Keuzenotitie Toekomst Zwembad
Gemeente IJsselstein Strategie Augustus 2013
Inhoudsopgave 1. 2.
Inleiding ......................................................................................................................................3 Reeds vastgestelde uitgangspunten ............................................................................................4 2.1. IJsselstein behoudt een zwembad .......................................................................................4 2.2. Dit zwembad is gesitueerd op of nabij de huidige locatie ......................................................4 2.3. Functioneel zwembad ..........................................................................................................4 2.4. Multifunctioneel gebruik .......................................................................................................4 3. Trends en ontwikkelingen zwembadsector...................................................................................5 3.1. Veranderende consument ....................................................................................................5 3.2. Individualisering ...................................................................................................................5 3.3. Vergrijzing in relatie tot zwemsport .......................................................................................5 3.4. Daling recreatief zwemmen..................................................................................................5 3.5. Veiligheid, toezicht en hygiëne .............................................................................................5 3.6. Innovatie en duurzaamheid ..................................................................................................5 4. Ontwikkeling demografisch ..........................................................................................................6 4.1. Prognose Central Bureau Statistiek .....................................................................................6 4.2. Prognose Woonvisie ............................................................................................................6 4.3. Prognose basisonderwijs .....................................................................................................6 4.4. Afnemende vergrijzende bevolking ......................................................................................6 5. IJsselstein en de regio .................................................................................................................7 5.1. Hooghe Waerd ....................................................................................................................8 5.2. Knopenbad ..........................................................................................................................8 5.3. Lobeke ................................................................................................................................8 5.4. Merwestein ..........................................................................................................................8 5.5. Den Hommel .......................................................................................................................8 5.6. Fletiomare ...........................................................................................................................8 5.7. Helsdingen ..........................................................................................................................8 5.8. Conclusie vergelijking ..........................................................................................................9 6. Gebruik zwembad IJsselstein .................................................................................................... 10 6.1. Verenigingen ..................................................................................................................... 10 6.2. Doelgroepen ...................................................................................................................... 10 6.3. Leszwemmen .................................................................................................................... 10 6.4. Recreatief zwemmen ......................................................................................................... 10 6.5. Schoolzwemmen ............................................................................................................... 10 7. Participatie/raadpleging inwoners .............................................................................................. 11 7.1. Inwonerspanel ................................................................................................................... 11 7.2. Verenigingen ..................................................................................................................... 11 7.3. Brainstormavond ............................................................................................................... 12 8. Strategische keuzes .................................................................................................................. 13 8.1. IJsselstein faciliteert de breedtesport ................................................................................. 13 8.2. Nieuwbouw in plaats van renovatie .................................................................................... 13 8.3. Badwater blijft beschikbaar ................................................................................................ 13 8.4. Investeren in groeimarkt .................................................................................................... 13 8.5. Hoogrecreatief zwemmen doet men in Nieuwegein en Utrecht ........................................... 13 8.6. IJsselstein, therapiebad voor de regio? .............................................................................. 13 8.7. Toegevoegde waarde voor de wijk ..................................................................................... 13 9. Voorkeursscenario .................................................................................................................... 14
2
1. Inleiding Op de plaats van het voormalige openluchtzwembad is in 1991 een overdekt zwembad gebouwd. Het zwembad is eigendom van de gemeente IJsselstein en wordt verhuurd aan Sportfondsen IJsselstein. De gemeente heeft met Sportfondsen IJsselstein tevens een exploitatieovereenkomst voor de exploitatie van het zwembad. Het zwembad is nu ruim 20 jaar oud en toe aan flinke investeringen. De komende vijf jaar worden alleen onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd die noodzakelijk zijn om het zwembad aan kwaliteits- en veiligheidseisen te laten voldoen. Toch kunnen ook deze onderhoudswerkzaamheden behoorlijke kosten met zich meebrengen, zo is in 2012 de beweegbare bodem vervangen. In de komende periode moet een keuze gemaakt worden over de toekomst van het zwembad. Wordt het zwembad gerenoveerd of wordt er een nieuw zwembad gebouwd? Welke doelgroepen willen we faciliteren? Wat zijn de mogelijkheden voor multifunctioneel gebruik? Wat is er ruimtelijk en financieel mogelijk? Deze keuzenotitie dient als een eerste verkenning naar een mogelijke toekomstige koers. De notitie start in hoofdstuk 2 met de eerder vastgestelde uitgangspunten. Hoofdstuk 3 gaat in op de trends en ontwikkelingen in de zwembadsector. Hoofdstuk 4 bekijkt de demografische ontwikkeling van IJsselstein. In hoofdstuk 5 wordt een concurrentieanalyse gemaakt van zwembaden in de directe omgeving van IJsselstein. Hoofdstuk 6 gaat in op het gebruik van het huidige zwembad en het aandeel van de bezoekers. De resultaten van raadpleging van inwoners en verenigingen zijn in hoofdstuk 7 weergegeven. In hoofdstuk 8 wordt een aantal strategische keuzes aan uw college voorgelegd. De notitie besluit in hoofdstuk 9 met een conclusie en een voorkeursscenario. Deze voorkeursvariant moet nader omschreven worden in een programma van eisen zodat de financiële en ruimtelijke haalbaarheid onderzocht kan worden.
