HANDLEIDING
Ten gebruike Nederlandscbe met de bedoeling de komende
van onze bondgenooten ben
bevrijding
gedurende te
helpen,
en bun raad te geven
Uitgegeven door het
GEALLIËERDE OPPERBEVEL 5
INHOUD. Dl hL
I.
Hoe Cc V knnl voorbereiden op dc komst vim de Geallieerde Strijdkrachten. Bl7. 1.
INLEIDING
2.
Di
3.
WAT DE BI\RIJDING VOOR U
4.
Hfl.Pl
K
HOUDT
U GEREED OM EEUSTI; H U L P AAN GEWONDEN
ü 1 l*
BRVNDGEVAAR
7
s.
9
,s.i VAN . . . / .
•urmmi
»
Z A L BEEEEKENEN
12
IN HET ONDERBRENGEN V A N ONTSNAPTEN
13 II
VIR24
Bi t u m i * U VOOR OP BOMBARDEMENTEN
27
O l l l N I U IN IHISIHVATIE
29
10.
OEITN1 U IN III I BESTUDEEREN VAN KAARTEN
11.
BESTUDEER'!
12.
BisruniiRT IIIN VIJAND
HEI
DÜITSCHI
'I
FRANSPORTSVSTE.F.M
33
••
IV
H E L P T D E ONDI RGRONDSI-HI
14.
Dt VOEDSCLTOPSTANO IN EUROPA
"
PERS
M
»
BIJVOECSEI .
D E BURGER GEDURENDE DE BEVRDDINGSOPI K A T H S
..
42
D E E L II. Utc lonk munteer de Geallieerde Strijdkrachten HW land binnenrukken. ülr. 1.
IllKIIDI U KHIR IIP GEVAR1N
2.
UW OOGF.N K U N N E N DE. GEALLIEERDEN HELPEN
3.
Hoi DE U VI KIR GERUCHTEN
4
PASE OP VOOR M I I M N . V M I E N ENZ
6
V,«'il VII'I" 'I'IVM' 'i'ii' Dri'is!
« 47 f>
mus' GAS GLBRUIR'IN
^ ..
«
*4
Nederlanders! Bondgenooten! eigen land weggevoerd om daar slaven-arbcid voor hen 1c verrichten Velen onder U hebben den strijd na 1940 actief of passief voortcezet. Dergelijke hulp is voor "het Geallieerde Opperbevel van onschatbare waarde geweest cn dc namen dezer heldhaftige strijders van de ondcriirondsche bewegingen zullen wij ook na dc bevrijding niet vergeten. E r zijn er echter nog velen onder U , die niet mei zekerheid weten wat zc kunnen doen of op welke wij/c /e kunnen helpen vóór of op den d a t . waarop de geallieerde I c e r s Uw land zullen betreden ; den dag waarop G c zoo geduldig cn vol hoop hebt gewacht. Op dien dag zal er meer verwacht worden dan juichen cn met vlaggen zwaaien alleen. Die dag zal vragen o m moedige harten, koele hoofden cn willitic handen. Die dag zal niet alleen strijders vcr«en, maar ook ervaren en georganiseerde werkers — administratieve krachten van openbare en particuliere instellingen. spoorwegarbeiders, motor-hcrstclters, clcciriciens, mecaniciens, chauffeurs, schippers, enz. Het zal hun plicht zijn hun dageliikschc beroep ten behoeve van de Geallieerden te blijven uitoefenen. O p dc/e wijze zal de overwinning en de vrijheid op even doelmatige cn eervolle wijze gediend worden als met het geweer in de hand.
Het voornaamste oorlogsdoel der Veeeenigde Volkeren is de overgebleven As-niogendhcdcn lot overgave te dwingen. Niets mag dit streven in den weg staan, omdat het slagen van alle andere plannen van dit eene doet afhangt. Zooals G e weet is de bevrijding van West-Europa een noodzakelijk onderdeel van de Geallieerde plannen. Een mislukking daarvan, als^gcvolg van voorbarige actie, moet lot iederen prijs vermeden worden. Als het tijdstip van de landing eenmaal nekon.cn is. moet zij ook met maximale doelmatigheid en een verpletterende zekerheid plaats hebben. O m dit succes te bereiken zijn mei alleen enorme matcriëcle voorbereidingen noodig, maar de actie moet bovendien op den juistcn lijd geschieden en precies in een uitgebreid- en ingewikkeld strategisch plan "pussen. Dit is de reden, waarom dc dag der bevrijding voor U niet eerder gekomen is. Gij, Nederlanders, z.ijt onze bondgenooten. U w zonen vechten heden in de rijen der Geallieerden als soldaten, matrozen en vliegers. Velen onder hen zullen mei de bevrijdingslegers meekomen en nu /;tt d c ' tijd spoedig aanbreken, waarop G e U moet voorbereiden o m U b1j-hen aan te sluiten cn deel tc nemen aan den uitcindclijken aanval op Uw onderdrukker-., die Uw land zijn binnengevallen, nadat zij plechtig verzekerd hadden Uw neutraliteit te zullen eerbiedigen, die dc o o r l o ^ w c u e n hebben overireden. Uw landgenooten \ermoord, U
Anderen, mannen zoowel als vrouwen, zullen noodig zijn als brandwachten, in reddingsbrigades, als pleegzusters cn in de " Eerste H u l p " - Dienst. Vrijwilligers voor
U w v o e d ^ l ontnomen cn L w 9
dit soort werk, voor dc bescherming der persoonlijke en algemeene veiligheid, moeten zich nu reeds beginnen te oefenen en te organisccren. Men moet niet vergeten, dat de luchtbeschermingsdienst gcdw ongen / . i I w orden zich te beperken tot werk dat voor dc Duilschers van militair belang is en geen gelegenheid zal hebben om het eigendom van dc eigen leden tc beschermen of zich om ciccn kameraden te bekommeren. Bedenkt ook, dat dc vijand waarschijnlijk alles op zijn terugtocht zal trachten te vernielen.
militaire deugd is, als paraat-zijn. Bovenal, laat den vijand niets van U w plannen blijken, loldat de Hjd daarvoor gekomen is. Vermijdt provocatie, bewaart Uw discipline, wecst gereed, koel cn vastberaden en overtuigt U ervan, d a l , wanneer Ge opdracht krijgt om tc handelen, deze opdracht dc ware is cn afkomstig van dc Geallieerden cn niet van den vijand. Het Geallieerde Opperbevel.
2. De bedoeling van
Dc vijand pocht dikwijls op „ dc vesting Europa " en leeft in den waan,dat hij dooreen ondoordringbare!, betonnen muur is omgeven. In werkelijkheid is hij omsloten door een muur van onverzoenlijke, vastbesloten mannen en vrouwen, die zijn verbindingslijnen cn opslagplaatsen in hun macht hebben. Hü is gevangen binnen ccn muur van vaderlanders, die branden van vertonnen o m zich van hun knellende banden tc ontdoen. Bovendien zelfs de betonnen muur,
deze brochure
O p de volgende bladzijden hebben wij U met opzet alles van den zwarten kant laten zien, daar het onze plicht ais Geallieerden is, U op alle mogelijkheden voor te bereiden. Het zou gemakkelijk voor ons geweest zijn de feilen rooskleuriger voor te stellen cn het hccle beeld wal aantrekkelijker tc maken, maar dit zou laf en in strijd met Uw werkelijke belangen geweest zijn. waarop hij zich zoo beroemt, is niet Dit boekje is daarom samengeondoordringbaar. steld met twee bedoelingen : I n het algemeen v erw acht hel al O m U te waarschuwen legen de Geallieerde Opperbevel dat zijn bondgenootcn, dc Nederlandschc gevaren, waaraan G e blootgepatriotten, op de volgende wijze hun steld kunt worden in geval van eigen bevrijding zullen helpen bceen landing cn om U raad tc geven aangaande de bcslc wijze, waarop G e U daartegen kunt a) O o o r sabotage te plegen achter beschermen, het front van den vijand. b) O m U ie loonen op welke wijze /») D o o r het verkenen van hulp op G c kunt helpen deze gevaarlijke groote schaal in administraperiode te verkorten, door den tieve cn andere diensten, vijand tegen tc werken, verwarr) D o o r het geven van inlichtingen ring in zijn rijen stichten cn Uw Het tijdstip daarvoor zal duidelijk bondgenoolcn 1c helpen. en onmiskenbaar aangekondigd Het is natuurlijk best mogelijk, worden. Vergeet ondertusschen dat G c in het geheel niet bij dc niet, dat geduld evenzeer een 10
bevrijdingsoperatie betrokken zult worden. Zoodra de Duitsehc soldaat begint te beseffen, dat zijn leiders zijn leven op het spel zetten op hun eigen hachje te redden, als hij evenals zijn leiders inziel, dat Duilschland den oorlog eigenlijk al verloren heeft — dan is een landing misschien overbodig. Het is evenwel veiliger te veronderstellen, dat zii werkelijk op komst is en er U op voor te bereiden. Bestudeert deze brochure zorgvuldig. Tracht eroepen ie vormen met U w buren o m de aanwijzingen die zij bevat, te bespreken en te bestudeeren en kiest uit Uw midden
EEN
iemand o m U w groep te organisceren en deze lessen in praktijk te brengen. Bedenkt, dat de Duitschcrs waarschijnlijk zullen probeeren ook de tot dusverre met gunstig gevolg verborgen radio's in beslag te nemen op een oogenblik, waarop G e ze zelf het meeste noodig zult hebben o m naar instructies uit Londen te luisteren. Neemt hiertegen Uw maatregelen. O o k zou de stroom afgesneden kunnen worden door de Duitschers o f door bombardementen verbroken ; i n dit geval zou een batterij van groote waarde zijn.
BELANGRIJKE
MEDEDEELING
aan de onder grondsche gewapende strijders in Nederland Deze brochure is uitgegeven
met-militaire wijze van dienst
voor algemeen gebruik van de
kunnen zijn. Zij, die instructies
geheele bevolking, vrouwen en
voor onmiddellijke actie ver-
kinderen
Het
wachten, zullen niet teleurge-
hoofddoel is hen te helpen zich
steld worden, maar in deze
zelf tc beschermen en bovendien
brochure behoeven zij niet naar
te toonen hoe zij, die er toe in
dergelijke instructies te zoeken.
staat zijn, de Geallieerden vóór
Deze zullen hun langs andere
en na de bevrijding op nuttige,
wegen bereiken.
inbegrepen.
II
3.
W A T DE BEVRIJDING
VOOR
U ZAL
BETEEKENEN Het is waarschijnlijk dat het betreden van Uw land door dc Geallieerde troepen aan \cle officieren cn manschappen het leven zal kosten. Zij zullen sterven voor de bevrijding van U w land en dc andere bezette gebieden van Europa. De bevrijding zal ook het leven kosten aan velen onder de burgerbevolking aan dc Engelsche kust. Zij zal schepen kosten cn hel leven van bemanningen. Dc arbeiders in dc Amerikaansche cn Britsche fabrieken zullen er hun onvermoeide cn beste krachten aan geven. Het is mogelijk, dal v\ij ook van U grootere otters zullen vragen voor de zaak der bevrijding, dal wij ook Uw land, na al i.ct leed in l'MO cn daarna onder het juk van dc Duitschers, nu nog zullen vragen om met een laatste krachtinspanning dit juk af ic werpen Hei is beter deze feilen nu onder de oogen te zien dan zich door ongegrond optimisme te laten verblinden. E r staan U waarschijnlijk ontberingen tc wachten. Hoe beter men voorbereid is o m deze ontberingen te doorstaan, hoe gemakkelijker men ze za! kunnen dragen cn hoe eerder hel land van den vijand gezuiverd zal zijn. Niets behalve de Duitsche overgave kan nu de invasie tegenhouden, Een verstandige voorbereiding zal Uw weerstandsvermogen verhoogen. Wat zal de bevrijding voor U beteekenen ? Het is bijna met zekerheid te zeggen, dat de kuststreken vanuit de lucht en vanuit zee
gebombardeerd zullen worden, evenals spoorlijnen en wegen, die gebruikt worden voor vijandelijk transport. Dit zal waarschijnlijk ten gevolge hebben, dal hel verkeer in dc war gebracht wordt en dat — totdal de Geallieerden tot in de streek waai G i j woont, zijn doorgedrongen — de voedselvoorziening stop slaat. Waterleidingen zullen misschien vernield of verontreinigd worden door gebroken i loleeringen. Gasen cleclriciicil kunnen volkomen afgesneden zijn. Dc vijand zal trachten al Uw middelen van beslaan op zijn terugtocht te vernietigen; misschien zelfs al vóór de bcvrijdingsoperalic begint. Dit is in strijd met hel Internationale Recht cn gij zijl gerechtigd hem, met welke middelen ook, te verhinderen deze hdhartige daden uit te voeren.* Dc meeste van de zoo juist geopperde mogelijkheden kunnen worden voorzien cn derhalve kunnen tegenmaatregelen worden genomen. O p blz. 14-16 kunt G e de beschrijving vinden van een goeden schuilkelder, die aan degenen, die niet actief aan den strijd deelnemen redelijke veiligheid biedt ; een goede voorraad water en nood* Als U getuige bent van misdadige handelingen door de Duil.sc/ie troepen, onthoudt dan hun namen en ufdeclingsnumnier.s en rapporteert deze bij de geallieerde ofiteieren, zoodra de gelegenheid zich daartoe
Dit zal inderdaad voor de meestcn een moeilijk besluit beteekenen, vooral voor hen. die een gezin hebben. Maar men moet niet vergeten, dat niet alleen de snelheid waarmee de bevrijding in zijn werk zal gaan, maar ook het welzijn van hun land ervan afhangt. Bovendien zullen zij zoodoende het concentratiekamp ontloopen. Laat Ü niet ontmoedigen door de Duitsche propaganda, die iedere daad van verzet als een misdaad tracht voor tc stellen. Er zijn altijd geweten loozc schurken, zelfs in vredestijd, maar de overgroote meerderheid van hen die een illegaal bestaan leiden, zijn ware vaderlanders, die U gaarne zullen helpen. Het Geallieerde Opperbevel geeft U daarom den raad. U bij deze patriotten aan te sluiten en U w plannen dienaangaande met de grootste voorzichtigheid en onder de grootste geheimhouding uit te werken. Hoe minder personen de bijzonderheden van U w plannen weten, hoe beter. Laat zelfs Uw kinderen niet weten waar G e heen denkt te gaan.
rantsoenen zullen U door den tijd voordat de Geallieerden komen, heen helpen. Mogelijke slachtoffer, voor deportatie . . . Hel is de plicht van alle ambtenaren en civiele administrateurs om onder te duiken, zoodra het signaal voor de bevrijding gegeven wordt. Z i j doen er zelfs beter aan zich te verbergen vóór het signaal gegeven wordt, aangezien, naarmate die dag nadert, de vijand zeker zal trachten hen gevangen te nemen en in concentratiekampen op te sluiten of met zich mee te voeren. Het is de plicht van een ieder met bepaalde vakkennis, die den Geallieerden of zijn landgenooien van nut zou kunnen zijn, om hetzelfde tc doen — werktuigkundigen, gemeente-ambtenaren, gas- cn waterleidingspersoneel, doktoren, onderwijzers, — kortom allen, op wie het dagelijksche leven in een stad of gemeente steunt en verder allen, die voor mogelijke slavenarbeid naar de Duitsche oorlogsindustrie weggevoerd zouden kunnen worden.
