Goed Goed nieuws
Nummer 16, Zomer 2012
Inhoud
09 Profiel Bangladesh
03 Redactioneel
16 Studio Jux
03 Redactioneel 04 Veiligheid kledingarbeiders ook zaak van kleding merken, Bangladesh 06 Volkstribunaal in Cambodja: Bedrijven moeten méér actie ondernemen op leefbaar loon 07 IOC aan zet Human Rights Defenders-training in Jakarta 08 Beeld bij ons werk 09 Interview verificatiecoördinator Fair Wear Foundation, profiel Bangladesh 13 Killer jeans nog steeds gemaakt Jonge Dalit-vrouwen uitgebuit in Indiase kleding fabrieken 14 Urgent Appeals 16 Kleermaker én rockster in Nepal 17 Kort: o.a. Schone Kleren in de Klas en 6 Items Challenge 18 Column uit het netwerk: Kirsten Oosterbroek van StoereVrouwen 19 Over de Schone Kleren Campagne en colofon
04 Veiligheid in Bangladesh
17 Kort
06 18
Volkstribunaal in Cambodja StoereVrouwen
07
19
Training in Jakarta Over de SKC
Pagina 2
Redactioneel
Save our life Stel je voor, je bent kledingarbeider maar bent je leven niet zeker. Dat klinkt gek, maar in Bangladesh is het de realiteit. De veiligheid in Bengaalse kledingfabrieken laat veel te wensen over. Op de foto hiernaast vragen Spectrumarbeidsters uit Bangladesh om hulp. Het is een noodkreet. In 2005 stortte kledingfabriek Spectrum in. Hierbij kwamen 64 mensen om het leven. Helaas betreft dit geen incident. Er volgden nog vele ongelukken. Tussen 2006 en 2011 kwamen er meer dan vijfhonderd kledingarbeiders om bij ruim tweehonderd fabrieksbranden.
De kledingindustrie in Bangladesh is sinds eind jaren zeventig razendsnel gegroeid. Het land telt maar liefst drie miljoen kledingarbeiders. Dit zijn voornamelijk vrouwen. Bangladesh is nu ‘s werelds tweede kledingexporteur. Kledingfabrieken worden uit de grond gestampt zonder al te veel te letten op veiligheidsvoorschriften. Het dramatisch hoge aantal ernstige ongevallen is daar het gevolg van. Geblokkeerde nooduitgangen zijn geen uitzondering. Bij brand kunnen mensen geen kant op.
Even voorstellen Hallo, mijn naam is Mirjam van Heugten en ik ben de nieuwe Public Outreach Coördinator bij de Schone Kleren Campagne. Ik sta het liefst op een (virtueel) zeepkistje om de wereld wakker te schudden en te mobiliseren. Dan zie je namelijk pas wat een enorme invloed je met z’n allen hebt. Eerder organiseerde ik de Mini-Skirt March in Kaapstad en vorig jaar liepen we de SlutWalk door de zonnige straten van Amsterdam. Bij de Schone Kleren Campagne wil ik nu op een structurele manier bijdragen aan een wereld waar mensen in waardigheid kunnen werken en leven.
De Schone Kleren Campagne werkt al jaren samen met Bengaalse en internationale vakbonden en ngo’s aan een structurele aanpak voor de problemen. En we hebben goed nieuws: PVH (Tommy Hilfiger, Calvin Klein) heeft beloofd zich hard te maken voor onder andere aanscherping van bouwregelgeving en fabrieksinspecties in Bangladesh. We zijn blij dat PVH een handtekening heeft gezet onder de afspraken en verwachten dat andere kledingmerken dit ook zullen doen. Geen arbeider zou immers haar of zijn leven hoeven te riskeren omwille van onze T-shirtjes. We houden je op de hoogte en zullen zonodig ook jouw steun vragen. Wat je natuurlijk altijd kan doen: vertel in de winkel dat je alleen kleren wilt kopen die onder veilige arbeidsomstandigheden zijn gemaakt. Laat je stem horen als je gaat shoppen. Dat helpt. Laat de noodkreet van de Spectrum-arbeidsters niet verstommen. Christa de Bruin Coördinator Urgent Appeals
Mirjam van Heugten
Pagina 3
Bangladesh Veiligheid kledingarbeiders ook zaak van kledingmerken Door Mirjam van Heugten “I fell down because somebody pushed me. It happened accidentally. I fell down from the stairs. And now I’m not able to work for the rest of my life. I never received compensation.” Lovely, overlevende van de brand in de fabriek KTS, 2006. Lovely, een jonge vrouw, viel in 2006 van de trap tijdens een brand in de kledingfabriek waar ze werkte. Door de val raakte ze volledig arbeidsongeschikt. Nooit heeft ze enige vorm van compensatie voor het verlies van haar inkomen gekregen van haar werkgever. De brand kostte 63 andere werknemers het leven. Dit was helaas geen incident, maar kenmerkt een structureel probleem op het gebied van veiligheid in de Bengaalse kledingindustrie. Aangescherpte brand- en bouwveiligheidsregels kunnen het gros van de doden in de kledingindustrie voorkomen. De Schone Kleren Campagne zet zich in voor een industriebrede aanpak waarbij overheid, leveranciers en merken verantwoordelijkheid nemen voor de veiligheid van werknemers.
