Dit schrijven wordt zowel per brief en mail aan u verzonden.
Geachte gemeenteraad,
Hattem 12 december 2013.
Inleiding Voor de raadsvergadering van 16 december 2013 staat op de agenda het vaststellen van het ‘Ontwikkelingsperspectief ’t Veen’ (hierna: het Ontwikkelingsperspectief). In dit Ontwikkelingsperspectief wordt een kader geboden voor het ontwikkelen van ’t Veen. Niet alleen wordt aandacht besteed aan de gewenste mogelijkheden voor wonen, werken en verkeer, ook wordt speciaal aandacht gegeven aan detailhandel. Het Ontwikkelingsperspectief is voor het onderdeel detailhandel, gebaseerd op een haalbaarheidsonderzoek. De conclusie van het haalbaarheidsonderzoek (en dus ook van het Ontwikkelingsperspectief) is dat het vestigen van een discount-supermarkt in ’t Veen tot de mogelijkheden zou moeten behoren. Een aantal conclusies in het haalbaarheidsonderzoek zijn echter gestoeld op onjuiste gronden (feiten en omstandigheden), waardoor ernstige twijfels bestaan over de kwaliteit van het haalbaarheidsonderzoek. Het haalbaarheidsonderzoek en dus ook het daarop gebaseerde Ontwikkelingsperspectief bieden onvoldoende basis om een gedegen besluit te kunnen nemen.
Ondergetekende heeft opdracht gegeven tot het uitwerken van een second opinion op dit haalbaarheidsonderzoek om uw raad dit aan te kunnen bieden. In deze second opinion zullen de feiten en conclusies uit het haalbaarheidsonderzoek in een gedegen onderbouwd perspectief worden gezet. Ik verzoek u daarom de besluitvorming omtrent het vaststellen van het Ontwikkelingsperspectief aan te houden. Met de second opinion krijgt uw raad kennis van alle feiten en omstandigheden, zodat uw raad een weloverwogen en zorgvuldig besluit kan nemen.
Vooruitlopend op de second opinion zal ik in deze brief een korte beschouwing geven van kennelijk onjuist aangenomen feiten en omstandigheden.
Distributie planologisch onderzoek Het haalbaarheidsonderzoek is opgesteld door Ecorys in opdracht van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Hattem en bevat een zogenaamd distributie planologisch onderzoek. Binnen de gemeente Hattem is, volgens dit haalbaarheidsonderzoek, kwantitatief gezien onvoldoende ruimte voor het vestigen van een derde supermarkt. Kwalitatief zou een derde supermarkt, zijnde een discounter, wel een toevoeging zijn op het bestaande aanbod. Deze conclusie wordt getrokken op basis van verschillende onderzoekgegevens.
Als eigenaar van de Albert Heijn in de gemeente Hattem heb ik dit onderzoek met interesse gelezen. Helaas blijken een aantal uitgangspunten (feiten en aannames) niet in overeenstemming te zijn met de werkelijkheid. De conclusies uit het rapport zijn dus onvoldoende onderbouwd. Op haar beurt kan het onderzoek dus geen goede basis zijn om verdere besluitvorming op te baseren. Ik licht dit toe.
Totstandkoming van het rapport Om tot een goed haalbaarheidsonderzoek te komen is onderzoek naar en navraag bij de reeds gevestigde supermarkten onontbeerlijk. De steller van het haalbaarheidsonderzoek heeft echter op geen enkel moment contact gezocht met de supermarkten binnen Hattem. Contact zoeken met de reeds gevestigde ondernemingen vergroot altijd de nauwkeurigheid en de betrouwbaarheid van het onderzoek. Daarnaast zijn koopkrachtbinding en koopkrachttoevloeiing twee essentiële en bepalende factoren in het rapport. Juist deze gegevens volgen niet uit onderzoek, maar zijn gebaseerd op veronderstellingen (aannames) en onjuiste of verouderde gegevens.
Huidig winkeloppervlakte In figuur 3.1 op pagina 9 van het haalbaarheidsonderzoek worden de huidige winkeloppervlakten van de supermarkten weergegeven. De gegevens, zo is in de bron vermeld, stammen uit 2012 en zijn achterhaald (dus onjuist). Inmiddels is de Albert Heijn in Hattem uitgebreid en is daarnaast een Gall en Gall toegevoegd. Ook de oppervlaktematen van de Boni zijn onjuist. Het haalbaarheidsonderzoek wordt verder uitgewerkt met deze onjuiste oppervlaktematen, hetgeen leidt tot een onjuiste voorstelling van zaken.
In het haalbaarheidsonderzoek wordt verder niet duidelijk gemaakt waarom slechts de bestaande supermarkten in Zwolle-Zuid zijn meegenomen en niet ook de overige supermarkten in Zwolle en in de omgeving van Hattem. Ook deze ondernemingen zijn relevant bij dit onderzoek. Een andere mening hieromtrent zou op zijn minst (nader) toegelicht moet worden.
