Gjallar (jachthoorn) is de hoorn

Waldur en worsten

Z

eg je Waldur dan zeg je worsten, althans voor diegenen die niets te maken hebben met energietechniek. Sinds jaar en dag gebruikt Waldur de ‘elektrisch opgewarmde worsten’ als promotiemiddel om de aandacht te trekken voor haar activiteiten.

G

jallar (jachthoorn) is de hoorn gedragen door Heimdall, de wachter van de Noorse goden. Met een zachte toon kondigt Heimdall de komst van de goden aan, maar in tijden van gevaar klinken krachtigere tonen.

Draaistroomdispuut Waldur Den Dolech 2, IM 1.06 Postbus 513 5600 MB Eindhoven Telefoon: 040 - 247 3563 Fax: 040 - 243 4364 E-mail: [email protected]

Actieve leden Waldur Bestuur Inge Tigchelaar Dirk Schoenmakers Giel van de Wijdeven

Maar niet alleen de eigen activiteiten, ook op de publieksdag heeft het worstenbakken een plekje veroverd om techniek te promoten. Op de verjaardag van Frits Philips was Waldur ook van de partij op de markt om worsten te bakken. Dit is overigens heel leuk om te doen met al die kinderen. Sommigen hebben de worst al lang en breed in de maag zitten, voordat het bijbehorende, educatief verantwoorde verhaaltje, over hoe het komt dat de worsten warm worden, afgelopen is. Anderen bekijken de worst eerst met veel argwaan van alle kanten, voordat ze hem voorzichtig hapje voor hapje opeten. Soms helpt je collega-worstenbakker hier dan ook goed aan mee met een geplaatste opmerking als: “je moet het worstje wel recht houden, anders loopt de stroom er weer uit.”

Student Vacatures

Excursiecommissie Koen Meessen Teun Oome Giel van de Wijdeven Jeroen Grootens

Geachte heer/mevrouw,

Martijn Kremers

D Dorota Pawelek

oor middel van dit voorwoord wil ik graag solliciteren op iedere openstaande vacature binnen de energietechniek. Ik ben bijna afgestudeerd en dringend op zoek naar een leuke, uitdagende en goed betalende baan. Reacties kunt u sturen naar:

Gerard Smits (Afgestudeerd)

[email protected].

Gjallar-commissie Marcel Geers (Afgestudeerd)

Bram Vonk Met vriendelijke groet,

Paul Wingelaar Student Vacatures

De Voorzitter

Symposiumcommissie Dirk Schoenmakers

Het verse Waldur bestuur

Bart Simons Michel van Eerd Waldur promotie met Gjallars, posters en natuurlijk de overheerlijke geëlektrocuteerde Frankfurter worsten

De meer in de energietechniek geïnteresseerde studenten weten ondertussen wel, dat als er worsten gebakken worden in de kantine, er weer een leuke activiteit aan zit te komen, waar ze zich voor in kunnen schrijven. Ook is er ook nu een speciale wagen gemaakt waar het worstenbakapparaat mooi in past. Deze (uiteraard) knalgele wagen zorgt ervoor dat er niet meer met drie wagens Frankfurters van onze welbekende grootgrutter gesleept hoeft te worden. Of dat het hele Waldurhok overhoop moet voordat alle benodigde spullen weer bij elkaar gezocht zijn om worsten te gaan bakken. Nu er voortaan ook broodjes bij de worsten uitgedeeld worden mis ik eigenlijk alleen de zuurkool nog… Misschien iets voor volgende keer…

Jeroen Grootens

Steven Kardinaal

Lustrum Inge Tigchelaar Dirk Schoenmakers Student Vacature

Colofon Nummer 1 Jaargang 4 (editie 10) 15-12-2006 Redactie: Marcel Geers, Dorota Pawelek, Gerard Smits, Bram Vonk en Paul Wingelaar Email: [email protected] Oplage: 200 f/c print, 180 digitaal

12

Inhoudsopgave: Van de voorzitter................................................... ...................................................1 1 Lunchlezing Eneco ............................................... ...............................................3 3 Studenten opendag FOM-Rijnhuizen ................... ...................5 5 Uit het bedrijfsleven: Vincent ................................ ................................6 6 Waldur sollicitatietraining ...................................... ......................................7 7 Lunchlezing KEMA ............................................... ...............................................7 7 Excursie Continuon .............................................. ..............................................9 9 Met Cigré naar Parijs .......................................... ..........................................11 11 Waldur en worsten .............................................. ..............................................12 12

De oplettende lezer heeft het niet gemist. In plaats van brieven te schrijven of een CV op Internet te posten, heeft de oud-voorzitter van Waldur een verkapte sollicitatiebrief voorop de Gjallar laten verschijnen. Binnen enkele dagen werd Waldur dan ook overspoeld door e-mails en telefoontjes, met als resultaat dat Waldur een nieuwe voorzitter heeft moeten aanstellen. Via deze weg wil ik Bart Pluijms nog eens bedanken voor zijn anderhalf jaar voorzitterschap van Waldur en hem veel succes wensen bij zijn nieuwe werkgever. Ook Jan Schellekens heeft het bestuur verlaten na bijna twee jaar trouwe dienst als secretaris. Waar mensen weg gaan, komen er gelukkig ook weer nieuwe mensen bij. Jan is vervangen door Dirk Schoenmakers en de voorzittershamer wordt tegenwoordig door mij gehanteerd. Dit betekent wel dat voorlopig de positie van Commissaris Externe Betrekkingen weer vervalt. Deze keer dus geen verkapte sollicitatie, maar wel een verkapte vacature!