3
2. Reeds vastgestelde uitgangspunten Een aantal zaken is in 2012 of eerder al door het college of gemeenteraad vastgesteld: 2.1. IJsselstein behoudt een zwembad Uit de Tussentijdse SporterMonitor uit november 2010 uitgevoerd door het Mulier Instituut blijkt dat 93% van de Nederlandse bevolking vindt dat een zwembad voor elke gemeente een basisvoorziening hoort te zijn. Van de 15- t/m 18-jarigen is 85% deze mening toegedaan en van de 65- t/m 80-jarigen 96%. Uit de Zwemmonitor 2012 blijkt dat de provincie Utrecht na de provincie Zuid Holland de minste zwembaden heeft per 25.000 inwoners. Er is gemiddeld 1 zwembad per 17.850 inwoners. Deze cijfers laten zien dat een gemeente met een omvang van IJsselstein doorgaans beschikt over een zwembad. 2.2. Dit zwembad is gesitueerd op of nabij de huidige locatie In het verleden is bekeken of het haalbaar was om een multifunctionele sportaccommodatie aan de rand van de gemeente te plaatsen. Vanwege redenen van uiteenlopende aard (eigendom, financieel, bestemming etc.) bleek dit niet haalbaar. De huidige locatie biedt voldoende mogelijkheden voor zowel renovatie als nieuwbouw. Het huidige zwembad is ruim opgezet met een grote ligweide buiten. 2.3. Functioneel zwembad Het zwembad in IJsselstein is functioneel van aard, dit past in het sobere en doelmatige beleid van de gemeente. Een subtropisch zwemparadijs past niet in deze visie. Functioneel wil niet zeggen dat het zwembad geen enkele recreatieve functie kan hebben. 2.4. Multifunctioneel gebruik Grond is schaars in IJsselstein en het zwembad is gelegen in een woonwijk met diverse voorzieningen in de direct nabijheid. Indien mogelijk vindt er multifunctioneel gebruik plaats. Dit kan gelegen zijn in het gebouw, maar kan ook de ligweide of parkeerplaats betreffen.
4
3. Trends en ontwikkelingen zwembadsector Uit cijfers van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat de zwemsport op de tweede plaats staat van de meest beoefende sporten in Nederland. Onder basisschoolleerlingen is het zelfs de meest beoefende sport, 45% doet aan zwemmen. Vaak zal dit ook zwemles zijn. Maar ook bij de volwassenen tussen de 18 en 79 jaar staat de zwemsport op de vierde plek van meest beoefende sporten. 3.1. Veranderende consument De eisen, wensen en behoeften die aan een zwembad worden gesteld zijn aan veranderingen onderhevig. De verwachting is dat het aandeel recreatieve activiteiten afneemt en het aandeel doelgroepgerichte activiteiten toe neemt. Dit is te wijten aan een andere bezoekerssamenstelling en de snelle omlooptijd van attractiewaarde. Bij de steeds belangrijker wordende doelgroep ouderen wordt zwemmen een bewegingsactiviteit in plaats van een recreatieve activiteit. Daarnaast verliezen attracties zoals een glijbaan of stoombaden snel hun waarde, er dient dan voortdurend in nieuwe attracties te worden geïnvesteerd om aandacht van bezoekers vast te houden. 3.2. Individualisering Ondanks dat zwemmen een van de meeste beoefende sporten in Nederland is, heeft de Koninklijke Nederlandse Zwembond de laatste jaren te maken met een afname in het ledenaantal. Sinds 2006 is zowel het aantal jeugdleden als het aantal seniorleden afgenomen. De daling van het ledenaantal is vooral toe te schrijven aan het feit dat steeds meer mensen individueel sporten op tijdstippen dat het hen uitkomt. Mensen zijn steeds kritischer op welke wijze zij hun beperkte vrije tijd inzetten. 3.3. Vergrijzing in relatie tot zwemsport Volgens de bevolkingsprognoses van het CBS groeit de bevolking in Nederland tot 2040 tot 17,8 miljoen. Daarna zal de bevolking gering gaan krimpen. De vergrijzing neemt in een rap tempo toe terwijl aan de andere kant ontgroening plaats vindt. Senioren zwemmen minder dan jongeren, dus het aantal zwemmers zal gelijk blijven ondanks de stijging in de bevolkingsgroei. Senioren blijven echter tot steeds hogere leeftijd vitaal en zwemmen is een sport die vanwege de beperkte blessuregevoeligheid tot late leeftijd uitgeoefend kan worden. Zoals onder 3.1 al aangegeven zal bij ouderen de nadruk liggen op beweging in plaats van recreatie. 3.4. Daling recreatief zwemmen Ook onder andere doelgroepen laat recreatief zwemmen in Nederland al jaren een daling zien door de grote concurrentie met andere vormen van vrijetijdsbesteding. Voorbeelden hiervan zijn onder andere overdekte speeltuinen, skihallen en kindgeoriënteerde horeca. 3.5. Veiligheid, toezicht en hygiëne De eisen op het gebied van veiligheid, toezicht en hygiëne zijn de afgelopen jaren steeds strenger geworden. Een ontwikkeling die nog niet op zijn eind lijkt te zijn. Dit brengt hoge kosten met zich mee en legt een behoorlijke druk op het zwembadpersoneel. 3.6. Innovatie en duurzaamheid De ontwikkeling van het verduurzamen van de maatschappij heeft ook de zwembadsector bereikt. Voor de van oorsprong energie-intensieve voorziening als het zwembad zijn er steeds meer mogelijkheden om de milieubelasting zo laag mogelijk te houden. Denk hierbij aan de toepassing van zonne-energie, warmteterugwinning en verbeterde desinfectiemethoden.
