bedrijfsreportage
Graanstad aan de Maas
Van een afstand duiken de gigantische silo’s en fabriekshal op in het panorama van Maashees. Daar, direct aan de Maas en op de rand van het kleine dorpje ligt de fabriek van internationaal voerleverancier Havens. Een mengeling van geuren komt ons tegemoet. Hier worden jaarlijks twee-en-een-half miljoen zakken paardenvoer uit de machines geperst. Tekst: Caroline Heitzer | Foto’s: Marion Keijzer
Het begon allemaal met de watermolen in Vierlingsbeek, die Godfried Kaanen kocht in 1845. De werkzaamheden bestonden oorspronkelijk uit het malen van meel voor boeren en de handel van granen voor veebedrijven. De paardensport maakt zijn opkomst in 1960 en vanzelfsprekend werd de behoefte naar voer dat iets meer voorstelde dan gras, hooi en wat haverpitten groter. ‘Draversbrok’ werd niet alleen de eerste productnaam van Havens, het werd ook een begrip in de beleving van vele ruiters. Vandaag de dag is Havens een internationaal voerleverancier, met naam in binnen- maar vooral ook buitenland.
34
H O E F S L A G n r. 3 7 2 0 0 9
bedrijfsreportage
Facts & figures - Havens exporteert wereldwijd naar 55 landen - De zesde generatie van de familie Kaanen zwaait nu het scepter - Havens produceert twee-en-een-half miljoen zakken paardenvoer per jaar - Duitsland is naast Nederland de grootste afzetmarkt - In 2007 werden de granen twee keer zo duur. Een schip vol ging van 140.000 euro naar 280.000 (in 2008/2009 stabiliseerde die prijs weer tot een normaal niveau) - Havens produceert ook voer voor varkens, rundvee, konijnen en andere huisdieren. - De eerste silo (1939) van Havens werd in 1944 vernietigd tijdens de Tweede Wereldoorlog, net als de kerk van Maashees. Het Christusbeeld voor de parkeerplaats, dat met open armen bezoekers welkom heet, markeert de plek waar de kerk voor de oorlog stond. - In het Midden-Oosten is Havens al jaren een begrip. Hilarisch is een foto waarop twee Arabieren voor hun voerwinkel met Havens staan, waar je, behalve paardenvoer en ruitersportartikelen, ook dezelfde producten ziet voor kamelen. - www.paardenvoeders.nl
Terwijl we over het terrein van Havens lopen in Maashees (een klein dorpje tussen Venray en Bergen), is er net een vrachtwagen terug uit Aken gekomen. Sinds 2004 is Havens sponsor van het gerenommeerde concours en daarmee voerleverancier. ‘De organisatie belde ons op een goed moment op, de oude firma stopte en zij zagen Havens graag komen. Zo simpel ging het’, vertelt mede-directeur Joris Kaanen. Hij is meer dan een ‘voerboer’ en de jongste telg uit de Kaanen (lees: Havens)-familie. Joris Kaanen is ook paardenliefhebber. Dat kan ook niet anders. Vaak is hij weg, reist hij de hele wereld over voor de internationale contacten en de verkoop van zijn producten.
Official supplier Trots vertelt hij over Aken, het concours dat zijn voermerk omarmde. ‘We besloten direct de klus aan te nemen en stuurden vanaf dat moment ieder jaar een vrachtwagen vol voer richting Duitsland. Pakweg 22 ton, zo’n duizend zakken.’ Op de verpakkingen van de talloze
gekleurde zakken die liggen opgeslagen, staat het speciale embleempje: ‘Official supplier of CHIO Aachen’. In Aken komen alleen ’s werelds besten, per vrachtwagen, soms per vliegtuig. Natuurlijk scheelt het luttele kilo’s aan transport en financiën om het voer niet mee te hoeven nemen. Maar ruiters gaan niet tijdelijk (en al helemaal niet tijdens een meerdaags topconcours) het rantsoen aanpassen, enkel en alleen omdat Havens’ voer gratis beschikbaar is. Hoeveel rendement heeft het dan? ‘Het leveren aan grote evenementen is gestart vanuit de wens van de toppers die Havens al gebruikten’, vertelt Kaanen. ‘Voor de rest: zij mógen het gebruiken. Natuurlijk zullen ze tijdens een concours niet wisselen. Maar de zakken liggen er voor hen.’ Lacht: ‘En het blijven ruiters, wat ze gratis krijgen, gaan ze toch uitproberen.’ Het is strooien met grootverpakkingen. ‘De respons is er. Met zo’n vijf zakken per ruiter gaan ze het toch thuis uitproberen. De één is enthousiast en belt op, soms hoor je er niets meer van. Maar uiteindelijk hebben we wel overal ter wereld op topstallen gelegen.’
