ISSN: 1876-7133
Stichting Religieuzen Tegen Vrouwenhandel Verschijnt driemaal per jaar - 18e jaargang nr 1 - april 2014
Inhoud SRTV-kalender april - september . . . . 2 Mensenhandel met huishoudelijke hulpen . . . . . . . . . . . . . 6 Prostituees Utrecht krijgen nieuwe plek. . 9 Steviger aanpak van mensenhandel.. . . . . . 9 Wereld première ‘Sex voor 5 euro’ in Den Haag. . . . . . . . 10 EU-akkoord over aanpak crimineel geld .. . . . . . . . . . . . . . 12 Malafide uitzendbureaus aangepakt .. . . 12 OM werkt samen met Filippijnen. . . . . 12
Afb: Zr. Ludwina Foolen
Britse politie redt slachtoffers mensenhandel . . . . . 12 Prostituant en strafrecht . . . . . . . . . . 14 Nieuwe Prostitutie Vertrouwenspersoon in Amsterdam .. . . . . 14 Een kans op een andere toekomst . . . 14
Bezoek ook eens onze website
www.srtv.info
God weet: het komt goed ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
Pasen – God weet: het komt goed (p 2) De bezieling: Christiane Berkvens-Stevelinck (p 3) SRTV bij Boskant Charity-avond in Den Haag (p 4) SRTV informatiebijeenkomst in Roermond (p 5) Waak en bid … / Schipholwake op Aswoensdag (p 7) Seks, moord en de Nigeriaanse mensenhandelmaffia (p 8) De arme weduwe (p 10) Op bezoek bij Fier (p 11) Nationaal Rapporteur Mensenhandel (p 13) Afscheid van de SRTV-postzegel (p 14) Filmrecensie: 12 Years a Slave (p 15) Wanneer het uur komt (p 16)
De SRTV is een ANBI, een door de belasting goedgekeurde ‘Algemeen Nut Beogende Instelling’. Dit betekent dat giften aan de SRTV van de belasting afgetrokken mogen worden.
SRTV-kalender april – september 2014 Themadag ‘Geschapen naar Gods beeld …’ Den Haag, Maastricht SRTV-themadag over mensenhandel voor geestelijk verzorgers en andere geïnteresseerden. De bijeenkomsten maken deel uit van een landelijke cyclus van 15 bijeenkomsten voor geestelijk verzorgers in detentiecentra, uitzetcentra, gevangenissen, kerken, migrantenpastoraat, etc. Experts van politie, maatschappelijk werk en opvang geven informatie aan deze specifieke groep. Meer informatie op www.srtv.info. Op 10 mei zal de SRTV met een stand en informatie present zijn op de Open Kloosterdag bij de Zusters van Liefde in Tilburg.
Van 28 mei tot 1 juni zal de SRTV, samen met de andere Religieuze organisaties tegen mensenhandel van het Europese netwerk RENATE, aanwezig zijn op de Duitse Katholiken Tagen in Regensburg.
SRTV voorlichtingsbijeenkomsten: 6 april Bewust naar Pasen, Raad van Kerken, Doorn 14 april Zijactief, Horn 15 mei Zijactief, Tungelroy 27 mei Gemeente Baarle Nassau
Pasen – God weet: het komt goed Ja, dat kan Pasen zijn. Opstaan tegen onrecht, tegen oorlog, tegen vrouwenhandel. Hopen, verlangen, er aan werken dat het goed komt. Misschien nog op deze onschatbare aarde.
God weet komt het goed God weet komt het goed, een rechtvaardige wereld waar niet de dood heerst. Je denkt na de dood een veel grotere ruimte waar je terecht komt. Waar we kunnen wat we nooit konden oogsten wat we niet hebben gezaaid – woorden die niet bestonden, dachten we, maar ze bestonden. Of gaan we in vlammen op? Of word je een vlam in de zon? Misschien nog op deze onschatbare aarde eeuwen van schoonheid, onder open hemel wijd landschap lichtrivieren, verte in blauw, rotsen, eikenwouden, valleien, steden in tuinen. En stilte groter dan taal. En liefde sterk als de dood. God weet: het komt goed, een rechtvaardige wereld waar niet de dood heerst. Huub Oosterhuis, Uit: God weet komt het goed Rainbow Pockets, 2005, blz. 108
Redactioneel Een nieuwe lente – een nieuwe vorm Met ingang van dit nummer van Verhandelingen wordt de voor- en achterpagina in kleur gedrukt. Om de kosten niet te hoog te laten oplopen blijft het binnenwerk in zwart-wit. Wel is de web-editie geheel in kleur (zie www.srtv.info). 2
Verhandelingen – april 2014
De Bezieling Christiane Berkvens-Stevelinck Op adelaarsvleugels gedragen (cfr.Exodus 19,4) ‘Op adelaarsvleugels gedragen’ zou je de leidraad kunnen noemen van het leven van mevrouw Christiane Berkvens-Stevelinck. Annemiek Schrijver vroeg haar op 20 december 2008 in de televisie uitzending Het Vermoeden naar een leidende tekst in haar leven. Ze koos het mooie lied van Huub Oosterhuis: Die mij droeg op adelaarsvleugels die mij hebt geworpen in de ruimte en als ik krijsend viel mij ondervangen met uw wieken en weer opgegooid totdat ik vliegen kon op eigen kracht Huub Oosterhuis in God weet komt het goed, blz. 30
Remonstrants Predikant Christiane is geboren uit streng katholieke ouders. Haar moeder moest katholiek worden, want ze was uit een seculier Joods gezin en haar vader was katholiek. Ze werd naar een kostschool gestuurd met een steng katholiek regiem, geleid door religieuzen. Na een studie geschiedenis heeft ze twee jaar in het Vaticaan in Rome gestudeerd en de rooms- katholieke kerk van binnenuit gezien. Na een verblijf in Israël om te bekijken of ze daar zou kunnen aarden, kwam ze in Nederland, waar ze ‘nog nooit een voet had gezet’. Ze is namelijk in Franstalig België geboren en opgevoed.
Al zwervend kwam ze daarna in Rotterdam terug en bezocht enkele kerken. Ze stapte een Remonstrantse kerk binnen en ‘het voelde daar zo warm en zo open’ dat ze na de dienst aan de predikant vroeg of ze ook geen predikant kon worden in de Remonstrantse Broederschap. Dat werd ze dus na anderhalf jaar versnelde studie. Op adelaarsvleugels gedragen Christiane weet zich gedragen door Iets dat boven ons uitgaat zonder gestalte. Ze noemt het God, tot wie ze zich kan richten. Gedragen ook door mensen. Ze is ongeveer sinds haar dertigste ernstig slechtziend.* “Op de moeilijke momenten van je leven helpen mensen je weer op de been.” In drie weken tijd verloor ze haar man, haar moeder en haar enige broer. “Je zit dan aan de grond. Vrienden zien wat er met jou gebeurt. Ze kunnen meevoelen maar niet totaal. Daarnaast helpt het dat je je gedragen voelt.” Toen ze in december 2008 in Het Vermoeden sprak met Annemiek Schrijver was ze juist herstellende van een zware operatie, waarvan de wonden nog pijn deden. “Je verliest de zekerheid, de controle over je eigen lijf. Dan moet je je oppeppen om er samen met een A(a)nder doorheen te komen. Een zeer leerzame periode.” Gedragen wil voor haar niet zeggen, dat ze zelf niets hoeft te doen. Het is hard werken om dergelijke pijnen en verlieservaringen te boven te komen. Er zijn momenten, dat je gaat denken dat er niemand is die je draagt. Maar je wordt ondervangen met uw (Gods) wieken en weer opgegooid, totdat je vliegen kan op eigen kracht. Dit is de spiritualiteit die zij heeft ontwikkeld. “Spiritualiteit is niet iets wat je van buitenaf krijgt, je moet het zelf ontwikkelen.” Christiane vond inspiratie, vertelt ze in het EO programma Dit is de zondag van 11 november 2013, bij een Anglicaans priester uit Nieuw-Zeeland. Father Michael heet hij. Zij ontmoette hem op de laatste assemblee van de Wereldraad van Kerken in Busan, Zuid-Korea. Michael trok in Nieuw-Zeeland op met mensen die net als hij uit Zuid-Afrika gevlucht waren vanwege de apartheid. Op een dag ontving hij een bombrief. Die ontplofte en hij verloor zijn handen en een oog. Toen de wonden geheeld waren en hij met de kunsthanden kon omgaan, zette hij zijn werk voort. Ook ontmoette zij eens een Anglicaanse bisschop met een ernstige vorm van spierdystrofie. De man gaf nog college met een spraakcomputer. Deze mensen zijn haar en andere mensen met een beperking tot voorbeeld en tot steun.
