedere natuurliefhebber of recreant zich dát realiseren.
Hollandsche Rading Tienhoven A 27
E311
Maartensdijk
Den Dolder
Maarsseveense Maarsseveense Plassen
N234
Plassen Recreatiegebied
A m da er st m
A2
Maarssen
Kleine
N238
Maarsseveense Plas
k ijn -R
E 35
Bilthoven
N234
Plassen
an aa l
Maarssenbroek
N230
N230 A 27 E311
Haarzuilens
Huis ter Heide
Groenekan
A2
N238
st m
A
E 35
N230
k ijn -R m da
er
N230
N237
aa an
De Bilt
l
Lage Weide
N408
A 27 N237
E311
HOGEL ANDEN
Vleuten
W
Z
A2
N237
E 35
Utrecht
KNOLRU S
DE
N408
N237
N224
N225
Zeist
Leidsche Rijn N224
N198
A 27
Austerlitz
De Uithof
E311 LIMA
De Meern
A 12
LAAN
Am
A2 E 35
E 25
ste
E 30
rd -
N198 E 25
N411
am
N198 E 30
N408
Bunnik
A 27
Rij
A 12
N225
nk an
E311
aa l
N228
N411
Rijnenburg A 12
A 12
E 35
E 35 E 35
A2 E 25
A 12
N229
Odijk A 27 E311
N408
Nieuwegein
N409
N409
A m st
er d m
Lek-
a
Houten
-
N229
R
ij
N408
n
kanaa
N210
l
Werkhoven
k a n a a l
A2 E 25
IJsselstein
N229 N210 A 27
‘t Goy
E311
Tull en ‘t Waal
Lek
GEMEENTEHUIS
Am
ste
INDUSTRIETERREIN
rda
m-R
ijnka
Le
naa
k
l
A2 E 25
GRENS BRU-GEBIED
Le
Schalkwijk
k
e
Vianen
k
A 27
GEMEENTEGRENS
E311
Lek
k
a
n
a
a
l
DOORGAANDE WEG
Hagestein Lek
A2
M
e
rw
e
d
e
E 25
AUTOSNELWEG k
L
Le
KA
Everdingen
A 27 E311
Lek
SPOORLIJN
0
0
500 500
1000m
1000m
© mapminded, cartografie 2010 / www.mapminded.nl
Zijderveld A2 E 25
Beeld: Nationale Beeldbank/H. Siteur (p2), Photosteron (p4, 10), Mitros Utrecht (p6), Gemeente Nieuwegein (p8), Mapminded (p12) ◆ Oplage: 1.500.
N234
Westbroek
Deze brochure is een uitgave van Bestuur Regio Utrecht, april 2010 ◆ Tekst: Colaris Communicatie / Hartog Communicatie ◆ Grafisch ontwerp: Ellendesign
Oud-Maarsseveen