4.
Helpt in het onderbrengen van ontsnapten U moet deze menschen verbergen, voeden en voor hun algemeen welzijn waken, zelfs al heteekent dit voor U , dal U zich enkele opofferingen moet getroosten. Tegenover de solidariteit van hel geheele volk zal de Duitsche politic volkomen mach-
Z o o goed als het dc plicht is van zekere personen om onder te duiken, is het de vaderlandschc plicht van iedereen die helpen kan, om hen die weten te ontsnappen in alle opzichten bij te staan. Hoe beter U w financiéele positie is. hoe grooter Uw plicht tegenover U w vaderland en U w landgenooten. 1.'
5.
Hoe ge een schuilkelder kunt maken of op de eerste verdieping, welke uitkijkt op een muur, die U tegen de gevolgen van luchtdruk door ontploffingen veroorzaakt, kan beschermen. Bovenverdiepingen zijn minder goed, omdat deze gee n voldoende bescherming bieden tegen splinters en brandbommen. In een flatgebouw is het aan te radeiueen commissie te vormen, die de meest geschikte kamer of kamers uitkiest, waarin de bewoners kunnen schuilen en als zoodanig kunnen worden ingericht. Voor het geval de Duilschers gas gebruiken, is het noodig de kamer af te kunnen sluiten. Dit wordt gedaan door alle spleten en barsten in ramen, muren, vloeren en plafonds dicht te maken, de schoorsteen af tc sluiten cn papier tc plakken over ventilalie-openingen en roosters. Het is noodig een gordijn of een deken aan de buitenkant van de deur op tc hangen, zoodat een gedeelte op den grond rust. Nat houden gedurende een gasaanval verhoogt de veiligheid. Een latje met vilt onder dc deur dient hetzelfde doel.
Als G e al een goede schuilkelder hebt, dan hoeft G e dit alleen maar over te lezen om te zien o f G e niets vergeten hebt. A l s G e geen schuilkelder hebt, besluit dan o f G e ( « ) e r een buitenshuis, o f (/)) in U w eigen huis zult maken, o f dat G i j (c) een gemeenschappelijke schuilkelder wilt inrichten, o f van een in U w omgeving.gebruik wilt maken Een tchuUkamer *li fcifi Besluit eerst welke kamer in U w eigen huis o f in Uw bedrijf, het best als schuilplaats kan dienen. Als G c een zaak, een winkel, een pension o f een flatgebouw hebt, dan moet G e besluiten waar G e de personen voor wie G e verantwoordelijk zijl, onder kunt brengen en hen er toe bewegen de schuilplaats gezamenlijk in orde te brengen. Hoe Ge eer. lifcaiTf.l l l i i r moet kiezen Ten eerste moet ét kamer van stevige constructie en gemakkelijk te betreden en te verlaten zijn. Er moeten zoo weinig mogelijk (kleine) Een kelder o f sous-terrain is het beste, als tenminste de kans op een overstrooming door het barsten van een naburige waterleiding, door de nabijheid van een rivier, kanaal o f door welke oorzaak ook, gering is. G a s - e n waterleidingbuizen in den schuilkelder zijn uit den booze. Het is echter aan te raden een kelder te kiezen, die twee uitgangen heeft, of waarin men een nooduitgang kan maken door het losmaken van ecnige hakstcenen in den muur, zoodal men naar buiten kan kruipen. A l s er geen kelder aanwezig is, kieze men een kamer op de beneden-
Als G e dit gedaan hebt, onderzoekt dan met een lucifer o f er geen tocht meer onder de deur doorkomt. Hoe groot moet de kamer zijn ? In een kamer met een normale hoogte van 3-4 meter, waarin per persoon 1.80 vierkante meter vloeroppervlak aanwezig is, kan elk dezer personen 10 uur, zelfs zonder ventilatie doorbrengen. Een kamer van 3 bij 3 meter biedt dus ruimte voor 5 personen Een kamer van 4 bij 3 meter biedt ruimte voor 7 personen 14
Een kelder of sous-terrain biedt grootere veiligheid wanneer afdoende voorzorgsmaatregelen tegen gas genomen zijn en er geen gevaar voor overstrooming bestaat.
Bi; gebrek aan een kelder kieze men bij voorkeur een kamer getijkvloerscb waarvan de buitenmuren aan beide zijden bescherming bieden tegen luchtdruk.
Een kamer van 6 bij 3 .meier biedt
voor het geval G e het bcnoodigdc materiaal ervoor kunt \ inden in een ander gedeelte van Uw huis of
Hoe men de kamer versterken kan U kunt verbeteringen in U w sch uilkamer aanbrengen als het materiaal ervoor voorhanden is. Een eerste ciseh is echter om dc juiste kamer tc kiezen cn dc Hieronder genoemde wenken zijn alleen als extra voorzorgsmaatregelen te beschouwen. De schaarschte aan bouwmateriaal in Holland maakt het waarschijnlijk om mogelijk o m deze voorzorgsmaatregelen te
Als
Uw
schuilkamcr
op de
kelder, dan k u n t ' c i c dc zoldering versterken met stutten of balken, .ils G e die tenminste krijgen kunt (zie schets hieronder». G e heb! misschien wel een vriend in hei bouwvak, die L' hierin raad kan geven, voordat G e bciïint. Deze stutten of balken worden tusschen twee planken (een op den arond en een tegen dc zoldert nu j geplaatst.
We laten hen hier echter volgen 15
Hoe men een deur gasdicht kan afsluiten.
De kleine illustratie laat zien hoe deze halken op hun plaats worden üehoiiüVn dooi twee h lokjes hout. ilie aan dc zoldcringsbalk worden vastgespijkerd. De stuiten o f balken worden vastgeklemd door (w cc w iggen, d te va n o ndercn tegenover elkaar worden aangebracht. D c / e mogen echter niet tc stijf aangedreven worden daar men anders dc zoldering erdoor zou kunnen oplichten cn beschadigen. A l s de vloer van U w schuilplaats even stevig is als in een kelder, dan is een plank over dc heclc lengte van dc vloer niet noodig een stuk plank van een halve meter lane onder iedere balk zou
dan
voldoende zijn.
m" g ^ « g / a » p / m t e r r Als G e U w ramen niet met luiken, o f planken kunt afsluiten of ze met zandzakken en boeken kunt beschermen, plakt of lijmt er dan stevig doorschijnend papier of een stuk 'net-gordijn aan de binnenkant overheen. Dit zal het binnenvliegen van kleine glassplinters door den luchtdruk verhinderen. Bedenkt echter dat ramen altijd uil den booze zijn en dal een kamer mei ramen nauwelijks als schuil kamer in aanmerking kan komen. h
men
Ah Ge *e*n kamer misten kunt Als dc leden van U w huisgezin slechts een kamer in gebruik hebben en G e kunt nergens anders heen, dan is liet toch altijd nog beter in een kamer mei stevige muren tc zijn dan buiten, waar men in 't geheel geen bescherming legen bombardementen heeft. Dc meeste slachtoffers gedurende de luchtaanvallen op Engeland, vond men onder diegenen, die buiten aan hei werk waren o f die zich door nieuwsgierigheid lieten verleiden naar builen te gaan. Wat Ge voor Uw schuiffcamer noodig hebt Hieronder volgt een lijst van artikelen die G c voor Uw schuitkamer noodig hebt cn die G c voorloopig in een doos o f in een lade in die kamer kunt opbergen.
Hoe men de steunbo/ken zoodanig kan stutten dat ze sterken druk of schok . | kunnen
Kaarsen cn lucifers (niet tc gebruiken als G e gaslucht ruikt.) Zaklantaarn (met rcservebalierijcn en-lampjc). Hamer en spijkers. Schaar Blikken o f potten voor het bewaren van voedsel, die luchtdicht afgesloten kunnen worden. I cn desinfeclie middel. Oude kranten en pakpapier. Schoonc oude lappen. Naald en draad. Waterkannen (of kruiken» die men kan afdekken. hen iluitje (om hulp te roepen als dc uilgang geblokkeerd is). Een zoo uitgebreid mogelijke huisapotheek (Zie blz. 19). Als gc zonder gevaar voor een radio in de schuilplaats kunt zorgen, doet het dan. Dc volgende voorwerpen moet G c klaar hebben o m , /oodra dat noodig is, ze met U mee naar de schuilkamer te kunnen nemen. Koppen en borden. Vorken en messen. Extra dekens. Lijm. Kamerpot cn W . C . papier. Kamerscherm. Matrassen. Overjassen. Een
grootc
hoeveelheid
om het versch te houden). Het gebruik van kolen- o f gaskachel moet vermeden worden : dc lucht bluft verschcr als men het zonder kan stellen. Het is beier dekens en jassen tc gebruiken om warm te blijven. Voor Ge U naar de schuilkamer begeeft Ziet dat alle gaskranen dichtgedraaid zijn, dat emmers water en emmers zand in huis op hun plaats slaan cn dat een teil o f bad met water is gevuld voor hel geval brand uitbreekt. Behulpzaamheid in de schuilkamer Controleert o f alle personen aanwezig zijn. Neemt geen huisdieren mee. Laat iemand onder U op een beschutte plaats op den uitkijk staan voor brandbommen en andere gevaren, die het gebouw, waarin Ge U bevindt, in gevaar zouden kunnen brengen cn die G e in Uw schuilkamiT niet gewaar zoudt worden. Lost dezen persoon o m hel uur af. Weesl rustig cn houdt U warm. Rookt niet. Als dc kamer luchtdicht is afgesloten, gebruikt dan geen gas ol" petroleumlamp. Deze verbruiken dc lucht cn veroorzaken tocht. Laat de kinderen niet te wild
versch
Voedsel. Veel van de hierboven genoemde artikelen zijn natuurlijk niet meer tc koop, maar in vele gevallen zal het U mogelijk zijn om van den nood een deugd tc maken. 1 ijmen plakpapier zijn noodig o m over barsten en gebroken tarnen tc plakken ( N . B . een plakmiddel kan gemakkelijk gemaakt worden door wat meel cn water tc mengen cn er
Rantsoeneert zoo noodig den voedselvoorraad. Bcret het voedsel weg, nadat G c uegetcn hebt en dekt het toe. Wecst spaarzaam met water. Houdl U met iets nuttigs bezig. Laat niemand terneergeslagen zijn. Laten de flinkcn de minder ftinken helpen. Is
Een schuilkelder buitenshuis Als Gc een schuilkelder in Uw min of ergens anders builen kunt graven. Iet dan op drie dingen: a) In de schuilkelder moet Ge U in zittende houding, lager dan de oppervlakte van den grond buiten bevinden. o) Zorgt dat er minstens een meter grond op het dak komt te liggen en dat de zijkanten goed verschansd zijn. c) Let er op dat Uw kelder goed gedraineerd is, dwz. dat het water
6.