Good luck In vrijwel alle windstreken is levering van Havens mogelijk. Dat zou voor ruiters die het voer uitproberen dus geen drempel moeten zijn. Binnen hoeveel tijd zouden zij resultaten kunnen verwachten van het voeren met Havens? Ir. Esther Verhees, nutritioniste bij Havens: ‘Na een week of vijf moet er duidelijk verschil zijn. Vergeet niet dat topruiters hoogstwaarschijnlijk al goed en evenwichtig voeren. Daarbij scheelt het per paard.’ Kaanen: ‘Dat verschil met ander voer is wel één van de redenen waarom we steeds meer markt hebben gemaakt in het buitenland. Emile Hendrix had een aantal paarden naar Turkije verkocht, die hier in
H O E F S L A G n r. 3 7 2 0 0 9
35
bedrijfsreportage ‘Binnen een maand belden de Turken op. Waarom de paarden
niet meer zo mooi
waren als toen ze kwamen…’
Nederland gewend waren aan een Havens rantsoen en het daar uitstekend op deden. Binnen een maand belden de Turken op hoe het kon dat de paarden niet meer zo mooi waren als toen ze kwamen. Ze glommen niet meer, werden dunner. Toen zei Emile ‘je moet ze wel goed voeren’. Via via hebben we zakken Havens daar gekregen. Binnen een mum van tijd knapten die dieren weer op. Dat was in 1994. Ja, ik kan wel stellen dat het verhaal met die Turken het begin is geweest van de export naar het buitenland. Het balletje ging rollen.’
Good luck In 1992 kreeg Havens al eens interna tionale bekendheid. Een stel supporters won een door Havens uitgeschreven prijsvraag en reisde mee naar Barcelona om de ruiters aan te moedigen. Met een groot Havens spandoek sierden zij de tribunes. Van de official moesten zij het weghalen. Met onschuldige blik vertelden ze hem dat Havens ‘good luck’ betekende, als hart onder
36
H O E F S L A G n r. 3 7 2 0 0 9
de riem voor het Nederlandse team. Het doek mocht blijven hangen en de beelden gingen de hele wereld over.
Olympisch paardenvoer Tijdens de laatste Olympische Spelen is er weer twaalf ton vervoerd, nu naar Hongkong. Het schip deed er twee-en-een-halve week over. Die tijd en de hitte die erbij komt kijken maakt dat de kwaliteit van het voer op de proef gesteld wordt. ‘Als voer per schip wordt vervoerd en in warme temperaturen terecht komt, ver pakken wij het anders. De zakken zijn identiek, alleen komt er om een pallet in plaats van plastic een soort kunststof net dat niet verstikt. De transportkosten alleen al bedragen het tienvoudige van de voerprijs. Het is puur klantenbinding en publiciteit, maar ook een stukje goodwill.’ In 1992 flikte Havens het voor het eerst om zich als voerproducent op te werpen in internationale kringen, onder andere ook bij de FEI. ‘In 1992 tijdens de Spelen in Barcelona namen we voor het eerst
voer mee voor het gehele Nederlandse team. Piet Raijmakers, Bert Romp, Jos Lansink en Jan Tops. Zij gebruikten allemaal al Havens. Zo hebben we dat ieder jaar opnieuw gedaan. Acht jaar later, in Sydney, ging er 1800 kilo naar Jos Lansink, Jeroen Dubbeldam (die goud won met De Sjiem) en Jerry Smit.’ Dat Havens überhaupt een vergunning kreeg in Sydney wilde wat zeggen. Australië was als de dood dat er ziektes door dieren of voer binnenkwamen. De regels voor grondstoffen, productie, verpakking en transport zijn streng. ‘Ze vertrouwden het. Mede door het feit dat al zoveel internationale ruiters gebruikers waren en Havens gegarandeerd 100% natuurlijk is.’
