GSB blad. Oude fabriek zoekt bruisende huurder GROTESTEDEN. Veelplegers. Verder denken. Chicago pakt. Toerisme niet

N U M M E R

2

GROTES TEDEN

GSB blad A P R I L

20 0 5

Oude fabriek zoekt bruisende huurder Verder denken

Veelplegers

Toerisme niet

Chicago pakt

over het grote-

in Zwolle

langer voor iedere

het aan ‘op zijn

stedenbeleid

klemgezet

stad speerpunt

Nederlands’

Inhoudelijk Een lezer reageert op de inhoud van dit nummer. Linde de Jong werkt in Dordrecht mee aan het programma Impuls Economie en doet de communicatie rond het ondernemersloket en de revitalisering van het bedrijventerrein Zeehaven.

Foto: Ton Poortvliet

Weerbarstig ‘Een nieuwe functie geven aan een oud, monumentaal gebouw. In dit artikel staat dat gebouw in Eindhoven, maar neem ook de Schiecentrale en de Van Nellefabriek in Rotterdam en de Lichtfabriek in Haarlem. Voor het behoud van dit industrieel erfgoed vind ik extra inzet meer dan terecht! Na het lezen van dit artikel realiseerde ik me wel

6

weer dat de werkelijkheid vaak weerbarstiger is dan de ideeën …’

Oude fabriek zoekt bruisende huurder

Niet vooruitstrevend ‘Ik vind de stellingen in het artikel over de toekomst van het grotestedenbeleid nog niet erg vooruitstrevend, maar het roept misschien daarom juist wel debat op. Zijn dit nou de vragen die we elkaar moeten stellen? En zijn meer maatwerk, geldstromen opnemen in het gemeentefonds en beter de successen vieren de oplossingen? De vraagstukken in steden vragen toch om spannendere en creatievere oplossingen. Gelukkig heeft minister

10

Pechtold nog een paar jaar om met vernieuwende ideeën te komen.’

Voer voor debat over de toekomst van het GSB

Nieuw leven Inspirerend om te lezen dat de regels aan de kan schuiven, samenwerking en de mens centraal stellen echt werkt. Ik zag het helemaal voor me hoe de veelpleger in het artikel zin krijgt in een nieuw leven als blijkt dat de obstakels die hij telkens tegenkomt nadat hij uit de gevangenis komt, samen met anderen worden opgelost. Een aanpak die als je

13

het mij vraagt navolging verdient in andere gemeenten.

Zwolle zet veelplegers klem

Colofon

Contact ook voor abonnementen

Bart de Haan, Sigrid van Iersel, Rody van

Koninkrijksrelaties en verschijnt vijf

(kosteloos)

der Pols, Caroline Togni, Ellen Weber

keer per jaar. Overname van artikelen is

E [email protected]

Fotografie: Steef Meyknecht, Bert

T 070 4266142 (Hank Hendriks)

Vliegwiel: Aanval op de uitval

4

toegestaan met bronvermelding en na

Rode pen

5

Ramakers, Hollandse Hoogte, Ton

goedkeuring van de redactie. De artike-

Vooraf en achteraf

5

Poortvliet

len in het GSB|blad weerspiegelen niet

Hoofdredactie a.i.: Marieke Klösters

Illustraties: Casper Gijzen

per se de opvattingen van het kabinet.

Redactie: Els Beimers, Jeanne Derks, Raymon Nijstad Eindredactie: Marije van den Berg

van der Nat]

Benchmark: Toerisme

16

Vormgeving: Maarten Balyon grafische

1.600 moorden in Chicago

18

vormgeving bv, Zoeterwoude [Martijn

Sms tegen spijbelen

19

Plein: Corporatie-miljarden

20

[Maters & Hermsen Journalistiek, Leiden] Druk: Quantes, Rijswijk Artikelen: Jan Joost Aten, Marije van den Het GSB|blad is een uitgave van het Berg, Carolien Groeneveld, Leonie Hage,

2

En verder

Jaargang 6, nummer 2 (april 2005)

ministerie van Binnenlandse Zaken en

GSB|blad – nummer 2 – april 2005

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Nummer 30 Sittard-Geleen is sinds dit jaar de 31e GSB-stad. Terecht? Het GSB|blad belt aan op Rembrandtstraat 30 in de wijk Stadbroek en vraagt Wiel Bakkes (73) naar zijn ervaringen.

Zelfbediening in Sittard-Geleen Heeft de relatief kleine stad Sittard-Geleen wel te maken met een grotestedenproblematiek? ‘Van de honderd bewoners telen er veertig wiet. Ik ken de burgemeester persoonlijk en hij weet ervan, maar doet niets. De drugsproblematiek is van de laatste jaren. De woningbouwvereniging doet er met de toezegging van woningen niets aan: alles stoppen ze in deze wijk bij elkaar. Er is veel illegale

Wiel Bakkes: ‘Inspraak bij de

bewoning. Het is onmenselijk, de criminaliteit is enorm. De

herstructurering wil ik niet. Want

een na de ander wordt in elkaar geramd. Laatst is iemand

als ik mijn mond opentrek, krijg ik

meegenomen in een auto en met voertuig en al op de spoorweg

ruzie’ Foto: Bert Ramakers

gezet. Zodat de intercity eroverheen reed. Er heerst angst, het is ieder voor zich. De brutaalste heeft aanzien en krijgt alles voor elkaar. Zelfbediening is hier het motto: als je een fiets nodig

ogen. Door al het geruzie pakken ze de problemen in de wijk

hebt, pak je die gewoon.’

niet aan.’

Tijd voor ‘beleid’, dus?

De Rembrandtstraat grenst aan het herstructureringsgebied, waar de

‘Ik ben al veertig jaar betrokken bij de politiek en was aange-

sloophamer al aardig heeft huisgehouden. Wordt u betrokken bij de

sloten bij de LPF. In de politiek is het “ikke, ikke en de rest kan

plannen?

stikken”. Het is één grote vriendjespolitiek. De samenvoeging

‘Ik woon hier al dertig jaar en intussen is de wijk aardig uit-

van Sittard, Geleen en Born is een grote mislukking. Het is

gebreid, er zijn prachtige buurten bijgekomen. Inspraak bij de

haat en nijd: de gemeenten gunnen elkaar het licht niet in de

herstructurering wil ik niet. Ik bemoei me er liever niet mee, want als ik mijn mond opentrek, krijg ik ruzie. Dat doen de

Pilsje

ambtenaren maar.’ Kent u uw buren?

Wiel Bakkes heeft ongezouten kritiek. Burgemeester van Sittard-

‘Ach man, ik ken heel Sittard. In de buurt heb ik goede contac-

Geleen Wim Dijkstra reageert:

ten, ik ben actief in de wijk. Met de jeugd kan ik goed opschie-

‘Het is de hoogste tijd dat ik met Wiel Bakkes een pilsje ga drinken. We

ten, jongeren komen vaak naar me toe voor advies. En de

moeten echt even bijpraten. Ik neem zijn gevoelens over wat er in de

woningbouwverenigingen, maar die doen niks met mijn goede

wijk gebeurt, serieus – al onze inspanningen zijn er ook op gericht om

raad. Bewonersverenigingen? Nee, die zie je nooit.’

aan dit soort toestanden een einde te maken. Met de politie, woningcorporaties en de energieleverancier treden wij bijvoorbeeld hard op tegen

Is het wel leuk om hier te wonen?

hennepkwekerijen. Maandelijks hebben wij een “ophaaldag” waarop we

‘Ja, ik wil hier voor geen goud weg. Ik heb twee vrienden [wijst

hennepkwekerijen ontmantelen. En de wijkcoördinator heeft bewoners

naar zijn honden] en hierboven woont een goede vriendin. Wat

georganiseerd in een wijkplatform en in de buurt is het projectbureau

wil ik nog meer?’ |EWr

Stadbroek in Ontwikkeling gevestigd. Hier kunnen de buurtbewoners terecht voor informatie en al hun vragen over de plannen, herhuisvesting

In deze rubriek bellen we aan bij een bewoner van huisnummer 30

of veiligheid. Ik vind het jammer dat meneer Bakkes zijn ervaring en

in een typische GSB-wijk met de vraag: wat merkt u van het grote-

kennis van de wijk niet ten dienste wil stellen aan het wijkplatform.’

stedenbeleid?


