HANDLEIDING
Ten gebruike
van
Nederlandsche
bondgenooten
met de bedoeling de komende
onze
hen
bevrijding
gedurende te
heipen,
en hun raad te geven
i U
doir*h«"
GEALLIËERDE OPPERBEVEL
5
INHOUD. D E E L
1.
//.>«' Ge U kaal voorbereiden op de komst tan ik Geallieerde Strijdkrachten. Blz. I.
INLFUNNG
..
..
..
3.
W A T DE BEVRIJDING VOOR Ü
5.
H O E GE EEN SCHUILKELDER
f>.
HOUDE
U
9
Z A L BETTEKENEN
..
KUNE MAKEN
12 14
GEREED O U EFRSTI; H U I P A A N G E W O N D E N
II
\ I K-
Lf E N E N
W
7.
LET OF BRANDGEVAAR
24
H.
BEREIDT
27
U
VOOR O P B O M B A R D E M E N T E N
9.
OEFENT Ü
IN OBSERVATIE
10.
O F I ENT U
IN HET BFSTUDFEREN V A N
11.
BlSEUDIFBT IIFT DuiTSCHE T R A N S P O R T S Y S T E E M
..
29
12.
BESTUDEERT
..
KAARTEN
DEN VIJAND
..
13.
HELPT
14.
D E VOEDSELTOESTAND IN E U R O P A
DE ONDI RGRONDSCIIE
31 ..
33 34
PERS
39 ..
..
..
39
BIJVOEGSEL. DE
B U R G E R G E D U R E N D E DE
BEVREIDINGSOPEKATIES
D E E L
42
II.
Uw laak wanneer tte Geallieerde Strijdkrachten uw tand hhtnetmikken. Blz. 1.
BEREIDT
2. 3. 4. 5.
U W O O G E N K U N N E N DE G E A L L I E E R D E N H E L P E N . . H O E D T U VOOR G E R U C H T E N PASE OP VOOR MIJNEN, V A L L E N E N Z D E O N M I O D I I I I J M VOEOSI I V O O R / I I M M ; V A N H E I G E B I E D O N D E R GFALIIÊERDE CONTROLE V O O R H E T G E V \ I DI D L I i s r M I R S G A S G E B R U I K E N ..
6.
U
VOOR OP G E V A R E N
46 47 49 51 53 54
Nederlanders! Bondgenooten! I lei voornaamste oorlogsdoel t! c i y e cee h i g«le Volkeren i s de overgebleven As-mogcndhcden l o l overgave ie dwingen. Niets mag cl i t streven in den weg staan, omdat hei slagen van alle andere plannen van d u ecne doel afhangt. Zooals Cie weel is de bevrijding van West-Europa een nuodzakeliik onderdeel van de Geallieerde plannen. Een mislukking daarvan, als ge\olg van voorbarige aelie, moet tol iederen pnjs ^vermeden worden. •\ls het tijdstip van de landing eenmaal gekomen is, moet /ij ook met maximale doelmatigheid en een verpletterende zekerheid plaats hebben. O m dit sueees te bereiken zijn niet alleen enorme matcrièele voorbereidingen noodig. maai de actie moei bovendien op den juistcn lijd geschieden en precies in een uitgebreid en mgewikkeid strategisch plan passen. Dit is de reden, waarom de dag der bevrijding voor U niet eerder gekomen is. Gij. Nederlanders, /ijt onze bondgenooten. Uw zonen vechten heden in de rijen der Geallieerden als soldaten, matrozen en \ Negers. Velen onder hen zullen met de bevrijdingslegers meekomen en nu zal de tijd spoedig aanbreken, waarop G e U moet voorbereiden o m U bij hen aan te sluiten en deel te nemen aan den uiteindclijken aanval op Uw onderdrukkers, die Uw land zijn binnengevallen, nadat zij plechtig verzekerd hadden Uw neutraliteit te zullen eerbiedigen, die de oorlogswetien hebben overtreden. Uw landgenooten vermoord, i; Uw voedsefontm.men en l vv mannen en vrouwen naar hun
eigen land weggevoerd om daar slaven-arbeid voor hen te verrichten. Velen onder U hebben den strijd na 1'MO actief of passief voortgezet. Dergelijke hulp is voor het Geallieerde Opperbevel van onschatbare waarde geweest en de namen dezer heldhaftige strijders van de ondergrondschc bewegingen zullen wij ook na de bevrijding Er zijn er echter nog velen onder U . die niet met zekerheid weten wat ze kunnen doen of op welke wijze ze kunnen helpen vóór of op den dag, waarop de geallieerde legers U w " land zullen betreden ; den dag waarop Cie zoo geduldig en vol hoop hebt gewacht. Op dien dag zal er meer verwacht worden dan juichen en met vlaggen zwaaien alleen. Die dag zal vragen om moedige harten, koele hoofden en willige handen. Die dag zal niet alleen strijders georganiseerde werkers administratieve krachten van openbare en particuliere instellingen. spoorwegarbeiders, motor-herstellers, eleelriciens, mecaniciens, chauffeurs, schippers, enz. Het zal hun plicht zijn hun, dageli.iksehe beroep ten behoeve van dc Geallieerden te blijven uitoefenen. O p deze wijze zal de overwinning en de vrijheid op even doelmatige en eervolle wijze gediend worden als met hei geweer in de hand. Anderen, mannen zoowel als vrouwen, zullen noodig zijn als brandwachten, in reddingsbrigades, als pleegzusters en in de " Eerste H u l p " - Dienst. Vrijwilligers voor
dit soort werk, voor de bescherming der persoonlijke en algcmccnc veiligheid, moeten zich nu reeds beginnen te oefenen en te organiseeren. Men moet niet vergeten, dal de luchtbeschermingsdienst ged u ongen zal worden zich te beperken tot werk dat voor de Duitschcrs van militair belang is en geen gelegenheid za! hebben o m het eigendom van de eigen leden te beschermen o f zich o m eigen kameraden te bekommeren. Bedenkt o o k , d a l de vijand waarschijnlijk alles op zijn terugtocht zal trachten te vernielen. De vijand pocht dikwijls o p „ dc vesting Europa " en leeft in den waan, dat hij door een ondoordringbaren betonnen muur is omgeven. In werkelijkheid is hij omsloten door een muur van onverzoenlijke, vastbesloten mannen en vrouwen, die zijn verbindingslijnen en opslagplaatsen in hun macht hebben. H i j is gevangen binnen een muur van vaderlanders, die branden van verlangen om zich van hun knellende banden te ontdoen. Bovendien . . . . zelfs de betonnen muur. waarop hij zich zoo beroemt, is niet ondoordringbaar.
militaire deugd is, als paraat-zïjn. Bovenal, laat den vijand niets van U w plannen blijken, totdat de tijd daarvoor gekomen is. Vermijdt provocatie, bewaart U w discipline, weest gereed, koel en vastberaden en overtuigt U ervan, dat, wanneer G e opdracht krijgt o m te handelen, deze opdracht dc ware is en afkomstig van dc Geallieerden en niet van den vijand. Hef Geoffieerde Opperbevel.
2. De bedoeling van deze brochure O p de volgende bladzijden hebben wij U met opzet alles van den zwarten kant laten zien, daar het onze plicht als Geallieerden is, U op alle mogelijkheden voor te bereiden. Hel zou gemakkelijk voor ons geweest zijn de feiten rooskleuriger voor te stellen en het hccle beeld wat aantrekkelijker te maken, maar dit zou laf en in strijd met Uw werkelijke belangen geweest zijn.
Dit boekje is daarom samengesteld mei twee bedoelingen : a) O m U te waarschuwen tegen de gevaren, waaraan G e blootgesteld kunt worden i n geval van een landing en o m U raad te geven aangaande de beste wijze, a) D o o r sabotage tc plegen achter waarop G e U daartegen kunt het front van den vijand. beschermen. h) D o o r het verleenen van hulp op b> O m U te toonen op welke wijze groote schaal i n administraG e kunt helpen deze gevaarlijke tieve en andere diensten. periode te verkorten, door den <•) D o o r het geven van inlichtingen. vijand tegen te werken, verwarring in zijn rijen stichten en U w H e l tijdstip daarvoor zal dmekffi/k bondgenooten tc helpen. en onmiskenbaar aangekondigd Het is natuurlijk best mogelijk, worden. Vergeet ondertusschen dat G e i n het geheel niet bij dc niet, dat geduld evenzeer een In het algemeen verwacht het Geallieerde Opperbevel dat zijn bondgenooten, dc Nederlandschc patriotten, o p de volgende wijze hun eigen bevrijding zullen helpen bevorderen :
10
bevrijdingsoperatie betrokken zult worden. Zoodra de Duitsche soldaat begint te beseffen, dat zijn leiders zijn leven op het spel zetten op hun eigen hachje te redden, als hij evenals zijn leiders inziet, dat Dtrïtschland den oorlog eigenlijk al verloren heeft - dan is een landing misschien overbodig. Het is evenwel veiliger te veronderstellen, dat zij werkelijk op komst is en er U op voor te bereiden. Bestudeert deze brochure zorgvuldig. Tracht groepen te vormen met U w buren om de aanwijzingen die zij bevat, tc bespreken en tc bestudceren en kiest uit Uw midden
EEN
secren en deze lessen in praktijk te brengen. Bedenkt, dat de Duitschers waarschijnlijk zullen probeeren ook de tot dusverre met gunstig gevolg verborgen radio's in beslag tc nemen op een oogenblik, waarop (ie ze zelf het meeste noodig zult hebben om naar instructies uit Londen tc luisteren. Neemt hiertegen U w maatregelen. Ook zou dc stroom afgesneden kunnen worden door de Duitschers o f door bombardementen verbroken ; m dit geval zou een batterij van eroote
BELANGRIJKE
MEDEDEELING
aan de ondergrondsche gewapende strijders in Nederland Deze brochure is uitgegeven
niet-müitaire wijze van dienst
voor algemeen gebruik van de
kunnen zijn. Zij, die instructies
geheele bevolking, vrouwen en
voor onmiddellijke actie ver-
Het
wachten, zullen niet teleurge-
hoofddoel is hen te helpen zich
steld worden, maar in deze
kinderen
inbegrepen.
zelf te beschermen en bovendien
brochure behoeven zij niet naar
te toonen hoe zij, die er toe in
dergelijke instructies te zoeken.
staat zijn, de Geallieerden vóór
Deze zullen hun langs andere
en na de bevrijding op nuttige,
wegen bereiken.
1 i
3.
WAT
DE BEVRIJDING
VOOR
U
ZAL
BETEEKENEN Het is waarschijnlijk dat het betreden van Uw land door de Geallieerde troepen aan vele officieren en manschappen het leven zal kosten. Zij zullen sterven voor de bevrijding van Uw land en- de andere bezette gebieden van Europa. De bevrijding zal ook het leven kosten aan veten onder de burgerbevolking aan dc Engelschc kust. Zij zal schepen kosten en het leven van bemanningen. De arbeiders in dc Amerikaansche en Britsche fabrieken zullen er hun onvermoeide cn beste krachten aan
gebombardeerd zullen worden, evenals spoorlijnen en wegen, die gebruikt worden voor vijandelijk transport. Dit zal waarschijnlijk ten gevolge hebben, dat het verkeer in de war gebracht wordt en dat — totdal de Gealliëirden tol in de streek waar Gij woont, zijn doorgedrongen — de voedselvoorziening slop staat. Waterleidingen zullen misschien vernield of verontreinigd worden door gebroken riolceringen. Gascn eleclriciteit kunnen volkomen afgesneden zijn. Dc vijand zal trachten al Uw middelen van bestaan op zijn terugtocht te vernietigen; misschien zelfs al vóór de bcvrijdingsopcralie begint. Dit is in. strijd met het Internationale Recht en gij zijt gerechtigd hem, met welke middelen ook, te verhinderen deze lafhartige daden uit te voeren.* Dc meeste van de zoo juist geopperde mogelijkheden kunnen worden voorzien en derhalve kunnen tegenmaatregelen worden genomen. Op blz. 14-16 kunt Ge de beschrijving vinden van een goeden schuitkelder, die aan degenen, die niet actief aan den strijd deelnemen redelijke veiligheid biedt : een goede voorraad water cn nood-
Het is mogelijk, dat wij ook van U grootere offers zullen vragen voor de zaak der bevrijding, dat wij ook Uw land, na al i>et leed in 1940 en daarna onder het juk van dc Duitschers, nu nog zullen vragen om met een laatste krachtinspanning dit juk af te werpen. Het is beter deze feiten nu onder de oogen te zien dan zich door ongegrond optimisme te laten verblinden. Er staan U waarschijnlijk ontberingen te wachten. Hoe beter men voorbereid is om deze ontberingen te doorstaan, hoe gemakkelijker men ze zal kunnen dragen en hoe eerder het land van den vijand gezuiverd zal zijn. Niets behalve de Duitsche overgave kan nu de invasie tegenhouden. Een verstandige voorbereiding zal Uw weerstandsvermogen verhoogen. Wat zal de bevrijding voor U beteekenen ? Het is bijna met zekerheid te zeggen, dat de kuststreken vanuit de lucht en vanuit zee
* Als V getuige bent van misdadige handelingen door de Duitsche troepen, onthoudt dan hun namen en a/deelingsnummers en rapporteert deze hij de geallieerde officieren, zoodra de gelegenheid zich daartoe voordoet. 12
rantsoenen zullen U door den tijd voordat de Geallieerden komen, heen helpen.
