Eindrapport. Afvalinzameling in de gemeente Horst aan de Maas. Gemeente Horst aan de Maas

Gemeente Horst aan de Maas

Eindrapport DEFINITIEF

"Een gewogen beslissing" Een onderzoek naar de uniformering van de gemeentelijke afvalinzameling

Afvalinzameling in de gemeente Horst aan de Maas

dossier S1521-01-001 datum 14 november 2001 registratienummer EH/GT/BK/CW/VM-4389 versie 7

© DHV Milieu en Infrastructuur BV Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV Milieu en Infrastructuur BV, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV Milieu en Infrastructuur BV is gecertificeerd volgens NEN ISO 9001.

DHV Milieu en Infrastructuur BV

INHOUD

BLAD

1 1.1

SAMENVATTING Conclusies en aanbevelingen

5 6

2 2.1

INLEIDING Leeswijzer

8 9

3 3.1 3.2 3.3 3.3.1 3.4 3.5

ONTWIKKELINGEN AFVALINZAMELING Landelijk Afvalbeheersplan (LAP) Europese regelgeving Technische ontwikkelingen Composteerbaar afval Ontwikkelingen in Horst aan de Maas Conclusies

10 10 12 13 14 14 16

4 4.1 4.2 4.3

UITGANGSPUNTEN ONDERZOEK Inzamelsystemen Kostentoerekening (aan de aanbieder) Kengetallen en basisgegevens

17 17 17 18

5 5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.2 5.3 5.3.1 5.3.2 5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.4.4 5.5 5.6 5.7

AFWEGING SYSTEMEN: HEFFING EN INZAMELING De varianten in de afvalstoffenheffing. Vervuilingseenheden (VVE) Volumesysteem dure zak Volumesysteem containers, eventueel i.c.m. aanbodfrequentie Weging van containters eventueel i.c.m. aanbodfrequentie Wegingscriteria Milieueffect (reductie afvalstromen) Afvalscheiding Ontwijkgedrag: het ontstaan van zwerfvuil en afvaltoerisme Maatschappelijk effect Gebruiksvriendelijkheid Voorzieningen niveau Rechtvaardiging en acceptatie Reinigingsrecht voor bedrijven. Multicriteria beoordeling Conclusies Risico’s

19 19 19 19 20 20 21 22 23 24 25 25 25 25 26 27 28 29

6 6.1 6.2 6.3 6.4

FINANCIËLE VERGELIJKING Afvalstromen volgens landelijke onderzoeksgegevens. Inzamel- en verwerkingskosten Kostenvergelijking diftarsystemen Conclusies

30 30 30 32 33

7

COMPONENTEN VERSUS MILIEUSTATION

34

Gemeente Horst aan de Maas / Afvalinzameling in de gemeente Horst aan de Maas EH/GT/BK/CW/VM-4389

14 november 2001, versie 7

-3-


7.1 Componenten 7.1.1 Papier 7.1.2 Metalen, inclusief wit- en bruingoed 7.1.3 Glas en vlakglas 7.1.4 Kleding 7.1.5 Tuinafval 7.1.6 Hout, bouw- en sloopafval 7.1.7 Grof huishoudelijk afval 7.1.8 Banden 7.1.9 Klein gevaarlijk afval 7.1.10Asbest 7.2 Een milieustation 7.2.1 Investeren in een milieustation 7.2.2 Tariefstelling 7.3 Conclusies

34 34 34 34 34 35 35 35 35 36 36 36 37 38 38

8 8.1 8.2 8.3

AFVALSTOFFENHEFFING. Huidige tarieven Horst en Grubbenvorst Tariefbeeld gewicht/frequentie Tariefbeeld dure zak

39 39 39 40

9 9.1

COLOFON LITERATUUR

41 41

BIJLAGEN 1 2 3

Kentallen inzameling afval Horst aan de Maas Kostenoverzichten Horst, Grubbenvorst en Roerdalen Normkosten GML


-4-



1

SAMENVATTING Door de herindeling van de gemeenten Broekhuizen, Horst en Grubbenvorst in de nieuwe gemeente Horst aan de Maas bestaat de wens o.a. de gemeentelijke afvalinzameling te uniformeren. Tot nu toe zijn de afspraken en contracten uit het verleden gecontinueerd, met voor elke gemeente een eigen systematiek en tarief voor de afvalinzameling. Deze rapportage dient als discussiestuk voor uniformering in de systeemkeuze en de afweging van het al dan niet invoeren van tariefdifferentiatie (afgekort tot diftar) in de afvalstoffenheffing in de gemeente Horst aan de Maas. De gemeente Horst aan de Maas hanteert momenteel voor het grondgebied van (de voormalige gemeenten) Horst en Broekhuizen een systeem met een alternerende huis aan huis inzameling van Rest (zakken) en GFT (bakken). Voor overige componenten bestaat in drie vml. gemeenten een breng- /bel- /haalsysteem; er is geen milieustation. De afvalstoffenheffing is gerelateerd aan één- en meerpersoons huishoudens en het aanbod van GFT, m.a.w. huishoudens die zelf composteren betalen nu geen GFT-heffing. In (voormalig) Grubbenvorst wordt de afvalstoffemheffing sedert 1997 gebaseerd op een volume/frequentie-systeem; enerzijds gestoeld op de containerinhoud en anderzijds op het aantal keren dat de container wordt aangeboden. In de basisheffing wordt gerekend met het aanbieden 14 x rest en 18 x GFT-container. Beide systemen passen goed in het beeld van de geschetste beleidsontwikkelingen op afvalgebied. Het toepassen van traditionele afvalinzamelingtechnieken, naar voorbeeld Horst, biedt de meeste flexibiliteit. Lage kengetallen voor ingezameld restafval per persoon geven aan dat Horst met traditionele technieken nu reeds tot verregaande scheiding komt. Daarbij moet worden aangetekend dat: · de streefcijfers van AOO en de provincie Limburg inzake afvalscheiding in de gemeente Horst aan de Maas momenteel niet worden gehaald (uitgezonderd vml. Grubbenvorst) · inzamelsystemen moeten worden ingericht op de marktontwikkelingen bij hergebruik en afvalverwerking én energieterugwinning · regionale afstemming van het afvalbeleid zinvol wordt geacht om afvaltoerisme te voorkomen, daarbij zijn mogelijk voordelen te behalen in gezamenlijke aanbesteding en voorlichtings-campagnes. De afvalinzameling geschiedt in principe tegen een kostendekkende tariefstelling. Inzamelsystemen op basis van het principe”de vervuiler betaalt”: · belonen de burger voor zijn inspanningen om selectief om te gaan met afval · zijn goed toepasbaar in het overwegend landelijk Horst a/d Maas en brengen positieve effecten teweeg brengen zowel maatschappelijk als voor het milieu · leiden tot een significante vermindering van het aanbod van restafval · gewicht/frequentie biedt het hoogste rendement in preventie en scheiding en heeft geen ongewenste neveneffecten met uitzondering van ontwijkgedrag.



-5-


·

1.1

de dure zak leidt tot een stevige afvalreductie voor restafval, maar is niet geschikt voor GFT, hetgeen leidt tot een sterke stijging van het GFT-aanbod en een hoger risico op afgekeurd GFT.

Conclusies en aanbevelingen 1. Worden de beoogde reducties van de componenten Rest en GFT, alsmede de noodzakelijk investeringen voor de invoering van diftar en de stijging van de kosten van de overige componenten in beschouwing genomen, dan mag geconcludeerd worden dat de invoering van diftar vanuit oogpunt milieu een positieve bijdrage zal leveren, die door vergroening van het fiscale stelsel op (korte) termijn toenemende voordelen oplevert. 2. De investering in het toepassen van een diftarsysteem op basis van volume/frequentie of op basis van gewicht is voor beide systemen nagenoeg gelijk. De keuze tussen deze systemen wordt beheerst door de techniek en de markt, waarbij momenteel dotcode systemen goedkoper zijn. 3. Bij invoering van de dure zak is volgens landelijke gegevens, dus ondanks de toename van GFT, een besparing te realiseren. 4. In de praktijk blijkt de totale hoeveelheid afval die in de gemeente vrijkomt afhankelijk te zijn van de omvang van de financiële prikkels. 5. Bij de invoering van diftar is er geen enkele reden om te investeren in de inrichting en exploitatie van een milieustation. Bij alternerende inzameling is er een formele verplichting om een achtervangvoorziening te hebben, maar de gemeente Horst aan de Maas biedt daartoe momenteel een afgewogen totaalpakket aan voorzieningen voor de ontdoening van afvalstoffen en componenten. 6. Omdat de mate van ontwijkgedrag is gerelateerd aan het (basis) voorzieningenniveau (halen of brengen) en het basistarief (wanneer dient voor het afval extra betaald te worden), zal het gehanteerd gebruikersvriendelijke bel-/ haal-/ brengsysteem voor grof huishoudelijk afval ertoe bijdragen dat zwerfvuil in beperkte zal worden geconstateerd. 7. Bij gemeentebrede invoering van mini-containers (of dure zak) verdient het aanbeveling een voorziening te treffen voor grof huishoudelijk restafval. 8. Gerekend moet worden met extra belasting van de gemeentelijke organisatie bij de invoering van diftar, voor zaken als handhaving, klachten(registraties) en bezwarenbehandeling. 9. Om te komen tot een kostendekkende tariefstelling is het noodzakelijk alle aan inzameling en heffing gerelateerde kosten in beeld te brengen. Het is wenselijk de tarieven enkele maanden voor de feitelijke invoering vast te stellen, gerelateerd aan de uitkomsten van de systeemkeuze en de aanbesteding. 10. De uiteindelijke keuze voor één van de systemen is naast de te verwachten milieu- en financiële effecten verder afhankelijk van o.a. de mate flexibiliteit van het systeem (voor welke termijn legt de gemeente zich vast en is het systeem vervangbaar zonder aanzienlijk financieel nadeel), het service niveau aan de burgers, rechtvaardigheid en het draagvlak voor de systemen. Bovendien dient nadrukkelijk rekening te worden gehouden met de lokale situatie. Voor de inwoners van Grubbenvorst, die gewend zijn aan diftar, zal een 14 november 2001, versie 7

-6-



afvalinzamelsysteem volgens de alternatieven I en II (geen diftar) eenvoudiger te accepteren zijn en voor Horst en Broekhuizen zal de dure zak gecombineerd met een volumesysteem voor GFT makkelijker liggen. Daarbij dient met name de financiële prikkel meegewogen te worden: acceptatie is sterk gerelateerd aan de toegerekende kosten; m.a.w. de burger zal kiezen voor het diftarsystemen dat voor hem goedkoper uit het onderzoek komt.



-7-


INLEIDING Door de herindeling van de gemeenten Broekhuizen, Horst en Grubbenvorst in de nieuwe gemeente Horst aan de Maas bestaat de wens o.a. de gemeentelijke afvalinzameling te uniformeren. Tot nu toe zijn de afspraken en contracten uit het verleden met voor elke gemeente een eigen afvalinzamelingsystematiek gecontinueerd. Broekhuizen hanteert een alternerende huis aan huis inzameling met zakken voor Restafval en bakken voor GFT. Horst gebruikt ook een alternerend huis aan huis inzamelingssysteem voor rest en GFT. Grubbenvorst tenslotte heeft een duidelijk afwijkend systeem, hier wordt een systeem van tariefdifferentiatie toegepast op basis van volume/ frequentie. In de gehele gemeente wordt inmiddels een aanvullend breng-/bel- en haalsysteem voor de overige componenten toegepast. Deze rapportage geeft richting aan de systeemkeuze en de afweging van het al dan niet invoeren van tarief-differentiatie, ofwel Diftar, in de gemeente Horst aan de Maas. De gemeente Horst aan de Maas hanteert ingeval van een openbare / Europese aanbesteding van de afvalinzameling en -verwerking de navolgende globale planning: 2001

2002

de

ste

4 kwartaal

1

de

kwartaal

de

2 kwartaal

4de kwartaal

3 kwartaal

Operationeel Þ

Afweging

Bestek

Þ

Aanbesteding

Þ

Voorbereidingen

Þ

Proef draaien

Þ

per 1-1-2003

Kan het nog beter??? Uit de gegevens van de provincie Limburg (ANKER: Afvalverwijdering Nederland Kosten Evaluatie Registratie) blijkt dat Horst (nog zonder Grubbenvorst) in 1999 de laagste afvalstoffenheffing hanteerde in Limburg. Heffingen vs. rest+gha (> 200 kg/inw ) en GFT in 1999 res taf val en gha GFT af v alstof f enhef f ing (vlgs prov incie) Lineair (af vals tof f enhef f ing (v lgs prov incie))

fl/hh

600 500 400 300 kg/inw

2

200 100 0 r tta

o nl

rt

ht r ic st aa M n ee el G en er st Su d

Si

Ve

ht Ec

ee W

n

h ut N

ei St

st

l je

ek d Be on rm oe R el ss Ke n de

el H

or H

ei M

Grafief 1. Anker :Heffingen versus afval


-8-



Bron: Provincie Limburg

Deze heffing is niet kostendekkend, maar dit wordt verrekend door middel van de OZBheffing. Van een lineair verband tussen hoeveelheid restafval en gft per inwoner in relatie tot de afvalstoffen-heffing is geen sprake getuige bovenstaande grafiek. Een ander verschil wordt veroorzaakt door de wijze waarop de componenten (niet zijn de rest- en gft-afval) worden ingezameld. 2.1

Leeswijzer Hoofdstuk 1 geeft de samenvatting; hoofdstuk 3 biedt een schets van de diverse ontwikkelingen op europees, landelijk en gemeentelijk niveau voor wat betreft afvalbeleid. Deze ontwikkelingen zijn bepalend voor de toekomstwaarde van het te kiezen afvalinzamelsysteem; hoofdstuk 4 geeft de uitgangspunten daarvoor. Het maken van een keuze voor één inzamelsysteem is een afweging van belangen, waarvoor meerdere criteria kunnen worden gebruikt: milieueffect, maatschappelijk effect, en waarbij financiële drijfveren een rol spelen. Zowel de multicriteria beoordeling (hoofdstuk 5) als de financiële afweging (hoofdstuk 6) worden beschreven, als bijdrage in het keuzetraject. In hoofdstuk 7 wordt de huidige componenteninzameling vergeleken met het hebben van een milieupark. Tenslotte wordt in hoofdstuk 8 een korte voorzet gegeven op mogelijke en gewenste tariefdifferentiatie.



