Reg.nr: Z.11643 INT.12150 Pagina 1 van 6
GEMEENTE NUTH
Raad: Agendapunt: RTG:
22 december 2015 8 december 2015
AAN DE RAAD Onderwerp: Zonnepanelenproject Parkstad. 1. Samenvatting
In 2011 heeft het toenmalige college van de gemeente Landgraaf het initiatief genomen om te onderzoeken of zij de benodigde elektriciteit voor de openbare straatverlichting kon compenseren met zonnepanelen. De uitwerking van deze ambitie heeft geleid tot het Zonnepanelenproject Landgraaf, waarbij de gemeente een initiërende en faciliterende rol heeft vervuld. Het project mag rekenen op breed draagvlak in de gemeenschap, getuige de aanmelding van zo’n 900 particuliere woningeigenaren (daar waar een minimale deelname van 560 was ingecalculeerd) en de nog steeds groeiende interesse vanuit de bevolking. Daarmee is het project een groot succes. De succesfactor van het project is de ontzorgingscomponent. Veel particuliere woningeigenaren geven aan dat zij willen investeren in vormen van duurzame energie zoals zonnepanelen, maar op een aantal drempels stuiten waarvan het uitzoekwerk voorafgaand aan de investering, de benodigde administratieve handelingen en het zelf organiseren van het onderhoud de belangrijkste zijn. Deze bezwaren worden in het project weggenomen: de woningeigenaar wordt volledig ontzorgd. Overigens kunnen ook MKB-bedrijven en verenigingen met een kleinverbruikersaansluiting (kleiner dan 3x80 ampère) participeren in het project. De Bestuurscommissie Ruimte van de Stadsregio Parkstad Limburg heeft in het licht van het traject ‘Parkstad Limburg Energie Transitie’ (PALET) de ambitie uitgesproken om het succesvolle project van de gemeente Landgraaf gezamenlijk uit te willen rollen over de andere zeven gemeenten in Parkstad Limburg, aldus ook in onze gemeente. Met dit project wordt beoogd in een tweetal tranches in totaliteit 7.250 particuliere woningen te beleggen met zonnepanelen. Evenals het project in Landgraaf zijn er twee belangrijke uitgangspunten geformuleerd: -
De gemeentelijke begrotingen mogen met dit project niet belast worden, het project wordt dus kostenneutraal voor de gemeenten uitgevoerd; Maximale burgerparticipatie wordt gestimuleerd, waarbij de voorbeeldfunctie van de gezamenlijke overheden duidelijk wordt geaccentueerd.
2. Doelstelling / Beoogd effect
Energietransitie als onderdeel van de klimaatproblematiek Energietransitie en klimaatverandering zijn belangrijke en actuele maatschappelijke thema’s. Het staat vast dat de voorraad aan fossiele grondstoffen eindig is en in hoog tempo plaats moet maken voor duurzame en schone energie, om daarmee de negatieve effecten van de klimaatverandering beheersbaar te houden maar bovenal onze kwaliteit van leven te behouden en potentiële economische kansen die de energietransitie biedt te benutten. De Stadsregio Parkstad Limburg en onze gemeente maken deel uit van een (inter-)nationale context. Zo heeft de Europese Unie zich ten doel gesteld tegen 2030 de CO2-uitstoot met 40 procent te beperken in vergelijking met het referentiejaar 1990, en moet het aandeel duurzame energie in de consumptie dan minstens 27 procent bedragen. Ook Nederland spant zich hiervoor in, getuige het in 2013 met onder meer werkgevers, vakbonden en milieuorganisaties gesloten Energieakkoord. Het aandeel duurzame energie in de totale consumptie in Nederland bedraagt anno 2015 nog maar 4%. De klimaatverandering is een belangrijke reden waarom de energietransitie noodzakelijk is.