Dit zal inderdaad voor de meesten een moeilijk besluit beteekenen, vooral voor hen, die een gezin hebben. M a a r men moet niet vergeten, dat niet alleen de snelheid waarmee de bevrijding in zijn werk zal gaan, maar ook het welzijn van hun land ervan afhangt. Bovendien zullen zij zoodoende het concentratiekamp ontloopen. Laat U niet ontmoedigen door de Duitsche propaganda, die iedere daad van verzet als een misdaad tracht voor (c stellen. E r zijn altijd gewetenlooze schurken, zelfs in vredestijd, maar de overgroote meerderheid van hen die een illegaal bestaan leiden, zijn ware vaderlanders, die U gaarne zullen helpen. Het Geallieerde Opperbevel geeft U daarom den raad, U bij deze patriotten aan te sluiten en U w plannen dienaangaande met de grootste voorzichtigheid cn onder de grootste geheimhouding uit te werken. Hoe minder personen de bijzonderheden van U w plannen weten, hoe beter. Laat zelfs U w kinderen niet weten waar G e heen denkt te gaan.
Mogelijke slachtoffers voor deportatie . . . Het is de plicht van alle ambtenaren cn civiele administrateurs o m onder te duiken, zoodra het signaal voor de bevrijding gegeven wordt. Z i j doen er zelfs beter aan zich te verbergen v ó ó r het signaal gegeven wordt, aangezien, naarmate die dag nadert, de vijand zeker zal trachten hen gevangen te nemen en in concentratiekampen op te sluiten o f met zich mee te voeren. Het is de plicht van een ieder met bepaaide vakkennis, die den Geallieerden o f zijn landgenooten van nut zou kunnen zijn, o m hetzelfde tc doen — werktuigkundigen, gemeente-ambtenaren, gas-en waterleidingspersoneel. doktoren, onderwijzers, — kortom allen, op wie het dagelijksche leven in een stad o f gemeente steunt en verder allen, die voor mogelijke slavenarbeid naar de Duitsche oorlogsindustrie weggevoerd zouden kunnen worden.
4.
Helpt in het onderbrengen van ontsnapten
Z o o goed als het de plicht is van zekere personen o m onder te duiken, is het de vaderlandsche plicht van iedereen die helpen kan, om hen die weten te ontsnappen in alle opzichten bij te staan. Hoe beter U w financïeele positie is, hoe crooter Uw plicht tegenover Uw vaderland en U w landgenooten.
U moet deze menschen verbergen, voeden en voor hun algemeen welzijn waken, zelfs al beteekent dit voor U , dat U" zich enkele opofferingen moet getroosten. Tegenover de solidariteit van het geheele volk zal de Duitsche politie volkomen machteloos staan. 13
5.
Hoe ge een schuilkelder kunt maken
Als G c al een goede schuilkelder hebt, dan hocfl G c dit alteen maar over ie lezen om te zien of Ge niets vergeten hebt. A l s Cie geen schuitkelder licht, besluit dan o f G e ( n ) C i een buitenshuis, of (/>) in Uw eigen huis zult maken, of dat G i j (r) een gemeenschappelijke schuilkelder wilt inrichten, of van een in l w omgeving gebruik wilt maken
of op de eerste verdieping, welke uitkijkt op ccn muur. die U tegen dc gevolgen van luchtdruk dooi ontploffingen veroorzaakt, kan beschermen Bovenverdiepingen zijn minder goed, omdat deze geen voldoende bescherming bieden tegen splinters cn brandbommen. In een flatgebouw is hel aan tc raden een commissie te vormen, die dc meest geschikte kamer of kamers uitkiest, waarin dc bewoners kunnen schuilen en als zoodanig kunnen Besluit eerst welke kamer in Uw worden ingericht. eisen huis of in Uw bedrijf, hei besl Voor het geval de Duitschers gas als schuilplaats kan dienen. gebruiken, is het noodig dc kamer A l s G e een /aak, een winket, een af te kunnen sluiten. D i l wordt pension o f een flatgebouw hebt. dan gedaan door alle spleten en barsten moei G c besluiten waar Ge dc in ramen, muren, vloeren cn personen voor wie Ge verantwoorplafonds dicht tc maken, de schoordelijk zijt. onder kunt brengen cn steen af te sluiten en papier tc hen er toe bewegen dc schuilplaats plakken over ventilatic-openingcn gezamenlijk in orde te brengen en roosters. Het is noodig ccn Hoe Ge een schuilkamer moet kiezen gordijn of een deken aan de buitenkant van dc deur op te hangen, Ten eerste moet ds kamer van zoodat een gedeelte op den grond stevige constructie en gemakkelijk rust. Nat houden gedurende een te betredenen te verlaten zijn. Lr gasaanval verhoogt de veiligheid. moeten zoo weinig mogelijk 'kleine) Een latje met vilt onder de deur ramen in zijn. dient hetzelfde doel Een kelder of sous-terrain is het Als G c dil gedaan hebt. onderbeste, als tenminste de kans op een zoekt dan met een lucifer of er geen overstrooming door hei barsten van tocht meer onder de deur doorkomt. een naburige waterleiding, door de nabijheid van een rivier, kanaal of door welke oorzaak ook, gering is. G a s - e n -waterleidingbuizen in den In een kamer mei een normale schuilkelder zijn uit den bonze. hoogte van 3-4 meter, waarin per Het i^i-chier-aan te raden een kelder persoon 1.S0 vierkante meter vloerie kiezen, die twee uitgangen heeft, oppervlak aanwezig is, kan ?lk of w uurm men een nooduitgang kan . dezer personen 10 uur, .-<•/'« zuutlvi maken door het losmaken van vcnlihilic doorbrengen ecnige baksteenen in den m u u i . Een kamer van 3 hii 3 mctci biedt zoodat men naar buiten kan kruidus ruimte voor 5 personen pen. Als er geen kelder aanwezig is, Een kamer van 4 bil 3 meter biedt kieze men een kamer op de benedenruimte voor 7 personen 14
Een kelder of saus-terrain biedt grootere veiligheid wanneer afdoende voorzorgsmaatregelen tegen gas genomen zijn en er geen gevaar voor overstrooming bestaat.
Bij gebrek, aan een keider kieze men bij voorkeur een kamer gehjkvloersch waarvan de buitenmuren aan beide zijden bescherming bieden tegen luchtdruk.
Een kamer van 6 bij ? ,meier biedt
voor het geval G e hel henoodigdc materiaal ervoor kunt vinden in een ander ucdceltc van Uw huis o f schuur. A l s U w schuilkamer o p dc benedenverdieping is o f in den kelder, dan kunt G c dc zoldering versterken met Muttcn of balken, als G c die tenminste krijgen kunt (zie schets hieronder). G c hebt misschien wel een vriend in het bouwvak, die U hierin raad kan geven, voordat G c begint. Deze stutten o f balken worden tusschen twee planken (een op den grond cn een tegen de zoldering) geplaatst.
Hoe men de kamer versterken kan L) kunt verbeteringen in U w schuilkamer aanbrengen als het materiaal ervoor voorhanden is. Een eerste cisch is echter om dc juiste kamer te kiezen en de Hieronder genoemde wenken zijn alleen als extra voorzorgsmaatregelen te beschouwen. D e schaarschtc aan bouwmateriaal in Holland, maakt het waarschijnlijk ommogelijk om deze voorzorgsmaatregelen te We laten hen hier echter volgen I?
Hoe men een dicht kan afsluiten.
I V kleine illustratie h u i zien hoe deze balken op hun plaats u o u l e n •iehomlen vlooi twee b'okies hom. die aan ile zoldcrinusbalk vvoidcn vasleesphkcrd. Dc Muilen ol' balken worden vastgeklemd door luee wiegen, die 'van ondeion leeenovcr elkaar «orden aanecbrachi IVzc moacn echter nicl ie stijl aangcdrc\cn «orden daar men anders de zoldering erdooi / o u kunnen oplichten en beschadigen. Ms de v loei van l « schuilplaats even stevig is als m een kelder, dan is een plank ovei de heele lengte u n ,le vloer mol noodig een siuk plank van een halve meier lans onder iedere balk / o u
dan voldoende zijn. Bescherming von Uw ramen en beirher» • ! 'et'" sfauf>lint«i-« Als G c Uw ramen niel mei luiken, ol' planken kunl afsluiten ol" /e mei zandzakken en boeken kuni beschermen, plakl of lijmt er dan stevig doorschijnend papier of een sluk net-eordijn aan de binnenkant overheen. Dit zal hei binnenvliegen van kleine glassplinters door den luchtdruk verhinderen. Bedenkt echter dal ramen altijd uit den booze zhn en datecn kamei met ramen nauwelijks als schuilkamci in aanmerking kan komen. I(.
Al! Gc tem kamer mi.sen kunt A l s dc leden van Uw huisgezin slechts ccn kamer in gebt nik hebben en t i c kimt nergens anders heen. dan is hei toch altijd nog beter in ccn kamci mei stcsige muren te
Hoe men de steunbalken zoodanig kan stutten dat ze sterken druk of schok kunner
geheel'" geen bescherming legen bombardementen heelt. De meeste slachtoffers gedurende de luchtaanvallen op I ngclaml, vond men onder diegenen, die builen aan hel werk warén o f d i c zich door nieuwsgierigheid Melen verleiden naar buiten te gaan. Wat Ge voor Uw jchui/fcamer noodig hebt Hieronder volgl een lijst van artikelen die (ie voor U w schuilkamer noodig hebl cn die d e voorloopig in een doos ol" in een lade in die kamer kunl opbergen.
17
Knarsen en lucifers (niet tc gebruiken als G e gasïucht ruikt.) Zaklantaarn (met reservebattcrijen en-lampje). Hamer en spijkers. Schaar Blikken o f potten voor het bewaren van voedsel, die luchtdicht afgesloten kunnen worden. Een desinfeclie middel. Oude kranten en pakpapier. Schoone oude lappen. Naald en draad. Waterkannen (of kruiken) die men kan afdekken. Een fluitje (om hulp te roepen als dc uitgang geblokkeerd is). Een zoo uitgebreid mogelijke huisapotheek (Zie blz. 19). A l s ge zonder gevaar voor ccn radio in de schuilplaats kunt zorgen, doet het dan. De volgende voorwerpen moet G e klaar hebben o m , zoodra dat noodig is, ze met U mee naar de schuilkamer te kunnen nemen. Koppen en horden. Vorken cn messen. Extra dekens.
een o f twee kruidnagels in te doen o m het versch te houden). Het gebruik van kolen- o f gaskachel moet vermeden worden ; de lucht blijft verscher als men het zonder kan stellen. Het is beter dekens cn jassen te gebruiken om warm te blijven. Voor Ge U naar de 11fcllWllllII begeeft Ziet dat alle gaskranen dichtgedraaid zijn, dal emmers water en emmers zand in huis op hun plaats slaan cn dal ccn teil o f bad met water is gevuld voor het geval brand uitbreekt. Behulpzaamheid in de schuitkamer Controleert o f alle personen aanwezig zijn. Neemt geen hutsL a a l iemand onder U op een beschutte plaats op den uitkijk staan voor brandbommen cn andere gevaren, die het gebouw, waarin G c U bevindt, i n gevaar zouden kunnen brengen en die G e in U w schuilkamrr niet gewaar zoudt worden. Lost dezen persoon o m het uur af. Wccst rustig en houdt U warm. Rookt niet. Als de kamer luchtdicht is afgesloten, gebruikt dan geen gas of petroleumlamp. Deze verbruiken dc lucht en veroorzaken tocht. Laat de kinderen niet te wild spelen. Rantsocneerl zoo noodig den voedselvoorraad. Bergt het voedsel weg, nadat G c gegeten hebt cn dekt het toe. Weest spaarzaam met water. Houdt U met iels nuttigs bezig. Laat niemand terneergeslagen zijn. Laten dc flinkcn de minder flanken helpen.
Kamerpot en W . C . papier. Kamerscherm. Matrassen. Een
grootc
hoeveelheid
versch
Voedsel. Veel van de hierboven genoemde artikelen zijn natuurlijk niet meer tc koop, maar in vele gevallen zal het U mogelijk zijn om van den nood een deugd te maken. Lijmen plakpapierziin noodig om over barsten en gebroken ramen te plakken ( N . B . een plakmiddel kan gemakkelijk gemaakt worden door wat meel en water te mengen en er IS
Een schuilkelder buitenshuis Als G c ccn schuilkcWci in l w tuin ol ergens anders builen kunt graden, lel dan op drie dingen; ti) In dc schuilkelder moet Ge U in zittende houding, lager dan de oppervlakte van den grond buiten bevinden. h) Zorgt dal er minsten-, een meter grond op hel dak komt ie liggen en dal de zijkanten goed verschansd zijn t) Let cr op dat Uw kelder goed gedraineerd is, dwz. dat hel water
6.
