Landschapskrant
Groene Corridor
GRATIS
6 7 14
6 Brabantse vaarhappening Fietsen en wandelen
7 Rondje kouters Veelzijdig Kapelle-op-den-Bos 14 Broodje onkruid Koken met onkruid WIN een overnachting met ontbijt in B&B Oase in Londerzeel Lente 2014 • jaargang 10 • Nr. 19
Voorwoord
Water = leven Water, soms haalt het verwoestend uit en wordt het vervloekt. De overstromingen die de voorbije winterperiode Zuid-Engeland teisterden, liggen nog vers in het geheugen. Toch is water niet weg te denken uit een landschap. Denk maar aan de mooie beekvalleien die deze regio nog rijk is. Water is ook een bron van veel leven zoals kikkers, padden, salamanders, libellen en bootsmannetjes… Waterleven in kleine poelen in je buurt en grote waterpartijen in de regio: het passeert allemaal de revue in dit themanummer. RLGC schenkt dit jaar immers extra aandacht aan water en waterleven. Heb je een geschikte plek die van nature nat is? Dan helpt RLGC je bij het graven van poelen. Lees er meer over op blz. 8 en 9. Je kunt ook zelf aan de slag. Een poel of vijvertje tovert je tuin of schoolomgeving om tot een natuurparel die je zelf onder de loep kunt nemen. Poelenbrochure, kikkerkoffer of waterkoffer zetten je op weg! Ook de voorjaarsactiviteiten staan in het teken van die wondere waterwereld: met de fiets langs poelen en beekvalleien tijdens de Brabantse Vaarhappening, op ontdekking in Kapelle-opden-Bos tijdens Rondje Kouters… het kan allemaal. En er is uiteraard aandacht voor waterdieren en -planten tijdens de cursus ‘Natuur-in-Zicht’, die momenteel loopt in de regio. Vergeet ten slotte ook geen blik te werpen op de rest van de activiteitenkalender. Je vindt zeker je gading in het aanbod! Tot binnenkort op één van de activiteiten. Jozef De Borger Voorzitter RLGC 2
Jaarthema water
Kwakende groene kikker Vilda-Rollin Verlinde Jaarthema water
Een duik in de poel met RLGC tijdens Kikvorscursus XL Poelen en Waterpartijen – Aanleg en beheer van een poel Landschapskrant Groene Corridor nr. 19 Lente 2014
3
Wonderlijk water
Voel jij ook nattigheid? Er is altijd heel wat te beLEVEN in en rond het water. Vele planten en dieren voelen zich er thuis of hebben water nodig om zich voort te planten. Neem op een mooie (zomer) dag eens een picknick mee en zet je aan de waterkant. Je zult versteld staan welke schouwspelen je allemaal te zien krijgt.
Libellen en juffers zetten hun eitjes af op waterplanten. De larven die hier uit komen leven in het water en zijn strikte vleeseters. Ze jagen op zicht. In troebel water vinden ze dus geen prooi.
Dankzij de oppervlaktespanning lopen Schaatsenrijders op het water. Ze eten insecten die per ongeluk in het water terechtkomen en door hun gespartel verraden waar ze zijn. Waterranonkel is een van de ondergedoken waterplanten die zuurstofleveranciers zijn voor een poel.
De zeldzame en Europees beschermde Kamsalamander is een bewoner van kleinschalige landschappen met hagen, houtwallen, rijen knotbomen, poelen, rietkragen en vochtige bosjes. In de voortplantingstijd maakt het mannetje zich mooi met een scherp getande rugkam.
4
Wonderlijk water De Meervleermuis jaagt ’s nachts op insecten boven kanalen en grote open plassen. Overdag schuilt ze in spleten, onder dakpannen of dakoversteken
van gebouwen in de buurt.
Groene kikkers zijn erg aan water gebonden. Ze brengen een groot deel van hun leven in het water door. Ze vormen tijdens het paarseizoen roepkoren van soms tientallen tot honderden mannetjes bij elkaar. Als je in de buurt bent, zal je dat geweten hebben…
Oeverplanten zoals Gele lis geven insecten en andere dieren beschutting, voedsel en een plek om te overwinteren.