Inge Tigchelaar

P ro f e s s i o n a l Development P ro g r a m

Met Cigré naar Parijs

E

ens in de twee jaar organiseert de internationale energietechnische organisatie Cigré een congres in Parijs. Hier mag iedere keer één student van de TU Eindhoven naartoe om eens in de grotemensenwereld rond te kijken. Dat was ik dus afgelopen

jaar.

Zoek jij spanning in je carrière? Met je TU-diploma (Energietechniek) en een gezonde dosis ambitie kun je een spannende carrière opbouwen bij een top 3 energiebedrijf: ENECO Energie Infra. Speciaal voor technici op HBO en WO niveau hebben wij het Professional Development Program (PDP) ontwikkeld. Dit programma bestaat uit twee fasen. De eerste fase is een oriëntatie van drie weken, waardoor je ENECO Energie Infra beter leert kennen. In de fase daarna kies je je doelfunctie. Dit is bijvoorbeeld een engineersfunctie of een meer praktische aansturende functie in de uitvoering. Je groeit in ruim een jaar naar je doelfunctie en volgt hierbij, samen met andere PDP-ers, verschillende vaardigheidstrainingen. Ook krijg je gedurende het programma begeleiding van een coach, zodat je het maximale uit jezelf en uit onze mogelijkheden haalt.

Cigré is onderverdeeld in veel verschillende afdelingen, variërend van hoogspanningstechniek tot vermogenselektronica tot automatisering van onderstations. Kortom, voor elk wat wils. Voor ieder onderwerp was een aantal papers uitgezocht, die samen een beeld moeten geven van interessante ontwikkelingen op dit gebied. Tijdens het congres in Parijs worden de papers niet meer gepresenteerd, maar wordt er een discussie gevoerd over de onderwerpen waar de papers over gaan. Ik ben op zondag na de Intro dus op de trein richting Parijs gesprongen, wat al een ervaring op zich was. Ik had niet gedacht dat je in anderhalf uur vanuit Brussel in Parijs zou zijn. Eerlijk gezegd vroeg ik mij op het moment van aankomst net af of we België al uit waren... In Parijs had ik een mooi hotelletje op loopafstand van het congrescentrum. Gedurende de week waren overdag verschillende sessies, waarvan ik er zo veel mogelijk heb bijgewoond. Ondertussen was er een bedrijvenmarkt (waar wel fatsoenlijke koffie te krijgen was) en kon er natuurlijk naar harte lust genetwerkt worden. De lunch was een verhaal apart. Zo’n twee straten van het congres centrum af, verstopt in een doolhof van straatjes, ligt een pleintje met een bakker. Iedere dag tussen twaalf en twee is daar de hele Nuon-gang te vinden om gezamenlijk een broodje van de bakker te eten met een blikje cola erbij voor de dorst. Ik heb mij vrij snel aan deze gewoonte aangepast en dat is me erg goed bevallen. Ik vraag mij nog steeds af waar die andere 2500 mensen aten...

Lijkt het je wat? Mail je CV met je afstudeerrichting en -datum naar: [email protected]. Dan nemen wij contact met je op. Je kunt ook bellen: 010 - 457 5069 of kijken op www.enecojobs.nl.

pdp Kun jij onder spanning presteren? Test jezelf op www.enecopowergame.nl!

Het avondprogramma was bijna nog voller dan het dagprogramma. En dan denk je dat een Intro-week zwaar is! Parijs is het paradijs van de kleine leuke restaurantjes en terrasjes. Het duurde dan ook niet lang voor een stamkroeg gevonden was, waar de hele week de dag afgesloten kon worden met een biertje (8 Euro voor een halve liter: auw!).

Het congrescentrum...

De woensdagavond was toch wel het leukst. Op woensdag was de ‘Hollandse avond’. Inmiddels een waar begrip binnen de energietechniek. Er wordt gegeten in een restaurant in het Bois de Bourgogne, een park dat eigenlijk niet al te goed bekend staat, maar waar dus een voortreffelijk restaurant staat. Daar mochten we tussen de gangen door genieten van een stuk cabaret, wat erg vermakelijk was. Zeg nou zelf, hoe vaak kun je je afstudeerprof met nougat bekogelen en toch nog kans maken op een voldoende? Op het einde van de week was er nog wat tijd om de stad zelf te bekijken. Ondanks dat ik al eens in Parijs geweest was, was er nog voldoende te zien. Wat niet veel mensen weten is dat onder Parijs een gangenstelsel ligt waarin de botten van miljoenen Parijzenaren liggen opgestapeld.

ENECO Energie behoort tot de top 3 energiebedrijven in Nederland en is gespecialiseerd in de levering van gas, elektriciteit en warmte. In totaal zijn er binnen ENECO Energie zo’n 5.000 medewerkers dagelijks actief, van wie 2.400 bij de divisie Infra. Infra houdt zich - ook op commerciële basis - bezig met de aanleg, het onderhoud, het beheer van elektriciteit-, gas- en warmtenetten en het opheffen van storingen in die infrastructuren.

Al met al was het een hele leuke week waarin ik veel mensen heb leren kennen, veel interessante lezingen heb bijgewoond en veel bier heb gedronken (maar dat was natuurlijk onder dwang). Ik kan dan ook iedereen aanraden om over twee jaar op te letten of je misschien ook in aanmerking komt om mee te gaan naar Parijs.