3

Vliegwiel

Aanval op de uitval De G27 zetten in GSB III de ‘next step’ in het grotestedenbeleid: een aanval op de uitval. Aan de hand van dit thema onderzoeken de grote steden hoe zij de uitvoering van het grotestedenbeleid kunnen verbeteren. Laten we nu eens niet de regeltjes als vertrekpunt nemen, maar

Ten aanval!

de gewenste situatie. Hebben we die scherp, dan is het vroeg

Illustratie: Casper Gijzen

genoeg om daar de wettelijke en juridische basis bij te zoeken. Dat is kort samengevat de methode waarmee de G27 een groot-

ring zien, maar ze benoemen en er daadwerkelijk iets aan doen.

scheepse ‘Aanval op de uitval’ inzet. Idee achter deze ‘strategi-

De ‘next step’ zetten in het grotestedenbeleid.

sche innovatie’ is dat bepaalde complexe, pijleroverstijgende grootsteedse problemen om durf, lef en onconventionele allian-

Sympathiek en logisch, deze vervolgstap. En best spannend om

ties vragen. Voor het overkoepelende thema ‘uitval’ is gekozen

met elkaar, als waren er geen wetten en beperkingen, met de

omdat elke stad het verschijnsel kent van mensen die de boot

benen op tafel te denken over onconventionele oplossingen.

missen op de arbeidsmarkt, in het onderwijs, in de zorg, op de

Er is wel een risico. Als de uitvoering van al die wilde plannen een

woningmarkt, maar ook op cultureel gebied of op het terrein van

tijdrovende, bureaucratische en misschien zelfs onbegaanbare

de fysieke infrastructuur.

weg wordt, dan is dat al snel funest voor

‘De eigen regeltjes voor

Oprekken Na GSB I en II, waar de G27 voornamelijk hebben ingezet op zelfevaluatie, visitatie, nieuwe partnerschapvormen en meetbare doelstellingen, is ‘Aanval op de uitval’

deze ene keer buiten werking stellen’

een logische vervolgstap. Want als de

de motivatie en de denkkracht. En slaat begeestering voor een nieuwe aanpak, voor betere prestaties en voor een ‘andere overheid’ als bij toverslag om in frustratie. Niettemin, de resultaten in Rotterdam laten zien dat ‘beginnen bij het resultaat’ wel degelijk effect kan hebben.

uitvoeringspraktijk van beide perioden iets duidelijk heeft gemaakt, dan is het wel dat de grote steden

Opblazen

op een aantal hardnekkige terreinen niet verder kunnen. Dus

Een voorwaarde voor succes is ook dat de Tweede Kamer en de

moeten we de mogelijkheden misschien een beetje oprekken, is

media niet elk proefballonnetje dat in de proeftuinen wordt

de achterliggende gedachte.

opgelaten, opblazen totdat het knapt. Creativiteit de ruimte en

De G27 denkt aan proeftuinen. Vrijplaatsen voor vrijdenkers, die

de tijd gunnen, dat is essentieel. Maar waar veel partijen con-

niet in codificaties denken, maar gedreven worden door de wens

flicterende belangen hebben, is de kans dat een van de schakels

om betere resultaten te halen. Zonder zich te verschuilen achter

gaandeweg het proces publicitaire hulp van buiten zoekt, beslist

bevoegdheden. Met partijen, zowel lokaal als nationaal, die als

aanwezig. Dan slaat creatief denkwerk om in verkramping, en is

het nodig is bereid zijn hun eigen regeltjes ‘voor deze ene keer’

het gedaan met de verwachte meeropbrengst.

even buiten werking te stellen. Zodat die steden die werkelijk alles al gedaan hebben wat in hun mogelijkheden lag – want dat

Veronderstelling

is een harde voorwaarde!– een stap verder kunnen worden gehol-

Nuchterheid over het effect is geboden, omdat deze aanpak enkel

pen. De knelpunten, kortom, niet als onoverkomelijke belemme-

is gestoeld op de veronderstélling dat er op deze manier iets extra’s te halen valt. Misschien is de houding van burgemeester Frank Kerckhaert van Hengelo in dit geval wel de enige juiste. ‘Zekerheid dat we hiermee scoren, hebben we niet. Dat is waar.

Wat brengt het grotestedenbeleid teweeg?

In deze rubriek een

commentaar over de resultaten, doelen en spin-off’s van het GSB.

4


Maar ik voel wel dat het meer dan de moeite waard is om het in elk geval te proberen.’ |Eric Went

Rode pen

‘We willen consequent gedrag van het rijk’ Het GSB|blad belt een krantenbericht na voor het

uitkering komt voor Buurt, Onderwijs en Sport. Die had

verhaal achter de quote. Wethouder Verhulst van

naar mijn oordeel prima in de BDU sociaal gepast. We

Utrecht reageert op een bericht in het Utrechts

zijn nu de boel aan het opschonen en dan moeten we

Nieuwsblad dat na de ondertekening van de conve-

niet weer naar een nieuwe lappendeken van specifieke

nanten verscheen. De grote steden hebben last van

uitkeringen. Daar zullen we als onderdeel van de G4 het

departementen, staat daarin.

rijk op blijven aanspreken. Hoe het verder gaat wanneer na 2010 het convenant is afgelopen, weet ik niet. Maar wel dat ook daarna het

‘Alles gaat nu in een grote pot en de steden kun-

rijk en steden gezamenlijk zullen moeten werken aan

nen zelf beslissen waar ze het aan uitgeven. De Graaf: “De grote steden gaan de vrijheid tegemoet en hebben van het rijk minder last.” Dat werkt nog niet bij alle departementen goed, vinden de burgemeesters van de vier grootste

‘Middelen voor grotestedenbeleid in 2010 opnemen in het Gemeentefonds’

steden. Daarover willen zij zo snel mogelijk met minister De Graaf praten.’

de aanpak van grootstedelijke vraagstukken. Wat mij betreft kunnen we een deel van de middelen die daarbij horen opnemen in het Gemeentefonds. Het rijk maakt

René Verhulst: ‘Consequent gedrag, dat willen de G4

met een veel beperkter aantal grote steden afspraken

van het rijk. We hebben in de prestatieconvenanten ook

over een veel beperkter aantal voor die stad echt wezen-

afspraken gemaakt over het terugdringen van het aantal

lijke onderwerpen. Maatwerk en selectiviteit dus.’

specifieke uitkeringen; die moeten óf in de brede doel-

Daags voor het ter perse gaan van dit nummer heeft

uitkering, óf in het Gemeentefonds. Ik vind het dan niet

René Verhulst afscheid genomen als wethouder.