De bisschoppelijke school voor pastoraat in Rotterdam was haar volgende leerplek. Ze was daar toen een van de weinige vrouwen. Ze kon als vrouw niet zomaar in een katholieke parochie gaan werken. Een stageplaats bij een oude pastoor in Den Haag beviel haar zo slecht, dat ze het katholieke geloof vaarwel zei. Ze nam een jaar om na te denken. Ze hielp een boer in het Westland onder andere met het koeien melken, ‘een zeer spirituele bezigheid’. Verhandelingen – april 2014
Lid bestuur SRTV Christiane Berkvens-Stevelinck is sinds enkele maanden lid van het bestuur van de SRTV. Zij voelt zich aangesproken door het statement van de stichting. Daarin staat onder andere: “Plotseling kan het tot je doordringen dat er vrouwen verhandeld en verscheept worden alsof het dingen zijn. En kun je gaan denken: maar dat kán en dat mág niet gebeuren!” 3
Het verzet tegen vrouwenhandel is belangrijk. “Vooral kloosters (met name nu elders in de wereld) bieden een uniek netwerk van opvangmogelijkheden. Het kwaad van de vrouwenhandel moeten we op alle mogelijke manieren bekend maken.” Haar gemeente heeft een project in Indonesië geadopteerd, waar kloosterzusters verhandelde vrouwen opvangen en meisjes een vak leren om niet met prostitutie hun brood te hoeven verdienen. ‘Op adelaarsvleugels gedragen’ geldt vooral voor de slachtoffers van vrouwenhandel. Niet als iets vanzelfsprekends. De vrouwen lopen ernstige trauma’s op. Ze hebben lange tijd van rust en gedragen worden nodig voordat ze weer kunnen leren vliegen. Een druk leven Mevrouw Berkvens heeft een ‘een boeiend leven’, vertelde ze aan Annemiek Schrijver. “En vrolijk”, zegt Annemiek terug. Maar het woord vrolijk of vreugdevol kun je niet zo maar plakken op de levens van slachtoffers. “Mensen kunnen zo gebroken zijn, dat die levenskracht er niet meer is.” Soms zien we op de tv plaatjes van arme mensen, van kinderen, die toch vrolijk ogen. “Kijk”, zeggen we dan wel eens, “hoe gelukkig ze zijn, ondanks hun armoede.” We vergeten dan, dat dat vrolijke een adder onder het gras herbergt, laat Christiane Berkvens ons weten. Druk heeft ze het wel. Ze was bijzonder hoogleraar europese cultuur aan de Radboud Universiteit. Europese cul-
tuur kan voor studenten als bijvak gekozen worden. Dus gaf ze college aan kleine groepen. Ze vond het belangrijk om kennis over te dragen aan die studenten, in wederkerigheid. Ze is predikante in de studentenecclesia in Leiden. Dat is een heel oude functie. Toen communicatiemogelijkheden in vorige eeuwen heel beperkt waren was het doel van deze functie om hoogleraren met elkaar in gesprek te brengen. Nu houdt het vooral in: aanwezig en aanspreekbaar zijn voor ieder in de universiteit. En Christiane preekt regelmatig in de studentenecclesia van Leiden. Ze heeft een website www.moederoverste.nl. Daar kunnen mensen, die op een scharnierpunt in hun leven staan, zich melden om, samen met haar, na te denken over rituelen die die momenten kunnen markeren: bij de naamgeving van een pasgeborene, bij een huwelijkssluiting, bij rouw. Het betreft dan meestal mensen die ofwel geen betrokkenheid hebben met een kerk of heel verschillende levensbeschouwingen aanhangen. Prachtig werk vindt ze dat. Met recht een boeiend leven en rijk gevarieerd. Gijs Lieffering, SRTV-medewerker *
Christiane Berkvens-Stevelinck schreef het boekje Een witte stok met gps, Spiritualiteit van de beperking. 64 pagina’s | Paperback | ISBN: 978902114377 | Ook als E-book
SRTV bij Boskant Charity-avond in Den Haag De SRTV en haar werk werd door Theo Wierema, directeur van r.k. spiritueel centrum de Boskant, onder de aandacht gebracht van mensen in Den Haag. Een avond voor en met vrijwilligers, aandeelnemers, vrienden en anderen, zoals de uitnodiging vermeldde. De Boskant, een typische naam voor een voormalige kerk tussen de stenen en het asfalt in hartje Den Haag, wilde met deze avond laten zien dat het centrum het belangrijk vindt concrete projecten, zoals de SRTV, te steunen. Op 18 december 2013 organiseerde De Boskant een ‘Charity-avond’ voor haar vrijwilligers en donateurs.
O p e n i n g s s p r e k e r die avond, Wim Deetman, sprak over de kracht van religie en de belangrijke rol van vrijwilligers. Deze avond werd georganiseerd om de vrijwilligers en donateurs te bedanken voor hun inzet. Zij werden getrakteerd op een goede spreker, een mooi concert en een prachtige en indrukwekkende pantomimevoorstelling. Een van de medewerkers, een journalist, stelde mij vragen om zo het werk van de SRTV bij de aanwezigen onder de aandacht te brengen. In dit korte interview kon ik veel kanten van de SRTV belichten.
Bij binnenkomst was iedereen gevraagd lootjes te kopen. De opbrengst was bestemd voor de SRTV. Er waren mooie prijzen ter beschikking gesteld door ondernemers rondom de Boskant. De lootjes werden in een grote vaas gedaan en aan mij de eer de winnaars hier uit te halen. Tot slot werden alle aanwezigen uitgenodigd aan tafel te gaan waar royale porties boerenkool, zuurkool en hutspot werden geserveerd. De Boskant en alle gulle gevers uit Den Haag worden hartelijk bedankt voor dit mooie gebaar. Ivonne van de Kar SRTV-stafmedewerker
De Boskant: r.k. spiritueel centrum de Boskant staat midden in het centrum van Den Haag. Gedragen door enthousiaste vrijwilligers en professionals is het centrum vijf dagen in de week geopend voor iedereen die de behoefte voelt even binnen te lopen. Werkend vanuit het goede van de katholieke traditie is het een open centrum voor iedereen die zich er thuis voelt.
4
Verhandelingen – april 2014
SRTV informatiebijeenkomst in Roermond ‘Geschapen naar Gods beeld, behandeld als slaaf …’ Een goed gevulde kerk op zaterdagochtend, wanneer kom je dat nog tegen? Op zaterdag 22 februari vond een informatiebijeenkomst plaats in de serie ‘Geschapen naar Gods beeld, behandeld als slaaf …’ Deze zaterdagochtend stond Roermond op het programma. In samenwerking met mensen van Basisgemeente Jonge Kerk werd deze bijeenkomst georganiseerd. De ochtend was druk bezocht, ruim 50 deelnemers van jong tot ouder. Er waren belangstellenden vanuit de politie, religieuze mannen en vrouwen van verschillende congregaties en vrijwilligers van kerken en ontwikkelingssamenwerking. Bisschop De Jong die ook aanwezig was liet weten onder de indruk te zijn van het werk dat de SRTV verricht.
er een siddering door het publiek. Het is duidelijk aan Cher te merken dat dit werk haar werkelijk raakt, ze heeft hart voor de slachtoffers.
Dagvoorzitter Anne-Francine van Gogh sprak een welkom uit en opende de dag met de tekst uit Exodus waarin God ook ons oproept in actie te komen tegen de onderdrukking. Een zeer inspirerende tekst. Daarna werd de kaars aangestoken die gedurende het hele programma bleef branden. Cher Cruden
Helse Liefde Volgende sprekers waren Marlies Levels maatschappelijk werkster in Geleen en Theo Hendrickx. Hij is parttime politie rechercheur en geeft parttime pastorale zorg aan slachtoffers van geweld (jongeren, ouders, gezinnen, professionals) via Stichting Manna.
Anne-Francine van Gogh
Feiten en gevoel Cher Cruden van de politie Nederland Midden (Utrecht) sprak gedreven over de feiten zoals zij die tegenkomt rondom mensenhandel. Wetgeving, cijfers, push- en pull factoren komen aan bod. Verder sprak ze over andere factoren waar ze in haar werk tegenaan loopt: taalbarrières, intelligentieniveau, schaamte, stockholmsyndroom, PTSS, geen slachtoffergevoel, etc. Hierbij gaf ze allemaal duidelijke voorbeelden. Cher vertelde een aangrijpend verhaal van een slachtoffer in Utrecht: Telkens weer bezochten ze een meisje dat werkte in een woonboot. Ze zei niets, deed geen aangifte, maar later vertelde ze, “Jullie waren mijn kaars in het donker. Als jullie kwamen ging het licht even aan.” De politie besloot in te grijpen en het meisje bij haar pooier weg te halen. Hij werd uiteindelijk veroordeeld tot 9 jaar. Hij had 6 mededaders die ook allemaal veroordeeld werden. Bij dit verhaal gaat Verhandelingen – april 2014
Theo Hendrickx
Deze twee professionals hebben samen het project Helse Liefde opgericht. Ze geven informatie over loverboys. Ze werken met slachtoffers en hun familie; in de loop der jaren hebben ze een aanmeldsysteem ontwikkeld waarin meldingen worden gescreend en gecategoriseerd van code groen, oranje tot rood. Deze methode werd door hen in de westelijke mijnstreek ontwikkeld en zal binnenkort in heel Limburg worden toegepast. Ze leggen duidelijk uit waar slachtoffers mee te maken hebben wat factoren zijn die meespelen. Hoe loverboys te werk gaan, etc. In het project Helse Liefde hebben ze in 4 jaar tijd ruim 250 meldingen binnen gekregen waarvan 144 oranje en 26 rode 5
zaken. Deze twee groepen zijn daadwerkelijke slachtoffers van loverboys. Beide sprekers geven voorlichting op scholen (ook voor basis scholen) bij docenten en andere professionals.
