Gezondheid & Toekomst

Gezondheid & Toekomst Gedrag, gezondheid, toekomstbeeld en welzijn van leerlingen in klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs, Bornego College, Heerenveen

Job van Exel Werner Brouwer

Erasmus MC, institute for Medical Technology Assessment (iMTA) Postbus 1738 3000 DR Rotterdam T 010 408 25 07 F 010 408 90 94 E [email protected] institute for Medical Technology Assessment 2006 Report number 06.84 Copyright. All rights reserved. Save exceptions stated by the law, no part of this publication may be reproduced in any form without the prior written permission of iMTA.

In het kader van het thema “Preventie Overgewicht” heeft het Erasmus MC, institute for Medical Technology Assessment (iMTA), in opdracht ven het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, onderzoek gedaan naar gezondheidshoudingen van jongeren, in relatie tot hun toekomstbeeld en hun daadwerkelijke (on)gezond eet- en beweeggedrag. Aan dit onderzoek hebben tweeduizend leerlingen in klas 1 en 2 van het voortgezet ondewijs aan tien scholen verspreid door Nederland meegewerkt, waaronder uw school. Leerlingen hebben een schriftelijke vragenlijst ingevuld met vragen over hun eet- en beweeggedrag, gezondheid, toekomstbeeld en welzijn. Scholen die aan het onderzoek hebben deelgenomen hebben aangegeven het probleem overgewicht onder jongeren te onderkennen en zich verantwoordelijk te voelen gezond leven op school te bevorderen. Scholen besteden op het moment in brede zin aandacht aan het thema gezondheid, bijvoorbeeld binnen lessen biologie en verzorging. Om echter meer doelgerichte intiatieven te kunnen ontplooien gaven scholen aan behoefte te hebben aan feitelijke informatie over de gezondheidstoestand- en beleving van hun leerlingen. In dit rapport zijn de kerngegevens van leerlingen op uw school samengevat. Meer informatie over het project kunt u vinden in twee rapporten behorende bij dit project: NJA van Exel, G de Graaf, WBF Brouwer. Beelden van de eigen gezondheid onder jongeren: Een Q-methodologisch onderzoek onder leerlingen in klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. IMTA rapport 05.77 (http://www.imta.nl/publications/0577.html). Rotterdam: Erasmus MC, iMTA. 2005 NJA van Exel, X Koolman, G de Graaf, WBF Brouwer. Overweight and obesity in Dutch adolescents: Associations with health lifestyle, personality, social context and future consequences: methods & tables. IMTA report 06.82 (http://www.imta.nl/publications/0682.html). Rotterdam: Erasmus MC, iMTA. 2005

Dit onderzoek is gefinancierd door ZonMw (www.zonmw.nl), projectnummer 2100.0100.

De leerlingen… In totaal 362 leerlingen van het Bornego

Hoe gezond voel je je over het algemeen?

College Heerenveen hebben aan het onderzoek meegewerkt: 1

54% meisjes en 46% jongens de gemiddelde leeftijd was 13,3 jaar 48% leerlingen in klas 1 en 52% in klas 2 Welk schooltype volg je?

0% 0 (slechtst)

20% 1

40% 2

3

4

60% 5

6

7

80% 8

9

100%

10 (best voorstelbaar)

Wat vind je van je eigen lichaam?

60

veel te dik 1%

40

veel te dun 0%

een beetje te dik 31%

20

een beetje te dun 15%

0 VMBO, VMBO, beroepsgericht theoretisch of gemengd

HAVO

HAVO / VWO

eigenlijk precies goed 53%

VWO (en Gymnasium)

Leerlingen geven aan zich gezond te voelen, 92% geeft haar of zijn gezondheid het cijfer 7 of hoger. De meeste leerlingen zijn redelijk tevreden over hun gewicht. Afgaande op de Body Mass Index*, heeft

Als je keuzes maakt over wat wel en niet te doen, hoe belangrijk is voor jou het effect van je gedrag op je toekomst? Heel onbelangrijk 16%

Heel belangrijk 18%

6% van de leerlingen overgewicht, en is 1% van de leerlingen obees. Omdat lengte en gewicht zijn opgegeven door leerlingen

Belangrijk 18%

zelf, is dit vermoedelijk een onderschatting.

