Formatief toetsen: Randvoorwaarden & concrete handvaten voor in de klas

Formatief toetsen: Randvoorwaarden & concrete handvaten voor in de klas Kim Schildkamp Contact: [email protected]

Programma  Formatief toetsen  Voorwaarden voor formatief toetsen  Voorbeelden van technieken in de klas

Formatief vs summatief toetsen  Summatief toetsen: de leerprestaties van een leerling beoordelen en vervolgens een beslissing nemen m.b.t. selectie, classificatie, plaatsing of certificering (Sanders, 2011).  Formatief toetsen: informatie geven aan de docent en leerlingen over de mate van leerstof beheersing. Deze informatie kan worden gebruikt om het leerproces bij te sturen (Van der Kleij et al, 2015; Vermeulen & Van der Kleij, 2012).  Toetsen: Zoals de DTT, maar ook presentaties, portfolio's, observaties in de les, discussies en praktische opdrachten etc.

Drie vormen van formatief toetsen:

Behalen van resultaten en doelen

Focus op de kwaliteit van het leerproces

Opbrengstgericht werken

OGW Assessment for learning

AfL Diagnostisch toetsen Diep inzicht in het leerproces en uitkomsten

DT

Voorwaarden voor formatief toetsen

Toetsen  Toetsen bevatten voldoende informatie om op te sturen  De toetsen sluiten aan bij het curriculum  Beschikbaarheid verschillende soorten toetsen  De toetsen zijn van voldoende kwaliteit

Organisatie  De schoolleider faciliteert formatief toetsen  Er wordt samengewerkt  Heldere visie, normen en doelen  Toets/data systeem beschikbaar  Interne en externe ondersteuning Formatief toetsen  Opbrengstgericht Werken  Assessment for Learning  Diagnostisch Toetsen De leerling  Actieve rol van leerlingen  Positieve attitude  Vaardigheden in peer- en self-assessment  Fouten durven maken

De docent  Positieve attitude  Kennis en vaardigheden toets/data systeem, toetsen ontwikkelen, analyseren, instructie (toetsen integreren in instructie), feedback vaardigheden  Er wordt samengewerkt  Doelen stellen  Leerlingen betrekken  Veilig leerklimaat creëren  Differentiëren in toetsen

NRO review: Schildkamp et al., 2014

Inzoomen op Assessment for Learning  Klenowski (2009) "part of everyday practice by students, teachers and peers that seeks, reflects upon and responds to information from dialogue, demonstration and observation in ways that enhance ongoing learning" (p. 264).

Five strategies for Assessment for Learning Where the learner is going

Teacher Clarifying, sharing and understanding learning intentions Peer

Learner

Where the learner is Engineering effective discussions, tasks, and activities that elicit evidence of learning

How to get there Providing feedback that moves learners forward

Activating students as learning resources for one another

Activating students as owners of their own learning 7

(1) Leerdoelen en succescriteria  “Starting with the end in mind” (Covey, 1989)  Leerdoelen: wat we willen dat leerlingen leren  Veel zonder context, want transfer belangrijk

 Starten met leerdoelen begin les/lessenserie  Succescriteria: De criteria die we gebruiken om te beoordelen of leeractiviteiten waar leerlingen aan deelnamen succesvol waren.  Leeruitkomsten: wat een leerling kan na het volgen van de betreffende onderwijs activiteit https://www.youtube.com/watch?v=8diVTAyHxpk

(2) Data verzamelen over leren  Informatie verzamelen over wat een leerling weet  Het feit dat je er les over hebt gegeven wil nog niet zeggen dat de leerling het geleerd heeft

 Verschillende vormen van data: discussies in de klas, vragen stellen, toetsen, mondeling, observaties, huiswerk etc.  Een voorbeeld, vragen stellen:  Van tevoren vragen bedenken  Open vragen en/of gesloten vragen  Makkelijke en/of moeilijke vragen  Geef leerlingen tijd om na te denken https://www.youtube.com/watch?v=PtZ1pmY0VzI

(3) Feedback  Het geven van feedback over de voortgang van het leren  Correctieve feedback: Het corrigeren van misconcepties en strategieën  Bevestigende feedback: het laten weten aan de leerling dat hij/zij op het juiste spoor zit  Het ontwikkelen van een ‘growth mindset’ (Carol Dweck): succesvolle leerlingen attribueren succes en falen aan interne, veranderbare en specifieke factoren

Belangrijke aspecten bij feedback  Feedback moet:  Stimuleren tot nadenken (over prestaties en leren)  Informatie bevatten over de huidige situatie

 Informatie bevatten over de gewenste situatie  Informatie bevatten over hoe te verbeteren en naar de gewenste situatie te komen (echter, niet de oplossing geven, leerlingen zelf de tijd en kans geven te verbeteren) https://www.youtube.com/watch?v=hqh1MRWZjms&index=3&list=PL 9Z2xjHLfc6W9sCjScM42jR5SCx_8VpfN

(4) Peer-assessment  Leerlingen kunnen van elkaar leren  Elkaars werk van feedback voorzien: niet om te beoordelen, maar om te verbeteren  Coöperatief, collaboratief leren, peer feedback

 Dit zijn vaardigheden waarin leerlingen getraind moeten worden, wat zijn leerdoelen, hoe geef je feedback, hoe stel je vragen etc.  Individuele verantwoordelijkheid essentieel  Iedere leerling moet zijn/haar best doen, anders slaagt de groep niet  Het moet duidelijk zijn wat iedere leerling heeft bijgedragen

(5) Self-assessment  Leerlingen zijn verantwoordelijk voor hun eigen leren  Belangrijke factoren:  Leeractiviteiten koppelen aan persoonlijke doelen (leerdoelen en succes criteria)  Het verbinden van het doen van moeite aan succes (feedback)  Studenten hun eigen werk laten plannen (metacognitie)

https://www.youtube.com/watch?v=UG5iK7TMRuU&list=PLmFr8dtD Pc_1lojlBbndzkJZZUOlAnfLk&index=4

Nog vragen, opmerkingen en/of feedback?  Deze presentatie is grotendeels gebaseerd op:  Schildkamp, K., Van der Kleij, F.M., Heitink, M.C., Hoogland, I.L., Kippers, W.B., Dijkstra, A., & Veldkamp, B. (2014). Voorwaarden voor effectieve formatieve toetsing, een praktische review. Review Studie uitgevoerd in opdracht van en gesubsidieerd door NRO  Van der Kleij, F. M., Vermeulen, J. A., Schildkamp, K., & Eggen, T. J. H. M. (2015). Integrating data-based decision making, assessment for learning and diagnostic testing in formative assessment. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 22, 324–343.  Wiliam, D., & Leahy, S. (2015). Embedding formative assessment. Practical techniques for k-12 classrooms. West Palm Beach: Learning Sciences International.