Basisgemeente Jonge Kerk, Roermond
Het werk van de SRTV Daarna vertelt Ivonne van de Kar van de SRTV met een kleurrijke Power-Pointpresentatie het verhaal over het werk en de rol van de religieuzen tegen vrouwenhandel. Over de verschillende vormen van voorlichting en bewustwording in Nederland en in het buitenland, en hoe de SRTV ook wereldwijd zusters en paters inschakelt om mensen bewust te maken van de gevaren van mensenhandel en van de mogelijkheden bij migreren. Tegenwoor-
dig spreekt de SRTV in de voorlichting over ‘safe migration’. Bij deze voorlichting krijgen mensen een duidelijk beeld van de gevaren, maar ook van de mogelijkheden rondom migratie. Alleen waarschuwen werkt niet. Als het water aan de lippen staat, is het beter mensen te vertellen welke papieren je moet hebben om te migreren, welke mensen je wel kunt vertrouwen en hoe je kunt proberen te achterhalen of een baanaanbod klopt. In haar presentatie geeft Ivonne vele voorbeelden van voorlichtingsmaterialen die de SRTV in 23 jaar heeft ontwikkeld. Daarna is er gelegenheid tot het stellen van vragen en onderlinge discussie. Hiervan werd goed gebruik gemaakt. De verschillende geïnteresseerden kwamen met elkaar in contact. Iemand wilde weten of de SRTV een afdeling in Maastricht heeft. Ter plekke werd afgesproken te bekijken of deze informatiebijeenkomst in Maastricht gerealiseerd kan worden. Een man die actief is in de Oekraïne vroeg contactadressen van organisaties waarmee de SRTV werkt. De politie in Zuid-Limburg heeft contact gelegd met zusters die misschien voor noodopvang kunnen zorgen. Verschillende politiemedewerkers legden onderling contact en waren geïnteresseerd in het project Helse Liefde. Tot slot werd iedereen uitgenodigd voor een eenvoudige lunch. Tijdens de lunch werden geanimeerde gesprekken gevoerd en bleef de discussie voortgaan. Ivonne van de Kar, SRTV-stafmedewerker www.helseliefde.nl – www.stichtingmanna.nl
Mensenhandel met huishoudelijke hulpen In Amsterdam werd vijf jaar cel geëist tegen een vrouw die twee dames “maanden had gedwongen tot huishoudelijk werk, zonder betaling, met regelmatige mishandeling op de koop toe”. De officier van justitie benadert de zaak vanuit ‘het mensenhandelperspectief’. In de zaak bleek dat de 41-jarige Braziliaanse verdachte haar veel jongere landgenoten had ingeschakeld voor huishoudelijk werk. NRC Handelsblad schrijft dat de meisjes waren ingehuurd voor: “Drie uur per week, à tien euro per uur. In plaats daarvan werkten ze ‘gemiddeld 24 uur per dag’, zoals een van hen ernstig verklaarde. Voor niks. En de Gersina had hen voortdurend mishandeld. De vrouw had hen geslagen met alle
denkbare keukengerei: een bezemsteel, een dweil, een waterkoker, een staafmixer, een komkommer. Toen de politie een meisje aantrof, zat ze vol littekens.”
De Nationale Rapporteur Mensenhandel schreef in 2013 nog dat de definitie mensenhandel verbreed moest worden en ook gesignaleerd moest worden “in op het eerste ge-
Het motto van de SRTV: ‘Niet alleen de dromen die we delen zijn belangrijk maar ook het werk dat we samen doen.’ 6
zicht onschuldige fenomenen, zoals straatkrantverkoop, bedelarij of het aanvragen van toeslagen.” In artikel 273f van het Wetboek van Strafrecht staat: “Uitbuiting omvat ten minste uitbuiting van een ander in de prostitutie, andere vormen van seksuele uitbuiting, gedwongen of verplichte arbeid of diensten, met inbegrip van bedelarij, slavernij en met slavernij te vergelijken praktijken, dienstbaarheid en uitbuiting van strafbare activiteiten.” De advocaat van de verdachte vrouw beschuldigde de officier van justitie van een meer dan professionele ijver. De uitspraak volgt. NRC 28 jan 2014 door Alex van der Hulst
Een goede tip: Gooi na lezing deze ‘Verhandelingen’ niet bij het oud papier, maar geef deze ter kennismaking door aan vrienden, bekenden of familie. Verhandelingen – april 2014
Waak en bid … Schipholwake op Aswoensdag Een gewone zonnige woensdag in maart, zo lijkt het. Een zestigtal ogenschijnlijk gewone mensen, veelal ouderen, waaronder een groot aantal religieuzen, die lopen en zingen en waken en bidden rondom een groot grijs betonnen gebouw met hoge muren, middenin een leeg, vlak, onherbergzaam land. Erboven een zachtblauwe voorjaarslucht. Een auto van de marechaussee, met camera op het dak, volgt de stoet stapvoets van het begin tot het eind. En achter de ramen van het gebouw zwaaien mannen, vrouwen en kinderen. Het is Aswoensdag: een dag waarop overal ter wereld schuld wordt beleden, met as op het voorhoofd een kruis wordt getekend; een dag van herinnering, om vergeving vragen en om Gods nabijheid.
Onschuldigen Dat doen ook de mensen hier buiten in de open lucht. Zij herinneren zich de vreemdelingen, hun kinderen die opgesloten zijn, zij ontvangen een askruisje van Huub Oosterhuis en vragen, misschien niet met zoveel woorden: “God wees hier aanwezig, bij de vreemdelingen, hun kinderen en vergeef ons onze momenten van achteloosheid, van onverschilligheid.” Zij houden een wake bij het Justitiële Cellen-complex aan de rand van Schiphol, waar vreemdelingen worden vastgehouden. Soms een korte periode, maar ook voor langere tijd: hun detentie kent geen termijn. Waar mensen die geen strafbaar feit hebben gepleegd, toch worden vastgehouden en behandeld als criminelen. Onschuldige vluchtelingen, die alleen maar geen geldige papieren bij zich
hebben, zonder verblijfsvergunning, en die vaak hun land uit levensbelang zijn ontvlucht. Bij wie roept dit geen gevoelens op van machteloosheid en ongeloof? Hoe leef je na vandaag verder, vraagt Huub Oosterhuis zich af. Het is niet veel, maar misschien anderhalf uur per week waken en bidden? Waken bij de vreemdeling is toch: in de geest bij hen zijn, en bidden betekent toch: niet willen wanhopen, niet wegzinken in cynisme? Lijdenstijd Deze wake aan het begin van de lijdenstijd wordt bijgewoond door mensen uit alle windstreken van Nederland, die zich er niet bij neerleggen dat het Bijbelse gebod de vreemdeling huisvesten, met voeten wordt getreden. Het is de eerste van een serie bijeenkomsten, die op alle zondagen in de lijdenstijd plaatsvinden. Waken en bidden, dat doen ze, de mensen buiten de muren. Ze zingen, roepen, schreeuwen, ze zijn stil. Een rondgang om het gebouw met veel lawaai om de vreemdelingen achter het prikkeldraad te laten weten dat ze er zijn. Momenten van stilte om de slachtoffers van de Schipholbrand te gedenken. Voor 13 overledenen, van 21 tot 50 jaar, wordt een roos in een krans gestoken. Een twaalfjarige jongen stookt het vuur, waarin wetteksten worden verbrand: as voldoende voor alle aanwezigen en nog veel meer mensen. Sereen klinkt het zingen van een Latijnse tekst, weer lopen ze langs het gebouw met toeter en beltrom om de aandacht trekken van vreemdelingen en hun kinderen achter de hoge muren. Daarachter de nog hogere ramen. Palmzondagdroom Ze zwaaien nog een keer. Tot zondag. Wat zou het mooi zijn wanneer we dan allemaal samen zouden kunnen picknicken voor het cellencomplex, te midden van kerosinedampen, dat wel, en als de zon tenminste schijnt: vreemdeling, vreemde kinderen, weduwe en wees, arme sloeber en oud geld, tollenaar, farizeeër en bewaker. En op palmzondag een processie rondom het grauwe gebouw met allen die ook bij de picknick waren, met versierde veelkleurige stokken waarop een haantje prijkt, en kinderen die zingen in verschillende talen: Neem mij aan zoals ik ben, wek in mij wie ik zal zijn, druk uw zegel op mijn ziel en leef in mij … Take o take me as I am, summon out what I shall be, set your seal upon my heart and live in me … Juul van den Berg, SRTV-medewerkster www.schipholwakes.nl
“Dat wij ineenkrimpen bij het zien van onrecht, leed en schande die een ander mens worden aangedaan, dat het in ons schreeuwt, dat wij willen helpen, dat wij niet wegkijken, dat is onze innerlijke kracht.” Huub Oosterhuis, 5 maart 2014 Verhandelingen – april 2014
7
Seks, moord en de Nigeriaanse mensenhandelmaffia Gedurende vier maanden infiltreerde Tobore Ovuorie (33), onderzoeksjournalist van de Premium Times in Nigeria, kringen van mensenhandel in dat land. Onder haar bevindingen: zelfs Nigeriaanse instellingen die geacht worden mensenhandel te bestrijden, zijn geïnfiltreerd door criminele syndicaten. En: maffiosi die in mensen handelen zijn zo meedogenloos dat ze hun ‘producten’ soms zelfs vermoorden voor hun organen. Ovuorie was getuige, en heeft er nu nog nachtmerries van. Ovuorie had eerder al veel onderzoek gedaan naar de opkomst en de oorzaken van mensenhandel in Nigeria. “Zes op de tien verhandelde mensen die aankomen in het Westen zijn Nigeriaan”, zegt ze. “We moeten dus kijken naar wat deze, veelal jonge, mensen beweegt om hun lot te leggen in de handen van criminelen.” De volgende stap Ze stelde vast dat veel vrouwen en ook mannen vrijwillig de prostitutie in gaan in de hoop te ontsnappen aan de armoede. Voor veel van hen lijkt sekswerk in het buitenland een wenkend perspectief en dat staat in sekswerkkringen dan ook in Nigeria bekend als ‘de volgende stap’. Dat is dan ook de titel van haar verslag, dat in haar krant werd geplaatst.