dat langs dc loegangstrap naai beneden loopl van de deur weg cn niet naar binnen stroomt. (Zie schets voor ccn eenvoudige schuilplaats.) Een eenvoÜd,ee loop raof Men kan een lijdelijke schuilplaats maken tegen bomaanvallen cn gev.ecrvuur, door een loopgraaf in dc vorm van een kruis te graven, waarvan tedere arm twee meier lang, 75 cm. breed cn 7^ cm diep t
Houdt u gereed om Eerste Hulp aan gewonden te verleenen
beter een dood lichaam ie beGewonde soldaten of parachutishandelen, dan iemand, die nog in ten zouden in U w omgeving kunnen leven is te laten sterven dooi neerkomen en U om hulp kunnen gebrek aan behandeling. vranen; er zouden slachtoffers in Verwijden de oorzaak van de Uw" stad of dorp kunnen vallen. verwonding of van gevaar van Tracht daarom dc volgende innieuw letsel, indien dil mogelijk is structies uit het hoofd te lecren: ze kunnen kostbare menschenlevens redden. Ernstig? bloedingen vereist-hen onmiddellijke aandacht, wat de Ge hebt natuurlijk Uw eigen andere verwondingen ook mogfn Herste Hulp bij Ongelukken-organisatie die de bevolking icn dienste staat. Het is echler mogelijk dat Lucht: Dc patient moei in een de leden van deze organisatie op dusdanige houding liggen, dal hij een kritiek oogenblik niet te kan ademhalen. dc luchlwegei. bereiken zijn. Het is daarom van moeten vrij gehouden worden. het grootste belang zelf Lerste Warmte. Houdt den paticni H u l p ' t e kunnen verleenen aan Uw warm. Dit is van het grootsic eigen landgenooien en aan de belang, omdal het ccn daling van Geallieerden, wanneer dc bevrijding dc lichaamstemperatuur legen gaai begint. _ .cnrJiel etlcci van een zenuwschok vermindert. (Zie blz. 21 voor De grondbeginselen van Eerste Hulp-behandeling , van zenuwschok) Rw-i Een gemakkelijke posilie Denkt nooit dat iemand dood is. van hei lichaam zal het herstel ten alleen omdat levensteekenen onizeerste bevorderen. De natuurlijke breken. Zelfs ccn dokter is hiervan houding, die een patieni inneemt niet altijd zeker, laai staan iemand mag niet gedachteloos veranderd die Eerste Hulp verleent. Het is I *J
worden. Een huidwond moet zoo gauw moge/ijk met een schoon verband verbonden worden. Als een der heenderen gebroken is, mag men den parient niet verplaatsen, totdat het been in een onbewegelijke positie is gebracht (tenzij door een andere oorzaak levensgevaar aanwezig is). Het verwijderen van kleedingstnkken: Ontkleedt den patiënt zoo weinig mogelijk, daar de gevolgen van zenuwschok verergerd kunnen worden door hem aan koude bloot te stellen. A l s de kleedingstukken toch verwijderd moeten worden, knipt ze dan niet onnoodig open. Bij voorbeeld: Een jas moet van de schouders afgenomen worden, en wet eerst van de gezonde zijde van den patiënt ; zoo noodig kan men den zoom van de mouw aan de gewonde zijde openknippen. Overhemden, hemden o f blouses moeten aan de voorkant doorgeknipt worden en evenals een jas uitgetrokken worden. Een broek knippe men langs den zijnaad open. Stimulansen : A l s de patiënt i n staat is o m te slikken, geeft hem dan warme koffie met suiker als dit voorhanden is, warme bouillon of warme melk. Dit echter is levensgevaarlijk bij buikwonden Geeft hem geen alcohol tenzij op
voorschrift vim den dokter. Men kan hem vlugzout o f een brandende veer onder den neus houden, indien de patiënt buiten kennis is. Er zijn nog andere middelen o m den patiënt op te wekken, o.a. door zijn gezicht afwisselend met koud cn warm water te besprenkelen, door een warme kruik op zijn maag ie leggen o f door de ledematen hard naar boven (oe te wrijven. Bedenkt dat de behandeling voor zenuwschok een onmisbaar onderdeel is van Eerste Hulp. E n tenslotte Gijzelf : een wond zal U niet van streek brengen als G e U dadelijk met iets bezighoudt. Bovendien zult G e dadelijk weten hoe te handelen als G e dit hoofdstuk goed in U opgenomen hebt. A l s G e voortdurend bezig zijt en handig en beslist optreedt, dan zal dit den patiënt, die waarschijnlijk angstig en geschrokken is, gerust stellen. Spreekt hem bemoedigende woorden toe. Tracht hem te kalmeeren en te overtuigen, dat hij zich geen zorgen moet maken. Bespreekt zijn toestand o f verwondingen nooit met anderen in zijn bij-zijn. Gaat zonder drukte, kalmeerend, doch practisch te werk, zoodat er een vertrouwenwek kenden en bemoedigenden invloed van U uitgaat.
Behandeling van een Zenuwschok Een zenuwschok is een verstoring \ a n het zenuwgestel, waarvan de symptomen min o f meer ernstig kunnen zijn : duizeligheid, bleekheid, een zwakke pols en zwakke ademhaling.
zenuwschok
Legt den patiënt plat op den rug op een bed o f op een deken. A l s G e denkt, dat er een bot gebroken is, verplaatst den patiënt dan niet meer dan noodig is. Maakt zijn kleeren los aan den hals, borst en o m het middel.
Dekt hem warm toe met dekens of jassen, daar een zenuwschok het lichaam spoedig zijn warmte doet verliezen. Een kruik o f een warme steen kan men ook gebruiken, maar let er op dat de patiënt zich niet brandt. (Wikkelt de kruik o f steen in een doek en voelt aan Uw eigen bloote arm o f die niet te warm is). Geeft den patiënt iets warms te drinken. A l s G e niets warms kunt geven, laat hem dan kleine xlakjes koud water drinken ; doch alteen als de patiënt bij bewustzijn is en in staat is o m te slikken. De patiënt moet vooral warm gehouden worden. Het verbinden van wonden Droog Verband. Een stuk droog verbandgaas wordt op den wond gelegd o m te voorkomen, dat er vuil in komt, o m de genezing te bevorderen en om er een zekere druk op u i l te oefenen. " A l s men geen steriel verbandgaas heeft, kan men een schoone zakdoek, een lap dubbelgevouwen katoen o f linnen o f wat nog veiliger is, een stuk schoon onbedrukt papier gebruiken, zooals de binnenkant van een enveloppe, maar dit mag alleen in noodgevallen gebeuren en geen blijvend verband z'jn. Nat compres. Dit wordt op de wond gelegd o m de pijn te verzachten o f zwellingen te verminderen. Wat men hiervoor ook gebruike, het moet minstens in vieren gevouwen, in koud water gedrenkt en z ó ó uitgeknepen zijn, dat het niet druipt als men het ophoudt. Dit compres moet dikwijls vernieuwd worden o m het koel cn nat te houden. Men kan ook de pijn verzachten
door een soortgelijk compres in warm water te drenken en het eveneens door herhaaldelijk vernieuwen, warm te houden. Alle bovengenoemde Eerste H u l p compressen (behalve het koudwatcr compres) moeten met watten bedekt worden en door een verband op hun plaats gehouden worden. Het compres en de watten zullen den druk verdeelen van het verband, dat i n een noodgeval mUschien alleen uit een smalle reep goed zal bestaan, zooals een das o f een stuk touw o f koord. Verband. Dit kan men improviseeren door een zakdoek, riem, ceintuur, das, een lapje goed, een stuk touw o f een k o o r d o f wat dan ook te gebruiken. Het beste en nuttigste verband is evenwel het driehÖeksverband. Dit is gemakkelijk te maken en kan i n bijna alle gevallen gebruikt worden. Het is raadzaam er eenigen van in voorraad te hebben in geval van nood. Het driehoekwerband maakt men door een stuk linnen o f katoen van ongeveer een vierkante meter diagonaal door te knippen (zie teekening). Hiervan kunt G c een breed verband maken door het dubbel te vouwen o f een smal verband door het nog eens dubbel ie vouwen (zie teekening). M e n kan het gebruiken om een compres op zijn plaats te houden o f als draagverband om een gewonde arm mee op te houden, om druk uit de oefenen, o f om gebroken ledematen aan elkaar o f aan het lichaam te binden. Eerste behandeling van wonden Allereerst moet het bloeden gestelpt worden, daarna legge men een stuk steriel verbandgaas op de
wond om te beletten dat er vuil in komt. Dit moet stijf met een verhand op zijn plaats gehouden worden. Nooit de wond niet de v in g e n aanraken! Behandelt den paden) verder als voor een zenuwschok, omdat pijn en bloedverlies <>p zichzelf zenuwschok kunnen Hoofd- en lichaamswonden Bedekt de wond met een schoonen zakdoek ol" ccn dubbele laag verbandgaas Legt hierop een opgevouwen zakdoek o f een stuk opgevouwen beddelaken om den druk op de wond te verdeden. Houdt dit compres op zijn plaats met een verhand, een reep katoen o f e e n das Dit verband moet men stijf'ombinden, tenzij er iets in dc wond zit of er een bot gebroken is. In de beide laatste gevallen moet het verband los omeebonden worden. Üchondeit den patiënt ah voor zenuwschok. Gewonde ledematen Tilt het gewonde lid op om den hloedtoevoer ie verminderen. Als de hloedtoevoer gelijkmatig is, dekt en verbindt dan de wond als boven beschreven. Wanneer het bloed uit de wond gutst en lichtrood gekleurd is (als er een slagader geraakt is), moet men het lid omhoog blijven houden en hei stevig OD een plaats lusschen de wond cn het gewricht, waarmee hel aan het lichaam bevestigd is. vasthouden. laai iemand anders het compres op de wond leggen, terwijl gij hel hd ophoudt. Laat het lid los en kijkt goed uit. \!s het bloeden met dezelfde kracht doorgaat, hernieuwt dan U w greep
Op bovenstaande wijze wordt een driehoeksverband tot de gewenschte breedte gevouwen.
totdat er deskundige
hulp
komt
Behandelt den patiënt als voor zenuwschok \ K het te vermoeiend is om l'w greep te handhaven, tracht dan ccn kussentje of een steen in een doek gewikkeld, stevig over de slagader boven de wond te binden. Dit verminden de bloed toevoer zonder deze geheel en al af te snijden (zie teekening). Als Cie hierin niet
slaagt cn cr komt geen hulp opdagen, legt dan ccn schroefverband aan (tourniquet). Het schroefverbartd Het schroef verhand (aderpers o f tourniquet). Dit h gevaarlijk voor den patiënt tenzij men zeer voorzichtig te werk gaat. V o o r hen die het niet weten, wordt een schroefverband o p dc volgende wijze aangelegd: Legt een verband om het lid boven dc wond (men kan hiervoor ccn das o f een willekeurig stuk goed gebruiken), steekt ccn stokje, potlood o f iels dergelijks door den knoop cn draait het verband stijf aan, totdat het bloeden ophoudt.
Bindl dan het stokje, ot" wat men ook gebruikt, vast, /oodat het niel los kan draaien. A l s er echter binnen een kwartier geen hulp komt opdagen, draait dan het slokje terug en maakt het verband los. A l s het bloeden weer begint, draait dan het verband weer aan. Gaat zoo door mei lusschenpoozen van 15 minuten. A l s het bloeden definitief opgehouden heeft, kan men de wond verbinden op de gewone manier. M a a r men moet er voor zorgen hel lid niet te bewegen. Bestudeert dc teekening met aandacht cn weest zeer nauwkeurig in het uitvoeren van deze aanwijzingen, daar anders het lid zou kunnen afsterven cn het leven van den patiënt gevaar zou loopen.
De teekening toont U hoe het verband eerst wordt geknoopt, dan wordt h houten stokje op den knoop geplaatst en daarover worden de eind opnieuw gestrikt. Don draait men het stokje en verwekt zoodoende de noodïgen druk. 23
Behandelt den patiënt zenuwschok.
ah
rooi
Dit moet men doen voor dc patiënt op een draagbaar gelegd of op andeie wijze vcivoerd wordt. Als het been door de huid steekt, tracht hel dan niet op ?ijn plaats terug ic duwen. Stelpt hel bloeden en bedekt de wond met een schoon stuk verbandgaas Behandelt den patiënt ah voor zenuwschok.
\ l s een der beenderen o f ledemalcn gebroken is, verplaatst dan den patiënt niet. tenzij het absoluut noodzakelijk is. Hij zal gewoonlijk zelf de houding aannemen, die hem de minste pijn veroorzaakt Ondersteunt hem daarom met kussens of gevouwen dekens, zoodat hij zich in deze houding zooveel mogelijk op zijn gemak voelt. O p de volgende punten moet gelet worden : Een tijdelijk draagverband kan soms de pijn van een gebroken arm verlichten. Een gebroken been kan men soms verlichting geven door het ter hoogte van dc dij aan het andere 'een vast tc binden (zie diagram)
7.
Brand- en schroeiwonden Bedekt de brandwond met een droog stuk verbandgaas, Gebruikt een schooncn gevouwen zakdoek, een prop watten of ccn gevouwen reep bcddelakcn. In geen geval mag er olie boter o f een o f andere vette zalf gebruikt worden. A l s dc brandwond of dc huid erom heen schoongemaakt moet worden, gebruikt dan een sterke zoutoplossing. Behandelt den patiënt ah i .,,,/• zenuwschok.