Landschapskrant Groene Corridor nr. 19 Lente 2014
5
Vaarhappening
Fietsen en wandelen tijdens de Brabantse Vaarhappening Op donderdag 1 mei 2014 kan je op ontdekking langs de Brabantse kanalen en de Zenne en zo ‘voorproeven’ van het nieuwe vaarseizoen in Brabant en Brussel. Verken al varend, fietsend en wan-
gen dat mensen kunnen smullen
delend deze verrassende regio.
van heerlijke honing. Maar bijen
Ontdek verrassende wandelplekjes
zorgen ook voor de bestuiving van
en groene fietswegels, geniet van
meer dan 80% van de landbouwge-
oude en nieuwe architectuur na-
wassen. Zonder bijen geen lekkere
bij de waterkant of verpoos bij één
tomaten, sappige appels of een mo-
van de vele animatiestandjes. Ook
dieuze jeansbroek. Einstein zei zelfs
RLGC staat te (water)trappelen om
dat als bijen uitsterven, de mens
jou een onvergetelijke dag te bezor-
nog maar 4 jaar te leven heeft!
gen. Je kunt hiervoor terecht op 2 locaties:
de favoriete plekjes van de bijen in
Kapelle-op-den-Bos - Vaartdijk:
Vilvoorde en kom te weten hoe ook
Geleide fietstocht ‘Watertrappen’.
jij de bijen kan helpen. Starten kan
Fiets langs wonderlijk water zoals
tussen 10u en 16u aan de infostand.
poelen, private vijvers, paddenover-
GPS-toestellen ter beschikking. De
steekplaats, molens… of een hele
wandeling is net geen 6km lang en
beekvallei naar Vilvoorde. Je start
je bent ongeveer 2u onderweg.
om 11u30u of om 15u30. De tocht is
Meer informatie via
18 km lang en je bent ongeveer 2,5u
www.vaarhappening.be
onderweg. De terugkeer van Vilvoorde naar Kapelle-op-den-Bos is mogelijk per boot (fiets aan boord). Vilvoorde – Steenkaai: leuke GPS-wandeling ‘Vilvoordse Biekes’. Iedereen weet dat bijen ervoor zor-
6
Ontdek via deze GPS-wandeling
De Brabantse Vaarhappening is een organisatie van Brussels by Water en Kanaaltochten Brabant. Het programma komt tot stand met de actieve medewerking van de kanaalgemeenten, toeristische instanties, regionale landschappen, milieuen natuurverenigingen en met de steun van de provincie Vlaams-Brabant, het Brussels Gewest en de Vlaamse overheid.
Rondje Kouters
Veelzijdig Kapelle-op-den-Bos tijdens Rondje Kouters
Op zondag 22 juni 2014 zet Toeris-
streekproducten… Of gewoon iets
me Brabantse Kouters vzw de deu-
leren over de natuur en de werking
ren open voor ‘Rondje Kouters’,
van Pasar, RLGC en andere vereni-
de Dag van de Brabantse Kouters.
gingen. Kortom, de 11 gemeenten
Gastgemeente dit jaar is Kapelle-
van de Brabantse Kouters zetten
op-den-Bos. Van 10 tot 18 uur kan
hun beste beentje voor om zowel
je aan het Gemeenschapscentrum
fietsers, wandelaars als gezinnen
De Oude Pastorie in Nieuwenrode
de streek te leren kennen.
komen genieten van een gevarieerd programma.
Meer informatie Toerisme Brabantse Kouters vzw,
Kom met de fiets naar Kapelle-op-
tel. 02 270 99 30 of
den-Bos voor een tocht van circa
[email protected]
20km en ontdek enkele verborgen
www.brabantsekouters.be
plekjes. Wie graag de fiets thuis laat, kan wandelen langs het Pastoriepad of zich laten verwennen met theater, een drankje, workshops, een streepje muziek, verrukkelijke
Rondje Kouters is een initiatief van Toerisme Brabantse Kouters vzw, i.s.m. met de gemeente Kapelle-op-den-Bos, Regionaal Landschap Groene Corridor en Pasar.