Ovuorie besloot dat haar research pas compleet zou zijn als ze zelf een mensenhandeltransport mee zou maken. Ze wilde het verhaal vertellen van de velen die vertrekken, vaak om nooit meer terug te komen. Wat gebeurt er na de grens? Wat doen de handelaren met je nadat je een ‘contract’ hebt ondertekend? Voodoo dokters Ovuorie ontdekte dat op de meest gruwelijke manier: door getuige te zijn van de moord op twee mede-‘producten’, zoals de verhandelde mensen door hun bazen werden genoemd. De twee slachtoffers werden in het bijzijn van het gehele transport onthoofd en van enkele vitale organen ontdaan. Ovuorie zelf bracht het er ternauwernood levend van af: na geclassificeerd te zijn als ‘ongeschikt’ voor verder transport werd zij met drie mede-ongeschikten onderworpen aan gewelddadige duiveluitdrijving door bij het syndicaat betrokken traditionele medicijnmannen, voodoo dokters. “We hadden niet voorzien dat de criminele syndicaten tegenwoordig de handel in sekswerkers combineren met 8
de handel in organen. Mijn landgenoten die overwegen om sekswerk te gaan doen om aan de armoede te ontsnappen, moeten beseffen dat zij tegenwoordig voor hun organen kunnen worden gedood. De moorden waar ik getuige van was waren duidelijk ritueel want voor medische transplantaties moeten organen in een steriele omgeving verwijderd worden.” Nachtmerries In een twee dagen durende nachtmerrie werd haar haar ruw afgehakt met een machete en werd ze met zwepen geslagen, enerzijds om gereinigd te worden van de ‘boze geesten’, anderzijds om haar te laten bekennen welke machten haar beschermden. De gruwelijke activiteiten van de criminelen in het ‘trainingskamp’, waar mensen voorts getraind werden in striptease en zakkenrollerij, waren net zo onverwacht als traumatisch voor de overlevenden, waaronder Ovuorie. “Ik en mijn team bij de krant, Premium Times, waren aan deze opdracht begonnen in de wetenschap dat het riskant was. Maar moord hadden we niet verwacht. Wat ik nu ontdekt had was de fusie van criminele bendes op het gebied van prostitutie, mensensmokkel en orgaanhandel. Ik geloof dat deze fusie het directe gevolg is van de extreme criminalisering van prostitutie en migratie in Nigeria, die plaats vindt onder het mom van de strijd tegen mensenhandel.” Slechte vrouwen “Dit was voor mij meer dan alleen een verhaal. Het tempo waarin en de schaal waarop jonge Nigerianen worden verhandeld blijft stijgen. Die werkelijkheid greep me extra hard aan toen mijn beste vriendin stierf aan aids nadat ze was verhandeld. Ik ken ook anderen die zijn teruggekeerd van ‘werk’ in het buitenland. Ze zijn ziek en in sommige gevallen liggen ze op sterven. Als ze uit religieuze dorpen en gemeenschappen komen, wordt hen daar soms zelfs medische en andere hulp ontzegd. Omdat ze ‘slecht’ geweest zijn.” Corrupte machthebbers “De machthebbers zijn zelf vaak klant van pooiers en mensenhandelaars. Ik weiger werkloos toe te zien hoe mijn jonge landgenoten worden geslachtofferd door de mensenhandelaars en hun zogenaamd fatsoenlijke medeplichtigen in de regering. Sommige van die regeringssalarissen worden zelfs betaald door ontwikkelingshulpbudgetten die geleverd zijn om mensenhandel mee te bestrijden! Deze machtigen leven in luxe terwijl mijn generatie lijdt. En zij noemen hen slecht.” Campagnes werken niet “Juist omdat er nog zoveel jonge mensen zijn overgeleverd aan deze meedogenloze misdadigers en moordenaars, is het belangrijk voor mij om dit verhaal zo wijd mogelijk gepubliceerd te krijgen. Verhandelingen – april 2014
Uit mijn eerdere onderzoek weet ik dat het vroeger anders was. Mensenhandelaars waren niet zo geavanceerd. In Nigeria lijkt het wel alsof hoe meer je iets bestrijdt, hoe meer de criminelen zich ontwikkelen. Er is iets mis met de strategieën en dit heeft meestal te maken met het feit dat de syndicaten ook de macht hebben geïnfiltreerd.” “Anti-mensensmokkelcampagnes drijven jonge vrouwen die bereid zijn sekswerk te doen voor geld, juist ondergronds. Hen ‘opvoeden’ om uit de prostitutie te blijven werkt niet. Mensen in meer comfortabele landen beseffen te weinig dat sekswerk een logische keuze is voor veel gezinnen, meisjes en zelfs jongens, die niet op een andere manier aan geld denken te kunnen komen. Het is ook logisch dat velen van hen proberen om in het buitenland werk te vinden in de prostitutie. Maar sinds wereldwijd migranten en hun smokkelaars hard worden aangepakt, is sekswerkmigratie tot het terrein van de syndicaten gaan behoren. Daarom concludeer ik dat criminalisering van de prostitutie in Nigeria een slechte dienst heeft bewezen aan vrouwen die alleen maar proberen om wat geld te verdienen met sekswerk.” Internationale steun “De autoriteiten in Nigeria moeten worden gedwongen om misdaad werkelijk te bestrijden en medeplichtigheid van de instanties uit te roeien. Nigeriaanse ambassades moeten diensten verlenen aan Nigeriaanse burgers in nood en niet aan Nigeriaanse pooiers en andere criminelen. Ook in Nigeria en soortgelijke landen moet er hulp en advies komen en toegang tot gezondheidszorg voor men-
sen die in de prostitutie werken. Sterke en continue internationale druk op onze autoriteiten kan helpen.” Bewustwording in Nigeria “We zijn nu bezig met het aanmoedigen van discussies in het parlement over de geconstateerde medeplichtigheid aan mensenhandel van ministeries, politie, leger en douane. We hebben nu namen en feiten om mee te werken en we zullen niet rusten totdat we bereiken dat de overheid zich van criminelen gaat zuiveren. We hebben ook al organisaties en ambtenaren in sleutelposities hierover benaderd.” Nigeria is rijk. Als onze staat die rijkdom zou kunnen gebruiken om scholen, gezondheidszorg en een goed functionerend rechtssysteem op te bouwen, zouden we goed op weg zijn naar alternatieven voor zo velen die nu alleen prostitutie en emigratie zien als een manier om uit de armoede te ontsnappen. Het undercover project van Tobore Ovuorie vond plaats in een partnership met haar eigen krant, de Nigeriaanse Premium Times en de ZAM Chronicle in Amsterdam. Lees het hele dossier The Next Level van Tobore Ovuorie in het Engels op internet: http://www.zammagazine.com/chronicle-5/52-nigerianundercover-reporter-busts-human-traffic-network Ingekort en bewerkt door Ivonne van de Kar, SRTV-stafmedewerker
Prostituees Utrecht krijgen nieuwe plek Utrecht heeft definitief een nieuwe plek gevonden voor de raamprostituees die vorige zomer hun werkplekken moesten verlaten. Dat maakte het college woensdagmorgen bekend. De prostitutie verhuist naar de wijk Overvecht aan de noordkant van de stad. Afgelopen zomer maakte Utrecht een einde aan alle raamprostitutie in de stad door de vergunningen van exploitanten in te trekken. Ze zouden
zich schuldig maken aan mensenhandel en uitbuiting. Tot dan toe was raamprostitutie gevestigd op twee locaties in de stad, in de Hardebollenstraat en in woonboten aan het Zandpad. De nieuwe locatie zal ruimte bieden voor 162 ramen, net zoveel plekken als aan het Zandpad moesten sluiten.