(Belangrijk, nauwkeurig te lezen !) Let op brandgevaar
Zoodra hel waarschijnlijk lijkt, dat G e gedurende ecnigen tijd in uitzonderlijke omstandigheden zult moeten leven, past dan de voorzorgsmaatregelen toe, die Cie van tevoren genomen hebt cn breidt ze zoonoodig nog uit. Houdt altijd een bad o f teil vol water cn houdt zooveel mogelijk emmers met water en zand gereed op geschikte plaatsen. I en bijltje, schop en ccn laddertje moeten op ccn gemakkelijk te bereiken plaats klaar staan. Als er veel menschen in U w huis wonen, overtuigt U er dan van, dat zij allen weten waar water, zand, schop enz. zich bevinden. Als G e naar buiten moet om U w
schuilkelder ie bereiken, of als Cie naar Uw schuilplaats gaal. laat dan het gordijn en de blinden op de bovenverdieping open, zoodat, als er brand uitbreekt, dit van buitenaf
De volgende algcmeene regels moeten in acht genomen worden : 1. Indien men ccn brandend huis wil afzoeken naar cvenluecle bewoners, die zich in gevaar bevinden, zoekt dan van boven naar beneden. 2. Ms Cie een brand wilt blusschen. U zelf of iemand anders wilt redden, gaat dan plat liggen en beweegt U kruipende voort om hitte 24
3. Gebruikt geen giingen o f trappen, als de redding door ccn raam kan geschieden. 4. Als Ge langs een brandende trap moei »aan ol' door een brandende kamer, blijft dan zoo dicht mogelijk bi) de muren, aangezien daar de vloer het langste s t a n d / a l houden. 5. Als gc iemand redden wilt, die bewusteloos is. legt hem dan op zijn rug, bindt zijn polsen samen, knielt over hem 'heen. steekt l w hoofd door den boog van zijn armen, /oodat zijn gewicht aan Uw nek kiiml te hangen en kruipt dan lang/aam op handen cn knieën b. Als gc iemand die bewusteloos is. de trap af wilt diagen. legt hem dan bovenaan de trap met het hoofd naar beneden gericht: neemt hem onder de oksels en trekt hem lang/aam achteruit de trap 7. Als uw kleercn vlam gevat hebben, houdt dan iKv handen voor den mond en rolt over den grond heen cn weer. totdat dc ï lammen gedoofd zijn. S \ K iemand anders" kleeren vlam gevat hebben, houdt dan een deken o f jas voor U . gooit hem of haar on den grond, gooit de deken of jas over hem heen en rolt hem heen cn weer over den grond, lot dat dc v lammen gedoofd zijn 0) Houdt deuren en ramen zoovee' mogelijk dicht in een gebouw dat in brand staat, om de luchttoevoer te verminderen. Als gc een brandende kamer vvill binnenbaan, waarvan de deur naar builen opengaat, plaatst dan l.w voet deur af, zoodal G e de deur geleidelijk kunt openen en als schild legen
de naarbuitenslaande vlammen, damp en rook kunt gebruiken. Valt dan op l.w knieën en kruipt zoo noodiü dicht langs de muren naar binnen. 11)1 Als ge door een raam wilt ontsnappen en er is geen touw v oorhanden, gaat dan op dc vensterbank /Uien met de becnen naar bmien. draait U dan om mei het gezicht naar den muur. laat U in Uw volle lengte zakken en laat U vallen met gebogen knieën. Brandbommen De meesi doeltreffende brandbom is de kleine. 1 K g . wegende, tu.:' ' \ . v' !>.. !• i.e d u i / e i v k n kan vervoeren Dc schok, veroorzaakt door de aanraking met een hard voorwerp, ontsteekt een slaghoedje dat de zeer brandbare inhoud van de bom doet ontbranden, waardoor groote hitte ontstaat. Bij dc eerste ontbranding v hegen stukken in het rond : daarna valt de bom in een plas vloeibaar metaal uiteen en brandt ueduiende 10 a 15 minuten met groote hevigheid. Sommige soorten bev auen een kleine hoev celhcid den schok van de aanraking ontploft. Het vuur wordt zoodoende verspreid en kan ernstige brandwonden veroorzaken tot op 10
Een brand, die al om zich heen heeM nemcpen. moet men aan de brandweer overlaten, maar hei i.Wwcn van brandbommen en het zoodoende voorkomen van brand burger. Brandbommen kunnen mei een
Hoe men een bewuste/ooze kon verplaatsen. lasten verplaatst worden. 2b
Op deze wijze kunnen zware
-randen, hebben gewoonlijk al [wee minuien gebrand, voordat Xie met zand of aarde komt aandragen. Toch kunnen brandbommen [erecht komen waar men ze onmiddellijk moet bestrijden. O f ze springstof bevatten o f «iet, in *l begin"zullen in elk geval brandende deeltjes in het rond spatten. Men houdc daarom een of ander voorwerp als schild voor het gezicht cn het lichaam als men Als er ccn brandbom door het naderbij komt. Een dergelijk dak gevallen is cn OP den vloer van schild kan men maken van 2 c M . den zolder ligt te branden, zal het dikke planken met metaal bedekt, moeilijk zijn dc bom te verstikken. zooals platgeslagen gegolfd ijzeren In dit'geval moet er iemand in de platen of een dunne ij/crplaat. van kamer eronder tic wacht houden, 75 bij 30 c M - waarin men een voor het geval de hom door den kijkgaatje aanbrengt op niet minder vloer en dc zoldering heenbrandt dan 10 c M van dc bovenkant, dal cn er doorheen valt. ongeveer 3 c M wijd cn ongeveer I c M hoog is. Als men niets Voorzorgsmaatregelen tegen ontplofanders heelt, kan men het deksel bare brandbommen van een aschbak gebruiken om hel gezicht cn dc handen te beschermen regen gesmolten metaal cn ronddie men met heeft zien vallen, dan spattende aarde. maar tegen weet men niet of zij zal ontploffen staal splinters helpt dit niet. of niet. E r is echter geen kans Brandbommen die builen neermeer op een ontploffing, wanneer vallen late men rustig uitbranden dc bom gedurende meer dan /even indien zich in dc onmiddellijke minuten gebrand heeft. Brandbomomgeving tenminste geen brandbaar men, die door het dak gevallen maieriaal bevindt. zijn cn binnenshuis liggen te spuit «ebluscht worden of men kan /e verstikken door er / a n d , aarde of asch 'indien mogelijk in zakken) op ie gooien. N a ongeveer twee minuten kan men dan w na rsch iinlijk de rest met ccn schop in ccn emmer w e n e n . Daarna kan men op de gewone manier het begin van brand, dat waarschijnlijk is ontstaan, blusschen.
8.
Bereidt u voor op bombardementen
Ei zijn iwec soorten bombardementen : lucht- cn aitillerie-hombardementen. Het gevaar van beide kan men aanzienlijk verminderen door. dc voorzorgsmaatregelen tc nemen, die in dit hoekje zijn aangegeven. D e iwee voornaamste soorten van" projectielen, waartegen G e U moet beschermen zijn de volgende : I. G R A N A T E N . Deze zijn
bijna altijd ontplofbaar. D c uitwerking van hun onlpiofiing is echter te vergelijken met die van de kleinste soort bom. M e n moet echter bedenken dat de artillerie .gewoonlijk haar vuur concenlieeri op bepaalde objectieven en de:e voortdmend hliift bestoken. Ms dc artillerie het vuur opent op een terrein, waar G i j U bevindt, dan doei G c het best met een paar kilo27
meter verder weg tc gaan o f L' naar een ondergrondsehe schuilplaats te begeven. A l s G c onontplofte granaten ziet. moet G e dc militaire autoriteiten hiervan zoo gauw mogelijk in kennis stellen. 2. B O M M E N . Deze kunnen van verschillende grootte zijn. vanaf de heel zware tot de kleine splinter-bommen toe, die slechts enkele centimeters lang zij n en geen gevaar opleveren voor gebouwen. Ze zijn echter zeer gevaarlijk voor personen en mogen i n geen geval veronachtzaamd worden, juist omdat ze klein zijn. De meest gebruikte bommen wegen gewoonlijk 100 tot 500 K i l o en veroorzaken groote verwoestingen in bebouwde kommen. Lonten mer onmidde I! i h e-en vertraagde werking. De lading springstof wordt door een lont öf onmiddellijk, öf na bepaalden tijd tot ontploffing gebracht. Het tijdsverloop tusschen het oogenblik waarop de bom neerkomt en haar ontploffing (al naar de lengte van de lont), varieert van een paar seconden — o m dc bom gelegenheid te geven om in het gebouw door te dringen voor zij ontploft en zoodoende grootere schade tc veroorzaken — tot uren en zelfs dagen o m daardoor het werk in het gebied waar zij neerkwam, te verlammen en schade en verwarring te veroorzaken lang nadat dc aanval voorbij is. D c aanwezigheid van een bom met vertraagde werking vereischt daarom bijzondere voorzorgsmaatregelen. (Zie blz. 52.) }
De uitwerking van brizant-bommen 1. Aardschok. Elke brizantbom 28
die op den grond neerkomt, veroorzaakt een schokvoort planting in den grond — zooals een plaatselijke aardbeving — die fundeeringen van gebouwen in' dc buurt kan beschadigen o f gas- en waterleidingen kan doen springen 2. Luchtdruk. Luchtdruk daarentegen wordt veroorzaakt door den schok van de ontploffing, die zich door de lucht voortplant. Deze plotselinge druk op de o m gevende lucht gaat met groote kracht gepaard en wordt gewoonlijk onmiddellijk gevolgd door een luchtledig, dat een zuigende werking teweeg brengt. In de buurt van een ontploffing, vooral waar er huizen aanwezig zijn, kan de schade veroorzaakt door deze stuw en zuigkracht heel groot zijn. zelfs voor groote gebouwen. De uitwerking van luchtdruk op hel menschelijk' lichaam is gewoonlijk minder ernstïg. Weliswaar kunnen de longen o f andere organen aangetast worden, maar doodelijkc gevallen tengevolge van luchtdruk zijn zeldzaam buiten de onmiddellijke omgeving van de ontploffing. 3. Scherven. Veel meer schade wordt veroorzaakt door de scherven van de bom zelf en door stukken rondvliegend puin. Dc gekartelde metalen splinters zijn uiterst gevaarlijk en veroorzaken soms letsel tot op een halve k i l o Beichermende maatregelen. Het eerste en beste, dat G e doen kunt is naar ccn schuilplaats te gaan en er te blijven. A l s G e echter buiten plotseling door ontploffende bommen en granaten overvallen wordt, is de veiligste manier plat te gaan liggen. Tracht zooveel mogelijk
dikwijls op o f dicht onder de oppervlakte van den grond. Ze graven zichzelf niet i n . Z e zijn gewoonlijk niet meer dan 10 c M . lang en er kan een korte staaldraad of een soort metalen valscherm aan vastzitten (vlinderbommen). Deze kunnen ontploffen, als men ze beetpakt o f als ze aan vibratie blootgesteld worden. Blijft deze bommen uit den weg en waarschuwt ook anderen er niet dicht bij tc komen. De soldaten weten wel hoe ze onschadelijk Bescherming binnen of in de noW/hefdgemaakt kunnen worden. van een gevouw. Een muur. een overdekte doorgang of een kast ondereen trap kunOnontplofte bommen nen U eenige bescherming geven tegen splinters, stukken puin en valM e n kan hier te maken hebben lende scherven van hel afweergesmet bommen, die o m een o f andere chut. M a a r bedenkt dat de schok reden niet ontploffen o f met tijddie door muren en grond overgebbommen. Behandelt ze in elk geval racht wordt, het niet raadzaam alsof ze gevaarlijk waren en, stelt de maken om tegen ecnig onderdeel van militaire autoriteiten op de hoogte. een gebouwof vaneen loopgraaf aan Indien mogelijk, bekijkt dan het te leunen. Binnenshuis moet G e gat, dat de bom i n den grond vermijden o m in een rechte lijn gemaakt heeft. G e kunt aan den lijn lusschen deuren en ramen te omtrek van het gat ongeveer zien staan. Ramen loopen minder hoe groot de bom moei zijn. A l s gevaar door luchtdruk verbrijzeld het een groote bom is, waarschuwt te worden als ge ze open laat. dan alle bewoners in den omtrek Onontplofte splinter-bommen o m de gebouwen onmiddellijk te verlaten. Daar deze klein zijn, vindt men ze
van elke aanwezige dekking gebruik te maken, b.v. een stoeprand enz. De beste houding, waarin G e kunt gaan liggen is met het gezicht naar beneden, steunende op de ellebogen met U w handen achter het hoofd samengevouwen en de borst even boven den grond o m U tegen de uitwerking van een aardschok te vrijwaren. Bedenkt dat bij de ontploffing van een bom, de splinters en stukken puin omhoog en zijwaarts vliegen.
9.
Oefent u in het opmerken van alles wat van nut zou kunnen zijn G i j bijvoorbeeld de volgende acht vragen kunnen beantwoorden zonder iemand o f iets te raadplegen"'
Een goed vaderlander houdt zijn oogen open cn merkt in zijn dagelijksch leven alles op, dat in de toekomst te pas kan komen. Het is o.a. van het grootste belang, dat hij zijn eigen streek goed leerl kennen. ' Dit is echter niet zoo eenvoudig als het lijkt — Zoudt
a) Uw b) deze 29
Hoeveel garages zijn er i n buurt? Hoeveel spporbruggen? Zijn van baksteen, natuursteen, o f
Hoe groot was de tuin cn hoe dik was de tuinmuur? A l s ge in U w omgeving loopt, let dan op de hoogte cn dikte van de boomen die langs de wegen slaan, leer dc binnenwegen cn veldpadcn kennen, onthoudt dc ligging van boerderijen, slooicn, kruispunten en let op den toestand van het wegdek. Onthoudt dc windstreken, waar G e U Waar komt U w watertoevoer ook bevindt en oefent U in hei vandaan? geven van eenvoudige, juisic en / ) Als G c in een stad woont, duidelijke aanwijzingen om den kunt cc dan een kaartje teekenen weg van een gegeven punt naar een van de hoofdstraat, met de namen ander tc vinden. Stelt U bijvoorvan alle zijstraten die er op uit beeld voor, dat Uw dagehjkschc komen cn waar deze heenleiden? •j) Waar zijn dc dichstbijeelcgcn weg geblokkeerd is tusscnen twee punten en dat G e vlug twee andere bosschen? Welke oppervlakte korte wegen moet bedenken. A l s beslaan zij? Ge onderweg menschen ontmoet, h) Wat zijn de meest voortracht dan bijzonderheden wat hun komende soorten boomen erin? lengte, dc kleur van hun klecding ƒ) Wie is de plaatselijke stationsenz. betreft, ie onthouden en chef, gas- clcctriciteits- en watera'fent U in het opmerken van jeidinif-op/iehtcr? eigenaardicheden. Oefent U in het Ge moet U oefenen in het geven opmerken" van bijzonderheden in van juiste antwoorden op deze cn verband met militaire formaties; soortcelijke vragen. Vage anthoeveel soldaten cr waren; tot welk woorden zijn misleidend. Nauwregiment ze behooren ; welke keurige kennis is van hel grootste kleur dc padjes op hun jassen belang. G e kunt U oefenen in hel hadden: welke insignes ze droegen; observeeren cn daarvan ccn gehoe ze gewapend waren, hoeveel woonte maken. Als G e "s morgens officieren er bij waren. Let op uit gaat, tracht dan nieuwe bijauto's, vrachtauto's enz. cn prozonderheden in Uw geheugen te beert hun kleur, merk, nummerprenten en herhaalt die in U zelf plaat, bewapening, het aantal van bij het naar huis gaan. Als Ge dc bemanning o f de passagiers tc een vreemd sebouw of huis binnenonthouden, en — als het vrachgaat, tracht het dan in Uw gedachtauto's zijn — hun mogelijk laadten tc reconslrueercn nadat G e hei gewicht te schatten, 500 K G . , 1 verlaten hebt. Vraagt Uzelf af, op welken windstreek dc ramen Nauwkeurige waarnemingen van uitzagen, hoeveel verdiepingen het plaatsen cn menschen zouden had, hoe dik de muren waren cn misschien Uw leven en dat van U w waarvan die gebouwd waren.' Was landgenooten kunnen redden. er een nooduitgang en een kelder? gewapend beton of metaal gebouw aV <) In welke windrichting loopt dc spoorlijn, b.v. van N o o r d naar Zuid o f van Oost naar West?
