De toekomst van gezondheid, zorg, wonen, opvoeden, werk en inkomen Stap voor stap op weg naar een nieuwe samenleving
1
Gemeenten krijgen de komende jaren steeds meer taken in de ondersteuning van inwoners op het gebied van gezondheid, zorg, opvoeden en wonen, werken en inkomen. Taken die het rijk en de provincie nu nog uitvoeren. Meedoen Het gaat bijvoorbeeld om ondersteuning en zorg bij opvoeden en opgroeien van kinderen, de ondersteuning en verzorging van inwoners met een beperking die thuis wonen, om dagbesteding en beschut werk voor inwoners met een beperking. We willen er voor zorgen dat mensen zolang mogelijk thuis kunnen wonen, zinvol werk kunnen doen en niet vereenzamen. Het belangrijkste doel van deze veranderingen is dat alle mensen meedoen in de samenleving. Slim samenwerken Vanaf 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor bijna de hele maatschappelijke ondersteuning aan inwoners van alle leeftijden. Dit wordt geregeld in drie nieuwe wetten: de Jeugdwet, Participatiewet en Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Het betekent dat gemeenten nu de kans hebben om samen met inwoners, zorgaanbieders en adviesraden nieuwe manieren van werken en samenwerken in te voeren. Door het bestaande systeem met veel loketten en instanties te veranderen, slim samen te werken en ondersteuning dicht bij de inwoners te regelen, kunnen we meer doen met minder geld en minder bureaucratie. Dit betekent een hele nieuwe manier van denken en doen. Dat geldt voor de inwoners, maar ook voor cliëntenraden, zorgaanbieders en ambtenaren van de gemeenten. Koersnota De gemeenten Súdwest-Fryslân en Littenseradiel hebben in een koersnota gezet hoe ze de veranderingen willen aanpakken en welke keuzes ze maken. Dit betekent niet dat alles voor 1 januari 2015 veranderd is. We zijn stap voor stap op weg naar een andere manier van werken, naar een andere manier van denken, naar een andere samenleving. Hieronder staat in het kort wat er in die koersnota staat. De volledige tekst staat op www.sudwestfryslan.nl.
De gemeenten Súdwest-Fryslân en Littenseradiel zien dat de kracht van de samenleving in deze regio groot is. Veel mensen doen vrijwilligerswerk en zetten zich actief in voor de mensen en verenigingen in hun omgeving. Steeds vaker ontstaan er vrijwillige, semi-professionele initiatieven. Deze initiatieven blijken goed te werken en hebben een belangrijke positieve invloed op de manier waarop mensen samenleven in dorpen en wijken. Het is belangrijk dat de overheid en professionele organisaties dit blijven stimuleren. De overheid kan zich dan richten op wat mensen niet meer zelf kunnen. Vertrouwen, ondersteunen en loslaten staan centraal.
2
De meeste inwoners (80 %) kunnen zelf antwoorden op hun vragen en oplossingen voor hun problemen te vinden. Zij vinden zelfstandig de weg naar ondersteuning. De andere 20 % van de inwoners heeft hier ondersteuning bij nodig. Soms eenmalig, soms permanent. Samen met hen kijken we naar wat ze wel zelf kunnen of met de mensen in hun omgeving kunnen regelen. Voor advies over hoe ze dit het beste kunnen aanpakken en het regelen van de hulp die ze niet zelf kunnen organiseren, kunnen de inwoners terecht bij een zogenoemd gebiedsteam in de buurt of dorp. Clusters De gemeenten Súdwest-Fryslân en Littenseradiel zijn opgedeeld in clusters. Per cluster bepalen we welke voorzieningen er nodig zijn. Dit doen we samen met de inwoners. De gemeenten verwachten dat die voorzieningen niet in alle clusters hetzelfde zullen zijn. Dit komt omdat de samenstelling van de bevolking en de behoefte aan ondersteuning per cluster verschilt. In het ene cluster is bijvoorbeeld meer behoefte aan ondersteuning bij het vinden van werk of hulp bij de opvoeding dan een ander cluster. App We ontwikkelen digitale middelen (bijvoorbeeld een website of app) waar inwoners antwoorden kunnen vinden op hun vragen. Het is ook een plek waar ze met andere inwoners in contact komen die ondersteuning kunnen bieden. Samen met inwoners gaan we bepalen waar die digitale middelen aan moeten voldoen. Preventie We streven ernaar problemen zoveel mogelijk te voorkomen. Dreigt het toch mis te gaan, dan willen we dit tijdig signaleren en oplossen. Maatwerk is hierbij belangrijk. De gemeenten verwachten dat met de versterking van de lokale netwerken, zoals kerken en sportverenigingen, signalen van bijvoorbeeld armoede en eenzaamheid eerder zichtbaar zijn en opgelost kunnen worden. Zo voorkom je dat problemen escaleren en dat bijvoorbeeld spijbelende leerlingen zonder diploma de school verlaten, geen werk vinden en langdurig van een uitkering afhankelijk worden.
