Handleiding voor leerkrachten Digitale les | Kinderen op de vlucht Bovenbouw basisonderwijs
NEDERLAND
Verantwoording Wat als je rilt van de kou omdat je geen warme trui hebt? Als je je voortdurend zorgen maakt of het allemaal wel goedkomt? Als je ziek wordt omdat er geen schoon water is? Als je ‘s nachts geen oog dichtdoet door wat je hebt meegemaakt? Wat als je als kind moet vluchten om te overleven? Het conflict in Syrië heeft verwoestende gevolgen voor kinderen. In Syrië en landen rond Syrië zijn 7,6 miljoen kinderen op de vlucht. Er is een tekort aan medische zorg, water, voeding en warme kleding. Miljoenen kinderen gaan niet naar school. Deze gratis digiles informeert leerlingen uit groep 7 en 8 over de situatie van kinderen in Syrië en omringende landen. UNICEF vindt het belangrijk dat kinderen weten welke rechten zij hebben, zodat zij voor zichzelf en voor kinderen wereldwijd kunnen opkomen. Deze digiles geeft u handvatten om de onderwerpen kinderrechten en rechten van vluchtelingenkinderen klassikaal te bespreken.
Aanvullende lessuggesties Wilt u naast de digiles meer aandacht besteden aan kinderrechten? - Op www.unicef.nl/leerkracht vindt u meer informatie over kinderrechten en de thema’s van UNICEF. - Wilt u met uw klas in actie komen voor de vluchtelingenkinderen uit Syrië en omringende landen?
Kijk op www.unicef.nl/zapplive wat u met de klas kunt doen.
- Op www.unicef.nl/school vinden leerlingen meer informatie, video’s en foto’s over kinderrechten en de thema’s
van UNICEF. Handig bij het voorbereiden van een spreekbeurt of werkstuk.
-
Onze jeugdvoorlichters geven gastlessen over UNICEF en kinderrechten. Vraag een gratis gastles aan
via
[email protected]. -
Wilt u met uw klas een film maken over kinderrechten? Doe dan mee met het UNICEF Kinderrechten Film Festival!
Meer informatie vindt u op www.krff.nl.
Achtergrondinformatie
Nederlands
UNICEF is de kinderrechtenorganisatie van de Verenigde
Mondeling
Naties en heeft de volgende opdracht: Ervoor zorgen dat
Kerndoel 3: De leerlingen leren informatie te beoordelen in
elk land de rechten van kinderen respecteert en naleeft.
discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend
We gunnen alle kinderen een onbezorgde jeugd waarin ze
van karakter is en leren met argumenten te reageren.
kunnen spelen en leren, hun talenten kunnen ontwikkelen en volop kansen krijgen. Want we geloven in kinderen, in wat er van elk van hen kan worden én in wat ze voor de wereld kunnen betekenen. We willen kinderen de best mogelijke kindertijd geven. We helpen ze op elk gebied van hun leven, of het nou gaat om onderwijs, bescherming of goede zorg. Het maakt voor ons niet uit waar ze wonen, waarin ze geloven en wat hun afkomst is. We zijn er voor hen, onvoorwaardelijk. Omdat zoveel bij kinderen begint.
Kerndoelen Deze digiles informeert leerlingen over kinderen op de vlucht en kinderrechten. Deze handleiding geeft u houvast om met de leerlingen het gesprek over vluchtelingen-
Schriftelijk Kerndoel 4: De leerlingen leren informatie te achterhalen in informatieve teksten.
Oriëntatie op jezelf en de wereld Mens en samenleving Kerndoel 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen. Ruimte Kerndoel 47: De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland.
kinderen aan te gaan. De les sluit goed aan bij de kerndoelen Oriëntatie op jezelf en de wereld (mens en samenleving en ruimte) en Nederlands (mondeling en schriftelijk onderwijs).