-9-


3

ONTWIKKELINGEN AFVALINZAMELING

3.1

Landelijk Afvalbeheersplan (LAP) In de Wet Milieubeheer is een volgorde aangegeven voor de verwerking van afval. Deze volgorde is: preventie, hergebruik, nuttig toepassen, verbranden met terugwinnen van energie, verbranden en storten. Deze voorkeursvolgorde volgens de zogenoemde “Ladder van Lansink” leidt tot verdere differentiatie van hergebruik als: a) product (na bewerking: reparatie, schoonmaak, demontage etc.); b) materiaal c.q. grondstof; c) brandstof. Een belangrijk middel hierbij is scheiding: aan de bron c.q. nascheiding. In het LAP wordt gesteld dat de Overheid verantwoordelijk blijft voor de zelf opgelegde nutsfuncties: · inzameling van huishoudelijke afvalstoffen (als zorgplicht neergelegd bij de gemeenten); · verbranden van afvalstoffen (in samenwerking tussen publieke en private partners); · storten van afvalstoffen (voornamelijk als publieke taak). De adequate inzameling van bedrijfsafval is een verantwoordelijkheid van de ontdoener. De overheid kan dit wel facilitairen. Het beleid gericht op scheiding wordt als een succes beschouwt en Nederland neemt inderdaad een voortrekkersrol in wat betreft voorscheiding, waar andere landen vaker kiezen voor nascheiding. · Onder preventie wordt verstaan alle gewenste manieren om het afvalaanbod te verminderen. Het gaat hierbij er bijvoorbeeld om dat burgers bij de aankoop van producten letten op de hoeveelheid verpakkingsmateriaal. Ook thuis composteren wordt tot preventie gerekend. Het preventiebeleid is gericht op duurzaamheid en voornamelijk gestoeld op convenanten met de industrie, waarin afspraken zijn gemaakt over producentenverantwoordelijkheid. De overheid wenst preventie te stimuleren door positieve prikkels: belonen i.p.v. straffen. · Bij bepaalde afvalstromen wordt een te gering hergebruik gerealiseerd. Het invoeren van statiegeld voor deze deelstromen, met name blik en drinkkartons, wordt overwogen. De kritische consument kiest voor statiegeld en kan natuurlijk de vele verpakkingen in de winkel achterlaten, maar dat is nauwelijks functioneel vanwege de beschermende werking voor het product. · Ook op de convenanten voor verpakkingen etc. kan worden afgedongen. Retourverpakking resulteert in logistieke en reinigingsmaatregelen, die ook milieubelastend zijn en geld kosten. · Voorscheiding wordt in Nederland sterk gepropageerd en met name door de lagere overheid wordt flink geïnvesteerd in voorzieningen daartoe; denk aan straatvoorzieningen voor glas, papier, textiel, blik en dergelijke, aan milieustations waar de burger zich tegen lage kosten van zijn grof huishoudelijk afval en kringloopstations waar hij zich van overtollige goederen kan ontdoen.


- 10 -



· · ·

·

· ·

· ·

·

·

Nascheiding kan geschieden in sorteerstations, maar geschiedt feitelijk vooral bij de compostering en verbranding. Door technische ontwikkelingen zijn de mogelijkheden voor mechanische nascheiding sterk verbeterd. Voor producthergebruik floreren her en der kringloopbedrijven waar door demontage steeds meer materialen en grondstoffen beschikbaar komen. Storten wordt gezien als zeer nadelig voor het milieu door: ruimtebeslag, verlies aan grondstoffen, emissie en eeuwigdurende nazorg. Dit wordt niet gecompenseerd door de gasonttrekkingen. Voorgesteld wordt om naast de bestaande stortverboden geen ontheffingen meer te verlenen van het stortverbod voor brandbare stoffen. In het belastingrecht wordt de zogenaamde groene fiscalisering doorgevoerd. Het rijk heft een belasting voor het storten van afval. Deze belasting bedraagt thans f. 35,20 per ton. In het ontwerp - Landelijk Afvalplan wordt voorgesteld om de belasting op het storten afval gedurende vijf jaren per jaar met f. 25,-- per ton te verhogen. Het belastingrecht wordt nadrukkelijk gebruikt om het storten te ontmoedigen. Het storten wordt ontmoedigd door milieuheffingen die sterk oplopen in de tijd: 2001

2002

2003

2004

2005

2006

€ 67

€ 78

€ 89

€ 100

€ 111

€ 122

Gecombineerd met stortkosten ad € 160 resulteert dit in een totaal van € 288 per ton te storten afval. In Limburg werkt de WBM-heffing momenteel voor 25 % door in het vereveningstarief zoals dat door Essent/AVL wordt toegerekend voor verbranden en storten. Dit leidt tot een stijging van fl. 15,-- per ton per jaar: 2001

2002

2003

2004

2005

2006

€ 143

€ 151

€ 158

€ 164

€ 171

€ 178

De milieuheffingen hebben geleid tot een sterk verbeterd scheidingsgedrag. Toepassing van Diftar heeft in een aantal gevallen geleid tot een significante vermindering van het aanbod van restafval. In het wetsvoorstel Marktwerking en Deregulering MDW wordt ingegaan op marktwerking en liberalisering in de afvalverwerking voor verbranding en door het veilen van stortrechten, maar wordt met name gewezen naar de ondernemer die kritisch moet omgaan met (ontstaan van) afval. De milieueisen voor be- en verwerking, vastgelegd in ministeriële richtlijnen moeten leiden tot een hoogwaardig eindproduct. Volgens planning zal in 2003 voor de gemeenten op het terrein van de BTW regeling het nodige gaan veranderen. Teneinde de afweging tussen uitbesteden en zelf uitvoeren van taken zuiver te kunnen maken zal de gemeente de te betalen BTW voor verrichte werkzaamheden vanaf 2003 terugkrijgen. Het rijk stelt hiervoor een BTW fonds in. Dit fonds zal worden gevoed door een deel van het gemeentefonds over te hevelen naar dit BTW fonds. De structuur van de markt leidt onherroepelijk tot concentratie en schaalvergroting, waarbij een beperkt aantal spelers de gehele keten van inzameling tot verwerking voor zijn rekening neemt.



- 11 -


·

Bij deze verticale integratie zal ook het toezicht, gericht op individuele inrichtingen moeten veranderen naar ketentoezicht. Hierbij wordt gedacht aan een rol van de Nationale Mededingingsautoriteit Nma of een toezichthoudersrol zoals Opta voor de telecommunicatie.

Dit beleid wordt geflankeerd door gebruikmaking van een aantal instrumenten: · Regulering door middel van geen verboden en kwaliteitszorg. · Handhaving is het belangrijkste middel tegen ongewenste neveneffecten. De overheid moet optreden tegen: ontwijkgedrag, afvaltoerisme en illegale dumping. (Dit effect wordt beschreven in paragraaf 5.3.2. ) · Stimuleren preventie, scheiding, inzameling en afzet door: ontwikkelen en overdragen van innovatie en kennis; door financiële prikkels en producentenverantwoordelijkheid. · Communicatie met campagnes naar doelgroepen. · Monitoring van afvalstoffen moet een verdere onderbouwing geven of het gevoerde beleid de gewenste effecten heeft. Afval in cijfers: Capaciteit/Jaar Afvalaanbod Hergebruik Waarvan industrieel Bouw & sloop Consumenten HDO Brandbaar Storten Waarvan onbrandbaar Niet gevaarlijk Gevaarlijk Zuiveringsslib

1985

1998 NMP

2000

2010

2012

46 Mton 50%

56 Mton 75%

54 Mton 41 Mton

63 Mton 45 Mton

64 Mton

15% 35%

91% 93% 48% 40% 15% 10% 2 Mton 5 Mton 0,1 Mton 2 Mton

93% 94% 54% 53% 6 Mton

9 Mton

4 Mton

2 Mton

Uit deze cijfers kan worden geconcludeerd dat de streefcijfers bij lange na niet worden gehaald. De economische groei gaat gepaard aan een toename van consumptieve bestedingen. Toename van industriële productie en consumptiegoederen leiden tot een voortdurende toename van afvalstoffen. Provinciegrenzen zijn inmiddels vervallen. Gestreefd wordt naar zelfvoorziening voor storten en verbranden door de landsgrenzen gesloten te houden, terwijl verbrandingstarieven in, en transport naar het buitenland vaak beduidend goedkoper zijn. 3.2

Europese regelgeving Naar verwachting zullen nationale grenzen voor afvalverwerking in 2005 wegvallen maar zolang de nationale regelgeving in Europa verschilt en er geen internationaal 14 november 2001, versie 7

- 12 -



toetsingskader is voor nuttige toepassing blijven open landsgrenzen en een volledige marktwerking een utopie. De Europese commissie werkt hard aan uniformering van de regelgeving. Er zijn in internationaal verband thans mogelijkheden om afvalstoffen in het buitenland af te zetten. Deze afvalstoffen staan op de groene en oranje lijst. Het betreffen voornamelijk afvalstoffen die in het buitenland nuttig kunnen worden toegepast en of kunnen worden hergebruikt. Glas, banden, vloerbedekking en bepaalde folies behoren tot deze groepen. Daartoe komen er steeds meer Europese richtlijnen, die nationaal verbindend zijn. Enerzijds richtlijnen met criteria voor afvalstoffen: papier, metaal, autowrakken; en anderzijds richtlijnen voor nuttige toepassing: bouwstoffenbesluit, meststoffen, brandstoffen, zoals: Kaderrichtlijn afvalstoffen Richtlijn storten afvalstoffen Richtlijn verbranden afvalstoffen

1975/442 EEG 1999/31 EG 2000/76 EG

Per 01.01.2002 zal een stapje worden gezet door harmonisatie van de Europese afvalstoffenlijst (codering) voor gevaarlijk en niet gevaarlijk afval. 3.3

Technische ontwikkelingen Afzetmogelijkheden zijn kansrijker naarmate producten gescheiden kunnen worden aangeboden aan de verwerker. Er komen steeds meer bedrijven op de markt die zich specialiseren op bepaalde deelstromen, die nu nog in het huishoudelijk afval worden meegenomen. In dit verband kunnen worden genoemd vloerbedekking, wegwerpluiers, folies, kunststoffen en drinkkartons. Deze ontwikkeling ligt voor de hand gelet op het groot aantal grond- en andere stoffen die worden toegepast en kunnen worden hergebruikt. Zuivere grondstoffen kunnen eenvoudig worden hergebruikt, maar met name bij laminaten en kunststoffen vindt momenteel minder scheiding plaats, omdat de energetische waarde hoger is dan de bewerkingskosten t.b.v. hergebruik. Verbranden met terugwinning van energie is inmiddels een bevestigde techniek die in de toekomst ook op kleinere schaal toepassing zal vinden. Warmtekrachtkoppelingen zijn interessant waar elektriciteit en warmte wordt gevraagd en deze verwerking is bijzonder kansrijk als het afval daartoe gescheiden kan worden. Essent bouwt daartoe een fabriek waar droge componenten worden samengeperst tot brandbare pelletkorrels, waardoor verbrandingtechniek op kleinere schaal haalbaar wordt. In het kader van duurzame energie wordt ingezet op 10 % energiewinning uit duurzame bronnen en 45 % energiewinning uit afval en biomassa. Inzamelsystemen voor met name huishoudelijk afval moeten hierop inspelen en worden ingericht.



- 13 -


3.3.1

Composteerbaar afval Compost wordt gebruikt in de groenvoorziening en de landbouw. De landbouw wordt met steeds strengere regels geconfronteerd inzake de toe te passen mineralen op de percelen. Het compost moet aan kwaliteitseisen voldoen zoals aangegeven in het Besluit Overige Organische Materialen. In het compost mogen verder geen andere verontreinigde stoffen, zoals zware metalen en restanten bestrijdingsmiddelen, worden aangetroffen. Bij het composteren mag geen verbranding optreden. Dit is te vergelijken met broei in hooi en leidt tot de vorming van pak's. Was groencompost in het jonge verleden alleen bekend van de VAM in Wijster, dan hebben de landelijke beleidslijnen ertoe geleid dat het afval ook binnen de provinciegrens moest worden verwerkt. In 1994 zijn derhalve in Limburg de composteringsfabrieken voor het groente-, fruit- en tuinafval in bedrijf genomen. Alternatieven voor het composteren van groenafval werden in Limburg sterk tegengewerkt, zelfs versnipperen en composteren op locale schaal. Bekend is feitelijk alleen Rutte Groenrecycling. Door gebrek aan concurrentie worden ook hier stevige tarieven betaald. In Noord-Brabant zijn wel diverse locaties gerealiseerd. Met de komst van de A-73 is met name het noordoosten van Brabant goed bereikbaar geworden. Door dit beleid worden gemeenten gestuurd in de richting van de grootste regionale afvalverwerker Essent, voorheen AVL.