consequent als VWS daarna met een aparte specifieke

|CG

De gemeente als Don Juan Wat? Congres Wie? Ben Janssen, directeur Gelders Informatie- en Documentatiecentrum voor Zorg en Welzijn (Gidz) Wanneer? 24 februari 2005 Waar? De Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle Wie nog meer? Vertegenwoordigers van gemeenten en welzijnsorganisaties

Vooraf en achteraf

Vooraf

Achteraf

‘De gemeente als verleider, dat spreekt uit de

‘De veel belovende titel bleek de organisatie niet helemaal

naam van dit congres “De gemeente als Don

waar te kunnen maken. Althans, in de workshops die ik

Juan”. Onze organisatie adviseert en ondersteunt

volgde. Gemeenten gaan instellingen niet verleiden tot

de gemeenten in de provincie Gelderland op het

het halen van gezamenlijke doelen. Sterker nog: met de

gebied van zorg en welzijn. Dit congres zou mij

komst van Wet Maatschappelijke Ondersteuning krijgen

wellicht kunnen vertellen hoe gemeenten instel-

gemeenten juist meer eigen verantwoordelijkheid en in-

lingen verleiden tot het halen van gezamenlijke

koopmacht om samenwerking af te dwingen. Wij moeten

doelen. Er is geen centrale aansturing meer, he-

gaan nadenken over onze veranderende rol om gemeenten

laas wat mij betreft, en dus kun je samenwerking

te ondersteunen. De komende tijd zal Gidz de discussie en

niet afdwingen, maar moet je verleiden. Work-

plannen over de richting van de WMO nauwgezet volgen.

shops over regie binnen het vrijwilligerswerk en

Inmiddels hebben we de Gelderse gemeenten al wel een

over het zorgloket zal ik zeker gaan volgen.’

aanbod gedaan om hen met cijfermateriaal te helpen bij het ontwikkelen van WMO-beleid.’ |LH


5

Ou zoek

6


ude fabriek kt bruisende huurder

Stoere fabrieken zijn omgewerkt tot broedplaatsen voor hippe kunstenaars of hebben een tweede leven gekregen als bruisend bedrijfsverzamelcentrum. Maar zijn de hoge verwachtingen over de duur verbouwde complexen ook uitgekomen? ‘In de praktijk houdt iedereen zich met zijn eigen dingen bezig.’ Koningin Wilhelmina verzorgde er de eerste radio-uitzending naar Nederlands-Indië en Albert Einstein gaf er in 1923 een lezing. Gebeurtenissen van gewicht. Toch viel het gebouw van het voormalige Natuurkundig Laboratorium – kortweg NatLab – van Philips in Eindhoven oorspronkelijk niet op als een pand dat voor het nageslacht bewaard moest worden. Maar toen het uit 1914 stammende gebouw moest wijken voor een openbaarvervoer-verbinding, kwamen Eindhovense burgers en cultuurhistorici in het geweer. De bakermat van de televisie, de Philipshave en alle andere bekende elektronica-uitvindingen tegen de vlakte, dat nooit! Op de valreep kregen de actievoerders hun zin. De oude denken ontwerptank van Philips moet nu het domein worden van eigentijdse ondernemers op het gebied van design en technologie.

Glorieuze toekomst De verwikkelingen rond het NatLab staan niet op zichzelf. ‘Emoties zijn een belangrijke, zo niet de belangrijkste drijfveer om cultureel erfgoed te behouden’, weet Arno Boon, directeur van Boei (Maatschappij tot Behoud, Ontwikkeling en Exploitatie van Industrieel Erfgoed). Deze non-profitorganisatie, opgericht door onder meer het Bouwfonds, speelt als belegger, ontwikkelaar en exploitant een belangrijke rol bij gebouwen die een tweede leven moeten krijgen. ‘Gebouwen zijn soms oerlelijk en hebben geen monumentale waarde, maar vormen toch een landmark in de buurt.’ Een bedrijfsverzamelgebouw is volgens Boon de populairste herbestemming van een verlaten industrieel complex. Om zo’n concept leven in te blazen, duiken overal dezelfde ronkende termen op: broedplaats, kruisbestuiving, interactie tussen de gebruikers en creatieve smeltkroes.

Straatje De oude Philipsfabriek de Witte Dame. Waar arbeiders ooit de eerste

Soortgelijke woorden sprak oud-minister Jo Ritzen in 1998

gloeilampen produceerden, werken nu studenten van de Design

ook uit bij de heropening van de Witte Dame, een voormalige

Academy aan hun ontwerpen. Foto’s: Steef Meyknecht

gloeilampenfabriek van Philips in het hart van Eindhoven.


7

Industrieel erfgoed

Design Academy: ‘We voelen ons betrokken bij de Witte Dame’

Voor dat pand voorzag hij een glorieuze toekomst als ‘bakermat voor creatieve en innovatieve ideeën voor een duurzame samenleving’. Maar komt daar ook iets van terecht? Wat zorgvuldige res-

schappelijkheid, maar dat is in de praktijk moeilijk concreet

tauratie en uitgesproken inrichting betreft in ieder geval wel,

te maken. Ik vind dat je er beter naar kunt streven dat afzon-

blijkt bij de rondleiding door de Witte Dame. Het accent ligt op

derlijke functies apart van elkaar dienst kunnen doen. Het

vormgeving, informatie, technologie en cultuur en daarmee

gebouw moet ook door blijven draaien als de besturen van

past de Witte Dame precies in het straatje van Eindhoven, die

twee clubs slaande ruzie met elkaar krijgen. Ook zie je vaak

zich graag als designstad profileert.

dat culturele activiteiten bij elkaar gezet worden zonder dat er

Een groot deel van het gebouw is in gebruik bij Design Academy

daadwerkelijke verbindingen zijn. Bibliotheekbezoek sluit bij-

Eindhoven, een HBO-opleiding op het gebied van vormgeving.

voorbeeld niet rechtstreeks aan op theaterbezoek. Wij vinden

In de lichte hallen, waar arbeiders ooit gloeilampen fabri-

het bij de zoektocht naar gebruikers belangrijker om naar de

ceerden, werken nu studenten aan hun eigen ontwerpen. ‘De

gebruiksexploitatie op de lange termijn te kijken.’

huisvesting in een uitgesproken architectonisch pand, een exponent van de Nieuwe Zakelijkheid, spreekt bij ons zeker tot

Rompslomp

de verbeelding’, zegt Henri Beelen van de Design Academy.

Om een herbestemming tot een succes te maken, is een grote betrokkenheid bij het gebouw in ieder geval een voorwaarde.