NEDERLAND
Toelichting en aanvullende informatie
Scherm 1 Kinderen op de vlucht
Vraag aan de leerlingen wat ze zien op deze foto. U kunt hier diverse werkvormen voor kiezen. Laat de leerlingen hun gedachtes bijvoorbeeld opschrijven in hun schrift of termen op Post-its schrijven, die u vervolgens op de muur of het (digi)bord plakt. Maar u kunt ook samen met de leerlingen een woordspin maken. Vragen die u over de foto kunt stellen: - Wat zie je op deze foto? - Wat valt je op? - Hoe heten de meisjes? - Hoe oud zouden ze zijn? - Wat hebben deze meisjes meegemaakt? - Wat zullen ze denken en voelen?
Scherm 2 Klassengesprek
- Wat zouden ze het liefste doen? Na het klassengesprek kunt u de leerlingen het verhaal achter de foto vertellen: Op de foto zie je de tweeling Heslen en Naesren. De meisjes zijn vijf jaar oud. Ze hebben een vader, moeder, twee zussen en twee kleine broertjes (drie jaar en acht maanden). Drie jaar geleden zijn ze gevlucht uit Syrië en nu wonen ze in het vluchtelingenkamp Domiz in NoordIrak. Daar wonen ze samen met hun ouders, hun twee kleine broertjes, twee tantes en hun neefjes en nichtjes.
De leerlingen hebben het verhaal van Heslen en Naesren
De twee zussen wonen nog steeds in Syrië. Ze missen die
gehoord. De meisjes zijn gevlucht uit Syrië. In het Jeugd-
heel erg.
journaal en de kranten hoor je de laatste tijd veel over
Heslen en Naesren moesten vluchten omdat er oorlog uitbrak in Syrië. Op straat reden veel tanks en liepen veel
kinderen die op de vlucht zijn. Vraag aan de leerlingen wat ze weten van vluchtelingenkinderen.
soldaten. Het was niet meer veilig om buiten te spelen of
U kunt de leerlingen deze opdracht weer individueel laten
naar school te gaan. Ook was er niet meer genoeg eten,
doen en daarna klassikaal bespreken, maar u kunt ook
water en elektriciteit in de buurt van hun huis. Ze hebben
kiezen voor een klassikaal gesprek. Laat de leerlingen
alles achtergelaten en zijn samen met vier andere gezin-
vertellen wat ze hebben gezien of gehoord op het nieuws
nen achterin een vrachtwagen gevlucht naar Noord-Irak.
en wat ze daarvan vinden. Na dit gesprek kunt u aangeven
Deze reis was erg gevaarlijk. Heslen en Naesren wonen nu
dat u in deze les meer uitleg geeft over de situatie van
in een vluchtelingenkamp. Ze zijn nog niet oud genoeg om
kinderen uit Syrië en de omringende landen.
naar de school in het kamp te gaan. Nu spelen ze vaak met nieuwe vriendjes en vriendinnetjes in het kamp, maar ze willen het allerliefst naar school.
NEDERLAND
Scherm 3 Wist je dat… Achtergrondinformatie: In het nieuws worden met name beelden getoond van vluchtelingen die in Griekenland aankomen. Het grootste gedeelte van deze vluchtelingen is van Syrische afkomst (ruim 88.000 van de in totaal meer dan 234.000 vluchtelingen in Griekenland). De meeste (zo’n 95 %) Syrische vluchtelingen komen niet naar Europa, maar vluchten naar de omringende landen. Ruim 7,8 miljoen kinderen in Syrië en de landen daaromheen zijn in nood. Van deze kinderen leeft ruim 2 miljoen als vluchteling in …7,8 miljoen kinderen in Syrië en landen daaromheen in nood zijn? …2 miljoen Syrische kinderen als vluchteling leven? Zij leven in Libanon, Jordanië, Irak, Turkije, Egypte en andere landen. …er niet genoeg medicijnen, dokters, water, eten en warme kleren zijn voor deze kinderen? …60% van de ziekenhuizen in Syrië verwoest is? …miljoenen kinderen niet naar school gaan? Laat de ‘wist-je-datjes’ één voor één in beeld verschijnen. Per antwoord kunt u aan de leerlingen vragen of ze dit wel/niet wisten door bijvoorbeeld de leerlingen de handen op te laten steken bij elk weetje.