Onbelangrijk 27%

Gemiddeld 21%

Leerlingen hebben €37 per maand te besteden, 86% mag (grotendeels) zelf

Hoe gelukkig voel je je over het algemeen?

bepalen waaraan, en ook 86% spaart. 93% van de leerlingen voelt zich over het algemeen redelijk tot heel gelukkig.

* BMI = lichaamsgewicht gedeeld door het kwadraat van de lichaamslengte (in meters)

heel gelukkig 32%

(heel) ongelukkig 1%

enigszins gelukkig 6%

redelijk gelukkig 61%

… over hun gezondheidshouding Onbezorgd sportief Ik sport veel en graag, gewoon omdat ik sporten leuk vind. Gymles is dus een van de hoogtepunten van de schoolweek. Met mijn gezondheid ben ik niet zo bezig, maar ik voel me eigenlijk best gezond. Ik denk niet zoveel na over wat nou gezond of ongezond eten is en ik vind niet dat ik gezonder zou moeten eten. Op school heb ik het prima naar mijn zin. Ik zit eigenlijk best wel lekker in mijn vel.

39%

Tobbend afhankelijk Ik denk best wel eens na over mijn gezondheid, meestal over wat gezond eten is en wat niet. Ik vind dat ik eigenlijk gezonder zou moeten eten, vooral niet teveel eten en snoepen. Maar ik vind het moeilijk om goed te letten op wat ik eet. Het liefst wil ik niet al teveel opvallen en er gewoon bij horen. Ik vind het onzin als anderen zeggen dat dik zijn je eigen schuld is. Als je dik bent hoor je er gewoon bij.

17%

Tevreden onafhankelijk Ik maak me niet zo druk over mijn gezondheid of mijn uiterlijk. Ik ben tevreden met mijn eigen lichaam, niet te dik en niet te dun. Het leven draait niet om uiterlijk, uitstraling is veel belangrijker. Het gaat erom dat je je goed voelt en daar heeft uiterlijk niet zoveel mee te maken. Gezondheid interesseert me eigenlijk niet zo. Ik weet wel dat bepaalde dingen niet zo gezond zijn, maar daar trek ik me niet al teveel van aan.

11,5%

Uiterlijk centraal Mijn uiterlijk vind ik eigenlijk best wel heel belangrijk. Ik het er vaak met mijn vrienden / vriendinnen over. Je kunt dus wel zeggen dat ik best veel bezig ben met hoe ik er uitzie. Natuurlijk is je uitstraling ook wel belangrijk. Iemand kan dik zijn en toch overal bijhoren. Of knap zijn, maar een bitch. Als het over gezondheid gaat, denk ik met name na over gezond eten, want als je slecht eet ga je er minder mooi uitzien.

32%

Onverschillig solitair Ik zit eigenlijk niet zo lekker in mijn vel en voel me vaak niet zo fit. Ik doe niet veel met leeftijdsgenoten en voel me op school niet op mijn gemak. Ik ben veel tijd kwijt aan gamen, computeren en TV kijken. Ik beweeg te weinig, want ik vind sporten niet zo leuk. Ik ben nu eenmaal meer een zitzak dan een sportfreak. Ik eet de meeste dingen wel, maar het interesseert me eigenlijk niet zo of wat ik eet wel of niet gezond is.

0,5%

Dit zijn de voornaamste gezondheidshoudingen die voorkomen onder deze scholieren van 12 tot 14 jaar op het VMBO en het VO. Voor nadere informatie, zie: NJA van Exel, G de Graaf, WBF Brouwer. Beelden van de eigen gezondheid onder jongeren: Een Q-methodologisch onderzoek onder leerlingen in klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. IMTA rapport 05.77 (http://www.imta.nl/publications/0577.html). Rotterdam: Erasmus MC, iMTA. 2005

