GROEN BANENPLAN Voor een GroenLinks werkgelegenheidsoffensief voor de stadsdelen Amsterdam West en Nieuw- West
GROENLINKS AMSTERDAM WEST/NIEUW-WEST Februari 2010
Vooraf Met de fusie van de stadsdelen per 1 mei aanstaande wordt een flinke schaalvergroting gerealiseerd. Amsterdam gaat van veertien naar zeven stadsdelen. Waarmee de stadsdelen fors grotere bestuurlijke eenheden worden. De fusie maakt dat makkelijker geuniformeerd beleid in het hele stadsdeel kan worden uitgevoerd. Het maakt ook dat de stadsdelen makkelijker met maatschappelijke partijen en partners als projectontwikkelaars en woningbouwcorporaties afspraken kunnen maken over de voorwaarden waar bijvoorbeeld renovatieprojecten aan moeten voldoen. De nieuwe stadsdelen zijn feitelijk per mei grote gemeentes. De stadsdelen West en Nieuw- West zijn samen ongeveer even groot als de gemeente Utrecht (260.000 inwoners). En zouden los van elkaar ook in de lijst van twintig grootste Nederlandse gemeenten staan. Deze omvang brengt een grotere verantwoordelijkheid met zich mee. Wij vinden dat we deze verantwoordelijkheid nu moeten nemen. Want er is aanleiding genoeg voor. Wij moeten nu handelen. De wereld gaat gebukt onder een ernstige economische crisis én een klimaatcrisis. De eerste maakt dat wij van mening zijn dat we veel nadrukkelijk dan nu het geval is in moeten zetten op werkgelegenheid en het op school houden van onze jongeren. De tweede crisis maakt dat we nu niet op duurzaamheidsinitiatieven moeten bezuinigen. De combinatie van een werkgelegenheids- en duurzaamheidsoffensief biedt kansen voor de wijken en haar bewoners. Onze stadsdelen kampen met een forse werkloosheid. GroenLinks laat met dit groene banenplan zien juist op lokaal niveau een bijdrage te willen leveren aan het bestrijden van werkloosheid en uitsluiting. Als politici in deze delen van de stad spreken we hierbij uit dat we fors willen investeren in jongeren. Het is voor de positie van de jongeren die door de crisis zijn getroffen en voor de sociale samenhang in onze buurten en wijken cruciaal dat we het monster van de werkloosheid samen bestrijden. En tegelijkertijd proberen we de leefbaarheid en duurzaamheid in de stad te verbeteren door in te zetten op werkgelegenheid die een bijdrage levert aan de vergroening van de stad of bijvoorbeeld helpt in beperking van het energieverbruik. De klimaattop in Kopenhagen lijkt welliswaar mislukt maar dat betekent niet dat we niets kunnen doen. Ook neemt dat gegeven niet weg dat er lokaal juist kansen en mogelijkheden liggen om met de klimaatverbetering aan de slag te gaan. Natuurlijk, reintegratie is in Amsterdam formeel een bevoegdheid van de Dienst Werk en Inkomen (DWI) maar wij vinden als politici van
GroenLinks dat juist de grote stadsdelen alles op alles moeten zetten om onze jongeren door de crisis te helpen. Het stadsdeel moet haar bijdrage leveren door bijvoorbeeld het aanbieden van stage- en werkervaringsplaatsen in de eigen organisatie. Wij zetten in op één stageplek per vijftig werknemers. Afgezien van wat je in je eigen werkorganisatie kunt doen zijn wij van mening dat er meer mogelijk is. Wij kunnen werkgelegeheid naar ons toe trekken door afspraken te maken met onze partners en door extra projecten te ondersteunen. Wij zetten in op duizend banen in de komende vier jaar. Vijfhonderd banen voor jongeren met goede ondersteuning en begeleiding in West en hetzelfde aantal in Nieuw-West. Wij willen investeren in de toekomst en dat doen we door in te investeren in jongeren en in duurzaamheid. We moeten ons inzetten voor de minder kansrijken in onze samenleving, ook als het even minder gaat met de economie. Wij zijn er van overtuigd dat juist groene banen iets wezenlijks opleveren voor de toekomst. Dat is onze verantwoordelijkheid en die nemen wij op ons. Dit plan is een voorstel van GroenLinks voor een nieuwe coalitie in de nieuwe bestuursperiode. We staan open voor partijen die constructief met ons in dezelfde richting willen werken.