Libanon, Jordanië, Irak, Turkije, Egypte en andere landen. Op deze kaart kunt u aangeven naar welke landen de kinderen vluchten en hoe ze daar worden opgevangen. Syrië Miljoenen Syrische kinderen zijn gevlucht voor het geweld in hun land. Daarom leven ze vaak in tentenkampen in Libanon, Irak, Jordanië of Turkije. Ze kunnen niet meer naar school en niet meer buitenspelen met vrienden. Turkije In Turkije leven ongeveer 1,9 miljoen Syrische vluchtelingen. Iets meer dan de helft daarvan is kind. In de Turkse stad Islahiye staat een groot vluchtelingenkamp. Hier worden deze vluchtelingen opgevangen. Dankzij UNICEF is er ook een school en zijn er bijvoorbeeld schoolboeken en knutselspullen. Libanon In Libanon leven ongeveer 1,2 miljoen vluchtelingen. De
Scherm 4 Vluchtelingen per land
helft daarvan is kind. De meeste van deze kinderen zitten in tentenkampen. UNICEF zorgt er onder andere voor dat deze kinderen naar een dokter of zuster kunnen, zodat ze gezond kunnen opgroeien. Jordanië In Jordanië leven ongeveer 630.000 vluchtelingen. Iets meer dan de helft daarvan is kind. In Jordanië zijn vier grote vluchtelingenkampen waar 100.000 mensen leven. UNICEF zorgt voor schoon en veilig drinkwater voor alle mensen in het kamp.
Laat op de kaart zien waar Syrië ligt en naar welke
Irak
omringende landen mensen vluchten. Per land wordt
In Irak zijn al heel veel mensen op de vlucht vanwege grote
er een korte omschrijving gegeven van het aantal
ruzies tussen verschillende groepen in het land. Toch leven
vluchtelingen en wat UNICEF onder andere doet om de
er in Irak zo’n 250.000 vluchtelingen. Ongeveer de helft
vluchtelingenkinderen in de regio te helpen.
van deze vluchtelingen is kind.
NEDERLAND
Scherm 5 Vluchtelingenkinderen
Scherm 6 Het verhaal van een kind
Vraag aan de leerlingen waar kinderen die op de vlucht
Naar aanleiding van de vraag ‘Waar krijgen kinderen die
zijn mee te maken krijgen. In de les kunt u doorklikken en
op de vlucht zijn mee te maken?’, kunt u verwijzen naar
per foto de antwoorden van de leerlingen bespreken.
het verhaal van de tweeling Heslen en Naesren. Zij leven in een kamp, gaan niet naar school en hebben geen veilige
Waar krijgen kinderen die op de vlucht zijn onder andere
plek om te spelen.
mee te maken? -
Ze hebben geen huis.
-
Ze gaan niet naar school.
-
Ze hebben geen veilige plek om te spelen.
-
Ze hebben vaak honger.
-
Ze worden vaak ziek.
-
Ze leven vaak in de kou.
Op deze foto ziet u Amira (7 jaar) uit de stad Homs in Syrië. U kunt de leerlingen het verhaal van Amira vertellen of voorlezen. Amira: ‘Ik woonde in de stad Homs. Die heb ik moeten verlaten toen er iets heel ergs gebeurde. Mijn vader is neergeschoten. Ik was vreselijk geschrokken. Mijn lichaam trilde, ik kon niet lopen, ik kon niet eten. Het was echt verschrikkelijk. Toen zei mijn moeder dat we weg zouden gaan. We zijn gevlucht naar de plaats Al Qusayr. We dachten dat we daar veilig zouden zijn, maar dat was niet zo. Vervolgens zijn we naar Libanon gevlucht. Toen we aankwamen, hadden we geen eten. We moesten de eerste dagen bedelen op straat in het grensdorpje Arsaal. We wonen nu in het vluchtelingenkamp Faida in de Beka Vallei. Dat is veel beter. Ik krijg hier speciaal voedsel om aan te sterken en voel me nu stukken beter. Ik denk nog steeds veel aan mijn vader en soms slaap ik niet goed. In het kamp is er een speciale plek voor kinderen. Daar kan ik spelen en gelukkig ook weer lachen. Dat helpt heel erg, dan denk ik wat minder aan mijn vader. Ook kan ik weer zonder problemen lopen. Als ik later groot ben, dan wil ik lerares Arabisch worden.’