gebouwd waar een aanwas aan machines op gezet wordt die de capaciteit van de werkplaatsen ver overschrijdt. Defecte elektrische circuits, instabiele gebouwen, onvoldoende vluchtwegen en onveilige apparatuur zijn wijdverbreide problemen die geregeld leiden tot brand en instortingen. Actie blijft uit De lijst van ongelukken is lang. Volgens de Bengaalse brandweer kwamen tussen 2006 en 2011 meer dan vijfhonderd kledingarbeiders om het leven bij meer dan tweehonderd fabrieksbranden. Dit soort voorvallen zijn geen geïsoleerde incidenten. De vele incidenten zijn een teken van een systematisch falen van de industrie om te voldoen aan nationale en internationale veiligheidsnormen. Vrijwel alle incidenten hadden voorkomen kunnen worden met de juiste regelgeving en controlesystemen, maar op actie van de grote merken blijkt het lang wachten. H&M weigert volledige compensatie
De kledingindustrie kenmerkt zich wereldwijd door een moordende concurrentie en afmattende deadlines. Kledingmerken zijn daarom altijd op zoek naar de landen met de laagste lonen en de laagste productiekosten. Dit zorgt voor een explosieve groei van het aantal kledingfabrieken in het land met de laagste lonen ter wereld: Bangladesh. De berg kleding die merken als H&M, Tommy Hilfiger en GAP laten produceren in Bangladesh is gigantisch: 80 procent van de export bestaat uit kleding. Bangladesh is de tweede kledingexporteur ter wereld: in 2011 was de totale exportwaarde van kleding 17 miljard dollar. Extra vloeren Door de snelle groei van de kledingindustrie schieten fabrieken, waarvan een bouwvergunning vaak ontbreekt, als paddenstoelen uit de grond. Om de productiekosten zo laag mogelijk te houden, worden extra vloeren
Sinds de instorting van de Spectrum-fabriek in 2005 (zie kader 1) heeft de Schone Kleren Campagne in samenwerking met Bengaalse en internationale vakbonden en ngo’s, campagne gevoerd rondom een aantal specifieke incidenten, waaronder de Garib Garib brand (zie kader 2). Bij Garib Garib ging het meerdere keren goed mis. In 2009 kwamen een brandweerman en een werknemer om bij een brand. Bij een tweede brand op 25 februari 2010 vonden 21 arbeiders de dood. Twee maanden daarna brak er een derde brand uit waarbij twee arbeiders gewond raakten. Veiligheidschecks op de werkvloer bleken niet uitgevoerd. In reactie op deze tragedie besloot H&M, een belangrijke afnemer van Garib Garib, voor een deel van de getroffen families een compensatieregeling te treffen. H&M zou alle getroffen families én de arbeiders die gewond raakten tegemoet moeten komen, maar weigert dit vooralsnog.
Pagina 4
Ook merken verantwoordelijk De focus van de campagne ligt niet alleen op looncompensatie voor de slachtoffers en hun families, maar ook op het voorkomen van toekomstige tragedies. Om een eind te maken aan het hoge aantal doden is het nodig dat alle betrokkenen een rol spelen om de veiligheid in fabrieken te verbeteren. Schone Kleren Campagne vindt dat overheden, leveranciers en merken verantwoordelijk zijn voor een aanscherping en naleving van de brand- en bouwvoorschriften en de uitvoering van fabrieksinspecties. Ze staat daarin niet alleen.
In 2011 nam de VN mensenrechtenraad de zogeheten Guiding Principles on Business and Human Rights aan. Volgens deze richtlijnen kunnen overheden en bedrijven verantwoordelijk worden gehouden wanneer ze hun mensenrechtenbeleid veronachtzamen, ook als het gaat om arbeidsrechtenschendingen op de werkvloer. Tot op heden hebben afnemers van Bangladesh niet de juiste stappen gezet om te zorgen dat werknemers veilig hun werk kunnen doen en niet langer hun leven hoeven te riskeren. Memorandum of Understanding
Het recht op een veilige werkomgeving is een belangrijk thema binnen de Verenigde Naties (VN). ILO-conventie 155 over veiligheid en gezondheid zet een aantal maatregelen uiteen die overheden en bedrijven moeten nemen om de veiligheid en de gezondheid op de werkvloer te bevorderen en de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Bangladesh heeft deze conventie niet ondertekend.
Toch zet de Schone Kleren Campagne belangrijke stappen om alle partijen bewust te maken van de verantwoordelijkheid over de impact van hun bedrijfsvoering. Na een jarenlange lobby ligt er nu een Memorandum of Understanding, opgesteld samen met Bengaalse en internationale vakbonden en ngo’s. De overeenkomst met verplichtingen voorziet in trainingsprogramma’s voor arbeiders, onafhankelijke fabrieksinspecties, aanscherping van bouwregelgeving, publicatie van lijst van leveranciers en de ontwikkeling van een klachtenprocedure voor werknemers. In maart was PVH, eigenaar van onder andere Tommy Hilfiger en Calvin Klein, de eerste die de overeenkomst ondertekende. Schone Kleren Campagne wil dat veel meer bedrijven hun aandeel in het proces naar een veilige kledingindustrie onderkennen en de Memorandum of Understanding ondertekenen en is nu bezig om bedrijven over de streep te trekken. Bangladesh moet zo snel mogelijk van zijn twijfelachtige ereplek als ‘meest gevaarlijke kledingproductieland ter wereld’ afgestoten worden en niemand mag die plek innemen.
Ingestorte kledingfabriek Spectrum
Instorting fabriek Zara In de nacht van 11 april 2005 stortte kledingfabriek Spectrum in. Spectrum produceerde onder andere voor het Spaanse Zara, het Franse Carrefour en het Nederlandse Scapino. Hierbij kwamen 64 mensen om het leven. Anderen bleken permanent invalide, nadat ze onder het puin vandaan gehaald werden. De instorting kwam niet onverwacht: de fabriek stond op een moeras vlakbij Dhaka, in een gebied dat berucht is om zijn overstromingsgevaar. Uit gesprekken met werknemers bleek dat het management op de hoogte moet zijn geweest van de wankele constructie van het gebouw. Een werknemer zag vijf dagen voor de instorting grote scheuren in de muren. Hij werd gesommeerd zijn mond te houden.
Brand fabriek H&M Op 25 februari 2010 brak na een kortsluiting een brand uit op de eerste verdieping van de Garib Garib-fabriek, leverancier van onder andere H&M en Otto. Binnen een mum van tijd vatten de brandgevaarlijke materialen op de werkvloer vlam en verspreidde een dikke zwarte rook zich over alle zeven verdiepingen. 21 arbeiders stikten omdat de rook nergens kon ontsnappen. Uit ooggetuigenverslagen bleek dat de nooduitgangen geblokkeerd waren, dat de voordeur van de fabriek op slot was gedaan en dat niemand de brandweer kon zeggen hoeveel mensen zich in het brandende pand bevonden.
