RAADSINFORMATIEBRIEF De leden van de raad Postbus 200 2920 AE KRIMPEN AAN DEN İJSSEL
Datum:
30-10-2014
Zaaknummer: Afdeling:
Ruimte
Contactpersoon: Uw brief van: Onderwerp:
Toekomst gemeentelijke voorzieningen
Geachte leden van de raad, In ons voorstel voor de meerjarenbegroting 2015-2018 hebben wij u in de inleiding en in de (nieuwe) programma's Samenleven en Dienstverlening in grote lijnen geïnformeerd over de wijze waarop de besluitvorming over de gemeentelijke voorzieningen van maart 2014 in de begroting is verwerkt. Verder hebben wij aangekondigd dat wij nadere informatie over het vervolgtraject via een parallel spoor in een raadsinformatiebrief aan u verstrekken. Deze informatie treft u in deze brief aan. V o o r de goede orde schetsen wij eerst weer de context.
De context In de vergadering van 6 maart 2014 heeft de gemeenteraad de algemene visie vastgesteld voor de wijze waarop in Krimpen aan den IJssel: 1. activiteiten op het gebied van sport e n bewegen, kunst en cultuur en recreatie en groen: a. worden ontwikkeld, uitgevoerd en geprijsd (programmabeheer); b. facilitair w o r d e n ondersteund (facilitair beheer); c. worden g e a c c o m m o d e e r d (eigenarenbeheer); 2. de exploitatie van e e n voorziening of accommodatie voor sport en bewegen, kunst en cultuur en recreatie en groen wordt vorm gegeven (exploitatiebeheer). S a m e n g e v a t heeft de gemeenteraad de volgende besluiten genomen. 1.
De rol van de gemeente blijft in beginsel beperkt tot regisseur van beleid en van 'opdrachtgever' voor een gevarieerd aanbod van activiteiten. a. Het dagelijks beheer (programmabeheer, facilitair beheer en exploitatiebeheer) wordt in beginsel over gelaten aan c.q. overgedragen aan
2.
de aanbieders van activiteiten. b. De g e m e e n t e biedt de aanbieders van activiteiten de mogelijkheid om (conform d e A l g e m e n e subsidieverordening) subsidie aan te vragen, maar de afhankelijkheid van gemeentelijke subsidies c.q. bekostiging wordt zoveel mogelijk beperkt. T e n behoeve van het a c c o m m o d e r e n van een gevarieerd aanbod van activiteiten is de g e m e e n t e eigenaar en verhuurder van maatschappelijk vastgoed. a. De huurprijs wordt op een transparante en uniforme wijze berekend en in rekening gebracht. b. Exclusief gebruik van gemeentelijk vastgoed wordt uitzondering. c. Structureel gebruik krijgt v o o r r a n g . d. Z w e m b a d 'De Lansingh' en Kinderboerderij 'Klein Boveneind' worden voor hun huidige functie in stand g e h o u d e n .
Gemeente Krimpen aan den IJssel
2
Postbus 2 0 0 9 2 0 AE Krimpen aan den IJssel Bezoekadres: Raadhuisplein 2
T: 14 0180 | F: (0180) 51 60 40 E:
[email protected] I: www.krimpenaandenijssel.nl
e. De 'Tuyter' w o r d t in stand gehouden en omgevormd tot de c entrale ontmoetingsplek in onze gemeente waarin ook het muziekonderwijs is gehuisvest. f. De 'Big Bear' wordt in stand gehouden en omgevormd tot een ac c ommodatie voor muziekverenigingen. g. De resterende portefeuille wordt (op termijn) tot een (aanvaardbaar) minimum teruggebracht.