3.4

Ontwikkelingen in Horst aan de Maas De gemeente Horst aan de Maas wordt gekenmerkt door een groot buitengebied met een diversiteit aan ontwikkelingen. In delen van het buitengebied wordt een planologisch beleid voorgestaan gericht op het terugdringen van bepaalde bedrijvigheden en het niet laten ontstaan van nieuwe bedrijven. In andere delen wordt juist een concentratie van nieuwe ontwikkelingen verwacht. De gemeente Horst aan de Maas heeft ingezet op speerpunten (te weten leefbaarheid , agribusiness, toerisme en recreatie) waarvan het beleid inzake het inzamelen, vervoeren, bewerken en verwerken van afval kan bijdragen. De afvalinzameling is er op gericht om zo snel als mogelijk het afval te verwijderen. Het aanbieden van huishoudelijk afval geschiedt op vaste dagen in de week. Het meenemen van gelijksoortige bedrijfsafvalstoffen in deze route beperkt het aantal transportbewegingen en de transportkosten. Indien al het afval tegelijkertijd aangeboden kan worden, blijft de visuele en andere overlast beperkt. In de Wet Milieubeheer is voor de gemeente een afvalinzamelplicht opgenomen. Deze inzamelplicht houdt in dat wekelijks afval moet worden ingezameld en dat dit bij elk perceel moet gebeuren. Veel gemeenten zijn bij het afzonderlijk inzamelen van de g.f.t. fractie overgegaan naar een zogenaamd alternerend systeem. Dit betekent dat het huishoudelijk afval niet wekelijks maar twee wekelijks worden ingezameld. Door het gebiedsgericht inrichten van inzamelpunten trachten gemeenten in stedelijke gebieden de inzameling te optimaliseren. Kraakperswagens hoeven niet meer in nauwe straten en woonerven te manoeuvreren. Gemeenten kunnen hun inzamelsysteem meer inrichten op de locale situatie en (seizoens)invloeden. Dit aspect speelt nadrukkelijk als het inzamelen van tuinafval wordt ontkoppeld van het groenteafval en fruitafval. In de 14 november 2001, versie 7

- 14 -



gehele gemeente is inmiddels een netwerk ingericht van bladkorven als stimulans om de openbare ruimte schoon te houden. Hiervan zijn nog geen gegevens beschikbaar voor evaluatie. Het scheidingsgedrag bij de bewoners van etagewoningen wijkt in principe niet af van andere bewoners, maar de gezinssamenstelling en het ontbreken van een tuin zijn hier vaak de oorzaken dat het groente- en fruitafval niet wordt gescheiden. Bij hoogbouwwoningen is soms onvoldoende bewaarmogelijkheid, maar dit is primair de zorg voor de eigenaar en of de bewoner. De provincie Limburg is gestart met een onderzoek naar de wenselijkheid om in bestemmingsplannen een afvalparagraaf op te nemen waardoor bij het ontwikkelen van het plan de opslag en de inzameling van afval worden meegenomen; ook bij het verlenen van bouwvergunningen voor woningen, kantoren, bedrijven etc. kan een dergelijke toets worden ingevoerd. In de Essent compostfabrieken wordt gewerkt volgens een eenvoudig systeem en vindt een geringe voorscheiding plaats: metalen worden gescheiden en grof materiaal wordt vermalen, maar het materiaal wordt niet vooraf gezeefd om het zand te scheiden, terwijl zand de goede werking van het composteringsproces belemmert. Uit zeefproeven in de gemeente Horst in 1999 blijkt dat het materiaal met een trommelzeef goed te ontdoen is van het zand; in gewicht is ongeveer 45% van het materiaal zand. Het composteren van groente-, fruit- en tuinafval kost thans voor Horst aan de Maas f. 158,-- per ton, exclusief transportkosten naar Venlo en inclusief het zand. Het in de gemeente Horst aan de Maas vrijkomend groente-, fruit- en tuinafval is grotendeels tuinafval. Het composteren van groenafval is beduidend goedkoper en kostte in Noord-Brabant (mei 2001), fl. 89,25 per ton inclusief transport en BTW. Het kan voor de gemeente Horst aan de Maas lucratief zijn om voor de GFT-inzameling een splitsing aan te brengen waardoor tuinafval apart wordt ingezameld en verwerkt. Tuinafval kan ook op een locatie voor groenafval gecomposteerd worden. Het uit de groencompostering verkregen compost is zeer schoon en kan goed in de landbouw worden hergebruikt. Versnipperen op locatie kan bijdragen aan zelfcomposteren. Bepaalde afvalstromen kunnen dus wel verwerkt worden, maar voor een financieeleconomische verantwoorde verwerking dient er regelmaat te zijn in het afvalaanbod. Deze ontwikkeling impliceert dat de gemeente de keuze kan maken om zelf te gaan acteren of handelen op de verwerkersmarkt, zoals kleinschalige scheiding bijvoorbeeld middels het procédé “Trockenstabilat”. De keuze voor het inzamelsysteem zal hierop moeten worden afgestemd.

In de gemeente Horst aan de Maas is in augustus 2001 een sorteerproef op de restfractie uitgevoerd. Hierbij zijn de volgende resultaten behaald:



- 15 -


Component

tonnage

Fractie

Plastic

393

8%

Hout Gft Tempex en licht mat Blik en metalen Luiers

196 49

4% 1% 2% 3% 4%

245

Component Blik/plastic magneetband Bankstellen c.a. Puin Sorteerzand Papier Totaal

tonnag e

Fractie 3%

245 49 294 1.471

5% 1% 2% 6%

In totaal wordt er in de gemeente 20.745 ton afval ingezameld, waarvan 1.471 (7%) ten onrechte in de restfractie wordt aangetroffen. De sorteerproef toont aan dat het wenselijk is om het afval verder te scheiden. Een scheiding kan worden bereikt door afval dat los wordt aangeboden zoals bankstellen c.a. en hout niet meer mee te nemen in de route voor het restafval maar in een componentenroute. (hout 196 ton + bankstellen c.a. 245 ton = 441 ton). De gemeente heeft de sorteerproef niet in het voorjaar kunnen uitvoeren vanwege de MKZ-crisis. Met name de fractie GFT kan hierdoor een afwijkend beeld te zien geven. De sorteerproef had betrekking op de voormalige gemeente Horst. In Grubbenvorst wordt het afval ingezameld met bakken. Afval met een grotere afmeting wordt hier al apart opgehaald. Ook al zijn de cijfers van de eenmalige sorteerproef niet representatief dan nog kunnen hieruit voorlopige conclusies worden gedestilleerd: Enerzijds wordt goed gescheiden, anderzijds is er nog een verbetering te behalen ten aanzien van het tonnage van diverse componenten (papier, metalen, hout). De gemeente Horst aan de Maas zamelt op beperkte schaal bedrijfsafval in en bedrijven betalen hiervoor het zogenaamd reinigingsrecht. De gemeente zal deze faciliteit in de toekomst continueren. 3.5

Conclusies ·

· · ·

De streefcijfers van AOO en de provincie Limburg inzake afvalscheiding worden in de gemeente Horst aan de Maas momenteel niet gehaald (uitgezonderd de voormalige gemeente Grubbenvorst). De streefcijfers voor wat betreft de scheiding van de componenten worden wel gehaald. Inzamelsystemen moeten worden ingericht op de marktontwikkelingen bij hergebruik en afvalverwerking én energieterugwinning Het optimaliseren van de inzameling, inclusief componenten, in relatie tot een bijpassend tarief zal zeker leiden tot een betere scheiding Toepassen van het beginsel”de vervuiler betaalt leidt tot een significante vermindering van het aanbod van restafval.


- 16 -



4

UITGANGSPUNTEN ONDERZOEK

4.1

Inzamelsystemen In samenspraak met de gemeente zijn een vijftal afvalinzamelsystemen gedefinieerd en in de beoordeling meegenomen: I) II) III) IV) V)

Alternerende huis aan huis inzameling van Rest (zakken) en GFT (bakken), zonder tariefdifferentiatie (de situatie zoals deze momenteel nog in Horst wordt gehanteerd). Als alternatief I waarbij voor Rest bakken worden gehanteerd. Alternerende huis aan huis inzameling van Rest en GFT (bakken) met tariefstelling op basis van volume/frequentie (de huidige situitie in Grubbenvorst). Als alternatief IV waarbij tariefdifferentiatie op basis van gewicht wordt gehanteerd. Alternerende inzameling waarbij restafval wordt ingezameld middels een dure zak en GFT (bakken) naar containervolume.

Voor alle alternatieven geldt dat bedrijven gelegen op het grondgebied van de gemeente Horst aan de Maas gebruik kunnen maken van de gemeentelijke afvalinzameling door deelneming in het gemeentelijk reinigingsrecht. Voor de overige componenten (alles behalve Rest en GFT) geldt een combinatie tussen brengen en een bel- /haal systeem. Het brengsysteem geldt voor de componenten glas, papier, karton, textiel en KCA. Voor textiel geldt ook een haalsysteem (in Horst wordt papier en karton gehaald). Het bel- /haalsysteem betreft de componenten puin, BSA en hout, asbest, metalen, wit- en bruingoed, tuin en bladafval. Een vergelijking van het huidige systeem voor componenten (breng- /bel- /haalsysteem) met een milieustation wordt beschreven in hoofdstuk 7. 4.2

Kostentoerekening (aan de aanbieder) Ook in de afvalinzameling en verwerking wordt het profijtbeginsel toegepast; vaak in de vorm ‘de vervuiler betaalt’ middels tariefdifferentiatie voor de fracties g.f.t. en de restfractie. Op de andere fracties wordt dit beginsel beperkt toegepast. Voor een milieustation wordt veelal een geringe niet kostendekkende bijdrage gevraagd. De vaste kosten worden dan via een zogenaamd basisbedrag omgeslagen. De kosten voor het verwerken van g.f.t. in 2001 bedragen ƒ 158,-- per ton. De kosten voor het verwerken van de restfractie bedragen ƒ 315,-- per ton. Deze kosten voor de verwerking van het huishoudelijk afval zullen blijven stijgen. Bij het doorbelasten van de kosten zullen gelet op de verschillende tarieven voor de verwerking ook voor de componenten verschillende tarieven moeten gaan gelden. Het consequent doorzetten van het beginsel, de vervuiler betaalt, is voor een deel van het takenpakket ongewenst. Een volledig gescheiden inzameling, met afrekening per component lijkt vooralsnog zeker niet haalbaar vanwege de hoge kosten.



- 17 -


4.3

Kengetallen en basisgegevens Tabel: Basisgegevens t.b.v. de financiële afweging (zie bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle componenten)

Item

Provinciale

eenheid

doelstelling

Broekhuizen 2000

Grubbenvorst

Horst

2000

2000

Horst a/d Maas 20001

1

Inwoners

-

-

1.928

6.840

19.500

28.268

2

Oppervlakte

-

km2

1.170

3.690

8.000

12.860

3

Verstedelijking

-

-

Landelijk

Weinig

Weinig

Weinig

stedelijk

stedelijk

stedelijk

4

Aansluitingen

-

-

751

2.625

7.211

10.587

5

Bezetting

-

-

2,6

2,6

2,7

2,7

6

Rest

170

kg/inw.

157

148

186

174

7

GFT

140

kg/inw.

198

87

136

128

6

Rest plus GFT

310

kg/inw.

355

235

322

302

Toelichting op tabel: · Kengetallen zijn inclusief grof huishoudelijk afval. · De gegevens voor Horst a/d Maas 2000 worden verkregen door sommatie respectievelijk middeling van de gegevens Broekhuizen, Grubbenvorst en Horst · De kengetallen voor Horst a/d Maas met en zonder diftar zijn gerelateerd aan de feitelijke cijfers van Grubbenvorst (met diftar) respectievelijk Horst (zonder Diftar). Verder zijn de onderstaande zaken als uitgangspunt gehanteerd: · Grote uitgestrektheid van het buitengebied. · Géén gemeentelijk milieustation: handhaving van het in Horst gehanteerde breng-/ bel- en haalsysteem voor de overige componenten.

1

Broekhuizen, Grubbenvorst en Horst gezamenlijk.


- 18 -



5

AFWEGING SYSTEMEN: HEFFING EN INZAMELING

5.1

De varianten in de afvalstoffenheffing. Ten aanzien van de systemen is een onderscheid te maken ten aanzien van het : - inzamelsysteem : met welke middelen wordt het afval ingezameld; - heffingsysteem : op welke wijze worden de kosten aan de aanbieders doorberekend.