Inge Tigchelaar

Inge op zoek naar botten van miljoenen Parijzenaren

11

Lunchlezing ENECO: aansluiting WKC Pernis

D

e nieuwe warmtekrachtcentrale (WKC) op het Shell-terrein in Pernis wordt over niet al te lange tijd in bedrijf genomen. Aan de realisatie van deze centrale en de aansluiting op het elektriciteitsnet ging een heel ontwerp- en uitvoeringstraject vooraf. Tijdens de lunchlezing op 18 oktober presenteerde ENECO het project Air Liquide en de realisatie van de aansluiting op het net.

Department Product Line Power Solutions in Business Line Power Management NXP Semiconductors’ Power Management Business Line focuses on the design and production of advanced power management ICs as well as power modules and discrete power semiconductors. Its advanced power management solutions include ICs for off-line power supplies, lighting applications and motor drives. The group also designs advanced analog-to-digital and digital-to-analog converters used in mobile applications. The Product Line Power Solutions focuses on the design and manufacturing of the intelligence of the power systems, the integrated controller circuits, and the accompanying power components, the MOSFETs. Typical applications for these power systems are consumer electronic products such as LCD TVs, LCD monitors, set-top boxes, DVD recorders, desktop PCs and notebooks including their associated chargers/adapters.

Responsibilities As an IC Design Engineer you will be responsible for designing advanced power management ICs for mobile, consumer and personal computer systems. Working from customer requirements and/or research studies, you’ll define the necessary circuit and IC specifications, design/assemble the appropriate IP blocks and integrate them into high-performance cost-effective IC solutions. To achieve these objectives, you’ll research new circuit topologies and apply your extensive analog and mixed-signal circuit design capabilities to produce optimum IC solutions. In addition, you’ll insure that the IP blocks you design take issues such as IP Re-use and Design-for-Testability (DfT) into account. For any related out-sourced design activities you’ll be the primary contact person for external design houses. Benefiting from NXP Semiconductors’ on-going personal development programs, you’ll stay at the forefront of power management IC technology and analog/mixed-signal circuit design, giving you the knowledge and experience to become an industry expert in your field.

Qualifications · · · ·

A minimum of a Bachelor of Science degree (MsC prefered) in Electronic Engineering, preferably with proven expertise in Power Electronics Keen interest in the latest scientific developments in the field of analog and mixed-signal IC design Excellent creativity, communication skills and a willingness to take on new challenges Good command of the English language

Contact For this and other vacancies in the field of design, application and test engineering contact ir. Kees Schetters Development & Application Manager +31 24 353 6135 / +31 6 506 121 94 (Secretary +31 24 353 6861) [email protected]

Edward Coster, werkzaam bij ENECO NetBeheer en sinds enige tijd promovendus aan onze faculteit, gaf een korte inleiding op het project en de inpassing in het net van deze nieuwe WKC. Het bedrijf Air Liquide, dat de elektriciteitsvoorziening voor Shell verzorgt, besloot een aantal jaar geleden tot het vervangen van Centrale 1 op het terrein in Pernis. De centrale stamt nog uit de jaren ‘50. Om aan de emissie eisen van Shell te voldoen werd een WKC gebouwd met een elektrisch vermogen van 250 MW. Bij ENECO werd een aanvraag neergelegd voor een aansluiting op het net. Edward maakte tijdens zijn presentatie duidelijk dat voor het inpassen van een dergelijke centrale een gedegen netonderzoek dient plaats te vinden. In samenwerking met TenneT werden onder andere nieuwe loadflow- en (N-1)-berekeningen in het hoogspanningsnet van Zuid-Holland toegepast. Edward Coster liet zien dat bijvoorbeeld de optie om de centrale aan te sluiten aan het dichtsbijzijnde onderstation verrassend genoeg afviel, aan de hand van een aantal duidelijke afbeeldingen. Uiteindelijk werd besloten dat TenneT de verbinding Waalhaven-Krimpen moest verzwaren. ENECO Netbeheer zou de centrale dan aan kunnen sluiten op een nieuw te bouwen onderstation bij het bestaande station Geervliet. De nieuwbouw zou bestaan uit een 150 kV installatie van tien velden. Verder zouden er twee kabelverbindingen van acht kilometer worden aangelegd. Na een aanbesteding werd het project aan het Infrabedrijf van ENECO verstrekt.

gen van het kabeltracé. Tijdens de presentatie kwam duidelijk naar voren dat men daarvoor met veel instanties rekening moest houden. Zo moest een deel van de kabel in een dijk worden aangelegd en daarbij moest rekening worden gehouden met het jaargetijde, de waterstand, de bodemgesteldheid en dergelijke. Verder moest het tracé twee waterwegen doorkruisen. Bij één van deze waterwegen werd ENECO door het havenbedrijf verplicht om gebruik te maken van een bestaande kabeltunnel. Hiervoor moest ENECO afspraken maken met de eigenaren van de overige kabels en buizen in de tunnel. Bij de andere waterweg was eerst een gat onder het water geboord, waardoor een buis werd gelegd, waardoorheen de kabel weer werd getrokken. Na deze twee interessante presentaties was het voor iedereen