Inhoudelijke opgaven v o o r o n s college Deze besluiten hebben wij v o o r ons zelf vertaald in de volgende opgaven: 1. omvormen van twee multifunc tionele ac c ommodaties: a. Tuyter tot de c entrale ontmoetingsplek in onze gemeente; b. Big Bear tot e e n ac c ommodatie voor muziekverenigingen; 2. afstoten c .q. herontwikkelen van gemeentelijk vastgoed (te beginnen met): a. Tuinstraat (huidige gebouw Muzieksc hool); 3. verzelfstandigen ('overlaten c .q. overdragen') van het dagelijks beheer van de gemeentelijke voorzieningen op het gebied van: a. kunst en c ultuur (muziekonderwijs, multifunc tionele ac c ommodaties); b. sporten en bewegen (zwemmen, binnensport, buitensport); c. groen en rec reatie (kinderboerderij); 4. invoeren van het nieuwe huurprijsbeleid . 1
Zoals bekend zijn meerdere c ollegeleden vanuit hun portefeuille bij deze opgaven betrokken. Tegelijkertijd zijn er vele (dwars)verbanden. Daarom hebben wij in de persoon van wethouder Arnold d e Leeuw een c oördinerend wethouder aangewezen.
De financiële opgave Bij de start van de voorzieningendisc ussie in februari 2012 heeft de gemeenteraad als (financiële) opdrac ht geformuleerd: 1. de struc turele inkomsten en uitgaven moeten voor (tenmínste) 10 jaar verzekerd zijn; 2. vanaf 2015 een struc turele bezuiniging van ê 200.000,- t.o.v. de begroting 2013. Deze financ iële taakstelling is vervolgens een aantal keren aangepast. 1. In de begroting 2 0 1 4 - 2 0 1 7 is een taakstelling o p g e n o m e n die vanaf 2016 oploopt naar struc tureel ē 600.000,- . 2. Deze taakstelling is niet meer gerelateerd aan de exploitatietekorten uit de begroting 2013-2016. Het is e e n 'absoluut' bedrag geworden dat (rekenkundig) over een aantal posten is verdeeld. 2
1
Conform de Kadernota Vastgoed waarin de basis wordt gelegd voor een transparante en uniforme wijze van huurprijsberekening. Voor de goede orde: het gaat enerzijds om een struc turele verbetering van de exploitatiesaldi van de voorzieningen in 2016. Anderzijds gaat het om een struc turele verbetering van het exploitatiesaldo van het gemeentelijk vastgoed als gevolg van de invoering van het nieuwe huurprijsbeleid. Die verbetering (hogere baten, lagere lasten of een c ombinatie daarvan) moet vanaf 2016 op jaarbasis structureel C 600.000,- bedragen. 2
2
CC Deze taakstelling hebben wij 'overgenomen' in de Kadernota en de meerjarenbegroting 2015-2018. In 2015 zullen wij deze financiële taakstelling in ieder geval als volgt invullen. 1. W e verbeteren het exploitatiesaldo van het (eigenaren)beheer van de gemeentelijke vastgoedportefeuille. 2. W e verbeteren de exploitatiesaldi van de gemeentelijke voorzieningen (zwembad, binnensport, buitensport, z w e m b a d , accommodaties, kinderboerderij). Het gaat daarbij om het terugdringen van directe kosten én indirecte kosten (overhead) van het eigenarenbeheer en dagelijks beheer. Maar onder deze taakstellende opgave valt óók het vergroten van de inkomsten uit het exploitatiebeheer van de voorzieningen, bijv. door (nieuwe) activiteiten te ontplooien waarmee (extra) inkomsten kunnen worden gegenereerd. In aanvulling hierop willen wij graag aangeven wat op dit moment de inhoudelijke stand van zaken is.