Tekentafel

De Design Academy had ook voor een nieuwbouwpand aan

Maar een bruisend cultureel hart is het nooit geworden. De beoogde kruisbestuiving tussen diverse bewoners is evenmin nauwelijks tot

NatLab

stand gekomen. Henri Beelen: ‘Op de tekentafel

Park Strijp Beheer, een samenwerkingsver-

is samenwerking een prachtige gedachte, maar

band van Eindhoven en bouwconcern Volker

in de praktijk houdt iedere instelling zich met

Wessels, neemt het voormalig Natuurkundig

zijn eigen dingen bezig. Af en toe zijn hier geza-

Laboratorium van Philips op in de ambitieuze

menlijke evenementen, maar er moet iedere

plannen om het hele industriecomplex in het

keer wel iemand zijn die zich daarvoor vrij wil

stadsdeel Strijp de komende jaren om te vor-

maken. De organisatie daarvan kost telkens

men tot een moderne wijk. Binnen die wijk

enorm veel tijd.’

wordt het voormalige NatLab een verzamelvat

Kruisbestuiving, daar heeft ook Boon van Boei

van bedrijfjes, waar creatieve techneuten

niet zo’n hoge pet van op. ‘Het synergie-effect

elkaar moeten aanzetten tot nog mooiere

zie ik meestal niet van de grond komen. Bij

prestaties.

de Witte Dame is wel een gevoel van gemeen-

8


Industrieel erfgoed

‘Het gebouw moet ook door blijven draaien als de rand van de stad kunnen kiezen. Nu voelt de opleiding als

In het NatLab krijgen startende

mede-eigenaar van de Witte Dame zich verantwoordelijk voor

bedrijfjes waarschijnlijk wel een

de gang van zaken rond het hele gebouw. ‘Het rendement is

plek, maar ook hier wordt gezocht

gelukkig goed, maar een nieuwbouwpand had wellicht wat

naar deelnemers, die reeds hun

minder rompslomp opgeleverd’, glimlacht Beelen. ‘Maar we

sporen verdiend hebben. ‘We wil-

twee clubs slaande ruzie krijgen’

voelen ons betrokken bij dit gebouw. Zo bleek de horecavoor-

len vermijden dat het een doorloophuis wordt’, zegt directeur

ziening op de begane grond niet goed te lopen. De leegstaande

Jan Schreurs van Park Strijp Beheer [zie kader, red.]. ‘Wellicht

ruimte dreigde een rotte kies voor de Witte Dame te worden.

is er subsidie voor de aanloopkosten, maar het project moet in

Dat is slecht voor de uitstraling. Daarom hebben we ons sterk

principe zelf levensvatbaar zijn. Het huurniveau dat daaruit

gemaakt voor een betere oplossing. Nu zit er op die plek een

voortvloeit, past niet bij starters.’

horeca-afdeling van het ROC, waar leerlingen praktijkstages uitvoeren. Dat levert meer stabiliteit op.’

Dicht bij de oorsprong Maar wederom zijn er wel dromen over een nieuw bestaans-

Doorloophuis

recht van het NatLab als bruisende reageerbuis voor creativiteit.

Het groepje kunstenaars dat oorspronkelijk de aanzet gaf voor

Dat zo’n concept kan werken, ziet Schreurs in de Schiecentrale

het tweede leven van de Witte Dame had eigenlijk heel andere

in Rotterdam. Deze voormalige elektriciteitscentrale is omge-

visioenen. Zij wilden de fabriekshallen omvormen tot galeries,

vormd tot verzamelcentrum voor audiovisuele, design- en ICT-

musea en ateliers. Maar Eindhoven had geen behoefte aan een

bedrijven. ‘Allemaal bedrijven op het gebied van multimedia

gebouw dat tot in lengte van jaren afhankelijk zou zijn van

bij elkaar, dat werkt.’

subsidies. Broedplaatsen die alleen maar broedplaatsen zijn,

De nieuwe bewoners van het NatLab moeten verder gaan waar

liggen om diezelfde reden op dit moment slecht in de markt.

de ingenieurs van Philips ooit opgehouden zijn: met uitvinden

Een aantal stabiele huurders vormt een harde voorwaarde voor

en uitdenken van nieuwe ontwerpen en technologieën. Want

duurzame exploitatiemogelijkheden. ‘Bij de keuze van gebrui-

hoe minder er aan het gebouw aangepast hoeft te worden,

kers moet je strategisch te werk gaan, want het is belangrijk

hoe beter uiteindelijk voor de exploitatie, weet Schreurs. ‘Een

dat een gebruiker lang in het pand blijft zitten’, zegt Boon.

nieuwe bestemming die rendement oplevert, is gemakkelijker

‘Zekerheid is het belangrijkste. Om die te behouden kun je

te realiseren als je dichter bij het oorspronkelijke gebruik blijft.

beter zorgen voor een niet al te hoge huur.’

We zoeken gebruikers bij het gebouw, niet andersom.’ |SvI

De Witte Dame Het monumentale gebouw in Eindhoven van Dirk Rozenburg doet dienst als onderkomen van diverse (half)commerciële instellingen, zoals de ANWB en een bank. Daarnaast hebben de Openbare Bibliotheek, Philips Corporate Design en Mu Art Foundation (een podium voor experimentele kunst) onderdak gekregen in de oude fabriek. Ook de Design Academy heeft er haar onderkomen.


9

Verder denken over het grotestedenbeleid

Vijf keer voer voor debat

De week na de feestelijke ondertekeningen van de

1. Dit waren de laatste convenanten

afspraken voor GSB III besloot Thom de Graaf door het

nanten na 2009 is betrekkelijk. De GSB-methode

dossier gekozen burgemeester tot aftreden. Inmiddels

en is inmiddels behoorlijk ingeburgerd bij de steden.

is Alexander Pechtold de nieuwe minister voor Grotestedenbeleid. Die zal de discussie over het toe-

De meerwaarde van weer een nieuwe ronde conveheeft zijn vruchten afgeworpen, krijgt navolging Ook het rijk is aan het leren over grenzen van departementen heen te kijken. Het is tijd voor iets nieuws. Een nieuw soort afspraken, nog minder bureaucratie en nog meer maatwerk. Job Cohen: ‘Meer selectiviteit in de prestatieafspra-

komst van het grotestedenbeleid moeten initïeren. Het

ken en dus een slagvaardiger overheid’

GSB|blad geeft alvast voer voor debat en grijpt daarbij

2. Dit is de laatste GSB-periode

terug op de inleidingen tijdens de ondertekening op

stedenbeleid. De steden houden wel hun bijzondere

11 maart.

In 2010 is het gedaan met deze vorm van het grotepositie. Bijvoorbeeld door een uitzonderingspositie voor grote steden in weten regelgeving. Door van de drie brede doeluitkeringen naar één BDU te gaan. Of

10



door een bijzondere voorziening binnen het gemeente-

Job Cohen: ‘Het GSB is primair een bestuurlijk arrange-

fonds voor grote steden.

ment. De echte winst moeten we natuurlijk vinden in

Henk Jan Meijer: ‘Er zijn wel momenten geweest dat

de behaalde maatschappelijk resultaten. Daar willen

we ons afvroegen of we nog wel in onze steden kon-

de steden door haar inwoners maar ook door het rijk

den beargumenteren wat de meerwaarde van het GSB

op worden aangesproken en afgerekend. Het stelsel

was’

moet daaraan ondergeschikt blijven. Ik prijs mij dan ook gelukkig dat we de komende tijd niet alleen gaan

3. Met grotestedenbeleid is door een minister niet te scoren

monitoren maar dat we ook (weer) over inhoud gaan

Grotestedenbeleid gaat over de thema’s van vandaag:

opstellen.’

praten en een gezamenlijke agenda daarvoor gaan

problemen in de oude wijken, herstructurering, werkenhalf miljard!) naartoe. Maar daar is niet door een

4. Het succes van tien jaar GSB-methode is onvoldoende ‘gevierd’

minister mee te scoren. Het succes van het grotesteden-

GSB is meer dan alleen geld in goed beleid omzetten.

beleid zit bij de steden. Concrete resultaten, ook die er

Het grotestedenbeleid heeft sinds de pionierstijd van

in deze periode aan komen, zijn lokale resultaten. Dat

1995 veel bereikt, met name in de manier van werken

maakt het grotestedenbeleid kwetsbaar: rijksbeleid en

(ontkokerd, meetbaar, resultaatgericht, programma-

gelegenheid, onderwijs. Daar gaan nu miljoenen (drie-

rijksgeld waarvoor de credits níet naar het rijk gaan.