Volkstribunaal in Cambodja Bedrijven moeten méér actie ondernemen op leefbaar loon
Begin februari getuigden kledingarbeiders in Phnom Penh over hun arbeidsomstandigheden en lage loon. Dat deden ze ten overstaan van vertegenwoordigers van enkele kledingmerken. Clean Clothes Campagne (CCC) had GAP, H&M, Puma en Adidas uitgenodigd om dit volkstribunaal bij te wonen. De eerste twee merken, de grootste inkopers in Cambodja, lieten helaas verstek gaan. Puma en Adidas luisterden wél naar de verhalen van de vrouwen en mannen die onze kleding maken. Een 27-jarige vrouw die in een fabriek werkt die voor Adidas produceert, vertelde: “Ik woon samen met mijn man, ons zoontje van 2 en mijn zus in een kamer van 2,5 bij 4 meter. Mijn man werkt in de bouw en verdient tussen de 23 en 30 euro per maand. Ik verdien 50 tot 70 euro per maand, afhankelijk van hoeveel ik overwerk. Samen is dat niet genoeg om alle gezinsuitgaven te dekken. Alleen op de dag dat ik mijn loon krijg, kan ik het veroorloven wat fruit te kopen.” Zo komt de familie in een neerwaartse spiraal terecht: “Eigenlijk zijn we gedwongen altijd meer uit te geven dan we verdienen. Daarom sloot ik een lening af bij mijn huisbaas. Ik ben hem nu 38 euro schuldig, tegen 7,50 euro rente per maand. Meestal kan ik hem alleen die rente betalen, de lening kan ik nog steeds niet aflossen.”
Jeroen Merk van het internationaal secretariaat van de CCC was bij het tribunaal aanwezig: “De eerste dag was heel leuk en levendig, omdat de zaal vol zat met kledingarbeiders die ook reageerden op wat er gezegd werd. Zij konden er alleen op die zondag bij zijn, omdat dat hun enige vrije dag is. Het is misschien wel de eerste keer in hun leven dat hun problemen publiekelijk zo serieus worden genomen.” De rechters (mensenrechtenexperts) concludeerden dat bedrijven veel meer actie moeten ondernemen om te zorgen dat arbeiders zo snel mogelijk een leefbaar loon verdienen. Deze uitspraak is niet bindend. Toch heeft het tribunaal een grote impact gehad volgens Merk. “De impact is vooral moreel: de uitspraak laat zien dat de betaling van hongerlonen in de Cambodjaanse kledingindustrie niet alleen internationale, maar ook nationale wetgeving overtreedt. Het tribunaal heeft veel aandacht opgeleverd voor lage lonen en zo de druk opgevoerd op bedrijven om daar iets tegen te doen.”
Pagina 6
IOC aan zet Binnenkort beginnen de Olympische Spelen in Londen. De Play Fair-coalitie waarin de Clean Clothes Campaign en internationale vakbonden vertegenwoordigd zijn, lanceerde dit voorjaar twee onderzoeksrapporten: ’Toying with Workers Rights’ en ’Fair Games?’. Daaruit blijkt dat de werkomstandigheden van de arbeiders veel te wensen over laten. Het eerste onderzoek werd gedaan in China; het tweede in China, de Filippijnen en Sri Lanka. Beide onderzoeken laten opnieuw zien dat arbeiders die producten maken voor de komende Spelen systematisch worden uitgebuit. Er is sprake van gedwongen overwerk, hongerlonen en onveilige arbeidsomstandigheden. Arbeiders zijn bang om zich aan te sluiten bij een vakbond uit angst voor ontslag. Herhaaldelijk worden arbeiders aangenomen op basis van korte termijncontracten. Hierdoor ontberen zij elke vorm van zekerheid. Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) onthoudt zich vooralsnog van commentaar tegen deze uitbuiting, ondanks dat rond de voorgaande Spelen soortgelijk bewijs werd gepresenteerd. LOCOG, het Londens Organiserend Comité voor de Olympische Spelen, heeft wel toegezegd stappen te zullen nemen om de omstandigheden van de arbeiders die producten voor de Spelen maken te verbeteren. Dat is een begin, maar deze stappen moeten ook op internationaal niveau worden genomen, zodat de verbeteringen duurzaam zijn. Met andere woorden: Het IOC is nu aan zet. Email het IOC via: www.playfair2012.org.uk/lighttheflame
SBGTS vakbondsleiders
Human Rights Defenderstraining in Jakarta De Schone Kleren Campagne heeft in april een internationale bijeenkomst gehouden in Jakarta met als thema veiligheid en bescherming van Human Rights Defenders. Kledingarbeiders, vakbondsleiders en mensenrechtenactivisten lopen grote risico’s wanneer zij schendingen van mensenrechten aankaarten zoals smaadprocedures, intimidatie, ontslag, kidnapping en moord. Zo’n zestig deelnemers uit Europa, Bangladesh, Sri Lanka, India, Cambodja, Maleisië, Turkije en Indonesië wisselden tijdens de training praktijkervaringen uit en leerden risico’s te analyseren en te minimaliseren met behulp van een veiligheidsplan. Tevens leerden ze over de EU- en VN-richtlijnen die Human Rights Defenders moeten beschermen. Naast de training, bezochten de deelnemers aan het eind van de week ook het kantoor van de vakbond SBGTS, op het terrein van een kledingfabriek in Tangerang. Tangerang wordt ook wel de stad van de duizend industrieën genoemd waar zo’n 150 duizend arbeiders kleding maken voor merken als Nike, Adidas, Puma, Gap en H&M. 25 duizend van die kledingarbeiders deden vorig jaar mee aan demonstraties voor hogere lonen. Dit resulteerde in een verhoging van het minimumloon. In de fabriek is er veel verbeterd na de komst van de SBGTS. Maar nog altijd krijgen de arbeiders minder betaald dan wat zij volgens het minimumloon zouden moeten krijgen.