Omvorming Tuyter en B i g B e a r De voorbereidingen voor de o m v o r m i n g van Tuyter en Big Bear zijn in volle gang. Met de huidige en beoogde gebruikers c.q. huurders zijn wij in gesprek. Op basis van deze gesprekken constateren wij d a t d e in maart 2014 uitgesproken doelstellingen voor de twee accommodaties, centrale ontmoetingsplek respectievelijk accommodatie voor muziekverenigingen, haalbaar zijn. Voor beide accommodaties geldt dat wij in 2015 de verbouwing van het vastgoed willen laten plaatsvinden, waarna de a c c o m m o d a t i e s eveneens in 2015 in gebruik kunnen worden genomen. Het begrotingsjaar 2 0 1 6 wordt het eerste vollediçie begrotingsjaar waarin: 1. de Tuyter' in gebruik is als de centrale ontmoetingsplek in onze gemeente waarin ook het muziekonderwijs is gehuisvest; 2. de 'Big Bear' in gebruik is als een accommodatie voor muziekverenigingen; 3. de (locatie van de) huidige 'muziekschool' (het gebouw) een herbestemming kan krijgen. De plannen voor Tuyter en Big Bear zullen wij nog dit jaar presenteren. Wij merken daarbij op dat wij in de meerjarenbegroting 2015-2018 nog geen rekening hebben gehouden met de verbouwing van de T u y t e r ' e n ook nog niet met het in 2016 'vrijvallen' van het huidige pand van de muziekschool aan d e Tuinstraat. Op de hoogte van de investering en de wijze waarop wij de kosten van de investering in de Tuyter willen dekken, komen wij terug bij de presentatie van de plannen. Voor de investering in de 'Big Bear' geldt dat het reeds beschikbare krediet en de daarbij behorende jaarlasten taakstellend voor ons zijn. Wij verwachten dat dit bedrag toereikend is. Voor de goede orde merken wij nog op dat binnen de administratieve organisatie van de gemeente het T e a m Vastgoed d e rol van eigenaar van Tuyter en Big Bear vervult en het vastgoed 'verhuurt' aan (het T e a m ) Beheer Accommodaties.
3
Beheer Accommodaties is belast met het dagelijks beheer van Tuyter en Big Bear en krijgt de taak om het nieuwe profiel daadwerkelijk vorm te geven door de accommodaties te verhuren aan de verenigingen, instellingen en gebruikers die in het nieuwe profiel passen. Structureel gebruik krijgt daarbij voorrang en exclusief gebruik wordt uitzondering. De intern doorberekende huurprijs moet in de exploitatie van Tuyter en Big Bear worden 'terugverdiend'.
Afstoten/herontwikkelen gemeentelijk v a s t g o e d Voor de (locatie van de) huidige 'muziekschool' zullen wij in 2015 verkennen op welke wijze de herbestemming kan worden vorm gegeven. Eerste vraag die daarbij beantwoord moet worden is of het pand in stand kan c.q. moet blijven of dat er (beter) herontwikkeling (sloop en nieuwbouw) kan c.q. moet plaatsvinden.
Stand van zaken (verzelfstandiging) dagelijks beheer Voor het dagelijks beheer (programma, facilitair en exploitatie) van (binnen)sport, z w e m b a d , muziekeducatie, natuur- en milieueducatie en twee multifunctionele accommodaties is een vorm van externe verzelfstandiging de 'stip op de horizon'. In de Kadernota zijn de drie criteria benoemd aan de hand waarvan wij de (interne én externe) verzelfstandiging vorm zullen geven. 1.
Mate waarin de uitgevoerde activiteiten ('geleverde producten') een bijdrage leveren aan gemeentelijke beleidsdoelstellingen en in verhouding staan tot d e gemeentelijke bijdrage/subsidie.
2.
Mate waarin de voorziening autonomie krijgt om de eigen bedrijfsvoering vorm te geven.
3. Mate waarin de voorziening vrijheid krijgt om op ondersteunende functies (overhead) eigen capaciteit op te bouwen. Om de (interne en externe) verzelfstandiging van de voorzieningen (verder) vorm te geven hebben wij deelprojecten ingericht.