?0
Hoe inJichtinten door te e*en Zooals G c weel, is de beste houding, die men kan aannemen als dc Duitschers U iets vragen, U van den domme ie houden cn vage antwoorden tc geven. Het is merkwaardig hoe sterk het geheugen van de Nederlanders geleC
10.
den heeft gedurende de/en oorlo,g vooral als ze door Duitschers ondervraagd worden! Dit toevallig verlies van geheugen kan gewoonlijk geen kwaad, daar in de meeste gevallen de vijand niet weten kan. of G c hem dc gcwcnscluc inlichtingen werkelijk geven kunt o f niet.
Oefent U in het bestudeeren van kaarten
D n hoofdstuk is niet bedoeld voor dc soldaten, automobilisten en wielrijders ouder U , die gewend zijn om hun weg op een kaart tc ' t e n ' kaart kunnen Ie/en kan echter van groot nut zijn voor Uzelf cn voor de geallieerde soldaten, als het uur der bevrijding is gekomen. G c moet namelijk bedenken dat de vijand waarschijnlijk geen enkelen wegwij/cr zal X
t e n ordonnans of de leider van ccn colonne / o u naar U toe kunnen komen o m den weg naar een naburig dorp, een kruisweg of iets anders te vragen. A l s G i hem bij voorbeeld antwoordt me tc zeggen: "Volg dezen weg ongeveer twee kilometer, sla dan links af. langs dc boerderij van dic-en-die. sla dan rechts ai' cn daarna den tweeden weg links . . . " , dan zou dat voor Uzelf misschien heel duidelijk klinken, maar hoe verwarrend voor hem ' Bovendien zal hij misschien dc taal niet aoed kennen cn ccn kaart tc voorschijn halen cn slecds den naam herhalen van de plaats, waar hij naar toe wil.
A l s G c dan op zijn kaart kunt aanwijzen, welken weg hij moet nemen, dan levert dc taal geen moeilijkheden op en G c zult ccn belangrijken dienst, niet alleen aan hel leger, maar waarschijnlijk ook aan Uw landgenooten bewezen hebben. hen kaart is eigenlijk niet meer dan ccn plattegrond van dc omgeving. G e zoudt bijvoorbeeld gemakkelijk ccn stuk papier kunnen nemen cn een heel goed plaliegrondje van Uw eetkamer kunnen maken, waarop dc ramen, dc plaats van dc tafel, het buffet, dc stoelen cn dc kachel zijn aangegeven. Met een beetje nadenken zoudt G e daarom ook ongetwijfeld wel een plattegrond van de wegen in Uw omgeving kunnen maken of van den weg van U w huis naar het station. t e n kaart is tenslotte niets meer dan dat. Laat U dus niet in de war brengen, als G c er voor het eerst ccn ziet cn cr staat veel op. Een kaart moet vrij uitgebreid zijn om van werkelijk nul tc kunnen zijn. Maar Ge zult spoedig lecren de voornaamste dingen zooals wegen, spoorlijnen cn kanalen erop tc vinden. De rest komt dan vanzelf.
Dit is een ander eenvoudig middel om Uw kaart in ae goeae neming ie houden. Een U bekend gebouw, boomgroep enz. wordt op de hierboven aangceven wijze in lijn gebracht met dc aanduiding ervan op Uw kaart.
De Groote Beer cn de Poolster
Kaarten zijn altijd zoo gedrukt, dal het Noorden bovenaan, het / i n d e n onderaan, hel OoMcn dus rechts, en het Westen links is. Dus, als ge een kaart in l vv heide handen hebt. staat Ge in het Zuiden en kijkt naar het Noorden, tenminste, c/'
II.
ueg naar hel Noorden of het W e ten loopt, of dat het Westen bijvoorbeeld, vanuil Uw huis gezien, mist langs een huis of een boom in de nabilheid loopt. Tracht dan het stcnenbeeld .,I>eGroote Heer'" ie vinden. Volgt met het oog een denkbeeldige lijn tusschen de twee aangegeven sierren tzie schets) en Ge zult bij de Poolster uitkomen. Deze staat boven de Noordpool en in die richting ligt dus het Noorden. „ D e Grooic Beer" verandert durend, maar laat du t' niet in de war brengen, wam de lijn die in de schels i-, aangegeven, komt altijd in dc Poolster uit. Overdag. Overdag is het gemakkelijk hel Zuiden ie vinden; het N o o i d e n ligt dan natuurlijk in de legeiioveigesiclde richting. De zon staat altijd precies in het Zuiden om 12 HUK 's middags (zonnetijd), precies in hel Oosten om 6 uur "s morgens, cn precies in het Westen om 6 uur \ middags. Als ge een klem compas kunt bcmachtingcn.^kuni Ge U al deze
Bestudeert het Duitsche transportsysteem
Als de Duitschers in het Westen voor militaire operalies op grooté schaal komen ie staan, dan zal het transport-v raagsluk v oor hen v .in het allergrootste belang zijn. Zelfs in dit stadium van den oorlog kost hel transportprobleem (wegen cn spoorwegen) den Duitschers veel hoofdbrekens. V o o r de volgende doeleinden moeten zij op ~ de vervoermiddelen kunnen rekenen :
1. Om de noodige grondstoffen en voedselvooiraden uit vele plaatsen in Europa naar Duitschland te van de Brilsche blokkade tegen te 2. O m hun oorlogsindustrieën van grondstoffen te voorzien en om dc afgewerkte producten van de fabrieken naar hun bestemming te brengen. .-. Om directe behoeften van de
gchcele militaire machine tebevredigen. Wanneer <Jc bevrijdingsopera tic begint, zal punt 3 van het meeste belang zijn. Het Duitsche verdedigingsplan is gebaseerd op het gebruik van mobiele reserves, die op bepaalde strategische punten zijn geconcentreerd. Deze reserves •worden, zoodra ze naar het gevechtsterrein zijn vertrokken, onmiddellijk door nieuwe reserves uit Duitschland cn elders vervangen. Daar de Duitschers niet weten op welk punt, o f op welke punten, de slagen zullen vallen, moeten zij hun reserves over het gchcele vasteland verspreid houden. D i t beteekent, dat vervoermiddelen en vooral de spoorwegen dc Duitsche strategie voor 1944 bchcerschen. De laatste oorlog was veel minder een bewegingsoorlog dan deze. maar LudendorfT schreef reeds in zijn memoires : " E r komt een oogenblik in iederen oorlog, waarop locomotieven belangrijker zijn dan kanonnen." Dit oogenblik nadert nu : het oogenblik, waarop iedere Nederlander zich voorbereidt om 't zijne bij te dragen. Een bekende militaire criticus schreef in 1942, dat het heele transportsysteem in
de bezette landen tenslotte in handen van de bevolking is. '* Indien." zoo schreef hij, " op een gegeven oogenblik iedereen, in mindere o f meerdere mate, het transport in zijn eigen streek zou belemmeren, dan zou geen politie-macht uitgebreid genoeg zijn o m dit te verhinderen cn geen enkel transport-systeem zou daartegen langer dan twee o f drie dagen bestand z i j n . " Met andere woorden, de vijand kan onmogelijk eiken kilometer weg en spoorweg bewaken, waar van hij bij zijn verdediging afhankelijk is. De moedige Hollandsche spoorwegarbeiders hebben al eerder blijk gegeven dat zij den toestand begrijpen en dat zij hun plicht zullen doen wanneer dc dag komt. Bedenkt d a l niet alleen de hoofdwegen, maar ook de zijwegen, die de Duitschers zouden gebruiken als de hoofdwegen versperd zijn, geblokkeerd moeten worden. A l s zoodoende duizenden vaderlanders gelijktijdig meehelpen o m het vijandelijk transport te verlammen, dan zullen zij daarmee ook het gevaar voor zichzelf verminderen.
12. Bestudeert den vijand E r is weinig, wat de Duitschers als personen betreft, dat G e niet al weet. G e kent hun domheden, hun ongerustheid en hun toenemende angst. M a a r ge hebt dc Duitschers niet meer als vechtende soldaten gezien sinds 1940, toen zij iedereen onder den voet schenen te kunnen loopen. Sindsdien is de legende van de Duitsche onoverwinnelijkheid in rook vervlogen door de nederlaag
van Stalingrad, waar veldmaarschalk Paulus en (alrijke generaals zich met het zesde leger overgaven ; in N o o r d - A f r i k a . waar Rommel op de vlucht sloeg voor het einde van den strijd in Tunis, en von A r n i m zich met al zijn manschappen overg a f : in Sicilië, in Italië en op honderd andere slagvelden in Rusland, waar dc intuïtie van den Fuehrer steeds weer opnieuw leidde lot de nutteloozc opoffering van 34
heelt- regimenten en divisies. N . i de/e ervaringen is de Duitsche soldaat inderdaad minder arrogant geworden. Maar in het algemeen vecht hij nog steeds goed. Dit komt natuurlijk gedeeltelijk, doordat hij een goed gedrild soldaat is, maar ook omdat hij aan het front grootendeels geïsoleerd staat en \ a n den waren stand van /aken niet on de hoogte gebracht wordt. Z o o wisten bij voorbeeld vele Duitsche soldaten, die in Tunis gevangen Tripolis enkele maanden tevoren al gevallen was. De Duitsche autoriteiten /uilen ongetwijfeld ook de troepen, die naar Nederland gc/onden /.uilen worden in onwetendheid laten. In dit verband kunt ge een grooten dienst aan de geallieerde /aak bewijzen, door cr voor te zorgen, dat alle troepen, die pas uit Duitschland of ergens anders zijn gearriveerd, evengoed den waren toestand leeren kennen als Gijzelt". Op allerlei andere wijzen, door Uw zelfverzekerde houding, door den blik in Uw oogen, kunt G c er toe
bijdragen het Duitsche moreel tc Als de Duitschers in Nederland tot systematische vernielingen cn w reed'heden overgaan, zooals zij elders gedaan hebben, kunt Ge er /cker van zijn. dat ze zich op den terugtocht voorbereiden. En deze keer kan hun terugtocht slechts tot één ding leiden. Zorgt er voor, dat /i] zich daarvan bewust zijn. Brengt hun aan het verstand, dat elke 'daad van terreur, van wreedheid en vernieling, elke terechtstelling en iedere diefstal die ze begaan, vergolden zal worden. Noteert nauwkeurig den rang, het regiment cn indien mogelijk den naam van eiken Duitscher, die zich aan dergelijke daden schuldig maakt, zoodat Ge alle bij/onderheden, met den datum, tijd, plaats en de namen van mogelijke getuigen, bij de geallieerde legers kunt rapporteeren. De hieronder volgende afbeeldingen van dc voornaamste Duitsche rang-onderschcidingstcekens kunnen U daarbij van dienst zijn. Bestudeert ze nauwkeurig
is
Schouderstukken
Unteroffizier
Ftldwcbel
Oberlcutnant
Hauptmann
36
Generalmajor
Oberstleutnant
Ober»
Generalleutr.ant
General
37
Onderscheidïngsteekens op kraag
OKizier
General
Onderscheidingsteekens op de mouw
Oberschutze
Gefreiter
Hoe men een weg kan blokkeeren
Een versperring van welken aord ook, is beter dan in het geheel geen versperring. Door den vijand op 12 verschillende plaatsen gedurende vijf minuten op te houden, wordt een oponthoud van een uur veroorzaakt. Hierboven zijn twee verschillende versperringen afgebeeld waarvan de u/twering eenigen tijd in beslag neemt. Vergeet niet de zijwegen te blokkeeren
13.