5
4. Ontwikkeling demografisch Voor de toekomst van het zwembad zijn prognoses over de bevolkingsontwikkeling tot 2040-2050 interessant. Immers, de voorbereiding van de bouw van een nieuw zwembad of grootschalige renovatie neemt behoorlijk wat tijd in beslag. En een zwembad heeft een levensduur van gemiddeld 25 tot 30 jaar. 4.1. Prognose Central Bureau Statistiek De meeste recente prognoses van het Centraal Bureau voor Statistiek laten een sterke bevolkingskrimp zien tot 2040 zoals in onderstaande tabel is weergegeven. 2015 2020 2030 2040
33.300 32.600 30.800 29.700
CBS, Regionale prognose kerncijfers 2011-2040, verschijningsdatum 12 oktober 2011
4.2. Prognose Woonvisie Het CBS heeft geen gegevens over de prognose van de bevolkingsontwikkeling naar leeftijd. In de Woonvisie is gekozen voor scenario dat uitgaat van een bevolking van 33.750 inwoners in 2020. Hier is wel onderscheid gemaakt in leeftijd. Leeftijd 0 tot 15 jaar 15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 55 jaar 55 tot 75 jaar 75 jaar en ouder
1-1-2007 7.529 3.657 4.629 11.089 5.618 1.472
1-1-2020 7.225 3.250 3.170 9.530 8.545 2.030
Woonvisie gemeente IJsselstein, 2008
4.3. Prognose basisonderwijs Uit de prognoses voor het basisonderwijs blijkt dat het aantal basisschoolleerlingen (excl. De Wenteltrap) afneemt van 3842 leerlingen in schooljaar 2011/2012 naar 3120 leerlingen in schooljaar 2027/2028. 4.4. Afnemende vergrijzende bevolking Alle bovenstaande gegevens zijn prognoses gebaseerd op diverse aannames. De statistiek van het CBS wijkt af van de prognose gebruikt in de woonvisie. Dus de prognoses kunnen niet als exacte wetenschap gebruikt worden, maar er kan wel uit afgeleid worden dat IJsselstein te maken krijgt met een dalend inwonertal en een vergrijzende bevolking.
6
5. IJsselstein en de regio Het verzorgingsgebied van een zwembad kent een primair en een secundair deel. Over het algemeen geldt dat dat het primaire verzorgingsgebied hemelsbreed < 5 kilometer beslaat en het secundaire verzorgingsgebied circa 5 tot 10 kilometer. Alle inwoners binnen het primaire verzorgingsgebied worden geacht over het algemeen voor het dichtstbijzijnde zwembad te kiezen tenzij verderop gelegen zwembaden unieke gebruiksmogelijkheden hebben zoals meer recreatieve voorzieningen, warmer water, kortere wachtlijst etc. Onderstaande kaart laat de openbaar toegankelijke zwembaden en zwemwater/zwemplassen zien in een cirkel van 5 en 10 kilometer om zwembad Hooghe Waerd heen. Zwembaden bij bijvoorbeeld hotels en sportscholen zijn niet meegenomen.