Interne verzelfstandiging In de Kadernota is uitgesproken dat een periode van interne verzelfstandiging als 'proefperiode' en 'opstap' kan worden benut ter voorbereiding op externe verzelfstandiging. Inmiddels hebben wij besloten om voor álle voorzieningen - ook voor het muziekonderwijs eerst een periode van interne verzelfstandiging te willen organiseren. In 2015 zullen wij duidelijk maken: 1. welke activiteiten of producten elke voorziening 'levert'; 2. welke gemeentelijke beleidsdoelstellingen (vastgelegd in een subsidiebeleidsregel) daarmee worden nagestreefd (vermeld per activiteit of product); 3. welke (aanvullende) mogelijkheden er zijn voor het verkrijgen van middelen, anders dan een gemeentelijke bijdrage/subsidie (contributie, entreeheffing, fondsen, 4.
sponsoring, donaties, eigen v e r m o g e n e t c ) ; voor welke van die activiteiten of producten gemeentelijke financiële middelen nodig zijn en wat de o m v a n g van die middelen moet zijn.
4
De uitkomst hiervan kunt u zonder meer beschouwen als een soort (intern) managementcontract.
Beweging van interne naar externe verzelfstandiging In de Kadernota hebben wij al opgemerkt dat structurele bezuiniging en (incidentele) frictiekosten een soort communicerende vaten (b)iijken te zijn. Hoe sneller je structureel wil bezuinigen (bijv. door via externe verzelfstandiging de taken onder een 'goedkopere' CAO te brengen), hoe hoger de frictiekosten (compensatie van loonderving) zullen zijn. En andersom geldt dat als je via natuurlijk verloop afscheid van mensen neemt, het langer duurt voor je een structurele bezuiniging haalt, maar er geen frictiekosten zijn. Wij hebben op dit moment het beeld om - via interne verzelfstandiging in 2015/2016 - toe te werken naar externe verzelfstandiging in 2018. Qua personeelsbeleid zullen wij daar zoveel mogelijk op anticiperen. Meer concreet hebben wij voor alle voorzieningen besloten om bij vacatures geen nieuwe medewerkers meer in (vaste) dienst te nemen. Voor de externe verzelfstandiging streven wij naar een organisatievorm (of beter gezegd: een wijze van aansturing door de gemeente) die continuïteit kan bieden en goed oog heeft voor de lokale, Krimpense 'klant'. Meer concreet houden wij voor de verzelfstandiging dus de volgende planning aan. e
In 2015/2016 verzelfstandigen w e de voorzieningen intern en draaien we 'proef.
®
In 2016/2017 evalueren w e , sturen w e bij en bereiden we de doorontwikkeling naar externe verzelfstandiging voor.
«
In 2 0 1 8 zijn de voorzieningen extern verzelfstandigd.
Overigens is er wel sprake van een flexibele planning. »
Indien gewenst kan in 2017 op basis van de evaluatie (beargumenteerd) worden besloten om externe verzelfstandiging voor één of meer voorzieningen uit te stellen, dan wel om daar vanaf te zien.
«
Indien gewenst kan ook (beargumenteerd) worden besloten om één of meer voorzieningen al eerder dan in 2 0 1 8 extern te verzelfstandigen.
5
cc S t a n d van z a k e n h u u r p r i j s b e l e i d Met de vaststelling van de Kadernota is besloten om per 1 januari 2016 het nieuwe huurprijsbeleid in werking te laten treden. Daarbij is het allereerst van belang om binnen onze vastgoedportefeuille in een aantal categorieën onderscheid te maken. 1. Zwembad en kinderboerderij: »
2.
worden voor hun huidige functie in stand gehouden;
® er is sprake van een interne huurrelatie tussen Team Vastgoed en de manager/beheerder van zwembad en kinderboerderij. Tuyter' en 'Big Bear': »
er is sprake van een interne huurrelatie tussen Team Vastgoed en Beheer
»
Accommodaties; worden in opdracht van het T e a m Vastgoed 'omgevormd' (voorstellen voor investeringen in het vastgoed zijn in voorbereiding) en daarna (opnieuw) verhuurd aan Beheer Accommodaties;
® 3.
het afgesproken profiel. Binnensport: »
4.