Helpt de ondergrondsche pers
Dc óhdccgKMldscbc p e n , die mei sroolcn m o o i cn vaderlands'lelde Je Nederlaiidschc li.utine \.in vrije meeningsuiling gcliandhajl'd iiccl'l. hccï'1 er "recht op. iiusi nu geholpen cn beschermd ie «orden. ' leder wiens hart vobi dc vrijheid klopt, zal haar thans meei dan ooit willen helpen verspreiden / ü i l Ml.uiden , „ « onze xnanden en /uilen ak zoodanig behandeld wol-
!4.
dcn.vvannccrdeC..callicerdcn komen Dc/c geheime kramen kunnen voor cn gedurende de bcvrijding'jopcralics van groot nul /iin Waehi l cellier voor Duitsche vcrvaKclun• •en die w aarsclii in'nk misleidend Senoee /uilen /iin om l op hel eerste ge/icht in dc vv.u ie brengen. 1 vv gezond vcisiand /.il 1 cellier van den viiand lifkómslig zijn
De voedseltoestand in Europa
De vocdsclvoor/icnme in I uroo.i ,s op hei oogenblik in handen van dc Dutischers Goering « I I heep gezegd, dal wie ei in I uropa ook honger moge lijden, dc Duitschers / c k ö niet. O p de/e uitspraak is hei Duitsche vocdsclplan gebaseerd I cn der ccrsle problemen v.oi de geallieerde be/ctling van Europa / a l dus de voedselvoorziening zijn. Hiervoor zijn de noodige plannen reeds gereed. I en organisatie, de " l N R R A t l mï,-<ÏSiilhi» /Je/'.'/ <««' Kclmbili,„l,o» Umiiihliatmii. d.vv./ Hulpen Hcistel organisatie dei Vciccnigdc Volkeren) is in Washington opecriehl. Z u is samengesteld ui! deskundigen uil alle geallieerde landen en zal zich bezighouden met de stcunverleening, na de bev rijding, aan alle nu door tien vijand bezette landen. Hè' 1 uropccschc comité van •• U N R R N " is gevestigd te I on den en l \ K R \-deskundigen /uilen dc geallieerde strijdkrachten begeleiden
Hel probleem bestaat uil twee deden. Ten eerste, de onmiddclh.lke lenienm van den noodioesland m de gebieden die de viiand ontruimd heert . ten iwecde. hel spoedige hei-lel van hel eigen voedselproductie-vermogen, den landbouw en de vecsl.fpcl en den opbouw op tenminste een rechtvaardige verdcclum van de vvcrcld-v ocdselproduelie. \ e i g e l i | k l du eens mei hel Duitsche plan. dat zich alleen maar bezig lioudl mei de voeding van dc Duitschers cn niet eens hel allernoodigste beschikbaai sieli vooi hen. die voor de Duitsche oorlogsinilustrie werken. schuwen, dat de zoo iuisl omschreven laak enorm groot is. Hel /.tl heel lang duren voor de voor» oorlocschc overvloed van voedsel yells maar bii benadering hersteld i. in eenig bevrijd gebied of in de ••calliccrdc landen zelf. Zij zullen zich allen opofferingen moeien uctroosicn voor dc gemeenschap-
peliikc zaak. Ilci zal noodig rijn dc plannen voor dc verdceling van dc wcrcld-vocdsclproducrtcop dc mecsl cn voor r c ' W r c i d c " niet aTken'mci hel oog op dc reusachtige hoeveelheid uansporlmiddclcn. die ervoor noodig / a l zijn. maar ook omdat dc oorlog zooveel arbeidskrachten .1.111 de voedselproductie heeft onttrokken icn halc van de oorlogsinduslrie cn dc striidkraehlcn. In I ngetond, de Verccnigdc Staten, Rusland en C hina -laan dc mannen, die den grond /ouden moeten beploegen en voor het vee / o m e n . achter een machinegeweer of werken ui ccn ."fabriek." Dc voedselproductie vvordl ook bcmociliikl dooi het lekorl .1.111 /aden en aan kunstmest, als gevolg van
hei gebruik van -chccpsruuntc voor andere doeleinden. De ravilailleering van de troepen ci-cbl vanzelfsprekend veel van de Iran-porl middelen cn dc voedselproductie, daar over hel algemeen soldaten I r zijn echter plannen gemaakt, waardoor het probleem "op zoo groot mogelijke schaal / a l kunnen worden aangepakt. Hel vorig jaui zomer schalie hel geallieerde Bureau voor Naoorioesche liehoeften. dal dc 1111 be/elie I uropccschc landen m dc eerste /cs maanden na de bevrijding 23 5IXJ.O00 1011 1 invoeren van 'over/cc /ouden noodig hebben cii nog :.1.500.(IOO 1011 langs andere weien aangevoerd.
BIJVOEGSEL
42
DE B U R G E R G E D U R E N D E DE BEVRIJD. N G S O PER ATI ES
Hoe het Engeliehe volk voorbereid was boeren, de kruideniers enz Dit comité koos dan een aantal Toen in 1940 de invasie van ingezetenen voor de verschillende I ngeland door de Duitschers alleen functies: een plaatselijke Voedingsmaar wachtte op een succesvolle administrateur (dikwijls de voorbeëindiging van dc voorbereidingen naamste kruidenier, melkboer of daartoe door de Luftwatfe. richtten bakker), een arbeidschef voor het de Fngelschen over het gchcele opruimen van puin op de wegen land. tot zelfs in dc kleinste dorpen, en voor andere diensten, een leider zoogenaamde ..Invasie-Comités" voor de rust-centra, waar degenen op. wier huizen beschadigd waren, De gedachte, die hieraan ten onder dak gebracht konden worgrondslag lag. was dat elke- geden: en iemand voor de leiding van meente, klein of groot in staat zou dc kinderzo rg. moeten zijn een week of langer In geval van een invasie zouden voor zichzelf tc zorgen, voor het deze comités het centrale orgaan geval er in de buurt gevochten, of vormen waartoe de burgerbevolkhet contact met de buitenwereld ing zich voor leiding en hulp zou door andere oorzaken verbroken kunnen wenden. Zij zouden zou worden. Het is niet gemakketevens als verbindingsorganen funlijk om aldus een gemeenschap geeren tusschen de burgerlijke en onafhankelijk te maken; het militaire autoriteiten cn ten slotte vercischte integendeel zorgvuldige de noodige maatregelen nemen tot voorbereiding. het bemoeilijken van de vijandelijke De samenstelling van een deroperaties. gelijk comité moest natuurlijk, naar Een der eerste en belangrijkste gelang van de uitgebreidheid van de plichten van dc leden was het gemeente, verschillend zijn. verzamelen van gegevens en deze te noteeren. Hiervan werd een Als voorzitter werd gewoonlijk samenvattend rapport gemaakt, dat iemand gekozen, die plaatselijk de mogelijke aanvalsvormen, algemeen bekend was en het volle waaraan de gemeente zou kunnen vertrouwen genoot. Alle plaatblootstaan, omschreef en tevens selijke diensten en belangengroepen allerlei bevatte, dat van nut zou waren vertegenwoordigd, b.v. de kunnen zijn. mduslriëelc arbeiders, de brandweer het Vrouwelijk Hulp-Corps, de Hieronder volgen eenige van de H.H.B.O.-afdeeling (indien er geen rubrieken, waaronder deze gegevens was. werd er een gevormd), de gerangschikt waren: 43
1. Het adres van het dichtstbijzijnde politie-burcau, brandweer, E . H . B . O . - P o s t enz. 2. De namen en adressen van alle leden en van hen, die belast waren met het contact met de naburige comités. In de bezette gebieden is dit echter niet aanbevelenswaardig. 3 A l l e bechikbare verbindingsmiddelen, afgescheiden van telegraaf en telefoon, d.w.z. een lijst van boodschappers, beschikbare fietsen of paarden en de beste wijze, waarop deze verdeeld konnden worden. 4. Een opgave van de beschikbareschuilkelderruimle en de wijze, waarop deze zou kunnen worden uitgebreid. 5. Plannen voor voedsel-distnbutie in geval van nood, reservevoorraad water en n o o d - W . C . ' s . 6. E . H . B . O . en de beschikbare geneeskundige installaties. 7. Plaatsen die in geval van nood als onderdak zouden kunnen dienen zooals zalen, schuren, billiardkamers, enz. cn die geschikt zouden zijn afc rust-centra voor de dakloozen.
8. Centra, waar men al dan niet geschooide arbeidskrachten kon vinden voor spoedwerk, zooals het vrijmaken van wegen, enz. 9. Nood-transport middelen voor het vervoer van voedsel, water cn personen, zooals b.v. tractoren, hooi-wagens, kruiwagens, met de namen van de eigenaars en waar ze te vinden zouden zijn, als men hen noodig had. 10. Reserve-voorraden water voor huiselijk gebruik en voor het blusschen van brand; regeling voor het ontsmetten, bewaken en verdeelen van water en voor het waarschuwen der bevolking o m een watervoorraad in baden, emmers, enz. ais reserve gereed te houden. Een andere belangrijke afdeeling werd georganiseerd o m eventueel regelend op te treden bij het ontstaan van vluchtelingen-bewegingen en om iedereen zoo veel mogelijk te overreden te blijven waar hij was. A l deze organisaties werden gedurende uitgebreide oefeningen met de Britsche soldaten, die de rol van invasie-troepen speelden, op de proef gesteld.
Blijft waar ge zijt D e geheele organisatie had één voornaam doel, namelijk de menschen er toe tc bewegen in ieder geval ter plaatste te blijven en zoodoende dc tooneclen tc vermijden, waarvan Europa in 1940 «etuige was geweest: stroomen vluchtelingen, die tot chaos leidden en zoo tenslotte de nederlaag bevorderden. O p deze politiek werd herhaaldelijk dc nadruk gelegd in de volgende otïïcièelc instructie : „ H e t publiek moet onder geen voor-
waarde zijn woonplaatsen verlaten o m zich naar een zoogenaamd veiliger plaats te begeven en zoodoende een vluchtelingenstroom veroorzaken, die op een ramp zou mtloopen." M a a r wanneer menschen aldus in hun eigen woonplaats blijven, moeten zij zich zelf ook zooveel mogelijk kunnen beschermen. Hoe spoediger een dergelijke zelfbescherming georganiseerd wordt en algemeen bekend gemaakt. •14
twijfel, dat bijvoorbeeld de Italianen veel minder geleden zouden hebben, als zij van te voren maatregelen hadden genomen voor hun gemeenschappelijke bescherming, zelfs nu de „ i n v a l l e r s " als bevrijders kwamen en niet als vijanden.
des te beter ook /•uilen zij hun beproevingen doorstaan in het vaste vertrouwen, dat deze niet lang zullen duren. Daar ieder land, iedere streek en zelfs iedere gemeente zijn eigen problemen heeft, lijdt het geen
4^
TWEEDE
47
DEEL
Wat
Ge doen moet als
de
Geallieerde Strijdmachten
komen
I.Weest bedacht op de volgende gevaren Zoigvuldigc overdenking en nauwkeurige v ooi hei en! i ng kunnen de/e gevaren belangrijk vcimindereh Bestudeert daarom de/e aanleekenngen en overuugl l ervan, dal de leden van 1 w gc/in die ook kennen Overlulgt U er vooral van. dal Uw kinderen /ich bewust zijn van hel gevaar, naar werpen aan le raken, dcien wennen vluggei omstandigheden dan en /iin daarom minder
kleine kinaan nieuwe volwassenen voorzichtig
Als ge /waar geschul hoort of ontploffingen, gaal dan naar Uw schuilkelder en H u i l daal lot hel voorbij is. Cie / u i l daar misschien geunmen lijd moeien blijven. Uw schuilkelder moei daaiom van een kleine voedsel- cn vv alcrresei vc. bedden en/ voor/icn /ijn IZie h l / 17-20) Straatgevechten Als ge geweer- en m.icliincgcvvecrviiür h o o n . gaal dan naar 1 vv sehiiilkeldei ' d a a l met de straat op en kuki niet uil het ra im
Als dc vijand in dc verdediging IS ol ziel! lerugtrekl, zal hij «aarschiinhlk miinen leggen op de wegen K i i d l ol' loopl met op dc wegen, voor Cie er zeker van zijl dat ze veilig zijn. (Zie b l / . 511 Vollen I en geliefkoosde ..aardigheid van den vijand is. deurknoppen ol andere onschuldig hikendc hiuschjkc voorwerpen mei landnuinen of vallen le verbinden, d a a l geen hui/en binnen, die de vijand pas velde bevoegde militaire autoriteiten tc raadplegen. (Zie blz. 51.) Vijandelijke soldaten of spionnen gekleed als Geallieerden De vijand /al waarschijnlijk -pionnen in geallieerde uniform steken mei de bedoeling geruchten ie vcrspieiden en paniek tc verooi /aken Wccsl daarom vooi/ichne hij hei in ontvangst nemen van opdrachten van mihl.uien. \ l - gc ivvijlcll. waarschtivvl dan l w buien voorwaarde, zelf legen die vcrd.ieluc militairen op, lol dal eer
terwijl hij de streek waar G i j woont ontruimt. Laten degenen, die de vijand naar alle waarschijnlijkheid op een lijsl heeft staan als mogelijke gijzelaars, bij het eerste teeken dei hevrijdingsoperaties zich verbergen
bevoegde militaire autoriteit der Geallieerden hun identiteit kan vaststellen, Overdreven wantrouwen is natuurlijk even schadelijk als hcclcmaal geen. De vijand / a l zeker trachten, door enkele spionnen te sturen en het gerucht te doen verspreiden, dat er nog meer ondei V zijn. Uw achterdocht tegen alle Geallieerde officieren en minderen op tc wekken. Laat U steeds dooi Uw gezond verstand leiden.
Vluchtelingen op de wegen De vijand zal waarschijnlijk zijn oude methode loepassen en burgers dwingen hun woningen le verlaten en zoodoende den geallieerden troepen op de wegen het opruk ken bemoeihikcn. Laat u hierdoöi mei misleiden: hij zal trachten panjek tc verwekken: laat u daarvan met hei slachtoffer maken cn blijft in I w woning of schuilkelder.
Gijzelaars Het is mogelijk, dal de vijand zal trachten gijzelaars te nemen.
2.