5.1.1

Vervuilingseenheden (VVE) Differentiatie naar vervuilingseenheden kan theoretisch bezien op verschillende wijzen plaatsvinden; naar personen per huishouden, naar perceelsgrootte, naar draagkracht of leeftijd. Een circulaire van de staatssecretaris van BiZa verbiedt echter differentiatie naar draagkracht, perceelsgrootte of naar leeftijd. De afvalstoffenheffing, als bestemmingsbelasting, is gebaseerd op het profijtbeginsel, hetgeen zich niet verdraagt met geheel andere beginselen. Er zijn grote verschillen in het afvalaanbod per huishouden; er is echter geen aantoonbare relatie met het aantal personen per huishouden en het scheidingsgedrag wordt hierdoor niet gestimuleerd. Verrekening op basis van vervuilingseenheden kan bij hoog- en laagbouw eenvoudig worden toegepast, maar levert weinig bijdrage aan de beoogde doelstellingen. De voormalige gemeenten Horst en Broekhuizen hanteerden een differentiatie naar één en meerpersoons-huishoudens.

5.1.2

Volumesysteem dure zak Hierbij wordt het volume restafval gekoppeld aan een tarief per zak. De dure zak wordt goed gevuld, maar leidt als volumesysteem niet tot maximale preventie. GFT kan in theorie wel in de dure zak worden ingezameld, maar deze fractie kan dan niet in de huidige compostfabrieken worden verwerkt. Dit is dus nauwelijks een alternatief. Bij invoering van de “dure zak” dient de GFT- inzameling bij voorkeur per container volgens volume-systeem te geschieden. Beide systemen kunnen zonder grote investeringen en zonder kapitaalsvernietiging worden ingevoerd. Voordeel is het pre-pay systeem, waarbij met een goed logistiek systeem de zakken relatief eenvoudig te krijgen zijn. Ontwijkgedrag is gerelateerd aan de tariefstelling. Handhaving is niet goed uitvoerbaar, omdat de herkomst van zakken onduidelijk is. Nadeel is de handmatige belading; door de toepassing van de ARBO P90 norm, mag de belader boven de 29 c.q. 39 jaar een afnemend aantal colli beladen. Deze norm is zo gesteld dat 90 % van de beladers het werk moet kunnen doen zonder overbelast te geraken. In weinig stedelijk gebied zoals in Horst aan de Maas, kan hieraan worden voldaan door een goede routeplanning. Ook mechanisch beladen en gescheiden inzameling van componenten leveren een positieve bijdrage aan de arbeidsomstandigheden voor de belader. De dure zak is een volumesysteem dat volgens landelijke ervaringen iets minder scoort dan diftar op basis van gewicht. Het risico van scheurende zakken kan tot verstoring van Gemeente Horst aan de Maas / Afvalinzameling in de gemeente Horst aan de Maas EH/GT/BK/CW/VM-4389


- 19 -


kwaliteitsbeelden in buurten leiden. Bij invoering van de “dure zak” dient de GFTinzameling bij voorkeur per container volgens volume-systeem te geschieden. Beide systemen kunnen zonder grote investeringen en zonder kapitaals-vernietiging worden ingevoerd. 5.1.3

Volumesysteem containers, eventueel i.c.m. aanbodfrequentie Het systeem draagt ongetwijfeld bij aan afvalscheiding, maar leidt tot onbegrip als er te weinig keuze is (140 c.q.240 liter) c.q. als het tarief onvoldoende gerelateerd is aan de kosten. Ervaring leert dat maximaal drie volumes per fractie voldoende zijn om invloed te hebben op de hoogte van de heffing. In Grubbenvorst is de basisheffing gebaseerd op de frequenties 14x restafval en 18x GFT, terwijl er een keuze bestaat uit 5 container volumina per component). In combinatie met individuele herkenning (chips) en omwisselmogelijkheden leidt dit tot hoge (service) systeemkosten en klachten. De burger zal de volumina optimaal benutten en het afval aanstampen, terwijl het minder aanbieden van de GFT-bak leidt tot rotting en een slechtere compostkwaliteit. Deze symptomen kunnen de burgers zelf het beste beïnvloeden. Voor gestapelde bouw kan worden gewerkt met keukenemmers (25 c.q. 40 ltr) of met verzamelcontainers met toegangspasje. Dit systeem vergt een investering in voorlichting, begeleiding, handhaving en containers. De containers worden geïndividualiseerd en overstap naar weging is relatief eenvoudig door investering in weegapparatuur. In Horst wordt momenteel de 35 liter emmer toegepast voor hoogbouw, terwijl huishoudens met een grote tuin een tweede 140 liter container kunnen aanvragen tegen bijpassend tarief.

5.1.4

Weging van containters eventueel i.c.m. aanbodfrequentie Containers worden voor en na lediging enkele malen gewogen, waarbij het netto gewicht wordt geregistreerd. Hierdoor kunnen de kosten van het inzamelen en verwerken op eenduidige wijze worden verrekend: vaste kosten in een basisheffing en variabele kosten naar aangeboden gewicht in rest c.q. GFT. Het systeem stelt hoge eisen aan (onderhoud van) inzamelvoertuig, belading en weegsysteem. Er is slechts een beperkt aantal systemen dat hieraan kan voldoen. Er hoeven naast investeringen in belading en weegsysteem geen investering in extra containervolumes plaats te vinden. De werkzaamheden betreffen met name geautomatiseerde verwerking van weeggegevens. Na een proefperiode met proefnota’s blijkt het systeem snel geaccepteerd. Bemerkingen komen voort uit het navullen van de containers aan de straat door derden, maar de aanbieder is hiervoor zelf verantwoordelijk. Op basis van deze informatie wordt per 1 januari 2002 diftar ingevoerd op basis van gewicht/frequentie in alle gemeenten in de Westelijke Mijnstreek. De beide regio’s 14 november 2001, versie 7

- 20 -



Midden Limburg en Westelijke Mijnstreek kiezen voor wekelijkse inzameling en gebruikmaking van de duobak (2 x 120 ltr) met optische leesapparatuur m.b.v. een dotcodesysteem. Dit systeem (gewicht/frequentie) biedt het hoogste rendement in preventie en scheiding en heeft geen ongewenste neveneffecten met uitzondering van ontwijkgedrag. Tabel 5.1.4 Verschil tussen diftar op basis van gewicht (Roerdalen) en geen diftar (Echt) Bron: Gewest Midden Limburg.

Noot: de cijfers dienen in onderlinge samenhang bezien te worden

5.2

Wegingscriteria Bij deze systeemvergelijking van diftar ten opzichte van de huidige situatie worden de volgende criteria gehanteerd. ● De bijdrage aan afvalpreventie en –scheiding (paragraaf 5.3). ● De ongewenste neveneffecten (paragraaf 5.3.2). ● De maatschappelijke effecten waaronder: o Gebruiksvriendelijkheid (paragraaf 5.4.1) o Voorzieningenniveau (paragraaf 5.4.2) o Rechtvaardigheid en acceptatie (paragraaf 5.4.3) ● De financiële afweging (hoofdstuk 6). ● Een rechtvaardiger kostenverdeling en tariefstelling (hoofdstuk 8).



- 21 -


5.3

Milieueffect (reductie afvalstromen) Bij de implementatie van tariefdifferentiatie worden effecten geconstateerd die een positieve invloed hebben op de omvang van de separate afvalstromen. Dit positieve effect wordt gerealiseerd doordat de qua verwerking dure (afval)componenten voor de burger worden belast waardoor scheiding wordt gestimuleerd. Afval vloeit naar het goedkoopste punt. Opgemerkt wordt dat de omvang van de totale hoeveelheid licht afneemt en qua verdeling van de hoeveelheden een verschuiving optreedt tussen de onderlinge (afval)componenten; ook wel genoemd de wet van de communicerende vaten. Met name wordt een winst geboekt bij het restafval en GFT daar deze stroom voor de burger financieel belast wordt. Dit leidt tot het beter sorteren van het afval maar ook tot het bewuster omgaan met afvalstoffen zoals verpakkingsmaterialen (kunststoffen, papier, karton, glas, en dergelijke). De burger wordt op deze wijze gestimuleerd om efficiënter met zijn afval om te gaan. Het leidt tot een sterke toename van zelfcomposteren. Diftar op basis van gewicht/frequentie zal leiden tot een sterkere reductie van restafval dan diftar op basis van volume of volume/frequentie; vergelijk Grubbenvorst met Roerdalen. Bij afvalinzameling zonder diftar zal minder bewuste reductie van de afvalstromen optreden omdat de burger (financieel) niet gestimuleerd wordt om te gaan scheiden. Het merendeel van het afval zal voornamelijk bij het restafval terechtkomen. Ten aanzien van de totale afvalstroom en de afzonderlijke fracties worden derhalve op dit punt geen reducties verwacht ten opzichte van de huidige situatie in Horst en Broekhuizen. Wordt echter gekeken naar de inzameling van restafval middels zakken (alternatief I en V) of bakken (alternatief II) dan zal bij beide een reductie van restafval optreden. Wordt bij de inzameling met zakken een maximaal aantal zakken per inzamelronde vastgesteld dan zijn de effecten nagenoeg gelijk. Hierbij dient echter rekening te worden gehouden met de handhaafbaarheid van dit systeem. Verder dient bij de inzameling met zakken eveneens rekening te worden gehouden met het ontstaan van vervuiling als gevolg van het scheuren van zakken. De GFT-inzameling zal dan gebaseerd dienen te worden op containers (volumesysteem). Bij de inzameling van restafval met bakken (alternatieven II, III en IV) dient het afvalinzamel-systeem voor componenten nader bezien te worden (zie hoofdstuk 7). Bovenstaande afweging wordt bekrachtigd door de evaluatie in Limburg, in het kader van het afvalproject HAAS/BIS. Hieruit komt naar voren dat de dure restfractie voor een diftargemeente nadrukkelijk kleiner is: 171 kilogram rest- en grof huishoudelijk afval per inwoner voor een diftargemeente t.o.v. van 286 kilogram per inwoner voor een niet diftargemeente. In de Westelijke Mijnstreek zijn reducties op het restafval bereikt van circa 50 %.


- 22 -



Een goed opgezet systeem voor de inzameling van overige componenten leidt tot een zeker reductie van restafval, constateert men in Horst aan de Maas (ingezameld restafval 186 kg per inwoner). Door financiële prikkels wordt deze reductie positief beïnvloed. 5.3.1

Afvalscheiding Bij afvalinzameling met diftar zal voor de burger een grotere prikkel aanwezig zijn om het afval te sorteren dan bij inzameling zonder diftar. Per aansluiting zal de doorbelasting plaatsvinden naar rato van de aangeleverde hoeveelheid restafval, hetgeen resulteert in een hogere mate van afvalscheiding. Restafval Alle onderzoeken en praktijkgegevens tonen aan dat de hoeveelheid restafval (inclusief grof huishoudelijk afval) met diftar aanzienlijk gereduceerd kan worden ten opzichte van afvalinzameling zonder diftar. Naast een algemene beperking door slim inkopen, zullen de afvalstromen zoals papier, karton, glas, textiel, etc. qua omvang toenemen, waarbij de kosten voor die verwerking en inzameling (beperkt) zullen stijgen. Het voordeel hierbij is dat het merendeel van de gescheiden componenten kostenneutraal of zelfs batig kunnen worden afgezet. Een toename van deze kosten wordt voornamelijk daarbij veroorzaakt door de toenemende inzamelkosten. GFT-afval Ook blijkt dat met de invoering van diftar voor de component GFT reductie, grotendeels toe te schrijven is aan het thuiscomposteren. In België subsidieert men het houden van kippen. Voor de daadwerkelijke realisatie van deze reductie dient wel rekening te worden gehouden met een hernieuwde financiële inspanning om het thuiscomposteren voor de burgers mogelijk te maken (zie tabel 6.1.1.). In 1999 is door het ministerie een onderzoek gedaan naar de effecten van diftarsystemen. Met deze cijfers is in deze rapportage rekening gehouden. Tabel 5.3.1. Onderzoek naar de feiten van tariefdifferentiatie, Bron: VROM 1999/51 (cijfers 1997). Component Restafval

zonder diftar

Volume

Volume/freq.

Dure zak

Gewicht

138

96

116

123

97

111

72

96

111

107

115

24

26

32

28

32

48

39

33

35

34

482

488

411

377

369

235

204

GFT

96

ADC

79

Overig gescheiden Grof vuil Totaal

Toepassing van gewichtsystemen leidt volgens dit onderzoek tot een gemiddelde reductie van 23 %: 51 % op rest en 25 % op GFT, terwijl de gescheiden componenten toenemen. Toepassing van de dure zak leidt volgens dit onderzoek tot een gemiddelde reductie van 22 %: 59 % op rest, terwijl GFT met 16 % toeneemt en de gescheiden componenten toenemen.