we plek. In de tussentijd opent Utrecht een tijdelijke zone voor maximaal 32 werkplekken. Raamprostitutie in de Hardebollenstraat is ook weer mogelijk, maar er is nog geen exploitant met de juiste vergunning. Wel zullen de plekken tussen 2 uur 's nachts en 8 uur 's morgens dicht moeten.
Het college hoopt over een jaar te starten met de inrichting van de nieu-
ANP, 12 februari 2014
Stevigere aanpak van mensenhandel De werkgroep mensenhandel kan ook de komende 3 jaar aan de slag om zaken als uitbuiting op het werk en misstanden in de prostitutie aan te pakken. Dat heeft minister Ivo Opstelten (Veiligheid en Justitie) woensdag bekend gemaakt. De zogenoemde Task Force Mensenhandel moet de strijd tegen mensenhandel de komende jaren verder verstevigen en verbreden door te bezien hoe (jeugd)zorg en het strafrecht beter kunnen worden betrokken bij de aanpak van mensenhandel en loverboys. Volgens de minister is er de afgelopen jaren al veel verbeterd door de verbeterde aanpak waarvoor de werkgroep heeft gezorgd. Zo werken politie en justitie steeds nauwer Verhandelingen – april 2014
samen met bijvoorbeeld gemeenten en bedrijven in de de hotelbranche en de land- en tuinbouw. De Immigratie- en Naturalisatiedienst IND is deze week begonnen met trainingen voor medewerkers die tijdens hun werk te maken kunnen krijgen met slachtoffers en daders van mensenhandel. En voor gemeenten komen praktische aanwijzingen en informatie beschikbaar waarmee ze signalen die wijzen op seksuele uitbuiting, gedwongen bedelarij of dwangarbeid tijdig leren oppikken. Door samen te werken met Bulgarije, Roemenië en Hongarije wil Opstelten ook de georganiseerde bendes die zich bezighouden met mensenhandel aanpakken. ANP, 12 maart 2014 9
De arme weduwe Op een dag komt Genet, een van onze community-workers, naar me toe. Of wij niet een zeer arm gezin kunnen helpen? Het gaat om een oude vrouw, een weduwe die krom van de reuma niet veel meer kan. Ze heeft een blinde zoon en een kleindochter van 15 jaar oud. De zoon zorgt voor het inkomen door bij de boeren langs te gaan en te bedelen om voedsel en geld. De kleindochter zorgt voor het huishouden, haalt water en kookt. Het gezin is bekend bij de mensen in de dorpen. Dan slaat het noodlot toe. De zoon wordt ziek en kan hierdoor niet werken. Hij krijgt een hardnekkige longontsteking en is té ziek om naar de kliniek te komen. Een van de verpleegkundigen van onze kliniek gaat bij de man langs. Tijdens een bijeenkomst met onze community-workers word ik bijgepraat over de familie. Het is een schrijnende situatie. Het regenseizoen is begonnen en het huis blijkt overal te lekken. Er is geen eten, er zijn geen fatsoenlijke dekens en de oude vrouw blijkt ook geen kleren te hebben. Mijn hart huilt bij het horen van dit verhaal. We overleggen wat we moeten doen. Genet maakt een lijstje met de eerste levensbehoeften voor deze familie: dekens, olie, suiker, koffie, graan, wat eieren en een stuk zeep. Schrijfmateriaal voor de kleindochter is ook noodzakelijk opdat ze in elk geval naar school kan blijven gaan. Ook een rok en een warme trui voor de oude vrouw zijn nodig.
Na een paar weken vraagt Genet mij om mee naar het gezin te gaan. Het huis blijkt in een nog slechtere staat te zijn dan mij verteld was. Je kunt er aan alle kanten naar binnen kijken. Binnen zit de vrouw op de grond, onder een stuk vies, oud laken. Het eerste wat mij opvalt, is dat zij daar naakt zit. Ik snap er helemaal niets van. Ik had toch een rok en een trui meegegeven? Er is geen meubilair in het huis. Op de grond ligt een matras van stro en in een hoekje zie ik wat kookgerei en een koffiepotje. Gelukkig lijkt de zoon inmiddels wat opgeknapt en weer aan het werk. De oude vrouw is zo blij met ons bezoek, dat ze allerlei zegeningen uitspreekt. Over Genet, het project en over mij, ‘de Forengi’, de buitenlandse. Het ontroert mij. Ik kan het niet laten om aan Genet te vragen naar de kleding. Wat blijkt: de vrouw heeft haar kleding aan haar kleindochter gegeven. Als het meisje water moet halen en naar school gaat, moet zij er toch netjes bijlopen …! Ik ben diep geroerd. Het verhaal van Marcus over de weduwe met de twee penningen gaat door mijn hoofd en is vanaf dat moment verbonden met het verhaal van deze weduwe. De arme weduwe is het openingsverhaal van de verhalenbundel ‘Moeder voor één dag en 30 andere verhalen uit Ethiopië’. In de bundel, die geschreven is door SRTV-medewerkster Elma van den Nouland, staan 31 verhalen uit de tijd dat Elma werk-
zaam was in Ethiopië. Het zijn vlot geschreven verhalen, sommige ontroerend, andere hilarisch. Juist door die gevarieerdheid geven ze een treffende kijk op een bijzondere periode in het leven van Elma. Een fijn boekje om te lezen of om cadeau te doen.
De bundel, die voorzien is van prachtige foto’s, kunt u telefonisch bestellen bij de SRTV (073 6154444) of via e-mail (
[email protected]). Het boekje kost € 10,00 (€ 13,75 inclusief verzendkosten). Elma heeft de bundel onder eigen beheer uitgebracht. De netto opbrengst is voor de SRTV. Lucy Tillemans, SRTV-medewerkster
Wereldpremière ‘Sex voor 5 euro’ in Den Haag “You can easy buy a young girl, like you buy chocolate”, zegt een taxichauffeur in de documentaire. Op de achterbank van de taxi zit Yolanthe. De mede-oprichter en ambassadeur van stichting Free a Girl is op missie in Brazilië. Vanwege het WK voetbal is de verwachting dat de vraag naar seks met minderjarigen zal toenemen. Yolanthe wil dat dit stopt.
De EO-documentaire Sex voor 5 euro met Yolanthe Sneijder Cabau gaat in maart in première. De docu over kinderprostitutie in Brazilië werd voor het eerst vertoond op het Movies that Matter Festival in Den Haag. 10
Stichting Free a Girl presenteert de film van regisseur Margit Balogh en producent Pieter van Huystee Film & TV na de première nog op verschillende plekken in het land. De EO zend Sex voor 5 euro uit op donderdag 5 juni op Nederland 3. ANP, 13 februari 2014 Verhandelingen – april 2014
Op bezoek bij Fier ontmoeting met slachtoffers van mensenhandel Hoe bereid je je voor op een ontmoeting met slachtoffers van mensenhandel? Welke beelden vorm je je, hoe voel je je en welke houding wil je aannemen? Vragen die ons allen bezig houden als we in de trein naar Leeuwarden zitten. We zijn op weg naar Fier Fryslân, een huis waar slachtoffers van geweld worden opgevangen, waaronder die van mensenhandel. Wij, de leden van SRTV-Oost, zijn immers veel met hen bezig. In woorden en ook in wat wij willen doen: vijf of zes vrouwen die zich voortdurend afvragen hoe het toch mogelijk is dat vrouwen en meisjes, kinderen nog vaak, verhandeld worden alsof hun lichaam koopwaar is, alsof hun geest geen recht van leven heeft.
