Geschiedenis van het bier
Wim Caudron oktober 2014
Bier wordt al 5000 jaar gedronken
Het was in de eerste plaats een huiselijke drank, Later werd het een godendrank, Daarna werd het beschouwd als de drank voor de armen !
1. DE OUDHEID In Jarmo, het oudst gekende landbouwersdorp van Mesopotamië (tweestromenland, Tigris en Eufraat) werden sporen gevonden van een gerstcultuur = 9000 jaar voor Chr. Brouwen van bier behoorde zoals bakken van brood tot de huishoudelijke taak van de vrouw. Het bier was toen een soort gegiste brij gemaakt van verkruimeld brood.
De oude Sumeriërs (3600-1600 voor Chr.) hadden een bierassortiment van 16 verschillende lichte en donkere brouwsels. Bier werd gebruikt als betaalmiddel • Arbeiders en bedienden = 2 liter licht bier per dag • Middenklasse = 3 liter zwaar bier per dag • Gouverneurs en hogepriesters = 5 liter van het beste en zwaarste bier per dag
Het oude Griekenland en het Romeinse rijk Toen dronk men vooral wijn en bier was voor de armen en barbaren ! Door krijgers en handelaars kwam het bier vanuit Alexandrië naar het Middellands Zeegebied ! 400 voor Christus wordt een muntstuk met gerstaar geslagen. Dit is een bewijs dat ze de God Ceres vereerden. Men betaalde als beloning ook sportmannen (atletiekers) met een hoeveelheid graan of gerst.
De Galliërs (streek tss Alpen, de Rijn,de Atlantische oceaan, Middellandse Zee en de Pyreneeën)
De Galliërs brouwden hun ‘Cervoise’. = Cera (graan) en vise (sterkte) Hebben de houten tonnen uitgevonden om het bier in te bewaren. Voordien in kruiken, amfora’s en ketels.
2. DE MIDDELEEUWEN Karel de Grote ( 8ste Eeuw) stimuleert iedereen tot het telen van graan. Bier brouwen = huisnijverheid. Vanaf 9de E ontstaan van de artisanale brouwerijen. Vanaf de ME gaat men de ingrediënten mengen en koken. Dit werd gestimuleerd door de monniken (bier = gezonder dan water) De ingrediënten = gerst, tarwe en gruit Gruit = kruidenmengsel van duizenblad, salie, gagel, gember, komijn en een beetje dennenhars.
Het Reinheitsgebot Is een Duitse regeling die zijn oorsprong vindt in het hertogdom Beieren in 1516. Het geldt als de oudste warenwet ter wereld. Volgens dit gebod mocht bier alleen gemout graan, water en hop bevatten. Het oorspronkelijke Reinheitsgebot bevatte geen gist als ingrediënt omdat dit micro-organisme toen nog niet ontdekt was. Volgens voorstanders zou bier dat volgens het Reinheitsgebot gebrouwen is, beter van smaak zijn dan bier waaraan bijvoorbeeld suiker zou zijn toegevoegd. Ondertussen is het gebruik van gist toegestaan. Het gebod verbiedt ook het gebruik van kruiden en vruchten. Eind februari 2005 bepaalde het Bundesverwaltungsgericht (rechtbank) in Leipzig dat de Klosterbrauerei Neuzelle in Brandenburg haar brouwsel Schwarze Abt, waaraan suiker is toegevoegd, toch "bier" mag noemen. De brouwerij heeft hiervoor tien jaar lang een juridische strijd geleverd om het als bier erkend te krijgen.
Het Reinheitsgebot (2) Brouwerijen gebruiken de slogan "Gebraut nach dem Deutschen Reinheitsgebot" als een vorm van marketing. Wel moet bier waarvan op het etiket aangegeven wordt dat het volgens het Reinheitsgebot is gebrouwen volgens de wet ook daadwerkelijk aan dat voorschrift voldoen. En hij is nog steeds geldig vandaag! Althans in Duitsland, want in 1987 maakte de Europese Commissie er korte metten mee. Import van buitenenlandse bieren is toegelaten, sindsdien wordt de Duitse markt dan ook overspoeld met buitenlandse bieren. De Duitsers zelf zijn nog wel aan dit Reinheitsgebot gehouden, want ze vallen onder de nationale wet. Enkel in Beieren zijn er enkele uitzonderingen voor hoge gistings-bieren, die ook ongemoute tarwe en rogge mogen gebruiken, denk maar aan de Weissenbieren. ( het verschil tussen een Duits en Belgisch witbier is dat wij ruwe tarwe gebruiken, en zij gemoute tarwe). Dat stugge houden aan het Reinheitsgebot speelt de Duitsers vandaag wel parten. Ze hebben de trein van de speciale bieren gemist.
Tussen 17de Eeuw en WO1 In de 17de E ontstaan er verschillende biersoorten naargelang hun oorsprong. In Lier, Antwerpen en Vlaanderen brouwt men met gerst en in Brabant gebruikt men meer tarwe. Zo spreekt men van : Antwerps gerstenbier, Leuvense witte, Henegouwse grisette, Saison uit Luik, Mechelse Uitzet, Dendermondse Kwak, Oudenaards, Diesters of Zottegems bruin etc… De kwaliteit en typiciteit van het bier werd bepaald door de aanwezige grondstoffen (cfr water !) Er was geen uitvoer naar andere regio’s !
Tot na WOI was de bierproductie zeer regionaal.
Brouwerijen met brouwerspaarden konden wel exporteren naar omliggende steden !
Brouwerspaarden = Brabantse of Ardense trekpaarden, groot uithoudingsvermogen, afstanden van 40 km per dag !
1900 = 3200 brouwerijen in België Wielemans (Vorst) was een van de grootste en meest moderne van Europa. Wielemans produceerde onze 1ste Belgische pils Beschikte over eigen spoorwegnet om Pils te vervoeren ! Eind jaren 70 overname door Brouweij Artois
WOI is een fataal voor veel brouwerijen. De koperen kookketels en de voertuigen worden opgeëisd door de Duitsers. Na WOI nog ½ aantal brouwerijen. Onstaan van 1ste fusies om gezamenlijk nieuw materiaal aan te kopen ! Vraag naar pils stijgt en velen stoppen met het brouwen van streekgebonden bier ! Na crisis van jaren 30 en WOII bleven in 1946 slechts 775 brouwerijen over !
HET JAAR VAN HET BIER EN HEDEN In 1986 organiseerde men het jaar van het bier, dit gaf de brouwerijen een nieuwe dynamiek ! Witbier kende een opmars door Hoegaarden daarna volgden ook trappist-en abdijbieren, en later ook de sterke blonde bieren. Tussen 1985 en 2000 veel fusies in de bierwereld !
1988 = Alken (Kronenburg) gaat samen met het Antwerpse Maes en wordt Alken-Maes. De Keersmaecker (Mort Subite) sluit hierbij aan. Kronenburg wordt Danone, in 2000 verkocht aan Britse Scottisch en Newcastle. Nu Heineken. 1988 = Artois (Leuven) gaat samen met Piedboeuf (Luik) en wordt Interbrew. Later worden Belle-Vue en Hoegaarden toegevoegd. Nu AB-Inbev ! Enzovoort ………..
Kleinere brouwerijen gaan ook fusioneren zoals bv. Moortgat, Palm, Huyghe. Er schieten tergelijkertijd ook nieuwe kleine brouwerijtjes uit de grond, de herbergbrouwerijtjes ! Vandaag zeer grote trend in Londen ! Aansluitend de geschiedenis van het bier in Antwerpen!!!!!!!!!
