Gezondheid
Inkomen
Jaarverslag Wo n e n e n m o b i l i t e i t
Participatie
2
0
›
1
1
Co l of o n
Inhoudsopg a v e
Titel Jaarverslag 2011 Uitgave ANBO Redactie Marte van Santen Eindredactie en productie Afdeling Corporate Communicatie Fotografie Joost Bataille, Bas Moerman, TypicalMedia, iStockphoto Vormgeving Hammink Design BNO Drukwerk Drukkerij Gianotten BV Publicatie mei 2012 Prijs € 5 Bestelnummer V1202
Voorwoord
3
Inleiding Liane Den Haan
4
Inkomen
8
Interview Cynthia Ortega Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie
12
Interview Jetta Klijnsma Tweede Kamerlid voor de PvdA
16
Gezondheid
18
Interview Renske Leijten Tweede Kamerlid voor de SP
24
Wonen en mobiliteit
26
Interview Betty de Boer Tweede Kamerlid voor de VVD
30
Participatie
32
Interview Pia Dijkstra Tweede Kamerlid voor D66
36
Communicatie en marketing
38
ANBOacademie
41
Financiële gegevens
42
Kerngegevens
44
Deze uitgave is te bestellen door overmaking van het verschuldigde bedrag op het bankrekeningnummer 54.79.12.501 t.n.v. ANBO Utrecht/Woerden o.v.v. bestelnummer en aantal exemplaren.
Maatschappelijk betrokken, dynamisch en mondig. Met
Algemeen directeur ANBO
meer dan 110 jaar ervaring is ANBO de meest invloedrijke seniorenorganisatie van Nederland. Op collectief niveau beïnvloedt ANBO de opinievorming rond senioren en op individueel niveau kan ieder lid bij ons terecht voor persoonlijk advies en ondersteuning.
Overname van tekst is toegestaan, als de bron wordt vermeld en ANBO schriftelijk op de hoogte wordt gesteld.
2 ‹
›
Voorwoord
Als landelijk bestuur hebben we afgelopen jaar hard gewerkt aan het tot stand brengen van het Meerjarenplan 2012-2016. Daarmee hebben we de basis gelegd voor een toekomstbestendige ANBO. In dit meerjarenplan hebben we ons strategische beleid voor de komende jaren gepresenteerd waarmee we onze rol als sterke seniorenorganisatie kunnen blijven spelen. Sinds 2009 is ANBO aangesloten bij de FNV en heeft een zetel in de Sociaal Economische Raad. Daardoor hebben we invloed uit kunnen oefenen op het sociaaleconomisch beleid van ons land. Op verschillende terreinen zijn indrukwekkende resultaten geboekt. Bijvoorbeeld het pensioenakkoord, het bestrijden van ouderenmishandeling en het opkomen voor ‘Roze ouderen’. Naast deze activiteiten blijft de functie van ANBO op het terrein van dienstverlening, lokale belangenbehartiging en het aanbieden van sociale activiteiten belangrijk. Ook in 2011 hebben zowel medewerkers van het verenigingsbureau als vele duizenden actieve vrijwilligers bij gewesten en afdelingen zich met veel energie en enthousiasme ingezet voor ANBO. Dit jaarverslag is deels een afspiegeling van hun inspanningen en getuigt van het sterke karakter van onze ANBO. We hebben onze activiteiten gegroepeerd rond de vier beleidsterreinen: Inkomen, Gezondheid, Wonen en mobiliteit en Participatie. Uit de verslaggeving blijkt dat er veel is bereikt en dat geeft veel vertrouwen voor de toekomst. Landelijk bestuur ANBO Mei 2012
3 ‹
›
Liane den Haan
Algemeen directeur ANBO
4 ‹
›
“2011, een hectisch en uitdagend maar inspirerend jaar. We hebben daadwerkelijk een verschil gemaakt.”
“ANBO is anders. Als een van de weinige belangenverenigingen in Nederland groeit ons ledenaantal gestaag. We zijn groot en sterk met buitengewoon loyale leden. ANBO is bovendien de enige ouderenbond die zich niet alleen inzet voor de huidige 50-plussers, maar net zo goed voor de toekomstige generatie senioren. “Duurzaamheid en solidariteit, dat kenmerkt ons. Een tikje rebels zijn we ook. We prikkelen bestuurders graag, schudden de boel een beetje op. Zo krijgen we meer voor elkaar dan menig ander. Kortom, ANBO is niet zomaar een ouderenbond. En dat mag de wereld weten. Vandaar dat we ANBO Anders zijn gestart, het project om onze organisatie verder te versterken en bovenal toekomstbestendig te maken. 2011 was een cruciaal jaar voor deze interne herijking. Met z’n allen hebben we er keihard aan gewerkt om de banden tussen het verenigingsbureau en
de gewesten en afdelingen aan te halen, en het onderlinge vertrouwen te vergroten. De verenigingsdemocratie, besturingsmodellen, financiën, ANBO-producten en diensten: niets bleef onbesproken. Het resultaat is dat alle neuzen dezelfde kant op staan en dat we er gezamenlijk de schouders onder zetten om voor ouderen op te komen. Want hun belangen behartigen is onze voornaamste taak. Over belangen gesproken: in 2011 hebben we inhoudelijk belangrijke resultaten geboekt. Het meest in het oog springend was het pensioenakkoord tussen werkgevers, werknemers en de overheid. Mede dankzij de inspanning van ANBO is de pensioenindexatie aangepast aan de stijging van de verdiende lonen. Daarmee blijven de pensioenen in de toekomst waardevast en is de koopkracht van gepensioneerden gewaarborgd, overigens zonder dat jongere
5 ‹
›
“Niet alleen hebben we elke alinea van het pensioenakkoord becommentarieerd, we hebben er inhoudelijk ook grote invloed op uitgeoefend. Dat was een groot voorrecht.” generaties daarvan de dupe worden. Bovendien hebben we bereikt dat de AOW vanaf 2013 jaarlijks met 0,6% extra wordt verhoogd, en dat pensioenfondsen langer de tijd krijgen om zich van de economische crisis te herstellen. Zonder die verlenging hadden veel pensioenfondsen de pensioenen fors moeten verlagen. Ook op andere terreinen hebben we veel gerealiseerd. Zo zijn we op de bres geklommen tegen ouderenmishandeling. Samen met een aantal ouderenbonden in andere Europese landen hebben we daar onderzoek naar gedaan. De uitkomsten zijn uitgebreid in de pers besproken. Mede naar aanleiding daarvan heeft de minister van VWS het actieplan ‘Ouderen in veilige handen’ laten opstellen, waarin verschillende ANBOstandpunten zijn overgenomen. Over gerichte voorlichting aan senioren bijvoorbeeld, maar ook over betere samenwerking tussen
hulpverleners en justitie en het instellen van een onderzoek naar financiële uitbuiting en misleiding. Voor de uitvoering van het actieplan is 16 miljoen euro beschikbaar gesteld. ‘Roze ouderen’ is nog zo’n onderwerp waarop we in 2011 meer dan ooit hebben gerealiseerd. ANBO organiseerde altijd al veel voor deze doelgroep op lokaal niveau, maar dit jaar hebben we er ook in de landelijke lobby nadrukkelijk aandacht aan besteed. Het resultaat is onder andere dat veel extra geld is gekomen voor de Roze Loper, het keurmerk voor homovriendelijke zorginstellingen. Eind 2011 waren er al 34 verzorg- en verpleeghuizen met zo’n keurmerk en het einde is nog lang niet in zicht. Allemaal indrukwekkende resultaten, maar de weg er naartoe was soms zwaar. Dat gold zeker voor het traject binnen de FNV. Door ons lidmaatschap van de grootste
6 ‹
›
“Bestuurders, beleidsmakers en andere betrokkenen zien ANBO als een dynamische vereniging die slagvaardig werkt en openstaat voor verandering. Daar ben ik zo trots op!” vakvereniging van Nederland hebben vanaf het begin kunnen meepraten over belangrijke plannen voor de toekomst van ons land. Niet alleen hebben we elke alinea van het pensioenakkoord becommentarieerd, we hebben er inhoudelijk ook grote invloed op uitgeoefend. Dat was een groot voorrecht. Tegelijkertijd hebben we vanaf de eerste vergadering ervaren dat de FNVcultuur een heel andere is dan de onze. De besluitvorming loopt er vaak moeizaam en het onderlinge vertrouwen is soms ver te zoeken. Het ging veel over posities, en te weinig over inhoud. Uiteindelijk heeft dat de federatie – terecht – de das omgedaan. Of ANBO ook deel zal uitmaken van de Nieuwe Vakbeweging valt nog te bezien. Voorwaarde is in ieder geval dat het er democratischer aan toe gaat, en dat de inhoud voorop staat. Alleen op die manier kunnen we ook de komende decennia gezamenlijk een vuist maken.