Doping Kaanen toont ons folders uit alle landen, inclusief onleesbare Arabische en Japanse. Een Perzische folder wekt onze interesse. ‘Het ziet er zo apart uit, omdat daar alles in omgekeerde volgorde is. De cover zit dus achterop.’ Ondertussen krijgt hij een telefoontje. ‘Si’, klinkt het vastberaden. Hij spreekt vijf talen, verklaart hij later. Ook op het kantoor blijft de telefoon rinkelen. ‘Momenteel is doping het gesprek van de dag. Veel vragen gaan over de ingrediënten in ons voer en of het wel 100% dopingvrij is. Wij zitten hier natuurlijk met onze neus bovenop. Gelukkig lopen de tests waaraan de grondstoffen worden onderworpen, net als ons eindproduct, jaren voor op alle ontwikkelingen nu.’
bedrijfsreportage In het laboratorium, een oud pittoresk pandje met het front aan de doorgaande weg in Maarhees, zijn biologen en medewerkers van Havens bezig met het testen van de grondstoffen en meten van voedingswaarden. Hoofdtaak: bewaken wat binnen komt en wat eruit gaat. ‘Op het moment dat hier een schip soja aankomt, trekken we monsters. We onderzoeken tevens door te ruiken, te kijken. Organoleptisch onderzoek noemen we dat. Onze medewerkers zijn daarvoor opgeleid. Als iemand twijfelt, komt er een tweede persoon aan te pas. Klopt er iets niet, kunnen we aan de hand van deze controle de vracht weigeren.’ Een schip vol soja terug naar Brazilië? ‘Als het moet.’
Simpel rekensommetje Behalve tientallen silo’s met ingrediënten, zijn ook de mineralen en vitaminen ondergebracht in kleine silo’s. Het is een van de usp’s (unique selling point) van de voerleverancier, de toevoeging van deze supplementen. Uit verschillende gegevens blijkt dat Havens in 2007 de vitamine E-waarde met bijna 100% heeft verdubbeld in meerdere producten. Niet alleen kwam de zogenaamde ‘spierverzorger’ toen in de media naar voren, ook bleek dat veel paarden een vitamine E tekort hadden. Toch was het meer dan inspelen op een trend. ‘Soms zijn paarden niet in staat voldoende vitamine E uit hun rantsoen te halen. Hooi en kuilgras bijvoorbeeld wisselen
sterk in voedingswaarden per levering. In de winter zit er so wie so minder vitamine E in het gras’, legt Esther Verhees uit. ‘We merkten dat veel klanten gingen strooien met supplementen en wij wilden juist graag een totaalproduct leveren. Nu is het zo dat de volledigheid aan mineralen en vitamines Havens maakt tot een ook in prijs aantrekkelijk product.’ Een simpel rekensommetje vertelt ons dat als je per dag drie kilo Havens Derby compact brok voert, met daarbij een kilo Reform Herbal Muesli, je paard 1150 mg vitamine E opneemt. De minimale hoeveelheid vitamine E is 1 mg per kilogram lichaamsgewicht, voor een sportpaard rekenen we toch al gauw 2 à 3 mg. Om het makkelijk te houden: geef je sportpaard dan het dubbele van zijn lichaamsgewicht aan mg vitamine E. Die 1150 mg van Havens lijkt dan een prima hoeveelheid. Maar die goede prijs-kwaliteitverhouding, is dat zo? Behoort Havens juist niet bij de duurdere paarden voeders? ‘Misschien als je het bekijkt over het gehele aanbod van paardenvoeders, maar kijk dan ook naar kwaliteit en ingrediënten. In wezen kunnen wij door onze locatie en import mogelijkheden van grondstoffen de aanvoerkosten drukken. Daar staat tegenover dat wij veel meer ingrediënten toevoegen.’ Op het eind van de rit telt toch ook de keuze van topsporters. Niet de minste namen kiezen – geheel vrijwillig, en dus niet gesponsord zoals men veelal denkt – voor
Havens: Jeroen Dubbeldam, Adelinde Cornelissen, Zangersheide, Stal de Wiemselbach en Stal Bartels bijvoorbeeld zijn vaste afnemers.
Bestseller We lopen door de warme hallen van de fabriek, waar een zoete geur plots doordringend is. ‘Dat is voor het biggenvoer’, verklaart Verhees. ‘Ook veulenbrok is zoeter dan onze andere producten. Dat komt door een verhoogde hoeveelheid lactose. Paardenmelk is van nature iets zoeter, als veulens dan zelf brokjes gaan eten, laten ze die vaak liggen. Dat zoete is
Hoezo Havens? De naam Havens komt niet uit de lucht vallen. Overgrootvader Godfried Kaanen had een zoon, Herman, die op 26-jarige leeftijd overleed. Zijn weduwe hertrouwde met ene meneer Havens. Overigens had Herman al wel een zoontje, opnieuw een Godfried, die twee was toen zijn vader stierf. De heer Havens zette het bedrijf onder zijn naam voort. Later gaf hij het stokje door aan de jonge Godfried. Ambitie om de naam te veranderen is er nooit geweest.