Pagina 7
De Schone Kleren Campagne vraagt voor elke editie van Goed Goed nieuws kunstenaars, fotografen of vormgevers om beelden te maken bij ons werk. Deze keer: Robert van Willigenburg
Pagina 8
Profiel
Bangladesh Door Niki de Koning Margreet Vrieling werkt als verificatiecoördinator voor Fair Wear Foundation (FWF). Europese kledingbedrijven die hun producten in andere landen laten produceren, hebben de verantwoordelijkheid om de arbeidsrechten en -omstandigheden daar goed in de gaten te houden en te verbeteren waar nodig. FWF verifieert of dat monitoren goed gebeurt en faciliteert deze bedrijven met kennis, informatie en trainingsprogramma’s. Doel is om de situatie te verbeteren van werknemers die kleding maken voor de Europese consument. “Want dat is hard nodig”, aldus Vrieling. Wat houdt je werk in? Als verificatiecoördinator stuur ik FWF teams aan die fabriekscontroles uitvoeren en heb ik contact met relevante stakeholders zoals werkgevers- en werknemersorganisaties. Daarnaast onderhouden we het contact met de aan ons verbonden bedrijven en voeren we jaarlijks de Brand Performance Check uit op hun hoofdkantoren. Dan kijken we hoe de implementatie van de FWF gedragscode geïntegreerd wordt in het inkoopbeleid, prijsbeleid en de communicatie van het bedrijf. Hoe belangrijk is Bangladesh voor de kledingindustrie? En andersom, hoe belangrijk is de kledingindustrie voor Bangladesh? Voor de FWF-leden staat Bangladesh in de top vier van landen waar zij laten produceren. En ook wereldwijd is Bangladesh een belangrijk productieland voor goedkopere items als shirts, blouses en polos. De kledingindustrie is voor Bangladesh een belangrijke factor en beslaat ongeveer 80 procent van de export. Het is een snelgroeiende industrie die nu voor ruim 17 procent bijdraagt aan het bruto nationaal product en geeft werk aan zo’n vier miljoen mensen.
Ben je zelf wel eens in Bangladesh geweest en heb je daar kledingfabrieken bezocht? Wat maakte het meeste indruk op je? De afgelopen twee jaar ben ik veel in Bangladesh geweest. Ik heb daar kledingfabrieken bezocht, maar ook werknemers thuis opgezocht. Ook heb ik veel gesprekken gevoerd met verschillende vakbonden, de grote werkgeversorganisatie, het ministerie, en het ILO-kantoor (International Labour Organization) daar. Bangladesh is een bijzonder land met heel vriendelijke mensen. Dhaka, de hoofdstad is echter wel een ontzettend drukke stad waar onnoemelijk veel mensen wonen. Dit zie je ook terug in de fabrieken waar soms duizenden mensen werken. Die drukte is iets wat erg op mijn netvlies is blijven hangen. Ik ben in andere landen ook wel in sloppenwijken bij mensen thuis geweest, maar het maakt nog steeds heel veel indruk. Een kleine ruimte, met een golfplaten dak, een groot bed en een zandvloer, één gedeelde wc en kookplek. Dat is waar veel werknemers samen met vaak vijf of zes andere familieleden wonen, in een gebied met honderden van deze ‘huisjes’. Dat vond ik heel benauwend. En ik weet dat ze geen perspectief op verbetering hebben, omdat hun salaris zo ontzettend laag is.
Pagina 9
Kledingarbeidsters Bangladesh
Wat voor arbeidsrechtenschendingen komen veel voor in Bangladesh? De lonen in Bangladesh zijn erg laag. Een vrouw die als helpster in een fabriek werkt en bijvoorbeeld de kleding strijkt of de draadjes afknipt, verdient zo’n 28 euro per maand. Dat is ook in Dhaka niet genoeg om van te leven. Daardoor zijn veel mensen gedwongen om bij te lenen, zodat ze normale kosten voor school of medicijnen kunnen dekken. Daarnaast, en dat hangt voor een belangrijk deel samen met de lage lonen, wordt er heel veel overgewerkt. In piekperiodes worden soms weken achtereen dubbele diensten gedraaid, dat zijn werkdagen van zestien uur. En dat zes dagen per week! En, omdat er nu veel gecontroleerd wordt in fabrieken, is het inmiddels gemeengoed geworden om een schaduwsysteem te hanteren voor de tijdregistratie. Zo kunnen
fabrieken het doen voorkomen alsof zij zich aan de wettelijk vastgelegde maximum werkuren houden. Dit is echt een hardnekkig fenomeen. Een ander groot probleem is brandveiligheid. De afgelopen jaren waren er in Bangladesh een aantal grote branden in fabrieken waarbij veel slachtoffers vielen. Als brandpreventie niet goed geregeld is en dan ook nog eens regelmatig de nooduitgangen niet goed functioneren of geblokkeerd zijn, kan dit enorme gevolgen hebben. Waarom is die slechte brandveiligheid juist in Bangladesh zo’n groot probleem? De kledingsector is supersnel gegroeid in Bangladesh. Begin jaren tachtig waren er nog geen vierhonderd fabrieken. Nu zijn dat er meer dan vierduizend! Veel bedrijven zijn snel uit de grond gestampt om te profiteren van het comparatieve voordeel dat Bangladesh de kledingindustrie te bieden had met haar lage lonen. Daarbij is toen nauwelijks aandacht gegeven aan veiligheid. De controle van de overheid hierop heeft de groei aan fabrieken niet bij kunnen benen.
Pagina 10
Schone kleren nodig?
goed goed?
Schone Kleren Campagne Postbus 11584 1001GN Amsterdam
001gn11584
Wij willen dat de mensen die onze warme kleding naaien niet meer zo worden uitgebuit dat je er koude rillingen van krijgt. Steun ons hierbij! Word donateur van de Schone Kleren Campagne, of maak een vriend donateur. Bij een donatie van minimaal 10 euro per jaar ontvang je twee keer per jaar het tijdschrift Goed Goed nieuws.
................................................................................ E-mail: ................................................................................ Rekeningnummer: ................................................................................ Handtekening:
Ik word donateur en machtig hierbij de Schone Kleren Campagne om maandelijks/jaarlijks .......... euro van mijn bankrekening af te schrijven (tot wederopzegging). Als je het niet eens bent met de afschrijving, dan heb je het recht deze binnen 30 dagen ongedaan te maken. Je donatie is ook aftrekbaar van de belasting.
Naam: ................................................................................ Adres: ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................
Deze donateur is aangedragen door: Naam: ............................................................................... Adres: ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... E-mail: ...............................................................................