Paulus de Wilt (Lijsttrekker GroenLinks Amsterdam Nieuw- West) Rutger Groot Wassink (Lijsttrekker GroenLinks Amsterdam West) Dirk de Jager (Wethouderskandidaat GroenLinks Amsterdam West)
Samenvatting - De jeugdwerkloosheid is in Amsterdam gedurende 2009 met 13.7% toegenomen. - De prognose is dat de grote klap in de werkloosheid in 2010 komt - De werkloosheid in de stadsdelen West en Nieuw-West lag voor de crisis al boven het stedelijk niveau en was per januari 2009 fors. De werkloosheid onder allochtonen lag nog hoger. West: alg: 7.5%, 14,9%/ Nieuw- West: 8.3%, 13% - De risicofactoren voor grote werkloosheid zijn in de stadsdelen West en Nieuw- West allemaal sterk aanwezig (jongeren, populatie allochtonen, laagopgeleiden). - Amsterdam werkt mee aan het landelijke Actieplan Jeugdwerkloosheid. Binnen de Amsterdamse aanpak is er extra budget voor de kwetsbare groepen (allochtonen, laagopgeleiden). - Het onderzoeksbureau SEO adviseert voor deze groepen extra banencreatie en gesubsidieerd werk als (tijdelijk) instrument. - In de stadsdeelorganisaties moet een groter aanbod van stage- en leerwerkplekken worden gerealiseerd (1 op 50). Volgens SEO is het belang van stageplaatsen en andersoortige leerwerkplekken groter dan ooit. - Stadsdelen hebben tal van projecten gepland en reeds (deels) gefinancierd. Via social return kan er veel werkgelegenheid in deze projecten worden gegenereerd. - GroenLinks West/ Nieuw-West wil dat deze werkgelegenheid wordt vertaald in banen (1 FTE + opleiding en begeleiding) voor jongeren uit deze stadsdelen. - Bij voorkeur leveren deze banen een bijdrage aan de vergroening en verduurzaming van de stadsdelen. - In Amsterdam West/ Nieuw- West is de komende vier jaar zeker 1000 FTE te realiseren. - Dat betekent duizend groene banen voor jongeren uit West/ NieuwWest - GroenLinks committeert zich aan dit plan en zet in op een verruiming van het aantal banen.
De Amsterdamse arbeidsmarkt en de stadsdelen West/ Nieuw-West
De recessie is voorbij maar de crisis woekert onverminderd door. Vooral jongeren en ouderen met een lage opleiding verliezen hun baan,met alle ingrijpende gevolgen van dien. Voor jongeren is de arbeidsmarkt door de crisis wel heel abrupt veranderd. Was tot voor kort iedereen nodig met het oog op de vergrijzing en kon je direct aan de slag als je je opleiding had afgerond. Nu zou je tegen jongeren die dreigen hun diploma te halen willen zeggen: blijf jij vooral nog maar even op school. Vorig jaar heeft het kabinet het Actieplan Jeugdwerkloosheid ingesteld. De daarin voorgestelde maatregelen zijn goed maar het slagen hangt wel af van een goede uitvoering van de gemaakte afspraken. Daarnaast moet elk middel dat kan worden ingezet nu ook worden ingezet. Het voorliggende banenplan kan aanhaken bij de Amsterdamse aanpak van de jeugdwerkloosheid. Ontwikkelingen Amsterdam De negatieve gevolgen van de crisis waren in 2009 minder heftig dan van te voren verwacht maar zeker niet positief. Zo nam de jeugdwerkloosheid in Amsterdam gedurende 2009 met 13.7% toe1. Het onderzoeksbureau SEO slaat in een onlangs verschenen rapport alarm2 dan ook alarm. SEO stelt dat de stijging in de jeugdwerkloosheid nog meeviel omdat veel jongeren hun schoolcarriere hebben verlengd. Dit is positief maar ook uitstel van problemen. Volgens verwachting komt de bulk van deze jongeren in de zomer van 2010 alsnog van school. De verwachte stand van de werkloosheid stemt niet positief. Van 27.550 eind 2009 naar 38.100 eind 2010. De toename zal vrijwel geheel onder jongeren zijn. Amsterdamse allochtone jongeren worden harder dan anderen door deze crisis geraakt. Landelijk is de werkloosheid onder allochtonen nu 20.5%3. En dat terwijl zij al de minste kansen en doorgroeimogelijkheden op de arbeidsmarkt hadden. Zij zijn gemiddeld lager opgeleid dan hun autochtone leeftijdsgenoten, hebben minder toegang tot werkrelevante netwerken en hebben vaak tijdelijke contracten. Er dreigt een nieuwe tweedeling in de stad; er lijkt zich een onderklasse met een kleur te vormen. Als we niets doen, zal de tweedeling steeds groter worden: tussen hen die kansen benutten en diegenen die dat niet lukt, tussen winnaars en verliezers van de kansensamenleving, tussen hoog en laagopgeleiden, tussen oude Nederlanders en nieuwe Nederlanders.