Tot slot nog dit. Van oudsher werden ouderen(bonden) betiteld als behoudend en star. Maar steeds vaker hoor ik dat bestuurders, beleidsmakers en andere betrokkenen ANBO zien als een dynamische vereniging die slagvaardig werkt en openstaat voor verandering. Daar ben ik zo trots op! Het maakt dat onze stem nog duidelijker wordt gehoord, op landelijk en lokaal niveau. Wat mij betreft smaakt dat naar meer. Want als het om de belangen van ouderen gaat, valt er nog een wereld te winnen.”
7 ‹
›
INHOUD
‹
8 ‹
›
1
Inkomen
ANBO maakt zich sterk voor de portemonnee van haar achterban. Zo zetten we ons onder andere in voor een toekomstbestendig pensioen, koopkrachtbehoud, redelijke belastingen en huurprijzen en een aanpak van uitzichtloze schulden.
9 ‹
›
Lobbyactiviteiten D66 en GroenLinks. Tijdens de gesprekken heeft ANBO alternatieven aangedragen, die de nadelige effecten van de stapeling opvangen, waarbij wij vooral de positie van senioren met een laag inkomen en een zorgvraag aan de orde hebben gesteld.
Koopkracht
Brandbrief ‘Ouderen worden uitgekleed’
Het kabinet Rutte kleedt ouderen uit, vindt ANBO. Hoog tijd om de noodklok te luiden. Dat gebeurde bij de opening van het parlementaire jaar, op 6 september 2011, met een manifestatie in Den Haag. Zeven Tweede Kamerleden kregen daarbij de brandbrief Ouderen worden uitgekleed! aangeboden. Hiermee protesteerde ANBO tegen de grote hoeveelheid (bezuinigings)maatregelen die senioren onevenredig zwaar treffen, zoals de stijgende zorgkosten en de bezuinigingen op het openbaar vervoer. Zulke beleidskeuzes maken het voor 50-plussers steeds moeilijker om maatschappelijk betrokken en actief te blijven. Naar aanleiding van de manifestatie zijn verschillende lobbygesprekken gevoerd, onder andere met Kamerleden van CDA, PvdA,
ANBO volgt de ontwikkeling van de koopkracht van senioren het hele jaar door op de voet. Weliswaar is de koopkracht van de groep senioren als geheel de afgelopen tien jaar met gemiddeld 10% gestegen (tegenover 2% van 65-minners), maar ouderen zonder of met een klein aanvullend pensioen (tot 10.000 euro) worden door de bezuinigingen extra hard geraakt. Bij de parlementaire behandeling van de begroting van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft ANBO hierover haar zorgen geuit, en aan de verschillende Tweede Kamerfracties gevraagd om voor deze groep extra compenserende maatregelen te treffen. Tot op heden heeft de Tweede Kamer er geen blijk van gegeven aan dit verzoek gevolg te geven.
Pensioenen
In juni 2011 hebben werkgeversorganisaties, vakbonden en de overheid een conceptakkoord gesloten, met als doel het Nederlandse pensioenstelsel – AOW en aanvullende pensioenen – bestendig te maken voor de toekomst. ANBO heeft zich in de onderhandelingen vooral hard gemaakt voor de financiële houdbaarheid en de schokbestendigheid van het stelsel; daarmee zijn de belangen van gepensioneerden immers het best gediend.
10 ‹
›
Betalingsverkeer ANBO neemt deel aan het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB) van de Nederlandse Vereniging van Banken, zit in de Werkgroep bereikbaarheid en toegankelijkheid (Wtb) en heeft een plek in verschillende overleggen over het nieuwe pinnen (EMV). We zijn ook partner in de Afstemgroep Single Euro Payments Area (SEPA), die zorgt voor één Europese betaalmarkt. In 2011 is samen met Viziris en de CG Raad een steekproef gedaan naar knelpunten bij het pinnen in de winkel. Gebleken is dat de pinarm voor grote groepen klanten geschikt is, maar helaas niet voor iedereen. Met diverse bankinstellingen is afzonderlijk overleg geweest over specifieke onderwerpen, zoals internetbankieren, kredietverstrekking, het nieuwe pinnen (dippen), digitaal betalen en de overstapservice. Over de overstapservice is een evaluatierapport verschenen. ANBO heeft haar leden gewezen op het belang van veilig (internet)bankieren en tips gegeven over hoe je kunt voorkomen slachtoffer te worden van oplichting, colportage of ongewenste telefonische verkoop. Bij de Consumentenautoriteit en Fraudehelpdesk is hiervoor aandacht gevraagd.
De belangrijkste voordelen van het akkoord zijn volgens ANBO: • er is een goede balans tussen zekerheid van de pensioentoezegging (wat krijg ik later?) en het indexeren van de pensioenen (aanpassen aan de inflatie); • er is een goed evenwicht in de verdeling van de lusten en lasten tussen de generaties; • het pensioenstelsel wordt beter bestand tegen financiële schokken; • als de vermogens van de pensioenen tijdelijk onder druk komen te staan, kent het akkoord een beter pakket aan toezichtregels en herstelmogelijkheden; • er komen betere financiële regelingen voor werknemers, die al heel lang gewerkt hebben en/of die lage lonen hebben, om toch met 65 jaar te stoppen met werken, als de AOW-leeftijd naar 66 of 67 jaar stijgt; • Er komt een realistisch pakket aan maatregelen om de arbeidsparticipatie van oudere werknemers te vergroten. Er zijn nog zaken die wij verder moeten uitwerken. Op welke wijze gaan bestaande pensioenrechten zo goed mogelijk over naar de nieuwe regeling bijvoorbeeld. Het onderhandelingsresultaat is in vijf voorlichtingsbijeenkomsten in het land aan de leden toegelicht. Zij hebben zich bovendien in een raadgevend referendum over het resultaat kunnen uitspreken. Gezien de geringe belangstelling daarvoor heeft de ledenraadpleging echter geen representatieve uitkomst opgeleverd.