Reg.nr: Z.11643 INT.12150 Pagina 2 van 6 Bestuurscommissie Ruimte in de Stadsregio Parkstad Limburg Onze samenleving krijgt te maken met energietransitie. Dat staat vast. Het is de taak van de overheid dit zo goed en efficiënt mogelijk voor ons bedrijfsleven en onze inwoners te laten verlopen. Jaarlijks betalen alle bedrijven en inwoners van Parkstad € 500 tot € 550 miljoen aan energiekosten. Een belangrijk doel is niet alleen er voor te zorgen dat straks energieverbruik op een duurzame wijze gebruikt en opgewekt wordt, maar ook dat de overgang van een fossiel in een duurzaam tijdperk betekent dat (een deel van) deze half miljard aan energiekosten in de regio blijven en het regionale bedrijfsleven optimaal profiteert van deze verandering. En dat is mogelijk. Mede hierom heeft het Parkstadbestuur begin 2014 het Ambitiedocument ‘Parkstad Limburg EnergieTransitie’ (PALET) vastgesteld. In dit Ambitiedocument (PALET 1.0) heeft de regio een ambitie geformuleerd die inhoudt dat Parkstad zich tot 2040 ontwikkelt van een voornamelijk fossiele energiehuishouding naar een duurzaam energieneutrale regio. Die regionale ambitie is gebaseerd op gefundeerd onderzoek, waarbij aan de hand van de Trias Energetica het huidige energiegebruik en de potenties voor energiebesparing en duurzame energieopwekking zijn onderzocht. Een belangrijke randvoorwaarde is dat de voorgestane energietransitie past bij de regio, in de meest brede zin van het woord. Op basis van PALET 1.0 zijn voor elke Parkstadgemeente in PALET 2.0 de gemeente-specifieke energiehuishouding en de kansen voor energiebesparing en duurzame energieopwekking onderzocht. Uw raad heeft beide documenten, te weten PALET 1.0 en PALET 2.0 voor uw gemeente, op 27-5-2015 vastgesteld als kaderstellend beleid voor de energietransitie PALET 1.0 en PALET 2.0 vormen de basis voor een gecoördineerde, gefundeerde, ruimtelijk realistische omzetting van de regionale ambitie en lokale potenties naar concrete acties en maatregelen in een uitvoeringsprogramma: PALET 3.0. PALET 3.0 vormt dan ook een uitermate belangrijk scharnierpunt in het gehele PALET-proces. De samenhang en het fundament vanuit PALET 1.0 en PALET 2.0 moet worden vastgehouden in het proces van PALET 3.0 om tot gerichte en gestructureerde uitvoering te komen. Dit proces wordt vanaf medio september 2015 samen met onze ambtelijke organisatie en stakeholders zoals woningcorporaties, zorginstellingen, onderwijsinstellingen, bedrijven etc. nader uitgewerkt. Het Zonnepanelenproject maakt vanzelfsprekend deel uit van PALET 3.0. De ambitie is om, vooruitlopend op de totstandkoming van PALET 3.0, een dergelijk succesvol voorbeeldproject al regionaal op te schalen. 3. Eerdere besluitvorming
De door u raad op 27 mei 2015 vastgestelde Parkstad Limburg Energie Transitie (PALET) documenten: PALET 1.0 (regionale ambitiedocument) en PALET 2.0 (gemeente-specifieke potentiestudie). In navolging op het raadsbesluit van het Visiedocument ‘Energie en duurzaamheidsbeleid’ 17 december 2013 en begin 2014. 4. Argumenten / Alternatieven c.q. opties / Toelichting
Met het Zonnepanelenproject:
Wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan de ambities van PALET
Het zonnepanelenproject Parkstad geeft invulling aan het PALET-onderdeel ‘duurzame energieopwekking’ voor de modaliteit zonne-energie, in casu de techniek zonnepanelen. Dit voor de sector wonen en daarbinnen het onderdeel particuliere woningen. Concreet: indien uitgegaan wordt van 7.250 woningen met 14 zonnepanelen dan zijn dit in totaal 101.500 panelen. Uitgaande van een gemiddelde opbrengst van 2.900 kWh per woning per jaar is sprake van een totale opbrengst van 21.025.000 kWh per jaar. Dat zijn omgerekend 75,69 TJ per jaar. In relatie tot het uitvoeringsprogramma PALET 3.0, waarbij ingezet wordt op een regionaal ambitieniveau van 8% duurzame energieopwekking in 2020, wordt met het Zonnepanelenproject Parkstad al een heel groot deel (zo’n 77%) van de doelstelling binnen de sector wonen bereikt als het gaat om zonnepanelen. Met het Zonnepanelenproject zou daarmee dus al een zéér belangrijke slag geslagen worden.