SRTV-Oost op bezoek bij Fier
En nu gaan wij de mensen ontmoeten om wie het gaat. Dat zijn meisjes die in Fier Fryslân wonen. Op een gewone doordeweekse dag, maandag wasdag, komen wij vanuit onze veilige huizen een totaal andere wereld binnen. Waar mensen dingen hebben meegemaakt die wij ons nauwelijks kunnen voorstellen. In wier levens veel van wat wij als goed ervaren, onderuit is gehaald. Die in een situatie terecht zijn gekomen, waar de gebruikelijke normen en waarden verschoven of zelfs omgedraaid zijn, waar alleen geld en macht nog tellen, waar macht vaak gehandhaafd wordt door geweld en manipulatie. Reële benadering Maar als er al sprake is van mythevorming rondom deze slachtoffers van mensenhandel, dan wordt die in Fier doorgeprikt. De liefdevolle en realistische wijze waarop deze meisjes worden benaderd door degenen die werkzaam zijn bij Fier Fryslân en het heldere zicht dat men ze hier op hun mogelijkheden en onmogelijkheden wil geven, helpt ook ons om zo realistisch mogelijk naar hun situatie te kijken. En in ieder geval zal het hèn helpen om ook toekomstgericht te zijn, te proberen hun eigen dromen te leren kennen en waar te maken. Verhandelingen – april 2014
Beeldveranderend De inleiding van Anke van Dijke, de zeer bevlogen directeur, helpt ons om onze houding te bepalen en zo authentiek mogelijk te blijven in de ontmoeting met de drie jonge vrouwen die met ons koffie drinken. Voor ons is dat ook een beeldenstorm, omdat de beelden die we gecreëerd hadden, niet meer kloppen. Wij verwachtten argwaan, onvriendelijkheid, angst en we zien drie vrouwen, meisjes nog, die hun best doen om ons te laten voelen dat we welkom zijn, hoewel ze niet graag over hun situatie praten. Ze wonen zes tot twaalf maanden in Rena, een veilige klinisch therapeutische setting in Fier Fryslân voor buitenlandse vrouwelijke slachtoffers van mensenhandel. We spreken met elkaar Engels en een tolk-vertaler ondersteunt ons. De groep waar deze meisjes deel van uitmaken, bestaat uit jonge vrouwen met verschillende nationaliteiten. De gemiddelde leeftijd is 25 jaar. Velen van hen bezitten geen geboortebewijzen, het is heel moeilijk voor hen om de juiste papieren te krijgen. Lange lijdensweg Een van de meisjes wil wel praten. In gebrekkig Engels hoor je dan tussen de regels door een hartverscheurend verhaal over valse voorwendsels, bedrog, uitbuiting, een lange lijdensweg totdat ze in Fier aankomt. Als ze daarvoor kiest wordt ze geholpen om aan de papieren te komen die ze nodig heeft voor terugkeer naar het land van herkomst, familie en vrienden. Niet dat dat laatste eenvoudig is. Vaak zijn er bureaucratische belemmeringen. Zij is lid van een kerk in Leeuwarden. De kerk is voor haar belangrijk, omdat zij er opgenomen is in een gemeenschap en daar kan bidden. Maar daar wil zij niet praten over wat zij heeft meegemaakt. Bewustwording Wel ziet zij het grote belang van voorlichting ook binnen de kerken over de gevaren van mensenhandel, zowel in het land van herkomst als in Nederland: een van de kerntaken van SRTV. Gevoelens van respect en compassie gaan bij ons hand in hand, wanneer wij de jonge vrouwen bedanken voor hun vriendelijke ontvangst, die ons over onze verlegenheid heen heeft geholpen. Van de beelden die we ons eerder hadden gevormd, is niet zo veel meer over. Hoopvol We gaan naar huis, onder de indruk, boos en verdrietig door de levensgeschiedenissen die we gehoord hebben, verwonderd over de levenskracht van de meisjes die we ontmoetten, hoopvol gestemd door wat er in Fier Fryslân aan begeleiding wordt geboden en nog meer gemotiveerd dan wij al waren voor het werk dat wij doen. Netty Gröllers en Juul van den Berg SRTV-medewerksters 11
EU-akkoord over aanpak crimineel geld Het wordt voor Europese landen makkelijker om crimineel geld te innen. Het Europees Parlement stemde dinsdag in met regels om het simpeler te maken geld of goederen van verdachten te bevriezen of in beslag te nemen als de kans bestaat dat de goederen of het geld anders worden weggesluisd. Het wordt voor EU-lidstaten bovendien makkelijker geld en spullen te confisqueren van personen die op de vlucht zijn geslagen, ziek of overleden zijn. In beslag genomen goederen zouden moeten worden ingezet ten voordeel van gedupeerden.
EU-commissaris Cecilia Malmström (Binnenlandse Zaken) verwelkomde de uitkomst van de stemming. “Deze wet maakt het makkelijker voor de politie om criminelen te raken waar het echt pijn doet: in hun portemonnee.” Plukze-wetgeving Volgens de EU wordt op dit moment minder dan 1 procent van de opbrengsten van misdrijven, zoals drugshandel, vervalsing en mensenhandel, bevroren en in beslag genomen. Nederland kent al geruime tijd een eigen zogenoemde plukze-wetgeving. ANP - Straatsburg, 25 februari 2014
Malafide uitzendbureaus aangepakt In Rotterdam zijn vorig jaar tachtig malafide uitzendbureaus aangepakt. Daarvan moesten er 28 hun deuren sluiten. De andere bureaus hebben een boete gekregen en de werkwijze aangepast. Dat is het resultaat van een proef van de uitzendbranche, de gemeente Rotterdam en het ministerie van Sociale Zaken. In totaal zijn er 138 uitzendbureaus onderzocht. De afspraak was om honderd uitzendbureaus uit de
markt te halen, maar dat aantal is niet gehaald. Veel arbeidsmigranten uit Oost-Europa werken via uitzendbureaus. Een deel van die organisaties houdt zich bezig met malafide praktijken, zoals onderbetaling, illegale tewerkstelling en het inhouden van hoge reis- en/of verblijfskosten. Te mager Het onderzoek bij een aantal uitzendbureau’s loopt nog. De koepel van
uitzendbureaus ABU noemt de proef nu al geslaagd. De gemeente Rotterdam vindt de uitkomsten nog te mager en pleit opnieuw voor een vergunningenstelsel waarbij nieuwe uitzendbureaus bij de gemeente een vergunning moeten aanvragen. In maart beslist minister Asscher van Sociale Zaken of het huidige certificeringsstelsel wordt vervangen door een nieuw vergunningstelsel. NOS.nl, 20 februari 2014
OM werkt samen met Filippijnen Het Nederlandse Openbaar Ministerie gaat nauw samenwerken met opsporingsdiensten in de Filippijnen om mensenhandel tegen te gaan. De diensten gaan informatie uitwisselen en samenwerken op het gebied van rechtshulp. Er komt een Nederlandse politiefunctionaris die de vaste contactpersoon wordt voor de Filippijnse autoriteiten. Daarnaast is er een videoverbinding aangelegd, zodat het OM makkelijk kan overleggen met Filippijnse collega’s. Kindersekstoerisme Voorzitter Bolhaar van het bestuur van het Openbaar Ministerie, het College van procureurs-generaal, is in februari naar de Filippijnen gegaan om afspraken te maken.