NEDERLAND
Scherm 7 Wat doet UNICEF om deze kinderen te helpen?
Scherm 8 Wat doet UNICEF in Jordanië?
Vraag aan de leerlingen wat zij denken dat UNICEF doet
Om de hulpvraag van een werelddeel naar een specifiek
om deze kinderen te helpen. De antwoorden verschijnen
land te brengen, kunt u inzoomen op Jordanië. Veel
één voor één op het scherm. De foto’s op de achtergrond
Syrische kinderen hebben hun huis verlaten omdat ze
geven alvast een indruk:
moesten vluchten voor geweld. Een deel van deze kinderen woont in één van de vier grote vluchtelingen-
-
Spullen uitdelen die kunnen helpen, bijvoorbeeld
kampen in Jordanië. UNICEF helpt deze kinderen in
dekens tegen de kou.
Jordanië door bijvoorbeeld:
-
Ervoor zorgen dat deze kinderen weer naar school
kunnen.
-
Ze in te enten tegen ziektes.
-
Voor schoon drinkwater en wc’s zorgen.
-
Voor scholen in de kampen te zorgen.
-
Voedselpakketten uitdelen.
-
Leerkrachten en materialen te regelen, zodat deze
-
De kinderen inenten tegen gevaarlijke ziektes.
kinderen les kunnen krijgen.
-
En nog veel meer!
-
Voor schoon water in de vluchtelingenkampen te zorgen.
-
Veilige speel- en sportplekken voor kinderen te bouwen.
Achtergrondinformatie: UNICEF zorgt voor water en hoogwaardig voedsel (zoals
Lestip: Vraag de
speciale biscuits) aan de grens voor de vluchtelingen van-
leerlingen om in het
uit Syrië, om er bijvoorbeeld voor te zorgen dat kinderen
klaslokaal materialen
zoals Amira snel kunnen aansterken. In de vluchtelingen-
te verzamelen waarvan
kampen en daarbuiten zorgen we voor schoon drinkwater
zij denken dat deze
en sanitaire voorzieningen, basisgezondheidszorg, verlos-
nodig zijn om de
kundige zorg, vaccinaties en screenen en behandelen we
vluchtelingenkinderen
ondervoeding. We zorgen ervoor dat kinderen naar school
weer snel les te laten krijgen. Leerlingen kunnen bij-
kunnen. Dat doen we door een school in een tent te huis-
voorbeeld een pen, schrift, boek naar voren brengen.
vesten en via speciale school-in-a-boxen (noodhulp lespak-
Verzamel deze spullen in een doos en geef aan dat de
ketten) de leerlingen meteen weer lessen te geven. Daar-
leerlingen op deze manier een school-in-a-box heb-
naast geven we psychosociale hulp, zodat kinderen hun
ben gemaakt.
trauma’s kunnen verwerken (denk aan het voorbeeld van Amira) en verstrekken we kinderbijslag, zodat ouders met
UNICEF zorgt onder andere voor onderwijs in de
kinderen in de eerste levensbehoeften kunnen voorzien.
vluchtelingenkampen. Er wordt gezorgd voor een tent die als school wordt ingericht. De materialen voor deze
Er zijn niet genoeg kampen om alle vluchtelingen op te
‘school’ zitten in een school-in-a-box. Deze box is geschikt
vangen. Het merendeel van hen leeft buiten de kampen.
voor veertig leerlingen en één leerkracht. Met de materialen
Daar geeft UNICEF de vluchtelingen dezelfde hulp als in
in deze box kan een klas ruim drie maanden onderwijs
de kampen. Net als binnen Syrië. Door het conflict zijn
krijgen. In de school-in-a-box zitten bijvoorbeeld een
niet alle gebieden bereikbaar en werken we samen met
schoolbord, krijtjes, boeken, posters, schriften, pennen,
lokale partner-organisaties, zodat we hulpkonvooien naar
knutselmaterialen en een radio waarmee klassen het
belegerde gebieden kunnen sturen.
nieuws kunnen volgen.