Reg.nr: Z.11643 INT.12150 Pagina 3 van 6
Worden particuliere woningeigenaren gefaciliteerd en maximaal ontzorgd
Het Zonnepanelenproject Parkstad biedt in een tweetal tranches 7.250 particuliere huishoudens (incl. MKB-bedrijven en verenigingen met een kleinverbruikersaansluiting) de mogelijkheid om tegen een laagrentende lening en met een optimale ontzorging hun woning te verduurzamen door de realisatie van gemiddeld 14 zonnepanelen op het dak. Met deze panelen kunnen de deelnemende particuliere huishoudens, ook die met een kleine beurs, in een groot deel danwel hun gehele elektriciteitsbehoefte voorzien. Alle tot op heden vaak ervaren drempels, zoals het zelfstandig uitzoeken en verrichten van administratieve handelingen voor het aangaan van de financiering en het zelf organiseren van het periodieke onderhoud van de panelen, worden met dit project weggenomen. Samenvattend zijn de voordelen van dit project als volgt: Maximale burgerparticipatie (het project is nl. ook toegankelijk/bereikbaar voor minder draagkrachtige inwoners/huishoudens omdat géén BKR-toets wordt uitgevoerd); Minimale aansluitkosten, geen extra constructies noodzakelijk; Minimale beheerskosten, geen extra beveiliging benodigd; Maximale opbrengst van geproduceerde energie door aansluiting vóór de meter; De inwoner wordt helemaal ontzorgd en geniet toch het financieel voordeel; Geen financiële bijdrage voor de gemeente. Uw raad heeft bij de besluitvorming over de kaderstellende documenten PALET 1.0 en PALET 2.0 (zie onder ‘Inleiding / Aanleiding’) de regionale ambitie onderschreven om in 2040 een energieneutrale regio te zijn. Het onderhavige Zonnepanelenproject draagt bij aan het bewerkstelligen van die ambitie. Met PALET hebben de Stadsregio Parkstad Limburg en de acht gemeenten in Parkstad Limburg het initiatief en de verantwoordelijkheid genomen om de energietransitie in de regio op gang te brengen. Daarbij is onderkend dat er met name kansen liggen in de verduurzaming van de woningen, waarmee de maandelijkse energielasten voor de individuele inwoners kunnen worden verminderd. Naast de bijdrage aan de regionale ambitie ten aanzien van de energietransitie heeft het project ook een positief effect op het besteedbaar inkomen en biedt het kansen voor de regionale werkgelegenheid. Wat houdt dit project in voor de individuele deelnemer? De deelnemer betaalt elke maand een vaste bijdrage voor de aflossing van de lening. Het voordeel van de deelnemende burger bestaat uit het grotendeels wegvallen van de kosten van zijn eigen elektriciteitsverbruik in de piekuren. De calculatie is zodanig gemaakt dat al het eerste jaar een financieel voordeel voor de burger ontstaat. Dit voordeel groeit elk jaar door de stijging van de energietarieven. Belangrijk is nogmaals te vermelden dat de burger helemaal ontzorgd wordt, waardoor de toegangsdrempel voor de aanschaf van zonnepanelen geheel weggenomen wordt. Expliciet moet benoemd worden dat ook burgers met geringe financiële mogelijkheden in staat gesteld worden te participeren in dit project. Gelet op het vorenstaande stellen wij uw raad onder andere voor om te besluiten de uit het plan van aanpak voortvloeiende en daarmee samenhangende activiteiten tot de publieke taak van de gemeente Nuth te rekenen, zie hierna onder ‘voorstel’. Argumenten De overheid neemt een voortrekkersrol en faciliteert de inwoners. Voor het in beweging krijgen van de energietransitie is dit van groot belang; Dit project is, ondanks de grote bedragen die er mee gemoeid zijn, kostenneutraal voor de overheid omdat de financiële risico’s worden ondergebracht bij de serviceprovider; Het project is bereikbaar voor alle inwoners, dus ook (en vooral) voor de inwoners met een ‘kleine beurs’ . De burger wordt volledig ontzorgd, kan laagrentend lenen, betaalt vijftien jaar een vast bedrag aan