Cijfers en Berekeningen Het haalbaarheidsonderzoek bevat conclusies op basis van berekeningen met cijfers die zien op onder andere het uitbreidingspotentieel. In de tabellen 4.2 en 5.1 op respectievelijk pagina 16 en 17 van het haalbaarheidsonderzoek wordt aangegeven dat slechts de onderste cijfers (uitbreidingsruimte) zijn afgerond. Dit is onjuist, alle cijfers in de tabellen zijn afgerond waardoor andere uitkomsten denkbaar zijn. Dit maakt de uitkomsten van de tabellen, en dus ook daaropvolgende berekeningen, twijfelachtig. Ik geef een voorbeeld.
De conclusie dat 550 m2 aan uitbreidingsruimte aanwezig is, volgt niet uit de tekst. Immers op pagina 17 van het haalbaarheidsonderzoek wordt gesproken over een uitbreidingsruimte in de verschillende segmenten (supermarkten, overige levensmiddelen en persoonlijk verzorging) van respectievelijk 270, 120 en 70 m2. Tezamen is dit een uitbreidingspotentieel van 460 m2 en niet van 550m2. De tekst kan de conclusie dan ook niet dragen.
Bovendien is het optellen van de uitbreidingsruimte in de verschillende segmenten niet representatief voor het berekenen van een uitbreidingspotentieel van een discountsupermarkt. Deze winkeltypes kennen verschillenden normen voor vloerproductiviteit. Wil men de getallen al bij elkaar optellen, dan dient een afzonderlijke herberekening plaats te vinden. Door de uitbreidingsruimten evenwel bij elkaar op te tellen wordt ook hier een onjuiste voorstelling van zaken gegeven.
In voornoemde tabellen worden ten aanzien van de koopkrachtbinding- en toevloeiing percentages weergegeven. Het is onrealistisch om zonder onderzoek, maar op basis van aannames, voor zowel supermarkten, overige levensmiddelen en persoonlijke verzorging gelijke percentages te hanteren. De conclusies gebaseerd op deze cijfers kunnen dan ook zonder meer niet voor waar worden aangenomen.
Verouderde gegevens Tot slot wordt in figuur 5.1 op pagina 18 van het haalbaarheidsonderzoek in de bronvermelding aangegeven dat het figuur stamt uit 2013. Uit figuur 5.1 zelf volgt dat dit de supermarktpositionering naar type supermarkt uit het zomerrapport van het GFK van 2012 is. Ten tijde van het opstellen van het rapport waren de zomercijfers uit 2013 reeds bekend (publicatiedatum 11 juni 2013). Het is mij niet duidelijk waarom verouderde gegevens zijn gebruikt, terwijl meer recente gegevens wel beschikbaar waren.
Gevolgen Het Ontwikkelingsperspectief is gebaseerd op het haalbaarheidsonderzoek van Ecorys en zal het uitgangspunt vormen voor verdere besluitvorming. Het is niet ondenkbaar dat het Ontwikkelingsperspectief en het haalbaarheidsonderzoek ook in verdere besluitvorming wordt gebruikt (te denken aan de planologische besluitvorming). Met de reeds geplaatste kanttekeningen is het de vraag of de rapportages (en de daarop gebaseerde besluitvorming) de gerechtelijke toets kan doorstaan.
Conclusie Het haalbaarheidsonderzoek is niet met de nodige zorgvuldigheid tot stand gekomen om ter onderbouwing te kunnen worden gebruikt bij het Ontwikkelingsperspectief. De gegevens zijn niet accuraat, verouderd of onjuist. Het haalbaarheidsonderzoek is gebaseerd op veronderstellingen (aannames) en niet op een gedegen onderzoek. Uw raad is hierdoor onvoldoende geïnformeerd om een juiste beslissing te kunnen nemen. Op basis van mijn twijfels heb ik besloten een second opinion te laten opstellen door het bekende bureau Seinpost. Ik wil dat rapport graag aanbieden aan uw raad. Het rapport is echter nog niet afgerond waardoor ik uw raad verzoek de besluitvorming omtrent de Ontwikkelingsvisie aan te houden tot dat u beschikt over deze second opinion. Naar verwachting kan ik deze eind januari 2014 overleggen.
Doordat het Ontwikkelingsperspectief het fundament voor verdere (planologische) besluitvorming zal zijn, is het essentieel dat hier gedegen onderzoek aan ten grondslag ligt. Ik verzoek u de besluitvorming aan te houden.
Voor een nadere toelichting ben ik uiteraard beschikbaar.
Met vriendelijke groeten,
A.H. Vosselman Albert Heijn te Hattem