Landschapskrant Groene Corridor nr. 19 Lente 2014
7
Project in de kijker
Ook getest vóór mensen: boeiende waterprojecten Voor natuur en landschap aan de slag gaan rond het thema water, kan op vele manieren. RLGC deed voor jou een vergelijkende test. Tuinvijver
dig uit te kiezen. Vermijd exoten of
Hoewel tuinvijvers niet het hoofd-
sterk woekerende exemplaren en
doel zijn voor een regionaal land-
probeer het eens zonder vissen.
schap, wil RLGC toch hun belang
8
voor natuur niet minimaliseren. Stu-
Poelen
dies tonen immers aan dat nergens
Al vele jaren werkt het regionaal
zoveel waterbiodiversiteit terug te
landschap aan het herstel en de
vinden is als in een goed uitgebalan-
uitbreiding van het netwerk van
ceerde tuinvijver. En dat is logisch,
kleine landschapselementen (KLE).
want je kunt heel bewust inrichten
Poelen horen hierbij en zijn één van
en de folie beschermt de vijver te-
de belangrijkste natuurlijke bouw-
gen negatieve invloeden van buiten-
stenen. Ze zijn een voortplantings-
af. Folievijvers zijn bovendien ideale
plaats voor kikkers, padden en sala-
oplossingen in situaties waar een
manders en vormen een belangrijke
natuurlijke poel niet haalbaar is. Je
verblijfplaats voor libellen, juffers
dient wel de waterplanten zorgvul-
en andere waterdiertjes. Bovendien
Project in de kijker
Net zoals bij een poel zijn deze waterpartijen een levend verhaal. Om ze te onderhouden moet men af en toe het slib of de plantengroei verwijderen. Maar je krijgt er dan weer een topfit exemplaar voor in de plaats zodat ook de volgende generaties van al dat moois kunnen genieten. Beste koop Over welk type water het ook gaat, klein, groot, diep, natuurlijk of niet, allen hebben ze hun karakteristieke uitstraling maar ook een gemeentrekken ze planten aan die nergens anders in het landschap voorkomen. Poelen hebben bovendien dit voordeel: eens gegraven neemt de
schappelijke
aantrekkingskracht.
Mensen vertoeven nu eenmaal graag langs het water en komen er tot rust. Je kunt uren turen naar al
natuur het gratis van je over.
dat moois. Maar sta dan ook even
Waterpartijen
dat hierachter schuilt. Welk project
Typisch voor de groene gordel rond Brussel zijn de vele kasteeldomeinen. En niet zelden tref je daar ook een grote waterpartij of een ringgracht aan. Bekijk zo’n waterpartij als een grote poel. Je vindt hier dezelfde waterbewoners, bloemen en planten. Alleen zijn ze door de grootte van de waterpartij ook groter in aantal. Bovendien vind je er vaak ook andere dieren, zoals vissen en watervogels.
stil bij het wonderlijk natuurverhaal je ook kiest, je komt zeker niet bedrogen uit! Meer informatie Sla er de poelenbrochure op na. Haal een gratis exemplaar af op het secretariaat van RLGC of download ze via www.rlgc.be. Je kunt de brochure ook bestellen tegen 1,5€ verzendingskost (02 253 43 04 of
[email protected]). Landschapskrant Groene Corridor nr. 19 Lente 2014
9
Koesterburen
Het zwartgele goud van Asse en Opwijk Verscholen onder strooisel of oude boomstronken kan je in Kravaalbos nog Vuursalamander aantreffen. Wees niet bang, deze prachtige salamander spuwt geen vuur. Oude legenden vertellen dat vuursalamanders immuun zouden zijn voor vuur. Meer nog, ze zouden uit vuur ‘geboren worden’ en zelfs vuur kunnen uitdoven. Een Vuursalamander heeft een
water om in het voorjaar zijn larven
zwartgeel vlekkenpatroon op zijn
af te zetten. Daarvoor gaat hij op
lichaam. Deze opvallende kleuren
zoek naar koel, helder en vooral pro-
dienen om zijn natuurlijke vijanden
per water in het bos.