11


Brinkman: BDU’s breed houden Extra middelen die in de toekomst voor de G30 tisch, samen met partners in de stad). Dat succes is onvoldoende gevierd.

beschikbaar komen, worden toegevoegd aan de

Steden én rijk kunnen dat succes claimen.

BDU’s. Dat is de inzet van het kabinet in reactie

Henk Jan Meijer: ‘Niet eerder hebben steden en rijk zolang achter-

op de commissie Brinkman. Deze commissie ad-

een in een dergelijk sterke samenhang geïnvesteerd om complexe

viseerde het kabinet over het terugbrengen 155

(groot)stedelijke problemen aan te pakken.’

specifieke regelingen naar 25 regelingen. Nieuwe geldstromen worden kritisch bekeken en toevoe-

5. Steden zijn niet bedacht op harde afrekening door het rijk

gen aan de BDU is daarbij steeds één van de opties.

De komende maanden is er intensief contact tussen rijk en steden over

Verder zal de verantwoording over specifieke rege-

de afrekening van GSB II. Toon van het rijk wordt natuurlijk rechtvaar-

lingen, net als de BDU, gelijk komen te lopen met

dig en duidelijk. En geld dat niet is uitgegeven, blijft niet bij steden op

de stedelijke begrotingscyclus. Het rijk zal daarbij

de plank liggen. Maar verder? Wat discussiepunten. In hoeverre is een

ook niet meer inhoudelijke eisen stellen aan die

stad verantwoordelijk voor het niet behalen van gestelde doelen? Als

verantwoording dan de gemeenteraad doet, tenzij

doelen in GSB II niet gehaald zijn, stellen we dan de doelen voor GSB

daarvoor aantoonbaar reden is.

III ook naar beneden bij? Geld dat niet is uitgegeven, maar wel bestemd

Op www.grotestedenbeleid.nl vindt u het kabinets-

is, moet dat ook terug naar het rijk? En wat wordt de betekenis van de

standpunt over de adviezen

midterm review?

Wat steden kunnen verwachten:

Afrekenen over GSB II Rechtvaardig en duidelijk. Dat wordt de toon van het rijk bij de afrekening over GSBII. Steden krijgen de kans hun prestaties toe te lichten. Ook – juist! – als die zijn achtergebleven bij de oorspronkelijke doelen. De beleidsmatige eindverantwoording van GSB II

Als blijkt dat een stad een onvoldoende eindverantwoor-

gebeurt onder verantwoordelijkheid van Binnenlandse

ding GSB II heeft opgesteld, komt er een bestuurlijk

Zaken. Per doelstelling van het MOP geven steden de cij-

overleg tussen stadsbestuurders en de coördinerend

fers bij de indicatoren van alle doelstelling. Daarnaast

minister voor GSB, eventueel aangevuld met betrokken

verwacht BZK een kwalitatieve toelichting. Daarin

bewindspersonen. De beleidsmatige consequenties van

kunnen steden het ‘verhaal achter de cijfers’ kwijt: wat

de eindverantwoording worden – in combinatie met de

heeft een stad gedaan om de doelen te bereiken?

uitkomsten van de midterm review in 2007 – betrok-

De financiële verantwoording over de verschillende

ken bij de nieuwe stadscontracten. Rijk en stad kunnen

regelingen die er in GSB II waren, valt onder de ver-

dan het lopende convenanten eventueel herijken. Ook

antwoordelijkheid van de vakdepartementen. Voor de

kan een stad meer begeleiding krijgen.

SIV-regeling is dit BZK. Veel van deze regelingen zijn gedurende de periode jaarlijks financieel verantwoord.

Op 15 juli moeten alle documenten bij het rijk binnen

Voor de meerjarige regelingen geldt dat een eventuele

zijn.

terugvordering van de middelen zal plaatsvinden indien middelen niet besteed of niet rechtmatig (dus

12

Meer info?

volgens de regels van de regelingen) besteed zijn. In

Verantwoording van de Meerjarige Ontwikkelings

het geval van het ISV wordt er ook een verband gelegd

programma’s: Pepin Cabo ([email protected]).

tussen het al dan niet behalen van prestaties en de

Financiële verantwoording van de BZK-regelingen:

middelen.

Gerlant Kooistra ([email protected]).


Zwolle zet veelplegers klem In Zwolle daalde de misdaad van de groep veelplegers met meer dan twintig procent. Het geheim: eerst actie, dan administratie

Foto’s Steef Meyknecht


13

Veelplegers

Een toeter klinkt en de gevangenispoort schuift open. Herman

laag sociaal-cultureel milieu, heeft financiële schulden die

is weer vrij. Klaar om schoon schip te maken. Maar hoe krijgt de

uitzichtloos lijken en is vaak dakloos.’

draaideurcrimineel zijn leven op de rit? Door éérst maar eens op een nette manier aan geld komen. Op naar de sociale dienst.

Dus er is werk aan de winkel. De steden Zwolle en Deventer, het

Daar blijkt dat Herman voor de aanvraag van een uitkering een

Openbaar Ministerie, de Reclassering Nederland en de politie

postadres nodig heeft. Maar Herman heeft geen huis. Die uit-

IJsselland hebben de krachten in een convenant gebundeld om

‘Onverbeterlijk? Nou, dit is wel een lastige club’

kering heeft hij immers hard nodig om

de overlast te beperken. In zowel Zwolle als Deventer zijn twee

de eerste huur te betalen. Ook moet de

groepen van vijfenvijftig personen aangemerkt die streng in

bekeerde crimineel een identiteitsbewijs

de gaten worden gehouden. De aanpak lijkt aan te slaan. Het

laten zien. Dat heeft hij niet. Bij het loket

aantal door die groep gepleegde misdrijven daalde vorig jaar

Burgerzaken hoort de veelpleger dat hij

meer dan 20 procent. Wat is het geheim?

een pasfoto moet laten maken. Dat kost twee euro – die hij niet heeft. Als Herman

Oud papier

dan ook nog hoort dat het wel vier weken

‘Als de naam van een veelpleger opduikt, gaan aan elk loket

duurt voordat een verzoek om bijzondere

alle bellen rinkelen.’ Sake Eskens, beleidsadviseur over veilig-

bijstand in behandeling wordt genomen, gaat het spoken in

heid in Zwolle, schetst in één zin de kracht van het plan. Het

zijn hoofd. Gevangen in een bureaucratische impasse groeit de

begint allemaal met de feestelijke benoeming tot veelpleger.

hopeloosheid. ‘Eerst maar eens een blikje bier in de buurtsuper

Burgemeester Meijer ondertekent persoonlijk een brief met die

jatten en daarna zien we wel weer verder.’ Het beteren van zijn

mededeling. De veelpleger krijgt de brief van een “daderagent”,

leven strandt op de drempel van het stadhuis.

die ervoor zorgt dat de inhoud ook echt wordt gelezen en niet bij het oud papier verdwijnt. ‘In de brief staat dat we het gedrag

Koot & Bie

niet tolereren’, vertelt Patrick van Tricht, coördinator Integraal

Dit doembeeld kennen ze in Zwolle. Voor de veelplegers die de

Veiligheidsbeleid. ‘Maar we bieden in de brief ook hulp aan: je

provinciestad teisteren is daarom een strak plan bedacht. Ja,

kunt een programma volgen om verslavingen aan te pakken en

dat is nodig. Het brave imago van de Hanzestad, zo treffend

je schulden te saneren.’

bezongen door Koot & Bie (‘nergens anders dan in Zwolle gaan ze zo vroeg plat’) klopt niet. Dat blijkt uit het rapport ‘Naar een