Uw oogen kunnen de Geallieerden helpen
Zooals wc reeds op h l / . 30 hebben gezegd, kan de gewoonte om alles nauwkeurig in U op tc nemen, van groot nul zijn. Dc voorbereidende operaties der Duitsche verdediging kunnen nu eenmaal mei aan alle oogen ontgaan: en wanneer de geallieerde troepen komen, zullen nauwkeurige en snel gegeven inlichtingen groote waarde kunnen hebben. Aangezien hei den geallieerden officieren veel te veel tijd zou kostcn alle bewoners afzonderlijk te
Lr zijn misschien andere leden der gemeenschap, die zich nuttig wenschen ie maken. Oud-soldaten, marechaussees. politie-agentcn, postbodes, jongens- en meisjespadvinders en anderen die de streek buitengewoon goed kennen, hebben misschien meer in hel bnzondei gelegenheid v ijandehike troepenbewegingen waai te nemen. M o c h ten zii dit gevaarlijke werk willen ondernemen, dan zijn de volgende wenken wellicht van nut
al- alle belangrijke inlichtingen over de Duitsche plannen en stellingen verzameld zouden kunnen worden door een klein aantal hewame personen, die de zc dan direct aan de geallieerde commandanten kunnen
van hcn een'boodschap mee lenig kan nemen, terwijl de ander op zijn post blijft. De/e moet zich voorzichtig bewegen en zoonoodig op zijn huik voortkruipen, totdal htj dekking gevonden heeft, waarachter hij zich vlugger voort kan bewegen. L
4"
en de brug 2 uur. A l s men deze methode gebruikt, kan men icmuml vin nauwkeurig een positie aangeven zonder met dc armen te zwaaien of Ie wij/en. M e n /egt b v. „ Z i e t dien brug op twee uur ten opzichte van van dc kerktoren da.unaasi staat een groep boomen op kwart over tweeën." Of. nog eenvoudiger: Een groep boomen - op MH> meter afstand cn op kwart over twee lep opzichte van dc kerktoren."
Fcn plotselinge of opgewonden beweging / o u hem kunnen verraden: het voornaamste bi) een goede waarneming is immers, dat d c vijand niet weet. dal hij geobserveerd wordt. Hier zijn enkele regels voor cn goede waarneming, leert ze uit het hoofd cn houdt U cr aan: I Waarnemingen worden gewoonlijk het best gedaan met zijn 2?°Als G e gebruik maakt van een observatiepost, overtuigt U cr dan v an dat deze goed gecamoufleerd is. t A ' s G e U voortbeweegt, zorgt er dan voor. dat uw klccrcn met teeen den achtergrond afsteken. O m een cenigszins ovcrdtcv.cn voorbeeld tc noemen: vermijdt als achtergrond ccn witgekalkte W
"".si Vermijdt heuveltoppen cn denkt eraan, dat G e . zetrs in hel donker, legen den hemel afsteekt. Afstand schatten Oefent U in het schatten van afstanden cn neemt dc proef op de som door Uw passen tc tellen. Een gemiddelde mannenpas is ongeveer 65 c M lang. Hat wijicrp'aat tyitaam Dit is een methode, die door de Uneelschc soldalen gebruim wordt out"ccn plaats aan te duiden, welke voor beiden zichtbaar is. Kiest biivoorhecld ccn kerktoren en duidt dezen aan als tvvaall uur op een denkbeeldige wijzerplaat. A n dere punten worden dan automatisch met dc overige uren op de klok aangeduid, al naar gelang van hun ligging lenopzichlc van de kerk. Wanneer dus de boerderij op de teekening met zeven uur is aangegeven, dan is dc molen 11 uur
Het schrijven van aan bericht Een mcdcdccling zoo tc schrijven, d u z'j niet verkeerd begrepen kan worden, is veel moeilijker dan dc meeste menschen denken. Een "ocde geschreven mcdcdccling mag alleen volstrekt noodzakelijke bijzonderheden bevatten, bijvoorbeeld : ,il Den naam van dengecn. aan wien dc boodschap gericht is. /,! D c plaats, waar G i j U bevindt, op het oocenbhk. dat G I J hel bericht schrijft, waarbij G ' i bedenken moei, dat dc ontvanger van hei bericht de omgeving misschien mei goed kent. .. , | Een nauwkeurige omschrijving van de plaats, waar hel vvaargenomene gebeurde cn den tiju waarop G i j Uw waarneming deed. (/) Hel aantal mancbappeti en voertuigen in kwestie. ,•) Tijd cn datum, alsmede den naam van den afzender. Hieronder volgt ccn voorbeeld van ccn dergelijke boodschap :— Aan: X V a n : Jan Dekker, 23 November 0920. Ben bij dc kerk. 2 kilometers ten Oosten van het kruispunt ZwollcApeldoorn cn Harderwijk
50
Deventer. Ik / a u 10 vijandelijke vrachtauto's, elk met 20 man. gaande richting Deventer om 0913 uur. Woest heel voor/ichting in hel doorgeven van berichten „van hooren zeggen". Overtuigt LI ervan, dat degene die L- ingelicht heeft, zelf gezien heeft wat hij L vertelt. Onderwerpt hem zoo noodig aan een scherp verhoor, teneinde er zeker van tc zijn, dat zijn inlichtingen nauwkeurig zijn. voor Ge ze doorgeeft. Hieronder volgen eenige vormen van vijandelijke activiteit, die van groot belang zijn cn de moei tewaard om genoteerd tc worden. Posities van vijandelijke stellingen Kazematten, rnachinegewcei nesten, versterkte punten, loopgraven, batterijen (en hoe deze gecamoufleerd zijn), mijnenvelden
Vijandelijke Opslag- en Herstelplaatsen De aard der opslagplaat- (v6edze gecamoufleerd zijn).
Aantal, bewapening, aard, rich-
Mocrasscn. inundatie-, goede ol slechts wegen, klei of zandgrond Activite/t der Sde colonne : Burgers, die zich op verdachte wijze gedragen en v an w icn hei bekend is, dat ze in dienst van den vijand staan. Nieuwe wapens of nieuwe wopentechMogeli,k gebruik van gas door den vuand : welke soorten.
Wacht u voor geruchten — zij zijn een oorlogswapen ! Evenals in 1440, zullen de Duitschers trachten geruchten te verspreiden om paniek cn verwarring onder de burgerbevolking le stichten. Zij hopen daarmee de burgers dc wegen op te jagen, daar waar ze den vijand bij zijn tcrugtochtdekking kunnen vcrschatlcn of de geallieerde opmarsch kunnen hinderen Gelooft geen geruchten Deze zullen waarschijnlijk op dc incest listige wijze verspreid worden en zullen misschien zelfs gunstig
klinken voor de zaak der GêaHi'ècrden. Een opgewonden iemand zou I kunnen vertellen, dat de Gealliéer den nog maai 10 kilometers vermijdeed ziin cn onwillekeurig zond Ge naar dc markt ol' het gemeenteluiis willen hollen om daai hun komst af te wachten En dat imisschien juist wat dc Dunscln-iwillen, dat G e doet. Iemand zou l kunnen vertellen, dat de Geallieerden radio-insiructics aan de bevolking heben omgeiocpen om hei een of ander ie doen. Geelt 1
51
uaaraan geen gehoor, lot G e zeker weet, dat dit ook werkelijk zoo is en tot G e hiervoor gesproken hebt met een volkomen vertrouwd iemand, die deze instructies zelf gehoord heeft en er zeker van is, dat ze door het GeaWierde Hoofdkwartier uitgezonden werden. N o g beter zou het zijn o m met een groep buren af te spreken voortdurend met de Londensche radio in contact te blijven en hier o m beurten naar te luisteren. M a a k t er vooral een gewoonte van ongeloovig te zijn als men U iets vertelt. Ondervraagt dengene, die U inlicht en denkt over wat hij gezegd heeft nauwkeurig na. Hindert den vijand. A l s G e kunt, hindert dan den vijand zooveel mogelijk. G i j zoudt bijvoorbeeld de werking-van het vijandelijke politie-apparaat k u n nen belemmeren door anonieme rapporten in te zenden over incidenten, die G e zelf verzonnen hebt. Ondanks herhaalde versterkingen, is de politie-macht in Nederland nog maar nauwelijks
voldoende o m de orde te handhaven. A l s b.v. de helft van de bevolking dergelijke mededeelingen doet, zou de politie hier vanzelfsprekend maar een klein gedeelte van kunnen verwerken en haar heele organisatie zou erdoor in de war gebracht worden. De moedige en ware vaderlanders onder de politie zouden een dergelijke desorganisatie zeker verwelkomen. De anderen — zij die met den vijand samenwerken — zullen zich nog ongeruster gaan voelen. A l s G e dergelijke brieven schrijft, zorgt er dan voor, dat het papier op geen enkele wijze U w identiteit verraadt. Geruchten vormen een oorlogswapen. De Ondergrondsche Pers zal bij de komst der Geallieerden waardevolle diensten kunnen bewijzen door haar bladen en verspreidings-organisatie te benutten voor het bekend maken van belangrijke geallieerde mededeelingen. Wij zouden het op prijs stellen, als de redacteuren onmiddellijk na aankomst der geallieerde troepen met de commandanten contact zouden willen zoeken.
Let op de landverraders de voeten maken. M a a r het geallieerde Opperbevel zal zich niet in hun bestraffing mengen, als ze eenmaal voor een Nederlandsche Rechtbank staan. D a a r o m is het de plicht van de Nederlandsche bevolking een lijst met de namen der landverraders i n hun omgeving samen te stellen, met een omschrijving van hun wandaden.
D e berechting en bestraffing der landverraders is een zaak. die den Nederlanders zelf aangaat. De geallieerde strijdkrachten zullen natuurlijk zoodra de bevrijdingsoperaties beginnen met de Nederlandsche autoriteiten samenwerken o m te verhinderen, dat de handlangers van den vijand zich uit
52
4. Past op voor mijnen,, vallen, enz cn zwaar materiaal gebruikt zullen worden, b) „ A n t i - p e r s o n e n ' -mijnen. die op of langs de wegen worden gelegd of op terreinen, waarover waarschijnlijk troepen zullen oprukken.
Zooals G c weet, is hei dc gewoonte van den vijand om mijnen cn vallen achter zich le laten in het gebied, waaruit hij zich terugtrekt. Hij zal eveneens trachten bruggen op tc blazen cn gebouwen, magazijnen, machines o f de oogst op het veld te vernielen ; kortom alles wal den Geallieerden bij hun opmarsch van nut zou kunnen zijn. Zijn bedoeling in dit opzicht is duidelijk: hij wil den Geallieerden zooveel mogelijk oponthoud cn last veroorzaken en zoo groot mogelijke verliezen toebrengen. H i j zal de wegen, de spoorwegen en open velden, die voor tank-operaties geschikt zijn zoolang mogelijk gevaarlijk o f ontoegankelijk willen maken, teneinde zich langzaam en in goede orde terug te kunnen trekken.
Deze worden gewoonlijk vlak onder de oppervlakte gelegd met den top gelijk met het wegdek. De meest voorkomende soort — de Duitsche Teller-mijn, — is rond en plat met bovenop een verhooging in den vorm van een paddestoel. Wanneer cr een voertuig overheen rijdt, wordt de mijn door den druk tol ontploffing gebracht : soms is alleen het gewicht van een man al voldoende. Probeert deze mijnen niet op te lichten ; zij zijn dikwijls door draden met landmijnen o f z.g. „ b o o b y - t r a p s " verbonden. Kijkt goed rond om te zien, o f G e U misschien in een mijnengebied bevindt ; lel vooral op dicht bij den grond gespannen draden. Snijdt nooit een strakgespannen draad door cn trekt nooit aan een lossen draad. A l s G e een stuk draad ziet, onderzoekt dan beide einden nauwkeurig voordat G e het aanraakt ; het is zelfs raadzaam deze in het geheel niet aan te raken, maar de plaats duidelijk aan te geven, opdat anderen ze ook kunnen zien.
marsdmwt Uw kinderen tegen mijnen en houdt hen hij U. A l s G e een mijn ontdekt, zoudt G e iedereen een nuttigen dienst bewijzen door de plaats daarvan o p duidelijk zichtbare wijze aan tc geven. De beste manier zou natuurlijk zijn o m een groote letter „ M " op een stuk karton aan een stok vast te binden. Daar deze echter zelden voorhanden zijn, neme men wat het dichtst bij de hand is. b.v. een steen o f een lak. Waarschuwt de dichtstbijzijnde geallieerde troepen. Waarschuwt Uw kinderen !
.Anti-personen"-mijnen Dit zijn gewoonlijk kleine cylindervormige mijnen van 10 c M . middellijn en ongeveer 12 c M hoogte, die door een der talrijke struikeldraden, die eraan verbonden zijn, tot ontploffing gebracht wor-
Mijnen Er zijn twee hoofdsoorten mijnen: a) ,.Anti-voertuig"-mijnen, die op de wegen gelegd worden o f op terreinen, die naar alle waarschijnlijkheid voor vrachtauto's 53
den Bij hel eerste contact springt rle miin ongeveer ecn.metcr hoog dc lucht in en ontploft daar, terssi|l .taalschcrven in alle richtingen vliegen. Ken ander soort, is de mijn. die in een houten kistje ligt en tot ontploffing gehracht wordt door het gewicht van ccn persoon. \ a n de/e mijn is bovendien dikwijls ccn extra onthrander bevestigd, die de mijn doel ontploffen, als hel deksel wordt opgelicht. Raakt /elf nooit zulke mijnen aan. Rapporteert hun aanwezigheid aan de geallieerde troepen en gectt duidelijk de plaats aan Vollen Wanneer de vijand plaatsen of ,'cbouwen- ontruimt, plaatst lui dikwijls ladingen springstok die sloor ccn onvoorzichtige beweging ontploffen, gewoonlijk door het openen van een deur ol een raam. of door hel oprapen van een voor,verp. dal op den grond ligt, or zelfs door een struikeldraad, die voor den toegang tot een binnenplaats of voor een gat in een muur gespannen is. N o g een andere fisuge manier is om den mi|n le doen ontploffen door het opnemen van de telefoon. Dc meeste van deze ladingen zijn bovendien voorzien van een tijdlont die de mijn op een vastgesteld tijdstip
tol ontploffing brengt. De veiligste weg dien ge kunt volgen, is geen door den vijand ontruimde gebouwen binnen le gaan. totdal ze grondig door geallieerde deskundigen doorzocht zijn. Houdt, zoo mogelijk-, de bewegingen van de Duitsche troepen, die gebouwen betreden en verlaten, in het oog. Als de vijand eenmaal op den lerugtocht is. zal hij zijn vindingrijkheid tol de meest duivclschc streken aanwenden. O m een v jorbeeld te noemen : mijnen cn landmijnen worden dikwijls aan de lijken van Duitsche zoowel als gealliècrde soldaten verbonden. Weesl nn Ifw lioetle '. Tijdbommen Behalve de ladingen springstof, die door een onvoorzichtige handeling tol ontploffing gebracht worden, heeft de Duitscher ook de gewoonte tijdbommen achter ie lalen, die na enkele dagen, doch soms ook pas na enkele weken ontploffen, al naar dc lengte van de lont. Een dergelijke bom was achtergelaten in het postkantoor te Napels en ontplofte dagen daarna, waarbij een aantal burgers gedood werd. Het is daarom raadzaam om uit de buurt van publieke gebouwen le blijicn. lotdat ze door geallieerde autoriteiten onderzocht zijn geworden.