… over vrije tijd Op schooldagen besteden leerlingen 7 uur aan huiswerk maken, lezen, televisie kijken, computeren, bellen, buiten spelen en andere hobby’s. In het weekend is dat 8 uur. Hoe besteed je je vrije tijd op een schooldag? lezen (krant, tijdschrift, strip, boek) 7% huisw erk 15%

andere hobby 16%

Welke sport doe jij?

televisie, video, DVD kijken 19%

Atletiek, turnen Fietsen, schaatsen, zwemmen

computeren (internet, games, chatten, playstation) 18% telefoneren, SMS'en 7%

spelen of sporten buiten op straat 18%

Hoe besteed je je vrije tijd op een weekenddag? televisie, video, DVD kijken 20%

lezen (krant, tijdschrift, strip, boek) 8%

Driekwart (74%) van de jongeren sport bij een club of vereniging: 40% doet een individuele sport, 41% een teamsport, en 6% beide. Deze jongeren trainen een kleine 4 uur per week, 72% speelt mee in competitiewedstrijden.

computeren (internet, games, chatten, playstation) 20%

huisw erk 10%

Paardrijden Racketsporten Sport- en dansschool & vechtsporten Veldsporten Zaalsporten 0%

5%

10%

15%

20%

25%

Als ik sport, doe ik dat omdat… ... ik dat moet van mijn ouders … ik bij de beste in mijn sport wil horen ... ik daar vrienden en vriendinnen tegenkom ... ik er goed wil uitzien

andere hobby 16%

telefoneren, SMS'en 7%

spelen of sporten buiten op straat 19%

... ik fit wil blijven … ik sporten leuk vind

De meeste jongeren lijken tevreden met hun sociale leven. 91% van de jongeren geeft aan drie of meer vrienden te hebben, 6% twee, 2% één en 1% geen.

0% helemaal eens

eens

25%

niet eens

50%

75% 100%

helemaal niet eens

Hoe gelukkig voel je je over het algemeen in je vrije tijd?

In mijn vrije tijd…


... verveel ik mij

enigszins gelukkig 1% redelijk gelukkig 47%

… ben ik alleen

0% (heel) vaak

20%

40% soms

60% zelden

80%

100%

nooit

heel gelukkig 52%

… over school

…en thuis

Hoe ga je meestal naar school en hoe lang doe je er meestal over?

Als je na school naar huis gaat of zou gaan, wie is er dan thuis? 70

auto

60 50

openbaar vervoer (of schoolbus)

40 30

fiets

20 10

lopen

0 0

10

20

30

40

vervoermiddel (%)

50

60

70

80

90

100

reistijd (minuten)

Als je denkt aan je laatste rapport, hoe waren dan je schoolprestaties?

onvoldoende 14%

mijn moeder (of pleegmoeder, stiefmoeder, partner vader)

mijn vader (of pleegvader, stiefvader, partner moeder)

beide

Mag je thuis roken of alcoholhoudende drank drinken, of zou het mogen? roken

zeer onvoldoende 1%

geen van beide

drinken

zeer goed 14%

voldoende 26%

altijd

goed 45%

soms

nooit

Hoe is je relatie met je ouders? Hoe vaak ben je in de laatste maand op school gepest? vaak (één keer per w eek of meer) 1%

soms (minder dan één keer per w eek) 12%

ik ben meestal tevreden over de relatie met mijn vader ik ben meestal tevreden over de relatie met mijn moeder mijn ouders zijn streng mijn ouders geven mij een compliment als ik iets goed doe mijn ouders hebben belangstelling voor wat ik doe of wat mij bezig houdt 0%

nooit 87%

Hoe gelukkig voel je je over het algemeen op school? heel gelukkig 22%


helemaal eens

eens

20% niet eens

40%

60%

80%

100%

helemaal niet eens

Hoe gelukkig voel je je over het algemeen thuis? (heel) ongelukkig 2%


enigszins gelukkig 5% redelijk gelukkig 36%


heel gelukkig 57%

… over eten Hebben jullie deze producten thuis en mag je ze pakken als je er zin in hebt?