11 ‹
›
Cynthia Ortega
Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie
12 ‹
›
“Ik ben zo trots op ANBO! Schitterend, hoe zij de subsidie voor Financiën in Balans heeft besteed. Dat geld is er gekomen dankzij een motie van mij om deskundigheid van vrijwilligers in de schuldhulpverlening te bevorderen.” “In tegenstelling tot betaalde krachten hebben vrijwilligers de tijd om uitgebreid met mensen over hun schulden te praten, en mee te denken over een oplossing. Het ontbreekt ze vaak alleen nog aan de juiste inhoudelijke kennis. Een project als Financiën in Balans brengt daar verandering in. Het richt zich zowel op het voorkomen van schulden als op het begeleiden van mensen die onverhoopt toch in de schuldhulpverlening zijn beland. Zo’n aanpak was precies wat ik met mijn motie voor ogen had. Ik vind het sterk dat Financiën in Balans zich uitsluitend op ouderen focust. Uit trots zal deze groep niet snel op hulp vragen als ze in de problemen zit. De vrijwilligers van ANBO snappen dat, omdat zij op een vergelijkbare manier in het leven staan als hun leeftijdgenoten. Ik ben ervan onder de indruk hoe professioneel ANBO in dit project te
werk is gegaan, onder andere met een gedegen opleiding. Er wordt vaak gedacht dat vrijwilligers hobbyisten zijn, maar de ANBO-ers die zich met schuldhulpverlening bezighouden zijn allemaal uiterst deskundig. Dat mag ook wel eens worden gezegd! Eind 2011 is de subsidie afgelopen. Het zou zonde zijn als daarmee alle opgedane kennis en ervaring verdwijnt. Het liefst zie ik dat gemeenten de financiering van schuldhulpverleningsprojecten overnemen. Zij zijn immers wettelijk verantwoordelijk voor de uitvoering van de schuldhulpverlening, en hebben er financieel dus het meeste bij te winnen. Elke tien cent die je in de deskundigheid van schuldvrijwilligers investeert, levert de samenleving één tot drie euro op, zo blijkt uit onderzoek. Met die boodschap moet ANBO de komende jaren richting gemeenten de boer op.”
13 ‹
›
Medezeggenschap gepensioneerden
In 2011 heeft Minister Kamp (SZW) de door de Tweede Kamer aangenomen motie Koser Kaya/Blok inhoudelijk uitgewerkt. Hierin is geregeld dat ook gepensioneerden een rol kunnen krijgen in de (mede)zeggenschap en zeggenschap binnen pensioenfondsen. Een en ander krijgt formeel in een plak in de ‘Wet versterking bestuur pensioenfondsen’. Vooruitlopend op de invoering daarvan heeft ANBO reeds haar statuten op dit punt aangescherpt. Dat betekent concreet dat nu uit de statuten blijkt dat vertegenwoordigers van ANBO namens gepensioneerden zitting kunnen nemen in de besturen van pensioenfondsen. Verder is er in 2011 ook vooruitgang geboekt op het vlak van de daadwerkelijke inspraak van ANBO-leden in de medezeggenschapsorganen van pensioenfondsen. ANBO is gestart met heel specifiek in beeld te brengen welke ANBO-leden zijn aangesloten bij het grootste pensioenfonds ABP. Er zijn bovendien contacten gelegd om zo mogelijk in 2012 al kandidaten voor ABP aan te dragen. De overige pensioenfondsen volgen. Binnen FNV-verband kan ANBO eveneens kandidaten voordragen. Deze mogelijkheid wordt verder ontwikkeld.
CAK ANBO heeft structureel periodiek overleg met het CAK (Centraal Administratie Kantoor) over onder andere de uitvoering van de Wtcg (Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten) en de CER (Compensatie verplicht Eigen Risico). Het overleg heeft een tweeledig doel. Enerzijds wordt ANBO in kennis gesteld van mogelijke wijzigingen in de werkwijze en aanpak van het CAK, anderzijds kan ANBO gesignaleerde problemen (zowel structureel als incidenteel) aankaarten.
14 ‹
›
Serviceverlening
Belastingservice ouderenbonden
In 2011 hebben 2.662 belastinginvulhulpen (waarvan 813 van ANBO) in totaal 118.483 leden van de ouderenbonden geholpen met de aangifte inkomstenbelasting 2010. In 13.000 gevallen is er huurtoeslag aangevraagd of gewijzigd. Voor de zorgtoeslag is dat in 16.000 gevallen gebeurd. Door de aansluiting bij FNV kunnen ANBO-leden ook kiezen voor de FNV Belastingservice.
Financiën in balans
In het kader van het project Financiën in Balans heeft ANBO in 2011 134 vrijwilligers opgeleid, die via gemeenten ouderen met schulden (gaan) begeleiden. Met zogeheten Ortega organisaties, zoals Vluchtelingenwerk Nederland, Rode Kruis, Humanitas, Schuldhulpmaatje, Landelijk Steunpunt Thuisadministratie, heeft ANBO allianties gesloten om samen te gaan werken in de schuldhulpverlening. Ook met Nibud is een samenwerkingsovereenkomst getekend. Samen hebben we het onderzoeksrapport ‘Hulp aan vrijwilligers bij projecten thuisadministratie en schuldpreventie’ uitgebracht. Een belangrijke voorwaarde voor de inzet van vrijwilligers bij
een kwetsbaar onderwerp als financiën is dat ze weten wat ze doen en dat ze betrouwbaar zijn. Daarnaast moeten vrijwilligers weten wanneer ze iemand moeten doorverwijzen naar een professional. Door vrijwilligers te werven onder hun leden, deze te selecteren en te trainen, vervullen maatschappelijke organisaties de belangrijke rol van intermediair tussen vrijwilliger en cliënt. Door goed aan te sluiten bij gemeenten kunnen meer mensen worden geholpen en - bijzonder belangrijk - in een vroeger stadium en met meer kwaliteit. Met het onderzoeksrapport ontstaat een interessant overzicht dat vrijwilligersorganisaties en gemeenten verder kan helpen bij het nader invullen van hun samenwerking. In december 2011 hebben we aan Tweede Kamerlid Cynthia Ortega en een vertegenwoordiger van het Ministerie van SZW een rapport aangeboden over de meerwaarde van de inzet van vrijwilligers in de lokale schuldhulpverlening. De belangrijkste conclusie van het rapport: de baten van vrijwilligerswerk in de schuldhulpverlening zijn hoger dan de kosten.
15 ‹
›
Jetta Klijnsma
Tweede Kamerlid voor de PvdA
16 ‹
›
“Als het over de vergrijzing gaat, hoor je niets anders dan problemen. De pensioenen moeten gekort, de zorg wordt onbetaalbaar, en ga zo maar door.”
“Natuurlijk stelt het toenemende aantal 50plussers ons voor uitdagingen. Maar in veel gevallen zijn problemen te voorkomen door je goed op die veranderingen voor te bereiden. Preventie dus. Helaas laat het kabinet Rutte het op dat punt ernstig afweten. In plaats daarvan stapelt het bezuiniging op bezuiniging, die met name ouderen met een kleine portemonnee keihard treffen. In september 2011 heeft ANBO een terechte brandbrief aan de verantwoordelijke Tweede Kamerleden gestuurd over alle negatieve gevolgen van dit kabinetsbeleid. Het gaf een schrijnend beeld: ouderen krijgen aan alle kanten klappen, of het nu om hun inkomen, hun zorg of hun woonsituatie gaat. Een confronterend, maar waardevol overzicht dat ik keer op keer als munitie gebruik in het debat. Want ouderen mogen niet onevenredig de dupe worden van de bezuinigingen. Die brandbrief is een voorbeeld van een
succesvolle lobbyactie. Maar ook op andere terreinen doet ANBO goed werk richting de politiek. Door aandacht te vragen voor concrete problemen en praktijkvoorbeelden bijvoorbeeld. Maar vooral ook door mee te denken over oplossingen. Het zou fijn zijn als de verschillende ouderenbonden intensiever zouden samenwerken, want dan zou de stem van ouderen in Den Haag nog duidelijker en steviger te horen te zijn! Wat de lobby lastig maakt, is dat het ouderenbeleid op dit moment erg is versnipperd. In plaats van dat de bewindslieden gezamenlijk naar oplossingen zoeken om senioren zo lang mogelijk zelfstandig en gelukkig te laten leven, proberen ze ieder op hun eigen eilandje opnieuw het wiel uit te vinden. Vandaar dat ik me samen met ANBO hard ga maken voor een integrale aanpak. Als andere politieke of lobbypartijen zich daarbij willen aansluiten, graag.”