af te schrikken, want voor hen is hij giftig. Hij is voornamelijk ’s nachts
Bosontginning,
actief en bij regenachtig weer. Hij
dood hout en watervervuiling vor-
houdt van oud vochtig loofbos met
men grote bedreigingen voor deze
dood hout, een dikke strooisellaag,
zeldzame salamander. Vuursala-
zuivere bronbeekjes en ondiepe
mander is dan ook aangeduid als
poeltjes. Zulke plekjes zijn er nog
beschermde soort in Vlaanderen en
maar weinig in Vlaanderen en daar-
is een koesterbuur van Asse en Op-
om komt de Vuursalamander nog
wijk. Samen met Regionaal Land-
zelden voor.
verdwijnen
van
schap en Bosgroep Groene Corridor zetten deze gemeenten zich
Voor
een
sala-
mander heeft hij eerder
slechte
zwemcapaciteiten en is daarom ook een echte landsalamander. Hij gebruikt enkel
10
in om dit unieke zwartgele diertje te beschermen. RLGC voert soortbeschermingsacties uit met financiële steun van de provincie Vlaams-Brabant en het Agentschap voor Natuur en Bos. De acties voor Vuursalamander kaderen binnen de provinciale biodiversiteitcampagne ‘Je hebt meer buren dan je denkt’ en de realisatie van instandhoudingsdoelstellingen.
Groen in zwart-wit
Maalbeekvallei, Grimbergen Zwart-wit: Foto anno 1900 – met dank aan Agnes Van Baelen Deze foto toont hoe de Maalbeekvallei er een eeuw geleden uit zag. Van links naar rechts herken je de Liermolen, café ‘The Puller’ en de Charleroyhoeve. Dit beeld is vermoedelijk genomen op de toren van de Basiliek van Grimbergen.
Anno 2014 RLGC trok voor de gelegenheid naar de top van diezelfde toren. Vandaag is de vallei nog goed herkenbaar, maar de omgeving veranderde toch ingrijpend de voorbije eeuw met o.a. bebouwing langsheen de Pater Pieraerstraat, de Rijkenhoekstraat, de Borrestraat en de woonwijk achter bioboerderij Den Diepen Boomgaard.
Landschapskrant Groene Corridor nr. 19 Lente 2014
11
Zo gezegd, zo gedaan
Zesentwintig kleine NME-medewerker Marijke Smans testte de nieuwe uitleenkoffer ‘kikkers’
De Sint-Jozefsschool van Peutie herbergt 26 kleine kikkers. Het zijn de 3e-jaars kleuters van de Kikkerklas. Benieuwd naar hun kennis over amfibieën, trek ik naar de klas met een kikkerkoffer in de hand. En Karel de Kikker, die gaat met me mee. Het onderwerp kikker lokt veel enthousiaste reacties uit. “Kijk maar, wij zítten in de Kikker-klas!” Heel veel kleuters hebben al een kikker in het echt gezien, zoals Emma op de scouts, Lotte die op een feestje een kikkervisje kreeg (oei!) en Shahin die er één in zijn tuin gezien heeft. Wat hij er dan mee gedaan heeft? “Niets, gewoon laten lopen...” Alle kleuters weten dat een kikker in het water leeft. Maar Emma doet kikkers ook in bad. Daarna laat ze hen natuurlijk weer gaan. Kristina vindt het heel cool als een kikker een salto maakt. Op de vraag waar een kikker in de winter mag slapen, komen eerst verwarde reacties. “In het water 12
Zo gezegd, zo gedaan
kikkers… uit in de Sint-Jozefsschool in Peutie. Lees hieronder haar relaas.
natuurlijk!” Maar al gauw kunnen
Na afloop van Karels bezoek ver-
de kleuters betere overwinterings-
tellen de kinderen dat ze het su-
plaatsen bedenken, zoals een hol-
perleuk vonden. Behalve 2 kleine
letje in een boom, of onder takjes
kikkers die liever de beloofde com-
en blaadjes.
puterspelletjes hadden gespeeld. Ach, eerlijk is eerlijk...