Goed goed? Zojuist heb ik in uw winkel het volgende kledingstuk gekocht / overwogen te kopen: ............................................................................. Soort : ............................................................................. Merk : ............................................................................. Omdat de arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie vaak erg slecht zijn maak ik me zorgen om de mensen die aan dit kledingstuk hebben gewerkt. Ik wil eigenlijk alleen maar kleren kopen die onder goede arbeidsomstandigheden zijn gemaakt. Kunt u mij vertellen: Wat uw bedrijf doet om arbeidsomstandigheden te verbeteren, en hoe u controleert of dit succesvol is? Hoe u ervoor zorgt dat de arbeiders in de fabrieken die uw kleding produceren zelf voor hun rechten op kunnen komen? Hoe u weet dat de arbeiders in hun levensonderhoud kunnen voorzien op basis van de prijs die u voor de kleding betaalt? Waar ik extra informatie kan vinden over de arbeids omstandigheden in de fabrieken waar uw kleding wordt gemaakt?
Anders, nl: ............................................................................. ............................................................................. ............................................................................. Wilt u mijn vraag/vragen doorgeven aan de bedrijfsleiding van uw winkel en het kledingmerk? U kunt uw antwoord sturen naar: Naam: .............................................................................. E-mail- of postadres: .............................................................................. ............................................................................. ............................................................................. Ik zou het op prijs stellen als u een kopie van uw antwoord stuurt naar:
[email protected] / Schone Kleren Campagne, Postbus 11584, 1001GN Amsterdam. Vriendelijk bedankt!
Killer jeans nog steeds gemaakt ondanks verbod van kledingmerken
Jonge Dalit-vrouwen uitgebuit in Indiase kledingfabrieken
Onder de titel ‘Verslijt je jeans lekker zelf’ berichtten we in de vorige Goed Goed nieuws over CCC’s campagne tegen het zandstralen van jeans. Zandstralen wordt toegepast om jeans een versleten look te geven, maar is zeer schadelijk voor de gezondheid en kan zelfs dodelijk zijn voor de arbeiders die de techniek moeten toepassen. Het veroorzaakt de ongeneeslijke longziekte silicose. Doel van de campagne: het zandstralen de wereld uithelpen.
Het nieuwe rapport ‘Maid in India’ van de Landelijke India Werkgroep (LIW) en Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) onthult dat kledingbedrijven waaronder C&A, Diesel, Primark en Tommy Hilfiger er nog niet in zijn geslaagd de arbeidsomstandigheden bij hun toeleveranciers in Zuid-India te verbeteren.
H&M, Levi’s en C&A ondersteunden al snel de ban. Velen volgden. Eind maart lanceerde de Clean Clothes Campaign het rapport ‘Deadly Denim’. Dit rapport toont aan dat zandstralen van jeans nog steeds voorkomt, ondanks het verbod waar veel merken zich aan hebben gecommitteerd. Een fabriekeigenaar vertelde het Bengaalse onderzoeksteam dat hij de ontwerpen die hij in opdracht van merken moet uitvoeren, alleen kan maken met behulp van zandstralen. Arbeiders vertelden dat zij ‘s nachts moeten zandstralen om te voorkomen dat ze worden betrapt door inspecteurs. Arbeiders hebben ademhalingsproblemen en moeten aanhoudend hoesten. Ze werken lang achter elkaar – tot 12 uur aan een stuk – in slecht geventileerde ruimtes zonder behoorlijke bescherming. De meeste geinterviewden kennen collega-zandstralers die ziek zijn geworden. Arbeiders krijgen vaak een verkeerde diagnosis en behandeling en er is een gebrek aan medische zorg. Merken zullen meer actie moeten ondernemen om het verbod op zandstralen in de praktijk te brengen. Dit omvat onder andere het stoppen van productie op plekken waar zandstralen nog steeds voorkomt en de ontwerpen van jeans wijzigen. Het verbod zullen zij in samenwerking met lokale vakbonden en maatschappelijke organisaties moeten monitoren. De EU wordt gevraagd een importverbod op gezandstraalde jeans te introduceren.
‘Maid in India’ volgt op het rapport ‘Captured by Cotton’ (2011) dat de uitbuiting in de kledingindustrie in Tamil Nadu beschreef. Kledingbedrijven beloofden een einde te maken aan de misstanden. Tot op heden werken duizenden jonge vrouwen onder erbarmelijke omstandigheden. Meisjes van 15 tot 18 jaar – de meesten met Dalit-achtergond (kastelozen) en van arme afkomst – worden naar de fabrieken gelokt met de belofte dat zij een goed loon, goede behuizing en na afloop van het contract een groot geldbedrag krijgen waarmee ze hun bruidsschat kunnen betalen (bekend als het Sumangali Scheme). De realiteit: extreem lange werkdagen, lage lonen en ongezonde omstandigheden. De meisjes mogen het fabrieksterrein niet verlaten en het beloofde geldbedrag is geen bonus, maar ingehouden loon. Beide rapporten ontvingen veel aandacht van media en politiek. C&A werd op het matje geroepen door staatssecretaris Bleker en een aantal producenten en afnemers hebben stappen gezet, maar ernstige mensenrechtenschendingen blijven voortduren. Vakbondsvrijheid en collectieve arbeidsonderhandelingen zijn essentieel voor arbeiders om zelf voor hun rechten op te komen. Onlangs nam de Tweede Kamer met grote meerderheid een motie van GroenLinks aan. Daarin wordt de regering verzocht ‘in samenwerking met de kledingbranche tot afspraken te komen over volledige ketentransparantie en het uitbannen van kinderarbeid in de textielketen en de Kamer te informeren over de resultaten daarvan’.
Pagina 13
Urgent appeals
De Schone Kleren Campagne ontvangt vanuit de hele wereld verzoeken van arbeiders en hun organisaties voor steun bij misstanden in kledingfabrieken. Wij onderzoeken de klachten, bellen, schrijven en voeren gesprekken met kledingmerken en helpen met constructieve oplossingen. Veel kunnen we oplossen achter de schermen. Als het nodig is maken we een zaak openbaar en vragen we consumenten om steun. En dat heeft effect. In deze Goed Goed nieuws een overzicht van actuele urgent appeals.