Hooghe Waerd Zwembad Zwemwater/plas Binnen een straal van vijf kilometer vanaf zwembad Hooghe Waerd bevinden zich twee zwembaden en één zwemplas. De zwembaden zijn Merwestein in Nieuwegein en Helsdingen in Vianen en het zwemwater is Middelwaard in Vianen. Omdat er in de Nedereindse Plas niet gezwommen kan worden, wordt deze buiten beschouwing gelaten. Binnen een straal van 10 kilometer bevinden zich vijf zwembaden en drie zwemplassen. De zwembaden zijn Lobeke in Lopik, het Knopenbad in Montfoort, Fletiomare en Krommerijn in Utrecht en de Wetering in Houten. Zwemwater/zwemplassen zijn Strijkviertel in Utrecht, Salmsteke in Lopik en Down Under in Nieuwegein. Het zwemwater/zwemplassen wordt verder buiten beschouwing gelaten in deze vergelijking gezien het afwijkende karakter van deze zwemmogelijkheden. Uit onderzoek onder het inwonerspanel is gebleken dat Merwestein in Nieuwegein de belangrijkste concurrent voor IJsselstein is. Overige zwembaden die door IJsselsteiners op regelmatige basis 7
bezocht worden zijn Lobeke, Helsdingen, Knopenbad, Den Hommel en Fletiomare. De overige zwembaden worden buiten beschouwing gelaten omdat het bezoek door IJsselsteiners verwaarloosbaar is. De faciliteiten van deze zes zwembaden worden hieronder afgezet tegen de faciliteiten in IJsselstein. 5.1. Hooghe Waerd Zwembad Hooghe Waerd bestaat uit twee grote bassins, een 25 meterbad (met beweegbare bodem 80cm tot 2m) en een recreatiebad met whirlpool en uitgang naar buiten voor een klein uitzwembad. Daarnaast is er een peuterbad (20cm diep) en een kleuterbad. Er zijn twee erg ondiepe buitenbaden en een glijbaan. Het is mogelijk zwemles te volgen, er zijn aquafitness-activiteiten en er worden recreatieve activiteiten georganiseerd. 5.2. Knopenbad Het Knopenbad is het openluchtzwembad in de gemeente Montfoort, dit is doorgaans geopend in de periode mei tot september. Het bestaat uit vier bassins, een 50-meterbad met duikplanken, een diep en een ondiep recreatiebad met glijbanen en een peuterbad met fonteinen en speelobjecten. Daarnaast zijn er twee ligweides en een trampoline. Het is mogelijk zwemles te volgen, er zijn aquafitness-activiteiten en er worden recreatieve activiteiten georganiseerd. 5.3. Lobeke Lobeke is het openluchtzwembad in de gemeente Lopik, dit is doorgaans geopend in de periode mei tot en met september. Het bestaat uit drie bassins, een 25 meter bad met glijbaan, een instructiebad en een kinderbad. Daarnaast is er een ligweide en speeltoestellen. De baden hebben een minimale temperatuur van 23 graden. Het is mogelijk zwemles te volgen, er zijn aquafitness-activiteiten en er worden recreatieve activiteiten georganiseerd. 5.4. Merwestein In Nieuwegein maakt zwembad Merwestein onderdeel uit van een multifunctioneel sport-, vergaderen evenementencomplex met horeca. Het zwembad heeft zowel binnen als buitenbaden. Het is een subtropisch zwembad met een doelgroepenbad, een wedstrijdbad, golfslagbad, whirlpool en kruidenbaden en diverse recreatieve voorzieningen (aquajungle, wildwaterkreek, glijbaan) binnen. Buiten is er een 25 meter bad en aquajungle, een zonneterras, een ligweide en beachsportvelden. Het is mogelijk zwemles te volgen, er zijn aqua-fitness-activiteiten en er worden recreatieve activiteiten georganiseerd. Het buitenbad is alleen geopend als het minimaal 23 graden is. 5.5. Den Hommel Den Hommel is een van de vier zwembaden in de gemeente Utrecht. Het bestaat uit drie bassins, een recreatie-, wedstrijd-, en doelgroepenbad. In het recreatiebad zijn diverse recreatieve voorzieningen (glijbaan, wildwaterkreek en een buitenbad) en een gedeelte voor kleuters. Buiten is een ligweide en een peuter- en kleuterbad. Het is mogelijk zwemles te volgen, er zijn aquafitness-activiteiten en er worden recreatieve activiteiten georganiseerd. 5.6. Fletiomare Fletiomare is een van de vier zwembaden in de gemeente Utrecht. Het bestaat uit twee bassins, een wedstrijd- en een doelgroepenbad. Daarnaast is er een peuterspeelbad. Het is mogelijk zwemles te volgen, er zijn aquafitness-activiteiten en er worden recreatieve activiteiten georganiseerd. 5.7. Helsdingen Helsdingen is het zwembad in de gemeente Vianen dat onderdeel uitmaakt van een groter sportcentrum. Een deel van dit sportcentrum is enkele jaren geleden afgebrand en is herbouwd met een zeer beperkte kwaliteit. Nieuwbouw was daarom op korte termijn noodzakelijk. Op dit moment wordt er een nieuw sportcentrum gebouwd waar het zwembad onderdeel van uitmaakt. Het nieuwe sportcentrum wordt gerealiseerd aan de plas van Helsdingen. Het is de bedoeling dat het in mei 2014 wordt opgeleverd. Het zwembad bestaat uit twee bassins, een wedstrijdbad en een instructiebad. Daarnaast is er een losse glijbaan. In het huidige zwembad is het mogelijk zwemles te volgen, er zijn aqua-fitness-activiteiten en er worden recreatieve activiteiten georganiseerd. Dit zal in het nieuwe zwembad ook het geval zijn.
8
5.8. Conclusie vergelijking In alle zeven zwembaden worden minimaal basisfaciliteiten aangeboden. Dat betekent dat men zwemles kan volgen en voornamelijk laagrecreatieve activiteiten (o.a. gezinszwemmen, banenzwemmen, aquafitness) kan uitoefenen. Met uitzondering van het Knopenbad in Montfoort en Lobeke in Lopik kan er het hele jaar gezwommen worden. Den Hommel en Merwestein hebben naast de basis een meer hoogrecreatief aanbod (zoals wildwaterbanen en meerdere glijbanen) voor een langer verblijf in het zwembad. In Hooghe Waerd wordt daarnaast therapiezwemmen aangeboden, dit zien we niet in de rest van de regio.