Edward Coster laat zien hoe alles geografisch in elkaar steekt

Van ENECO Energie Infra was Wens Sewuster aanwezig om te vertellen over de uitvoering van het project. Hij splitste het project daarbij op in het projectteam en de projectonderdelen. Het projectteam bestaat uit verschillende disciplines zoals management, elektrotechniek, maar ook bouwkunde, omdat er immers ook een onderstation gebouwd moest worden. Andere belangrijke aspecten binnen het projectteam zijn informatieverstrekking, planning, financiën, maar ook veiligheidsplannen en inkoopprocedures. Bij de projectonderdelen waren vooral de bouwkundige (bouw van het station) en elektrische (installatie en tracé) zaken belangrijk.

wel duidelijk dat bij het aansluiten van een nieuwe centrale heel veel komt kijken. Voor de problemen die bij elk onderdeel van het project optreden, moeten weer passende oplossingen worden gezocht. De ENECO presentaties lieten duidelijk zien hoe daar in de praktijk mee wordt omgesprongen. Bij de uitgebreide lunch in de kantine na afloop, werd over deze zaken dan ook nog druk nagepraat.

Giel van de Wijdeven

Het nieuwe onderstation is gebouwd op een leegstaand gedeelte bij het bestaande onderstation dat al in bezit was van ENECO. De elektrische installatie bestaat uit een dubbelrail van 150kV en tien afgaande velden. Een ander belangrijk onderdeel van het project was het aanleg-

10

3

˜iÀ}ˆi]Ê i˜˜ˆÃÊEÊ
“LˆÌˆi GEN Group is een expert op de energiemarkt. We hebben diepgaand inzicht in zowel de vraag als aanbodkant van de sector en maken op unieke wijze de vertaalslag van markt- naar bedrijfsprocessen. Met ervaringrijk advies en toegesneden softwareoplossingen biedt GEN zowel voor de gas als voor de elektriciteitsmarkt ondersteuning bij procesveranderingen in de energiewaardeketen. Wij zijn op zoek naar collega’s met passie voor de energiemarkt.

Excursie Continuon

C

Business

Technology

iʅiLÌʍiÊ>Ãʈ˜…œÕ`iˆŽÊ

iÊÏ>>ÌÊ`iÊLÀÕ}ÊÌÕÃÃi˜

Consultant

Consultant

«ÀœviÃȜ˜>ÊLiÜiâi˜°Ê ˜ÊiÊ܈ÌÊ

܈i˜Êi˜ÊŽÕ˜˜i˜°ÊiÊÛiÀÃÌ>>Ì

˜œ}ÊÛiÀ`iÀÊ}>>˜°

ÊÊVœ““iÀVˆiÊi˜Ê/°

Energiemarkt

Energiemarkt

Functie

Functie

Business Consultants Energiemarkt ondersteunen klanten om de efficiëntie, effectiviteit en transparantie van bedrijfsprocessen te verbeteren. Je werkt veel met en bij de klant, vertaalt probleemgebieden naar oplossingen met een helder plan van aanpak en verzorgt (onderdelen van) het adviesen implementatietraject. Als Business Consultant ben je onderdeel van een projectteam. Er is een grote mate van vrijheid van denken en doen om in gezamenlijkheid tot de beste oplossingen te komen.

Technology Consultants Energiemarkt bij GEN zijn vertrouwd met marktprocessen en hun bedrijfsspecifieke toepassingen. Met kennis van zowel techniek als de business ben je in staat zeer complexe en data-intensieve processen inzichtelijk en stuurbaar te maken. Je bent daarbij medeverantwoordelijk voor advisering, planning en implementatie van programma’s en (software)oplossingen. Je werk speelt zich af in het hart van veel bedrijven. Je werkt dan ook vaak met en bij de klant en daarvoor reis je regelmatig door Nederland. Je bent actief in het ontwerp van oplossingen, maar springt ook bij als er ondersteunende service geleverd moet worden.

Profiel Een goede business consultant is een veelzijdig adviseur en beschikt over uitstekende analytische vaardigheden. Je luistert goed naar de wensen van de klant en kunt deze omzetten in commerciële kansen met scherpe oplossingen. Je bent flexibel, enthousiast en energiek. Je bent een zelfstarter die het voortouw durft te nemen in je eigenontwikkeling en die van de organisatie. GEN Business Consultants hebben een academisch werk- en denkniveau en beschikken bij voorkeur over advieservaring op het gebied van strategie, procesontwerp en IT.

’s Morgens in alle vroegte vertrokken wij met een busje vanaf het voormalige E-hoog, om op tijd aan te komen in Arnhem. Daar werden wij ontvangen met koffie, thee en cake. Vervolgens kregen wij een presentatie van Sjef Cobben over spanningskwaliteit. Er wordt geprobeerd om binnen de grenzen te blijven die de netcode stelt, rekening houdend met de meest voorkomende klachten en problemen met de spanning. Hierbij valt te denken aan eisen wat betreft de afwijking van de nominale spanning, de aanwezigheid van harmonische frequenties en de onderbrekingstijd per jaar.

Een van de controlekamers voor het hoog- en het middenspanningsnet

Na de lunch namen Maarten van Riet en Frans Provoost ons mee naar een 50 kV/10 kV-onderstation en een 150 kV/50 kV-station in Nijmegen. In het eerst genoemde station wordt de binnenkomende 50 kV-spanning getransformeerd naar 10 kV. Deze spanning wordt gebruikt voor verder distributie in de stad. In dit onderstation bevonden zich oude transformatoren. Ook het gebouw erbij, dat vroeger een hoofdkantoor van Nuon in Nijmegen is geweest, viel op door zijn ouderdom. In dit gebouw, waar de uitgaande 10 kV-leidingen liepen, waren verschillende ruimtes die vroeger continu bemand waren. Ook de elektronica die zich in het gebouw bevond, was al van een aardige tijd geleden, toen er grote en ingewikkeld ogende schakelingen gebruikt werden voor functies die tegenwoordig door een microcontroller of computer worden uitgevoerd.