17 ‹
›
INHOUD
‹
18 ‹
›
2
Gezondheid
Veel senioren ervaren hun gezondheid als hun grootste goed. Toegankelijke, betaalbare en kwalitatief hoogwaardige zorg is daarom een speerpunt voor ANBO. We bewaken de belangen van 50-plussers op tal van gezondheidsdossiers, waaronder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), mantelzorg, zorgverzekeringen, zorg & ICT en het voorkomen en bestrijden van ouderenmishandeling.
19 ‹
›
Lobbyactiviteiten Persoonsgebonden budget
Het PGB voorziet momenteel in een behoefte van 130.000 mensen. In veel gevallen organiseren zij de hulp zelf, omdat (grote) zorgaanbieders niet de zorg kunnen leveren die ze nodig hebben. Desondanks heeft de staatssecretaris van VWS in juni 2011 aangekondigd flink te gaan bezuinigen op het persoonsgebonden budget (PGB). Dat betekent dat 2012 slechts 10 procent van de huidige budgethouders (uitsluitend de mensen die in een instelling verblijven) hun budget behouden. ANBO heeft zich hier heftig tegen verzet, samen met alle andere patiëntenorganisaties, met name Per Saldo. Helaas heeft de Tweede Kamer toch met het voorstel van de staatssecretaris ingestemd.
Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de zorg
In 2011 is veel voorlichting gegeven over zorg en participatie in het kader van de Wmo, bijvoorbeeld in de vorm van kwartaalbijeenkomsten voor de gewesten. Daar is onder andere gesproken over gemeentelijke bezuinigingen, lokale belangenbehartiging, vervoersvoorzieningen, mantelzorgondersteuning, vrijwilligersbeleid en cliëntparticipatie. Ook (kader)leden en docenten voor Vrijwillige Ouderenadviseurs worden regelmatig over wijzigingen en actualiteiten in de Wmo geïnformeerd. Zo kunnen leden goed ondersteund en geholpen worden en kan er meer aan lokale belangenbehartiging worden gedaan. Vanwege de ruime beleidsvrijheid van gemeenten bij de uitvoering van de Wmo, speelt lokale belangenbehartiging een belangrijke rol. Iets anders is dat gemeenten
20 ‹
›
Gezond oud worden Door senioren in staat te stellen gezond oud te worden, kunnen zij langer en actiever deelnemen aan de maatschappij en hebben zij minder zorg nodig. Vandaar dat ANBO langs verschillende wegen werkt aan meer aandacht voor gezondheidspreventie. Eén van de voornemens is het aanbieden van het Health Coach Program, een individueel coachingstraject waarbij ouderen intensief worden begeleid naar een gezonder leven. Hiertoe is in 2011 een projectplan opgesteld, dat in 2012 bij verschillende partijen, zoals het Zorginnovatiefonds en CZ Fonds, wordt ingediend. Daarnaast is ANBO samen met haar partner SUCSEZ in 2011 het gesprek aangegaan met verschillende zorgverzekeraars over een mogelijke uitbreiding van het preventieaanbod in aanvullende verzekeringen, bijvoorbeeld in de vorm van het Health Coach Program. Dit heeft in 2011 nog niet tot resultaat geleid, zorgverzekeraars vinden het erg lastig te investeren in gezondheid. Voor ANBO des te meer reden om met deze gesprekken door te gaan in 2012.
op aandringen van ANBO gemeenten vaker huisbezoeken afleggen voor toekenning van Wmo-beschikkingen.
Ouderenmishandeling
ANBO houdt zich al geruime tijd bezig met dit onderwerp zowel vanuit de collectieve belangenbehartiging als ook sinds 2007 vanuit haar betrokkenheid bij Europese projecten over het voorkomen en bestrijden van ouderenmishandeling. In maart 2011 heeft de Staatssecretaris van VWS in het kader van het bestrijden van ouderenmishandeling het actieplan “Ouderen in veilige handen” gepresenteerd. Als belangen van senioren heeft ANBO onder meer de actiepunten goede informatievoorziening voor de samenleving (in het bijzonder voor ouderen), onderzoek naar financiële uitbuiting en misleiding als ook samenwerking tussen hulpverlening en justitie ingebracht. ANBO is betrokken bij de uitvoering van het actieplan. Verder is ANBO in 2011 nauw betrokken geweest bij de afronding van een tweejarig Europees project (EuROPEAN) over preventie van ouderenmishandeling. ANBO was project coördinator en werkte hierin samen met negen organisaties uit acht Europese landen. Het eindrapport en de resultaten van het project zijn gepresenteerd tijdens een slotbijeenkomst in Brussel aan Europarlementariërs en internationale experts. Het rapport is gepresenteerd aan de Vaste Kamercommissie van VWS. ANBO heeft ook een expertmeeting georganiseerd met Nederlandse deskundigen.
21 ‹
›
WeCare 2.O ANBO is partner in het internationale project WeCare 2.0, dat de (oudere) zorgvrager en de zorgaanbieder online met elkaar laat communiceren, met als doel de zorg doeltreffender te maken. De website heeft ook een sociale netwerkfunctie, die ouderen in staat stelt makkelijk(er) betrokken te blijven bij hun sociale omgeving.
European Partnership on the well-being and dignity of older persons
Het Age Platform Europe, waarvan ANBO partner is, heeft een projectaanvraag ingediend bij de Europese Commissie. Doel is om met elf maatschappelijke organisaties uit evenzoveel Europese Lidstaten een kwaliteitskader te ontwikkelen voor langdurige zorg en de bestrijding van ouderenmishandeling. Vervolgens wordt in elk land een lobby-traject opgezet om de gewenste kwaliteit in de langdurige zorg te behalen. In het kader van de Pilot Projects on Elder Abuse heeft de Europese Commissie een eenmalige subsidie aan het project toegekend. De projectpartners opereren zowel nationaal als pan-Europees. Gedurende het project zullen zij zoveel mogelijk partijen overtuigen zich te committeren aan de naleving van het kader.
Het Nederlandse WeCare 2.0 partnerschap bestaat uit ANBO, TNO, ShareCare en Ericsson. Via haar ledennetwerk heeft ANBO ouderen ondervraagd over hun gebruikersverwachtingen. Belangrijkste aandachtspunt: het netwerk moet worden ontwikkeld op basis van de behoefte van de gebruiker (vraagkant), en niet op basis van de mogelijkheden van de technologie (aanbodkant). Deze uitkomsten dienen als input voor de verdere ontwikkeling. In juni 2011 heeft de Midterm Review van het project, dat door de Europese Commissie wordt gefinancierd, in Brussel plaatsgevonden. De voortgang van het project is door de Reviewcommissie beoordeeld als ‘very good’.
22 ‹
›
Zorgspecial
“50-plussers die niet bij ons ANBO-collectief zijn aangesloten, zijn een dief van hun eigen portemonnee.” Liane den Haan, algemeen directeur ANBO
Laat u 100 euro korting op uw zorgverzekering liggen? Voor 2012 heeft ANBO weer forse kortingen bedongen bij maar liefst vijftien zorgverzekeraars. Het voordeel op uw basisverzekering kan oplopen tot 10 procent. Voor uw aanvullende verzekering tot wel 12 procent. Dat kan u 100 euro premie per jaar schelen. Ga naar de website www.anbo.nl/zorgverzekeringen of pak de telefoon en bel 0182 - 3045 00 en regel uw korting meteen. U kunt tot en met 31 december 2011 uw huidige verzekering opzeggen. Dan heeft u nog de hele maand januari om een nieuwe zorgverzekering met terugwerkende kracht af te sluiten.