9
6. Gebruik zwembad IJsselstein De gebruikers van zwembad Hooghe Waerd zijn grofweg in te delen in vijf categorieën, de verenigingen, doelgroepen, leszwemmen, recreatief zwemmen en schoolzwemmen. 6.1. Verenigingen Er zijn twee verenigingen de gebruik maken van het zwembad, dit zijn de Reddingsbrigade IJsselstein en de IJsselsteinse Zwem- en Poloclub. Zij huren het zwembad per uur voor hun activiteiten. De verenigingen zijn verantwoordelijk voor bijna 19% van de bezoekers aan het zwembad. RBIJ maakt op donderdagavond gebruik van het zwembad om cursussen reddend zwemmen te geven en haar leden te laten zwemmen/trainen. IJZ&PC maakt vijf avonden (ma-vr) gebruik van het zwembad om diverse cursussen te geven en haar leden te laten zwemmen/trainen/waterpoloën. In het weekend zijn er regelmatig wedstrijden. 6.2. Doelgroepen Het doelgroepzwemmen heeft de laatste jaren in Nederland een vlucht genomen. Samen met de zwemlessen die door Sportfondsen IJsselstein gegeven worden leveren de doelgroepen bijna 39% van de bezoekers van het zwembad op. Sportfondsen IJsselstein heeft Fysiotherapiepraktijk Poelwaert aangetrokken om revalidatie/ therapiezwemmen te geven. De therapie die hier gegeven wordt is vaak aansluitend nadat men in het ziekenhuis of revalidatiecentrum uitbehandeld is. Er is veel vraag naar, in de regio wordt een dergelijke voorziening niet aangeboden. Therapiezwemmen wordt twee keer in de week aangeboden. Onder de noemer aquafitness worden aquapilates, aquacycling, aquajogging, aquarobic, trimzwemmen en meer bewegen voor senioren aangeboden. Het is vijf dagen in de week mogelijk om aan een aquafitness-activiteit deel te nemen. Op twee dagen in de week wordt er baby, peuter, kindzwemmen en zwangerschapszwemmen aangeboden. 6.3. Leszwemmen Sportfondsen biedt het AB-diploma aan (ook voor volwassenen). Zwemlessen zijn er iedere werkdag en op zaterdag. De zwemles voor volwassenen vindt op zaterdag plaats. Bij IJZ&PC is het mogelijk om het C-diploma te behalen. 6.4. Recreatief zwemmen Onder het recreatieve zwemmen vallen uiteenlopende activiteiten. Er zijn activiteiten die in het rooster zijn opgenomen zoals het vrij zwemmen, banenzwemmen (ook speciaal voor dames) en de aquadisco. Daarnaast worden er soms seizoensgebonden activiteiten georganiseerd. Tevens is het mogelijk om bijvoorbeeld een kinderfeestje te vieren in het zwembad. Het recreatief zwemmen is verantwoordelijk voor ruim 29% van de bezoekers aan het zwembad. 6.5. Schoolzwemmen Hoewel er al een aantal keer een discussie is gevoerd in de gemeenteraad over het afschaffen van het schoolzwemmen, bestaat het schoolzwemmen in IJsselstein nog steeds. Ruim 13% van de bezoekers van het zwembad is toe te schrijven aan schoolzwemmen. In schooljaar 2013/2014 maken er 17 groepen gebruik van het schoolzwemmen. Het aantal groepen dat deelneemt aan schoolzwemmen neemt sinds schooljaar 2010/2011 af. Op het hoogtepunt waren er 23 deelnemende groepen.