- 23 -


In de praktijk blijkt dat ook met inzamelingssystemen zonder diftar positieve resultaten worden verkregen, hetgeen wordt onderstreept door het scheidingsrendement van de gemeente Horst over het jaar 2000, namelijk circa 79%. Dit hoge milieurendement werd o.a.verkregen door het aanbieden van een hoog voorzieningenniveau en een voor de burger kostenvriendelijk beleid. Conclusie is ook dat er geen betrouwbare cijfers zijn om de netto afname te traceren. 5.3.2

Ontwijkgedrag: het ontstaan van zwerfvuil en afvaltoerisme Onder ontwijkgedrag verstaan we de ongewenste manieren om afval te beperken, zoals het achterlaten van afval langs de kant van de weg, in bossen, bermen en sloten. het meegeven aan kennissen of familie, het meenemen naar het werk, het neerzetten op parkeerplaatsen bij afvalbakken, het storten binnen/buiten de gemeente, het verbranden, het begraven en het brengen naar milieustations van buurgemeenten waar alles gratis is. Ontwijkgedrag zal zich over het algemeen voordoen bij drempels in de afvalinzameling zoals een lage service en hoge kosten. Door de burger worden dan alternatieve afzetmogelijkheden gezocht die leiden tot het ontstaan van zwerfvuil en afvaltoerisme. Dit maakt dat bij de invoering van diftar zaken als handhaving, klachten(registraties) en bezwarenbehandeling de gemeentelijke organisatie extra zullen belasten. Bij invoering van Diftar worden niet alleen positieve milieueffecten geconstateerd, maar ook negatief neveneffecten zoals het ontstaan van zwerfvuil en illegale stortingen. Het uitgestrekte buitengebied van de gemeente werkt het dumpen van afval in de hand. Het ontstaan van zwerfvuil zal zich dan ook met name voordoen indien er geen makkelijke (gebruiksvriendelijke) of kosteloze alternatieven voor de burger voorhanden zijn. Het huidige gebruikersvriendelijke bel-/ haal-/ brengsysteem voor grof huishoudelijk afval zal ertoe bijdragen dat zwerfvuil in beperkte zal worden geconstateerd. Afvaltoerisme zal zich voordoen als in de omliggende buurgemeenten milieustations aanwezig zijn die afval accepteren zonder enige vorm van vergoeding of legitimatie. Het tegengestelde effect (met name voor het afvaltoerisme) zal bij de afvalinzameling zonder diftar gaan werken daar het merendeel van de omliggende gemeenten diftar gaat toepassen of reeds toepast. Voor de gemeente Horst aan de Maas zal door de uitgestrektheid en de afstanden de totale omvang van het afval licht toenemen. Regionalisering van het beleid op dit vlak wordt derhalve zinvol geacht. De mate van ontwijkgedrag is gerelateerd aan het (basis) voorzieningenniveau (halen of brengen) en het basistarief (wanneer dient voor het afval extra betaald te worden). Voor de systemen met diftar zal derhalve een minder positief effect optreden dan zonder diftar. Met name in de aanvangsperiode is extra handhaving gewenst.


- 24 -



5.4

Maatschappelijk effect

5.4.1

Gebruiksvriendelijkheid Om de systemen objectief te kunnen vergelijken is een gelijk voorzieningenniveau conform het huidige breng-/ bel- en haalsysteem als uitgangspunt voor alle alternatieven gehanteerd.

5.4.2

Voorzieningen niveau Het voorzieningenniveau van de vijf alternatieven is in grote lijnen gelijk. De burger heeft voldoende mogelijkheden om zich van het afval te ontdoen, maar zonder diftar komt toch een groot deel bij restafval terecht. Natuurlijk speelt bij de diftar-alternatieven (III, IV en V) het feit dat de burger meer wordt gestimuleerd om afval gescheiden aan te bieden. Hiervoor zal de burger enige inspanning moeten verrichten, hetgeen mogelijkerwijs als een verlaging van het voorzieningenniveau kan worden beschouwd, maar de burger wordt daarvoor gecompenseerd middels financiële prikkels

5.4.3

Rechtvaardiging en acceptatie Uit het landelijk onderzoek en uit de ervaringen van andere Limburgse gemeenten blijkt dat elk diftarsysteem, over het algemeen soepel wordt geaccepteerd. Een en ander wordt veroorzaakt door het principe van het systeem namelijk: “de vervuiler betaalt naar rato van zijn aangeboden hoeveelheid afval”, hetgeen wordt gezien als een gelijke en eerlijke behandeling. Wordt echter naar alternatief I of II en deels V gekeken dan kan worden opgemerkt dat voornamelijk de vrijheid van het systeem in het voordeel is. De acceptatie door de burger zal mede afhangen van service, voorlichting en begeleiding. Over het algemeen zal de burger ieder rechtvaardig afvalinzamelsysteem accepteren. Een afvalstoffenheffing naar rato van de hoeveelheid afvalstoffen die wordt aangeboden zal als meest eerlijke vorm van toerekening worden beschouwd. Deze wijze van toerekening wordt bij afvalinzameling met diftar gehanteerd. Op dit punt scoort diftar (alternatieven III, IV en V) positiever dan de alternatieven I en II (zie hoofdstuk 5). Bij de keuze van het alternatief nadrukkelijk rekening te worden gehouden met de lokale situatie. Voor de inwoners van Grubbenvorst, die gewend zijn aan diftar, zal een afvalinzamelsysteem volgens de alternatieven I en II eenvoudiger te accepteren zijn en voor Horst en Broekhuizen zal de dure zak gecombineerd met een volumesysteem voor GFT makkelijker liggen. Daarbij dient met name de financiële prikkel meegewogen te worden: acceptatie is sterk gerelateerd aan de toegerekende kosten; m.a.w. de burger zal kiezen voor het diftarsystemen dat voor hem goedkoper uit het onderzoek komt. Een brede maatschappelijke acceptatie wordt tevens beïnvloed door het beleid van de gemeente ten aanzien van de minder draagkrachtigen.



- 25 -


5.4.4

Reinigingsrecht voor bedrijven. Bij diftar zal de acceptatie van het reinigingsrecht voor bedrijven minder gevoelig liggen dan bij de niet-diftarsystemen. Dit wordt veroorzaakt doordat de bedrijven eveneens een aanslag per ledigingsfrequentie dan wel per aangeleverde kilogram krijgen. Een bedrijf dat relatief meer afval produceert zal een eigen afweging maken en overwegen een contract af te sluiten met een inzamelaar. Voor de gemeente geldt hier geen inzamelplicht. Het financieel effect voor het reinigingsrecht voor bedrijven zal bij diftar volgens de alternatieven III, IV en V groter zijn. Het aanbieden van componenten door bedrijven is enkel mogelijk als deelgenomen wordt aan het reinigingsrecht.


- 26 -



5.5

Multicriteria beoordeling Tabel: multicriteria evaluatie afvalinzamelingssystemen Horst a/d/ Maas Type differentiatie

VVE

Nr. varianten

-

Geen

volume

I / II

III

Volume-

Gewicht/-

/frequentie

frequentie

III

IV

Dure zak V

Kenmerken : personen Tariefstelling

per

aansluiting

aansluiting Basisbedrag

aansluiting

Volume mini- volume minicontainer

container

personen Variabele heffing

per

frequentie

aansluiting

Aansluiting gewicht/frequentie

aansluiting

per zak

Toepassing : Laagbouw / landelijk

2

Mc

2

2

2

1

Hoogbouw / stedelijk

2

Vc

-2

-2

-2

2

Toegang verz. Containers

0

0

-1

-1

-2

0

-1

-1

1

1

2

2

Afvalpreventie

-2

-2

1

1

2

2

Compostering

0

0

1

1

2

0

Risico’s / neveneffecten

2

2

0

-1

-2

-2

Effecten : Milieueffecten (gem.)

0

0

-1

-1

-2

-1

Maatschappelijke effecten

Handhaving

0

0

0

0

0

-1

Rechtvaardiging / Profijtbeginsel

-2

-2

1

1

2

1

Ontwijkgedrag

2

2

-1

-1

-2

0

-1 / 0

0

0

0

Anticipatie toekomstige ontwikk.

0

0

2

2

2

1

Omkeerbaarheid proces

2

2

-2

-2

-2

2

0

2

-1

-1

-1

1

ARBO

-2

-1

Flexibiliteit

Risico financieel gemeente

Deze tabel geeft een effectenbeoordeling op een schaal van –2 negatief; -1 gering negatief; 0 neutraal, 1 gering positief tot + 2 positief effect. Hieraan kunnen nimmer absolute waarden aan worden toegekend.

De keuze voor een afvalinzamelsysteem wordt bepaald door het gewicht c.q. het belang dat men hecht aan de beoogde effecten van systemen. In deze discussienota zijn nog géén gewichten toegekend.



- 27 -


5.6

Conclusies · · ·

· ·

· ·

·

· · ·

Bij de systeemkeuze dient nadrukkelijk rekening gehouden te worden met de lokale situatie. De acceptatie is sterk gerelateerd aan de doorberekende kosten: de burger zal kiezen voor het systeem dat voor hem als goedkoopste uit het onderzoek komt. Het voorzieningenniveau van de vijf vergeleken systemen is in grote lijnen gelijk. De dure zak, in combinatie met een volumesysteem voor GFT, scoort iets minder op milieueffecten dan overige diftarsystemen, maar vergt ook minder financiële inspanningen. Het risico van scheurende zakken met verstoring van kwaliteitsbeelden in buurten is een negatief effect. Diftar op basis van gewicht/frequentie biedt het hoogste rendement in preventie en scheiding en heeft geen ongewenste neveneffecten met uitzondering van ontwijkgedrag. De beoordeelde milieueffecten geven aan dat bij diftar een reductie ten aanzien van de componenten Rest en GFT mogelijk is door preventie en verdergaande scheiding waardoor de overige componenten qua omvang toenemen. Deze verschuiving is rendabel daar Rest en GFT relatief hogere verwerkingskosten hebben dan de overige componenten. Ten aanzien van de afvalscheiding wordt door de belasting van de stromen Rest en GFT een positieve invloed verwacht bij diftar. Zonder diftar wordt het hoge scheidingsrendement van Horst verwacht. Het maatschappelijk effect wordt hoofdzakelijk bepaald door de gebruikersvriendelijkheid en het daarmee samenhangende voorzieningenniveau. Het voorzieningen niveau voor de alternatieven met en zonder diftar is gelijk. De gebruikersvriendelijkheid van afvalinzameling is over het algemeen positiever te noemen als de burger zelf kan bepalen of hij aan het scheiden van de componenten meewerkt of niet. Bij diftar wordt hij min of meer beloond voor zijn extra inspanningen. Rechtvaardiging wordt ook vertaald in het financiële effect. De mate van ontwijkgedrag is gerelateerd aan het (basis) voorzieningenniveau (halen of brengen) en het basistarief (wanneer dient voor het afval extra betaald te worden). Voor de systemen met diftar zal derhalve een minder positief effect optreden dan zonder diftar. Met name in de aanvangsperiode is extra handhaving gewenst. Dit maakt dat bij de invoering van diftar zaken als handhaving, klachten(registraties) en bezwarenbehandeling de gemeentelijke organisatie extra zullen belasten. Het huidige gebruikersvriendelijke bel-/ haal-/ brengsysteem voor grof huishoudelijk afval zal ertoe bijdragen dat zwerfvuil in beperkte zal worden geconstateerd. Regionalisering van het afvalbeleid kan zinvol zijn om afvaltoerisme te voorkomen. Daarnaast zijn door regionalisering mogelijk voordelen te behalen in gezamenlijke aanbesteding en voorlichtingscampagnes. Ten aanzien van het financiële effect worden met name bij de toerekening aan de gebruiker positieve effecten verwacht daar het principe wordt gehanteerd dat de vervuiler daadwerkelijk betaalt voor hetgeen hij afzet. Het financieel effect voor het reinigingsrecht voor bedrijven bij diftar is gerelateerd aan de tariefstelling. Hier geldt geen inzamelplicht en bedrijven zullen hun eigen rekensom maken.


- 28 -



5.7

Risico’s ·

·

·

· ·

Aanloopproblemen. Elke substantiële systeemwijziging zal in meer of mindere mate te maken krijgen met aanloopproblemen. Deze problemen zijn naar verwachting het grootst bij systemen waarbij een grote (en structurele) inzet van het gemeentelijk apparaat wordt gevraagd (organisatie / informatie). De kosten hiervan kunnen aanzienlijk oplopen. Wijziging in afvalaanbod. De te verwachte reducties zijn gebaseerd op landelijke gegevens. Bij de dure zak wordt uitgegaan van een afname van 59 % restafval en bij een diftarsysteem op gewicht van 51 % reductie. De scheidingsproef laat een ombuiging zien van 7 % exclusief het effect van bewuster consumentengedrag (preventie). Worden deze reducties niet bereikt, dan zullen de hogere verwerkingskosten doorberekend worden aan de burgers. Bij de “dure zak”zijn de systeemkosten lager en bij de overige diftarsystemen kunnen de totale systeemkosten aanzienlijk stijgen. Financiële risico’s gemeente. In het huidige Horster systeem zijn de financiële risico’s nihil. De te maken kosten worden omgeslagen met een egalisatie-reserve als achtervang. Bij diftar-systemen zijn de gemeentelijke inkomsten afhankelijk van de opbrengsten uit de dure zak / ledigingsfrequenties, dus van het consumentengedrag en daarmee onzeker. Dit risico kan gedeeltelijk afgedekt worden door de vaste kosten te verwerken in het vast recht, en de variabele kosten in het gedifferentieerde tarief. De risico’s van een dure zak systeem zijn beperkter dan de financiële risico’s van systemen met bakken (volume / frequentie / gewicht). Fraudegevoeligheid. Diftarsystemen belonen goed gedrag, maar zijn fraude gevoelig vanwege o.a. ontwijkgedrag. Daarnaast is gebleken dat dure zakken nagemaakt kunnen worden en via het illegale circuit te koop worden aangeboden. Aanbestedingsresultaat. De aanschaf van nieuwe systemen (software, bakken, herkenningsmethoden) is duur. De marktomstandigheden wijzigen. Aanbestedingsresultaten (software, inzameling) kunnen mee en tegen vallen en zijn afhankelijk van economie, marktomstandigheden, olieprijs etc.