Beheer Accommodaties verhuurt aan meerdere (nieuwe) gebruikers conform
er is sprake van een interne huurrelatie tussen Team Vastgoed en Beheer
Accommodaties. Buitensport: » hier is sprake van een grote verscheidenheid aan (contract)relaties en
eigendomssituaties. 5. Overige gebouwen: ®
ook hier is sprake van een grote verscheidenheid aan (contract)relaties en eigendomssituaties.
Binnen de administratieve organisatie van de gemeente geldt voor zwembad en binnensport, net als voor Tuyter e n Big Bear, dat het T e a m Vastgoed de rol van eigenaar vervult en het vastgoed 'verhuurt' aan (het T e a m ) Beheer Accommodaties. De kinderboerderij wordt 'verhuurd' aan de afdeling Ruimte. Beheer Accommodaties is belast met het dagelijks beheer van de genoemde voorzieningen en heeft o.a. de taak om de (administratief) in rekening gebrachte huurprijs via de exploitatie (deels) terug te verdienen. Voor de kinderboerderij heeft de afdeling Ruimte die taak. Voor de buitensport en de overige g e b o u w e n geldt dat het Team Vastgoed deze rechtstreeks verhuurt aan verenigingen en instellingen. Inmiddels hebben wij de kosten van het eigenarenbeheer op twee wijzen in beeld, te weten de kosten zoals ze: 1. daadwerkelijk in de begroting 2 0 1 4 - 2 0 1 7 c.q. 2015-2018 zijn opgenomen; 2. kunnen worden berekend volgens de 'Discounted Cashflow methode' (DCFmethode) . 3
Bij deze methodiek, die inmiddels door veel gemeenten als basis voor hun huurprijsbeleid wordt gebruikt, worden voor de hele (verwachte) exploitatieperiode van een vastgoedobject de kosten van het eigenarenbeheer in beeld gebracht en netto contant gemaakt. Deze kosten worden vervolgens geheel of gedeeltelijk 'omgeslagen' in een (maandelijkse) huurprijs. 3
6
Uit de berekening volgens de DCF-methode is gebleken dat de kosten (aanzienlijk) hoger zijn dan de (werkelijke) kosten zoals die nu in de begroting zijn opgenomen. Belangrijkste oorzaak hiervoor is dat in de DCF-methode rekening wordt gehouden met de kapitaallasten . 4
Aangezien (in het verleden) investeringen in maatschappelijk vastgoed (sporthal 'De Boog' is daar een voorbeeld van) vaak in één keer werden afgeschreven, bevat de huidige begroting voor veel vastgoed geen kapitaallasten (meer). Als er meer recent noodzakelijke investeringen in het vastgoed zijn gedaan of - zoals bij Tuyter en Big Bear - binnenkort (moeten) plaatsvinden, is er wel sprake van kapitaallasten die als kosten in de begroting zijn of worden opgenomen. Dus enerzijds constateren wij dat er voor elk vastgoedobject een verschil is tussen de kosten volgens de DCF-methode en de in de begroting opgenomen kosten. Anderzijds constateren wij dat het verschil per object relatief sterk kan verschillen Wij zullen de komende m a a n d e n daarom allereerst moeten toewerken naar het op uniforme wijze 'in kaart brengen' van d e kosten van eigenarenbeheer van z w e m b a d , Tuyter, Big Bear, binnensport en kinderboerderij. Gelet op de complexiteit hebben wij daarvoor specifieke externe ondersteuning ingehuurd. Doelstelling is om uiterlijk in d e meerjarenbegroting 2016-2019 de kosten van het eigenarenbeheer op uniforme en transparante wijze aan de gemeentelijke voorzieningen toe te rekenen. Natuurlijk geven we prioriteit aan Tuyter en Big Bear aangezien afspraken met de (nieuwe) huurders over de huurprijs een noodzakelijke voorwaarde zijn o m tot een verantwoorde exploitatie van de (omgevormde) accommodaties te komen. Als gezegd komen we daar al dit jaar bij uw raad op terug. Het overige vastgoed (buitensport en overige gebouwen) verhuurt het T e a m Vastgoed in principe direct aan verenigingen en instellingen. Zoals aangegeven is er sprake van een grote verscheidenheid aan (contract)relaties en eigendomssituaties die de uitkomst zijn van (ad hoe) besluitvorming uit het verleden. Zo kan het voorkomen dat een vereniging of instelling: *
zelf eigenaar en (exclusief) gebruiker van een pand is;
«
dat pand al dan niet (deels) heeft gefinancierd met hulp van de gemeente;
«
de grond(en) c.q. het '(sport)complex' w a a r o p het pand is gebouwd van de gemeente
huurt. Terwijl in andere gevallen de gemeente volledig eigenaar is van pand en grond en verenigingen of instellingen daarvan huurder (en dagelijks beheerder) zijn. Wij zuilen daarom nu éérst inzetten op het nader in beeld brengen van deze grote verscheidenheid aan (contract)relaties om van daaruit naar een vorm van uniformiteit toe te werken. Wij verwachten dat wij een groot deel van 2015 nodig hebben om dit — in samenspraak met de verenigingen en instellingen - in beeld te brengen. Ook hiervoor zetten wij de ingehuurde externe adviseur in.