Je bent het type dat zich ergens helemaal in vast kan bijten zonder de behoefte van de klant uit het oog te verliezen. Ondanks je sterke focus ben je flexibel en oplossingsgericht. Je luistert en bent in staat je mening helder te formuleren. Je bent energiek, enthousiast en een teamspeler bij uitstek. Technology Consultants hebben minimaal een HBO werk- en denkniveau met een technische achtergrond (TU, BI, HIO, HTS). Je spreekt goed Nederlands en Engels.

Kennis is de kern van ons bedrijf. Daarom is de kwaliteit van onze mensen bepalend voor de kwaliteit van de dienstverlening. Wij investeren constant in onze medewerkers met training en coaching ‘on the job’. We werken met een zorgvuldig opgebouwd opleidingstraject en bieden ruime mogelijkheden voor persoonlijke en professionele groei. Ons salaris is marktconform met aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden. Bent u iemand of kent u iemand die bij ons past? Een expert met een passie voor energie? Stuur uw CV met motivatie naar [email protected] t.a.v. Mirjam de Boo of bel +31 (0)10 7980980!

situaties het beste overzicht over waar de foutsituaties zich bevinden en welk effect dat zal hebben op het functioneren van het net. Hier wordt beslist welke verbindingen er eventueel afgeschakeld worden in geval van nood. Ook wordt er in het geval van een fout geprobeerd deze fout te lokaliseren aan de hand van de gemeten foutstroom en –spanning. Hiermee kunnen het reële en het imaginaire deel van de impedantie worden bepaald, die weer informatie geven over de foutplaats.

Marcel Hooijmans gaf ons daarna uitleg over de mogelijkheden voor een jonge ingenieur bij Continuon, waar hij na zijn studie Elektrotechniek aan de TU Eindhoven is gaan werken. Hij houdt zich bezig met de analyse en de planning van het net en de netcomponenten. Verder lichtte hij een project in Amsterdam-Zuid toe, waar hij zich bezig houdt met de belasting van dit project op het net en de vraag hoe het net moet worden uitgebreid, zodat het deze belasting aankan. Frans Provoost ging in op projecten en onderzoeken die gedaan worden en de consultancy die door Nuon wordt gegeven.

Profiel

Arbeidsvoorwaarden

*ÀœviÃȜ˜>Ã°Ê/œ}i̅iÀ°

ontinuon is de beheerder van het elektriciteitsnet in de provincies Gelderland en Noord-Holland en delen van Flevoland, Friesland en Zuid-Holland. Vanwege de liberalisering moest dit bedrijf destijds worden afgesplitst van producent Nuon. In Arnhem staat het controlecentrum waar het hele net in de gaten wordt gehouden. Ook is dit een werkplek voor vele ingenieurs, zodat het bedrijf zeer geschikt is voor een excursie voor studenten die in energietechniek geïnteresseerd zijn. Waldur organiseerde deze dan ook op een nazomerse woensdag in oktober.

Nuon’s nieuwe paradepaardje

Frans van Erp gaf ons een presentatie over verschillende projecten die op dit moment lopen, zoals onderzoek aan een brandstofcel en de plaatsing van windmolens op zee. Na een ochtend vol presentaties en theorie was er voor de lunch nog tijd over om in de controlekamers te kijken waar het hoogen het middenspanningsnet in de gaten worden gehouden. In de controlekamer voor het hoogspanningsnet staat op een wand een enorme afbeelding van het net in de provincies die Continuon beheert. Voor iedere verbinding is aan de hand van LED’jes te zien of deze in bedrijf is of niet. Ook in de ruimte voor het middenspanningsnet is een grote visuele voorstelling van dit net te zien. Een dergelijke voorstelling geeft in crisis-

Haaks hierop stond het 150 kV/50 kV-station dat wij hierna bezochten. Hier komen 150 kV-lijnen binnen van de centrale daar vlakbij, die tegenwoordig van Elektrabel is. Er is een uitgaande 150 kV-kabel voor NXP (het vroegere Philips Semiconductors), maar de meeste uitgaande verbindingen zijn op 50 kV. Het station is ruim en “vierkant” opgezet, waardoor het altijd relatief gemakkelijk is om het uit te breiden met nieuwe uitgaande verbindingen. Het ziet er verzorgd en modern uit. Ook mochten wij een kijkje nemen in de schakelruimte. Hier wordt SF6 gebruikt als isolatie voor de hoogspanning. Aan het eind van de middag werd de terugreis richting Eindhoven ingezet en konden wij terugkijken op een geslaagde dag. Joost Hamelink

9

Studenten opendag FOM-Rijnhuizen

O

Wij zijn TenneT Nederland kan geen moment zonder spanning. Dat valt of staat met een perfecte elektriciteitsvoorziening. Als daaraan iets mankeert, staat de hele samenleving stil. Het is dus van belang dat we blind kunnen vertrouwen op de levering van elektriciteit. In de complexe, zich liberaliserende energiemarkt is TenneT de onafhankelijke en stabiele factor. Wij zijn als beheerder van het landelijk hoogspanningsnet verantwoordelijk voor de balans en het elektriciteitssysteem in Nederland. Wij zijn doorlopend in ontwikkeling en daarom steeds op zoek naar mensen met talent. Zoek je een uitdagende baan bij een écht interessant bedrijf? Kijk op www.tennet.org/werken_bij_tennet.