dat langs de loegangstrap naar beneden loopt van de deur weg en niet naar binnen stroomt. (Zie schets voor een eenvoudige schuilplaats.) Een eenvoudige loopgraaf Men kan een tijdelijke schuilplaats maken tegen bomaanvallen en geweervuur, door een loopgraaf in de vorm van een kruis te graven, waarvan iedere arm twee meter lang, 75 cm. breed en 75 cm. diep
Houdt u gereed om Eerste Hulp aan gewonden te verleenen
Gewonde soldaten of parachutisten zouden in Uw omgeving kunnen neerkomen en U om hulp kunnen vragen: er zouden slachtoffers in Uw stad of dorp kunnen vallen. Tracht daarom de volgende instructies uit het hoofd Ie leeren; ze kunnen kostbare menschenlevens redden. Ge hebt natuurlijk Uw eigen Eerste Hulp bij Ongelukken-organisatie die de bevolking ten dienste staat. Het is echter mogelijk dat de leden van deze organisatie op een kritiek oogenblik niet tc bereiken zijn. Het is daarom van het grootste belang zelf Eerste Hulp te kunnen verleenen aan Uw eigen landgenooten en aan de Geallieerden, wanneer de bevrijding De grondbeginselen van Eerste Hutp Denkt nooit dat iemand dood is, alleen omdat levensteekencn ontbreken. Zelfs een dokter is hiervan niet altijd zeker, laat staan iemand die Eerste Hutp verleent. Het is
beter een dood lichaam te behandelen, dan iemand, die nog in leven is te laten sterven door gebrek aan behandeling. Verwijdert de oorzaak van de verwonding of van gevaar van nieuw letsel, indien dit mogelijk is. Ernstige bloedingen vereischen onmiddellijke aandacht, wat de andere verwondingen ook mogen zijn. Lucht: De patiënt moet in een dusdanige houding liggen, dat hij kan ademhalen; de luchtwegen moeten vrij gehouden worden. Warmte: Houdt den patiënt warm. Dit is van het grootste belang, omdat het een daling van de lichaamstemperatuur tegen gaat en het effect van een zenuwschok vermindert. (Zie blz. 21 voor behandeling van zenuwschok). Rust: Een gemakkelijke positie van het lichaam zal het herstel ten zeerste bevorderen. De natuurlijke houding, die een patiënt inneemt mag niet gedachteloos veranderd
worden. Een htiidwond moet zoo gauw moge/ijk met een schoon verhand verhouden worden. een der beenderen gebroken i.s. mag men den patiënt niet verplaatsen, totdat het been in een onbewegelijke positie is gebracht (tenzij door een andere oorzaak levensgevaar aanwezig is). Het verwijderen van k/eedingsfikken: Ontkleedt den patiënt zoo weinig mogelijk, daar dc gevolgen van zenuwschok verergerd kunnen worden door hem aan koude bloot te stellen. Als de kleedingstukken toch verwijderd moeten worden, knipt ze dan niet onnoodig open Bij voorbeeld : Een jas moet van dc schouders afgenomen worden, en wel eerst van de gezonde zijde van den patiënt ; zoo noodig kan dc gewonde zijde openknippen. Overhemden, hemden o f blouses moeten aan de voorkant doorgeknipt worden en evenals een jas uitgetrokken worden. Een broek knippe men langs den ziinaad open. 'Slim/dansen: A l s de patiënt in staat is om te slikken, geeft hem dan warme koffie met suiker als dit voorhanden is, warme bouillon of warme melk. Dit echter is levensgevaarlijk bij buikwonden Geeft hem geen alcohol tenzij op
voorschrift van den dokter. Men kan hem vlugzout of een brandende veer onder den neus houden, indien de patiënt buiten kennis is. Er zijn nog andere middelen om den patiënt op te wekken, o a. door zijn gezicht afwisselend met koud cn warm water te besprenkelen, door een warme kruik op zijn maag te leggen o f door de ledematen hard naar boven loc te wrijven. Bedenkt dat de behandeling voor zenuwschok een onmisbaar onderdeel is van Eerste Hulp. En tenslotte Gijzelf : een wond zal LI niet van streek brengen als G e U dadelijk met iets bezighoudt. Bovendien zult G e dadelijk weten hoe te handelen als G e dit hoofdstuk goed in U opgenomen hebt. Als G e voortdurend bezig zijt en handig en beslist optreedt, dan zal dit den patiënt, die waarschijnlijk angstig en geschrokken is, gerust stellen. Spreekt hem bemoedigende woorden toe. Tracht hem te kalmeeren en te overtuigen, dat hij zich geen zorgen moet Bespreekt zijn toestand of verwondingen nooit met anderen in zün bij-zijn. G a a i zonder drukte, kalmeerend, doch practisch te werk. zoodat er een vertrouwcnwekkenden en bemoedigenden invloed van V uitgaat.
Behandeling van een Zenuwtchok Een zenuwschok is een verstoring van het zenuwgestel, waarvan de svmptomen min o f meer ernstig kunnen zijn : duizeligheid, bleekheid, een zwakke pols en zwakke ademhaling.
zenuwschok
Legt den patiënt plat op den rug op een bed o f op een deken. A l s Ge denkt, dat er een bot gebroken is, verplaatst den patiënt dan niet meer dan noodig is. Maakt zijn kleeren los aan den hals, borst en om het middel.
Dekt hem warm toe met dekens of jassen, daar een zenuwschok het lichaam spoedig zijn warmte doet verliezen. Een kruik o f een warme steen kan men ook gebruiken, maar let er op dat de patiënt zich niet brandt. (Wikkelt de kruik o f steen in een doek en voelt aan U w eigen bloote arm o f die niet te Geeft den patiënt iets warms te drinken. A l s G e niets warms kunt geven, Iaat hem dan kleine slokjes koud water drinken ; doch alleen als de patiënt bij bewustzijn is en in staat is o m te slikken. De patiënt moet voutai warm gehouden worden. Het verbinden van wonden Droog Verband. Een stuk droog verbandgaas wordt op den wond gelegd om te voorkomen, dat er vuil in komt, o m de genezing te bevorderen cn om er een zekere druk op uit te oefenen. ' A l s men geen steriel verbandgaas heeft, kan men een schoone zakdoek, een lap dubbelgevouwen katoen of linnen o f wat nog veiliger is, een stuk schoon onbedrukt papier gebruiken, zooals de binnenkant van een enveloppe, maar dit mag alleen in noodgevallen gebeuren en geen blijvend verband z jn. Nut eompres. Dit wordt op de wond gelegd om de pijn te verzachten o f zwellingen te verminderen. Wat men hiervoor ook gebruike, het moet minstens in vieren gevouwen, in koud water gedrenkt en z ó ó uitgeknepen zijn, dat het niet druipt als men het ophoudt. Dit eompres moet dikwijls vernieuwd worden o m het koe! en nat tc houden. Men kan ook de pijn verzachten :
door een soortgelijk eompres in warm water te drenken en het eveneens door herhaaldelijk vernieuwen, warm te houden. Alle bovengenoemde Eerste Hulp compressen (behalve het koudwater compresl moeten met watten bedekt worden en door een verband op hun plaats gehouden worden. Het eompres en de watten zullen den druk verdeden van het verband, dat in een noodgeval misschien alleen uit een smalle reep goed zal bestaan, zooals een das of een stuk touw o f koord. Verband. D i t kan men improviseeren door een zakdoek, riem, ceintuur, das, een lapje goed, een stuk touw o f een koord o f wat dan ook te gebruiken. Het beste cn nuttigste verband is evenwel het driehoeksverband. Dit is gemakkelijk te maken en kan in biina alle gevallen gebruikt worden. Het is raadzaam er eenigen van in voorraad te hebben in ceval van nood. Het driehoeksverband maakt men door een stuk linnen o f katoen van ongeveer een vierkante m e e r diagonaal door te knippen (zie tcckening). Hiervan kunt G c een breed verband maken door het dubbel tc vouwen of een smal verband door het nog eens dubbel te vouwen (zie teekening). M e n kan het gebruiken om een eompres op zijn plaats ic houden o f als draagverband om een gewonde arm mee on tc houden, om druk uit de oefenen, o f om gebroken ledematen aan elkaar o f aan hel lichaam te binden Eerste behor.de/ing van wonden Allereerst moet het bloeden gestelpt worden, daarna legge men een stuk steriel verbandgaas op de
wond o m Ie beletten dat er vuil in komt. Dit moet stijf met een verband op zijn plaats gehouden worden. Nooit de wond met de vingers aanraken! Behtmdelt den patiënt verder als voor een zenuwschok, omdat pijn en bloedverlies op zichzelf zenuwschok kunnen veroorzaken. Hoofd- en lichaamswonden Bedek t dc wond met een schoonen zakdoek o f een dubbele laag verbandgaas Legt hierop een opgevouwen zakdoek o f een stuk opgevouwen beddelaken o m den druk op de wond te verdeelen. Houdt dit eompres op zijn plaats met een verband, een reep katoen of een das Dit verband moet men stijf ombinden, tenzij er iets in de wond zit o f er een bot gebroken is. In de beide laatste gevallen moet het verband los omgebonden worden. Behandelt den patiënt als voor zenuwschok.
"A
Gewonde /edemoten Tilt het gewonde lid op o m den bloedtoevoer (c verminderen. A l s de bloedtoevoer gelijkmatig is, dekt en verbindt dan de wond als boven beschreven. Wanneer het bloed uit dc wond gutst cn lichtrood gekleurd is (als er een slagader geraakt is), moet men het lid omhoog blijven houden en het stevig op een plaats tusschen de wond cn het gewricht, waarmee het aan het lichaam bevestigd is. vasthouden. Laai iemand anders het eompres op de wond leggen, terwijl gij het lid ophoudt. Laat het lid los en kijkt goed uit. Als het bloeden met dezelfde kracht doorgaat, hernieuwt dan U w greep 22
Op bovenstaande wijze wordt een driehoeks verbond tot de gewensebte breedte gevouwen.
(otdat er deskundige opdagen.
hulp
komt
Behandelt den patiënt als voor zenuwschok Als het te vermoeiend is o m U w greep te handhaven, tracht dan een kussentje o f een steen in een doek gewikkeld, stevig over de slagader boven de wond te binden. Dit vermindert dc bloedtoevoer zonder deze geheel en al a f tc snijden (zie teekening). A l s G e hierin niet
slaagt cn cr komt geen hulp opdagen, legt dan een schroef verband aan (tourniquet*. Het ichroefyerband Het schroef verhttnd (aderpers of tourniquet). Dit i\ t;c\autli,k voor den patiënt tenzij men zeer voorzichtig te werk gaat. V o o r hen die het niet weten, wordt een schroefverband o p dc volgende wijze aangelegd: Legt een verband o m het lid boven de wond (men kan hiervoor een das of een w i I lekeu rig si u k goed gebruiken), steekt een stokje, "potlood of iets dergelijks door den knoop cn draait het verband stijf aan, totdat het bloeden ophoudt.
Bindt dan het stokje, o f wat men ook gebruikt, vast, zoodat het niet los kan draaien. A l s er echter binnen een kwartier geen hulp komt opdagen, draait dan hei stokje terug en maakt het verband los. A l s het bloeden weer begint, draait dan het verband weer aan. (iaal zoo door met tusschenpoozen van 15 minuten. A l s het bloeden definitief opgehouden heeft, kan men de wond verbinden op dc gewone manier. Maar men moet er voor zorgen het lid niet tc bewegen. Bestudeert dc tcckenint; met aandacht cn wecst zeer nauwkeurig in het uitvoeren van deze aanwijzingen, daar anders het l i d zou kunnen afsterven en het leven van den patiënt gevaar zou Joopcn.
De teekening toont U hoe het verband eerst wordt geknoopt, don wordt het houten stokje op den knoop geplaatst en daarover worden de einden opnieuw gestrikt. Dan draait men het stokje en verwekt zoodoende den noodigen druk.
Behandelt den patiënt zenuwschok.
ais voor
Dit moet men doen voor dc patiënt op een draagbaar gelegd o f op andere wijze vervoerd wordt. A l s het been door de huid steekt, tracht het dan niet op zijn plaats terug tc duwen. Stelpt het bloeden en bedekt de wond met een schoon stuk verbandgaas Behandelt den patiënt als vaar zenuwschok.
Gebroken beenderen A l s een der beenderen o f ledematen gebroken is, verplaatst dan den patiënt niet. tenzij het absoluut noodzakelijk is. H i j zal gewoonlijk zelf de houding aannemen, die hem de minste pijn veroorzaakt. Ondersteunt hem daarom met kussens o f gevouwen dekens, zoodat hij zich in deze houding zooveel mogelijk op zijn gemak voelt. O p dc volgende punten moet gelet worden : Een tijdelijk draagverband kan soms de pijn van een gebroken arm verlichten. Een gebroken been kan men soms verlichting geven door het ter hoogte van de dij aan het andere • een vast te binden (zie diagram)
7.
Bedekt de brandwond met een droog stuk verbandgaas. Gebruikt een schoonen gevouwen zakdoek, een prop watten o f een gevouwen reep beddelakcn. In geen geval mag er olie, boter o f een o f andere vette zalf gebruikt worden. A l s dc brandwond o f de huid erom heen schoongemaakt moet worden, gebruikt dan een sterke zoutoplossing. Behandelt den patiënt als voor zenuwschok.
(Belangrijk, nauwkeurig te lezen !) Let op brandgevaar schuilkelder ie bereiken, o f als G e naar U w schuilplaats gaat, laat dan het gordijn cn dc blinden op de bovenverdieping open, zoodat, als er brand uitbreekt, dit van buitenaf gezien kan worden.