Schone Kleren Campagne bij majesteitsschennis proces Somyot
In de vorige Goed Goed nieuws berichtten we over Thaise mensenrechtenactivist Somyot Pruksakasemsuk. Hij zit inmiddels ruim een jaar in de gevangenis voor majesteitsschennis (Artikel 112) vanwege de publicatie van twee artikelen in het tijdschrift Voice of Taksin waarvan hij redacteur is. Tussen 18 april en 4 mei werden de laatste hoorzittingen van Somyots proces gehouden. Een afgevaardigde van de Schone Kleren Campagne (SKC) was daar drie dagen bij. “Het is duidelijk dat de aanklacht slechts op meningen van de aanklager en diens getuigen is gebasseerd. Niet op feiten. Ze vinden dat de twee artikelen betrekking hebben op de koning en beledigend zijn.” De koning wordt overigens niet genoemd in beide artikelen. De aanklacht van majesteitsschennis wordt vaak gebruikt om mensenrechtenactivisten en politieke tegenstanders uit te schakelen. Op majesteitsschennis staat een gevangenisstraf van 3 tot 15 jaar. Somyot zou dus 30 jaar kunnen krijgen, vanwege de twee artikelen. Hij verzocht al tien keer om op borgtocht vrij te worden gelaten. Telkens werd zijn verzoek afgewezen, waarschijnlijk omdat hij weigert schuld te bekennen. Hij vertelde onze SKC-vertegenwoordigster: “Ik doe het niet voor mezelf, maar voor het hele Thaise volk en de samenleving. Hopelijk leidt dit tot verandering.” De uitspraak wordt na 19 september verwacht. De SKC blijft met andere organisaties campagne voeren voor Somyot. Ook vanuit de EU en de VN wordt druk op de Thaise regering uitgeoefend om Artikel 112 te wijzigen en het recht op vrijheid van meningsuiting te respecteren.
Activist vermoord in Bangladesh Aminul Islam, arbeidsrechtenactivist en ex-kledingarbeider uit Bangladesh, werd begin april vermoord. Zijn lichaam werd buiten Dhaka gedumpt en later gevonden door de lokale politie. Het is zeer waarschijnlijk dat hij werd vermoord vanwege zijn werk als organiser. Aminul werkte voor de Bangladesh Center for Worker Solidarity (BCWS) en de Bangladesh Garment and Industrial Workers Federation (BGIWF). Onderdrukking van vakbonden en arbeidsrechtenactivisten is een groot probleem in Bangladesh. Arbeidersprotesten worden vaak met geweld bestreden. In 2010, toen kledingarbeiders massaal de straat opgingen om te protesteren tegen de extreem lage lonen, zijn honderden arbeiders en vakbondsleden gearresteerd, inclusief Aminul. In juni 2010 werd Aminul opgepakt door de nationale veiligheidsdienst. Hij werd langdurig geslagen en zou onder dwang een valse verklaring afleggen waarin hij zijn collega’s van de BCWS beschuldigde als aanstichters van de protesten. Tijdens een busrit wist hij te ontsnappen, maar veel andere mensenrechtenvoorvechters zijn nog steeds en zonder enig vorm van bewijs verwikkeld in zaken waarbij zij zijn aangeklaagd als aanstichters van onlusten. Schone Kleren Campagne en andere mensenrechtenorganisaties roepen Bengaalse autoriteiten op een onafhankelijk onderzoek in te stellen en te zorgen dat de daders worden berecht. Deze oproep wordt breed gesteund, onder andere door de EU-delegatie en nationale ambassades.
Pagina 14
Arbeiders krijgen nog kleine twee miljoen dollar In april 2011 verloren 2.800 arbeiders van de PT Kizone-fabriek (Indonesië) hun baan nadat de eigenaar het land was uitgevlucht en de fabrieksdeuren werden gesloten. Hij was de arbeiders 3,4 miljoen dollar aan ontslagvergoeding verschuldigd. Vlak voor de sluiting van de fabriek produceerden de arbeiders nog sportartikelen voor Adidas voor het luttele bedrag van 60 dollarcent per uur. Adidas was al jaren een afnemer van PT Kizone, maar weigert de arbeiders tegemoet te komen in hun achterstallige loon. De verdwijning van de eigenaar in combinatie met de torenhoge schulden die de eigenaar heeft uitstaan bij andere schuldeisers, maken het erg onwaarschijnlijk dat de arbeiders hun geld nog zullen krijgen. Een aantal afnemers van de fabriek hebben voor 1,5 miljoen dollar bijgedragen in een fonds dat de arbeiders moet compenseren. Adidas heeft tot dusver geweigerd ook maar iets te betalen. Onlangs begon het Europees Kampioenschap voetbal in Oekraïne en Polen. Uiteraard is dat een groot feest voor velen, maar niet voor de Kizone-arbeiders. Adidas betaalde miljoenen dollars aan sponsorgelden aan de UEFA, nationale voetbalteams en topspelers om zo haar naam aan het voetbaltoernooi te kunnen verbinden. Slechts een fractie van dit geld zou voldoende zijn om een einde te maken aan de benarde situatie waar de Kizonearbeiders zich in bevinden. De arbeiders hebben zich diep in de schulden moeten steken, kunnen de huur niet betalen en overwegen hun kinderen van school te halen.