In het Radio 1-programma De Ochtend zei Bolhaar dat dat nodig is: “In de Filippijnen worden kindersekstoerisme en webcamseks met kinderen veel aangeboden. Nederland is juist een land dat mensen met de verkeerde belangstelling kent. Dus over en weer is er alle aanleiding om de handen ineen te slaan.” Door het internet is kinderseks een wereldwijd probleem geworden, zegt Bolhaar. De aanpak moet volgens hem daarom ook op internationaal niveau gebeuren. “Wij moeten samen met collega's in andere landen adequaat ingrijpen als dat nodig is. Om dat goed te doen moet je elkaar kennen, korte lijnen hebben en kunnen ingrijpen als dat nodig is.” ANP en NOS.nl, 17 februari 2014
Britse politie redt slachtoffers mensenhandel De Britse politie heeft in Noord-Engeland zeventien mannen, vrouwen en kinderen gered die mogelijk slachtoffer waren van mensenhandel en uitbuiting. Acht personen zijn aangehouden, maar er worden nog meer arrestaties verwacht. Dat heeft de politie van West Yorkshire vrijdag meegedeeld. Zestig agenten, plus medewerkers van gezondheidsdiensten en de ge12
meente, bezochten in de afgelopen drie dagen 25 adressen in de stad Leeds en brachten drie mannen, vier vrouwen en negentien kinderen over naar een opvangcentrum, waar ze werden ondervraagd. Zeventien van hen, voornamelijk afkomstig uit Slowakije, gaven aan dat zij werden uitgebuit. De meesten woonden onder ‘zeer slechte omstandigheden’ en hadden
‘weinig of geen inkomen’, zei inspecteur van politie Andy Williams. Anderen moesten hun uitkeringen afstaan of waren gedwongen vele uren te werken tegen een karig of zelfs helemaal geen loon, voegde hij eraan toe. Drieëndertig andere mensen gaven tijdens de actie aan ‘liever te willen blijven waar zij waren’, zei de politie. Novum, 29 november 2013 Verhandelingen – april 2014
Nationaal Rapporteur Mensenhandel: balans ontbreekt in gewijzigd wetsvoorstel Voer Prostitutiewet snel in, maar stel prostituee niet strafbaar Het gewijzigde voorstel van de Wet regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche biedt een landelijk kader voor prostitutiebeleid. Een uniform kader is hard nodig om te zorgen dat voor alle prostitutiebedrijven in Nederland, dus ook escortbedrijven, in de toekomst dezelfde regels gelden. In het gewijzigde voorstel en in het bijzonder in de strafbaarstellingen ontbreekt volgens de rapporteur om een aantal redenen echter de balans. Op grond van het gewijzigde voorstel kunnen zowel klanten, prostituees als exploitanten van prostitutiebedrijven strafbaar zijn. Deze strafbaarheid is met name gekoppeld aan de voorgestelde minimumleeftijd van 21 jaar voor prostitutiewerk. De wetgever zou volgens de rapporteur moeten voorzien in een aparte strafbaarstelling van klanten van slachtoffers van mensenhandel in plaats van een strafbaarstelling van prostituees jonger dan 21 jaar. Op 1 maart 2014 stuurde de minister van Veiligheid en Justitie een gewijzigd voorstel van wet (novelle) naar de Tweede Kamer. Deze novelle voorziet, anders dan in het eerdere wetsvoorstel, niet meer in een registratieplicht voor prostituees en ook niet meer in de zogenoemde ‘vergewisplicht’: de plicht voor klanten om vooraf vast te stellen dat zij diensten afnemen van een prostituee die zich geregistreerd heeft. De minister had toegezegd deze bepalingen te schrappen tijdens de behandeling van het oorspronkelijke wetsvoorstel in de Eerste Kamer in 2013. Landelijk, uniform kader voor prostitutie Na grondige analyse van het gewijzigde wetsvoorstel komt de Nationaal rapporteur tot de conclusie dat het belangrijk is dat de novelle zo snel mogelijk in werking treedt, om zo grotere uniformiteit te creëren in het prostitutiebeleid. De Wrp zou in ieder geval moeten leiden tot een heldere scheiding tussen de legale prostitutiesector en illegale prostitutie, zonder grijs en onvergund gebied. Daarvoor is het noodzakelijk dat de overheid duidelijkheid schept over de vraag wanneer zelfstandig werkende prostituees die al dan niet vanuit huis werken, onder de vergunningplicht vallen. Ook zou de minister met gemeenten moeten bespreken hoe de informatiepositie van prostituees ten aanzien van hun rechten en plichten kan worden verbeterd. Laat strafbaarheid prostituees vervallen De Nationaal rapporteur adviseert daarnaast de bepalingen die zien op de strafbaarheid van prostituees te laten vervallen. Vanuit de gedachte van bescherming van deze leeftijdsgroep ligt strafbaarstelling van de groep prostituees jonger dan 21 jaar niet voor de hand. De strafbaarstelling van klanten van prostituees tussen 18 en 21 jaar in de vergunde sector zou moeten worden geschrapt. In de vergunde sector zijn exploitanten immers degenen die moeten zorgen dat in hun bedrijf straks geen prostituees werkzaam zijn die jonger zijn dan 21 jaar. Uiteindelijk moeten Verhandelingen – april 2014
klanten in de legale, vergunde prostitutiesector er van uit kunnen gaan dat zij daar geen prostituees jonger dan 21 jaar zullen aantreffen. Wel blijven klanten strafrechtelijk verantwoordelijk wanneer de prostituee minderjarig is, dus jonger dan 18 jaar.
Geen zwakkere positie prostituee De resterende strafbaarstellingen in de novelle zouden dan zijn op de exploitant en, buiten de vergunde sector, op de klant van 18 tot 21-jarige prostituees. Deze strafbaarstelling van de klant moet in ieder geval niet leiden tot een zwakkere positie van een prostituee doordat zij haar anonimiteit jegens klanten moet opgeven. Bij de leeftijdsverhoging en de strafbaarstelling van klanten van deze groep prostituees moet daarnaast worden aangetekend dat effecten hiervan op de omvang van mensenhandel op voorhand niet goed te voorzien zijn. Stel klanten van slachtoffers van mensenhandel strafbaar Ten slotte zou, afgezien van de invoering van de Wrp, het Nederlandse strafrecht moeten voorzien in een aparte strafbaarstelling van klanten van slachtoffers van mensenhandel. Wanneer sprake is van uitbuiting binnen de prostitutie moet niet alleen de mensenhandelaar worden aangepakt, en degenen die anderszins geld aan haar verdienen. Ook de klant die weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat de prostituee die hij bezoekt, slachtoffer is, moet op zijn gedrag kunnen worden aangesproken. De rapporteur deed die aanbeveling al eerder, in haar Negende rapportage mensenhandel. Het advies kan worden meegenomen in een daartoe strekkende wetswijziging dan wel wetsvoorstel van de minister, of in het reeds aangekondigde wetsvoorstel van de ChristenUnie. www.nationaalrapporteur.nl, 21 maart 2014 13
Prostituant en strafrecht In opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie onderzocht mr. dr. Kai Lindenberg van de Rijksuniversiteit Groningen de strafrechtelijke verantwoordelijkheden van de prostituant bij mensenhandel en minderjarigheid. De quickscan bestaat uit een juridische documentenanalyse en enkele interviews over de effectiviteit van prostituantenwetgeving. Daarnaast geeft het een beknopte weergave van de strafrechtelijke aansprakelijkheid van de prostituant in Finland en Engeland.
de strafbepalingen momenteel al onder specifieke omstandigheden mogelijkheden bieden om de klant strafrechtelijk ter verantwoording te roepen. De quickscan maakt evenwel tegelijkertijd duidelijk dat een afzonderlijke – en op een ruimere leest geschoeide – strafbaarstelling eveneens zou passen in ons strafrechtelijk stelsel. www.hetccv.nl, 6 maart 2014
Onderzocht is onder welke omstandigheden de prostituant (de klant van prostituees) op grond van het huidige strafrecht strafbaar is. Hierbij is de conclusie dat bestaan-
Nieuwe Prostitutie Vertrouwensvrouw in Amsterdam Heleen Driessen, werkzaam bij zorgorganisatie HVO-Que-rido start als Prostitutie Vertrouwensvrouw in Amsterdam. Haar belangrijkste taak is het opbouwen en onderhouden van een vertrouwensband met prostituees.
Vertrouwensvrouw De Vertrouwensvrouw signaleert problemen en ontwikkelt oplossingen, bijvoorbeeld op het gebied van positieversterking van prostituees, gezondheid, arbeidsrecht en uitbuiting. Zij biedt eerste hulp en schakelt collega's en partnerorganisaties in als dit niet voldoende blijkt. In haar nieuwe
functie fungeert ze als spil tussen het werkveld en de beleidsmakers. De functie Prostitutie Vertrouwensvrouw is recent door de gemeente Amsterdam overgedragen aan zorgorganisatie HVO-Querido. www.hetccv.nl, 12 maart 2014
Een kans op een andere toekomst Op de website van Mensen met een Missie vertelt Sandra Israël, programmamedewerker Latijns-Amerika, dat ze in maart ‘El Pozo’ bezocht. Dit is een partnerorganisatie in Peru die vrouwen steunt die slachtoffer zijn van seksuele uitbuiting. Zij helpen vrouwen uit de seksindustrie en geeft hen zo een kans op een andere toekomst. Sandra: “De kracht die deze vrouwen nu tonen vind ik zó
bijzonder. Zo vertelt een van de vrouwen die ik sprak: ‘Het is niet makkelijk geweest, we zijn vaak teruggevallen, ik ook. Maar ik ben ook weer opgestaan.’ Inmiddels is deze vrouw voorgoed gestopt met werken in de prostitutie. Haar krachtige, zelfverzekerde uitstraling was enkele jaren geleden ondenkbaar. Dankzij El Pozo heeft zij geleerd om op een andere manier naar het leven te kijken, weet ze nu dat zij zichzelf mag respecteren en dat zij mag genieten van het leven en haar eigen welzijn.” Binnenkort op de website meer informatie over dit project. www.mensenmeteenmissie.nl
Afscheid van de SRTV- postzegel
Bij gelegenheid van het 20-jarig bestaan werd op 3 maart 2011 de eerste SRTV-postzegel officieel uitgereikt aan de toenmalige wethouder van welzijn en zorg in ’s-Hertogenbosch. Helaas moeten we nu, drie jaar later, afscheid nemen van onze eigen postzegel. 14
Het laten drukken van een eigen postzegel bracht tot eind 2013 geen extra kosten met zich mee, maar vanaf 1 januari 2014 moet er voor een postzegel met een persoonlijk tintje wél meer betaald worden. Een velletje van 10 zegels kostte in 2013 nog € 6,40. Nu moeten we daar € 7,55 voor betalen. Dat betekent dat de frankering met een eigen zegel per brief/ kaart 11,5 ct. duurder is dan met een gewone postzegel! Wij vinden doorgaan met het uitbrengen van de SRTV-zegel dan ook niet langer haalbaar.