Opgejaagd wild

veiliger samenleving’. In 2004 telde Zwolle bijna tweehonderd

‘Een veelpleger is beslist geen knuffeldier’, zegt Henk van de

veelplegers. Henk Kobus, reclasseringswerker, schetst een

reclassering. ‘Opgejaagd wild’, weet een dakloze in een parkje

profiel: ‘Veelpleger ben je als je in twee jaar tijd meer dan tien

bij het centrum. Ze hebben gelijk. Met de zogenaamde ISD-

geregistreerde misdrijven pleegt. De gemiddelde veelpleger is

maatregelen (Inrichting voor Stelselmatige Daders) in de hand

verslaafd aan alcohol, drugs of gokken. Hij komt meestal uit

delen rechtbanken sinds januari keiharde straffen uit. Voor

‘Met de Sociale Dienst is afgesproken om bij veelplegers alle procedures

‘Een veelpleger is beslist

opzij te schuiven’

geen knuffeldier’

Cees van Dongen, wijkwerker

Henk Kobus, reclassering

14


Veelplegers

een winkeldiefstal staat normaal een weekje brommen. Een veelpleger hoort al snel de eis van twee jaar. Als alternatief wordt hulp aangeboden.

‘Hoe krijgt de draaideurcrimineel zijn leven op de rit?’

Verslaafde raddraaiers kunnen op sommige plaatsen kiezen tussen brommen of een enkeltje Ossendrecht. Daar wacht stelende junkies een resocialisatieprogramma. Maar helaas! Nog geen veelpleger ging in op het aanbod om vrijwillig hulp te zoeken. Dus daar blijft het in Zwolle niet bij.

Procedures opzij In het Stadskantoor raakt wijkwerker Cees van Dongen, gespecialiseerd in ‘bijzonder doelgroepen’, enthousiast tijdens een crisisoverleg van de Regiegroep Probleemhuishoudens. Terwijl het toch gaat over een kansloos klinkende zaak: een 36-jarige man die heel wat ambtenaren de stuipen op het lijf jaagt. Psychische problemen leiden tot agressie. ‘Dan gaat-ie toch te keer aan een balie.’ De man kwam vandaag vrij. ‘Hèt risicomoment!’, weet Cees. ‘Daar ging het vroeger hopeloos mis.’ Dit keer niet. Een paar uur na zijn vrijlating ligt zijn dossier op een tafel

Echtgenoot in de bak

waaraan tal van hulpverleners aanschuiven. Eentje gaat mee

Natuurlijk gaat het niet altijd crescendo. Een beetje veelpleger

om die pasfoto te maken, een ander regelt een afspraak bij

verandert niet vanzelf. Neem een mediterrane arbeidersfami-

de schuldsanering. Even wordt het heikel als blijkt dat de

lie: de zwarte lijst van veelplegers telt maar liefst drie gezins-

woningcorporatie een deurwaarder dreigt op te trommelen om

leden. De reclasseringsambtenaar begint een beetje te zuchten.

achterstallige huur (‘moet je dat dan betalen als je in gevange-

En wijkwerker Cees kijkt een stuk somberder. ‘Onverbeterlijk?

nis zit?’) te innen. Een paar telefoontjes blijken genoeg om een

Nou, dit is wel een lastige club. Maar dan verschuift onze aan-

regeling te treffen. Als klap op de vuurpijl regelt de regiegroep

dacht. Dan kijken we minder naar de persoon en meer naar hun

een voorschot op de bijstand. Handgeld om de eerste dagen

omgeving. Als echtgenoten in de bak zitten, gaan we praten

door te komen. Cees: ‘Met de Sociale Dienst is afgesproken om

met het gezin. En we proberen het probleem beheersbaar te

alle procedures opzij te schuiven als het gaat om één van die

maken. De maatschappelijke overlast beperken tot een accep-

vijfenvijftig veelplegers van het convenant. Eerst actie, dan pas

tabel niveau.’

de administratieve rompslomp.’

Cellentekort Spettervrij

Overigens hebben Zwolse ambtenaren ook punten van verbe-

En ineens ziet het leven er een stuk zonniger uit voor de

tering gevonden. Zo zitten de Penitentiaire Inrichtingen niet

voormalig veelpleger. Die toont plotseling interesse voor een

in het convenant. Beleidsadviseurs Sake en Patrick: ‘Dat is

‘echte baan’. Schilderen lijkt hem wel wat. Cees koopt uit een

jammer. De praktijk leert dat veelplegers door cellentekorten

noodpotje een paar potten latex. ‘Ga eerst je eigen flatje eens

geregeld eerder dan verwacht op straat staan. Dat willen we

schilderen. Als de spetters op de vloer belanden, dan moeten

graag weten.’

we nog maar eens praten.’ Maar bij een spettervrij huis kan deze veelpleger misschien een schilderbaantje krijgen bij het

Patrick durft te dromen van nog meer succes. ‘De groep waar

sociale uitzendbureau Pauropus. Deze in oranje hesjes gehulde

we ons op richten is klein gehouden en door maximale aan-

werkbrigade voor daklozen begon vorig jaar met het opruimen

dacht kunnen we veel maatschappelijke winst boeken. Het

van troep rond hun eigen opvanghuizen. De daklozen repare-

is interessant om te kijken of we de groep kunnen verbreden,

ren nu zelfs schuttingen in de Kamperpoort: een wijk waar de

maar die discussie moeten we in Zwolle nog starten. Ik besef

bewoners tot voor kort niets van ze moesten hebben.

dat dit veel voeten in de aarde heeft en kostbaar is.’ |BdH


15

Benchmark: Toerisme

‘Niet allemaal tulpen-geve Niet iedere grote stad kan een toeristische trekpleister

zijn.

GSB-investeringen

voor

toerisme in deze periode verschillen dus per stad. Een vergelijk van de steden van nul euro, drie ton en tweeënhalf miljoen.

Utrecht: 2,5 miljoen euro Wat gaat Utrecht doen op het gebied van toe-

Een andere belangrijke reden is dat Utrecht

risme?

de afgelopen jaren flink gewerkt heeft aan

Rhodé

Bouter,

beleidsadviseur

toerisme:

de toeristische infrastructuur en inmiddels

‘Utrecht wil internationaal toerisme stimu-

een professionele toeristische organisatie

leren, onder andere door de opening van het

heeft, die het toeristische product in samen-

Dick Brunahuis met werk van de Utrechtse

werking met stad en partners in de markt

tekenaar. Gegarandeerd internationaal suc-

kan zetten.’

ces. Wist je dat New York Nijntje gebruikte als symbool voor haar “zachte kant” na 11-

Hoe groot is het budget en legt de stad zelf nog

09?’

geld bij? ‘Naast de 2,5 miljoen uit de GSB III-middelen

Waarom kiest Utrecht voor het stimuleren van

voor stadseconomie legt de stad zelf het

internationaal toerisme?

veelvoudige bij. De investeringen in toeristi-

‘Om verschillende redenen. Jaarlijks trekt de

sche promotie bundelen we met bestedin-

stad miljoenen dagjesmensen van binnen

gen in andere sectoren, zoals de festiviteiten

Nederland en een groot deel van de dagver-

rond de herdenking van het verdrag van

gaderingen vindt hier plaats. Het meer-

Utrecht en internationale sportevenemen-

daagse verblijf blijft hierbij achter. Jammer,

ten.’

want verblijfstoeristen besteden meer en treden ook buiten de drukke routes. Zo

Hoe verliep de samenwerking met EZ?