1
2
3
Volgens
wethouder
Ossel.
In:
uitgebreid
verslag
Amsterdamse
Werktop
2010
(december
2009)
De
Amsterdamse
arbeidsmarkt
en
de
recessie
revisited
(oktober
2009),
SEO
Economisch
Onderzoek
bron
CBS,
januari
2010
Wij willen en mogen dat niet laten gebeuren. Er moet koste wat kost voorkomen worden dat een verloren generatie ontstaat. Ook voor de crisis was de Amsterdamse arbeidsmarkt al flink verstoord. De forse werkloosheid en de gebrekkige effectiviteit van de re-integratie dwingen tot een fundamenteel andere aanpak. Wij pleiten voor een gericht offensief om de positie van de (allochtone) jongeren structureel te verbeteren. Dat betekent extra inzet en mogelijkheden in onderwijs, en het aanbieden van werk om te zorgen dat ook zij aan de slag blijven. Wij vinden dat het nu onvermijdelijk is om aanvullend te investeren in de arbeidsmarkt, te investeren in mensen. Daarvoor is nu extra werkgelegenheid nodig. GroenLinks stelt voor tijdelijk, en tegen bepaalde voorwaarden 1000 banen te creëren. Een belangrijk gedeelte van de financiering voor deze maatregel is te vinden in de bekostiging van reeds geplande projecten. Maar ook gemeentelijke en provinciale crisisfondsen kunnen worden ingezet. De gemeente Amsterdam heeft vorig jaar besloten geld vrij te maken om dit soort extra werkgelegenheid te creëren. De banen die dit soort initiatieven opleveren kunnen een cruciale bijdrage leveren aan het bestrijden van werkloosheid en het voorbereiden van jongeren op de arbeidsmarkt van de toekomst. Voorkomen moet worden dat jongeren blijvende schade in hun arbeidsmarktpositie oplopen. De stadsdeelgerichte werkgelegenheid kan worden ingezet in een grootschalig duurzaamheidsinitiatief. Met isolatieprojecten, vervangen van oude CV-ketels door energiezuinige ketels, het aanleggen van groene daken en andere duurzame investeringen snijdt het mes aan twee kanten. Een combinatie met de Wijkaanpak ligt in dit soort projecten voor de hand. In wijken waar de arbeidsparticipatie toch al beperkt was kan op deze manier worden gewerkt aan (bijvoorbeeld) het opknappen van de openbare ruimte en tegelijkertijd worden ingezet op stijgen van arbeidsdeelname. Ontwikkelingen in de stadsdelen Vanuit de Dienst Onderzoek en Statistiek (O&S) zijn alleen cijfers over 2009 bekent. De werkloosheid in de stadsdelen West en Nieuw-West lag voor de crisis al boven het stedelijk niveau en was per januari 2009 fors. De werkloosheid onder allochtonen lag nog hoger. West: algemene werkloosheidscijfer 7,5%, tegen 14,9% onder allochtonen. Dezelfde cijfers voor Nieuw- West: 8,3%, tegen 13%. De stadsdelen West hebben een bevolkingssamenstelling met een hoog risicoprofiel (allochtonen, jongeren, waardoor vaker een flexibele werkrelatie). Het is dan niet overdreven te vrezen dat de problemen die SEO verwacht voor een flink gedeelte in onze wijken zullen neerslaan.