Kikkerjuf An vindt de koffer een enorme meerwaarde. Het thema
Ontdek Karel en de kikkerkoffer
‘het leven van een kikker’ is niet
en kom hem gratis ontlenen bij
zo gemakkelijk om mee aan de
RLGC.
slag te gaan in de klas. Maar dankzij het veelzijdige materiaal kun-
Meer informatie via Marijke
nen zowel de levensstadia als de
Smans, 02 253 43 04 of
leefwereld, vrienden, vijanden en
[email protected].
voedselbronnen aan bod komen. De koffer maakt heel wat los bij jonge kinderen. Asim startte het schooljaar met beperkte kennis van het Nederlands en lijkt eerder verlegen en afzijdig. Onbekende bezoekers in de klas sprak hij niet aan. Maar met de kikkerkoffer en Karel de Kikker in de buurt, verdwijnt de terughoudendheid. Tot groot plezier van de juf vraagt hij honderduit over de kikker en de andere spullen in de koffer. Landschapskrant Groene Corridor nr. 19 Lente 2014
13
Koken met onkruid
Broodje onkruid De lente is begonnen. En wat is er fijner dan er op een zonnige middag op uit te trekken met je gezin, enkele vrienden, collega’s of je lief? Neem een dekentje mee, misschien enkele leuke gezelschapsspelletjes en neem die laatste restjes mee uit de koelkast. En wil je graag je gezelschap met iets origineels verrassen? Dan vind je hieronder twee overheerlijke tips. Trek er op uit en laat het je smaken! Door Bram Cools
Boterham met geitenkaas INGREDIËNTEN • Je favoriete brood • Geitenkaas • Gesnipperde weegbree
• Fijngesnipperd paardenbloemblad • Fijngesnipperd Duizendblad Smeer de geitenkaas op het brood en strooi er de weegbree, paardenbloemblad en Duizendblad over. Door Lotte Duncan
Vlierbloesemsiroop
Spoel voorzichtig de vlierbloesemhoofdjes
INGREDIËNTEN
om eventueel vuil en kleine diertjes te
• 30 vlierbloesemhoofdjes
verwijderen. Giet het kokend water over de
• 1,7l kokend water
suiker in een grote mengkom. Roer goed
• 900g basterdsuiker
en laat afkoelen. Voeg het citroenzuur,
• 50g citroenzuur (verkrijgbaar bij de apotheker) de schijfjes sinaasappel en citroen en de bloemen toe. Bewaar 24u op een koele plaats. • 2 sinaasappels, in schijfjes (wax van schil verwijderen door in kokend water te dompelen)
• 3 citroenen, in schijfjes (ook hier wax van de schil verwijderen)
Roer af en toe alles eens om. Filter alles door een neteldoek en giet over in gesteriliseerde flessen. Serveer de siroop met bruisend water of een sprankelende wijn.
14
Quiz
Landschapsquiz 1. De larven van libellen en juffers zijn... a. Herbivoren b. Carnivoren c. Omnivoren 2. In welke gemeente kan je naar de Dag van de Brabantse Kouters 2014? a. Zemst b. Kapelle-op-den-Bos c. Londerzeel 3. Waarin is de Vuursalamander het best? a. Zwemmen b. Fietsen c. Lopen 4. Wie kregen de kleuters uit de 3e kleuterklas van de Sint-Jozefsschool in Peutie over de vloer? a. Karel de Kikker b. Pippa de Pad c. Simon de Salamander 5. Wie schilderde ‘Déjeuner sur l’herbe’? a. Edouard Manet b. Claude Oscar Monet c. Pierre-August Renoir
Schiftingsvraag Hoeveel volledig correcte antwoorden bereiken RLGC voor 1 juni 2014?