'4
5. De onmiddellijke voedselvoorziening van het gebied waar de Geallieerden geland zijn Laat ons veronderstellen, dat de geallieerde troepen geland zijn op een gedeelte van de Nederlandsche kust en dat de vijand zich terugtrekt. De eerste plicht van onze troepen is dan, de hun opgedragen militaire operatics uit te voeren De vijand zal ondertusschen op zijn terugtocht alle voedselvoorraden, die hij zelf niet mee kan nemen, en alles wat op liet veld staat, trachten te vernictiecn. Hiervan moet iedere vaderlander zich goed rekenschap geven. Alles wat men doen kan om de voedselvoorraden en dc oogst hiertegen tc vrijwaren, zal v a n onschatbare waarde zijn voor Uzelf en voor U w landgenooten ; elk middel, dat G e kunt vinden om deze voorraden den vijand te ontzeggen, / a l helpen om een periode van ernstig tekort in U w voedselvoorziening tc overbruggen. Zulk een periode is bijna onvermijdelijk, daar de geallieerde soldaten niet direct kruiwagens voedsel aan land kunnen rijden en meelzakken op hun schouders dragen. De kanonnen en tanks gaan voor en daarna dc strijders. Het is daarom noodzakelijk voor iedcren Nederlander o m wat voedsel, dat niet aan bederf onderhev ig is, op zij te leggen voor ccn noodperiode, die misschien, al naar dc streek waar hij woont, van ccn week tot drie weken zal duren. Het geallieerde opperbevel weet. dat het buitengewoon moeilijk is van U w magere rantsoenen nog voedsel over te sparen, maar het moer ' Dengenen, die meer voedsel hebben dan anderen, o f beter in dc gelegenheid zijn hun eigen voedsel tc produ-
cccren, wordt in naam van het vaderland cn van dc Vrijheid verzocht hun landgenooten te helpen, waar dat maar mogelijk is. De bevrijding zal voor de armen "zoowel als voor de njken zijn. cn zi| die beter voorzien zijn dan anderen hebben een plicht tc vervullen jegens dc minder bedeelden. Voedfcf-roorrorien De vijand zal trachten al iiet vee, dat hij zelf niet mee kan nemen, te slachten en le vernietigen. A l s G e hem dit kunt beletten dooi zijn administratie in dc war te brengen of. waar dit tenminste mogehik i - . het vee de bosschen in tc drijven of op nog andere manieren, dan zult G e hierdoor Uzelfen Uw landgenooten Hier volgen dus instructies : a) Begint nu een voedselvoorraad aan tc leggen voor noodgevallen cn verbergt dien zorvuldig. b) Maakt aanteekenmg van alle plaatselijke opslagplaatsen van voedsel, klccding cn brandstoffen en elk transsportmiddcl. dat voor dc distributie daarvan gebruikt kan worden, zooals handkarren, kruiwagen-, karren o f vrachtauto's, c) Maakt nu reeds uil hoe G e deze voorraden tegen vernieling door den vijand kunt beschermen. Water Gedurende een noodtoestand kan het water hesmet worden o f de toevoer afgesneden. Houdt een bad of teil steeds mei water gevuld (Dit kan ook tecen brandgevaar dienen). Houdt in U w schuilkelder siceds een aantal llesschen, kruiken ot ^s
kannen steeds met vcrseïl water gevuld. Water blijft ecnigc dagen drinkbaar. \ls C e in de nabijheid van een waterreservoir ^ of pompstation de/e tegen vernieling te besehermen. Het geallieerde Opperbevel heeft de hoogste waardeering; voor hen, die de in de/e gehouwen aanwezige registers en kaartsvstemen onbruikbaar gemaakt hebben. Vele Nederlanders hebben reden deze ..p.irlisanen" dankbaar tc zijn en nog anderen zullen tijdens de bevrijding reden tot dankbaarheid I lebben. De Zwarte Markt De Zwarte Markt, die gedurende liet eerste stadium van de bezetting / o u noodzakelijk was, dient nu de belangen van den vijand, sinds deze , 1111 eigen aankoop-agentschappen heeft opgericht, die tot eiken prijs levensmiddelen inslaan. Boeren, kweekers en tusschenpersoncn. die knopen,
vv orden
hierbij
gew aai -
chuwd, dat ze niet zullen wordens vergelen als de geallieerde troepen aankomen. Het is nu Uw vaderlundsche plicht om direct aan dc bevolking te verkoopen en zoodoendc l w landgenooten te helpen cn Uw producten uil de handen echtei de vijand verdwenen is, moei al het voedsel dooi dc officicele kanalen onder de gchcele bevolking gedistribueerd worden. Op dat oogenblik zal de Zwarte Markt sociale en verachtelijke geldjagerij. ic vinden is cn die zonder pardon onderdrukt zal worden. Als (ie handkarren of Jcruiwagcns bezit, verbergt ze dans reeds nu, of als dil niet mogelijk is. zoodra het signaal voor de landingsopcratics gegeven is. Als G e ze niet kunt verbergen, tracht ze dan onbruikbaar tc maken door dc wielen eraf tc nemen. Als Ge een motorvoertuig hebt, verwijden er dan een onmisbaar onderdeel van cn verstopt het.
6. Als de Duitschers gas gebruiken Om tc beginnen dit ; weest met hang voor gas. Bedenkt, dat in d e n \ o n g e n oorlog slechts 1 "„ van alle verhezen door gas verooizaakl werd. Als ge het hoofd koel houdt, zult Ge er ongetwijfeld zonder letsel aan weten te ontkomen. Het is heel moeilijk zoo veel gas le gebruiken, dat het in de open lucht doodelijk is. Het weei cn dc w md kunnen l te hulp komen. I cn vleugje gas zal U geen, blijvend kwaad doen. mits (iij het
hoofd koel houdt en onmiddellijk \ K Cie buitenhuis door een gasaanval overvallen wordt, bedekt dan onmiddellijk mond en neus met ecu vochtige doek : de troepen in den vorjgen oorlog gebruikten dikwijls een zakdoek, waarop zc gewaterd hadden. Gaat dan. tegen den wind in, naar een hooger gelegen plaats of naar een bovenWil
gas eenige
blijvende
uit-
werking op troepen hebben, dan moei hel zwaarder zijn dan de [ucht en daarom dicht langs den grond drijven. l " T r a T n " a ° 2 ) Niesttas'" 3) Verstikkend gas. 4) Blaartrekkend gas m
Traangassen. De/e zijn met ernstig en hebben geen bliivendc uitwerking : zij zullen geen blindheid veroorzaken Wascht dc oogen met zoui water, en stelt den patiënt gerust. Niesgössen. \rsenicumrook enz. Deze hebben \ aak geen reuk en zijn onzichtbaar. De s\ irjpiomen zijn snuiven en niezen, met sterke neerslachtigheid en soms overgeven. Houdt den patiënt absoluut rustig, steil hem gerust en behandelt hem als voor een zenuwschok. Verstikkende gassen. Chloor- en Phosgccngasscn zijn ehlooi of rollend hooi. Volstrekte rust voor den patiënt, geen alcoholische drank, doch heetc zoete koffie of soep. Houd) den patiënt warm cn stelt hem gerust en behandelt hem als voor een zenuwschok. Past in geen geval kunstmatige ademhaling toe. daar dit den toestand zou kunnen
Mosterdeas is hiervan hel voornaamste, dal lang en hardnekkig boven den grond blijft hangen en als vloeistof op den grond blijft liggen. Hei ruikt naai knoflook I en andci blaartrekkend gas 'hel l.ewesiet) unki
Mosterdgas, hetzij gebruikt in den vorm van een verdampende vloeistof, hetzij als stofregen of gewoon in gasvorm, zal op elk gedeelte van het lichaam dal ermee Fn aanraking komt. blaren doen ontslaan. De blaren zullen niet dadelijk zichtbaar zijn. Volgl daarom de volgende aanwiizmgen nauwkeurig, als Cie denkt, dat iemand met dat gas besmet is Ook kleercn cn andere voorzii zijn dus gevaarlijk om aan le raken, totdat ze gewasschen zijn. Als G i j in aanraking zijt gewecsi met mosterdgas in vloeibaren ol gasvorm, kleedt l i dan zoo vlug mogelijk geheel uit : l w schoenen moet Cie uitdoen, voor Cie het huis binnengaat. I aai l w kleercn builen en wascht U grondig mei zeep en zoo heet mogelijk watei. D u omkleedcn cn vvasschen moet binnen dc twintig minuien geschieden. Als er vloeibaar gas met Uw huid in aanraking is geweest, wascht dan dat gedeelte onmiddellijk mei zeep cn heet watei. Vele van de gassen die in den oorlog gebruikt worden, behoeven niet levensgevaarlijk zijn. als men de tuiste behandeling volgl Besmette klccdingstukken moeten gewasschen. dc huid gewasschen en den mond en de keel door te gorgelen goed uitgespoeld worden. De patiënt moet volsirekle rust houden. Behandelt hem aU vooi een zenuwschok, totdat deskundige hulp beschikbaar is.
Samenvatting De geheele bevolking wordt gewaarschuwd tegen misleidende en bcdricgclijkc handelingen cn geruchten van Duitsche zijde, en vooral tegen voorbarige berichten aangaande een geallieerde landing. Als de tijd hiervoor gekomen is, zal dit op onmiskenbare wijze door de Londensche radio aangekondigd Vele patriotten zullen misschien hun gezinnen moeten verlaten om arrestatie en deportatie te vermijden : laai een ieder klaar staan om deze ondergedokencn onderdak te verschaften en tc helpen. Laat niemand zijn woonplaats verlaten op zoek naar grootere veiligheid ; thuis of bij vrienden is het veel veiliger. leder gezin moet een schuilkelder voor gebruik gereed hebben in geval van bombardementen. Minstens ccn lid van een huisgezin moet in staat zijn om Eerste Hulp tc verleenen cn moet hiervoor het noodige gereed hebben. Evenzoo moet er minstens ccn lid v an Uw gezin op de hoogte zijn van brandbestrijding en er voor zorgen dat water, zand enz. voorhanden zijn. leder gezin moet ten allen koste een voorraad-voedsel op zij zien te leggen, indien mogelijk voldoende voor 2 of 3 weken. Degenen die zullen moeten onderduiken, moeten een persoonlijke voorraad klaar hebben liggen. Op hen van wie het dagelijksche leven in een gemeente afhankelijk i.s rust een bizondere verantwoordelijkheid : zij moeten dc gemeentelijke diensten zoo lang mogelijk in stand houden of deze zoo spoedig mogelijk hervallen. Dil is natuur5S
lijk vooral van toepassing op dok toren cn pleegzusters, mecaniciens, riolccrings- cn waterleidïngspersoneel. Gas-en elcctricitcitspersoneel, spoorwegwerkers. vraehtautochautTeurs. dokwerkers cn andere transportarbeiders, zullen noodig zijn zoodra de v ijand uit een zekere streek verdreven is. Zij moeten daarom deportatie tot eiken prijs vermijden. Alvorens te „verdwijnen" moeten vrachtautochaulïeurs dc onmisbare onderdeden van hun voertuigen verwijderen en spoorwegarbeiders moeten hetzelfde doen met de locomotieven, seintoestellen enz. De patriotten onder de gemeenteambtenaren cn andere vooraanstaande burgers in iedere stad of dorp, ioopen gevaar als gijzelaars gearresteerd te worden cn moeten dus ook klaar staan om onder te duiken. De leden van de georganiseerde weer\tand\groepen zuilen hun voorgenomen plannen ten uitvoer brengen. Het is hun plicht om dc vele patriotten bij te slaan die hun toevlucht moeten nemen tot ccn „illegaal " leven naarmate dc dag der bevrijding nadert. Ook anderen die aetief werkzaam zijn, moeten arrestatie zien le voorkomen in geval de Duitschers een deportatie op grootcn schaal ondernemen. Zij moeten trachten het vijandelijk transport en dc verbindingslijnen gedurende de bevrijdingsoperalies te hinderen, hetgeen van het grootste strategische belang is. Zg moeten trachten den vijand te verhinderen om voedselvoorraden te vernietigen of met zich mede te
voeren . alle vijandelijke verdedigings-posities. mijnenvelden c n / . moeten geobsciveerd worden : leen Uw eigen omgev ing goed kennen en oefent L in liet gebruik van kaarten om zoodoende de geallieerde troepen te helpen en den weg te kunnen
adminisiraticven cn Politie-dienst van den vijand in dc war : indien mogelijk, bereidt dan de patriotten, die in slaat zijn om dc gemeentelijke diensten over tc nemen voor. om onmiddellijk de meest dringende taken op zich te nemen in dc bevrijde streken van het land en met dc geallieerde autoriteiten en vertegenwoordigers van dc Nederlandsche Regeering samen te werken.
Laat iedereen de verraders en de quislings in dc gaten houden en hen belenen tc ontsnappen ; brengt den
De kan
medewerking van
groote
Goeden
moed
van
het
militaire en veel
sy
geheele
volk
waarde
zijn
succes !
Graden en kenteekens in
Graden en kenteekens in Waffen Ify
61