Naar een werkgelegenheidsoffensief in West/ Nieuw West Van probleem naar politieke prioriteit GroenLinks West/ Nieuw- West zet in op ‘Groen werkt’: een groen banenplan dat nieuwe duurzame banen creëert door bijvoorbeeld jongeren onder begeleiding van vakmensen te leren hoe je huizen isoleert of oude energievretende cv-ketels vervangt. Dat houdt jongeren aan het werk waardoor zij minder schade op hun arbeidsmarktpositie oplopen. Ook biedt het mogelijkheden hen van een diploma te voorzien door bijvoorbeeld een EVC-certificaat (Elders Verworven Competentie). Doelgroep voor dit plan zijn jongeren tot en met 27 jaar (mogelijke uitloop naar 30 jaar) met slechte tot matige kansen op de arbeidsmarkt. Het gaat hier om voortijdig schoolverlaters tot en met niveau startkwalificatie. Wij zetten in op banen die onze economie verduurzamen en jongeren aan het werk helpen. Zo bestrijden we zowel de economische als de klimaatcrisis. Groen Werkt in Amsterdam! Social return Een belangrijk instrument om lokaal arbeidsmarktbeleid te voeren is social return. Social return is het koppelen van sociale doelstellingen aan het besteden van middelen voor allerlei diensten, werken en producten met als doel opleidingsmogelijkheden, werk- of stageplekken te creëren voor mensen die nu langs de kant staan. Het gaat er om om in aanbestedingen sociale eisen op te nemen. Daarbij kan de opdrachtgever kiezen uit twee varianten: bijvoorbeeld 10% van de aanneemsom wordt aangewend voor het inzetten van werkzoekenden of stagiaires, of in het bestek wordt een sociale paragraaf opgenomen, die de opdrachtnemer zelf kan invullen. Het Rijk heeft begin dit jaar besloten experimenten met social return in te stellen. De FNV stelt in haar jaarlijkse Lokale Monitor Werk en Inkomen dat gemeenten veel meer werk zouden kunnen maken van social return. Wij stellen voor dit instrument in de stadsdelen West en Nieuw-West in te zetten. Plannen in de stijgers In de stadsdelen West/ Nieuw- West zijn diverse projecten en plannen in voorbereiding waar social return kan worden ingezet. Concreet gaat het om de volgende projecten. 1.) 2.) 3.) 4.) 5.)
Radiaal West/ Brettenscheg Parkeergarages Renovatie Groene herprofilering Step2Save+
Radiaal West/Brettenscheg Totale voorgenomen investeringen van 2010 tot en met 2015 zijn 20 miljoen Euro per stadsdeel. Om een indruk te krijgen gaat het om investeringen in de groene westelijke scheg in de sfeer van: ‐
Ecologische verbindingen.
‐
Recreatieve verbindingen zoals enkele fietsbruggen en fietspaden.
‐
Deze vrij liggende nieuwe fietsverbindingen kunnen tevens gebruikt worden als snelle woon/werk verbinding tussen Haarlem en Amsterdam als alternatief voor de auto.
‐
Struinpaden, ruiterpaden en wandelroutes.
‐
Ontwaardering Haarlemmerweg (goed voor luchtkwaliteit).
‐
Haarlemmertrekvaart als vaarroute in ere herstellen met recreatieve functie.
‐
Verbindingen tussen West en de haven versterken i.v.m. werkgelegenheid in de haven.
Dit is een groene investering in de stad die een economische impuls zal zijn voor West. Uitgaande van 10% sociaal return is een bedrag van 2 miljoen in te zetten voor het banenplan. Uitgaande van 30.000 Euro op jaarbasis voor een baan met begeleiding en opleiding, komen we afgerond op 70 FTE over een periode van 5 jaar. Parkeergarages - Stadsdeel West wil buurtgarages laten bouwen voor bewoners om het blik onder de grond te stoppen en de openbare ruimte vrij te maken waardoor niet meer de auto maar de mens centraal komt te staan. Op dit moment zijn er concreet plannen voor 5 garages (twee in de Singelgracht, Admiralengracht, Pontsteiger en van Hoogendorpstraat). Uitgaande van 650 parkeerplekken a 65.000 Euro per stuk voor de twee Singelgrachtgarages (zonder het deel van Stadsdeel centrum) en 200 parkeerplekken a 50.000 per stuk voor de overige garages. Totaal is hier een investering mee gemoeid van globaal 50 miljoen Euro. Uitgaande van 10% social return is een bedrag van 5 miljoen beschikbaar. Uitgaande van 30.00 Euro per arbeidsplaats per aar inclusief scholing en begeleiding. Komen we afgerond op 170 banen in de periode van 2012 tot 2014. - Stadsdeel Nieuw- West heeft geen garages gepland.