De basis voor het nieuwe denken en doen zijn de gebiedsteams. Inwoners kunnen straks in hun eigen buurt bij zo’n team terecht met vragen over wonen, werken, inkomen, opvoeden en gezondheid. Er komt gemiddeld één team per 10.000-15.000 inwoners. Professionals In een gebiedsteam zitten zorgaanbieders en medewerkers van de gemeente. Dit zijn allemaal professionals op HBO-niveau. Zij beantwoorden de eerste vragen en organiseren samen met inwoners de ondersteuning die nodig is. De medewerkers kunnen zelf snel de lichte en kortdurende hulp verlenen. Vanuit het idee van één huishouden, één plan, één aanpak, ook op school, stelt de medewerker van het gebiedsteam samen met de inwoner een plan op. Hierin staat wat de inwoner zelf kan doen, wat de mensen in zijn of haar omgeving doen en waar andere ondersteuning bij nodig is. Als de inwoner en de medewerker van het gebiedsteam vinden dat er specialistische zorg nodig is, kan deze worden ingezet. In een gebiedsteam zitten bijvoorbeeld: Wmo-consulenten, maatschappelijk werkers, ouderenwerkers, jongerenwerkers en professionals op het gebied van verslaving, opvoeding, psychiatrie en verstandelijke beperking. De samenstelling van het gebiedsteam is afhankelijk van de behoefte van de mensen die in het cluster wonen.
3
Het gebiedsteam houdt zich niet bezig met het maken van beleid, beoordelen van aanvragen, administratie, betaling, controle, toezicht en handhaving. Dit gebeurt bij de gemeente.
Zorgaanbieders en gemeenten werken samen in de gebiedsteams. Dit betekent dat we vragen van inwoners niet meer opknippen en plaatsen in hokjes als: werkloosheid – schuldsanering – hulp in de huishouding – taxivervoer – uitkeringen - dagbesteding. Bij ieder hokje horen nu nog eigen loketten, aanvraagformulieren, indicaties en zorgaanbieders. Vernieuwing Door het bestaande systeem met veel loketten en instanties te veranderen, slim samen te werken en ondersteuning dicht bij de inwoners te regelen, kunnen we meer doen met minder geld en minder bureaucratie. Om de vernieuwing van het zorgaanbod verder te stimuleren draaien er nu al proefprojecten. Bijvoorbeeld op het gebied van vervoer en dagbesteding. Met inwoners, Hoe gaan we het betalen? zorgaanbieders en gemeenten bedenken we nieuwe, handige oplossingen.
mogelijkheden en slimme combinaties. Dat doet de gemeenten niet alleen. De samenwerking met inwoners, cliëntenraden en zorgaanbieders is daarbij cruciaal. We gaan samen stap voor stap op weg naar een nieuwe samenleving.
vertrouwen in inwoners en zorgaanbieders. De gemeenten kiezen niet voor een star systeem van verantwoording. Dus niet met een stopwatch in de hand zorg verlenen. Maar we moeten aan onze inwoners en de politiek wel goed kunnen laten zien wat het kost en waarom we bepaalde keuzes maken.
5