4
Die kapitaallasten worden berekend aan de hand van de WOZ-waarde. 7
Overigens kan voor sommige huurders al eerder een 'maatwerk traject' nodig zijn. Met sommigen van hen zijn we al in gesprek. Desgevraagd doen we dat ook met andere verenigingen.
Tenslotte Zoals wij al eerder in deze brief hebben aangegeven, komt in de loop van 2015 voor elke voorziening een (nieuwe) exploitatie beschikbaar die is gebaseerd op de: e »
activiteiten of producten die de voorziening 'levert'; eigen middelen, anders dan een gemeentelijke bijdrage/subsidie (contributie, entreeheffing, f o n d s e n , sponsoring, donaties, eigen vermogen e t c ) ;
«
huurprijs die (intern) a a n T e a m Vastgoed betaald moet worden;
»
kosten die het 'concern' doorberekend voor overhead;
«
gemeentelijke financiële middelen die (aanvullend) nodig zijn voor de 'geleverde' activiteiten of producten.
Als gezegd zullen wij als e e r s t e voor Tuyter en Big Bear aangeven hoe de nieuwe exploitatie (kosten/baten) er in 2 0 1 6 uit gaat zien. Ook brengen wij dan in beeld wat het uit de exploitatie halen van het huidige g e b o u w van de muziekschool structureel en incidenteel oplevert. Voor de overige voorzieningen kunnen wij die concrete (financiële) voorstellen naar verwachting ten tijde van d e voorjaarsnota doen. In het eerste kwartaal van 2 0 1 5 komen verder de eerste resultaten beschikbaar van de wijze waarop het nieuwe huurprijsbeleid een bijdrage kan leveren aan de taakstelling. In de begroting 2014 zijn d e ondersteunende functies die het 'concern' aan de voorzieningen levert op een vernieuwde wijze doorberekend. Daardoor zijn de exploitatietekorten van de voorzieningen (boekhoudkundig) verminderd, maar tegelijkertijd zijn de kosten van andere gemeentelijke 'producten' hoger g e w o r d e n . Per saldo is hierdoor nog niet op de overhead bezuinigd. Wij hebben d a a r o m aan de gemeentesecretaris gevraagd om op dit punt met een concreet voorstel te k o m e n . Wij hopen u hiermee voor dit moment voldoende te hebben geïnformeerd. Wellicht ten overvloede w i l l e n wij nog opmerken dat de aandacht voor en de besluitvorming over de toekomst v a n de gemeentelijke voorzieningen in 2015 intensief zal zijn. Wij geven u graag in overweging om na t e denken over de wijze waarop u als raad in dit proces betrokken wil blijven.
Hoogachtend. Bprgemedster en w e t h o u d e r s van Krimpen aan den IJssel, De secretáris, De burgemeester,
s
8