Met een jaarthema als ‘Wonderlijk Water’ mag er natuurlijk geen prijs ontbreken die iets met water te maken heeft. In B&B Oase in Malderen staat alles in het teken van water. Eén winnaar wint een overnachting met ontbijt. Daarnaast maak je kans op het boek ‘Landschappen voor het leven’ Mail je antwoorden naar
[email protected], laat ze achter via Facebook of stuur deze strook voor 1 juni 2014 naar Regionaal Landschap Groene Corridor vzw, Houtemsesteenweg 23, 1800 Vilvoorde. Veel succes!
Naam en voornaam............................................................................................................................................ Adres ....................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................
Telefoonnummer ................................................................................................................................................... E-mailadres .................................................................................................................................................................... De juiste antwoorden van de vorige landschapsquiz waren 1b, 2a, 3c, 4c en 5b. Schiftingsvraag: 24 correcte inzendingen.
Landschapskrant Groene Corridor nr. 19 Lente 2014
15
Agenda Happening 20 jaar Natuurpunt Meise 27 april 2014 14u00 Birrebeekvallei Broekstraat, Meise
Natuurpunt Meise viert zijn 20-jarig bestaan met een groot feest op zondag 27 april, samen met Regionaal Landschap Groene Corridor, Velt, JNM, Chiro, Femma en Kringlooptuinieren Vlaams-Brabant. Er zijn activiteiten voor jong en oud: een zoektocht, koesterburenspelletjes, activiteiten in het speelbos, een gedichtenwedstrijd, een ‘hall-of-fame’ over 20 jaar natuurprojecten in Meise. Er is natuurlijk ook een veldcafé met hapjes en drankjes. Dat alles in de ontluikende lentenatuur.
Brabantse Vaarhappening 1 mei 2014 Vilvoorde en Kapelle-op-den-Bos
Meer informatie op blz. 6.
Bijeninfoavond 13 mei 2014 19u30 Gemeentelijke Technische Tuinbouwschool Molenbaan 54, Merchtem
Heb je al ooit gehoord van de Heggerankbij, de Tuinbladsnijder of de Blauwe metselbij? Denk je bij een Vosje niet spontaan aan een bij maar aan een ander dier? Zak dan zeker af naar dit infomoment en leer bloemen bekijken door een bestuiversbril. Kom alles te weten over verschillende wilde bijensoorten, hommels, hun nestjes, waar ze te vinden en hoe je hen kan helpen.
Rondje Kouters 22 juni 2014 Kapelle-op-den-Bos
REGIONAAL LANDSCHAP GROENE CORRIDOR VZW wil mensen betrekken bij natuur en landschap in de regio, het noordwesten van Vlaams-Brabant. In deze landschapskrant vinden inwoners van Asse, Grimbergen, Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel, Meise, Merchtem, Opwijk, Steenokkerzeel, Vilvoorde, Wemmel, Zaventem en Zemst informatie over de activiteiten van RLGC. CONTACTADRES Regionaal Landschap Groene Corridor vzw, Houtemsesteenweg 23, 1800 Vilvoorde,
[email protected], www.rlgc.be of vind RLGC ook op
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Patrick Endels, coördinator RLGC vzw
Meer informatie op blz. 7.
Met de steun van de gemeentes Asse, Grimbergen, Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel, Meise, Merchtem, Opwijk, Steenokkerzeel, Vilvoorde, Wemmel, Zaventem en Zemst.
REDACTIE RLGC vzw VORMGEVING EN DRUK Drukkerij Van der Poorten, gedrukt met vegetale inkten op gerecycleerd papier FOTO’S Vilda: Rollin Verlinde RLGC; Buiten-Beeld: Harvey van Diek, Jelger Herder en René Janssen; Patrick Storms; An Van Dam