Zoodra het waarschijnlijk lijkt, dat G e gedurende cenigen tijd in uitzonderlijke omstandigheden /uit moeten leven, past dan dc voorzorgsmaatregelen toe, die G e van tevoren genomen hebt cn breidt ze zoonoodig nog uit. Houdt altijd een bad of teil v o l water en houdt zooveel mogelijk emmers met water en zand gereed op geschikte plaatsen. Een bijltje, schop cn een laddertje moeien op een gemakkelijk te bereiken plaats klaar staan. A l s er veel menschen in Uw huis wonen, overtuigt U er dan van, dat zij allen welen waar water, zand, schop enz. zich bevinden. Als G e naar buiten moetom U w s
Reddingtmaotregelen De volgende algemeenc regels moeten in acht genomen worden :— 1. Indien men ccn brandend huis wil afzoeken naar eventucele bewoners, die zich in gevaar bevinden, zoekt dan van boven naar beneden. 2. A l s G e een brand wilt blusschen, U zelf o f iemand anders wilt redden, gaat dan plat liggen en beweegt U kruipende voort om hitte 2\
cn rook ic vermijden. 3. Gebruikt geen gangen of trappen, als dc redding door een raam kan geschieden. 4. A l s G e langs een brandende trap moet eaan o f door een brandende kamer, blijft dan zoo dicht mogelijk b i | de muren, aangezien daar dc vloer het langste stand zal houden. 5. A l s ge iemand redden wilt, die bewusteloos is, legt hem dan op zijn rug, bindt zijn polsen samen, knielt over hem heen, steekt U w hoofd door den boog van zijn armen, zoodat zijn gewicht aan Uw nek komt te hangen en kruipt dan langzaam op handen en knieën 6. A l s ge iemand die bewusteloos is. de trap af wilt dragen, legt hem dan bovenaan de trap met het hoofd naar beneden gericht; neemt hein onder dc oksels cn trekt hem langzaam achteruit dc trap 7. A l s uw kleeren vlam gevat hebben, houdt dan uw handen voor den mond cn rolt over den grond heen cn weer, totdat de vlammen gedoofd zijn. 8. A l s iemand anders' klccreh vlam gevat hebben, houdt dan een deken o f jas voor U . gooit hem o f haar op den grond, gooit dc deken of jas over hem heen cn rolt hem heen en weer over den grond, tot dat dc vlammen gedoofd zijn. Mondt deuren cn ramen zooveel mogelijk dicht in een gebouw dat in brand staat, om dc luchttoevoer te verminderen. A l s gc een brandende kamer wdt binnengaan, waarvan de deur naar buiten opengaat, plaatst dan U w voet eenige centimeters van dc gesloten deur af, zoodat G c de deur geleidelijk kunt openen cn als schild tegen
de naarbuitcnslaande vlammen, damp en rook kunt gebruiken. Valt dan op Uw knieën cn kruipt zoo noodig dicht langs dc muren naar binnen. 10) A l s gc door een raam wilt ontsnappen cn er is geen louw voorhanden, gaal dan op dc vensterbank zitten met dc beencn naar buiten, draait U dan om met het gezicht naar den muur, laat U in Uw volle lengte zakken cn laat U vallen met gebogen knieën. Brandbommen Dc meest doelt rellende brandbom is de kleine, I K g . wegende, magnesiumboni, waarvan een vliegtuig er verscheidene duizenden kan vervoeren. D c schok, veroorzaakt door de aanraking met een hard voorwerp, ontsteekt een slagli oed je dat dc zeer b r a n d ba re inhoud van de bom doet ontbranden, waardoor groote hitte ontstaat. Bij dc eerste ontbranding vliegen stukken in het rond ; daarna valt de bom in een plas vloeibaar metaal uiteen cn brandt gedurende 10 ;i 15 mimi ten met grootc hevigheid. Sommige soorten bevatten een kleine hoeveelheid springstof, die tot 7 minuten na den schok van de aanraking ontploft. Het vuur wordt zoodoende verspreid en kan ernstige brandwonden veroorzaken tot op 10 meter afstand. Hoe men brandbommen moet bestrijden Een brand, die al om zich heen heeft gegrepen, moet men aan de brandweer overlaten, maar het dooven van brandbommen cn het zoodoende voorkomen van brand is het werk v an den gewonen burger. Brandbommen kunnen met een
Hoe men een bewustelooze kan verplaatsen. lasten verplaatst worden. lil
Op deze w.jze kunnen zwore
spuit gebluscht worden o f men kan ze verstikken door er zand, aarde o f asch 'indien mogelijk in zakken) op te gooien. N a ongeveer twee minuten kan men dan waarschhnlijk de rest met een schop fn een emmer gooien. Daarna kan men op de gewone manier het begin van brand, dat waarschijnlijk is ontstaan, blusschen. Als er een brandbom door het dak gevallen is en op den vloer van den zolder ligt te branden, zal het moeilijk zijn ile bom te verslikken. In dit geval moet er iemand in de kamer eronder dc wacht houden, voor het geval de bom door den vloer en de zoldering hcenbrandl en er doorheen valt. Voorzorgsmaatregelen tegen ontplofbare brandbommen A l s men een bom ziet branden die men niet heeft zien vallen, dan weet men niet o f zij zal ontploffen of niet. E r is echter geen kans meer op een ontploffing, wanneer de bom gedurende meer dan zeven minuten gebrand heeft. Brandbommen, die door het dak gevallen zijn en binnenshuis liggen te
8.
branden, hebben gewoonlijk al twee minuten gebrand, voordat G e niet zand of aarde komt aandragen. Toch kunnen brandbommen terecht komen waar men ze onmiddellijk moet bestrijden. O f ze springstof bevatten o f niet, in "t begin zullen in elk geval brandende deeltjes in het rond spatten. Men houde daarom een o f ander voorwerp als schild voor het gezicht en het lichaam als men naderbij komt. Een dergelijk schild kan men maken van 2 c M . dikke planken met metaal bedekt, zooals platgeslagen gegolfd ijzeren platen of een dunne ijzcrplaat, van 75 bij 30 c M — waarin men een kijkgaalie aanbrengt op niet minder dan 10 c M van de bovenkant, dat ongeveer 3 c M wijd en ongeveer I c M hoog is. A l s men niets anders heeft, kan men het deksel van een aschbak gebruiken o m het gezicht cn de handen te beschermen tegen gesmolten metaal cn rondspattende aarde, maar tegen staal splinters helpt d u met. Brandbommen die builen neervallen late men rustig uitbranden indien zich in de onmiddellijke omgeving tenminste geen brandbaar materiaal bevindt.
D bombardementen
Bereidt u voor
bijna attüd oniplofbaar. D c uitwerking van hun ontploffing is echter te vergelijken met die van de kleinste soort b o m . M e n moet echter bedenken dat de artillerie gewoonlijk haar vuur concentreert op bepaalde objectieven en dc:e voortdurend blijft bestoken. A l s de artillerie het vuur opent op een terrein, waar G i j U bevindt, dan doet G e het best met een paar kilo-
E r zijn twee soorten bombardementen : lucht- cn artillerie-bombardementen. Het gevaar van beide kan men aanzienlijk verminderen door dc voorzorgsmaatregelen ie nemen, die in dit boekje zijn aangegeven. D e twee voornaamste soorten van projectielen, waartegen G e U moet beschermen zijn de volgende : I. G R A N A T E N . Deze zijn 27
meier \erder weg te gaan naar een ondergrondschc plaats te begeven. A l s G c ploftc granaten ziet moet
die op den grond neerkomt, veroorzaakt een schok voortplanting in den grond — zooals een plaatselijke aardbeving — .die fundeeringen van gebouwen in dc buurt kan beschadigen o f gas- en waterleidingen kan doen springen 2. Luchtdruk. Luchtdruk daarentegen wordt veroorzaakt door den schok van de ontploffing, die zich door de lucht voortplant. Deze plotselinge druk op de o m gevende lucht gaat met groote kracht gepaard en wordt gewoonlijk onmiddellijk gevolgd door een luchtledig, dat een zuigende werking teweeg brengt. In de buurt van een" ontploffing, vooral waar cr huizen aanwezig zijn, kan de schade veroorzaakt door deze stuw en zuigkracht heel groot zijn. zelfs voor groote gebouwen.
of U schuilonontG e de
gauw mogelijk in kennis stellen. 2. B O M M E N . Deze kunnen van verschillende grootle zijn, vanaf de heel zware tot de kleine splinter-bommen toe. die slechts enkele centimeters lang zijn en geen gevaar opleveren voor gebouwen. Ze zijn echter zeer gevaarlijk voor personen en mogen in geen geval veronachtzaamd worden, juist omdat ze klein zijn. Dc meest eebruïkte bommen wegen gewoonlijk 100 tot 500 K i l o cn veroorzaken groole verwoestingen in bebouwde kommen. Lonten met onmiddefhjke-en verhoogde werking. De lading springstof wordt door een lont öf onmiddellijk, óf na bepaalden tiid tot ontploffing gebracht. Het tijdsverloop tusschen het oogenblik waarop de bom neerkomt en haar ontploffing (al naar de lengte van de lont), varieert van een paar seconden — o m de bom Gelegenheid te geven om in het gebouw door te dringen voor zij ontploft en zoodoende grootere schade te veroorzaken — tot uren en zelfs dagen, om daardoor het werk in het gebied waar zij neerkwam, te verlammen en schade en verwarring te veroorzaken lang nadat de aanval voorbij is. De aanwezigheid van een bom met vertraagde werking vercischt daarom bijzondere voorzorgsmaatregelen. (Zie blz. 52.)
De uitwerking van luchtdruk op het menschelijk lichaam is gewoonlijk minder ernstig. Weliswaar kunnen dc longen o f andere organen aaneetast worden, maar doodclijkc gevallen tengevolge van luchtdruk zijn zeldzaam buiten de onmiddellijke omgeving van de ontploffing. 3. Schenen. Veel meer schade wordt veroorzaakt door dc scherven van de bom zelf en door stukken rondvliegend puin. Dc gekartelde metalen splinters zijn uiterst gevaarlijk en veroorzaken soms letsel tot op een halve kilometer afstand. Beschermende maatregelen. Het eerste en beste, dat G e doen kunt is naar een schuilplaats tc gaan en cr te blijven. A l s G e echter buiten plotseling door ontploffende bommen en granaten overvallen wordt, is de veiligste manier plat te gaan liggen. Tracht zooveel mogelijk
De uitwerking von brizant-bommen 1. Aardschok. Elke brizantbom 28
van elke aanwezige dekking gebruik te maken, b.v. een stoeprand enz. De beste houding, waarin G e kunt gaan liggen is met het gezicht naar beneden, steunende op de ellebogen met U w handen achter het hoofd samengevouwen en de borst even boven den grond om U tegen de uitwerking van een aardschok te vrijwaren. Bedenkt dat bij de ontploffing van een bom. de splinters cn stukken puin omhoog en zijwaarts vliegen. Bescherming binnen of in de nabijheid Een muur, een overdekte doorgang of een kast ondereen trap kunnen U ccnige bescherming geven tegen splinters, stukken pinnen vallende scherven van het afweergeschut. M a a r bedenkt dat de schok die door muren cn grond overgebracht wordt, het niet raadzaam maken om tegen eenig onderdeel van een gebouw o f van een loopgraaf aan te leunen. Binnenshuis moet G c vermijden om in een rechte lijn lijn tusschen deuren en ramen tc staan. Ramen loopen minder gevaar door luchtdruk verbrijzeld te worden als ge ze open laat. Onontölofte jöfinter-bommen Daar deze klein zijn, vindt men ze
9.
dikwijls op o f dicht onder de oppervlakte van den grond. Ze graven zichzelf niet in. Ze zijn gewoonlijk niet meer dan 10 c M . lang cn cr kan een korte staaldraad of een soort metalen valscherm aan vastzitten (vlinderbommen). Deze kunnen ontploffen, als men ze beetpakt o f als ze aan vibratie blootgesteld worden. Blijft deze bommen uil den weg en waarschuwt ook anderen er niet dicht bij te komen. De soldaten weten wel hoe ze onschadelijk gemaakt kunnen worden. Onontplofte bommen Men kan hier tc maken hebben mei bommen, die o m een of andere reden niet ontploffen o f met tijdbommen. Behandelt ze i n elk geval alsof ze gevaarlijk waren en, stelt de militaire autoriteiten op de hoogte. Indien mogelijk, bekijkt dan het gat, dal de bom in den grond gemaakt heeft. G c kunt aan den omirek van het gat ongeveer zien hoe groot dc bom moet zijn. A l s hel een groote bom is, waarschuwt dan alle bewoners in den omtrek o m de gebouwen onmiddellijk tc verlaten.
Oefent u in het opmerken van alles wat van nut zou kunnen zijn
Een goed vaderlander houdt zijn oogen open cn merkt in zijn dagclijksch leven alles op. dat in dc toekomst te pas kan komen. Het is o.a. van het grootste belang, dat hij zijn eigen streek goed leert kennen. D i t is echter niet zoo eenvoudig als het lijkt — Zoudt
G i j bijvoorbeeld de volgende acht vragen kunnen beantwoorden zonder iemand of iets tc raadplegen ' 1
u) Hoeveel earaees zijn cr in Uw buurt? b) Hoeveel spoorbruggen? Zijn deze van baksteen, natuursteen, of
Hoe groot was de tuin en hoe d:k was de tuinmuur? Als ge in Uw omgeving loopt, let dan op de hoogte cn dikte van de boomen die langs de wegen staan, leer de binnenwegen en veldpaden kennen, onthoudt dc ligging van boerderijen, slooten, kruispunten en let op den toestand van het wegdek. Onthoudt de windstreken, waar Ge U ook bevindt en oefent U in hel geven van eenvoudige, juiste cn duidelijke aanwijzingen om den wee. van een gegeven punt naar een ander ie vinden. Stelt U bijvoorbeeld voor. dat Uw dagclijksche weg geblokkeerd is tusschen twee punten en dat Ge vlug twee andere korte wegen moet bedenken. Als Ge onderweg menschen ontmoet, tracht dan bijzonderheden wat hun lengie, de kleur van hun kleeding enz. betreft, te onthouden cn eefent U in het opmerken van eigenaardigheden. Oefent U in het opmerken van bijzonderheden in verband met militaire formaties; hoeveel soldaten cr waren; tot welk regiment ze behooren; welke kleur dc padjes op hun jassen hadden; welke insignes ze droegen; hoe ze gewapend waren, hoeveel officieren er bij waren. Let op auto's, vrachtauto's enz. en probeert hun kleur, merk, nummerplaat, bewapening, het aantal van de bemanning of de passagiers tc onthouden, cn — als het vrachtauto's zijn — hun mogelijk laadgewicht le schatten, 500 K G . , 1
gewapend beton of metaal gebouwd? r) In welke windrichting loopt de spoorlijn, b.v. van Noord naar Zuid of van Oost naar West? (/) Hoe groot is dc juiste afstand van Uw huis naar het dichstbijzijnde ziekenhuis, slation, vijver, beek of rivier? c) Waar komt Uw watertoevoer vandaan? f') Als Gc in een stad woont, kunt qe dan een kaartje teekenen van dè hoofdstraat, met de namen van alle zijstraten die er op uil komen cn waar deze heenleiden? Z) Waar zijn de dichslbijgelegen bosschen? Welke oppervlakte beslaan zij? h) Wat zijn de meest voorkomende soorten boomen erin? /) Wie is de plaatselijke stationschef, gas- clectriciteits- en waterleiding-opzichter? Ge moet U oefenen in het geven van juiste antwoorden op deze cn soorigelijke vragen. Vage antwoorden zijn misleidend. Nauwkeurige kennis is van het grootste belans. Ge kunt U cefenen in het observeeren en daarvan een gewoonte maken. Als Ge 's morgens uit gaat, tracht dan nieuwe bijzonderheden in Uw geheugen te prenten en herhaalt die in U zelf bij het naar huis gaan. Als Ge een vreemd gebouw of huis binnengaat, tracht het dan in Uw gedachten le reconstrueeren nadat Ge het verlaten hebt. Vraagt Uzelf af. op welken windstreek de ramen uitzagen, hoeveel verdiepingen het had, hoe dik de muren waren cn waarvan die gebouwd waren? Was cr een nooduitgang en een kelder?