PT Kizone arbeiders eisen van Adidas uitbetaling achterstallig loon
Steun de Kizone-arbeiders. Help ons te zorgen dat Adidas hen het uitstaande bedrag van 1,8 miljoen dollar betaalt. Zonder hen zouden er geen Adidas-shirts en -schoenen zijn geweest. Het wordt tijd dat Adidas de vrouwen en mannen respecteert die de sportartikelen maken en niet alleen hen die ze dragen. Teken nu via: www.cleanclothes.org/urgent-actions/kizone
Blijf op de hoogte Schrijf je in voor onze digitale nieuwsbrief en je krijgt een aantal keer per jaar informatie over activiteiten van de Schone Kleren Campagne, mogelijkheden om zelf actie te ondernemen en oproepen om je stem te laten horen bij een acute mensenrechtenschending (urgent appeal). Schrijf je nu in via: www.schonekleren.nl/doe-mee/schrijf-je-in Volg de Schone Kleren Campagne ook op: www.facebook.com/schonekleren en www.twitter.com/schonekleren
Pagina 15
Kleermaker én rockster in Nepal Door Mireille Runhaar Het Nederlandse modemerk studio JUX gelooft in modieus plezier. Niet alleen voor fashion victims en designers, maar ook voor de mensen die accessoires maken en naden stikken in de (eigen) studio JUXfabriek in Nepal. Online kun je naast shoppen ook handen schudden met een Nepalese rockster, zoals studio JUX één van haar medewerkers noemt. We vragen de PR-dame het hemd van het lijf. Dat puur, eco en fair ‘hot’ zijn weten we inmiddels, maar een kledingarbeider een ‘rockster’ noemen, gaat dat niet wat ver? Middels onze ‘handshake’, een ingenaaid nummer in elk kledingstuk dat refereert aan de kleermaker, laten we onze klanten via onze website kennismaken met de makers van het kledingstuk. Eén van deze kleermakers in ons atelier in Nepal rockt er in de avonduren flink op los. Zodoende. Het is een hommage aan onder andere deze man die we tot uitdrukking brengen in onze collectie. Op welke manier is fashion ‘fun’ voor de werknemers van studio JUX? En zijn het alleen de Nepalezen die rocken? We betalen onze werknemers eerlijke lonen, laten ze fatsoenlijke uren werken en ze verdienen hun geld met iets waar ze plezier in hebben. Iets dat voor ons hier in Europa vrij normaal klinkt, maar vreemd klinkt voor kledingarbeiders in andere delen van de wereld. Wij vinden het dermate belangrijk, dat we de productie en beloning persoonlijk aansturen. Op deze manier zijn we er zeker van dat het gaat zoals we dat ambiëren en is fashion óók ‘fun’ voor de Nepalezen. Studio JUX maakt op dit moment een enorme groei door. Onze eigen fabriek in Nepal groeit ook, maar niet zo snel als dat de productie groeit. Daarom werken we inmiddels ook met andere fabrieken in Nepal, China en Portugal. Studio JUX is een deelnemer van de Fair Wear Foundation, die nagaat of de fabrieken waar studio JUX mee werkt voldoen aan de gedragscode van Fair Wear Foundation. Daarnaast werken we met duurzame materialen zoals biologische katoen, hennep en gerecycelde colaflessen.
Pagina 16
Wat zijn de belangrijkste uitdagingen voor het merk studio JUX in de toekomst? En is ecologische en sociale duurzaamheid een blijvertje in de mode? De uitdaging voor studio JUX is om een plek te veroveren in de reguliere winkels, naast de plek die we al hebben in een aantal winkels voor duurzame mode. Op deze manier kunnen we namelijk een enorm grote groep consumenten bereiken, die nu nog hun wenkbrauwen fronst bij ons merk en onze producten. Wij geloven inderdaad dat duurzaam en eerlijk geproduceerde kleding niet uit de mode zal raken. We denken zelfs dat duurzaamheid in de toekomst van de mode vanzelfsprekend zal zijn. Daar gaat echter nog wel een lange weg aan vooraf. Wij hopen met studio JUX een voorbeeld te zijn in de modebranche en ook dat we dat proces kunnen versnellen. Waarmee maakt studio JUX modeminnaars dit seizoen aan het lachen? Met prachtige jurken die eruit zien alsof ze van zijde zijn gemaakt, maar verrassend genoeg opgebouwd zijn uit houtpulp. De jurken zijn gemaakt volgens een innovatieve techniek uit Japan. Een diervriendelijke en milieuvriendelijke techniek die een ronduit prachtig resultaat geeft.
Studio Jux wint Green Fashion Competition 2011 Foto gemaakt door Peter Stigter
Kort
Nummer één tijdens de Green Fashion Competition en de volle aandacht van prinses Maxima, wat wil je als merk nog meer? We zijn natuurlijk ontzettend blij dat we de Green Fashion Competition (GFC) hebben gewonnen. Het is sowieso heel fijn dat er een initiatief bestaat dat aandacht creëert voor het belangrijke, maar toch vaak nog onderschatte onderwerp ‘duurzame kleding’. En dan ook nog winnen onder het goedkeurend oog van prinses Maxima, dat was de slagroom op de taart. Met de prijs hopen we studio JUX uit te breiden naar het Verenigd Koninkrijk; een markt waar we hele hoge verwachtingen van hebben. De bewuste omgang met mode is daar vanzelfsprekender en daar kunnen wij als studio JUX ons voordeel mee doen. Uiteraard zorgt uitbreiding ook voor de nodige concurrentie. We gaan het dus heel goed en serieus aanpakken.
SKC op het AWIDforum in Istanbul
Schone Kleren Campagne verzorgde in april tijdens het AWID-forum (Association for Women’s Rights in Development) in Istanbul een workshop over de do’s and dont’s van campagne voeren. Het AWID brengt eens in de vier jaar zo’n tweeduizend vrouwen uit alle delen van de wereld bij elkaar die zich inzetten voor vrouwenrechten en gendergelijkheid.
FNV thema-avond over schone kleren FNV Bondgenoten Sneek hield samen met Wereldwinkel Sneek in maart een thema-avond over schone kleren: Ga voor Goed Goed. Zo’n zeventig mensen gaven gehoor aan de uitnodiging van FNV. Schone Kleren Campagne was één van de hoofdsprekers. Agnes Jongerius was spreekstalmeester; onder haar leiding ontstond er een levendige discussie met de zaal.
Schone kleren in de klas Scholen vragen ons regelmatig om een gastles te geven. We kunnen onmogelijk op alle verzoeken ingaan, maar willen wel wat aanbieden. Vandaar dat we een leuk lespakket hebben ontwikkeld. Het is geschikt voor alle niveaus, van vmbo tot middelbare scholen. Het bestaat uit werkbladen, doe-opdrachten en achtergrondinformatie, waarmee leraren en leerlingen zelf aan de slag kunnen. Het lespakket is te downloaden van onze website: schonekleren.nl
6 Items Challenge Ons Brits zusje Labour Behind the Label riep haar volgers op tot een vastenactie. De uitdaging: de hele vastentijd voor Pasen maar zes kledingstukken dragen. No worries: ondergoed en sokken waren uitgezonderd van de actie. Zestien moedige fashionista’s gingen de uitdaging aan. Een leuke uitdaging om efficiënter om te gaan met wat je in je kledingkast hebt hangen en door te groeien in de hogere kunst van het combineren. Want mode gaat niet om kopen, kopen en nog eens kopen, maar om creativiteit. Je kunt hun verhalen lezen op thesixitemschallenge.wordpress.com
Pagina 17
Column uit het netwerk
Verbeter de wereld, ga winkelen! De Schone Kleren Campagne is er trots op een netwerkorganisatie te zijn. Daarom laat Goed Goed nieuws elke editie een organisatie uit ons platform aan het woord om in een column meningen en observaties te delen over ons werk en werkveld. Deze keer: Kirsten Oosterbroek van StoereVrouwen. Door StoereVrouw Kirsten Oosterbroek En daar sta je dan, in een legergroen jurkje, op hoge hakken en met roze baret! In een heus ‘koopleger’ ga ik als StoereVrouw de straat op om winkelende jongeren aan te spreken op hun koopgedrag.