Vergelijken op internet Het is moeilijk kiezen uit het enorme aanbod aan polissen. ANBO heeft daarom samen met haar partner SUCSEZ een vergelijkingswebsite gemaakt: www.anbo.nl/ zorgverzekeringen en klik vervolgens op vergelijken. Op deze website kunt u eenvoudig polissen met elkaar vergelijken en de polis kiezen die bij
u past. Zo kunt u aangeven welk type polis u wilt en welke dekkingen u belangrijk vindt. Komt u er niet uit? Bel dan de ANBO/SUCSEZ zorgadvieslijn 01 82 – 30 45 00 op werkdagen tussen 8.30 uur en 17.30 uur.
Zorgadvieslijn Bij de ANBO/SUCSEZ zorgadvieslijn kunt u vragen stellen en advies vragen
aan verzekeringsexperts. Het is ook mogelijk direct een zorgpolis met korting af te sluiten of van verzekeraar te veranderen. Maar misschien is overstappen helemaal niet nodig en komt u toch voor de korting in aanmerking. Gewoon omdat u ANBO-lid bent. SUCSEZ helpt ook bij problemen met uw verzekeraar, bijvoorbeeld met declaraties of vergoedingen. Maar ook om uw vragen te beantwoorden. Zo wilt u misschien weten of uw zorgverzekeraar samenwerkt met zorgverleners in uw omgeving. Hoeveel moet u zelf bijdragen als u zich met uw natura polis toch wilt laten behandelen door een zorgverlener waarmee uw zorgverzekeraar geen afspraken heeft?
23 ‹
Maak uw familie, vrienden of buren lid! Niet alleen ANBO-leden kunnen besparen op hun maandelijkse zorglasten, ook inwonende partners en thuiswonende kinderen komen in aanmerking voor de kortingen. Slechts 60% van alle Nederlanders maakt gebruik van een collectiviteitskorting. Dat is zonde. Maak dus uw familie, vrienden of buren lid zodat ook zij van de korting kunnen profiteren.
Ga naar www.anbo.nl/zorgverzekeringen en bereken uw korting. Bel voor informatie of advies de ANBO/SUCSEZ zorgadvieslijn 0182 – 3045 00 of mail
[email protected] en regel uw korting meteen.
zorgspecial-nov-2011.indd 1
23-11-2011 17:12:26
›
Renske Leijten
Tweede Kamerlid voor de SP
24 ‹
›
“Ouderenmishandeling is een groot taboe, waardoor het probleem lang in de doofpot is gestopt. Gelukkig komt daar langzaam verandering in.” “In maart 2011 heeft de staatssecretaris van VWS het Actieplan Ouderen in veilige handen aan de Tweede Kamer gestuurd met daarin tien punten om de mishandeling van ouderen tegen te gaan. ANBO heeft een belangrijke inhoudelijke bijdrage aan het plan geleverd, bijvoorbeeld over gerichte voorlichting aan senioren, betere samenwerking tussen hulpverleners en justitie en het instellen van een onderzoek naar financiële uitbuiting en misleiding. Het actieplan vormt een goede aanzet tot een meer gestructureerde aanpak van ouderenmishandeling, Wat mij betreft is het echter te vrijblijvend. Natuurlijk is het zinvol om training voor professionals te ontwikkelen over hoe ze ouderenmishandeling kunnen signaleren en melden, maar dan moet je ook afspreken wie zo’n training allemaal gaan volgen. Ook op alle andere punten, zoals de intensivering van het toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de ondersteuning van slachtoffers bij ontspoorde mantelzorg, wil ik harde doelstellingen van de staatssecretaris.
Over dat laatste punt gesproken: met ANBO deel ik de zorg dat de toegenomen druk op mantelzorgers tot meer ouderenmishandeling leidt. In het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) hebben gemeenten de plicht om ondersteuning voor mantelzorgers te organiseren. In de praktijk blijkt slechts één derde dat te doen. Uiteraard zit ik er bovenop, maar ik vraag ANBO te helpen door zoveel mogelijk gemeenten hierop aan te spreken. Wat de aanpak van ouderenmishandeling extra lastig maakt, is dat er zoveel verschillende aspecten aan zitten. Het gaat om fysiek geweld, maar bijvoorbeeld ook om psychologische mishandeling, financiële uitbuiting en verwaarlozing. Voor elk van die terreinen zijn weer andere mensen verantwoordelijk. Dat komt het resultaat niet ten goede. Vandaar dat ik graag een ombudsman voor ouderen in het leven wil roepen. Hij of zij kan dan overstijgend in de gaten houden of de problemen goed worden aangepakt.”
25 ‹
›
INHOUD
‹
26 ‹
›
3
Wonen en mobiliteit
Het is een groot goed om aangenaam te kunnen wonen en te kunnen gaan en staan waar je wilt, zeker als je ouder wordt. Om daar optimale mogelijkheden voor te creëren, vraagt ANBO bij de politiek al geruime tijd om aandacht voor voldoende geschikte seniorenwoningen. Ook maken we ons sterk voor bijvoorbeeld veiligheid in en om de woning, toegankelijk en betaalbaar openbaar vervoer en energiebesparing.
27 ‹
›
Lobbyactiviteiten Veiligheid in en om het huis
Behalve dat we herhaald aandacht vragen voor meer seniorenwoningen, had in 2011 veiligheid in en om het huis voor ANBO vorig jaar prioriteit. Dan gaat het bijvoorbeeld om woningaanpassing, inbraakpreventie en het vergroten van weerbaarheid van senioren door middel van voorlichting hierover. Dit heeft geleid tot een project over maatregelen die mensen zelf kunnen nemen, zoals simpele tips over hoe een woning veiliger te maken en hoe je op ongewenste babbeltrucs aan de deur kunt reageren. Het project, gefinancierd door het Ministerie van Veiligheid en Justitie, is uitgevoerd met het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid.
Mobiliteit
• In de discussie over de landelijke invoering van de OV-chipkaart heeft ANBO erop gewezen dat het voortbestaan van loketten, postadressen en telefoonlijnen voor senioren ervoor zorgen dat het openbaar vervoer beter toegankelijk blijft voor senioren. Op het platteland is dit nog altijd een probleem. • De rijksoverheid heeft in 2011 een landelijk project ter versterking van de invloed van gebruikers in het contractvervoer beëindigd. Het achterblijven van de kwaliteit van dit vervoer is voor ANBO reden aandacht voor dit onderwerp te blijven vragen. Dat gebeurt via het project Beïnvloeding Aanbesteding Contractvervoer, samen met andere FNVorganisaties. Aanbestedingen rond de regiotaxi worden gevolgd. • Met het ministerie van VWS is gesproken over het Valys vervoer. Dat is recreatief bovenregionaal vervoer voor mensen met een beperking. Ondanks de alternatieven
28 ‹
›
Meerjarenprogramma ‘Blijf veilig mobiel’ In 2009 is het meerjarenprogramma Blijf Veilig Mobiel gestart, waarvan ANBO de uitvoering coördineert. Doel was kennis en ervaring van verschillende partijen en (lokale) overheden te bundelen, om zo een structurele bijdrage te leveren aan de veilige mobiliteit van ouderen. De beoogde resultaten van het meerjarenprogramma, zijn ruimschoots behaald, waaronder een, ondersteuning aan organisatoren van lokale fietsactiviteiten, uitgewerkt concept Individueel Mobiliteitsadvies voor beroepskrachten en VOA’s en een standaardcursus scootmobiel. Tijdens het eindsymposium op 24 november 2011 zijn ze aan een breed publiek van professionals voorgelegd. Voor het programma heeft ANBO de Excellence in Road Safety Award van de Europese Commissie gekregen. Blijf Veilig Mobiel is aangemerkt als het meest succesvolle project in de categorie NGO’s in 2010. Vanwege het succes heeft het Ministerie van Infrastructuur en Milieu een vervolgsubsidie toegekend voor 2012-2013. De samenwerkende partijen willen dit geld onder andere gaan gebruiken voor het werven en trainen van (vrijwillige) mobiliteitsambassadeurs en het ondersteunen van lokale activiteiten rond verkeersveilige zebra’s.