Nauwkeurige waarnemingen van plaatsen cn menschen zouden misschien Uw leven en dat van Uw landgenooten kunnen redden.
i
Hoe inlichtingen door te geven Zooais G c weel, is dc beste houding, die men kan aannemen als dc Duitschcrs l iets vragen, L van den domme le houden cn vage antwoorden le geven. Het is merkwaardig hoe sicrk het geheugen van dc Nederlanders gele-
den heeft gedurende dezen oorlo.g vooral als ze door Duitschcrs ondervraagd worden! Dit toevallig verlies i a n geheugen kan gewoonlijk geen kwaad, daar in dc meeste gevallen de vijand niet « « t e n kan, of G e hem de gewenschte inlichtingen werkelijk geven kunt o f niet.
10. Oefent U in het bestudeeren van kaarten Als G c dan op zijn kaan kunt aanwijzen, welken weg hij moet nemen, dan levert de taal geen moeilijkheden op cn G e zuil een belangrijken dienst, niet alleen aan hel leger, maar waarschijnlijk ook aan Uw lands-cnootcn bewezen hebben. Een kaart is eigenlijk niet meer dan een plattegrond van de omgeving. G e zoudt bijvoorbeeld gemakkelijk een stuk papier kunnen nemen cn een heel goed plattegrondje van Uw eetkamer kunnen maken, waarop dc ramen, dc plaats van de tafel, het buffet, dc stoelen en de kachel zijn aangegeven. Met een beetje nadenken zoudi G c daarom ook ongetwijfeld wel een plattegrond van de wegen in Uw omgeving kunnen maken o f van den weg van U w huis naar het slation. Een kaart is tenslotte niets meer dan dat. Laat U dus niet in de war brengen, als G e cr voor het eerst een ziel cn er staal veel op. Een k a a n moet vrij uitgebreid zijn om van werkelijk nul tc kunnen zijn. Maar G c zult spoedig lecren dc
Dit hoofdstuk is niet bedoeld voor dc soldalen, automobilisten en wielrijders onder U . die gewend zijn o m hun weg op een kaart tc Een kaan kunnen lezen kan echter van g i o o i nul zijn voor Uzeif cn voor dc geallieerde soldaten, als het uur der bevrijding is gekomen. G c moei namelijk bedenken dal dc vijand waarschijnlijk geen enkelen wegwij/ci zal laten staan. Een ordonnans o f de leider van een colonne zou naar U loc kunnen komen om den weg naar een naburig dorp. een kruisweg of Als G J hem hij voorbeeld antwoordt me ie zeggen: " Volg dezen weg ongeveer twee kilometer, sla dan links af. langs de boerderij van dic-en-dic. sla dan rcchis ai' cn daarna den tweeden weg links . . . " , dan zou dat voor Li zelf misschien heel duidelijk klinken, maar hoe verwarrend Bovendien zal hij misschien de laai niet goed kennen cn een kaart ie voorschijn halen cn sieeds den naam herhalen van de plaats, waar hij naar toe w i l .
spoorlijnen cn kanalen erop te vinden. De rest komt dan vanzelf. 31
Dit is een ander eenvoudig middel om Uw kaart in de goede richting te houden. Een U bekend gebouw, boomgroep enz. wordt op de hierboven oanocgeven wijze in lijn gebracht met de aanduiding ervan op Uw kaart.
De Groote Beer en de Poolster
f I •
(
Kaarten zijn altijd zoo gedrukt, dat het Noorden bovenaan, het Zuiden onderaan, het Oosten dus rechts, cn het Westen links is. Dus. als gc een kaart in U w beide handen hebt, staat G e i n het Zuiden cn kijkt naar het Noorden, tenminste, op de knort. Maar als ge buiten bent, dan kijkt G e m werkelijkheid misschien naar het Westen. Met dc kaart in de hand. zou dus het Noorden op de kaart naar het Westen wijzen, iets waar G e met veel aan zoudt hebben. Dit zoudt ge trouwens zeil wel zien. als bijvoorbeeld dc weg naar Amsterdam in werkelijkheid aan Uw linkerkant ligt en op de kaart aan dc rechterzijde. G e moet dus U w kaart naar het landschap richten, door het N o o r den op de kaart naar het werkelijke Noorden le richten (zie leekenine) Hoe men het Noorden moet vinden Het Noorden is heel gemakkelijk te vinden met behulp van de sterren: cn het zou een goed idee zijn, U hierin te oefenen, telkens als Ge met sterrenlicht buiten zijt. zoodat G e t* weten komt, dat die-en-dic
weg naar het Noorden of het Westen loopt, of dat het Westen bijvoorbeeld, vanuit Uw huis gezien, juist langs een huis of een boom in dc nabi|heid loopt. Tracht dan het sterrenbeeld „ D e Groote Beer" ie vinden. Volgt met het oog een denkbeeldige lijn tusschen dc twee aangegeven sterren izic schets) cn Ge zult bij de Poolster uitkomen. Deze slaat boven de Noordpool en in die richting ligt dus het Noorden. ..De G r o o l e Beer" veranden zijn stand aan den hemel voortdurend, maar laat dit U niet m de war brengen, want dc lijn die ïu de schets is aangegeven, komt altijd in de Poolster int Overdag. Overdag is l/ei gemakkelijk hei Zuiden te vinden: het Noorden ligt dan natuurlijk in de tegenovergestelde richting. De zon staat altijd precies in het Zuiden om 12 uur "s middags (zonnetijd), precies in het Oosten om 6 uur 's morgens, en precies in het Westen om 6 uur 's middags. Als ge een klein compas kunt bemaclvtingen, kunt G e U al deze moeite besparen.
II. Bestudeert het Duitsche transportsysteem 1. O m dc noodige grondstoften cn voedselvoorraden uit vele plaatsen in Europa naar Duiischland te vervoeren, teneinde de gevolgen van dc Britsche blokkade tegen te
Als de Duitschers in het Westen voor militaire operalies op groote schaal komen tc staan, dan zal het transport-vraagstuk voor hen van het allergrootste belang zijn. Zelfs in dit stadium van den oorlog kost het transportprobleem (wegen en spoorwegen) den Duitschcrs veel hoofdbrekens. Voor de voleendc doeleinden moeten zij o p ~ dc vervoermiddelen kunnen rekenen :
* 2. O m hun oorlogsindustrieën van erondsU'lfcn te voorzien en om de afgewerkte producten van de fabrieken naar hun bestemming tc breneen. ?. O m directe behoeften \ a n de
k
13
de bezette landen tenslotte in handen van de bevolking is. •• Indten," zoo schreef hij, " o p een gegeven oogenblik iedereen, in mindere o f meerdere mate. het transport in zijn eigen streek zou belemmeren, dan zou geen politie-machi uitgebreid genoeg zijn o m dit te verhinderen cn geen enkel transport-systeem zou daartegen langer dan twee o f drie dagen bestand z i j n . " Met andere woorden, de vijand kan onmogelijk eiken kilometer weg en spoorweg bewaken, waar van hij bij zijn verdediging afhankelijk is. De moedige Hollandsche spoorwegarbeiders hebben al eerder blijk gegeven dat zij den toestand begrijpen en dat zij hun plicht zullen doen wanneer de dag komt.
gehcclc militaire machine tcbcvredigen. Wanneer de bevrijdingsoperatie begint, zal punt 3 van het meeste belang zijn. Het Duitsche verdedigingsplan is gebaseerd op het gebruik van mobiele reserves, die op bepaalde strategische punten zijn geconcentreerd. D c / e reserves worden, zoodra ze naar hel gevechtsterrein zijn vertrokken, onmiddellijk door nieuwe reserves uit Duitschland cn elders vervangen. Daar dc Duilschers niet weten op welk punt. o f op welke punten, dc slagen zullen vallen, moeten zij hun reserves over het gchcele vasteland verspreid houden. Dit beteckent. dat vervoermiddelen cn vooral dc spoorwegen dc Duitsche strategie voor 1944 bcheerschen. De laatste oorlog was veel minder een bewegingsoorlog dan deze. maar LudendorlT schreef reeds in zijn memoires : " Er komt een oogenblik i n iederen oorlog, waarop locomotieven belangrijker zijn dan kanonnen." Dit oogenblik nadert nu : het oogenblik, waarop iedere Nederlander zich voorbereidt o m "t zijne bij te dragen. Een bekende militaire criticus schreef in 1942, dat het hccle transportsysteem in
12.
Bedenkt dat niet alleen de hoofdwegen, maar ook de zijwegen, die de Duitschers zouden gebruiken als dc hoofdwegen versperd zijn, geblokkeerd moeten worden. A l s zoodoende duizenden vaderlanders gelijktijdig meehelpen om het vijandelijk transport te verlammen, dan zullen zij daarmee ook het gevaar voor zichzelf verminderen.
Bestudeert den
E r is weinig, wal dc Duitschcrs als personen betreft, dat G e niet al weet. G c kent hun domheden, hun ongerustheid en hun toenemende angst. Maar ge hebt dc Duitschers niet meer als vechtende soldaten gezien sinds 1940. toen zij iedereen onder den voet schenen te kunnen loopen. Sindsdien is de legende van dc Duitsche onoverwinnelijkheid in rook vervlogen door de nederlaag
vijand
van Stalingrad, waar veldmaarschalk Paulus cn talrijke generaals zich met hel zesde leger overgaven ; in Noord-Afrika. waar Rommel op de vlucht sloeg voor het einde van den strijd in Tunis, en von Arnitu zich met al zijn manschappen overgaf : in Sicilië, in Italië en op honderd andere slagvelden in Rusland, waar de intuïtie van den Fuchrer steeds weer opnieuw leidde tot de nuttelooze opoffering van 34
hcele regimenten en divisies. N a deze ervaringen is de Duitsche soldaat inderdaad minder arrogant geworden. Maar in het algemeen vecht hij nog steeds goed. Dit komt natuurlijk gedeeltelijk, doordat hij een goed gedrild soldaat is, maar ook omdat hij aan het front grootendeels geïsoleerd staat en van den waren stand van zaken niet op de hoogte gebracht wordt. Z o o wisten bij voorbeeld vele Duitsche soldaten, die in Tunis gevangen genomen waren, niet eens dat Tripolis enkele maanden tevoren al gevallen was. De Duitsche autoriteiten zullen ongetwijfeld ook de troepen, die naar Nederland gezonden zullen worden in onwetendheid laten. In dit verband kunt ge een grooten dienst aan de geallieerde zaak bewijzen, door er voor te zorgen, dal alle troepen, die pas uit Duitschland o f ergens anders zijn gearriveerd, evengoed den waren toestand leeren kennen als Gijzelf. Op allerlei andere wijzen, door U w zelfverzekerde houding, door den blik i n U w oogen, kunt G e er toe
bijdragen het Duitsche moreel te ondermijnen. Als de Duitschers in Nederland tot systematische vernielingen cn wreedheden overgaan, zooals zij elders gedaan hebben, kunt G e er zeker van zijn. dat ze zich op den terugtocht voorbereiden. E n deze keer kan hun terugtocht slechts tot één ding leiden. Zorgt cr voor, dat zij zich daarvan bewust zijn. Brengt hun aan het verstand, dat elke daad van terreur, van wreedheid en vernieling, elke terechtstelling en iedere diefstal die ze begaan, vergolden zot worden. Noteert nauwkeurig den rang, het regiment en indien mogelijk den naam van eiken Duitscher, die zich aan dergelijke daden schuldig maakt, zoodat G e alle bijzonderheden, met den datum, tijd. plaats en de namen van mogelijke getuigen, bij de geallieerde legers kunt rapporleeren. De hieronder volgende afbeeldingen van de voornaamste Duitsche rang-onderscheidingsteekens kunnen U daarbij van dienst zijn. Bestudeert ze" nauwkeurig
35
Schouderstukken
36
Mn».
Oberstl.utnant
Obersc
General
57
Onderscheidingsteekens op kraag
Onderscheidingsteekens op de mouw
Oberschutze
Gefreiter 3;(
Obcrgefreiter
Hoe men een weg kan blokkeeren
Een versperring van welken aard ook, is beter dan in het geheel geen versperring. Door den vijand op 12 verschillende plaatsen gedurende vijf minuten op te houden, wordt een oponthoud van een uur veroorzaakt. Hierboven zijn twee verschillende versperringen afgebeeld waarvan de uitvoering eenigen tijd in beslag neemt. Vergeet niet de zijwegen te blokkeeren
13.
Helpt de ondergrondsche pers
De ondergrondserre pers. die mei grooten moed cn vaderlandsliefde de Nedei landselie traditie van vrije mecningsuiting gehandhaafd heeft, heeft er recht op. juist nu geholpen en beschermd te worden, leder wiens hart voor dc vrijheid klopt, zal haar thans meet dan ooit wdlcn helpen verspreiden. Zijn -vijanden zijn onze vijanden en zullen als zoodanig behandeld wor-
14.
den, w annecr de Geal lieerden komen. Deze geheime kranten kunnen voor cn gedurende dc bevrijdingsoperaties van groot nul zijn. Wacht U echter voor"Duiischc veiv.ilschmgen. die waarschijnlijk misleidend genoeg zullen zijn om U op het eerste gezicht in de war le brengen. Llw gezond verstand zal U cchler van den vijand afkomstig zijn.