10
7. Participatie/raadpleging inwoners Op drie manieren zijn gebruikers van het zwembad geraadpleegd of gevraagd om input: Er is een vragenlijst uitgezet onder het inwonerspanel; Er zijn een individuele gesprekken gevoerd met het bestuur van IJZ&PC en RBIJ; Er is een brainstormavond georganiseerd waarvoor bewegend IJsselstein, IJZ&PC, RBIJ en Sportfondsen IJsselstein zijn uitgenodigd. 7.1. Inwonerspanel In maart 2013 is het zesde onderzoek uitgevoerd onder leden van het Inwonerspanel. In dit onderzoek komen twee onderwerpen aan de orde: het zwembad van IJsselstein (de Hooghe Waerd) en de koopzondagen. Er zijn 1304 leden van het Inwonerspanel uitgenodigd. In totaal hebben 776 inwoners de vragenlijst ingevuld, hetgeen neerkomt op een netto-respons van 60%. Bezoek zwembad de Hooghe Waerd Bijna de helft (45%) van de inwoners geeft aan het zwembad nooit te bezoeken. Iets minder dan een derde (30%) bezoekt het zwembad minder dan 10 keer per jaar. Een kwart bezoekt het zwembad 1 keer per maand of vaker. Voor de inwoners die het zwembad nooit bezoeken, geldt als belangrijkste reden dat ze niet van zwemmen houden. De belangrijkste reden om de Hooghe Waerd te bezoeken is om te recreëren. Waardering voor de Hooghe Waerd en gewenste verbeterpunten Van de bezoekers van de Hooghe Waerd geeft een vijfde een acht of hoger. Het meest gegeven cijfer is een 7 (41%). Een tiende van de bezoekers geeft een onvoldoende. Het gemiddelde komt uit op een 6,7. De meeste genoemde verbeterpunten zijn de prijs van de kaartjes (37%), de hygiëne (32%) en verruiming van de openingstijden (29%). Opties toekomst de Hooghe Waerd We hebben de inwoners gevraagd welke opties en functies ze voor de toekomst van de Hooghe Waerd zien. Bijna de helft (45%) van de inwoners kiest voor de optie waarbij het zwembad (grotendeels) in de huidige vorm blijft bestaan, maar wel wordt gerenoveerd. Ruim een kwart (28%) kiest voor de optie waarbij het zwembad wordt vervangen door een nieuw zwembad. Bijna een tiende (8%) kiest voor de optie om het zwembad te laten afbreken, waarbij er geen nieuw zwembad in de plaats van het oude zwembad komt. We hebben alle inwoners gevraagd als er een nieuw zwembad zou moeten komen, welke functies het zwembad dan zou moeten hebben. We hebben vier functies voorgelegd. De meeste behoefte is er aan een instructiebad (86%), gevolgd door een laagrecreatief zwembad waar ontspannen zwemmen mogelijk is (78%). Bezoek zwembaden buiten IJsselstein Bijna de helft (44%) van de inwoners bezoekt nooit een zwembad buiten IJsselstein. Ongeveer een gelijk percentage (45%) doet dit minder dan 10 keer per jaar. Ruim een tiende (12%) bezoekt vaker dan 1 keer per maand een zwembad buiten IJsselstein. Het zwembad Merwestein in Nieuwegein is het meest bezochte zwembad buiten IJsselstein (71% van de inwoners die wel eens een zwembad buiten IJsselstein bezoekt). De meest genoemde reden om een zwembad buiten IJsselstein te bezoeken, is om te recreëren (84%). 7.2. Verenigingen Met het bestuur IJsselsteinse Zwem- en Poloclub (IJZ&PC) en de Reddingsbrigade IJsselstein (RBIJ) zijn afzonderlijk van elkaar gesprekken gevoerd. Tijdens deze gesprekken zijn de verenigingen in de gelegenheid om gesteld om hun behoefte aan te geven en ervaren knelpunten door te geven. IJsselsteinse Zwem- en Poloclub IJZ&PC is een zwemvereniging met 234 leden, het is onbekend hoeveel leden uit IJsselstein komen. Wel is bekend dat er 116 jeugdleden uit IJsselstein komen. De vereniging heeft te maken met een teruglopend ledenaantal. Bij de vereniging is het mogelijk waterpolo te spelen, wedstrijdzwemmen op diverse niveaus te beoefenen, recreatief te zwemmen en zwemdiploma C te behalen. IJZ&PC zou graag een eigen ruimte willen in het zwembad om meer clubgevoel te creëren, ouders te betrekken bij de lessen en uitleg/trainingen te geven. Ook is er meer opslagruimte nodig. Zij hebben behoefte aan een wedstrijdbad met daarbij behorende temperatuur. Daarvoor zou het 11
doelgroepzwemmen en het wedstrijdzwemmen gescheiden moeten worden. Dit wedstrijdbad heeft bij voorkeur tribunes, er is zicht op het bad vanuit de horeca en de horeca is dicht bij het wedstrijdbad gesitueerd. De horeca moet open zijn bij wedstrijden. Reddingsbrigade IJsselstein De RBIJ is een vereniging die ten doel heeft het voorkomen en bestrijden van de verdrinkingsdood, het bevorderen van de zwemkunst en het beoefenen van de onderwatersport. Daarnaast verleent de vereniging veiligheidsondersteuning op en nabij het water bij diverse activiteiten in de Utrechtse regio en daarbuiten. Tevens wordt de vereniging ingezet bij calamiteiten, hoogwater- en watersnoodrampen. In het zwembad geven zij instructie in zwemmend redden, snorkelen, trimzwemmen, varend redden en de onderwatersport. De vereniging heeft 200 