- 29 -


6

FINANCIËLE VERGELIJKING In de volgende financiële vergelijking is een onderscheid gemaakt tussen situatie zonder diftar (systeem I of II) en de situatie met diftar (systeem III, IV en V). Het financieel effect is bepaald door de besparing in de te verwachten reductie van de componenten GFT en Rest af te zetten tegen de structurele kosten voor de invoering van diftar.

6.1

Afvalstromen volgens landelijke onderzoeksgegevens. Om het effect van diftar op de hoeveelheid afval per afvalstroom inzichtelijk te maken is gekeken naar de landelijke reductiecijfers die reeds met de ondersheiden systemen zijn gerealiseerd. Hierbij is gebruik gemaakt van de cijfers uit het landelijke onderzoek in opdracht van het ministerie van VROM (1999). Tabel 6.1: Verschillen in aanbod afval per persoon met en zonder tariefdifferentiatie Component zonder diftar Volume Volume/freq. Dure zak Restafval 0% -13% -41% -59% GFT 0% 28% 1% 16% ADC 0% 22% 41% 35% Overig gescheiden 0% 8% 33% 17% Grof vuil 0% -19% -31% -27% Totaal 0% 1% -15% -22%

Gewicht -51% -25% 46% 33% -29% -23%

.

Kanttekening 1 : de landelijke cijfers zijn mede gebaseerd op stedelijke gemeenten die slechts beperkt vergelijkbaar zijn met Horst aan de Maas. Kanttekening 2 : de totale kosten voor het inzamelen en verwerken van afval niet rechtevenredig afnemen met een afname in het totale aanbod. Dit wordt verklaard door het feit dat enkele componenten duurder in de verwerking zijn dan andere. Deze cijfers zijn moeilijk vergelijkbaar: de afname van 59 % restafval ten gevolge van diftar op basis van de dure zak is bijvoorbeeld niet haalbaar, gezien de geringe hoeveelheid restafval in Horst aan de Maas in vergelijking met andere gemeenten in Nederland (168 kg/inw/jaar t.o.v. 235 kg/inw/jaar). In de bijlage is tevens een vergelijking opgenomen met de gerealiseerde reducties in de gemeente Roerdalen. 6.2

Inzamel- en verwerkingskosten Rekening houdend met de landelijke reductiecijfers is in onderstaande tabel weergeven wat de financiele effecten van de onderscheiden diftar-systemen zijn voor de gemeente Horst aan de Maas. Als basis zijn hiervoor de afvalhoeveelheden van 2000 gehanteerd.


- 30 -



Onderstaande grafiek geeft de totale kosten weer voor afvalinzameling en –verwerking. Figuur 6.2: Inzamel-, verwerkings- en systeemkosten

Kostenvergelijking van systemen

6.000

Kosten x f 1.000

5.000 4.000

501

501

2.932

3.000

1127

1088

831

3074

2758

2410

2433

1689

1710

1680

1530

2.000 1.000

2.003

0 Realisatie 2000

Horst z. Diftar

Diftar (vol/freq)

Diftar gew/freq)

Dure zak

Diftarsystemen Inzamelkosten

Verwerkingskosten


Systeemkosten


- 31 -


6.3

Kostenvergelijking diftarsystemen Tabel 6.3.: Samenvattend

kostenoverzicht: totaalcijfers van vier systemen

Samenvattend kostenoverzicht

Num mer 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

14 15 16 17

Component Restafval GFT Groenafval / Tuin Grof HHA Puin BSA en hout Metalen Glas Vlakglas Papier KCA Asbest Textiel

Witgoed Bruingoed Banden (vracht) Banden (personen)

Model III

Model IV

Model V

Aanbod Horst zonder diftar

Aanbod Volume / frequentie

Aanbod gewicht / frequentie

Aanbod dure zak

2.166.291 1.191.133 421.600 170.105 92.040 498.294 99.941 51.785 12.120 -51.818 181.219 109.380 -6.300

2.194.725 1.448.321 990.813 1.084.547 421.065 421.065 170.105 166.489 92.040 106.164 498.294 793.992 99.941 99.941 51.785 69.460 12.120 14.629 -51.818 - 93.974 181.219 233.157 109.380 132.527 -6.300 -8.883

1.267.872 911.814 421.065 166.828 104.917 780.395 99.941 71.616 14.935 - 99.114 228.575 130.485 - 9.198

1.111.656 1.087.989 421.065 114.232 99.102 716.942 99.941 67.305 14.323 -88.833 207.188 120.954 -8.568

4.935.791

4.763.368 4.467.435

4.090.129

3.963.295

4.099

4.099

4.099

4.099

4.099

781 1.412

781 1.412

781 1.412

781 1.412

781 1.412

4.942.083

4.769.661 4.473.728

4.096.422

3.969.588

Systeemkosten

500.981

500.981 1.126.981

1.087.814

830.981

Totale kosten

5.443.064

5.270.642 5.600.709

5.184.236

4.800.569

489,68

453,44

Totaal

Kosten per aansluiting


- 32 -

Realisatie 2000

Model I+II

514,13

497,84

529,02



· ·

·

·

·

Kolom 1 Realisatie 2000: De afvalcijfers voor de totale gemeente Horst a/d Maas over het jaar 2000, opgebouwd uit gerealiseerde inzamel-, verwerkings- en systeemkosten. Model I en II Horst zonder diftar: De verwachte cijfers voor de totale gemeente Horst aan de Maas, (extrapolatie cijfers Horst). De minderkosten is de resultante van toename van het afval (t.g.v. afschaffen diftar) en goedkopere inzamelkosten t.g.v. reeds gerealiseerde contractsonderhandelingen. Model III Volume en frequentie (systeem Grubbenvorst) waarbij de afvalgegevens voor de totale gemeente Horst a/d Maas over het jaar 2000 berekend zijn met de landelijke reductiecijfers voor volume/frequentie. Er is rekening gehouden met de werkelijke systeemkosten te Grubbenvorst. Model IV Gewicht en frequentie (systeem Roerdalen) waarbij de afvalgegevens voor de totale gemeente Horst a/d Maas over het jaar 2000 berekend zijn met de landelijke reductiecijfers voor gewicht/frequentie. In Roerdalen zijn overigens grotere reducties gerealiseerd dan het landelijk gemiddelde (zie bijlagen). Model V Systeem dure zak waarbij de afvalgegevens voor de totale gemeente Horst a/d Maas over het jaar 2000 berekend zijn met de landelijke reductiecijfers voor dure zakken systemen.

Aantekeningen: · De systeemkosten ad. Fl. 500.981 zijn de bestaande personeelskosten van Horst aan de Maas zoals opgenomen in de begroting 2002. · De systeemkosten ad. Fl. 830.981 zijn de bestaande (norm)kosten van de gemeente Roerdalen. 6.4

Conclusies · · ·

· · ·

Het bestaande systeem in Horst is klantvriendelijk, legt in verhouding een lage werkdruk op de ambtelijke organisatie en biedt de meeste systeemflexibiliteit. In de praktijk blijkt de totale hoeveelheid afval die in de gemeente vrijkomt af te nemen in verhouding met de financiële prikkels. Werkdruk: Bij de invoering van diftar dient de organisatie te worden opgetuigd voor voorlichting, administratie, toezicht, handhaving en zwerfvuil. De kosten zijn gerelateerd aan de systeemkeuze. Bij een systeem met zakken zijn de werkdruk en de vaste kosten en lager dan bij andere diftarsystemen, hetgeen tot uitdrukking komt in het vastrecht. De systeemkeuze is mede afhankelijk van de markt; momenteel zijn optische herkenningssystemen verder doorontwikkeld en goedkoper dan chipherkenning. Bij invoering van de dure zak is volgens landelijke gegevens, ondanks de toename van GFT, een besparing te realiseren. Bij de systeemkeuze dient tevens rekening gehouden te worden met de bestaande systemen in Horst en Grubbenvorst. Afschrijving leidt tot kapitaalvernietiging. In deze rapportage is hiermee geen rekening gehouden.



- 33 -


7

COMPONENTEN VERSUS MILIEUSTATION Doelstelling blijft om de afvalinzameling met een evenwichtig maatregelenpakket zodanig te organiseren/optimaliseren dat de landelijke streefwaarden die door het Afvaloverlegorgaan (AOO) zijn gesteld, tegen redelijke kosten ook in Horst aan de Maas worden bereikt. Zoals eerder gesteld dient het afvalbeleid bij te dragen aan de sturing van afval tussen de communicerende afvalvaten: brengen (naar straatvoorzieningen en milieustations) of ophalen door een kringloopbedrijf en de inzameling van grof vuil. Derhalve wordt in dit hoofdstuk de huidige systematiek voor componenten vergeleken met een milieustation.

7.1

Componenten De gemeente Horst aan de Maas exploiteert geen milieustation en de inzameling van de diverse afvalcomponenten is hierop afgestemd.

7.1.1

Papier Het inzamelen van papier geschiedt door lokale verenigingen. De gemeente stelt de inzamelmiddelen ter beschikking, wordt eigenaar en draagt zorg voor de afzet van het papier. De vereniging ontvangt voor de werkzaamheden een vergoeding per kilo. Deze bedraagt: 5 cent voor het beladen van de container; 7 cent voor het beladen van een perskraakwagen en 11 cent voor het met eigen vervoermiddelen inzamelen.

7.1.2

Metalen, inclusief wit- en bruingoed Het inzamelen van genoemd afval op afroep is opgedragen aan het bedrijf Henraath, dat hierbij lokale verenigingen inschakelt. Deze verenigingen ontvangen voor het inzamelen een vaste vergoeding van ten minste 5 cent per kilo. Per kerkdorp wordt in beginsel vier keer per jaar ingezameld.

7.1.3

Glas en vlakglas Glas wordt ingezameld via gemeentelijke glasbakken. Er wordt gestreefd naar een bak per 600 inwoners. De bakken worden geplaatst in overleg met de dorps- of wijkraad. Vlakglas kan worden aangeboden bij het bedrijf Henraath, Heuvelweg 23, Horst. Dit bedrijf beschikt over een vergunning om dit afval te mogen innemen, op te slaan en af te voeren.

7.1.4

Kleding De gemeente heeft een contract met Kringloopbedrijf De Cirkel voor textielinzameling. Er worden geen inzamelvergunningen verstrekt aan charitatieve instellingen en scholen, m.u.v. het Parochieel Missie Centrum dat gebracht textiel mag innemen.


- 34 -



Winkeliers mogen schoenen en textiel innemen, mits de daarvoor benodigde bewaarmiddelen in de winkel worden geplaatst. 7.1.5

Tuinafval In voor- en najaar kan tuinafval gratis worden aangeboden op de gemeentewerf. Voor het aan huis ophalen van een partij tuinafval wordt van 0 tot 3 m3 een vergoeding gevraagd van f 25,--. Van 3 tot 10 m3 wordt f 40,-- gevraagd en voor partijen groter dan 10m3 wordt f150,-- gevraagd. Het bedrag dient vooraf op de gemeente contact worden betaald. In de gemeente is een netwerk van (blad)korven gerealiseerd voor het aanbieden van grof tuinafval. In de diverse kernen is het gehele jaar een netwerk van bladkorven operationeel. Het aanbieden in de korven is gratis.

7.1.6

Hout, bouw- en sloopafval Tot dit afval wordt het volgende gerekend: puin, glaswol, steenwol, isolatiemateriaal, alle soorten hout zoals massief hout, spaanplaat en meubelplaat etc. Puin kan worden aangeboden in een big-bag van ongeveer 1,5 m3, te verkrijgen op het gemeentehuis tegen een tarief van f 50,--. Het invoeren van big-bags tegen geringe kosten, in combinatie met het controleren op het illegaal achterlaten heeft geleid tot een sterke afname van illegaal storten. De hoeveelheid restafval is mede afgenomen doordat bouw- en sloopafval niet meer wordt meegenomen bij de reguliere afvalinzameling. Het overig afval kan los en kosteloos worden aangeboden. De ervaring leert dat goed gebruik wordt gemaakt van deze inzameling. Voor het aanbieden van los bouwafval moet vooraf bij de gemeente een bon worden gehaald. Het tarief hiervoor bedraagt ook f 50,per 1.5 m3.

7.1.7

Grof huishoudelijk afval Dit afval wordt op afroep opgehaald. De gemeente betaalt voor het ophalen alsmede voor de stortkosten ad f 305,- per ton. Voor zover grof huishoudelijk afval niet als afvalcomponent kan worden opgehaald en verwerkt wordt dit afval momenteel meegenomen bij de inzameling van de restfractie. Alleen in de voormalige gemeente Grubbenvorst worden volumineuze goederen op afroep apart opgehaald en gestort.

7.1.8

Banden De inwoners van Horst aan de Maas kunnen tegen betaling banden aanbieden aan het bedrijf Henraath, Heuvelweg 23, Horst. In elke gemeenten worden banden aangetroffen langs wegen (klapbanden) alsmede banden in sloten en bermen. De taak voor de gemeente blijft beperkt tot het inzamelen en verwerken van banden, welke langs wegen worden achtergelaten. Sedert 1 januari worden deze banden ingezameld en direct afgevoerd naar hetzelfde bedrijf.