De voedseltoestand in Europa
D f vocdsclvoor/ienum in I n i o n a is op hel oogenblik in handen van dc Duitschers. Ciocring zelf heeft gezegd, dat wie er in Europa ook honger moge lijden, dc Duitschers zeker niet. O p deze uitspraak is hei Duitsche vocdselplan gebaseerd. Een der cersle problemen van dc geallieerde bezetting van Europa zal dus de voedselvoorziening zijn. Hiervoor zijn dc noodige plannen reeds gereed. Een organisatie, de " U N R R A {United Kalions Reliëf and Rebabililation •tdmiiihriarion. d.w.z. Hulpen Herstel organisatie der V'erccnigdc Volkeren) is in Washington opgericht. Zij is samengesteld" u i l deskundigen uit alle geallieerde landen cn zal zich bezighouden met dc steunverleening, na de bevrijding, aan alle nu door den v^ijand bezette landen. He' I umpecsche comité van " UNRRA is gevestigd te I ouden en U N R R A-deskundigen zullen de geallieerde strijdkrachten begeleiden. 40
Het probleem bestaat uit twee deelen. Ten eerste, de onmiddellijke leniging van den noodtoestand in de gebieden die dc vijand ontruimd heeft : ten tweede, het spoedige herMel van hel eigen voedselproductie-vermogen, den landbouw en de veestapel cn den opbouw op langen termijn van een normale, o f tenminste een rechtvaardige vcrdeeling van de wereld-voedselproductie. Vergelijkt dit eens met hel Duitsche plan. dat zich alleen maar bezig houdt met dc voeding van de Duitschers cn niet eens het allernoodigste beschikbaar stelt voor hen. die voor dc Duitsche oorlogsindustrie werken. Wc moeten U ervoor waarschuwen, dat de zoo juist omschreven taak enorm grooi is. Het / a l heel lang duren voor dc vooroorlogsche overvloed van voedsel zelfs maar bij benadering hersteld is in ccnig bev rijd gebied o f in de geallieerde landen zelf. Zij zullen zich allen opofferingen moeten
het gebruik van schcepsruimtc voor andere doeleinden. De ravitaillecring van dc troepen eischt vanzelfsprekend veel van dc transport middelen cn dc voedselproductie, daar over het algemeen soldaten meer eten dan burgers.
pclijke zaak. Het zal noodig zijn dc plannen voor de vcrdceling van de wereld-voedselproduc! ie op de meesl zorgvuldige manier te ontwerpen en \ o o r te bereiden, niet alleen met het oog op de reusachtige hoeveelheid transportmiddelen, die ervoor noodig zal zijn, maar ook omdat dc oorlog zooveel arbeidskrachten aan dc voedselproductie heeft onttrokken ten bate van de oorlogsindustrie cn dc strijdkrachten. In I ngeJand, dc V'crccnigdc Staten. Rusland cn China staan dc mannen, die den grond zouden moeten beploegen cn voor het vee zorgen, achter een machinegeweer of "werken in een fabriek. Dc voedselproductie wordt ook bemoeilijkt door het tekort aan zaden
Er zijn echter plannen gemaakt, waardoor het probleem op zoo groot mogelijke schaal zal kunnen worden aangepakt. Het vorig jaar zomer schatte het geallieerde Bureau voor Naoorïogschc Behoeften, dat de nu bezette Lüiropeesehc landen m dc eerste zes maanden na dc bevrijding 23.500.000 ton aan invoeren van overzee /ouden noodig hebben en nog 23.500.000 ton langs andere
41
BIJVOEGSEL
4:
DE B U R G E R G E D U R E N D E DE BEVRIJD. NGSOPERATIES
Hoe het Engehche volk voorbereid watboeren, de kruideniers enz. Dit comité koos dan een aantal Toen in 1940 de invasie van ingezetenen voor de verschillende Engeland door de Duitschers alleen functies: een plaatselijke Voedingsmaar wachtte op een succesvolle administrateur (dikwijls de voorbeëindiging van de voorbereidingen daartoe door de Luftwaffe, richtten naamste kruidenier, melkboer o f de Engelschen over het gcheele bakker), een arbeidschef voor het land, tot zelfs in de kleinste dorpen, opruimen van puin op de wegen zoogenaamde „Invasie-Comités" en voor andere diensten, een leider op. voor de rust-centra, waar degenen wier huizen beschadigd waren, De gedachte, die hieraan ten onder dak gebracht konden worgrondslag lag. was dat elke geden; en iemand voor de leiding van meente, klein o f groot in staat zou de kinderzorg. moeten zijn een week o f langer In geval van een invasie zouden voor zichzelf te zorgen, voor het deze comités het centrale orgaan geval er in de buurt gevochten, o f vormen waartoe de burgerbevolkhet contact met de buitenwereld ing zich voor leiding en hulp zou door andere oorzaken verbroken kunnen wenden. Z i j zouden zou worden. Het is niet gemakkelijk om aldus een gemeenschap tevens als verbindingsorganen funonafhankelijk te maken; het geeren tusschen de burgerlijke en vereischte integendeel zorgvuldige militaire autoriteiten en ten slotte voorbereiding. de noodige maatregelen nemen tot het bemoeilijken van de vijandelijke De samenstelling van een deroperaties. gelijk comité moest natuurlijk, naar Een der eerste en belangrijkste gelang van de uitgebreidheid van de plichten van de leden was het gemeente, verschillend zijn. verzamelen van gegevens en deze Als voorzitter werd gewoonlijk te noteeren. Hiervan werd een iemand gekozen, die plaatselijk samenvattend rapport gemaakt, dat algemeen bekend was en het volle de mogelijke aanvalsvormen, vertrouwen genoot. A l l e plaatwaaraan de gemeente zou kunnen selijke diensten en belangengroepen blootstaan, omschreef en tevens waren vertegenwoordigd, b.v. de allerlei bevatte, dat van nut zou industriëele arbeiders, de brandweer het Vrouwelijk Hulp-Corps, de Hieronder volgen eenige van de E.H.B.O.-afdeeling (indien er geen rubrieken, waaronder deze gegevens was, werd er een gevormd), de gerangschikt waren: 43
1. Het adres van het dichtstbiizijnde politie-burcau, brandweer. E.H.B.O.-Post enz. 2. De namen en adressen van alle leden en \ a n hen, die belast waren met het contact met de naburige comités. In dc bezette gebieden is dn echter niet aanbevelenswaardig. 3 A l l e bechikbare verbindingsmiddelen, afgescheiden van telegraaf en telefoon, d.w.z. een lijst van boodschappers, beschikbare fietsen o f paarden en de beste wijze, waarop deze verdeeld konnden worden. 4. Een opgave van de beschikbareschuilkclderruimte cn de wijze, waarop deze zou kunnen worden uitgebreid. 5. Plannen voor voedsel-distributie in geval van nood. reservevoorraad water en nood-W.C.'s. fc. E . H . B . O . cn de beschikbare geneeskundige installaties. 7. Plaatsen die in geval van nood als onderdak zouden kunnen dienen zooals zalen, schuren, billiardkamers, enz. cn die geschikt zouden zijn als rust-centra voor de dakloozen.
8. Centra, waar men al dan niet geschoolde arbeidskrachten kon vinden voor spoed werk. zooals het vrijmaken van wegen, enz. 9. Nood-transport middelen voor het vervoer van voedsel, water en personen, zooals b.v. tractoren, hooi-wagens, kruiwagens, met de namen van de eigenaars en waar ze le vinden zouden zijn, als men hen noodig had. 10. Reserve-voorraden water voor huiselijk gebruik en voor het blusschen van brand; regeling voor het ontsmetten, bewaken en verdeden van water en voor het waarschuwen der bevolking o m een watervoorraad in baden, emmers, enz. als reserve gereed te houden. . Een andere belangrijke afdeeling werd georganiseerd om eventueel regelend op te treden bij het ontstaan van vluchtelingen-bewegingen en om iedereen zoo veel mogelijk te overreden te blijven waar hij was. A l deze organisatiesl werden gedurende uitgebreide cefen-ingen met de Britsche soldaten, die de rol van invasie-troepen speelden, op de proef gesteld.
Blijft waar ge zijt De geheele organisatie had één voornaam doel, namelijk de menschen cr toe te bewegen in ieder geval ter plaatste te blijven en zoodoende de tooncclen te vermijden, waarvan Europa in 1940 getuige was geweest: stroomen vluchtelingen, die tot chaos leidden cn zoo tenslotte de nederlaag bevorderden. O p deze politiek werd herhaaldelijk de nadruk gelegd in dc volgende orhxiéele instructie : „ H e t publiek moet onder geen voor-
waarde zijn woonplaatsen verlaten om zich naar een zoogenaamd veiliger plaats le begeven cn zoodoende een vluchtelingenstroom veroorzaken, die op een ramp zou uitM a a r wanneer menschen aldus in hun eigen woonplaats blijven, moeten zij zich zelf ook zooveel mogelijk kunnen beschermen. Hoe spoediger een dergelijke zelfbescherming georganiseerd wordt en algemeen bekend gemaakt.
twijfel, dal bijvoorbeeld de Italianen veel minder geleden zouden hebben, als zij van te voren maatregelen hadden genomen voor hun gemeenschappelijke bescherming, zelfs nu de „invallers" als bevrijders kwamen en niet als vijanden.
des te beter ook /uilen zij hun beproevingen doorstaan in het vaste vertrouwen, dat deze niet lang zullen duren. Daar ieder land. iedere streek en zelfs iedere gemeente zijn eigen problemen heeft, lijdt het geen
45
TWEEDE
47
DEEL
Wat
Ce doen moet als de Geallieerde
Strijdmachten komen
I. Weest bedacht'op de volgende gevaren : Zorgvuldige overdenking en nauwkeurige voorbereiding kunnen de/e gevaren belangrijk verminderen. Bestudeert daarom deze aanteckenngen en overtuigt U ervan, dat de leden van U w gezin die ook kennen. Overtuigt U er vooral van, dal Uw kinderen zich bewust zijn van het gevaar, naar buiten te rennen cn vreemde voorwerpen aan tc raken. Kleine k i n dcien wennen vlugger aan nieuwe omstandigheden dan volwassenen en zijn daarom minder voorzichtig. Luchtbombardementen en bombardeAls ge zwaar geschut hoort ol" ontploffingen, gaat dan naar Uw schuilkelder cn blijft daar tot hel voorbij is. G e zult daar misschien geruimen tijd moeten blijven. Uw schuilkelder moet daarom van een kleine voedsel- en waterreserve, bedden enz. voorzien zijn. (Zie blz. 17-20). Straatgevechten Als ge geweer- en machinegeweervuur hoort, gaal dan naar l w schuilkelder. G a a l niet de straat op cn kijkt niet uit hel raam.
Als de vijand in de verdediging is of zich terugtrekt, zal hij waarschijnlijk mijnen leggen op dc wegen. Rijdt o f loopt niet op dc wegen, voor G e cr zeker van zijl dat ze veilig zijn. (Zie blz. 51). Vallen Hen geliefkoosde „ a a r d i g h e i d " van den vijand is, deurknoppen o f andere onschuldig lijkende huiselijke voorwerpen met landmijnen of vallen te verbinden. Gaat geen huizen binnen, die dc vijand pas verlaten heeft zonder hierover eerst de bevoegde militaire autoriteiten le raadplegen. (Zie blz. 51.) Vi/ande/.jke ioldaten of spionnen gekleed als Geallieerden Dc vijand zal waarschijnlijk spionnen in geallieerde uniform steken mei de bedoeling geruchten te verspreiden cn paniek tc veroorzaken. Weest daarom voorzichtig bij het in ontvangst nemen van opdrachten van militairen. A l s ge twijfelt, waarschuwt dan Uw buren, maar treedl nooit en onder geen voorwaarde, zelf tegen die verdachte militairen op, lot dat een
terwijl hij dc streek waar G i j woont ontruimt. Lalen degenen, die de vijand naar alle waarschijnlijkheid op een lijst heeft slaan als mogelijke gijzelaars, hij het cersic tecken der bcvrijdingsopcratics zich verbergen.
bevoegde miliiairc autoriteit der Geallieerden hun identiteit kan vaststellen. Overdreven wantrouwen is natuurlijk even schadelijk als hcelcmaal geen. De vijand zal zeker trachten, door enkele spionnen te sturen cn het gerucht le doen verspreiden, dal er nog meer onder U zijn. U w achterdocht tegen alle Geallieerde officieren en minderen op tc wekken. Laat U steeds door Uw gezond verstand leiden.
Vluchtelingen op de wegen D c vijand zal waarschijnlijk zijn oude methode toepassen en burgers dwingen hun woningen tc verlaten en zoodoende den geallieerden troepen op de wegen het oprukken bemoeilijken. Laat u hierdoor niet misleiden: hij zal trachten paniek te verwekken: laat u daarvan niet het slachtoffer maken en blijft in Uw wonin» of schuilkelder.
Gijzelaars Het is mogelijk, dat de vijand zal trachten gijzelaars tc nemen.
2.
U w oogen kunnen de Geallieerden helpen Er zijn misschien andere leden der gemeenschap, die zich nuttig wenschen le maken. Oud-soldaten, marechaussees, politic-agenten, postbodes, jongens- en meisjespadvinders en anderen die de slreek buitengewoon goed kennen, hebben misschien meer in het bijzonder gelegenheid v ilandelijke iroepenbewegingen waar te nemen. M o c h ten /ij dit gevaarlijke werk willen ondernemen, dan zijn de volgende wenken wellicht van nut : Waarnemers moeten er steeds met zijn tweeën op uit gaan, zoodat een van hen een boodschap mee terug kan nemen, terwijl dc ander op zijn post blijft. Deze moet zich voorzichtig bewegen en zoonoodig op zijn buik voortkruipen, totdat hij dekking gevonden heeft, waarachter hij zich vlugger voort kan bewegen.