die ANBO heeft aangedragen, hebben we niet kunnen voorkomen dat het kilometerbudget voor Valys vanaf 2012 is verlaagd. Wel heeft ANBO voor elkaar gekregen dat Valys niet bij de gemeenten wordt ondergebracht en vooralsnog als landelijke regeling blijft bestaan. • ANBO heeft de nieuwe concept-site van 9292 (informatie openbaar vervoer) becommentarieerd. Een aantal benoemde knelpunten zullen gaandeweg worden weggenomen. Tevens heeft ANBO gewezen op de wenselijkheid om senioren vertrouwd te laten worden met de nieuwe site en het voorstel gedaan om seniorenvoorlichters in te zetten bij het introductietraject in 2012. • Sinds eind 2011 is ANBO gevraagd deel te nemen aan een consultatiegroep over aanpassingen van regelgeving en regelingen rond rijvaardigheid en rijgeschiktheid. De besprekingen krijgen in 2012 een vervolg, waarna later dat jaar het voorstel aan de Minister van Infrastructuur en Milieu wordt gezonden.
Huis-aan-huis bezoeken
In het kader van het Actieprogramma Keten aanpak Overvalcriminaliteit heeft het Ministerie van Justitie ANBO een subsidie voor het project ‘Huis-aan-Huis bezoeken’ toegekend (looptijd: 1 september 2011 t/m 31 december 2011). Het doel was een bijdrage te leveren aan het terugdringen van het aantal overvallen met name bij de doelgroep 50-plussers. Er zijn 21 vrijwilligers opgeleid tot trainer preventie woningovervallen, die voorlichting geven aan senioren en treffen maatregelen op het gebied van woningovervallen. De trainers zijn in heel Nederland werkzaam.
29 ‹
›
Betty de Boer
Tweede Kamerlid voor de VVD
30 ‹
›
“De woonwens van senioren verandert. Veel ouderen willen graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen, óók als ze hulpbehoevend zijn.”
“Is het toch beter om naar een instelling te gaan, dan het liefst naar één die kleinschalig is en zoveel mogelijk op een gewoon ‘thuis’ lijkt. Door de ingewikkelde wetgeving blijkt dat in de praktijk nu vaak lastig. Vandaar dat we er hard aan werken om de zorg en de woonvoorzieningen voor hulpbehoevenden beter te regelen, iets waar ANBO de afgelopen jaren nadrukkelijk voor heeft gelobbyd. Zorgverleners, gemeenten en woningbouwers moeten dat doen waar ze goed in zijn. En cliënten moeten die woonoplossing kunnen kiezen waar ze zich het beste bij voelen. In 2015 moeten dat nieuwe, flexibelere systeem van gescheiden wonen en zorg zijn ingevoerd. Sowieso neemt door de vergrijzing de behoefte aan voor ouderen geschikte woningen snel toe. Jaarlijks moeten er 36.000 tot 40.000 bijkomen. Om ervoor te zorgen dat dat lukt, werkt de minister van Binnenlandse Zaken samen met alle
betrokken partijen aan een actieplan. Wat mij betreft komt daar in ieder geval een taakstelling in voor woningcorporaties over hoeveel levensloopbestendige woningen en verpleeghuizen zij moeten bouwen. Dat is immers bij uitstek een maatschappelijke rol. Het zou helpen als ANBO hen daar ook op aanspreekt. Ouderenbonden zijn nadrukkelijk partij bij het opstellen van het actieplan. Hun belangrijkste taak: de stem van senioren duidelijk te laten horen. Hoe ziet hun ideale huis eruit? Wat is er voor nodig om zo lang mogelijk thuis te kunnen wonen? Aan welke woningaanpassingen hebben ouderen behoefte? En hoe kan de bijbehorende zorg zo goed mogelijk worden georganiseerd? Die zaken wil ik van ANBO weten. Zo kunnen we er samen voor zorgen dat er niet alleen voldoende geschikte huisvesting komt, maar vooral ook dat het woningen zijn waar mensen graag hun oude dag doorbrengen.”
31 ‹
›
INHOUD
‹
32 ‹
›
4
Participatie
Participeren betekent actief deelnemen aan de samenleving en betrokken zijn bij sociale activiteiten, vrijwilligerswerk, mantelzorg, politieke besluitvorming en (tijdens het werkzame leven) het arbeidsproces. Bij participatie hoort ook: zeggenschap hebben over je leefomgeving.
33 ‹
›
Lobbyactiviteiten Arbeidsdeelname senioren
Roze Belweek
Leeftijdsdiscriminatie
Internationaal
Meer ouderen aan het werk betekent volgens ANBO een sterkere positie van ouderen in de samenleving. Helaas blijft de arbeidsdeelname van oudere werknemers nog altijd achter die van de gehele beroepsbevolking. Vandaar dat we blij zijn met de voorstellen in het in 2011 gesloten AOW- en Pensioenakkoord om te komen tot een grotere arbeidsdeelname van deze groep. Onder andere betreft dit afspraken in CAO’s om ouderen in dienst te nemen en een beeldvormingscampagne rond oudere werknemers. Deze voorstellen moeten nog worden uitgevoerd. Tijdens de 50PlusBeurs in 2011 heeft ANBO een debat over leeftijdsdiscriminatie georganiseerd met de Commissie Gelijke Behandeling en verzekeraars. ANBO vindt dat er regelgeving moet komen om ongerechtvaardigde leeftijdsdiscriminatie te voorkomen en heeft bij de politiek aangedrongen op snelle invoering van een Europese Richtlijn voor Goederen en Diensten.
De roze loper
De Roze Loper is het keurmerk waarmee directies van woon/zorginstellingen kunnen laten zien dat hun huis homovriendelijk is. Het consortium Roze 50+ Nederland (ANBO, COC, Movisie en Schorer) heeft extra budget aangevraagd voor het werven, selecteren en auditeren van 25 nieuwe zorginstellingen. Als deze allemaal een keurmerk verwerven, komt eind 2012 het totaal aantal instellingen met een Roze Loper op 65.
In de week van 3 t/m 7 oktober 2011 heeft voor de tweede keer de Roze Belweek plaatsgevonden. Op 24 oktober 2011 is het Groenboek Roze Belweek 2011 aangeboden aan de directeur Maatschappelijke Ondersteuning van het Ministerie van VWS, met conclusies en aanbevelingen voor beleidsmakers, zorgprofessionals en roze ouderen zelf. Belangrijke signalen waren onder andere dat roze ouderen meer zichtbaar en geaccepteerd willen zijn, en dat de specifieke situatie van roze ouderen in zorginstelling betere bespreekbaar moet worden gemaakt. ANBO heeft een actieve bijdrage geleverd aan de voorbereiding van het congres van onder andere de Europese seniorenorganisatie in de vakbeweging (Ferpa) op de onderwerpen vrijwilligerswerk en arbeidsdeelname Verder hebben we inbreng geleverd voor het EU jaar 2012 dat onder andere in het teken staat van healthy ageing. Daarnaast heeft ANBO in 2011 doorlopend deelgenomen aan tal van Europese overleggen, werkgroepen en expertmeetings, bijvoorbeeld over gezondheid, ouderenmishandeling, ICT, anti- discriminatie en mobiliteit. Met name is hier kennis vanuit Nederland ingebracht en wordt ANBO geïnformeerd over ontwikkelingen in Brussel.