Veel mensen staan er niet echt bij stil waar hun producten vandaan komen. Ze kopen gewoon wat ze mooi vinden. StoereVrouwen willen daar verandering in brengen. Want dát vinden wij nou stoer: iemand die geniet van het leven, maar zich niet zomaar alles laat verkopen. Die wel even vraagt of er geen kinderarbeid te pas is gekomen aan die bonbon, of dat er geen illegaal hout gebruikt is voor dat leuke tafeltje. Iemand die eisen stelt aan wat ze consumeert, met oog voor mens, natuur en dier.
even schrikken als je hoort dat de kledingarbeidster in Bangladesh slechts 58 eurocent krijgt voor het door haar gemaakte T-shirt dat hier in de winkel 25 euro kost. Maar we richten ons niet alleen op de consument. Samen met Goedewaar.nl en de Schone Kleren Campagne dagen we als StoereVrouwen ook onze favoriete kledingmerken uit om eerlijke en milieuvriendelijke kleding voor ons te maken. Want als onze kleding beter en eerlijker wordt geproduceerd, wordt shoppen nóg leuker. StoereVrouwen is een groeiend netwerk van ruim 1.300 bewuste shoppers, die samen een ‘leger’ van kritische consumenten vormen. Met positieve en opvallende acties stimuleren zij zowel elkaar als winkeliers en producenten tot wereldverbeterende veranderingen. Word ook StoereVrouw en sluit je aan via www.stoerevrouwen.nl.
In 2012 richten we ons op eerlijke kleding. We gaan de winkelstraat op met een yell over de kledingindustrie. We vertellen mensen dat je als consument verschil kan maken in de wereld. Je kunt bijvoorbeeld heel gemakkelijk op je smartphone checken hoe duurzaam jouw favoriete kledingmerk is met de mobiele kledingchecker van Goedewaar.nl. Zo hoef je niet met je vingertje te wijzen, maar kun je op een positieve manier mensen prikkelen om verantwoorder te shoppen. In april was ik een paar keer quizmaster tijdens ‘oneerlijke kledingquizzen’ die door heel Nederland werden georganiseerd. Oneerlijk, omdat het er in de kledingindustrie ook niet zo eerlijk aan toegaat. De spelregels waren nogal ongebruikelijk en als quizmaster had ik dan ook altijd gelijk. Via zulke acties hopen we dat jongeren vaker stilstaan bij hun koopgedrag en eens wat vaker een Eko- of Fairtrade-shirtje zullen kopen. Want het is wel
Pagina 18
Over de Schone Kleren Campagne De Schone Kleren Campagne gaat voor een wereld waarin alleen kleding te koop is die onder goede arbeidsomstandigheden is gemaakt. We zien het als onze uitdaging en missie om een brede beweging te creëren die eerlijke kleding - goed goed - vraagt en mogelijk maakt. Daarom informeren we mensen over de manier waarop hun kleren worden gemaakt, en geven we ze de mogelijkheid daar iets aan te doen. We stimuleren bedrijven hun verantwoordelijkheid te nemen, ondersteunen arbeiders in hun strijd voor gerechtigheid en vragen overheden goede wetten te implementeren, en zelf verantwoord in te kopen. De Schone Kleren Campagne bestaat sinds 1989 en brengt verschillende organisaties samen zoals de FNV, CNV Jongeren, de Landelijke India Werkgroep, SOMO en de NJR. De SKC is onderdeel van het internationale Clean Clothes Campaign. We baseren ons werk op de normen van de International Labour Organisation (ILO), de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
en de ervaringen en input van de miljoenen, voornamelijk vrouwelijke arbeiders die nu nog zoveel uren gedwongen moeten overwerken voor een hongerloontje. Dat moet en kan anders. Zie www.schonekleren.nl voor meer informatie.
Colofon
De volgende Goed Goed nieuws vind je bij je organisatie als die lid is van het SKC-platform, of bij je thuis als je donateur bent. Nog geen donateur? Ga naar www. schonekleren.nl om je aan te melden, of stuur de kaart uit het midden van deze Goed Goed nieuws in. Bij een donatie van minimaal 10 euro per jaar ontvang je twee keer per jaar dit blad, boordevol informatie, actiemogelijkheden en achtergrondverhalen. En je maakt een uitbuitingsvrije kledingindustrie mede mogelijk. Alvast veel dank.
Goed Goed nieuws is het blad van de Schone Kleren Campagne – voor betere arbeidsomstandigheden in de wereldwijde kledingindustrie. Redactie Niki de Koning, Christa de Bruin Eindredactie Johan Vogels Vormgeving Roel Dalhuisen, roeldalhuisen.nl Tekstbijdrages Jenneke Arens, Mireille Runhaar, Mirjam van Heugten, Kirsten Oosterbroek Druk Drukkerij PrimaveraQuint, Amsterdam
ISSN print 1877-9980 ISSN online 1877-9999 Goed Goed nieuws verschijnt twee keer per jaar en wordt verstuurd aan de vrienden van de Schone Kleren Campagne. Ook ontvangen? Word donateur via www. schonekleren.nl. De opvatting van derden en die van de Schone Kleren Campagne hoeven niet overeen te komen. Schone Kleren Campagne Postbus 11584, 1001 GN Amsterdam T 020 4122785 F 020 4122786
[email protected] www.schonekleren.nl www.facebook.com/schonekleren www.twitter.com/schonekleren Onderdeel van de Clean Clothes Campaign: www.cleanclothes.org
Pagina 19