Zooals we reeds op blz. 30 hebben gezegd, kan de gewoonte om alles nauwkeurig in U op te nemen, van groot nut zijn. De voorbereidende operatics der Duitsche verdediging kunnen nu eenmaal niet aan alle oogen ontgaan: en wanneer dc geallieerde troepen komen, zullen nauwkeurige en snel gegeven inlichtingen groote waarde kunnen hebben. Aangezien het den geallieerden officieren veel ié veel tijd zou kosten alle bewoners afzonderlijk te ondervragen, zou het nuttig zijn. als alle belangrijke inlichtingen over de Duitsche plannen cn stellingen verzameld zouden kunnen worden door een klein aantal bewame personen, die de ze dan direct aan de geallieerde commandanten kunnen doorgeven. 49
cn dc brug 2 uur. A l s men deze methode gebruikt, kan men iemand vrij nauwkeurig een positie aangeven /onder met tic armen tc /waaien of te wijzen. Men zegl b.v. „Ziet dien brue op twee uur ten opzichte van van dc keiktoren daarnaast staat een groep boomen op kwart over tweeën." O f . nogcenvoudigci „Een groep boomen op 800 meter afstand en op kwart over iwec ten opzichte van de kerknet schrijven van een bericht Een medcdeeling zoo te schrijven, dal zij niet verkeerd begrepen kan worden, is veel moeilijker dan de meeste menschen denken. Ken goede geschreven medcdeeling mag alleen volstrekt noodzakelijke bijzonderheden bevallen, bijvoorbeeld : 4. \ ernnjdi heuveltoppen cn ,/l Den naam van dengeen. aan denkt eraan, dat G c , zelfs in het wien de boodschap gericht is. donker, legen den hemel afsteekt. h) Dc plaats, waar G i j U bevindt Afstand schatten op hel oogenblik. dat G i j hel beOcfcnl U in het schatten van richt schrijft, waarbij G i j bedenken a f t a n d e n cn neemt dc proef op dc moei, dat de ontvanger van het som door U w passen le tellen. Een bericht de omgeving misschien niet gemiddelde mannenpas is ongegoed kent. veer 65 c M lang. ) l en nauwkeurige omschrijving van de plaats, waar het waarHet wijzerplaat systeem genomene gebeurde en den lijd, Dit is een methode, die Joor de waarop G i j ^ U w waarneming deed. I ngelschc soldaten gebruiKt wordt (/) Het aantal manchappen en om een plaats aan te duiden, welke voertuigen in kwestie. voor beiden zichlbaar is. Kiest t-) Tijd cn datum, alsmede den bijvoorbeeld een kerktoren cn naam van den afzender. Hieronduidt dezen aan als twaalf uur op der volgt een voorbeeld van een een denkbeeldige wij/eipkiat. \ n dcrgelnkV boodschap : derc punten worden dan automaAan: X tisch mei dc overige uren op de V a n : Jan Dekker, 21 November klok aangeduid, al naar gelang van hun ligging lenop/ichte van de 0 ) 20. Ben bij dc kerk, 2 kilometers ten kerk. Wanneer dus de boerderij Oosten van het kruispunt Zwullcop dc leekcning met zeven uur is cn Harderwijk aangegeven, dan is dc molen 11 uur Apcldoorn
Een plotselinge of opgewonden beweging zou hem kunnen verraden: hei voornaamste bij een goede waarneming is immers, dal de vijand niel weel, dal hij geobserveerd wordt. Hier zijn enkele regels voor en goede waarneming, leert ze uil hel hoofd cn houdt U cr a a n : 1. Waarnemingen worden gewoonlijk hel best gedaan mei zijn tweeën. 2. A l s G c gebruik maakt van een observatiepost, overtuigt U er dan van. dat deze goed gecamoufleerd is. 3. A l s G c Ü voortbeweegt, zorgt cr dan voor, dal uw klecren niel tegen den achtergrond afsteken O m een cenigszïns overdreven voorbeeld te noemen: vermijdt als achtergrond een witgekalkte
(
l
50
Deventer. Ik zag 10 vijandelijke vrachtauto's, elk met 20 man, gaande richting Deventer om 0913 uur. Weest heel voorzichting in het doorgeven van berichten „van hooren zeggen". Overtuigt U ervan, dat degene die U ingelicht heeft, zelf gezien heeft wat hij U vertelt. Onderwerpt hem zoo noodig aan een scherp verhoor, teneinde er zeker van te zijn, dat zijn inlichtingen nauwkeurig zijn, voor G e ze doorgeeft. Hieronder volgen eenige vormen van vijandelijke activiteit, die van groot belang zijn en de moeite waard om genoteerd te worden.
Vijandelijke Opslag- en Herstelplaatsen De aard der opslagplaats (voedsel, ammunitie, enz.) en hoe ze gecamoufleerd zijn). Beweging van troepen, tanks, kanonnen Aantal, bewapening, aard. richting, snelheid. Toestand van den grond en de wegen : Moerassen, inundaties, goede o f slechts wegen, klei o f zandgrond. Activiteit der 5de colonne : Burgers, die zich op verdachte wijze gedragen en van wien het bekend is, dat ze in dienst van den
Posities van vijandelijke stellingen Kazematten, machinegeweernesten, versterkte punten. loopgraven, batterijen (en hoe deze gecamoufleerd zijn), mijnenvelden.
Nieuwe wapens of nieuwe wopentechniek Mogelijk gebruik van gas door den vijand : welke soorten.
Wacht u voor geruchten — zij zijn een oorlogswapen ! Evenals in 1940, zullen de Duitschers trachten geruchten te verspreiden om paniek cn verwarring onder de burgerbevolking te stichten. Zij hopen daarmee de burgers de wegen op te jagen, daar waar ze den vijand bij zijn terugtocht dekking kunnen verschaffen o f de geallieerde opmarsen kunnen hinderen. Gelooft geen geruchten Dezc zullen waarschijnlijk op dc meest listige wijze verspreid worden en zullen misschien zelfs gunstig
klinken voor de zaak der Gcalliccrden. Een opgewonden iemand zou U kunnen vertellen, dat de Geallicerden nog maar 10 kilometers verwijderd zijn en onwillekeurig zoudt G e naar de markt o f het gemeentehuis willen hollen om daar hun komst af te wachten. En dat is misschien juist wat de Duitschcrs willen, dat G c doet. Iemand zou U kunnen vertellen, dat de Gealliéerden radio-instructies aan de bevolking heben omgeroepen om het een o f ander te doen. Geeft 51
daaraan geen gehoor, tol Ge zeker weet, dat dit ook werkelijk zoo is en tot G e hiervoor gesproken hebt met een volkomen vertrouwd iemand, die deze instructies zelf gehoord heeft cn er zeker van is, dat ze door het Geallieerde Hoofdk wartier uitgezonden werden. N o g beter zou het zijn om met een groep buren af te spreken voortdurend met de Londensche radio in contact te blijven en hier om beurten naar te luisteren. Maakt er vooral een gewoonte van ongeloovig te zijn als men U iets vertelt. Ondervraagt dengene. die U inlicht en denkt over wat hij gezegd heeft nauwkeurig na. Hindert den vijand. Als Ge kunt, hindert dan den vijand zooveel mogelijk. G i j zoudt bijvoorbeeld de werking van het vijandelijke politic-apparaat kunnen belemmeren door anonieme rapporten in te zenden over incidenten, die G e zelf verzonnen hebt. Ondanks herhaalde versterkingen, is de politie-macht in Nederland nog maar nauwelijks
voldoende om de orde te handhaven. A l s b.v. de helft van de bevolking dergelijke mededechngen doet, zou de politie hier vanzelfsprekend maar een klein gedeelte van kunnen verwerken en haar heek organisatie zou erdoor in de war gebracht worden. De moedige en wa re vaderlanders onder de politie zouden een dergelijke desorganisatie zeker verwelkomen. De anderen — zij die met den vijand samenwerken — zullen zich nog ongeruster gaan voelen. A l s G e dergelijke brieven schrijft, zorgt er dan voor, dat het papier op geen enkele wijze U w identiteit verraadt. Geruchten vormen een oorlogswapen. De Ondergrondsche Pers zal bij de komst der Geallieerden waardevolle diensten kunnen bewijzen door haar bladen en verspreidings-organisatie te benutten voor het bekend maken van belangrijke geallieerde mededeelïngen. Wij zouden het op prijs stellen, als de redacteuren onmiddellijk na aankomst der geallieerde troepen met de commandanten contact zouden willen zoeken.
Let op de landverraders de voeten maken. Maar het geallieerde Opperbevel zal zich niet in hun bestraffing mengen, als ze eenmaal voor een Nederlandsche Rechtbank staan. D a a r o m is het de plicht van de Nederlandsche bevolking een lijst met de namen der landverraders in hun omgeving samen te stellen, met een omschrijving van hun wandaden.
De berechting en bcstratfing der landverraders is een zaak, die den Nederlanders zelf aangaat. De geallieerde strijdkrachten zullen natuurlijk zoodra de bevrijdinesoperaties beginnen met de Ncderlandsche autoriteiten samenwerken om te verhinderen, dat de handlangers van den vijand zich uit
>2
4. Past op voor mijnen, vallen, enz en zwaar materiaal gebruikt zullen worden, b) „ An t i - p e r s o nen "-mijnen, die op of langs de wegen worden gelegd of op terreinen, waarover waarschijnlijk troepen zullen oprukken.
Zooals G c weel, is hei dc gewoonte van den vijand om mijnen cn vallen achter zich le laten in hei gebied, waaruit hij zich terugtrekt. Hij zal eveneens trachten bruggen op te blazen en gebouwen, magazijnen, machines of de oogst op het veld te vernielen ; kortom alles wat den Geallieerden bij hun opmarsch van nut zou kunnen zijn. Zijn bedoeling in dit opzicht is duidelijk: hij w i l den Geallieerden zooveel mogelijk oponthoud en last veroorzaken cn zoo groot mogelijke verliezen toebrengen. Hij zal de wegen, de spoorwegen en open velden, die voor tank-operaties geschikt zijn zoolang mogelijk gevaarlijk o f ontoegankelijk willen maken, teneinde zich langzaam en in goede orde terug tc kunnen trekken.
„Anti-voertuig" mijnen Deze worden gewoonlijk vlak onder de oppervlakte gelegd met den top gelijk met het wegdek. Dc meest voorkomende soort — de Duitsche Teller-mijn, — is rond en plat met bovenop een verhooging in den vorm van een paddestoel. Wanneer cr een voertuig overheen rijdt, wordt de mijn door den druk tot ontploffing gebracht ; soms is alleen het gewicht van een man al voldoende. Probeert deze mijnen niet op te lichten ; zij zijn dikwijls Waarschuwt Uw kinderen tegen door draden met landmijnen o f z.g. mijnen en houdt hen hij U. A l s „ b o o b y - t r a p s " verbonden. Kijkt G c een mijn ontdekt, zoudt G c goed rond om te zien. o f G e U iedereen een nuttigen dienst bewijmisschien in een mijnengebied bezen door de plaats daarvan op vindt ; let vooral op dicht bij den duidelijk zichtbare wijze aan tc grond gespannen draden. Snijdi geven. De beste manier zou nooit een strakgespannen draad natuurlijk zijn om een groote letter door en trekt nooit aan een lossen , . M " op een stuk karton aan een draad. A i s G e een stuk draad ziet, stok vast tc binden. Daar deze onderzoekt dan beide einden nauwechter zelden voorhanden zijn, keurig voordat G e het aanraakt : neme men wat het dichtst bij dc liet is zelfs raadzaam deze in het hand i s , b.v. een sleen o f een tak. geheel niet aan te raken, maar dc Waarschuwt de dichtstbijzijnde geallieerde troepen. Waarschuwt plaats duidelijk aan te geven, opdat U w kinderen ! anderen zc ook kunnen zien. „Anti-perionen"-mijnen Dit zijn gewoonlijk kleine cylïndervormige mijnen van 10 c M . middellijn cn ongeveer 12 c M hoogte, die door een der talrijke struikeldraden, die eraan verbonden zijn, tot ontploffing gebracht wor-
Miinen Er zi jn twee hoofdsoorten mijnen: a) ..Anti-voertuig"-mijnen, die op de wegen gelegd worden o f op terreinen, die naar alle waarschijnlijkheid voor vrachtauto's 53
tot ontploffing brengt. De veiligste weg dien ge kunt volgen, is geen door den vijand ontruimde gebouwen binnen te gaan, totdat ze grondig door geallieerde deskundigen doorzocht zijn. Houdt, zoo mogelijk, de bewegingen van de Duitsche troepen, die gebouwen betreden en verlaten, in het oog. Als de vijand eenmaal op den terugtocht is. zal hij zijn vindingrijkheid tot de meest duivelsche streken aanwenden. O m een v j o r beeld le noemen : mijnen en landmijnen worden dikwijls aan de lijken van Duitsche zoowel als geallieerde soldaten verbonden. Weest op Uw hoede f
den. Bij bet eerste contact springt de mijn ongeveer een meter boog de lucht in cn ontploft daar, terwijl staalscherven in alle richtingen vliegen. Een ander soort, is de mijn, die in een houten kistje ligt cn tot ontploffing gebracht wordt door het gewicht van één persoon. A a n deze mijn is bovendien dikwijls een extra ontbrander bevestigd, die de mijn doet ontplolfen, als het deksel wordt opgelicht. Raakt zelf nooit zulke mijnen aan. Rapporteert hun aanwezigheid aan de geallieerde troepen en geeft duidelijk de plaats aan Vallen Wanneer de vijand plaatsen o f gebouwen ontruimt, plaatst hij dikwijls ladingen springstof, die door eén onvoorzichtige beweging ontploffen, gewoonlijk door het openen van een deur o f een raam. of door het oprapen van een voorwerp, dat op den grond ligt, of zelfs door een struikeldraad, die voor den toegang tot een binnenplaats o f voor een gat in een muur eespannen is. N o g een andere listige manier is o m den mijn te doen ontploffen door het opnemen van de telefoon. De meeste van deze ladingen zijn bovendien voorzien van een tijdlont, die de mijn op een vastgesteld tijdstip
Behalve de ladingen springstof, die door een onvoorzichtige handeling tot ontploffinggebracht worden, heeft de Duitscher ook de gewoonte tijdbommen achter te laten, die na enkele dagen, doch soms ook pas na enkele weken ontplolfen, al naar dc lengte van de lont. Een dergelijke bom was achtergelaten in het postkantoor te Napels en ontplofte dagen daarna, waarbij een aantal burgers gedood werd. Het is daarom raadzaam om uit de buurt van publieke gebouwen te blijven, totdat ze door geallieerde autoriteiten onderzocht zijn geworden.
!