- 35 -


7.1.9

Klein gevaarlijk afval In Horst aan de Maas kan op de eerste zaterdag van de maand van 10.00 uur tot 14.00 uur KGA worden aangeboden op de gemeentewerf te Horst. Voorts kan twee keer per jaar, op 8 plaatsen, gedurende drie uren KGA worden aangeboden op de daarvoor aangewezen standplaatsen in: America / Griendtsveen , Meterik, Hegelsom, Horst, Melderslo, Grubbenvorst, Lottum en Broekhuizen / Broekhuizenvorst.

7.1.10

Asbest De inwoners kunnen het asbest verzamelen en aanbieden in of zakken of bags. Het asbest kan worden gemeld bij de gemeente en wordt een keer per veertien dagen ingezameld. Het asbest wordt op afroep aan huis opgehaald. De bags worden gebruikt voor het aanbieden van asbesthoudende platen zoals golfplaten, dakbeschot etc. De zakken worden vooral gebruikt voor het aanbieden van platen onder een cv ketel, een afvoerbuis e.d. Het tarief voor een platen bag bedraagt f 250,- per bag; voor een zak bedraagt het tarief van 10% van de kosten van een bag oftewel f 25,-.

7.2

Een milieustation Een milieustation is een gelegenheid om afval(componenten) weg te brengen op het moment van ontstaan; men hoeft niet te bellen en te wachten op de periodieke inzamelrondes. Dit wordt gezien als een (verplichte) vorm van service naar de burgerij, als zogenaamde achtervangfunctie bij alternerende afvalinzameling (eens per 14 dagen). In de gemeente Horst is momenteel geen milieustation aanwezig waar burgers afval kunnen aanleveren. Bij de invoering van een gemeentelijk milieustation hoort een samenhangend pakket van maatregelen om goed gebruik te reguleren en oneigenlijk gebruik te voorkomen: enerzijds door strengere controle op legitimatie en natuurlijk afvalscheiding, anderzijds door kostendekkende tariefstelling voor volumineuze stromen (grond en puin). Naast een gedegen reglementering is handhaving noodzakelijk. Overigens kan de gemeente de grotere stromen van grof- en bedrijfsvuil, alsmede grond en puin boven 1 m3 nauwelijks op het milieustation verwerken. In de BIS/HAAS rapportage milieuparken zijn diverse aanbevelingen uitgewerkt om te komen tot het gewenste uitvoeringsniveau, acceptatie- en tarieven beleid en een efficiënte wijze van registratie. Randvoorwaarden zijn: § de gemeente voert een wettelijke taak uit § acceptatie van alle huishoudelijk afval § gericht op scheiding § laagdrempelig § tarifering als sturingsinstrument.


- 36 -



Knelpunt is het misbruik van het milieustation voor afval van: § buiten het verzorgingsgebied § bedrijven. Inherent aan een milieustation is dat particulieren hun afval zelf brengen. Dit heeft een aantal additionele autobewegingen in de gemeente Horst aan de Maas tot gevolg. De kosten hiervan worden enerzijds door de particulieren (eigen vervoermiddel) en anderzijds door de maatschappij gedragen, in de vorm van een eventuele toename van de hoeveelheid zwerfvuil en een negatieve verandering van de verkeersveiligheid in de directe omgeving van het milieupark door een toename in het aantal verkeersbewegingen. 7.2.1

Investeren in een milieustation Zoals eerder gezegd worden met gescheiden aanbieden van afval besparingen bereikt op de inzamelen verwerkingskosten. Daartegenover staan natuurlijk wel stevige investeringen en exploitatiekosten. Voor de invoering van een milieustation kunnen globale marges worden aangegeven. § De gemiddelde bezoekfrequentie wordt geraamd op 100 %, ofwel elke inwoner komt eens per jaar op een milieustation. § De normen lopen van 1 milieustation op 25.000, tot 1 op 50.000 inwoners. § De investering beloopt ca. 1,4 miljoen, voor locatie, inrichting c.q. voorzieningen voor KCA, oliedepot en containers voor papier, glas, wit- en bruingoed en voor grond, puin, kunststoffen bij een optimale inrichting. Ook bij een minimale inrichting moet worden gerekend met 7 á 8 ton voor de diverse voorzieningen: verharding, afrastering met toegangsweg en –poorten, stortbordessen en opstallen § Voor de exploitatie wordt gerekend op minimaal 2 fte's, waarvan tenminste 1 persoon bevoegd moeten zijn om een KCA-depot te bemannen. De ervaring leert dat bij ruime openingstijden (bereikbaarheid) voor de exploitatie wel vijf fte's nodig zijn. § Bij een combinatie van taken met de eigen bedrijfsvoering op de gemeentewerf zoals: plantsoenafval, veegvuil en slibontwatering kan, mede afhankelijk van de openstelling, bespaard worden op investering en exploitatiekosten. De lasten van een eenvoudig milieupark (excl. verwerkingskosten) worden getaxeerd op: Kapitaallasten 15 % van f 750.000 f 112.500,Personeelskosten 2 fte f 140.000,Energie en onderhoud f 12.500,Totaal f 265.000,Omgerekend f 25,- per aansluiting, oftewel ca. f 10,- per inwoner of bezoek. De verwerkingskosten blijven m.m. gelijk op basis van het huidige aanbod en verwerkingstarief plus een gecalculeerde toename. Ook hierbij moet worden uitgegaan van een kostendekkend kilotarief, vergelijkbaar met het variabele deel van de afvalstoffenheffing.



- 37 -


Gemeentelijk onderzoek heeft uitgewezen dat het hoge service niveau en de maatschappelijke betrokkenheid van verenigingen prevaleren boven de investeringen in een milieupark. In de komende periode zal worden bestudeerd of de componenteninzameling efficiënter kan. Vanaf 2002 zal worden gewerkt met een centraal meldpunt voor componenten met facturering parallel aan de afvalstoffenheffing 7.2.2

Tariefstelling Op een milieustation worden alleen inwoners toegelaten tegen betaling van een gedifferentieerd tarief voor transport- en verwerkingskosten naar component. De kosten kunnen worden omgeslagen per inwoner en doorberekend in de afvalstoffenheffing of worden berekend in een bezoekerstarief of in een bedrag naar volume: kofferbak, aanhanger per kubieke meter. Bij een tariefstelling naar gewicht (kosten per kilo volgens profijtbeginsel) is een weegbrug noodzakelijk. Daarbij wordt geen tarief in rekening gebracht voor het aanleveren van afvalstromen die uit milieuhygiënisch oogpunt gescheiden ingezameld moeten worden, zoals KCA en asbest en voor afvalstromen waarbij een hoog hergebruik van toepassing is, zoals glas, papier, textiel en metaal. Bedrijfsafval Van het midden- en kleinbedrijf wordt alleen grijs afval geaccepteerd (vergelijkbaar met particulier afval) voor hoeveelheden tot 1 m3, tegen eenzelfde tarief voor transport en verwerking als de burger. Overige bedrijven worden niet toegelaten, ook niet voor spul dat zij bij de burgers op verzoek meenemen. Deze spullen moeten worden gezien als producentenverantwoordelijkheid. Deze sector is moeilijk controleerbaar: neemt men zaken terug van de burger, zoals bankstellen, koelkasten, banden etc.; of ontdoet men zich van niet meer verhandelbare waren.

7.3

Conclusies · ·

·

·

Bij de invoering van diftar is er geen enkele reden om te investeren in de oprichting en exploitatie van een milieustation. Bij alternerende inzameling is er een formele verplichting om een achtervangvoorziening te hebben, maar de gemeente Horst aan de Maas biedt daartoe momenteel een afgewogen totaalpakket aan voorzieningen voor de ontdoening van afvalstoffen en componenten en voldoet daarmee aan de wettelijke verplichtingen. Bij gemeentebrede invoering van mini-containers verdient het aanbeveling de bestaande voorzieningen voor grof huishoudelijk restafval en volumineuze componenten bij te stellen. Als extra service naar de burgerij kan worden gedacht aan een vorm van aan huis versnipperen van grof tuinafval, ter ondersteuning van het thuiscomposteren.


- 38 -



8

AFVALSTOFFENHEFFING. Het beginsel “de vervuiler betaalt” is er op gericht om de aanbieder van het afval te laten betalen voor hetgeen wordt aangeboden. Het onverkort toepassen van dit beginsel wordt complexer omdat er voor steeds meer componenten een afzonderlijke verwerking en derhalve een afzonderlijke inzameling ontstaat. De kosten voor het inzamelen en verwerken variëren derhalve sterk. Bestuurlijke randvoorwaarden daarbij kunnen zijn: a. Kostendekkende tariefstelling b. Voorkomen dat aan aantal burgers de tariefmaatregelen omzeilt door ontwijkgedrag of afvaldump: bij verzamelcontainers (clusters) of gewoon langs de openbare weg en in de natuur. c. Het tarief moet voor de burger zodanig zijn dat hij dit als redelijk ervaart, terwijl het afdoende moet voorkomen dat afval naar andere en duurdere segmenten weglekt. De burger wordt aldus bewust gemaakt van de kosten van integraal inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval. Het kostenbewustzijn van de burger wordt aangewakkerd doordat met gescheiden aanbieden van afval stevige besparingen kunnen bereikt de toegerekende inzamelen verwerkingskosten.

8.1

Huidige tarieven Horst en Grubbenvorst Tarief Horst voor meerpersoonshuishouden is fl. 410,--. De toeslag voor één gft-container is fl. 119,--. De gemiddelde heffing bedraagt fl. 529,--. Basistarief Grubbenvorst bedraagt fl. 340,--. Uitgaande van de in de begroting 2002 geraamde opbrengst aan afvalstoffenheffing bedraagt de gemiddelde heffing per aansluiting fl. 525,--. Het vastgestelde tarief van fl. 594,82 gaat uit van het huidige serviceniveau. Bij doorvoering van de voorgestelde efficiencymaatregelen is een reductie tot fl. 529,-- mogelijk

8.2

Tariefbeeld gewicht/frequentie Basistarief, gewicht en frequentie zijn variabele grootheden die optimale werking hebben vanaf een bepaalde minimumgrens. Op basis van de aangeleverde onderzoeksgegevens en de voorlopige cijfers van het onderzoek ramen wij de kostendekkende basisheffing op ca. f 300,- per aansluiting; verhoogd met een progressieve gewichtsheffing van f 0,30 per kg. Bij een aanbod van 750 kg is de totale heffing f 300,- + 225,- = f 525,Bij een aanbod van 500 kg is de totale heffing f 300,- + 150,- = f 450, Bij een aanbod van 250 kg is de totale heffing f 300,- + 75,- = f 375,-



- 39 -


Eenzelfde benadering geldt voor tarifering naar aanbodfrequentie. Bij deze basisheffing wordt uitgegaan van 75 % aanbod, ofwel 39 weken en inzamelkosten van f 86,-, ofwel fl.2,20 per aanbieding. Het variabele tariefdeel daarin fluctueert rond f 0,70 per aanbieding. Om een stimulerend tarief te krijgen zal de variabele heffing rond f 1,- per aanbieding moeten liggen. Bij 26 keer aanbieden bedraagt de korting aldus f 13,-. 8.3

Tariefbeeld dure zak Basistarief en variabel tarief in de vorm van aantal zakken per aansluiting zijn variabele grootheden die optimale werking hebben vanaf een bepaalde minimumgrens. Op basis van de aangeleverde onderzoeksgegevens en de voorlopige cijfers van het onderzoek ramen wij de kostendekkende basisheffing op ca. f 255,- per aansluiting; verhoogd met een progressieve gewichtsheffing van € 1,-- per dure zak (1 dure zak bevat gemiddeld 6 kilogram restafval). Bij een aanbod van 750 kg is de totale heffing f 255,- + fl. 275,- = f 530,Bij een aanbod van 500 kg is de totale heffing f 255,- + fl. 184,- = f 439,Bij een aanbod van 250 kg is de totale heffing f 255,- + fl. 92,- = f 347,In combinatie met de invoering van de dure zak is een volume / frequentiesysteem voor de inzameling van gft-afval wenselijk. Conclusie Om te komen tot een kostendekkende tariefstelling is het noodzakelijk alle aan inzameling en heffing gerelateerde kosten in beeld te brengen. Het is wenselijk de tarieven enkele maanden voor de feitelijke invoering vast te stellen gerelateerd aan de uitkomsten van de systeemkeuze en de aanbesteding.


- 40 -



9

COLOFON

9.1

LITERATUUR Het onderzoek is mede gebaseerd op de onderstaande gegevens: 1. Tariefdifferentiatie en gedragseffecten: onderzoek naar de feiten; publicatiereeks Afvalstoffen VROM 1999/51. 2. Recente rapportages Diftar in de gewesten Midden Limburg en Westelijke Mijnstreek en de gemeente Margraten. 3. Inzamelplan streekgewest Oostelijk Zuid-Limburg (Witteveen en Bos) alsmede evaluatie 1998 opgesteld door Haskoning. 4. Relevante gegevens voortvloeiende uit het BIS (Bestuurlijk Interactief Samenwerken Zuid-Limburg), HAAS (huishoudelijk afval en analoge stromen) en ANKER (Afvalverwijdering Nederland Kosten Evaluatie Registratie). 5. Kwantitatieve gegevens betreffende de afvalstoffen (CBS "Gemeentelijk afval 2000"). 6. Door de gemeente aangereikte gegevens betreffende: a. begrotingscijfers en tarieven voor 2001/2002. b. de verwerkings- en inzameltarieven volgens lopende contracten.