Vol energie voor iedereen

www.tennet.org

p donderdag 12 oktober organiseerde het FOM Instituut Rijnhuizen een Open Dag voor studenten. Een paar Waldurianen waren daar om onze universiteit te presenteren.

Het FOM instituut voor Plasmafysica “Rijnhuizen” is een van de drie FOM instituten in Nederland die zich bezig houden met Fundamenteel Onderzoek naar Materie (FOM). Het instituut wordt meestal “Rijnhuizen” genoemd, de naam van het 17e-eeuws kasteel en het omliggende landgoed, waar het instituut sinds 1959 is gevestigd.

Na de lunch gingen we het instituut binnen waar we eerst een korte voordracht kregen van N. Polfer: “Meer dan massa”, over het bepalen van massa door middel van massa spectrometrie (MS). FOM heeft een methode ontwikkelt om de infrarood spectra van moleculen in de massa spectrometer te meten (met de vrije elektronen laser FELIX).

Het onderzoek in Rijnhuizen richt zich op fusie-, laser-, molecuul- en oppervlaktefysica. Rijnhuizen is verdeeld in drie groepen, twee voor fundamenteel onderzoek (75 wetenschappers) en een technisch ondersteunende groep (75 mensen). Van de twee onderzoeksgroepen houdt er één zich bezig met plasmafysica, de andere heeft twee onderzoeksgebieden, namelijk moleculaire fysica en laser fysica. Het onderzoek richt zich daar op het gedrag van een heet plasma in een kernfusiereactor, en de wisselwerking van een heet plasma met een wand van een reactor. Dit werk maakt deel uit van het Europese kernfusieprogramma. Het doel van het wereldwijde kernfusie-onderzoek is om via internationale samenwerking een elektriciteitscentrale te bouwen die op kernfusie werkt. Verder zijn er geavanceerde optische elementen ontwikkeld voor gebruik in de chipinduHet kasteeltje Rijnhuizen strie. De technisch ondersteunende groep Daarna kregen we een rondleiding langs de onderzoeksopstelhoudt zich bezig met de planning en ontwikkelt de elektronica lingen van de drie groepen. Dit gebeurde in een klein groepje en mechanica voor de verschillende onderzoeken die er plaats met Victor Land als begeleider. vinden. Het instituut wordt bijna helemaal gefinancierd door NWO (Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk OnderWe begonnen bij de groep plasmafysica, waar we alles te hozoek). Verder krijgt het instituut ook nog geld van de EU voor ren kregen over de microgolfantenne voor ITER. ITER (Interhet onderzoek naar plasma fysica en een beetje geld vanuit het national Thermonuclear Experimental Reactor), de internatiobedrijfsleven voor verschillende kleine onderzoeken, maar dit nale fusiereactor die op het punt staat om gebouwd te worden. is maar een paar procent van het jaarbudget. Het plasma in de ITER wordt voornamelijk verwarmd door het magnetische insluitingveld. De tokamak kun je namelijk zien Om 11:00 reden wij naar Rijnhuizen waar we na iets meer dan als een grote transformator, waarbij de secundaire winding het een uurtje aankwamen. Eerst gingen we naar het kasteeltje plasma is. Door de plasmastroom die dan ontstaat wordt het Rijnhuizen, wat ook op het terrein van het instituut staat. Daar plasma verwarmd. waren we uitgenodigd voor een lunch in de Alexander zaal, die vernoemd is naar Alexander de Grote. Dit was overigens Eén van de belangrijke technische uitdagingen van een fusieduidelijk te zien aan de wandschilderingen van verschillende reactor is om het plasma te verhitten tot een temperatuur van veldslagen die hij ooit gevochten heeft. 150 miljoen graden. Dat gebeurt met microgolfstraling, met een technische term “Electron Cyclotron Resonance Heating Tijdens de lunch kregen we een korte uitleg over de organisa(ECRH)”. tie van Rijnhuizen met de verschillende onderzoeksgebieden en hun toepassingen. Antennes voor ITER, ook wel launchers genoemd, zullen in totaal 24 MW aan microgolfstraling in de fusiereactor stralen. Een half jaar na een brand in de FELIX opstelling, wordt deze De injectie van microgolfstraling stabiliseert het fusieproces weer in gebruik genomen. Dit is een 22 meter lange vrije eleken zorgt voor verhitting van het plasma. De antennes zijn onttronen laser met een optisch vermogen van 0.5 W en 100 MWworpen volgens het “Remote Steering” principe. Dat houdt in piek (500ns). Deze laser is afstembaar over het gehele infradat alle bewegende delen van de rode gebied en wordt door wetenschappers over de hele wereld gebruikt voor onderzoek. Afstembare lasers in dit gebied zijn launchers zich buiten de reactor bevinden, zodat het ondermoeilijk te maken. Een vrije elektronen laser is dan ook de houd relatief eenvoudig is en de betrouwbaarheid van het syenige die dit kan. steem hoog. 5