Renovatie - Renovatie van woningen in West Renovatie van woningen, met name gericht op isolatie en de installatie, energiezuinige verwarming/warmwater voorziening en zonne-panelen. Uitgaande van de hoogwaardige duurzame renovatie van 20 bouwblokken in West, waarvan gemiddeld 50% in eigendom van de corporaties, zijnde 500 panden (2000 woningen). Uitgaande van gemiddelde renovatiekosten van 250.000 per pand. Uitgaande dat hiervan 50% arbeidskosten zijn. Tegen een jaarloon van 40.000 inclusief begeleiding en opleiding per werknemer. Uitgaande van 10% social return, zijnde 5 FTE per blok. Komt op 100 full time banen inclusief begeleiding en scholing over een periode van 4 jaar. - Renovatie woningen in Nieuw-West In stadsdeel Nieuw- West staat minder renovatie op de rol maar worden wel in de komende jaren 6000 woningen gebouwd. Hoeveel renovatie er precies komt is onduidelijk. Uitgaan van 300 FTE lijkt hier een voorzichtige schatting. Groene herprofilering Herinrichting en groot onderhoud van de openbare ruimte is wat GroenLinks betreft vooral het opheffen van parkeerplekken en een groenere openbare ruimte door het aanleggen van parkjes. - herprofilering in Amsterdam West Op de planning staat een bedrag van 54 miljoen aan uitgaven in de openbare ruimte in stadsdeel West over de periode 2010 - 2014. Uitgaande van 10% social return is dat 2,7 miljoen Euro. Uitgaande van de jaarlijkse kosten van een FTE inclusief begeleiding en scholing 30.000. Komt het op 180 volwaardige betaalde banen met begeleiding en scholing over een periode van vier jaar. - herprofilering in Amsterdam Nieuw-West Nieuw- West heeft veel meer groen dan West. Maar dat betekent niet automatisch dat er dus meer kansen zijn de openbare ruimte groener in te richten. Het aantal het FTE’s is dus laag gehouden. Step2Save+ Bij het Step2Save project krijgen bewoners van huurwoningen gratis advies over energiebesparing plus een besparingsbox. Dat bespaart hen geld en levert winst op voor het milieu. De adviezen worden gegeven door een groep vroegtijdig schoolverlaters. Zij zijn speciaal opgeleid voor dit project en zetten zo de stap naar een nieuwe loopbaan. Vandaar de toepasselijke naam Step2Save.
Step2Save is een samenwerkingsverband tussen energiebedrijf Nuon, gemeenten en woningcorporaties. Het idee voor het project is ontstaan in Amsterdam, waar in een jaar tijd wel 10.000 adviezen zijn uitgereikt. Op dit moment onderzoeken gemeenten en woningcorporaties in Katwijk, Leiden, Leiderdorp en Alphen aan den Rijn of Step2Save ook in deze gemeenten mogelijk is. Step2Save levert per advies jaarlijks een concrete CO2-besparing van ongeveer 200 kg op. Continuering van het project in een Step2Save+ variant is de inzet. Uitgaande van een team van 20 werknemers per stadsdeel over de periode van vier jaar. Uitgaande van dezelfde financieringsconstructie als het huidige Step to save project. Wat levert het op? Deze projecten samen leveren het volgende beeld op: Totaal voor West + Nieuw-West West Brettenzone
Nieuw-West
70
0 FTE
Buurtgarages
170
0 FTE
Duurzaame Renovaties
100
300 FTE
Groene herprofileringen
180
140 FTE
Step to Save Totaal
20 --------540
20 FTE --------- ----460 FTE
Gebruikte informatie
‐
Uitgebreid verslag Werktop Amsterdam 2010: kansrijk opleiden (december 2009)
‐
De Amsterdamse arbeidsmarkt en de recessie revisited. SEO onderzoek (oktober 2009)
‐
Actieplan Jeugdwerkloosheid Arbeidsmarktregio Groot-Amsterdam (september 2009)
‐
Begrotingen 2010 van de stadsdelen West/ Nieuw-West
‐
Stadsdelen in cijfers 2009, Dienst Onderzoek en Statistiek (november 2009)
‐
Website Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