aflossing, heeft vanaf de eerste maand reeds een klein voordeel, verdient over 25 jaar gemiddeld € 9.760 terug (prijspeil 2015), is bovendien eigenaar van de installatie en betaalt dit uit de jaarlijkse besparing op de huidige energierekening; Met dit project tonen de acht Parkstadgemeenten in gezamenlijkheid aan de regionale energietransitie vorm te willen geven en collectief een grootschalig, ambitieus en voor Nederlandse begrippen uniek project te gaan starten; Het project kan een relevante impuls zijn voor het regionale MKB en de werkgelegenheid. In de regel wordt 1/3e van een dergelijke investering omgezet in werkgelegenheid. Voor dit project houdt dit in dat de in het projectplan opgenomen investering van €
Reg.nr: Z.11643 INT.12150 Pagina 4 van 6 43.500.000,- naar verwachting wordt omgezet in 414 manjaren werk met een modaal inkomen € 35.000. Het project past bovendien geheel in de reeds eerder vastgestelde visie “Energie en duurzaamheidsbeleid’ gemeente Nuth door uw raad op 17 december 2013. Dit zonnepanelenproject is vooral gericht om te voldoen aan de ambitie rondom ‘opwekking’ terwijl we als gemeente Nuth ook druk doende zijn om woningeigenaren te overtuigen, dat het verduurzamen van de woning evenzo belangrijk is. Het past binnen het principe van ‘Trias Energetica’ en zal naar verwachting het geheel versterken en zullen we bij de geïnteresseerden zeker het ‘verduurzamen’ ook onder de aandacht brengen. Het is een aanvulling op ons totale programma. In het project ‘Leer van het Weer’ op de basisscholen wordt uitvoerig stil gestaan bij de mogelijkheden van opwekking maar ook naar mogelijkheden van verduurzaming. Als de kinderen op de scholen daadwerkelijk deze voorzieningen toegepast zien, hopelijk ook op de daken van hun ouders, verhoogt dat natuurlijk de bewustwording enorm. Een andere heel belangrijke factor is dat het tegemoet komt aan een van onze doelstellingen, om de plaatselijke economie een impuls te geven. Uiteraard kunnen we zelf niet achterblijven en zijn we gestart met een verdergaand onderzoek naar de potentie ‘verduurzaming’ van onze eigen gebouwen. Hiermee komen we tegemoet aan een reeds eerder door u ingebrachte motie. (spoor 3) In de praktijk zie je dat het bedrijven zelf ook aan het denken zet om zelf iets te doen cq. iets te betekenen in het proces van verduurzamen. (bewustwording, besparen, isoleren en opwekken). Ook een aspect wat we in onze visie reeds hadden aangehaald. (spoor 2) Opgeteld met de aanleg van ‘duurzame kustgrasvelden incl. LED-verlichting’ en de implementatie, deze maand van het Ecar sharing traject voor onze medewerkers en straks ook bedrijven en burgers, kan gesteld worden dat we al goed op weg zijn. (spoor 3) 5. Past in strategische visie
ja/nee (waarom niet) en welk programma
Citaat “In 2025 onderscheiden Hulsberg, Nuth, Schimmert, Vaesrade en Wijnandsrade zich regionaal in woonaantrekkelijkheid De kwaliteiten van Nuth als woongemeente zijn het dorpse gemeenschapsgevoel, het kleinschalige groene karakter, de nabijheid van het Heuvelland en het goede aanbod aan grootstedelijke voorzieningen in de omgeving. Wij zijn het park voor onze eigen inwoners, voor de steden in de omgeving en bezoekers van buiten de regio. Wij zijn aantrekkelijk voor wonen en recreëren en Leisure. De woonkernen die de gemeente Nuth vormen, hebben allemaal hun eigen karakter en het is er goed leven. De historie van elk dorp zie je nog terugkomen in de bebouwing. In de ene kern zijn het grote boerderijen, op andere plaatsen zijn het kastelen, die duidelijk maken wie in vervlogen tijden belangrijk was. Veel groen en landbouwgrond geven de gemeente een gevoel van ruimte. De bevolkingsdaling grijpen we aan om onze woongebieden sterker te verankeren met het omliggende groen, de kwaliteit van de woningen en woongebieden te verhogen en de unieke, onderscheidende kwaliteiten van elke kern meer te tonen. Kwaliteit, duurzaamheid, energiezuinigheid, betaalbaarheid en flexibiliteit van de woningvoorraad staan voorop. Daarnaast natuurlijk de documenten Palet 1.0 en 2.0 ! 6. Relatie met bevolkingskrimp