Multiculturele klankbordgroep
In 2011 is de Multiculturele Klankbordgroep van ANBO zesmaal bijeengekomen. De werkgroep adviseert de organisatie over
34 ‹
›
Diversiteit/homo heteroalliantie/ de onzichtbaarheid voorbij • ANBO is actief betrokken en maakt deel uit
van de activiteiten van Platform Art. 19 dat zich richt op gelijke behandeling. Leeftijd is daarbij onze invalshoek. • In 2012 zal de Commissie Gelijke
Behandeling opgaan in het nieuwe College Mensenrechten. Vooruitlopend daarop heeft ANBO inhoudelijke input voor het nieuwe college geleverd. Met name is aan de orde gesteld of leeftijdsdiscriminatie bij goederen en diensten ook bij het College op de agenda kan worden gebracht. • Namens het consortium Roze 50+
Nederland (ANBO, COC, Movisie en Schorer) coördineert ANBO sinds 2008 het project ‘Homo Hetero Alliantie voor Ouderen’ (gefinancierd door het Ministerie van OCW), waarin groepen samen het debat aangaan over hoe ze de sociale acceptatie van homo’s kunnen vergroten.
thema’s die op het terrein van migranten senioren, zoals WMO/De Kanteling, arbeidsmarkt en inburgering. Er zijn inmiddels twee gecertificeerde docenten ouderenadviseurs met een migranten achtergrond. Verder hebben leden van de Klankbordgroep een vervolg gegeven aan het succesvolle ANBO-project Ontdek Elkaars Wereld, waarin senioren met een verschillende etnische achtergrond elkaar leren kennen. De methodiek van Ontdek Elkaars Werelds is bovendien door de Klankbordgroep gepresenteerd op een internationaal symposium in Hamburg met good practices op het terrein van interculturele uitwisseling tussen senioren.
SeniOoren
De Werkgroep SeniOoren bestaat voornamelijk uit ANBO-leden met een auditieve beperking en heeft als doel de positie van senioren met een auditieve en/of visuele beperking (deels vertegenwoordigers tegelijk van NVVS en Dovenschap) te verbeteren. In 2011 is de werkgroep vijfmaal bij elkaar gekomen. Namens de Werkgroep wordt aan ANBO afdelingen de mogelijkheid geboden van themamiddagen ‘Beter horen is erbij blijven horen’. Tevens zet de werkgroep zich in voor personeel van verzorgings- en verpleegtehuizen met ‘oor’ voor bewoners met een auditieve beperking.
35 ‹
›
Pia Dijkstra
Tweede Kamerlid voor D66
36 ‹
›
“De gelijke rechten voor hetero- en homoseksuelen zijn in Nederland stevig wettelijk verankerd. Tolerantie en integratie staan hoog in het vaandel. Dat is iets om trots op te zijn.” “Maar in de praktijk verloopt de acceptatie nog wel eens stroef, zeker van roze ouderen. Vandaar dat ik het zo belangrijk vind dat ANBO zich hard maakt voor deze groep. In plaats van als algemene belangenvereniging te zeggen ‘daar gaan wij niet over’, erkent de ANBO het probleem en maakt het bespreekbaar. Door de vergrijzing komen er steeds meer oudere homo’s bij. Juist jegens deze groep is er nog veel onbegrip. Extra aandacht is dus hard nodig. Bijvoorbeeld met de Roze Belweek, waarin homoseksuele, lesbische en transgender ouderen hun verhaal kunnen doen. Over vrienden die het niet begrijpen of familieleden die het niet aanvaarden. Om nog maar niet te spreken over thuiszorgmedewerkers die weigeren homoseksuele ouderen te helpen, of bejaardentehuizen die stellen van hetzelfde geslacht niet accepteren. In een willekeurig zorginstelling met 150 bewoners zijn er gemiddeld tien die op
hetzelfde geslacht vallen. Zij krijgen relatief vaak met weerstand en vooroordelen te maken, zo blijkt uit onderzoek. Van medebewoners én van hulpverleners. Een treurige situatie, die in deze tijd niet meer zou mogen bestaan. Gelukkig zijn er initiatieven als de Roze Loper, een keurmerk voor homovriendelijke zorginstellingen, waar ANBO een belangrijke rol in speelt. Natuurlijk verander je met zo’n keurmerk niet in één keer de houding van directie, personeel of andere cliënten. Maar het geeft wel het goede voorbeeld, en zet mensen aan het denken. Hoe jonger je daarmee begint, hoe beter. Vandaar dat op initiatief van D66 de kerndoelen voor het onderwijs worden aangepast, zodat iedere school aandacht aan homoseksualiteit moet besteden. Wat mij betreft breiden we die verplichting in de toekomst uit naar zorgopleidingen. Zo pakken we het probleem niet alleen voor nu, maar ook voor de toekomst aan. De kinderen en studenten van vandaag zijn immers de ouderen van morgen.”
37 ‹
›
ANBO Communicatie en marketing Het vergroten van de naam- en taakbekendheid is een van onze belangrijke uitdagingen voor de komende jaren. Belangrijk, omdat alleen wanneer leden en potentiële leden overtuigd zijn van het persoonlijke en collectieve belang van ANBO, zij zich verbinden met de organisatie. Met andere woorden: om de continuïteit van ANBO te waarborgen, is een gestructureerde aanpak van de communicatie cruciaal.
Een nieuwe ANBO website De ANBO-website trekt per maand gemiddeld 40.000 bezoekers. Eind 2011 heeft de directie de bouw goedgekeurd van een nieuwe internet-, extranet- en intranetsite voor ANBO. Ter voorbereiding op de ontwikkeling daarvan is onder leden een panelonderzoek gedaan over wat zij van de ANBO-site verwachten.
›
Strategisch communicatieplan
In 2011 keurde de directie van ANBO het strategisch communicatieplan ‘Op weg naar de verbinding’ goed. In het verlengde daarvan zijn alle communicatieactiviteiten in zes strategische pijlers zijn geconcentreerd.
1) Relevantie door integratie
In 2011 heeft ANBO vier beleidsspeerpunten benoemd: Inkomen, Gezondheid, Wonen & Mobiliteit en Participatie. De thema’s zijn gebruikt als uitgangspunt voor alle communicatie. Om de thema’s
38 ‹
›
visueel te ondersteunen, zijn vier iconen ontwikkeld die in alle communicatie-uitingen terugkomen.
2) Het bevorderen van digitale communicatie
• Een nieuwe ANBO website. • In 2011 is het mailbestand van leden verder uitgebreid. Dit is belangrijk omdat ANBO langs deze weg goedkoper, gerichter en efficienter met haar leden kan communiceren. • In 2011 zagen drie digitale nieuwsbrieven het levenslicht: ANBO Anders (specifiek voor kaderleden), ANBO Financieel (voor de penningmeesters online) en ANBO@ctie (voor leden en niet-leden met voordeel- en kortingsacties).
39
3) Het optimaliseren van huidige middelen • In 2011 zijn extra acties ondernomen om nieuwe leden te werven, met 18907 nieuwe aanmeldingen als resultaat. • ANBO Magazine: in 2011 is de inhoud uitgebreid geëvalueerd met leden, medewerkers van het verenigingsbureau en de redactiecommissie. Naar aanleiding daarvan zullen in 2012 verschillende inhoudelijke aanpassingen worden doorgevoerd. • Een nieuwe ANBO corporate folderlijn. • Het aanbod van kortingen en voordelen voor leden is uitgebreid met eenmalige acties.
4) Koers intern communiceren
Op verschillende manieren draagt communicatie bij aan het informeren van medewerkers, vrijwilligers en leden over ANBO Anders, de nieuwe interne koers van ANBO, bijvoorbeeld met de ontwikkeling
‹
Een nieuwe ANBO corporate folderlijn
Om als organisatie herkenbaar en uniform naar buiten te treden, heeft ANBO een corporate folderlijn laten ontwikkelen met een herkenbare en frisse uitstraling.