Hoewel het jammer is dat hij verdwijnt, houden we wel een zeer goed gevoel aan onze postzegel over. Drie jaar lang is het een geweldig middel geweest om vrouwenhandel en de SRTV onder de aandacht van een breed publiek te brengen. Wij willen dan ook iedereen bedanken die onze zegel heeft gebruikt bij het frankeren van post. Lucy Tillemans, SRTV-medewerker N.B. Er zijn nog enkele velletjes wereldzegels in voorraad. Verhandelingen – april 2014
Filmrecensie “12 Years a Slave” is het onvoorstelbare waargebeurde verhaal van een man wiens vrijheid gestolen werd, maar nooit de hoop opgaf. De Verenigde Staten, 1841. Solomon Northup, een vrije zwarte man uit New York, wordt ontvoerd en verkocht als slaaf. Zijn gevangenschap is een constante strijd om te overleven en zijn waardigheid te behouden. De behandeling is onmenselijk, de plantage-eigenaar wreed en onvoorspelbaar, de angst tastbaar. Af en toe verlichten onverwachte blijken van mededogen zijn bestaan. In het twaalfde jaar van zijn beproeving ontmoet hij een hevige tegenstander van de slavernij. Deze ontmoeting zal voor altijd zijn leven veranderen … De film won in 2014 de Oscar voor de Beste Film. http://kinepolis.com/nl/films/12-years-slave
12 Years a Slave Wie bekend is met Steve McQueens eerdere films, weet dat ze allerminst prettige kijkervaringen zijn. Hunger en Shame waren heftige films die je na een keer gezien te hebben, misschien niet zo snel weer hoeft te zien. Met 12 Years a Slave pakt McQueen weer een zwaar thema aan, een die daarbij ook nog eens extra gevoelig ligt en waar maar weinig filmmakers hun vingers aan hebben durven branden. 12 Years a Slave is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Solomon Northup (Chiwetel Ejiofor), een violist uit New York, die als slaaf in Louisiana terecht komt. Na wat omzwervingen belandt hij bij de wrede slavendrijver Edwin Epps (Michael Fassbender), waar hij nog jaren slaaf zal zijn. Zoals McQueen eerder de ervaringen van hongerlijden en seksverslaving invoelbaar maakte, laat hij nu zien hoe het voelt om een bezit te zijn en geen uitweg te hebben. Het is een horrorsituatie die je je eigenlijk niet eens kunt of wilt voorstellen, maar door McQueen gedwongen wordt onder ogen te komen. Hij vertelt het simpele verhaal zonder veel poespas, wat de gruwelijkheid van de situatie alleen maar harder doet aankomen. Dit komt ook door de manier waarop de personages worden neergezet. Aan de ene kant is het onmogelijk enige sympathie te voelen voor de blanke personages. McQueens vaste samenwerker Fassbender is nooit de minste om de donkere kanten van een personage te laten zien en hij doet dat in dit geval in het extreme. Edwin Epps is een huiveringwekkend slecht mens en krijgt weinig kans enige dimensionaliteit of diepte te tonen. Tegelijk kun je je ook niet voorstellen wat de slaven meemaken en maakt McQueen het je niet makkelijk je dicht bij ze te
laten voelen. Ejiofor, en ook Lupita Nyong’o, die een andere slavin op de plantage van Epps speelt, zijn sterk in het overbrengen van het ondraaglijke lijden. Maar hun personages hebben, als overlevingstactiek, ook iets afstandelijks.
Zo wordt 12 Years a Slave nooit echt emotioneel, wat niet wil zeggen dat de film geen gevoelens losmaakt. Integendeel, het voelt als een stomp in je maag. Het laat zien wat je liever niet wil zien en McQueen doet er niets aan om je op je gemak te stellen. Zijn keuzes laten de noodzakelijke onbevreesdheid zien waar dit onderwerp om vraagt. Zo kan misschien ook het wat abrupte einde verklaard worden. Het is duidelijk McQueens keuze geweest om het leven van een slaaf zonder enige concessies te tonen. Alles daaromheen, dus ook de ontlading, is ondergeschikt. Met als resultaat een film die je de rillingen over je rug laat lopen en er weinig aan doet je beter te doen voelen. En zo hoort het. Bobbie Noë, 21 februari2014 www.filmabides.nl/film/recensie-12-years-a-slave
Een Amsterdamse journaliste leest een ruim 150 jaar oud, halfvergeten boek. Tijdens het koken, terwijl ze de kinderen naar bed brengt - ze blijft lezen, zo gegrepen is ze door het verhaal. Dit kan niet waar zijn, denkt ze. Dan sprint ze de trap op, naar de werkkamer van haar geliefde, beeldend kunstenaar en filmmaker van naam en faam. Hij worstelt met het scenario voor een film over slavernij. Daarom had ze historisch materiaal gezocht via internet: slave narratives, ter inspiratie. Gewoon even googelen en op Amazon kijken, hoe simpel kan het zijn? Dit móet je lezen, zegt ze, zwaaiend met haar ontdekking; alles, álles wat je nodig hebt, staat hierin! Maar als hij het boek wil pakken, grist zij het terug. Hij mag het hebben, maar pas straks, als zij het uit heeft. En dan maakt hij er een film van met Bret Pitt als producer. Een film die hen op rode lopers brengt. Uit: Parool, 14 februari 2014. Door Marjolein de Cocq
Verhandelingen – april 2014
15
Wanneer het uur komt Wanneer het uur komt, doet U een waterval klateren in mijn woestijn; met zuivere olie zalft U mijn hoofd, en door uw kracht zal ik mijn zwakheid overwinnen. U bent mijn leidsman, uw voetspoor volg ik en ik bewandel het smalle pad dat naar uw Huis voert. U zegt mij wanneer en waarlangs, en ik zal uw weg gaan vol blijdschap. Geef Heer, dat ik op mijn tocht met hart en ziel mee vier het feest van het Leven! Het feest van het Lege Graf! Het feest van de Overwinning! Het feest van het Kruis!
Ik zal de lijdenskelk drinken, hoe bitter ook, maar spreek mij moed in, Heer, zodat mijn hart niet langer beeft van angst, en mijn hoop niet bevriest in deze kilkoude verlatenheid, in de hoop uw Handen te kunnen vasthouden bij het Vuur dat oplaait op de Berg. Uw volk is de Berg! Doorstroom mij met uw kracht en maak mijn geest geducht, opdat de duizend en één voorwendsels waarmee het hart tracht te ontsnappen aan wat werkelijk telt mij niet doen vergeten dat er in uw Huis altijd Brood zal zijn en Wijn en dat uw Woning, God, zich overal bevindt waar de machtelozen hun recht zoeken, de stralende gerechtigheid van het Nieuwe Vaderland, die reeds in onze ogen glanst!
Laat mij iedere morgen, Heer, de stem horen van de goddelijke Hovenier met de altijd nieuwe boodschap: “Ga en zeg tegen mijn broeders en zusters dat ik de dood overwonnen heb, en dat ik voor allen een plaats heb bereid in het Nieuwe Vaderland. Waar grond, liefde en geluk om niet gegeven worden, waar geld geen rol speelt en melk en brood samen gedeeld worden, waar de geringsten van mijn broeders en zusters zich de voornaamsten voelen aan de Tafel van de Vader.” Zeg en herzeg mij elke avond dat Gij hebt overwonnen de Vorst der duisternis.
Julia Esquivel, Guatemala ‘Guatemala zal bloeien’, uitgave van Bijeen, 1987
Colofon is een uitgave van de Stichting Religieuzen Tegen Vrouwenhandel (SRTV) als bijdrage in de strijd voor een rechtvaardige, democratische samenleving. ING bank KvK 16
IBAN: NL30INGB0000420557 BIC: INGBNL2A / t.n.v. SRTV, Den Bosch 34156001
Redactie: Ivonne van de Kar Gijs Lieffering Lucy Tillemans Wil van der Leeuw Kitty Simons Juul van den Berg
Redactieadres: SRTV Sint Janssingel 92 5211 DA Den Bosch telefoon: 073 - 615 44 44 e-mail:
[email protected] internet: www.srtv.info Verhandelingen – april 2014