Hoe vaak eet of drink jij…? ontbijt (meer dan iets te drinken of een tussendoortje)

melk

lunch (meer dan iets te drinken, een tussendoortje of snack)

fruit koek (zoals sultana, liga, ontbijtkoek) snoep, chocola

avondeten, samen met je familie aan tafel (meer dan iets te drinken, een tussendoortje of snack)

chips, nootjes, popcorn

melk

snacks (zoals hamburger, friet, kroket, pizzabroodje)

fruit

frisdrank (niet light) of energiedranken 0%

20%

40%

60%

80%

groente (salade, gekookte groente)

100%

0% (bijna) nooit

Kun jij deze producten bij jou op school kopen (bijvoorbeeld in de kantine of uit een automaat)?

1 of 2 keer per week

25%

50%

75%

vaak, maar niet elke dag

100%

elke dag

Hoe vaak eet jij tussendoortjes?

melk fruit

koek (zoals sultana, liga, ontbijtkoek)

koek (zoals sultana, liga, ontbijtkoek)

snoep, chocola

snoep, chocola





frisdrank (niet light) of energiedranken


0% 0%

20%

40%

60%

80%

100%

(bijna) nooit

25%


50%

75%


100% elke dag

Als je tussendoortjes neemt, waar doe je dat meestal?

Kun jij deze producten bij jou op school kopen (bijvoorbeeld in de kantine of uit een automaat)?

op weg naar of van school

snoep, chocola

in de pauze op school chips, nootjes, popcorn

als ik thuis kom van school


als ik TV kijk, computer


op straat, in de stad 0%

20%

40%

60%

80%

100%

bij (sport)club of (sport)vereniging 0%

Leef jij gezond? (bijna) nooit

25%


50%

75%


100% elke dag

ik eet gezond ik beweeg genoeg om fit te blijven

Mag je van je ouders dit geld uitgeven aan snoep of snacks (zoals hamburger, friet, kroket, pizzabroodje)?

als ik gezond leef, dan voel ik mij beter 0%

25%

50%

75%

100%

0% helemaal eens

eens

niet eens

helemaal niet eens

25%

50% ja

75% nee

100%

Tot slot … Hoe gezond voel je je over het algemeen?

Om u een beeld te geven van de gezondheidstoestand- en beleving van de leerlingen op uw school ten opzichte van

1

leerlingen op andere scholen, treft u hieronder enkele kerngegevens van alle leerlingen die aan het onderzoek hebben meegewerkt. Dit is niet een representatieve steekproef, maar biedt u wel een breder perspectief op het onderwerp. Tweeduizend leerlingen aan tien scholen hebben aan het onderzoek meegewerkt:

0%

20%

0 (slechtst)

1

40% 2

3

4

60% 5

6

7

80% 8

9

100%

10 (best voorstelbaar)

Welke gezondheidshouding past het best bij jou? Tevreden onafhankelijk 14%

Tobbend afhankelijk 22%

Uiterlijk centraal 24%

53% meisjes en 47% jongens de gemiddelde leeftijd was 13,2 jaar 57% leerlingen in klas 1 en 43% in klas 2

Onbezorgd sportief 38%

Onverschillig solitair 2%

Als je keuzes maakt over wat wel en niet te doen, hoe belangrijk is voor jou het effect van je gedrag op je toekomst?

Welk schooltype volg je? 40

30

Heel onbelangrijk 16%

Heel belangrijk 19%

20

10

0 VMBO, VMBO, beroepsgericht theoretisch of gemengd

HAVO

HAVO / VWO

VWO (en Gymnasium)

Belangrijk 17% Onbelangrijk 27%

Gemiddeld 21%

Leerlingen geven aan zich gezond te voelen, 86% geeft haar of zijn gezondheid het cijfer 7 of hoger. Van de tweeduizend leerlingen heeft 8% overgewicht en is 1% obees. Omdat lengte en gewicht door

Hoe gelukkig voel je je over het algemeen?

heel gelukkig 32%



leerlingen zelf zijn opgegeven, is dit vermoedelijk een onderschatting. Landelijk representatieve cijfers zijn aanmerkelijk hoger (10-15% en 1-3%, respectievelijk).


Gezondheid & Toekomst

Recommend Documents