Uiteraard is dit specifiek voor deze regio waaronder Nuth een punt van aandacht. Beleid is er echter op gericht om zo lang mogelijk in de eigen woning te blijven wonen. Een reden temeer om niet te wachten met toepassing van duurzame maatregelen. 7. Juridische aspecten / Wettelijk kader
De Wet FIDO, artikel 2, eerste lid geeft aan dat het aangaan van leningen en het uitzetten van middelen en het verlenen van waarborgen en garanties uitsluitend zijn toegestaan voor de uitoefening van de publieke taak. De gemeenten bepalen in principe zelf wat onder de publieke taak moet worden verstaan en hoe deze zal worden uitgeoefend. De Wet FIDO biedt hiervoor geen eenduidig kader, omdat het op voorhand inkaderen van de publieke taak niet eenvoudig is. Ofschoon een strak allesomvattend kader niet valt te geven, kan dit wel in meer algemene zin worden beschreven als: de overheid kan/mag iets tot haar publieke taak rekenen wanneer het
Reg.nr: Z.11643 INT.12150 Pagina 5 van 6 particuliere bedrijfsleven niet of tegen bijzonder hoge kosten in een voorziening voorziet, waardoor deze niet of voor velen niet bereikbaar is. 8. Financiële aspecten
Een belangrijk onderdeel van het project is de financiering. Het project wordt voor de gemeente kostenneutraal uitgevoerd. Voor het Zonnepanelenproject Parkstad dient ook een lening te worden aangegaan, tegen een zo laag mogelijk rentepercentage, om de voorfinanciering te organiseren. Dit zou de BNG kunnen zijn zoals bij het project in Landgraaf, maar dat kunnen ook andere banken zijn. In principe dient elke gemeente voor de financiering de interne besluitvorming te organiseren. Er is echter al afgesproken om dit als collectief te organiseren door Parkstad Limburg. Op deze manier verkrijg je een voor iedereen gelijkluidend rentepercentage per gemeente en een keuze voor één Bank. Dit om te voorkomen dat in het project verschillen in rentepercentages gehanteerd worden die de burger moeilijk uitgelegd kunnen worden. Het project is er namelijk voor alle particuliere eigenaars met een kleinverbruikersaansluiting in héél Parkstad. 9. Communicatie en Burgerparticipatie
De besluitvorming in uw raad is zorgvuldig en op maat voorbereid, in samenspraak met uw gemeente (zie bijlage 3). Zo heeft onder andere op 28 september 2015 op regionaal niveau een raadsinformatiebijeenkomst plaatsgevonden, waarvoor u als raadslid was uitgenodigd. De aanwezige raadsleden zijn in de gelegenheid gesteld om vragen te stellen en deze zijn ter plekke beantwoord. Voorafgaand aan die bijeenkomst heeft u een raadsinformatiebrief ontvangen waarin het project op hoofdlijnen is beschreven en de ambitie van de Bestuurscommissie Ruimte is toegelicht. Naar aanleiding van de Bestuurscommissie Ruimte van 8 oktober jl. is een persbericht gepubliceerd in de regionale dagbladen. Op 8-12-2015 heeft een gemeentelijke raadsinformatieavond plaatsgevonden, waarbij u wederom geïnformeerd bent u over het project. Voor een volledig overzicht van het voornoemde proces wordt verwezen naar het besluitvormingsschema zoals opgenomen in bijlage 3. Na besluitvorming door uw raad zal actief bekendheid worden gegeven aan het project door publicaties in de lokale weekbladen, waarbij tevens de belangstelling voor dit initiatief zal worden gepeild. Nadat het verkrijgen van de lening en de aanbestedingsfase definitief is afgerond, zullen de inwoners per gemeente nader worden geïnformeerd via burgerinformatieavonden die uw college zal initiëren. Tijdens die avonden kunnen inwoners precies geïnformeerd worden over het project. Inwoners kunnen ter plekke hun interesse kenbaar maken, maar ook via de dan ingerichte digitale omgevingen. 10. Risico’s