H O E F S L A G n r. 3 7 2 0 0 9
37
bedrijfsreportage
Productieproces Aan één enkel brokje (en uiteraard ook alle muesli’s) gaat een immens productieproces vooraf. Grondstoffen uit alle windstreken komen danwel over zee, danwel over land samen op het 7,8 hectare grote terrein in Maashees. In tientallen silo’s zijn de verschillende grondstoffen apart opgeslagen. Het afmeten van de precieze recepten gebeurt in het zogenaamde ‘hart van Havens’: de centrale bedieningskamer. Die verschillende stoffen (dus inclusief vitaminen en mineralen) komen samen in een mengsilo. Vervolgens gaat het proces verder met de verhitting van de massa, zodat het oppervlak vergroot en er meer enzymen kunnen inwerken. Dit vergroot de verteerbaarheid. Vervolgens komt het product in een persmachine, waar het een voor ons herkenbare vorm krijgt. Na afkoeling komt het bulkproduct met een vrije val terecht in een nieuwe silo, vanwaar bulkwagens afgevuld kunnen worden. Een ander deel reist verder voor het verpakkingsproces. In deze hal worden de lege zakken gevuld (bij draversbrok: 25 kilo met een kleine marge), dichtgenaaid en bestempeld met productiedatum. Geheel computergestuurd vinden de zakken hun weg naar pallets. Het productie personeel bekijkt hoeveel er per dag van welk recept gedraaid wordt. Gaat de machine over op een ander product, dan zijn de eerste paar zakken wegwerpexemplaren. Want: restjes duivenpitten in de kruidenmuesli moeten we niet hebben.
om de overgang naar zelfstandig eten makkelijker te maken.’ De voedingswaarden in deze veulen-, maar ook merriebrok, wijken iets af van de reguliere producten. ‘In onze FertoLac 3 merriebrok bijvoorbeeld zit meer koper, omdat het veulen dit vooral op kan nemen tijdens de drachtperiode. Dat voorkomt OCD’, aldus Verhees. Van het veelbesproken osteochondrose (OCD) is nog steeds niet wetenschappelijk aangetoond dat het voeren van bijvoorbeeld meer of minder calcium of koper zaligmakend is. ‘Maar het is wel bekend dat een tekort aan koper tijdens de dracht de ontwikkeling van OCD kan beïnvloeden. En natuurlijk speelt erfelijkheid, zeker in het geval van OCD, een grote rol.’ Naast merrie- en veulenbrok biedt Havens nog drie verschillende broksoorten, vijf muesli/granenmixen en een slobbermash. Ieder product heeft zijn eigen verhaal. Door middel van voeradvies laat Havens de klant weten wat het beste is voor zijn paard. ‘Waar we het meest trots op zijn? Op alles, maar met de draversbrok zijn we groot geworden. Het is onze bestseller, om
het zo maar te noemen’, glimlacht de directeur als we het hem later vragen.
‘Groeten uit Maashees’ Tijdens de rondleiding blijkt dat het bedrijf nog groter is dan we van de buitenkant verwachtten. Op het dak van het hoogste gebouw staan we even stil. Het panorama is schitterend, aan de andere kant tekent het kleine industriële gedeelte met louter de fabriek van Havens fel af tegen het landschap en het kleine dorpje. ‘Maashees is klein, met zo’n duizend inwoners. Maar de geschiedenis maakt dat Havens een deel is van dit dorp. Ik denk dat de inwoners er best trots op zijn.’ Zelfs online encyclopedie Wikipedia haalt de voederfabriek aan in zijn beschrijving van de lopende economie in het kerkdorp. Op de ansichtkaarten met ‘groeten uit Maashees’, kunnen de silo’s en vier-etage hoge fabriekshal niet ontbreken. ‘Kijk, daar ligt de dichtstbijzijnde klant, manege Kerkers. De bulkwagen hoeft dus echt maar één keer gas te geven voor hij daar is. Hij zou bijna een pijplijntje kunnen aanleggen op onze 6000 ton-silo.’|
Vanaf 1923 heeft Havens een plekje gekregen in Maashees. 38
H O E F S L A G n r. 3 7 2 0 0 9