NEDERLAND
Scherm 10 Test je kennis Achtergrondinformatie: Mochten de leerlingen naar aanleiding van deze opdracht een school-in-a-box willen doneren, dan vragen we of u samen met uw leerlingen geld wilt inzamelen. Op deze manier kunnen we de kwaliteit en distributie van bijvoorbeeld de school-in-a-box waarborgen. Het doneren van materialen is daardoor helaas niet mogelijk. Hieronder leest u wat verschillende noodhulpmaterialen kosten. Uw klas kan met een kleine bijdrage al een groot verschil maken voor kinderen op de vlucht. -
Voor € 2,50 krijgen de kinderen een medische controle
-
Voor € 5 hebben we al een deken
-
Voor € 33 kunnen we een kind een winterkledingpakket
geven -
En voor € 135 hebben we een School-in-a-box voor
40 kinderen en een leraar
Wat hebben kinderen op de vlucht meteen nodig, waar niet genoeg van is? A: Dokters, medicijnen, water, eten en warme kleding. B: Water, eten en auto’s. C: Dokters, medicijnen, warme kleding, speelgoed en muziek.
Scherm 9 Test je kennis
Het juiste antwoord is A. Kinderen op de vlucht hebben acuut dokters, medicijnen, water, eten en warme kleding in de winter nodig. Speelgoed en muziek kunnen gebruikt worden voor traumaverwerking.
Bij de volgende drie schermen kunt u toetsen of de stof die u net heeft behandeld, is geland bij de leerlingen. Elk scherm bevat een quizvraag over de situatie van vluchtelingenkinderen. Hoeveel kinderen in Syrië en de landen daaromheen zijn in nood? A: 4,8 miljoen kinderen. B: 7,8 miljoen kinderen. C: 9,8 miljoen kinderen. Het juiste antwoord is B. Er zijn 7,8 miljoen kinderen in Syrië en de omringende landen (Turkije, Libanon, Jordanië en Irak) in nood.
NEDERLAND
Scherm 11 Test je kennis - Samen met het tv-programma Zapplive komen we
Wat is er nodig om kinderen weer naar school te laten gaan?
in actie voor de vluchtelingenkinderen. Presentator
Klaas van Kruistum is op reis geweest naar Jordanië.
Hij heeft daar Suleiman, een jongen van veertien jaar
die gevlucht is uit Syrië, ontmoet. Het verhaal van
Suleiman kunnen de leerlingen van 10 oktober t/m
7 november elke zaterdagochtend volgen in de
uitzendingen van Zapplive of terugkijken op NPO
gemist. Ook kunnen ze in actie komen voor
vluchtelingenkinderen. Zie de oproep van Klaas aan
uw klas op het volgende scherm.
A: Het opzetten van een schooltent en een leraar naar
het land laten komen.
Scherm 13 Zapplive in Actie voor UNICEF
B: Het geven van een school-in-a-box aan een groep kinderen. C: Het neerzetten van schooltenten, school-in-a-box en
het werven van leraren.
Het juiste antwoord is C. UNICEF zorgt onder andere voor het bouwen van schooltenten, het verspreiden van school-in-a-boxen, het trainen en opleiden van leraren. Doet uw klas mee? Meer informatie is te vinden op
Scherm 12 Wat kun jij doen om kinderen op de vlucht te helpen?
www.zapplive.nl en www.unicef.nl/zapplive De actie loopt van 10 oktober t/m 7 november. De klas die het meeste geld ophaalt, verdient een gastles van presentatoren Klaas en Saskia op school.
Scherm 14 Einde
Onze ervaring is dat leerlingen vaak iets willen doen of in actie willen komen voor vluchtelingenkinderen. Op deze slide vindt u enkele suggesties die u samen met de leerlingen kunt bespreken. - Leerlingen kunnen een spreekbeurt houden over
vluchtelingenkinderen of een van de thema’s waar
UNICEF zich voor inzet. Meer informatie daarover
vinden de leerlingen op www.unicef.nl/school.
NEDERLAND