De plasmafysica groep houdt zich natuurlijk niet alleen bezig met de ECRH. Er wordt bijvoorbeeld ook onderzoek gedaan naar plasma- wand interactie en naar XUV bronnen voor de lithografische industrie. Als tweede kwamen we terecht bij de afdeling Informatie en Computer Technologie. ICT is verantwoordelijk voor het beheer van alle computers, printers, computerinfrastructuur en software en biedt services zoals email en backup. Daarnaast worden binnen deze groep computersystemen ontwikkeld voor besturing en data-acquisitie, die in de verschillende experimentele opstellingen worden gebruikt. De afdeling Elektronica ontwerpt en bouwt installaties die hoge spanningen (tot 2 miljoen volt), hoge stromen of hoge vermogens kunnen schakelen, met - indien nodig - zeer snelle schakeltijden. Zo worden er systemen en voedingen van 10 A tot 100 kA en van 1 kilovolt tot 2 Megavolt ontworpen en gebouwd. Verder ontwerpt en simuleert de groep elektronische circuits, zowel analoog als digitaal en optische schakelingen. Als laatste kwam ons groepje terecht bij thin film PSI experiment – spiegels voor extreem ultraviolet licht. Om telkens kleinere structuren te kunnen maken op de chips, wordt er licht

met steeds kortere golflengten gebruikt, tegenwoordig tot in het ultraviolette (UV) deel van het spectrum. Voor de reflectie van het EUV licht worden speciale multilaagspiegels gefabriceerd, die bestaan uit zo’n honderd laagjes met elk een dikte van slechts enkele nanometers. Om de ruwheid van de laagjes op minder dan 0,2 nanometer te houden, worden deze gepolijst met een ionenbundel. In Rijnhuizen zijn nu multilaagspiegels met een reflectiewaarde van meer dan 70% gerealiseerd, een wereldrecord. De precisie van de laagdikten is beter dan 0,02 nanometer. De groep heeft zich de laatste jaren gespecialiseerd in het maken van dergelijke multilaagstructuren. Er wordt daarvoor een zeer geavanceerde ultrahoog-vacuüm opdamptechniek gebruikt, waarvoor een nieuwe opdamp-opstelling geïnstalleerd is – Thin Film PSI. Daarin worden een groot aantal technieken gebruikt, zoals plasma- en ionenbundels waarmee het oppervlak nog preciezer kan worden bewerkt.

Waldur sollicitatietraining

D

e eerste sollicitatietraining van Waldur op 8 november was meteen een groot succes. Aan het begin van de middag werden de deelnemers ontvangen met als eerste een bedrijfspresentatie van NXP (het voormalige Philips Semiconductors Nijmegen).

De presentatie richtte zich voornamelijk op de groep van NXP die zich bezig houdt met Power Electronics. De voornaamste activiteiten van deze groep zijn het ontwerpen van geschakelde voedingen voor onder andere TV- en computer applicaties

Nuon was het derde bedrijf dat zich presenteerde. Binnen Nuon zijn verschillende afdelingen waar elektrotechnische ingenieurs werkzaam zijn. Van het ontwerpen, beheren en onderhouden van elektriciteitsnetten op hoog- en laagspanningsniveau tot het adviseren van cliënten en natuurlijk ook in de management functies.

Na het bezoek aan de laatste groep konden we nog even rond kijken bij verschillende andere proefjes en stands. Tot slot kregen we een video te zien over het ITER project dat in Frankrijk wordt gebouwd. Er was na afloop natuurlijk nog gelegenheid om vragen te stellen over de energiebron van de toekomst.

Na deze interessante presentaties volgde een goed smakende lunch, waarbij er de gelegenheid was om vragen te stellen aan de drie bedrijven. Na de lunch begonnen de sollicitatiegesprekken. Ieder bedrijf kreeg vier sollicitanten toegewezen waarbij zij de sollicitatiegesprekken afnamen. Op het eind van ieder gesprek werd persoonlijk toegelicht wat beter kon aan het gesprek, aan de CV.

Dorota Pawelek

Uit het bedrijfsleven: Vincent Chin Kwie Joe

M

ijn studietijd was een leuke en intensieve periode, maar op een dag was het zover….het felbegeerde papiertje was binnen en ik mocht twee letters, ir., voor mijn naam zetten. Na een korte periode gewerkt te hebben bij NRE, een Eindhovens energiebedrijf, kon ik aan de slag bij KEMA Transmission & Distribution Consulting (thans KEMA Consulting). Aanvankelijk als trainee, vervolgens als specialist Traction Energy Supply. Per 1 september van dit jaar heb ik de overstap gemaakt naar de publieke sector en ben in dienst getreden bij de Inspectie Verkeer en Waterstaat, Toezichteenheid Rail, met als functie Adviseur/Projectleider. Ik ben een viertal jaar werkzaam geweest bij KEMA. Tijdens mijn traineejaar heb ik eerst een half jaar bij het team EMC gezeten. Daar heb ik geleerd te meten (in het lab, maar ook in het veld: aan linetraps, transformators etc.) en beïnvloedingsberekeningen (simulaties) te maken.

Waterstaat erkende en bij de Europese Unie aangemelde keuringsinstantie die belast is met het certificeren van installaties en treinvoertuigen, die behoren (of gaan behoren) tot het transEuropese (hogesnelheids)netwerk. Een voorbeeld van een project is het voortraject van de implementatie ERTMS/ETCS in de Belgische spoorweginfra. Als NOBO en ISA (Independant Safety Assessor) hebben wij o.a. gekeken naar het kwaliteitssysteem van de betrokken bedrijven (infrabeheerder, vervoerder, leveranciers van het beveiligingssysteem ERTMS/ETCS), de technische aspecten/ ontwerp, de veiligheid en het interoperabel zijn van de gevonden oplossingen. Dit werk wordt voornamelijk uitgevoerd in Nederland, maar de audits en besprekingen vinden plaats over heel Europa.