Gemeente Horst aan de Maas / Afvalinzameling in de gemeente Horst aan de Maas EH/GT/BK/CW/VM-4389 Opdrachtgever Project Dossier Omvang rapport Auteur Bijdrage Projectleider Projectmanager Datum Naam/Paraaf

: : : : : :

Gemeente Horst aan de Maas Afvalinzameling in de gemeente Horst aan de Maas S1521-01-001 41 pagina's Ger Theelen drs. Bram Kleijnen, ing. Pieter Linnartz, ir. Ron van Empel : Ger Theelen : mr. Ing. Eugène Huids : 14 november 2001 :



- 41 -


BIJLAGE 1

Kentallen inzameling afval Horst aan de Maas2

2

In de kolommen van de tabel is per deelgebied het aantal ton afval per jaar en het aantal kg afval per aansluiting per jaar weergegeven. Het afval is zoveel mogelijk naar verschillende componenten gesplitst, waaronder rest, gft, glas, papier textiel etc.


bijlage 1

-1-


BIJLAGE 2

Kostenoverzichten Horst 3

3

Uitgaande van de hoeveelheden afval per inwoner in Horst en de beter scheiding van afval en preventie ten gevolge van diftar, zijn de totale kosten van de afval inzameling en verwerking van alle componenten in de gemeente Horst aan de Maas berekend voor een systeem zonder diftar (model Horst; alternatief I en II), een systeem met afval volume en aanbod frequentie (model Grubbenvorst; alternatief III) en een systeem met afval naar gewicht en aanbod frequentie (model Roerdalen; alternatief IV).


bijlage 2

-1-


BIJLAGE 3

Normkosten GML


bijlage 4

-1-


BIJLAGE 4

Vergelijking Roerdalen en Grubbenvorst / inzamelen verwerkingskosten

Inzamelkosten Volume/frequentie d.m.v. bakken met chip (model Grubbenvorst). Niet alleen een investering op het vlak van thuiscompostering en het versnipperen van grof tuinafval is noodzakelijk, ook de initiële- en structurele kosten dienen bij afweging meegenomen te worden. Toelichting op tabel (zie volgende pagina) § De kosten zijn gebaseerd op de feitelijke situatie in Horst aan de Maas. Zo is ervan uitgegaan dat alle aansluitingen in de voormalige gemeente Grubbenvorst voorzien zijn van de (noodzakelijke) GFT- en Restafvalbakken (met chip), terwijl in Horst en Broekhuizen alleen bakken aanwezig zijn voor GFT. § In deze berekening zijn extra kosten voor de compensatie van negatieve effecten meegenomen, daartoe zijn bedragen opgenomen voor het uitvoeren van extra handhaving, het opruimen van zwerfvuil, etc. § Daarnaast dient rekening te worden gehouden met een mogelijke toename van het reinigingsdiensten-, veeg-, kolken- en rioolafval. Door de gebruiksvriendelijkheid van het totale afvalinzamelsysteem zijn er voldoende mogelijkheden om de gescheiden fracties op eenvoudige wijze onder te brengen en zullen deze kosten beperkt blijven. Op dit vlak zijn géén betrouwbare (ervarings)cijfers voorhanden. De inwoners maakten tot eind 1999 gebruik van het milieupark te Venlo en nadien van de componenten inzameling van Horst. § Bij het opstellen van de extra kostenposten is ervan uitgegaan dat deze kosten, met nadruk, het gevolg zijn van de feitelijke invoering van diftar. Indien het Grubbenvorster systeem wordt doorgerekend voor de gehele gemeente komen de jaarlijkse meerkosten op een bedrag van ƒ 626.000.

bijlage 4

-2-



Tabel : initiële en structurele kosten t.b.v. de invoering van diftar Item (initiële- en structurele kosten)

A

Initiële kosten4

1

Hardware :

diftar

Dure zak

(alternatieven III en IV)

(alternatief V)

- bakken Rest (8.768 stuks)

ƒ 650.000,--

- electronica voor bakken Rest en GFT (8.768 stuks)

ƒ 125.000,--

- elektronica bakken GFT en Rest programmeren etc. (20.586 stuks)

ƒ 275.000,--6

- bijdrage thuiscomposteerbaken (ca. 40% van de aansluitingen;

ƒ 200.000,--

4000 stuks) - kantoorinstallatie (uitleesstation en handscanner)

ƒ 200.000,--

ƒ 50.000,-p.m.

- software (mogelijk is deze van Grubbenvorst te gebruiken) 2

Implementatie diftar : - voorlichting - projectleiding / coördinatie / werkgroep

-

Totaal initiële kosten

-

Jaarlijkse afschrijving; 7 jaar afschrijving incl. 7% rente

ƒ 50.000,--

ƒ 50.000,--

ƒ 200.000,--

ƒ 50.000,--

ƒ 1.550.000,--

ƒ 300.000,--

ƒ 280.000,--

ƒ 55.000,--

ƒ 80.000,--

ƒ 80.000,--

(gemiddeld) B

Structurele kosten

3

Administratieve handelingen (uitbesteding facturatie, 2 maal p.j. portokosten )

4

Onderhoud bakken en elektronica

5

Afhandeling klachten en bezwaren (0,4 fte.)

ƒ 30.000,--

ƒ 30.000,--

6

extra handhaving inclusief extra opruimen zwerfvuil (plus

ƒ 75.000,--

ƒ 75.000,-ƒ 90.000,--

ƒ 7.000,--

vervoer) (1 fte) 7

extra inzamelroute voor Grof huishoudelijk afval (GHA) 5

ƒ 90.000,--

8

containerwisselingen jaarlijks

ƒ 64.000,--

-

Totaal structurele kosten (jaarlijks)

ƒ 346.000,--

ƒ 275.000,--

C

TOTAAL JAARLIJKSE KOSTEN

ƒ 626.000,--

ƒ 330.000,--

De gehanteerde bedragen hebben een indicatief karakter en zijn gebaseerd op ervaringscijfers en prijsopgaven van leveranciers.

Noodzakelijke besparingen t.a.v. model Grubbenvorst

4

In de initiële kosten zijn geen kosten voor software, uitleesapparatuur etc. opgenomen (voor de hiermee samenhangende

diensten wordt ervan uitgegaan dat deze worden uitbesteed). 5

De kosten voor de inzameling van GHA zijn afgezet en geëxtrapoleerd tegen de feitelijke inzamelingskosten voor BSA in

de gemeente Horst. 6

In dit bedrag is ervan uitgegaan dat de huidige elektronica van Grubbenvorst niet vervangen dient te worden.


bijlage 4

-3-


Uit overleg met betrokken medewerkers blijkt dat het Grubbenvorster systeem als erg bewerkelijk wordt ervaren. Weinig gemeenten hebben een differentiatie in 5 containervolumes voor zowel rest als GFT, kunnen maandelijks wisselen en krijgen 4 x per jaar een factuur. In de praktijk blijken 3 volumes: 60, 140, 240 ltr en 2 x wisselen en factureren, na een ruime gewenningsperiode goed te voldoen in de behoefte. Een systeemvergelijking met zo’n groot verschil in service en kostenniveau is uit dit oogpunt nauwelijks zinvol. Duidelijk is dat in het Grubbenvorster systeem aan een efficiëntieslag niet te ontkomen valt. Bij de keuze voor optische leesapparatuur met een dot-code systeem vervallen de chips en is de investering ƒ 400.000,- lager, hetgeen leidt tot een lagere afschrijving van ƒ 70.000,- De structurele kosten kunnen verder worden verlaagd met de inzamelronde voor grofvuil ƒ 90.000,-, terwijl de bedragen voor wisselingen en administratie ook kunnen worden beperkt. Uiteindelijk bedragen de meerkosten bij een dot-code systeem ca. ƒ 400.000,-- ten opzichte van het Grubbenvorster volume/gewicht systeem (exclusief kosten voor dotcode stickers en het aanbrengen daarvan). Model Roerdalen: gewicht/frequentie d.m.v. bakken met dotcode Ter vergelijking kunnen de normatieve kosten-kentallen voor invoering van diftar in het Gewest Midden Limburg en de Westelijke Mijnstreek beter worden gebruikt. Tabel : verloop extra kosten invoering tariefdifferentiatie (Bron : Gewest Midden Limburg) e

Wegen en registreren tijdens inzamelen Administratieve organisatie gemeente Rekeningen Afhandeling klachten Voorlichting Handhaving TOTAAL

1 jaar ¦ 16,00 ¦ 1,00 ¦ 10,50 ¦ 0,25 ¦ 2,50 ¦ 5,00 ¦ 35,25

e

2 jaar ¦ 16,00 ¦ 1,00 ¦ 10,50 ¦ 0,25 ¦ 2,50 ¦ 2,50 ¦ 32,75

e

3 jaar ¦ 16,00 ¦ 1,00 ¦ 3,50 ¦ 0,25 ¦ 1,50 ¦ 2,50 ¦ 24,75

Tabel : genormeerde kosten per aansluiting (incl. BTW) Bron: Gewest Midden Limburg Kostensoort Inzameling GFT en restafval Inzameling aan huis van Grof Huishoudelijk Afval (GHA) Vaste kosten milieustraat Kosten voorlichting Kosten handhaving Kosten inzameling Klein Chemisch Afval (KCA) Kapitaallasten inzamelmiddelen Kapitaallasten compostvaten Kosten inning reinigingsheffing Kosten diverse personeel + overige kosten Subtotaal

Kosten ¦ 97,10 ¦ 15,00 ¦ 25,00 ¦ 2,00 ¦ 2,00 ¦ 20,00 ¦ 11,00 ¦ 3,00 ¦ 14,00 ¦ 62,00 ¦ 251,10 e

Jaarlijkse meerkosten per aansluiting bij invoering van diftar (3 jr)

bijlage 4

-4-

¦ 24,75



Omdat niet alle bedragen met elkaar vergeleken kunnen worden is gewerkt met normkosten. Zaken die Horst niet kent zoals een milieustation kunnen daarbij buiten de beschouwing blijven. De jaarlijkse meerkosten voor diftar sluiten redelijk aan op de eerdere berekeningen. De normbedragen kapitaallasten GML zijn lager omdat men een dot-code systeem hanteert, waarbij de investering op het voertuig zit. Voor Horst a/d Maas zijn de normbedragen kapitaallasten inzamelmiddelen ca. ¦ 15,- en kapitaallasten compostvaten ¦ 2,70, bij een afschrijving in 7 jaar, terwijl andere gemeenten dit zelfs tot 15 jaar rekken. In de praktijk blijkt de totale hoeveelheid afval die in de gemeente vrijkomt sterk af te nemen, in verhouding tot de financiële prikkels. Verdere reducties ten aanzien van de componenten Rest en GFT worden bereikt doordat de burger een betere scheiding toepast. Door scheiding komen er grotere hoeveelheden van de afzonderlijke componenten terwijl de dure en belaste componenten Rest en GFT worden gereduceerd. Ter indicatie worden de kengetallen van Horst met Grubbenvorst en met Roerdalen vergeleken, waarbij de mate van verstedelijking vergelijkbaar is. Tabel : met diftar te realiseren besparingen op de verwerkingskosten voor Rest en GFT Reductie Restafval 28.268 inwoners 1 kengetal Horst (zonder diftar) afgezet tegen Diftar

Gewichtsreductie

verwerkings-

[kg/inw.]

tarief 2002

Geldelijke

(186 -/- 171 =) 15

ƒ 332,35 per ton

ƒ 141.000,-

(186 -/- 148 =) 38

ƒ 332,35 per ton

ƒ 357.000,-

(186 -/- 92 =) 94

ƒ 332,35 per ton

ƒ 883.000,-

reductie

volgens kengetallen HAAS/BIS 2 Diftar op basis van volume/frequentie: kengetal Horst (zonder diftar) afgezet tegen Grubbenvorst 3 Diftar op basis van gewicht/frequentie: kengetal Horst (zonder diftar) afgezet tegen Roerdalen Reductie GFT

4 kengetal Horst (zonder diftar) afgezet tegen Diftar

Gewichtsreductie

verwerkings-

Geldelijke

[kg/inw.]

tarief

reductie

(136 -/- 140 =) - 4

ƒ 164,84 per ton

- ƒ19.000,-

(136 -/- 87 =) 49

ƒ 164,84 per ton

ƒ 228.000,-

(136 -/- 35 =) 101

ƒ 164,84 per ton

ƒ 470.000,-

volgens kengetallen HAAS/BIS 5 Diftar op basis van volume/frequentie: kengetal Horst (zonder diftar) afgezet tegen Grubbenvorst 6 Diftar op basis van gewicht/frequentie: kengetal Horst (zonder diftar) afgezet tegen Roerdalen Besparing verwerkingskosten Diftar (Haas/Bis)

f

122.000,--

Horst versus Grubbenvorst

ƒ

585.000,--

Horst versus Roerdaken

ƒ

1.353.000,--

Bovenstaande besparingen zijn gebaseerd op de reductie van het rest- en gft-afval door de invoering van Diftar. De kosten en/of besparingen ten gevolge van de inzameling en verwerking van overige componenten is hierin niet meegenomen.


bijlage 4

-5-

Eindrapport. Afvalinzameling in de gemeente Horst aan de Maas. Gemeente Horst aan de Maas

Recommend Documents