Lelystad: 300.

belasten zij de stad minder. Het achterblij-

‘De samenwerking verliep meer dan goed. De

Wat zijn de ambities van Lelystad?

ven van het verblijfstoerisme heeft te maken

ambities zijn vrijwel in een keer gehono-

Murk Falkena, beleidsmedewerker recreatie en

met de centrale ligging: wat je vertrekpunt

reerd. Wel bleek het lastig om een goede

toerisme: ‘Het Stadshart en de kustzone vor-

ook is, je bent zo weer thuis en hoeft dus

outputindicator te vinden die door de stad

men in de ontwikkeling van de stad belang-

niet te overnachten. Daarom verplaatsen we

ook

is.

rijke speerpunten. Het Stadshart wordt

onze aandacht naar het buitenland.

Daarom kiezen we voor concrete projecten.’

drastisch aangepakt: nieuwe routing en

daadwerkelijk

te

beïnvloeden

toevoeging van winkels, woningen, horeca en kantoren. Bij de kustzone gaat het vanuit toeristisch oogpunt om de invulling van het

16


Toerisme

eltjes-molen’

Eindhoven: 0 euro Waarom heeft Eindhoven geen ambities geformuleerd op

strieregio wordt inmiddels overspoeld door buiten-

het gebied van toerisme?

landse R&D-werknemers en postdocs. Het aanbod

Marco Karssemakers, beleidsadviseur Commerciële

van de stad moet dus mee veranderen.

Voorzieningen: ‘Het is niet zo dat we in Eindhoven

Eindhoven richt zich op stedelijk vertier: het cul-

niets aan toerisme doen. De ‘handmatige’ indu-

tuuraanbod en evenementen moeten meer passen

strie maakt plaats voor toptechnologie en design.

bij de brainport. Ook de routes naar de natuur zijn

En Eindhoven wil op het gebied van toptechnolo-

belangrijk. Deze zaken zijn breder dan toerisme

gie en design het centrum van de regio vormen.

alleen en vallen niet binnen de speerpunten van het

Ontwikkelingen op het gebied van toerisme dragen

GSB-beleid.’

hieraan bij. Het grotestedenbeleid biedt echter weinig aanknopingspunten. We zoeken hiervoor dan

Hoe verliep de samenwerking met EZ?

ook andere partners en financiers.’

‘Het was wennen voor beide partijen. Voorheen

Wat doet Eindhoven dan wel?

we daarop met onze doelstellingen. Nu hebben we

keken we eerst wat er te halen viel, en reageerden ‘Toerisme ontwikkelen we op regionaal niveau;

vooraf onze eigen doelen bepaald en daarna pas

Zuidoost Brabant is gestart met een imagocam-

gekeken naar de overlap met de GSB-doelstellin-

pagne. Uit onderzoek bleek dat het aanbod goed is:

gen.’

de bungalows zijn mooi en het fietspadennet is een Foto Jean-Pierre Jans (HH)

van de best ontwikkelde in Nederland. Maar nie-

Zijn er verbeterpunten als het aankomt op GSB-beleid en

mand weet dat. We hebben televisiespotjes gemaakt

toerismeontwikkeling?

om mensen ervan bewust te maken dat Zuidoost

‘Toerisme heeft vaak nog een hoog tulpen-geveltjes-

Brabant heel wat te bieden heeft. Daarnaast gebeurt

molen-gehalte. Dit is niet het type toerisme dat iets

er van alles in de gemeentes. De voormalige indu-

toevoegt aan de ambities van Eindhoven.’ | JJA/EWr

.000 euro gebied rondom de Batavia Stad [outlets,

vorming van arrangementen en in het

met name toeristen wat aan hebben.

red.] met leisure-functies.

Stadshart om het opzetten van een vorm

Op recreatief terrein (dus meer voor de

In zowel het Stadshart als het kustpro-

van centrummanagement.’

eigen inwoners) zouden we ook budget

ject zitten al vele miljoenen aan subsidiegelden. De bijdrage nu vanuit het GSB III is relatief gering. Met dit geld willen

voor bijvoorbeeld fiets- en wandelpaden Hoe verliep de samenwerking met EZ? ‘Er moest wel enigszins worden onder-

we dan ook vooral investeren in het

handeld. Wat ik jammer vond is dat we

organiserend vermogen en niet zozeer

de gelden voor recreatie en toerisme

in het fysieke. Het gaat bij de kust om de

nu moesten inzetten op projecten waar

kunnen gebruiken. Zeker omdat hiervoor het geld al moeilijk bij elkaar is te schrapen.’


17

Cité Stadt City

Wat kunnen wij leren van de grote steden van de Verenigde Staten? Marjolein Vermeeren van de afdeling grotestedenbeleid reisde in het kielzog van de verantwoordelijke ministers en vijf burgemeesters naar the States.

Chicago pakt het aan ‘op zijn Nederlands’ was dit een mooie gelegenheid een kijkje in de Amerikaanse keuken te nemen.’ Was is je het meest bijgebleven van de reis? De skyline van Chicago

‘Het bezoek aan burgemeester Richard Daley, de inmiddels

Foto: Hollandse Hoogte

vijf keer herkozen burgemeester van Chicago. Hij heeft een hele duidelijke visie op de toekomst van zijn stad en wil als burgemeester zijn beleid zo tastbaar mogelijk maken. Zijn drie speerpunten zijn: veiligheid, scholing en het milieu. Daley

Washington, Chicago en New York, de FBI en de CIA: meer dan

gelooft heilig dat door een beter contact van de overheid met

voldoende studiestof voor onze ministers en burgemeesters lijkt me?

de maatschappij de veiligheid toeneemt. Niet zoals in New

Welke keuzes maak je voor zo’n zesdaagse reis?

York, waar zero tolerance hét beleid is, maar veel meer met de

‘Het doel van de reis was ervaringen uitwisselen en inspiratie

burgers samen tot een oplossing komen. Zo’n aanpak sluit ook

opdoen bij onze Amerikaanse collega’s die, zeg maar, verge-

beter aan bij het Nederlandse beleid. Grappig is dat Richard

vorderd zijn op het gebied van veiligheid en terrorismebestrij-

Daley zelf het tv-programma Crimewatch presenteert; hij is

ding. Je kiest dus voor hele specifieke bezoeken, zoals aan het

zeg maar de Peter R. de Vries van Chicago. Daley doet dat omdat

stedelijk callcenter en burgemeester Daley van Chicago, die

hij wil laten zien dat hij achter zijn politie staat.’

serieus werk maakt van de verbetering van het leefklimaat in zijn stad.’

Kon Daley al resultaten laten zien van zijn aanpak? ‘Een goed voorbeeld is het cameratoezicht dat hij een aantal

Dat callcenter, wat kunnen we daar in Nederland mee?

jaren terug heeft ingevoerd. Sinds de politie beschikt over 2500

‘Natuurlijk fantastisch om via één centraal nummer, 311, alle

camera’s in de stad, dat moeten er overigens 10.000 worden, is

vragen van burgers over hun stad te kunnen beantwoorden.

het aantal mensen dat wordt neergeschoten gedaald van zes-

Bereikbaarheid en communicatie vindt deze burgemeester

duizend in 2002 naar vijfduizend in 2003, met een prognose

van groot belang. Zeventig voormalige telefoonnummers zijn

van zestienhonderd voor 2005. De scholing in Chicago is verbe-

geclusterd in dit ene nummer, three-one-one. Het streven is de

terd, omdat de burgemeester het tot zijn verantwoordelijkheid

burger binnen dertig seconden antwoord te geven. Ongeveer

rekent. Verder wil hij voorkomen dat gezinnen wegtrekken uit

250 medewerkers beantwoorden gemiddeld veertigduizend

de stad, dus maakt hij werk van woningbouw én een groenere

telefoontjes per dag. Je kunt je voorstellen wat een enorme

stad.’ |CT

organisatie daarachter steekt. Omdat ook in Nederland verschillende steden zo’n informatienummer willen invoeren, Maastricht is er al mee bezig en Amsterdam wil in 2006 starten,

18


In deze rubriek: internationaal grotestedenbeleid

Kost dat?