Het tweede deel van dat jaar ben ik overgestapt naar het team Traction Energy Supply (waar ik ook gebleven ben na mijn traineejaar); een team dat actief is in de spoorwereld. In dat kader ben ik gedetacheerd Vanaf 1 september dit jaar heb ik de overgeweest bij ProRail, vakgroep Energiestap gemaakt naar IVW-TER. De inspecvoorziening. Deze afdeling houdt zich tie is sinds 2003 verantwoordelijk voor het bezig met het beheer van de energievoortoezicht op het spoor, de interlokale tram ziening van de infra van het spoor in Neen de metro. In mijn hoedanigheid als adderland. Taken die ik daar heb uitgevoerd viseur/projectleider bij de Unit KAB-TC zijn o.a. het schrijven van een Programma (kennis, advies, berichtgeving, toelating en Van Eisen, het vrijgeven van bijvoorbeeld Vincent en Lightrail continuering) houd ik me, samen met een trafo’s en beveiligingsrelais, onderzoek aantal collega’s, voornamelijk bezig met naar bijvoorbeeld de levensduur van overspanningafleiders, Lightrail. Een tweetal projecten die nu lopen zijn: Randstadstoringsonderzoek, RAM (zonder de “S”) etc. Dus eigenlijk Rail (Den Haag, Zoetermeer, Rotterdam) en de Rijngouwelijn alles wat nodig is om de railinfra nu en in de toekomst draai(Gouda, Alphen aan de Rijn, en in de toekomst naar Leiden en ende te houden. verder). Onze voornaamste insteek in deze projecten is dat de Naast mijn werk bij ProRail ben ik ook assessor geweest bij veiligheid nu, en ook in de toekomst, zoveel mogelijk gegarande No(tified) Bo(dy) van KEMA (KEMA Rail Transport Cerdeerd wordt door de betrokken partijen. tification). Een NoBo is een door de Minister van Verkeer en

zeer breed, van het ontwerpen van utiliteitsinstallaties, industriële installaties tot complete energiecentrales. Kortom Ingenieursburo Arnhem Groep verzorgt het complete ontwerp en begeleidt de uitvoering van een project van a tot z.

Na afloop van de gesprekken rondes werd door de bedrijven nog enkele tips gegeven die voor iedereen nuttig zijn. Leuke cadeautjes tijdens de sollicitatietraining

en diverse lampen. Als tweede bedrijf was Ingenieursburo Arnhem Groep aan de beurt. Het werkgebied van Ingenieursburo Arnhem Groep is

De sollicitatietraining werd afgesloten met een borrel in het Walhalla. Voor de beste sollicitant van ieder bedrijf was er nog een klein cadeautje. De beste sollicitanten van de dag waren: Inge Tigchelaar, Jan Schellekens en Bart Simons. Bart Simons

Lunchlezing KEMA

O

p woensdag 20 september organiseerde draaistroomdispuut Waldur een lunchlezing over “Power Quality”.

Als introductie werd er aan de deelnemers aan de lezing gevraagd waar iedereen Kema van kent. Zaken zoals de “KemaKeur” en de mooie knalproeven die in Arnhem worden uitgevoerd waren bij iedereen wel bekend, maar tijdens de presentatie werd een veel uitgebreidere opsomming met activiteiten van Kema weergegeven. Bij deze activiteiten werd verteld waar men echt aan “Power Quality” werkt. Tevens passeerde de algemene structuur van het gehele bedrijf de revue. Na deze introductie werd het onderwerp van de lezing aangestipt door middel van een quiz, waardoor er voortdurend interactie tussen de sprekers en de deelnemers was. In deze quiz kwamen enkele zeer interessante vragen naar voren. Zo zijn we te weten gekomen (voor het geval dat we het nog niet wisten) dat het Nederlandse elektriciteitsnet net zo lang is als de afstand van de aarde naar de maan (384.400 km) en dat het complete elektriciteitsnet een waarde heeft van 8M€! In Nederland mogen we ook niet klagen over de kwaliteit van het energienet, aangezien de jaarlijkse uitvalsduur erg laag ligt in vergelijking met andere landen in de wereld (in 2005 was dit ongeveer 27,4 minuten).

Als referentie werd het jaar 2005 gekozen, waarin de grote onderbreking bij Haaksbergen heeft plaatsgevonden. Door extreme weersomstandigheden (natte sneeuw en een harde wind) waren er toen problemen met de hoogspanningslijnen, waardoor er op één dag wel 25 storingen in dit deel van het gehele net werden gemeld! Dit voorval heeft erg veel invloed gehad op de uitvalsduur in dat jaar, want zonder deze storing was dit op jaarbasis maar 22,2 minuten geweest. Als afsluiting van de presentatie werd ons verteld dat er nog genoeg werk is bij Kema voor afgestudeerde elektrotechniekstudenten. In verschillende takken van het bedrijf zijn nog genoeg lopende projecten waar medewerkers voor gezocht worden. Na deze afsluiting werd iedereen uitgenodigd voor de lunch, waar nog nagediscussieerd werd over allerlei zaken uit de presentatie. Mark Mutsaers

Vincent Chin Kwie Joe

6

7