4
5. De onmiddellijke voedselvoorziening van het gebied waar de Geallieerden geland zijn Laat ons veronderstellen, dat de geallieerde troepen geland zijn op een gedeelte van de Nederlandsche kussen dat de vijand zich terugtrekt. De eerste plicht van onze troepen is dan. de hun opgedragen militaire operatics uit tc voeren Dc vijand zal ondertusschen op zijn terugtocht alle voedselvoorraden, die hij zelf niet mee kan nemen, en alles wat op het veld slaat, trachten te vernietigen. Hiervan moet iedere \adcrlander zich goed reken-^hap geven. Alles vvai men doen kan om de vocdsclvoon.iden en de oogst hiertegen te vrijwaren, zal van onschatbare waarde zijn voor Uzelf cn voor Uw landgenooten : elk middel, dat Ge kunt v inden om deze voorraden den vijand te omzeggen, zal helpen om een periode van ernstig lekort in Uw voedselvoorziening te overbruggen. Zulk een periode is bijna onvermijdelijk, daar de geallieerde soldaten niet direct kruiwagens voedsel aan land kunnen rijden en meelzakken op hun schouders dragen. cn daarna de strijder^ Het is daarom noodzakelijk voor iederen Nederlander om wat voedsel, dat niet aan bederf onderhevig is, op zij tc leggen voor een noodperiode, die misschien, al naar de streek waar hij woont, van een week tol drie weken zal duren. Het geallieerde opperbevel weet, dat het buitengewoon moeilijk is van 1 w magere rantsoenen nog voedsel over le sparen, mant lu r moet ' Dengenen, die meer voedsel hebben dan anderen, of beier in de gelegenheid zijn hun eigen voedsel le produ-
cccrcn wordt in naam van hel vaderland en van de Vrijheid verzocht hun landgenooten ic helpen, waar dal maar mogelijk is De bcvriiding zal voor dc armen zoowel als voor dc rijken zijn, cn zij die beier voorzien zijn dan anderen hebben een plicht ie vervullen jegens de minder bedeelden Voedsel-voor rader. Dc vijand zal irachlcn al het vee. dat hij zelf niet mee kan nemen, tc slachten cn tc vernietigen. Als Ge hem dit kunt beletten door zijn administratie in dc war te brengen of. waar du tenminste mogehik is. hel vee dc bosschen in ie drijven ol op nog andere manieren, dan zult Ge hierdoor Uzelf cn Uw landgenooten helpen. Hier volgen dus instructies : a) Hcgint nu een voedselvoorraad aan te leggen voor noodgevallen cn verbergt dien zorvuldig. b) Maakt aanieekcning van alle plaatselijke opslagplaatsen van voedsel, kleeding en brandstoffen cn elk iranssportmiddel. dat voor dc distributie daa rva n geb r u i k t kan wo rde n. zooals handkarren, kruiwagens, karren of vrachtauto's. c| Maakt nu reeds uit hoe Ge deze voorraden tegen vernieling door den vijand kunt beschermen.
Gedurende een noodtoestand kan het waler besmet woidcn of de toevoer afgesneden. Houdt een bad of teil steeds met water gevuld (Du kan ook tegen brandgevaar dienen). Houdt in Uw schuilkelder steeds een aantal flcsschcn, kruiken of
kannen steeds met versch water gevuld- Water blijft eenige dagen drinkbaar. Als G e in de nabijheid van een waterreservoir of pompstation woont, neemt dan maatregelen om de/e legen vernieling te beschermen.
chuwd, dat ze niet zullen wordens vergelen als de geallieerde troepen aankomen. Het is nu U w vaderlandsche plicht om direct aan de bevolking te verkoopen — en zoodoende U w landgenooten te helpen cn U w producten uit de handen van den vijand tc houden. Z o o d r a echter de vijand verdwenen is, moet Bevolkingsregisters en Arbeidsbureau* al het voedsel door de ofticieele Het geallieerde Opperbevel heeft kanalen onder dc gehecle bevolkde hoogste waardeermg voor hen, ing gedistribueerd worden. O p dat die de in deze gebouwen aanwezige oogenblik zal de Zwarte Markt registers cn kaartsystemen onniets anders zijn dan een antibruikbaar gemaakt hebben. Vele sociale cn verachtelijke geldjagcnj, Nederlanders hebben reden de/e waarvoor geen verontschuldiging ..pariisanen"" dankbaar te zijn cn te vinden is cn die zonder pardon nog andeten zullen tijdens de onderdrukt zal worden. bevrijding reden tot dankbaarheid De Zwarte Markt De Zwarte Markt, die gedurende het eerste stadium van de bc/.clting zoo noodzakelijk was. dient nu dc belangen van den vijand, sinds deze zijn eigen aankoop-agentschappen heeft opgericht, die tot eiken prijs levensmiddelen inslaan. Boeren, kweekers cn tusschenpersonen, die aan de agenten van den vijand verkoopen. worden hierbij gewaar-
Voertuigen Als G e handkarren of kruiwagens bezit, verbergt ze dans reeds mi, of als dit niet mogelijk is, zoodra het signaal voor dc landingsoperaties gegeven is. A l s G e ze niet kunt verbergen, tracht ze dan onbruikbaar te maken door de wielen eraf te nemen. A l s G e een motorvoertuig hebt, verwijdert cr dan een onmisbaar onderdeel van en verstopt het.
6. Als de Duitschers gas gebruiken O m te beginnen dit : weest niet bang voor gas. Bedenkt, dat in den vorigen oorlog slechts I "„ van alle verliezen door gas veroorzaakt werd. A l s ge het hoofd koel houdt, zult G e er ongetwijfeld zonder letsel aan weten tc ontkomen. Het is heel moeilijk zoo veel gas ie gebruiken, dat hel in dc open lucht doodclijk is. Het weer en de wind kunnen U te hulp komen. Een vleugje gas zal U geen blijvend kwaad doen, mits G i j het
hoofd koel houdt cn onmiddellijk Uw maatregelen neemt. A l s G e buitenhuis door een gasaanval overvallen wordt, bedekt dan onmiddellijk mond en neus met een vochtige doek : de troepen in den vorigen oorlog gebruikten dikwijls een zakdoek, waarop ze gewaterd hadden. Gaat dan. legen den wind in. naar een hooger gelegen plaats o f naar een bovenkamer. W i l gas eenige blijvende uit-
werking op troepen hebben, Jan moet het zwaarder zijn dan de lucht cn daarom dicht langs den grond drijven. iVTraangasT?) N i c ^ s ™ 3) Verstikkend gas. 4) Blaartrekkend gas Traangassen. Deze zijn niet ernstig cn hebben geen blijvende uilwerking . zij /uiten geen blindheid veroorzaken. Wascht de oogen met zout water, en stelt den patient gerust. ArserTcumrook en/. Deze hebben vaak geen reuk en zijn onzichtbaar. De symptomen zijn snuiven en niezen, met sterke neerslachtigheid cn soms overgeven. Houdt den patiënt absoluut rustig, stelt hem gerust cn behandelt hem als voor ccn zenuwschok.
N
Verstikkende gassen. Chloor- cn Phosgecngassen zijn de voornaamste en ruiken naar chloor o f rottend hooi. Volstrekte rust voor den patiënt, geen alcoholische drank, doch hectc zoete koffie o f soep. Houdt den patient warm en stelt hem gerust cn behandelt hem als voor een zenuwschok. Past in geen geval kunstmatige ademhaling toe, daar dit den toestand zou kunnen verergeren. Blaartrekkende gassen. Mosterdgas is hiervan het voornaamste, dat lang cn hardnekkig hoven den grond' blijft hangen cn als vloeistof op den grond b 1 ij ft I iggen. Het ruikt naar knoflook, ben ander blaartrekkend gas (het l.cvvcsict) ruikt 57
Hoe men letsel door mosterdgas veroorzaakt, kan voorkomen Mosterdgas, hetzij gebruikt in den vorm van een verdampende vloeistof, hetzij als stofregen o f gewoon in gasvorm, zal op elk «edceltc van het lichaam dat ermee ui aanraking komt. blaren doen ontstaan. D c blaren zullen niet dadeliik zichtbaar zijn. Volgt daarom de volgende aanwijzingen nauwkeurig, als G e denkt, dat iemand met dat gas besmet is. Ook klccrcn en andere voorwerpen worden cr door aangetast ; zij zijn dus gevaarlijk o m aan te raken, totdal zc gewasschen zijn. A l s G i j in aanraking zijt geweest mei mosterdgas in vloeibaren ol gasvorm, kleedt U dan zoo vlug mogetijk geheel uit ; Uw schoenen moet G c uitdoen, voor G c hel huis binnengaat. Laat Uw kleercn buiten cn wascht U grondig met zeep cn zoo heel mogelijk water. Dit ontklecden en vvasschen moet binnen dc twintig minuten geschieden. Als er vloeibaar gas met U w huid in aanraking is geweest, wascht dan dat gedeelte onmiddellijk met zeep cn heet water. Behandeling voor gas Vele van de gassen die in den oorlog gebruikt worden, behoeven niel levensgevaarlijk zijn. als men de juiste behandeling volgt. Besmette klcedingstukken moeten uitgedaan, de oogen goed uitgewasschen, dc huid gewasschen cn den mond cn dc keel door te gorgelen goed uitgespoeld worden. De patient moet volstrekte rust houden. Behandelt hem als voor een zenuwschok, totdat deskundige hulp beschikbaar is.
Samenvatting lijk vooral van locpassing op dok
De geheele bevolking wordt gewaarschuwd tegen misleidende en bedncgclijkc handelingen en geruchten van Duitsche zijde, en vooral legen voorbarige berichten aangaande een geallieerde landing. Als dc lijd hiervoor gekomen is. zal du op onmiskenbare wijze door de Londensche radio aangekondigd
riolcerings- cn walerlcidingspersoncclGas-en clectrkitcilspcrsoncel, spoorwegwerkers, vrachlaulochauneurs, dokwerkers en andere transportarbeiders, zullen noodig zijn zoodra dc vijand uil een zekere streek verdreven is. Zij moeten daarom deportatie lot eiken prijs vermijden. Alvorens tc ..verdwijnen" moeien vrachtautochauffeurs de onmisbare onderdeden van hun voertuigen verwijderen en spoorwegarbeiders moeten hetzelfde doen met de locomotieven, scintoestellen enz.
Vele patriotien zullen misschien hun gezinnen moeten verlaten om arrestatie cn deportatie tc vermijden : laat een ieder klaar staan om deze ondergedokenen onderdak te verschaffen cn tc helpen. Laat niemand zijn woonplaats verlaten op zoek naar grootere veiligheid : thuis o f bij vrienden is het veel veiliger. leder gezin moet een schuilkelder voor gebruik gereed hebben in geval van bombardementen. Minstens één lid van een huisgezin moet in slaat zijn om Eerste Hulp te verleenen cn moet hiervoor het noodigc gereed hebben.
De patriotten onder dc gemeenteambtenaren cn andere vooraanstaande burgers in iedere stad o f dorp, loopen gevaar als gijzelaars gearresteerd te worden en moeien dus ook klaar slaan om onder te De leden van de reorganiseerde weeritandsgroepen zullen hun voorgenomen plannen ten uitvoer brengen. Het is hun plicht om de vele patriotten bij le slaan die hun toevlucht moeten nemen tot een „illegaal " leven naarmate dc dag der bevrijding nadert.
van Uw gezin op de hoogte zijn van brandbestrijding cn er voor zorgen dat water, zand enz. voorhanden zijn. leder gezin moet ten allen koste een voorraad*-voedsel op zij zien le leggen, indien mogelijk voldoende voor 2 of 3 weken. Degenen die zullen moeien onderduiken, moeten een persoonlijke voorraad klaar hebben liggen. Op hen van wie het dagelijksche t'e\en in een gemeente afhankelijk is rust een bi/ondere verantwoordelijkheid : zij moeten de gemeentelijke diensten zoo lang mogelijk in stand houden o f deze zoo spoedig mogelijk hervatten. Dit is natuur-
Ook anderen die actief werkzaam zijn. moeten arrestatie zien tc voorkomen in geval de Duitschcrs een deportatie op grootcn schaal ondernemen. Zij moeten trachten het vijandelijk transport en de verbindingslijnen gedurende dc bevrijdingsoperaties te hinderen, hetgeen van het grootste strategische belang is. Zij moeten trachten den vijand te verhinderen om voedselvoorraden ie vernietigen o f met zich mede te ï8
voeren : alle vijandelijke verdcdigings-posiiies, mijnenvelden enz. moeten geobserveerd worden : leert U w eigen omgeving goed kennen cn oefent U in het gebruik van kaarten om zoodoende dc geallieerde troepen te helpen en den vveg tc kunnen Laat iedereen de verraders en de quislings in de galen houden en hen belenen te ontsnappen ; brengt den
ad mi nistra tic ven en Politic-dienst van den vijand in dc war : indien mogelijk, bereidt dan de patriotten, die in staal zijn om de gemeentelijke diensten over te nemen voor, om onmiddellijk de meest dringende taken op zich tc nemen in dc bev rijde streken van het land en met genwoordigers van de Nederlandsche Regcering samen te werken.
De medewerking van het geheele volk kan van groote militaire waarde zijn Goeden moed en veel succes!
59
Graden en kenteekens in ft
•ft-Honn
^-Unirraöwrfutirrj
V-iSmnnnwnD
VrMrofthm
•n-ftwinfiitrtt
UObtratarfühfo KvHauptsdiorfiArtr
ih-UnitmumifiVirrr *-»«5lunnf*rtr •* Kouotïrurtnfuhw Hh-Smmbannfahrtr WOtrmn^mMitT
BenJuFuhrfr Vi
•rt-Hnnn Hoypisfhorfilifir
SH-lnltfSiunnfohftr WSrormbonnfihm hVObtrfühiW feidisfttrer-'A Haupriftfrer
SlomiotKfifjhrer ODtrsToruppenröhrer
Graden en kenteekens in Waffen ff
•rt-Moinbü ^•UnKiïturmfuh[trbisiVSTufmbQnnfüh[Tr&i:^-Briaod(fuh-'rbis tólïnfijhm HwpmuraiFOh/ir Obfrfbfuir Gteainttnfuhftr IlSnmiJ QSWKI (ifiratl I
61
a
Menschen die kouvatteni de Schippert Al hoeft D niet dagelijks door weer en wind, neem Cachets Bonnema ln huis. Perfect btj opkomende griep! Pijn en koortsverdrijvend. En door de N a r c e i n o v o „ B o n n e m a " direct hoeststillend. Bh ernstige gevallen echter: de dokter!
met Narceinovo „Bonnema*" (Ca Ha NOg HC1)