Sms als wapen tegen spijbelaars Spijbelaars kosten scholen heel wat hoofdbrekens. Een Amsterdams project probeert spijbelgedrag te bestrijden door middel van

’t Financiële kader Stuur een sms aan de ouders van spijbelende kinderen. Voor dit pilotproject

sms’jes. De eerste tekenen zijn hoopgevend.

is ongeveer 10.000 euro uitgetrokken. ‘Dat is wel exclusief salariskosten’, zegt Ten Bosch. Daarvoor kan het experiment

Reclameboodschappen, liefdesverklaringen of gewoon

van 20 naar 6 procent, terwijl het

ruim een jaar gedraaid worden op een

prietpraat. Dagelijks vliegen er miljoenen sms-berich-

slagingspercentage van 67 naar 80

school met zo’n 380 leerlingen. Een deel

ten rond met iedere denkbare boodschap. Waarom dit

procent steeg.

van het bedrag is afkomstig uit een sub-

moderne communicatiemiddel dan ook niet inzetten

Inmiddels heeft het project enige

sidie verkregen via ‘Operatie Jong’, een

in de strijd tegen spijbelgedrag, zo vroeg Andy ten

bekendheid

dankzij

samenwerkingsverband van de ministe-

Bosch van de politie Amsterdam-Amstelland zich af.

aandacht van De Telegraaf en de

ries van VWS, OCW, Justitie, SZW en BZK

Zijn idee: stuur een sms’je naar de ouders van spij-

lokale televisiezender AT5. Met

gericht op een verbetering van het jeugd-

belende scholieren. ‘Dat is veel confronterender en

nieuwe aanmeldingen tot gevolg;

beleid. Daarnaast dragen ook de politie

directer dan een brief.’

twee andere Amsterdamse scholen

Amsterdam-Amstelland en het Stadsdeel

De school voor Handel, Verkoop en Administratie bleek

gaan binnenkort ook aan de slag

Slotervaart een steentje bij.

geïnteresseerd in het project, zodat er in december een

met deze methode. ‘We hopen nu

gekregen

pilot van start kon gaan. Tientallen sms’jes zijn er

dat bestuurders het idee oppikken’,

sindsdien verstuurd met een computerprogramma dat

zegt Ten Bosch.

speciaal voor dit doeleinde is geschreven. En hoewel

Want niet alleen de scholen profiteren van het sms-

het project te kort loopt om over concrete resultaten te

project, benadrukt hij. Ook de onderwijsinspectie doet

kunnen spreken, heeft Ten Bosch wel het idee dat het

er zijn voordeel mee, aangezien een leerplichtambte-

zijn vruchten afwerpt. ‘De betrokkenen zijn allemaal

naar meteen kan worden ingeseind zodra een leerling

heel positief.’

verzuimt. Zo nodig kan de school zelfs de wijkagent

Van 20 naar 6 procent

kan vervolgens denken: hé, eens even kijken of Jantje

of ‘buurtregisseur’ een sms’je sturen. Ten Bosch: ‘Die Helemaal nieuw is het idee niet; in Frankrijk werken al

of Pietje daar rondhangt. Zo kan ook nog het aantal

zo’n tweehonderd scholen met een soortgelijk project.

hangjongeren worden teruggedrongen.’ |RvdP

Daar heeft het zijn waarde inmiddels wel bewezen.

‘Een sms is veel directer dan een brief’

Foto: Bas Beentjes (HH)

Sinds invoering daalde het spijbelen van de leerlingen


19

Plein Verplicht investeren, vindt Gerard Schouw. Desnoods wettelijk afgedwongen.

Na de sociale huurwoningen buurtkroegen van bouwen, stelt Lorna Koenen voor.

Middeldure woningen en vooral hippe, voor starters, zegt David Jongen.

Wat te doen met de miljarden van de woningbouwcorporaties? Ontmoeting ‘Ik maak me zorgen over de sociale woningvoorraad. Beloofde percentages sociale huurwoningen worden uiteindelijk niet gerealiseerd in de populaire – en dus duurdere – wijken, maar met name in de wijken die toch al zwak zijn. De corporaties zouden mijns inziens hun vermogen in moeten zetten om de onrendabele top van sociale huurwoningen in dure wijken te betalen. En als er dan nog iets overblijft, laat ze dan ontmoetingsruimtes realiseren. Kleinschalig, in de wijk, waar mensen uit de straat elkaar kunnen ontmoeten en de kinderen samen kunnen spelen. Een niet-commerciele buurtkroeg!’ Lorna Koenen is de voorzitter van het bewonersplatform Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken

Lekker gedurfd Stok achter de deur

‘Ik zou graag willen dat de corporaties investeren in stedelijke

‘De meeste corporaties barsten van het geld. Wonderlijk is

vernieuwing door het bouwen van middeldure koopwoningen en

dat zij het niet willen óf kunnen uitgeven. En dat terwijl

het opknappen van goedkope huurwoningen die niet geherstruc-

investeringen in steden hard nodig zijn. Corporaties zijn

tureerd worden. Daarnaast moeten corporaties ook investeren in

vrij zelfstandig om hun investeringsbeslissingen te nemen,

alles wat met leefbaarheid te maken heeft, en in nieuwe vormen

maar als zij geld gaan oppotten moet de overheid hier iets

van dienstverlening (als aanjager), bijvoorbeeld domotica (high-

tegen doen. Verplicht investeren. Een nieuwe wet investe-

tech in huis) en breedband. Een andere grote wens van mij is het

ringsverplichting (WIC) corporaties zou een mooie stok

bouwen voor jonge stedelingen. Bijzondere woonvormen, lekker

achter de deur kunnen zijn.

gedurfd en niet a priori voor herhaling vatbaar. Echt iets voor de

Ik denk niet dat voldoende beschikbare grond het probleem

grote stad. Die miljarden zijn hard nodig om Nederland en zeker

is. Er is grond genoeg, maar het ontbreekt aan snelheid om

de grote steden leefbaar te houden!’

plannen voor herstructurering door te voeren. Projecten

David Jongen is de gemeentesecretaris van Den Haag |MvdB

zijn vaak omvangrijk en daarmee – te – complex, waardoor er veel tijd nodig is om zaken te realiseren. De oplossing hiervoor is het hanteren van kleinere overzichtelijke projecten. Dat is vaak niet zo aansprekend als het grote, maar wel

Ons vaste panel uit de grote stad reageert op een stelling

veel effectiever.’

Foto’s: Frank Fahrner, Gemeente Den Haag, Kenniscentrum Grote Steden

Gerard Schouw is de directeur van het Kenniscentrum Grote

Illustratie: Casper Gijzen

Steden en Eerste Kamerlid voor D66

20

GSB|blad – nummer 1 – februari 2005

GSB blad. Oude fabriek zoekt bruisende huurder GROTESTEDEN. Veelplegers. Verder denken. Chicago pakt. Toerisme niet

Recommend Documents