Voor zover kan worden overzien is er slechts een risico indien een burger uiteindelijk door onvoorziene omstandigheden, niet kan voldoen aan zijn maandelijkse verplichtingen. Dit risico echter zal in zijn geheel komen te liggen bij de serviceprovider. Pas als de provider in faillissement fase verkeerd komt het risico terug naar de gemeente. 11. Planning
De Bestuurscommissie Ruimte heeft het bijgevoegde plan van aanpak (bijlage 2) op 16 juli 2015 vastgesteld. Vervolgens heeft zij op 8 oktober 2015 besloten, conform haar bevoegdheden, het besluitvormingsproces per gemeente te starten en de bijgevoegde documenten aan te bieden aan de individuele gemeenten. Tot en met 8 oktober jl. heeft op regionaal niveau intensief overleg plaatsgevonden om deze besluitvormingsprocessen optimaal voor te bereiden. Voor een volledig overzicht wordt verwezen naar bijlage 3. De uitrol van het Zonnepanelenproject wordt door een Bestuurlijke Kerngroep opgepakt, die bestaat uit wethouder H. Offermans (gemeente Brunssum en tevens regionaal portefeuillehouder PALET), wethouder J. Clemens (gemeente Heerlen), wethouder T. Ancion (gemeente Landgraaf) en wethouder R. Evers (gemeente Onderbanken). Deze Bestuurlijke Kerngroep wordt ondersteund door een Ambtelijke Kerngroep, die op haar beurt de ambtenaren van de individuele gemeenten faciliteert en ondersteunt.
Reg.nr: Z.11643 INT.12150 Pagina 6 van 6 Na positieve besluitvorming over het project per gemeente in Parkstad, zal worden overgegaan tot de aanbestedingsfase. In deze fase zal de serviceprovider worden gecontracteerd, die verantwoordelijk is voor de verdere uitvoering van het project. 12. Evaluatiemomenten / Rapportages aan raad
Nadat uw raad heeft besloten over onderhavig Zonnepanelenproject, zal de voorbereidingsfase eind december 2015 worden afgerond. Begin 2016 wordt gestart met de aanbestedingsfase, die conform planning vóór het zomerreces wordt afgerond waarna met de uitvoeringsfase kan worden gestart. Uw raad zal op gepaste momenten worden geïnformeerd over de voortgang van het project, zowel wat betreft de te doorlopen fasen als de interesse en deelname van inwoners aan het project. 13. Bijlage(n)
Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3:
aanbiedingsbrief Bestuurscommissie Ruimte Stadsregio Parkstad Limburg definitief projectplan Zonnepanelenproject Parkstad besluitvormingsproces Zonnepanelenproject Parkstad
14. Ter inzage liggende stukken
N.v.t. 15. Voorstel College
1. 2. 3. 4.
Dat de uit het projectplan voortvloeiende en daarmee samenhangende activiteiten tot de publieke taak van de gemeente Nuth worden gerekend; Om een projectorganisatie op te zetten die zal worden belast met de uitvoering van het project conform het projectplan; Dat de raad op gepaste momenten wordt geïnformeerd over de voortgang van het project. Voor de financiering van het deel van de gemeente Nuth een lening wordt aangegaan bij een nog nader in regionaal overleg te bepalen bank.
Burgemeester en wethouders van Nuth, de secretaris,
de burgemeester,
Drs. H.M.J. van Mierlo
Mevr. D. Schmalschläger
16. Besluit Raad
1. 2. 3. 4.
De uit het projectplan voortvloeiende en daarmee samenhangende activiteiten worden tot de publieke taak van de gemeente Nuth gerekend; Projectorganisatie opzetten die zal worden belast met de uitvoering van het project conform het projectplan; Op gepaste momenten wordt de raad geïnformeerd over de voortgang van het project; Voor de financiering van het deel van de gemeente Nuth, wordt een lening aangegaan bij een nog nader, in regionaal overleg, te bepalen bank.
De raad van de gemeente Nuth, Aldus besloten door de raad van de gemeente Nuth in de openbare vergadering van 22 december 2015. de griffier,
de voorzitter,
Dhr. P.J.M. Boyen
Mevr. D. Schmalschläger