›
van een speciale digitale nieuwsbrief en het beheer van het intranet voor ANBO Anders.
5) Eenduidige communicatiestructuur
In 2011 zijn belangrijke stappen gezet in het beter op elkaar afstemmen van de communicatieactiviteiten van ANBO. Verder is vastgelegd dat communicatie in een vroeg stadium wordt betrokken bij projecten en daarin, naast een operationele, ook een adviserende rol heeft.
6) Borgen interactie en dialoog
In 2011 zijn leden en andere stakeholders in toenemende mate betrokken bij de ontwikkeling van verschillende communicatieuitingen. Dat gebeurt bijvoorbeeld door het organiseren van focusgroepen en het houden van enquêtes. Verder is een nieuw digitaal ledenpanel ontwikkeld, dat wordt gebruikt om regelmatig de mening van leden te peilen.
ANBO in de media
De landelijke persvoorlichting heeft in 2011 vrijwel dagelijks contact gehad met de media, zowel reactief als proactief. ANBO verstuurde in 2011 ruim twintig persberichten, waarvan een deel met samenwerkingspartners zoals Roze 50+ Nederland en Blijf Veilig Mobiel. De nieuwsdienst van het ANP zette een toenemend aantal berichten voor de media op de rol, met daarin aandacht voor een actuele ANBO-actie of commentaar. Dit leidde tot meer zichtbaarheid, in de pers, in de politiek en onder leden. De landelijke persvoorlichting richtte zich vooral op de landelijke en regionale media.
ANBO heeft een directe bijdrage geleverd aan vele tientallen nieuwsitems in de regionale en landelijke dagbladen en op diverse websites. Dit leidde per maand gemiddeld tot vijftien à twintig concrete persresultaten. Dat wil zeggen: artikelen in uiteenlopende dag- en weekbladen en websites, die door verdere verspreiding vaak veelvoudig in andere media worden overgenomen. Verder zijn ANBOwoordvoerders in 2011 tientallen malen te zien of te horen geweest op de landelijke radio- en tv-zenders, onder andere bij programma’s als EenVandaag, Hart van Nederland, Omroep Max, Radio1 Journaal en BNR Nieuwsradio. Vooral de volgende onderwerpen scoorden hoog in de media: het AOW- en pensioenakkoord, oudere werknemers, allerlei initiatieven rondom roze ouderen, ouderenmishandeling en thuisovervallen op senioren, en de relatie met ouderenpartij 50Plus. Voor lokale en regionale zenders vonden ook interviews plaats over tal van andere, zeer uiteenlopende onderwerpen. In 2011 heeft ANBO een toenemend aantal opiniestukken doen verschijnen in verschillende dagbladen, onder meer in De Volkskrant en Het Financiële Dagblad, maar ook in specialistische bladen zoals Geron (over ouder worden en samenleving) en het blad van de Sociaal Economische Raad.
Social Media
ANBO’s zichtbaarheid breidde zich ook uit via de social media (googlenews, Twitter) en op fora en in blogs waar maandelijks gemiddeld 300 tot 350 nieuwe berichten te vinden zijn, gerelateerd aan ANBO.
40 ‹
›
Participatie ANBOacademie Het idee voor een eigen ANBO Academie is in 2008 ontstaan vanuit de gedachte: we kunnen meer uit onze club halen. Door de kennis en vaardigheden van vrijwilligers te vergroten, stellen we ze in staat meer te betekenen voor de maatschappij. Bovendien helpt het ANBO haar rol als belangenbehartiger nog beter te vervullen. Doel
Het doel was om in vier jaar het scholingsprogramma van ANBO voor bestuursleden, vrijwilligers op toonaangevend niveau te brengen. Het Fonds PGO heeft ANBO daartoe van 2009 tot en met 2012 subsidie verstrekt.
Scholingsaanbod
In 2011 bestond het scholingsaanbod uit een mix van verschillende nieuwe cursussen en terugkomdagen voor opgeleide trainers. Verder zijn eerdere cursussen (bijvoorbeeld docenten ouderenadviseurs, trainers voor penningmeesters online, spelleider Levenskunst, Energievoorlichter) herhaald om nieuwe vrijwilligers op te leiden, zodat die in de gewesten en afdelingen kunnen worden ingezet.
41 ‹
›
ANBO Financiële gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Verenigingsraad en het Bestuur van ANBO. Bijgesloten samengevatte jaarrekening, bestaande uit de samengevatte balans per 31 december 2011 en de samengevatte staat van baten en lasten over 2011, is ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening van ANBO. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 19 april 2012. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van 19 april 2012.
De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving 640: ‘Organisaties zonder winststreven’. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van ANBO.
Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving 640: ‘Organisaties zonder winststreven’.
Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, “Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten”.
Oordeel Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van ANBO en in overeenstemming met de grondslagen van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving 640: ‘Organisaties zonder winststreven’.
Tilburg, 19 april 2012
ABAB Accountants B.V. Was getekend, De heer R.M. Smittenberg
Registeraccountant
42 ‹
›
Al l e b e d r ag e n i n E u r o ’ s
Balans per 31 december 2011 ACTIVA Materiële vaste activa Financiële activa Voorraden Vorderingen Overlopende activa Liquide middelen Totaal Activa
2011 191.117 72.526 7.285 111.624 540.206 9.150.800 10.073.558
2010 155.664 72.526 8.050 142.207 771.644 8.335.996
PASSIVA Eigen vermogen Schulden op lange termijn Kortlopende schulden Totaal Passiva
2011 3.292.116 3.081 6.778.361 10.073.558
9.486.087
BATEN Totaal baten
2011 13.994.163
2010 13.455.203
LASTEN Totaal lasten
2011 13.789.151
2010 13.319.040
92.492 297.504 85.000 212.504
79.033
9.486.087 2010 2.994.612 3.481 6.487.994
Staat van baten en lasten 2011
Totaal financiële baten Resultaat voor dotatie aan bestemmingreserve Dotatie aan bestemmingsreserve Netto resultaat
215.196 0 215.196
43 ‹
›
ANBO Ke r n ge ge ve n s Samenstelling landelijk bestuur en commissies op 31 december 2011
Landelijk Bestuur • • • • • • •
Dhr. M.F. (Rinus) Tazelaar, landelijk voorzitter Dhr. W.J.M. (Wim) den Heijer, landelijk vicevoorzitter Mw. J.H. (Marjan) Meijs- de Geus, landelijk secretaris Dhr. H.J. (Henk) Tuut, landelijk penningmeester Mw. H. (Hiske) Gerbrandy, landelijk bestuurslid Mw. C.P.M. (Karina) Schilte, voorzitter, t/m 10 februari 2011 Dhr. S.F.M. (Felix) Cohen, vicevoorzitter, t/m 17 maart 2011
Ereleden • De heer K.J. Kuiper, erevoorzitter • Mw. R. van Gelder, eresecretaris
Directie • Mw. N.L. (Liane) den Haan, algemeen directeur • Mw. J.L. (Renske) van Kooij, adjunct-directeur
Geschillencommissie • • • • • •
Dhr. J.J. Broeders, Kaatsheuvel Dhr. N. Hamelink, Amstelveen Dhr. A. Potman, Eemnes Dhr. H. Werners, Haren Mw. A.W. Zondervan- Koster, Leiden Dhr. H.D. van der Zaken, Castricum, t/m november 2011
Personeel Op 31 december 2011 zijn er in totaal 59 medewerkers in dienst (46 fte). Hiervan zijn 10 (5 fte) collega’s werkzaam in de gewesten. Daarnaast zijn er 5 externen werkzaam op die datum.
44 ‹
›
› ‹
Post- en bezoekadres Houttuinlaan 3 3447 GM Woerden Telefoon (0348) 46 66 66 Fax (0348) 46 66 67
www.anbo.nl
www.anbo.nl
[email protected]