leden, het is onbekend hoeveel leden er uit IJsselstein komen. Wel is bekend dat er 77 jeugdleden uit IJsselstein komen. RBIJ ziet mogelijkheden voor groei bij drie doelgroepen: • Kinderen van 5 tot 12 jaar • Kinderen met een beperking • Senioren Het ledenaantal in de overige doelgroepen is min of meer stabiel. RBIJ vindt het belangrijk om alle lessen op 1 avond te geven. Dit creëert een verenigingsgevoel, mede daardoor floreert de vereniging. Bij een eventuele herontwikkeling van het zwembad is het belangrijk de tijd dat het zwembad gesloten is zo kort mogelijk te houden in verband met ledenbehoud. Als sluiting onvermijdelijk is, moet dit tijdig gecommuniceerd worden zodat de vereniging alternatieven kan onderzoeken. RBIJ heeft behoefte aan een wedstrijdbad met beweegbare bodem, een instructiebad en een mogelijkheid voor duikers om naar 3 meter diepte te kunnen gaan. Daarnaast hebben zij kasten voor materiaal nodig. Bij het verenigingsgebouw aan de Duitslandstraat hebben zij een instructieruimte, een opslagruimte voor materiaal en een opslagruimte voor boten. Als dit verenigingsgebouw verdwijnt, zou het mooi zijn als nabij het zwembad vervangende ruimte gevonden wordt. 7.3. Brainstormavond Tijdens de brainstormavond zijn vertegenwoordigers van Sportfondsen IJsselstein, RBIJ, doelgroepzwemmen en de Bewonersgroep Europakwartier/Oranjekwartier aanwezig. In een ronde tafel gesprek worden tijdens de brainstormavond de volgende punten op tafel gelegd: • Zorg dat bij een verbouwing/nieuwbouw badwater beschikbaar blijft. Bij een sluiting langer dan enkele maanden raken de verenigingen leden kwijt. De leden zullen overstappen naar andere verenigingen en komen niet zo maar terug. • Indien het gebouw multifunctioneel kan worden, is er zowel behoefte aan ruimte invulling door huidige verenigingen (instructieruimte/ontmoetingsruimte) als dat er mogelijkheden gezien worden voor de wijk voor het aantrekken van nieuwe doelgroepen (elkaar ontmoeten rondom het zwemmen, gezelligheid). • Heldere keuze maken voor functies, kinderen tot 12 jaar kun je wat bieden in IJsselstein. Na die leeftijd moet geaccepteerd worden dat jongeren elders gaan zwemmen/recreëren • Houd oog voor veranderende samenstelling van de bevolking en de ontwikkelingen die IJsselstein doormaakt. De groei van het aantal jongeren stabiliseert en neemt mogelijk af, terwijl de vergrijzing toeneemt. Dit doet iets met de functies in het bad, daar moeten we nu reeds rekening mee houden. • Zorg dat je je in goede afstemming met baden in de regio profileert en onderscheidt. Dan ben je elkaars versterker en niet elkaars concurrent. • Doelgroepenzwemmen op het gebied van gezondheidszorg (therapiezwemmen voor het laatste stadium van revalidatie, herstel oncologie-patiënten) waarmee mogelijk een regionale functie vervuld kan worden. • Ga op zoek naar wat verbindt; bijvoorbeeld kinderopvang in het multifunctionele gebouw. Er moet echter rekening gehouden met het feit dat dit geen groeimarkt is. Wellicht in combinatie met zwemlessen om ouders te ontzorgen. • Maak meer gebruik van de buitenruimte, die wordt nu nauwelijks benut. • Er liggen kansen in een modulair systeem/opbouw van een zwembad.
12
8. Strategische keuzes Op basis van bovenstaande gegevens moet IJsselstein een aantal strategische keuzes maken met betrekking tot de toekomst van het zwembad. Op basis van deze strategische keuzes kan een scenario gekozen worden om verder financieel en ruimtelijk te laten doorrekenen. 8.1. IJsselstein faciliteert de breedtesport Met ruim 430 leden zorgen de twee verenigingen, RBIJ en IJZ&PC voor bijna 19% van de bezoeken aan het zwembad. Uit het inwonerspanel blijkt dat 5% van de respondenten die het zwembad bezoekt dit doet vanwege wedstrijdsport of de reddingsbrigade. Zwemmen is een sport die men tot op late leeftijd kan uitoefenen vanwege de beperkte blessuregevoeligheid. Om deze groepen te faciliteren moet er in IJsselstein een wedstrijdbad aanwezig zijn. 8.2. Nieuwbouw in plaats van renovatie Zwembad de Hooghe Waerd is ruim 20 jaar oud. In de afgelopen decennia zijn er zoveel nieuwe methoden en technieken beschikbaar gekomen. De bouw van een nieuw zwembad is wellicht duurder dan renovatie van het bestaande zwembad. Door het gebruik van nieuwe, innovatieve technieken tijdens de bouw, kan er echter flink bespaard worden op de jaarlijkse exploitatielasten. Naast personeel zijn water en energie de belangrijkste kostenposten in de exploitatie van een zwembad. 8.3. Badwater blijft beschikbaar Nieuwbouw biedt de mogelijkheid om het badwater (gedeeltelijk) beschikbaar te houden. Voor de continuïteit van verenigingen, vasthouden van reguliere bezoekers en de werkgelegenheid is dit van belang. Een sluiting voor een zeer beperkte tijd (maximaal 2 maanden), bij voorkeur in de zomerperiode is bespreekbaar. 8.4. Investeren in groeimarkt Doelgroepzwemmen is een groeiende markt als we kijken naar de trends in de zwembadsector. Daarom is het verstandig te investeren in een doelgroepenbad. Het is wenselijk dit doelgroepenbad zodanig vorm te geven dat het tevens geschikt voor het behalen van het ABC-diploma. Hier kan dan eenzelfde concept toegepast worden als bij schoolwoningen. Als het gebruik van het zwembad voor zwemles afneemt vanwege de krimpende en vergrijzende bevolking kan het bad ingezet worden voor extra doelgroepenactiviteiten. 8.5. Hoogrecreatief zwemmen doet men in Nieuwegein en Utrecht In IJsselstein is ruimte voor een functioneel zwembad met een zeer beperkte recreatieve functie. In de regio is voldoende recreatief zwemaanbod, IJsselstein moet niet de ambitie hebben om de jeugd vanaf 12 jaar in IJsselstein te willen vermaken. Gezinnen met jonge kinderen kunnen prima terecht in een zwembad met een doelgroepenbad en een voorziening voor peuters/kleuters. 8.6. IJsselstein, therapiebad voor de regio? In IJsselstein wordt momenteel therapiezwemmen aangeboden, hier is veel vraag naar. In de regio wordt een dergelijke faciliteit niet of nauwelijks aangeboden. Onderzocht zal moeten worden of de investering in een therapiebad rendabel te maken is. 8.7. Toegevoegde waarde voor de wijk Het zwembad staat midden in een woonwijk en heeft op dit moment weinig toegevoegde waarde voor de wijk. Een nieuw zwembad moet deze toegevoegde waarde wel hebben, hierbij wordt met name gedacht aan een ontmoetingsplek. Dit heeft een wisselwerking, voor het zwembad trekt het mogelijk nieuwe doelgroepen en mensen die al zwemmen worden langer vastgehouden.
13
9. Voorkeursscenario Een functioneel zwembad dat de verenigingen, ouderen en gezinnen met jonge kinderen faciliteert. Dit zwembad bestaat minimaal uit een wedstrijdbad en een doelgroepen/instructiebad. Er zijn beperkte faciliteiten voor peuters en kleuters, deze faciliteit is makkelijk om te zetten naar een voorziening voor ouderen (bijv. een peuterbad wordt omgezet naar een whirlpool). Er zijn geen voorzieningen buiten (ligweide, peuter/kleuterbad). Aanvullende mogelijkheid die op financiële en ruimtelijke haalbaarheid onderzocht moet worden is een therapiebad. Hierbij moet rekening gehouden worden dat dit een therapiebad is met een regionaal verzorgingsgebied. Naast de voorzieningen in het zwembad is daarom ook de logistiek rondom het zwembad een punt van aandacht. Het huidige ruime parkeerterrein biedt hier mogelijkheden. Dit functionele zwembad kent een optimale prijs-kwaliteitverhouding. Dit kan worden gerealiseerd door gebruik te maken van moderne technieken om het energieverbruik te minimaliseren. Daarnaast heeft het zwembad ruime openingstijden. In de nieuwbouw kan gekozen worden voor een optimale indeling waardoor er makkelijk tegelijk op meerdere baden toezicht gehouden kan worden. Hygiëne is een belangrijk aandachtspunt, het zwembad is het makkelijk schoon te houden. Bij de inrichting wordt er gekozen voor een minimaal aantal obstakels om het zwembad en aangrenzende ruimtes schoon te houden. Alternatieve scenario’s Er zijn zeer veel alternatieve scenario’s te bedenken. Hieronder kort drie scenario’s die een breed pallet bestrijken. 1. Renovatie in plaats van nieuwbouw Het zwembad blijft dan grotendeels in zijn huidige vorm bestaan. Grootschalige renovatie leidt er toe dat het zwembad weer aan de eisen van de moderne tijd voldoet qua inrichting. Wel blijven de bestaande bezwaren die geuit met betrekking tot de bassins en voorzieningen in het zwembad bestaan. Er bestaat een mogelijkheid om de ruimte van de ligweide te benutten als kostendrager door hier een andere bestemming aan te geven. Nadeel is het feit dat het zeer complex is om badwater beschikbaar te houden tijdens de renovatie en de mogelijkheden om het zwembad energiezuiniger te maken zijn beperkt. 2. Behoud buitenzwembad en ligweide Los van de keuze voor nieuwbouw en renovatie, kan de keuze gemaakt worden om een buitenvoorziening te behouden. Het ruimtebeslag is dan groter. De mogelijkheden om de buitenruimte als kostendrager of als terrein voor een nieuw zwembad te gebruiken zijn dan beperkt. Er kunnen wel nieuwe doelgroepen worden aangeboord door prominenter in te zetten op de mogelijkheden die de buitenruimte biedt voor inwoners van IJsselstein. 3. Nieuwbouw met één bassin, beperktere doelgroepen bedienen IJsselstein kiest voor een basiszwembad waar het zwem-abc behaald kan worden. Verenigingen worden beperkter gefaciliteerd en recreatieve activiteiten worden beperkt tot een minimum. Voordeel is de beperkte ruimte die nodig is en lagere kosten die hier mee samenhangen. Nadeel is het dat het zwembad voor een beperkt aantal inwoners toegevoegde waarde heeft.
14
